BIBLIOTEKA GŁÓWNA AKADEMII WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W KATOWICACH BIBLIOTHECA NOSTRA. Biuletyn Informacyjny. No 2

Transkrypt

1 BIBLIOTEKA GŁÓWNA AKADEMII WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W KATOWICACH BIBLIOTHECA NOSTRA Biuletyn Informacyjny No 2 KATOWICE 2005

2 Redakcja: mgr Mariusz Pacha (redaktor naczelny) mgr Katarzyna Baran mgr Joanna Chwałek Współpracownicy: dr hab. Janusz Iskra prof. AWF dr hab. Mirosław Ponczek prof. AWF dr Krzysztof Sas-Nowosielski mgr Maciej Droń mgr Katarzyna Szaniewska Redakcja techniczna: Sławomir Baran Adres redakcji: Akademia Wychowania Fizycznego Biblioteka Główna ul. Mikołowska 72 A Katowice Adres internetowy: bibl@awf.katowice.pl ISSN Druk: Poligrafia AWF, Katowice, ul. Mikołowska 72 C Nakład: 200 egz. 2

3 Spis treści Formy działalności Biblioteki Głównej gromadzenie i opracowanie zbiorów...7 Kilka uwag o pracy Sekcji Udostępniania Zbiorów...11 III Forum Bibliotekarzy Sekcji Bibliotek Szkół Wyższych SBP w Katowicach...13 Sprawozdanie z Ogólnopolskiego Spotkania Pracowników Oddziałów Informacji Naukowej...17 Aktualny wykaz czasopism...19 Bazy danych dostępne w Bibliotece Głównej...26 Instrukcja wyszukiwania książek w katalogu OPAC...29 Recenzje...34 Wykaz książek zarejestrowanych w Bibliotece w II kwartale 2005 roku...39 Nowości wydawnicze Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach...74 Adresy kontaktowe...76 Schemat organizacyjny Biblioteki Głównej AWF w Katowicach...77 Godziny otwarcia agend Biblioteki

4 ŚWIĘTY WAWRZYNIEC, diakon i męczennik (ok. 230 ok. 258) Patron bibliotekarzy Święty Wawrzyniec (łac. Laurentius), czczony w Kościele od pierwszych wieków chrześcijaństwa. Jeden z siedmiu diakonów papieża Sykstusa II, sprawował opiekę nad ubogimi oraz administrował dobrami kościelnymi. Aresztowany 6 sierpnia 257 lub 258 roku na fali prześladowania chrześcijan przez cesarza Waleriana. Wezwany do oddania majątku rozdał ubogim dobra materialne, zaś ich samych przywiódł przed oblicze władz jako prawdziwe skarby Kościoła. Skazany na śmierć poprzez spalenie żywcem na żelaznej kracie, do końca nie wyrzekł się wiary. Zginął 10 sierpnia i właśnie tego dnia Kościół katolicki obchodzi święto św. Wawrzyńca. W ikonografii przedstawiany w dalmatyce, z kratą, krzyżem, księgą Ewangelii lub palmą męczeńską. Święty Wawrzyniec czczony jest przede wszystkim jako patron ubogich, a także bibliotekarzy, kucharzy, piekarzy, uczniów, studentów, administratorów. 4

5 Misja Biblioteki Misją Biblioteki Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach jest rozpoznawanie i zaspakajanie potrzeb informacyjnych, edukacyjnych i kulturalnych studentów i pracowników Uczelni oraz innych użytkowników. Misją Biblioteki jest również zapewnienie profesjonalnego poziomu swych usług i ich popularyzacja oraz budowanie pozytywnego wizerunku Biblioteki w swoim środowisku i na zewnątrz. Biblioteka stawia sobie też za cel propagowanie pozytywnych wartości, jakie niesie ze sobą kultura fizyczna. Do podstawowych zadań Biblioteki należy gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie, ochrona oraz udostępnianie użytkownikom materiałów bibliotecznych w formie tradycyjnej i elektronicznej. Bibliotekarze w swojej pracy kierują się takimi wartościami jak: fachowość, rzetelność, kompetencja i odpowiedzialność. 5

6 Biblioteka Główna Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach serdecznie dziękuje Wydawnictwu Kartograficznemu Mapy Ścienne Beata Piętka za dar w postaci map i atlasów. 6

7 Formy działalności Biblioteki Głównej gromadzenie i opracowanie zbiorów Zgodnie z obowiązującą ustawą o szkolnictwie wyższym w skład uczelni wchodzi biblioteka główna, która jest ogólnouczelnianą jednostką organizacyjną o zadaniach naukowych, dydaktycznych i usługowych 1. Biblioteka Główna Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach jest jednostką międzywydziałową, podlegającą bezpośrednio Prorektorowi ds. Nauki. Należy do grupy bibliotek szkół wyższych i stanowi podstawę jednolitego systemu biblioteczno-informacyjnego uczelni [...], jest ogniwem ogólnokrajowej sieci dokumentacji i informacji naukowej oraz ogólnokrajowej sieci bibliotecznej 2. Biblioteki uczelniane służą potrzebom nauki i kształcenia, zapewniając dostęp do materiałów bibliotecznych i zasobów informacyjnych niezbędnych do prowadzenia prac naukowo-badawczych oraz zawierających wyniki badań naukowych 3.Strukturę Biblioteki Głównej AWF, zgodną z wykonywanymi działaniami, tworzą: Sekcja Gromadzenia i Opracowania Zbiorów, Sekcja Udostępniania Zbiorów z Wypożyczalnią Międzybiblioteczną, Sekcja Informacji Naukowej oraz stanowisko bibliotekarza systemowego. Podstawowym założeniem polityki gromadzenia zbiorów w Bibliotece AWF jest zaspakajanie potrzeb naukowo-badawczych i dydaktyczno-informacyjnych pracowników naukowych oraz studentów. Dlatego Biblioteka gromadzi literaturę zgodną z prowadzonymi badaniami naukowymi, aktualnym stanem wiedzy oraz realizowanym w uczelni procesem dydaktycznym. Największy księgozbiór Biblioteki tworzą wydawnictwa z szeroko pojętej kultury fizycznej, wychowania fizycznego, sportu, 1 Ustawa o szkolnictwie wyższym z dnia 12 września 1990 r. W: Dz.U. nr 65, poz. 385, rozdz. 2, art Ibidem. 3 Ustawa o bibliotekach z dnia 27 czerwca 1997 r. W: Dz.U. nr 85, poz. 539, rozdz. 6, art

8 turystyki i rekreacji, nauk biomedycznych, rehabilitacji, pedagogiki, psychologii oraz socjologii. Nieco mniejszy, jednak sukcesywnie powiększany, zbiór stanowi literatura z zakresu hotelarstwa, nauk ekonomicznych, zarządzania, obronności. Stan księgozbioru w Bibliotece Głównej na dzień wynosił: wol. wydawnictw zwartych oraz 5703 wol. czasopism. Głównym źródłem nabywania książek i wydawnictw kartograficznych jest ich zakup. Ze względu na ograniczone możliwości finansowe niewielki procent kupna stanowią pozycje zagraniczne. Sekcja Gromadzenia stara się najczęściej dokonywać zakupów bezpośrednio u wydawców, aby poprzez wynegocjowanie korzystnych rabatów nabyć w ciągu roku większą liczbę pozycji drukowanych. Bibliotekarzom w orientacji w nowościach wydawniczych pomagają katalogi wydawnictw, na bieżąco penetrowane witryny stron www wydawców, księgarń internetowych, związków i organizacji sportowych oraz przeglądanie Przewodnika Bibliograficznego, a także współpraca międzybiblioteczna w wymianie informacji o nowościach. Aby skrócić czas oczekiwania na wybrane pozycje, zamówienia wysyła się faksem lub pocztą elektroniczną. Ważnym sposobem powiększania zbiorów są dary i wymiana międzybiblioteczna. W ostatnich latach w Bibliotece Głównej AWF zauważa się wzrost nabywania pozycji tymi drogami, a to dzięki systematycznie zwiększanej współpracy zarówno z bibliotekami państwowych, jak i niepaństwowych szkół wyższych w kraju i za granicą. Wymiana służy także promocji wydawnictw Akademii i przedstawianiu dorobku naukowego jej pracowników. Biblioteka w szczególny sposób dba o jakość pozyskiwanego księgozbioru, dlatego stara się kontrolować nabywanie książek w ramach odkupienia za zagubiony egzemplarz. Sekcja Gromadzenia rejestruje i opracowuje także egzemplarze nabywane z tzw. środków na badania naukowe. Pracownicy, którzy dokonują zakupu książek ze środków statutowych lub przyznanych grantów, są zobowiązani do zarejestrowania ich w Bibliotece, a tym samym włączenia do katalogu. Dużą pomoc naukową dla czytelników stanowią czasopisma, które gromadzi się głównie w ramach prenumeraty, w mniejszej ilości w drodze darów i wymiany międzybibliotecznej. Zasadą gromadzenia czasopism jest dążenie do ich kompletności i ciągłości prenumeraty oraz, co wynika z obserwacji i prowadzonych statystyk, częstotliwości korzystania przez czy- 8

9 telników z danego tytułu. Biblioteka stara się pozyskiwać jak największą liczbę tytułów czasopism naukowych i popularnonaukowych, bo właśnie w ten sposób najszybciej dociera do czytelnika informacja o najnowszych osiągnięciach nauki. Czasopisma zagraniczne pozyskiwane są w drodze przetargu, a ich prenumerata pokrywana jest ze środków własnych i dotacji. Periodyki polskie nabywa się poprzez umowę z dostarczycielem prasy, a tylko niektóre tytuły są prenumerowane bezpośrednio u wydawców. W ramach współpracy z bibliotekami uczelni krajowych i zagranicznych gromadzi się, w niewielkim zakresie, czasopisma na zasadzie wymiany. CZASOPISMA POLSKIE Rok Sposób nabycia Liczba tytułów 2004 prenumerata 113 dar 24 wymiana prenumerata 115 dar 25 wymiana 23 CZASOPISMA ZAGRANICZNE Rok Sposób nabycia Liczba tytułów 2004 prenumerata 41 dar 4 wymiana prenumerata 41 dar 4 wymiana 6 Dbamy o wysoką jakość i efektywność pracy Sekcji Gromadzenia i Opracowania Zbiorów. Każdy typ dokumentu jest ewidencjonowany w odpowiedniej księdze inwentarzowej, tym samym powiększa wartość materialną księgozbioru Biblioteki. Opracowania formalnego i rzeczowego zbiorów dokonuje się w systemie komputerowym PROLIB. Opracowanie formalne odbywa się zgodnie z obowiązującymi normami i polega na wykonaniu opisu katalogowego danej pozycji. Podstawowymi elementami tego opisu są: nazwiska i imiona autorów, redaktorów 9

10 i opracowujących, tytuł i podtytuł, instytucja sprawcza, kolejność wydania, adres wydawniczy i rok wydania, opis fizyczny, seria wydawnicza, uwagi i numer ISBN/ISSN. Opracowanie rzeczowe druków zwartych jest oparte na tablicach UKD (Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej) i według nich prowadzony jest katalog rzeczowy, który pomaga czytelnikom przy wyszukiwaniu literatury z konkretnej dziedziny wiedzy. UKD dzieli wiedzę na dziesięć podstawowych działów głównych (0-9: 0 Dział ogólny; 1 Filozofia. Psychologia; 2 Religia. Teologia. Religioznawstwo; 3 Nauki społeczne. Prawo. Administracja; 4 pusty dział; 5 Matematyka. Nauki przyrodnicze; 6 Nauki stosowane. Medycyna. Nauki techniczne. Rolnictwo; 7 Sztuka. Rozrywka. Sport; 8 Językoznawstwo. Nauka o literaturze. Literatura piękna; 9 Archeologia. Prehistoria. Geografia. Biografie. Historia. Opracowania rzeczowego czasopism dokonuje się wg własnej klasyfikacji przedmiotowej, która służy do prowadzenia katalogu przedmiotowego tych zbiorów. Są to działy: Nauka; Wydawnictwa naukowe; Wydawnictwa urzędowe; Prawo; Szkolnictwo wyższe; Wojsko; Bezpieczeństwo; Filozofia; Kultura, socjologia, praca; Psychologia; Oświata, pedagogika, wychowanie; Języki; Bibliotekoznawstwo, informacja naukowa; Nauki ekonomiczne, marketing, zarządzanie; Antropologia; Przyroda, biologia; Medycyna, higiena; Fizjologia; Biomechanika; Biochemia; Rehabilitacja, fizykoterapia; Turystyka, odpoczynek; Sport; Wychowanie fizyczne, kultura fizyczna. Dzięki prowadzonym, równolegle z komputerową bazą danych, katalogom kartkowym Biblioteka zapewnia swym czytelnikom dotarcie do jak najpełniejszej informacji o swych zbiorach. Katarzyna Baran 10

11 Kilka uwag o pracy Sekcji Udostępniania Zbiorów Sekcja Udostępniania Zbiorów naszej biblioteki to blisko pięćdziesiąt tysięcy woluminów książek, pięć tysięcy woluminów czasopism oraz a może przede wszystkim pracownicy, obsługujący na co dzień ponad czterotysięczną rzeszę czytelników. W ośmioosobowym składzie (sześciu bibliotekarzy i dwóch magazynierów) udostępniamy nasze zbiory w wypożyczalni miejscowej i międzybibliotecznej, czytelni głównej oraz czytelni czasopism (w pracy za katedrą wspierają nas również koledzy z innych sekcji). Dziewiątym bibliotekarzem (jakże ważnym) jest moduł Wypożyczalnia Zintegrowanego Systemu Bibliotecznego PROLIB. Dzięki wprowadzeniu całości zbiorów do systemu (mrówcza praca koleżanek z Sekcji Gromadzenia i Opracowania) od kilku lat prowadzimy komputerową rejestrację wypożyczeń. Jej uruchomienie na żywym organizmie pracującej biblioteki (bez przestojów), aczkolwiek pracochłonne i skomplikowane, owocuje dziś lepszą kontrolą nad ruchem księgozbioru oraz umożliwia, mimo bardzo skromnych warunków lokalowych, obsłużenie coraz liczniejszej rzeszy studentów rozrastającej się uczelni. Całość zbiorów w systemie to również możliwość uzupełnienia tradycyjnego systemu informacyjnego katalogów kartkowych o katalog OPAC. Początkowo dostępny z jednego stanowiska w czytelni informacji naukowej, obecnie udostępniany jest również w wypożyczalni oraz w czytelni głównej. Mimo nieodległej perspektywy przeniesienia się do nowego, nowoczesnego gmachu, rozważamy uruchomienie jeszcze w obecnej siedzibie zamówień komputerowych z całej sieci uczelnianej (obecnie działa system mieszany zamówienia składane na tradycyjnych dezyderatkach rejestrowane są komputerowo). Kwestią najbliższego czasu jest też wystawienie naszego OPAC a w Internecie. 11

12 Warto podkreślić, że początkowe obawy, dotyczące współpracy naszych studentów z systemem komputerowym (ku naszej radości), prawie w całości się nie potwierdziły. Studenci korzystają z komputerów chętnie i coraz sprawniej, odciążając sterany wieloletnią służbą katalog kartkowy. Niemałe znaczenie ma fakt, że PROLIB funkcjonuje w większości bibliotek akademickich aglomeracji katowickiej ułatwia to życie zarówno czytelnikom, jak i bibliotekarzom, stwarzając szersze możliwości współpracy i wymiany doświadczeń. Również szkolenia biblioteczne naszych studentów, funkcjonujące od kilku lat w nowym kształcie, od przyszłego roku akademickiego szerzej uwzględnią korzystanie w bibliotece z komputerów. Koncepcja funkcjonowania nowej biblioteki naszej uczelni przewiduje istnienie jednej czytelni, integrującej funkcje czytelni głównej, czasopism oraz czytelni informacji naukowej, z szerokim zakresem wolnego dostępu do zbiorów. Jakkolwiek obecna czytelnia główna nie oferuje takich możliwości, również w niej zachodzą poważne zmiany. Dzięki konsekwencji i uporowi dyżurnych bibliotekarzy nasza najważniejsza agenda od kilku lat NIE JEST JUŻ jadalnią, klubem dyskusyjnym, przechowalnią bagażu ani miejscem do ćwiczenia układów choreograficznych i taktyki gier zespołowych. Podobnie rewolucyjne zmiany zaszły w wypożyczalni: system komputerowy wydatnie pomógł nam w przekonaniu studentów, że odpowiedzialność za powierzony im w postaci książek majątek uczelni to nie fikcja (z komputerem, bezlitośnie naliczającym opłaty za nieterminowe zwroty, negocjować się nie da). Mimo tych i innych okrucieństw, jakich dopuszczamy się wobec młodzieży akademickiej (czytelne wypisywanie zamówień, oddawanie bagaży do szatni, przestrzeganie limitu wypożyczeń itp.), nasza praca doczekała się dobrych ocen w rozpisanej niedawno ankiecie bibliotecznej. Niełatwo jest nam odpowiedzieć sobie na pytanie, dlaczego tak się dzieje. Być może chodzi o to, że nie zawsze świadomie, nieco jak molierowski pan Jourdain, który nie wiedział, że mówi prozą przestrzegamy zasady, że bibliotekarz (wbrew obiegowej opinii) niekoniecznie musi lubić książki. Za to bezwzględnie i bezwarunkowo musi lubić LUDZI. Maciej Droń 12

13 III Forum Bibliotekarzy Sekcji Bibliotek Szkół Wyższych SBP w Katowicach Sekcja Bibliotek Szkół Wyższych przy Zarządzie Okręgu Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w Katowicach powstała w maju 2004 roku. Jej siedziba znajduje się w Chorzowie w Wydziale Zamiejscowym Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu. Misją Sekcji jest przyczynianie się do budowania społeczeństwa wiedzy oraz zacieśnianie współpracy bibliotekarzy szkół wyższych państwowych i niepaństwowych. Jej działania skupiają się także na zmianie wizerunku współczesnego bibliotekarza maja tego roku przedstawiciele naszej Biblioteki mieli przyjemność uczestniczyć w III Forum Bibliotekarzy, organizowanym właśnie przez tę Sekcję. Odbyło się ono w Wyższej Szkole Bankowej w Chorzowie. Tematem spotkania była Globalizacja informacji we współczesnym świecie. W pierwszej części Forum miało miejsce spotkanie z red. Kamilem Durczokiem z Telewizji Polskiej. Przystojny pan redaktor raczył bibliotekarskie towarzystwo opowiastkami o magii dziennikarstwa i dziwnych drogach, jakimi we współczesnym, stechnicyzowanym społeczeństwie biegnie informacja. Opowiadał jak to będąc na miejscu zdarzenia, można więcej dowiedzieć się o nim od ludzi znajdujących się na całkowitych peryferiach wydarzeń. Umożliwia to nowoczesna technologia, która sprawia, że informacja przepływa różnymi kanałami, zaczyna żyć swoim własnym życiem, a odległość nie jest dla niej żadną barierą. To, co Kamil Durczok chciał nam przekazać, to siła informacji we współczesnym społeczeństwie i rola osób, które nie tylko ją posiadają, ale potrafią do niej dotrzeć. Jest to ukłon w stronę bibliotekarzy i pracowników informacji naukowej. W ich rękach bowiem jest obecnie najwartościowsza rzecz współczesnego świata: informacja i narzędzia, dzięki którym 1 Zob. strona internetowa Sekcji: 13

14 można ją zdobyć. Przekaz jednak rozmył się w dywagacjach całego grona na temat wyższości czołówki telewizyjnych Wiadomości nad czołówką Faktów (lub też odwrotnie). Dużo ciekawszą częścią III Forum był wykład doktor Sabiny Cisek z Uniwersytetu Jagiellońskiego pt. Informacja naukowa perspektywy i kierunki rozwoju w XXI wieku. Autorka poruszyła w nim problem społeczeństwa informacyjnego i dostępu do wiedzy. Obecnie systemy informacyjne dostosowują się do człowieka, zasad jego rozumowania, wypierając wcześniejszą konieczność dostosowywania się człowieka do maszyny. W świecie naukowym trwają intensywne prace nad budową sztucznej inteligencji układu elektronicznego, który będzie miał odwzorowany w swych obwodach model rzeczywistości oraz będzie mógł samodzielnie się uczyć i myśleć jak człowiek. Taką rewolucję techniczną wymogła na nas nowa era era społeczeństwa informacyjnego, dla którego największą wartością jest właśnie informacja. Dawny podział na biednych i bogatych w społeczeństwie industrialnym i postindustrialnym został zastąpiony podziałem na mających dostęp do informacji i nie mających go. Przyczyn upośledzenia pod tym względem niektórych obywateli jest wiele: począwszy od braku dostępu do sprzętu, a skończywszy na braku kwalifikacji i umiejętności posługiwania się źródłami danych. Zadaniem bibliotekarzy i pracowników informacji naukowej jest nie dopuścić do powstania getta informacyjnego. Należy dążyć do zrównania szans wszystkich względem dostępu do informacji. Środkami do tego celu mają być: podnoszenie kompetencji użytkowników, liczne szkolenia dla różnych grup społecznych, a także wpływ na politykę państw, które nie mogą dopuszczać do skupienia najważniejszych źródeł informacji w rękach wielkich korporacji, żądających bajońskich sum za dostęp do wiedzy. Inne problemy poruszone w omawianym wystąpieniu to m. in. nadmiar danych wywołujący szum informacyjny. Jeśli informacji jest ogrom, to tak jakby jej w ogóle nie było, ponieważ jest ona rozproszona, nie uporządkowana. Nie możemy mieć też obecnie pewności co do wiarygodności informacji, gdyż niepohamowana twórczość publikowana w Internecie nie podlega żadnej kontroli merytorycznej. Problemem jest też bezpieczeństwo informacji. Wyobraźmy sobie na przykład włamanie do jakiejś bazy wiedzy. Osoba, która chciałaby zaszkodzić, mogłaby zmienić treść informacji, wprowadzając chaos. Istotna 14

15 jest też ochrona przed wirusami, które mogłyby doprowadzić do utraty zgromadzonych danych. Globalizacji informacji towarzyszą także dylematy etyczne. Czy każdy może mieć dostęp do niebezpiecznej nieraz wiedzy zgromadzonej w czeluściach Internetu? A jeśli nie, to kto ma o tym decydować i w imię czego? Przejdźmy teraz do pozytywnych aspektów tego, co dzieje się w globalnym świecie informacji. Jednym z nich jest na pewno wprowadzanie w życie zasad przyjazności dla użytkownika. Mówi się o semantycznym Webie, inteligentnych czy mówiących interfejsach oraz o ontologiach czyli pojęciowych modelach rzeczywistości, które same się uczą. To wszystko już wkrótce będzie zastosowane w źródłach informacji internetowej. Zapowiada to prawdziwą rewolucję w korzystaniu z nich. Występuje także odchodzenie od hermetycznego języka naukowego. Przechodzi do lamusa nazwa informacja naukowa. Teraz równie pożądana jest informacja gospodarcza, obywatelska, publiczna czy po prostu informacja na potrzeby życia codziennego. Coraz więcej użytkowników ma dostęp do Internetu. Obecnie jesteśmy świadkami wielu inicjatyw mających na celu zdigitalizowanie zasobów wiedzy. Na przykład firma Google przystąpiła do programu, którego celem jest przeniesienie do sieci zbiorów kilku największych bibliotek amerykańskich. 2 Podobną inicjatywę podejmuje Francuska Biblioteka Narodowa, chcąc stworzyć darmową internetową bibliotekę literatury europejskiej, która ma obejmować zbiory bibliotek z Fracji, Niemiec, Austrii, Belgii, Danii, Hiszpanii, Estonii, Finladii, Grecji, Węgier, Irlandii, Włoch, Litwy, Luksemburga, Holandii, Republiki Czeskiej, Słowenii, Słowacji, Szwecji a także Polski. 3 Wreszcie ostatnim zagadnieniem poruszonym w wykładzie dr Cisek była rola pracownika informacji naukowej i bibliotekarza w dzisiejszym świecie. Hasłem było: Nazwijmy się modnie!. W świecie już funkcjonują takie określenia jak: menedżer informacji, inżynier wiedzy, doradca w dziedzinie dostępu do informacji elektronicznej, twórca kultury informacyjnej, edukator, czy broker informacji. Grunt to dobra nazwa, niosąca ze sobą określone konotacje. Trzeba przyznać, że funkcjonujący obecnie w społeczeństwie wizerunek bibliotekarza nie jest za- 2 Zob. J. Markoff, E. Wyatt: Biblioteka zer i jedynek. W: Forum 2005, nr 25, s Zob. R. Macmillan: Burza w szklance wody. W: Forum 2005, nr 25, s

16 dowalający. Jednak biorąc pod uwagę, jak olbrzymi potencjał wiedzy podstawy funkcjonowania naszego społeczeństwa - jest w naszych rękach, trzeba nauczyć innych szacunku dla naszego zawodu. I tu wkraczamy na grunt jednego z zakresów zainteresowań Sekcji Bibliotek Szkół Wyższych przy ZO SBP - kształtowania nowego wizerunku bibliotekarza. To ważne, bo odpowiednia autoprezentacja wzmaga efektywność naszych działań i jest podstawą sukcesu. Joanna Chwałek 16

17 Sprawozdanie Ogólnopolskie Spotkanie Pracowników Oddziałów Informacji Naukowej Sprawozdanie W dniach 9-10 czerwca 2005 r. w Bibliotece Głównej AWF w Krakowie spotkali się przedstawiciele Oddziałów Informacji Naukowej ośmiu bibliotek Akademii Wychowania Fizycznego. Ze strony naszej Biblioteki w spotkaniu udział wzięły: mgr Katarzyna Szaniewska, Jadwiga Świątczak oraz mgr Joanna Chwałek. Zaproszonych gości przywitała Pani Dyrektor BG AWF w Krakowie mgr Renata Mroczek, a obrady poprowadziła Pani mgr Elżbieta Budkiewicz, Kierownik Oddziału Informacji Naukowej. Spotkanie miało charakter roboczy i dotyczyło współpracy bibliotek w zakresie tworzenia i udostępniania wspólnej dla wszystkich AWF-ów bibliograficznej bazy danych o tematyce sportowej oraz projektu elektronicznego systemu dostarczania dokumentów gromadzonych w bibliotekach. Przedstawiciele poszczególnych bibliotek zaprezentowali pozostałym uczestnikom spotkania własne bazy danych oraz oprogramowanie wykorzystywane w Oddziałach Informacji Naukowej. Jeśli chodzi o stopień zaawansowania w tworzeniu własnych baz informacyjnych i dorobku naukowego pracowników uczelni (za wyjątkiem bazy zawartości czasopism, którą dopiero zamierzamy utworzyć), nasza Biblioteka nie odbiega zbytnio od pozostałych ośrodków w kraju, natomiast katowicki i warszawski AWF nie udostępniają swoich zasobów w Internecie. W większości bibliotek, poza katowicką i wrocławską, do prezentacji baz danych wykorzystuje się to samo oprogramowanie system Expertus firmy Splendor. Nasze bazy powstają i prezentowane są w systemie Prolib/Promax. W toku dyskusji nad zagadnieniem tworzenia wspólnej dla wszystkich AWF-ów bazy danych o tematyce sportowej ustalono, iż priorytetem jest udostępnienie w Internecie zasobów baz danych przez biblioteki z Katowic i Warszawy, a następnie zintegrowanie oprogramowania za pomocą systemu Expertus tak, aby możliwe było jednoczesne przeszukiwanie w Internecie baz danych wszystkich 17

18 uczelni. Prace związane z integracją oprogramowania prowadzić ma firma Splendor, producent systemu Expertus, którą w Krakowie reprezentował Pan mgr Jacek Głębocki. Kolejnym z omawianych, w ramach integracji baz danych, zagadnień było opracowanie rzeczowe czasopism, prenumerowanych przez poszczególne biblioteki. Z listy przygotowanej przez zespół z biblioteki wrocławskiej wyłoniono tytuły, które z uwagi na zawartość powinny znaleźć się w bazach bibliograficznych AWF-ów. Wszystkim bibliotekom przydzielono porównywalną ilość tytułów czasopism do opracowania. Każdy z Ośrodków Informacji ma za zadanie przeanalizować swoją listę i ustalić, które z tytułów powinny być opracowywane w całości, a które poddać selekcji. Zagadnienie opracowania rzeczowego czasopism będzie szerzej poruszone na kolejnym roboczym spotkaniu, które odbędzie się jesienią. Bardzo istotnym tematem, poruszanym na spotkaniu, było stworzenie wspólnego dla wszystkich AWF-ów słownika haseł przedmiotowych, stosowanego w bazach danych. Ustalono, że na podstawie obowiązujących aktualnie w poszczególnych bibliotekach słowników zostanie utworzona lista haseł wspólnych, która będzie punktem wyjścia do prac nad budową jednego, obowiązującego wszystkich tezaurusa. Odrębna część spotkania poświęcona była tematyce wymiany dokumentów pomiędzy bibliotekami AWF-ów. Usprawnieniu tej wymiany mógłby służyć opracowywany przez firmę Splendor system komputerowy DOC@SPORT, umożliwiający elektroniczne zamawianie i przesyłanie dokumentów w formie plików. Uczestnicy spotkania mieli okazję zapoznać się z oprogramowaniem firmy Splendor w wersji testowej. Zagadnienie elektronicznej wymiany dokumentów będzie jeszcze omawiane na kolejnych spotkaniach. Na chwilę obecną przekazano Panu Głębockiemu sugestie, jak system taki powinien, według pracowników bibliotek, wyglądać i funkcjonować. Tematyka spotkania nie została wyczerpana, ale nawiązana została współpraca, która w przyszłości przyniesie wymierne korzyści dla wszystkich AWF-ów w postaci jedynej w Polsce zbiorczej bazy danych o tematyce sportowej oraz ułatwienia dostępu do dokumentów gromadzonych w poszczególnych bibliotekach. Katarzyna Szaniewska 18

19 Aktualny wykaz czasopism Czasopisma zagraniczne 1. Acta Physiologica Scandinavica 2. Acta Universitatis Carolinae. Kinanthropologica 3. Acta Universitatis Palackianae Olomucensis. Facultas Culturae Physicae. Gymnica 4. Apunts : educations fisica y deportes 5. Apunts : medicina de l Esport 6. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation + on-line 7. Coach and Athletic Director 8. Deutsche Zeitschrift fur Sportmedizin 9. European Journal of Applied Physiology 10. Exercise and Sport Sciences Reviews 11. Fisio Active 12. Fiziceskaja Kultura v Skole 13. Fussballtraining 14. Harvard Business Review 15. International Journal of Sport Nutrition & Exercise Metabolism 16. International Journal of Sports Medicine 17. JOPERD - Journal of Physical Education, Recreation and Dance 18. Journal of Applied Biomechanics 19. Journal of Marketing 20. Journal of Motor Behavior 21. Journal of Sport And Exercise Psychology 22. Journal of Sport Management 23. Journal of Sport Rehabilitation 24. Journal of Sports Sciences 25. The Journal of Strenght and Conditioning Research 26. Journal of Teaching in Physical Education 27. Krankengymnastik 28. Kulturjournal 29. Legkaja Atletika 19

20 30. Leichtathletik News 31. Leistungssport 32. The Magazine : education and culture in Europe 33. Manuelle Medizin 34. Marketing Science + on-line 35. Medicine & Science in Sports and Exercise + on-line 36. Motor Control Journal 37. Olympisches Feuer 38. Physical Therapy + on-line 39. Research Quarterly for Exercise and Sport 40. Schweizerische Zeitschrift fur Sportmedizin 41. Science 42. Sportunterricht 43. Sportwissenschaft 44. Strategic Management Journal 45. Swimming World Magazine 46. Teaching Elementary Physical Education 47. Teorija i Praktika Fiziceskoj Kultury 48. Track Coach 49. Universitatsrede 50. University Sports Magazine : bulletin de la Federation Internationale du Sport Universitaire Czasopisma polskie I. INFORMATYKA 1. Bezpieczeństwo Informacji A-Z (pozycja wymiennokartkowa) 2. CHIP Linux II. BIBLIOTEKOZNAWSTWO. INFORMACJA NAUKOWA. BIBLIOGRAFIA 1. Bibliografia Bibliografii Polskich 2. Bibliotekarz 3. Biuletyn Informacyjny / BG AWF Kraków 4. Przegląd Biblioteczny 5. Polska Bibliografia Bibliologiczna 6. Przewodnik Bibliograficzny 7. Rocznik Biblioteki Narodowej 8. Vademecum Bibliotekarza (pozycja wymiennokartkowa) 9. Zagadnienia Informacji Naukowej 20

21 III. PRAWO 1. Dziennik Urzędowy MENiS 2. Dziennik Urzędowy Ministra Kultury 3. Dziennik Urzędowy Ministra Nauki i Informatyzacji 4. Dziennik Ustaw 5. Monitor Polski 6. Zbiór Praw. T. 14: Prawo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (pozycja wymiennokratkowa) IV. NAUKI EKONOMICZNE. ZARZĄDZANIE. SOCJOLOGIA. PRACA. STATYSTYKA 1. Controlling i Rachunkowość Zarządcza 2. Ekonomiczne Problemy Turystyki (seria Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Szczeciński) 3. Ekonomista 4. Logistyka 5. Marketing i Rynek 6. Marketing w Praktyce 7. Monitor Europejski 8. Monitor Unii Europejskiej 9. Organizacja i Kierowanie 10. Personel i Zarządzanie 11. Posada 12. Praca i Nauka Za Granicą 13. Przegląd Organizacji 14. Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 15. Rocznik Statystyczny Województwa Śląskiego 16. Studia Socjologiczne 17. Szkolnictwo Wyższe : informator statystyczny 18. Turystyka (seria: Informacje i Opracowania Statystyczne) 19. Zarządzanie na Świecie V. NAUKA. EDUKACJA. PEDAGOGIKA. SZKOLNICTWO 1. Academia : magazyn Polskiej Akademii Nauk 2. APS Akademicki Przegląd Sportowy 3. Education World 4. Edukacja dla Bezpieczeństwa 5. Edukacja Zdrowotna i Promocja Zdrowia w Szkole 6. E-mentor 7. Forum Akademickie 8. Języki Obce w Szkole 21

22 9. Kwartalnik Pedagogiczny 10. Nauka 11. Nauka i Szkolnictwo Wyższe 12. Nowa Szkoła 13. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 14. Rocznik Pedagogiczny 15. Sprawy Nauki 16. Studia Humanistyczne 17. Szkolnictwo Wyższe : informator statystyczny 18. Szkoła Specjalna 19. Świat Nauki 20. Wiedza i Życie 21. Zbiór Praw. T. 14: Prawo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (pozycja wymiennokartkowa) VI. WOJSKO. OBRONNOŚĆ 1. Edukacja dla Bezpieczeństwa 2. Komandos 3. Przegląd Obrony Cywilnej 4. Wiedza Obronna VII. NAUKI BIOLOGICZNE. EKOLOGIA. ANTROPOLOGIA. BIOCHEMIA 1. Acta Biochimica Polonica 2. Antropomotoryka 3. Aura 4. Biology of Sport 5. Chowanna 6. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 7. Human Movement (Człowiek i Ruch)) 8. Nature Conservation (Ochrona Przyrody) 9. Przegląd Antropologiczny 10. Wiadomości Ekologiczne VIII. MEDYCYNA. HIGIENA. REHABILITACJA 1. Chirurgia Kolana, Artroskopia, Traumatologia Sportowa 2. Edukacja Zdrowotna i Promocja Zdrowia w Szkole 3. Fizjoterapia 4. Fizjoterapia Polska 5. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health 22

23 6. Journal of Physiology And Pharmacology 7. Medicina Sportiva 8. Medicina Sportiva Practica 9. Medycyna Manualna 10. Medycyna Sportowa 11. Niepełnosprawność i Rehabilitacja 12. Ortopedia, Traumatologia i Rehabilitacja 13. Pediatria Polska 14. Polski Merkuriusz Lekarski 15. Postępy Rehabilitacji 16. Rehabilitacja Medyczna 17. Roczniki PZH 18. Sport Niepełnosprawnych 19. Terapia : uzależnienia i współuzależnienia 20. Wychowanie Fizyczne i Fizjoterapia (seria Zesz. Nauk. / PO) IX. WYCHOWANIE FIZYCZNE, SPORT, KULTURA FIZYCZNA, KULTURYSTYKA 1. Antropomotoryka 2. APS Akademicki Przegląd Sportowy 3. Biblioteczka Piłki Nożnej 4. Biology of Sport 5. Biuletyn Sekcji Historii PTNKF 6. Chirurgia Kolana, Artroskopia, Traumatologia Sportowa 7. Forum Trenera 8. Human Movement (Człowiek i Ruch) 9. Jogging 10. Journal of Human Kinetics 11. Kronika / AWF Poznań 12. Królowa Sportu 13. Kultura Fizyczna 14. Kulturystyka i Fitness 15. Lekkoatleta 16. Lider 17. Magazyn Olimpijski 18. Medicina Sportiva 19. Medicina Sportiva Practica 20. Medycyna Sportowa 21. Piłka Nożna : tygodnik 22. Piłka Nożna Plus : magazyn sportowy 23. Podlaska Kultura Fizyczna 23

24 24. Prace Instytutu Kultury Fizycznej (seria Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Szczeciński) 25. Prawo Sportowe (pozycja wymiennokartkowa) 26. Przegląd Naukowy Kultury Fizycznej /Uniwersytet Rzeszowski 27. Przegląd Sportowy (poprzedni tytuł: Tempo) 28. Przegląd Sokoli 29. Research Yearbook / AWF Gdańsk 30. Rocznik Naukowy / AWF Gdańsk 31. Rocznik Naukowy / AWF Kraków 32. Rocznik Naukowy / Instytut WFiS Biała Podlaska 33. Rocznik Naukowy IDO Ruch Dla Kultury 34. Roczniki Naukowe / AWF Poznań 35. Roczniki Naukowe / AWF Warszawa 36. Siatkówka 37. Sport 38. Sport dla Wszystkich 39. Sport Niepełnosprawnych 40. Sport Wyczynowy 41. Studia Humanistyczne 42. Studies in Physical Culture & Tourism 43. Tenis : magazyn 44. Tenis po Polsku: rocznik 45. Trener 46. Wioślarz 47. Wuefiak 48. Wychowanie Fizyczne i Fizjoterapia (seria Zesz. Nauk. / PO) 49. Wychowanie Fizyczne i Sport 50. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne 51. Zeszyty Metodyczno-Naukowe / AWF Katowice 52. Żagle X. KRAJOZNAWSTWO. TURYSTYKA 1. Ekonomiczne Problemy Turystyki (seria Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Szczeciński) 2. Folia Turistica 3. Góry i Alpinizm 4. Hotelarz 5. National Geographic Polska 6. Pamiętnik Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego 7. Płaj 24

25 8. Prawo Turystyczne (pozycja wymiennokartkowa) 9. Problemy Turystyki i Hotelarstwa 10. Rynek Podróży 11. Rynek Turystyczny 12. Studies in Physical Culture & Tourism 13. TTG Polska 14. Turystyka (seria: Informacje i Opracowania Statystyczne) 15. Turystyka i Hotelarstwo 16. Turyzm 17. Wiadomości Turystyczne 18. Wierchy XI. DZIENNIKI, TYGODNIKI, MIESIĘCZNIKI - OGÓLNE 1. Dziennik Zachodni 2. Forum 3. Gazeta Wyborcza 4. Newsweek Polska 5. Polityka 6. Przekrój 7. Rzeczpospolita 8. Śląsk 9. Wprost Drogi Czytelniku! Istnieje możliwość przeglądania katalogu naszej Biblioteki w sieci uczelnianej. Możesz wyszukiwać książki z dowolnego komputera zlokalizowanego na terenie AWF-u! Wystarczy, że wejdziesz na stronę Jeśli chcesz również przeglądać swoje konto czytelnika (czyli mieć możliwość sprawdzania na bieżąco listy książek przez Ciebie wypożyczonych oraz terminu ich zwrotu) musisz zgłosić się do wypożyczalni i poprosić dyżurującego bibliotekarza o nadanie hasła dostępu. 25

26 Bazy danych dostępne w Bibliotece Głównej Bazy własne biblioteki: PROLIB Obejmuje całość zbiorów zgromadzonych w Bibliotece Głównej Akademii Wychowania Fizycznego. PROMAX Rejestruje dorobek naukowy pracowników AWF (prace zwarte, artykuły, udział w konferencjach naukowych) oraz prace magisterskie i doktorskie. Bazy on-line dostępne w Czytelni Informacji Naukowej oraz w Internecie (w ramach serwisu EBSCO): SPORT DISCUS Baza zawiera opisy bibliograficzne publikacji wraz ze streszczeniami (pełne opisy bibliograficzne monografii od 1949 r., czasopism od 1975 r.). Zakres tematyczny bazy to: sport, wychowanie fizyczne, fizjologia, biomechanika i rekreacja. ACADEMIC SEARCH PREMIER Największa na świecie akademicka wielodziedzinowa baza danych, zawiera blisko 4000 pełnych tekstów artykułów z czasopism naukowych. Reprezentowane są w niej takie dziedziny jak: pedagogika, edukacja, nauki medyczne, biologiczne i społeczne. MEDLINE Baza Narodowej Biblioteki Medycznej USA zawiera abstrakty publikacji z zakresu nauk medycznych, w tym z rehabilitacji i fizjoterapii. Obejmuje publikacje od roku 1966 do chwili obecnej z około 3800 czasopism. Medline zawiera odnośniki do wszystkich publikacji zawartych w Index Medicus, Index to Dental Literature oraz International Nursing. W bazie znajduje się ponad 11 mln rekordów bibliotecznych, z tego ok. 75% 26

27 z abstraktami. MEDLINE jest udostępniany w ICM w systemie OvidNET, zajmuje obecnie ok. 9 GB i jest aktualizowany miesięcznie. HEALTH SOURCE: NURSING/ACADEMIC EDITION Baza obejmuje 550 czasopism z pełnymi tekstami oraz 850 czasopism ze streszczeniami zawartości z zakresu medycyny i nauk pokrewnych. HEALTH SOURCE - CONSUMER EDITION Baza obejmuje blisko 300 czasopism z pełnymi tekstami z zakresu nauk medycznych, nauk o żywieniu i suplementacji, opieki nad dziećmi, medycyny sportowej i zdrowego stylu życia. MASTERFILE PREMIER Baza adresowana do bibliotek publicznych, multidyscyplinarnych. Obejmuje ponad 2000 opisów bibliograficznych, w tym również pełne teksty wybranych artykułów od 1975 roku. Dodatkowo: 350 tekstów książek, ponad biografii, ponad dokumentów źródłowych oraz kolekcję zdjęć, map i oznaczeń. CLINICAL PHARMACOLOGY Baza dotyczy rejestrowanych w USA leków, ziół i suplementów żywieniowych, również tych, które znajdują się w fazie badań klinicznych. ERIC ERIC zawiera streszczenia z ponad 980 czasopism z dziedziny edukacji i wychowania. NEWSPAPER SOURCE Newspaper Source zawiera wybrane pełne teksty z ok. 180 regionalnych gazet amerykańskich i wybranych międzynarodowych pozycji prasowych. Z dziedziny biznesu zawiera ponad pozycji. BUSINESS SEARCH PREMIER Największa na świecie pełnotekstowa baza danych z dziedziny biznesu. Zawiera teksty artykułów z czasopism. REGIONAL BUSINESS NEWS Baza zawiera pełne teksty artykułów z regionalnych czasopism i gazet biznesowych z USA. AGRICOLA Baza zawiera opisy bibliograficzne z zakresu rolnictwa i ochrony środowiska od 1970 (również patenty, oprogramowanie, raporty techniczne). 27

28 COMMUNICATION & MASS MEDIA COMPLETE Baza umożliwia wyszukiwanie artykułów z dziedziny komunikacji i mediów komunikacyjnych. AMERICAN HUMANITIES INDEX Zawiera kolekcje opisów bibliograficznych z czasopism popularnonaukowych, wydawanych w USA i Kanadzie przez Whiston Publishing. SPORTS MEDICINE Elektroniczna wersja czasopisma Sports Medicine na platformie OVID. Pracownicy Sekcji Informacji Naukowej Biblioteki Głównej uprzejmie zwracają się do wszystkich pracowników naukowych naszej Uczelni z prośbą o systematyczne zgłaszanie publikacji naukowych. Przypominamy, że zgłoszeń należy dokonywać na specjalnych kartach, dostępnych w Sekcji (pokój 101, budynek A) oraz należy dołączyć kserokopie pierwszych stron publikacji. Prosimy również o uzupełnianie na bieżąco danych dotyczących publikacji zgłoszonych jako prace w druku. 28

29 Instrukcja wyszukiwania książek w katalogu OPAC ROZPOCZĘCIE PRACY Z KATALOGIEM OPAC Aby zalogować się do systemu, należy: w polu ID wpisać numer karty bibliotecznej i nacisnąć klawisz Enter, w polu Hasło wpisać swoje hasło użytkownika i nacisnąć Enter (jeśli nie posiadasz hasła zwróć się do dyżurnego bibliotekarza z prośbą o jego nadanie), jest również możliwość wejścia do katalogu jako anonim. W tym celu należy wpisać w polu ID cyfrę 0. Umożliwia to korzystanie tylko z opcji Szukaj. MENU GŁÓWNE OPCJA SZUKAJ Tutaj operujemy klawiszami: Enter Istnieje możliwość wyszukiwania pozycji: wg opisu książki czyli wg wszystkich danych z karty katalogowej książki (autor, tytuł, rok wydania itp.), wg opisu czasopisma wg tytułu czasopisma, wg osoby wg nazwiska autora lub redaktora, wg instytucji wg nazwy wydawcy, wg imprezy wg nazwy konferencji, sympozjum, zjazdu itp., wg języka wg języka, w jakim napisany jest dokument, wg UKD wg Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej, czyli klasyfikacji opisującej treść dokumentu za pomocą symboli, strategia poszukiwań łączenie różnych zapytań i przegląd wyników. Po wybraniu dowolnej opcji: 29

30 naciskamy klawisz Enter, możemy przeglądać wyświetloną listę, używając klawiszy: PgDown PgUp po ponownym naciśnięciu klawisza Enter w opcji szukaj wyświetla się ramka Warunek słowny należy podać dowolną ilość słów oddzielonych spacjami (kolejność jest dowolna, wielkość liter nie ma znaczenia), zamaskowanie końcówki słowa znakiem * spowoduje jego wyświetlenie we wszystkich istniejących w bazie formach gramatycznych. Przykłady: a) poszukujemy książek zawierających w tytule nazwę Komisja Edukacji Narodowej, nie znając pełnego tytułu: - wybieramy opcję wg opisu książki, naciskamy Enter, - naciskamy ponownie Enter, pojawia się formatka szukaj, - wpisujemy słowa: kom* edu* nar*, naciskamy Enter (lub dowolne słowa z tytułu zawierające co najmniej trzy litery), - wynikiem jest lista tytułów książek, spełniających warunki wyszukiwania; b) poszukujemy książek na temat psychologii sportu: - wybieramy opcję wg UKD, naciskamy Enter, - naciskamy ponownie Enter, pojawia się formatka szukaj, - wpisujemy słowa psych* spor*, naciskamy Enter, - wynikiem jest lista klasyfikacji, do których przypisane są książki na poszukiwany temat; c) poszukujemy książki której redaktorem lub autorem jest osoba o nazwisku Kowalski. - wybieramy opcję wg osoby, naciskamy Enter, - naciskamy ponownie Enter, pojawia się formatka szukaj, - wpisujemy Kowalski, naciskamy Enter, 30

31 - wynikiem jest lista osób o nazwisku Kowalski wraz z imionami. Wyświetlenie opisu dokumentu: po liście tytułów nawigujemy klawiszami: Enter, chcąc wyświetlić wybrany tytuł w opcjach wg opisu książki i wg opisu czasopisma naciskamy Enter na pozycji Wyświetl, system wyświetla dane zawarte na karcie katalogowej, w pozostałych opcjach wyszukiwania (wg osoby, klasyfikacji UKD, języka, imprezy itd.) po wybraniu pozycji z listy przechodzimy do akcji Wydania [tam operujemy klawiszami, i Enter], system wyświetla listę tytułów dokumentów, które można przeglądać przy pomocy opcji Wyświetl (p. wyżej). Wyświetlenie listy egzemplarzy akcja Inwentarz : z listy tytułów dokumentów, uzyskanej w wyniku wyszukiwania, podświetlamy interesujący nas tytuł, operując klawiszami:, przechodzimy do opcji Inwentarz [tam operujemy klawiszami, i Enter], system wyświetla listę egzemplarzy wraz z sygnaturami oraz informacją o dostępności: Listę można skrócić, stosując skróty klawiaturowe: - <CTRL-P> Egzemplarze przeznaczone do wypożyczania - <CTRL-V> Egzemplarze aktualnie dostępne 31

32 MENU GŁÓWNE OPCJA KONTA (dostępne po wpisaniu ID i hasła czytelnika) Tu operujemy klawiszami: Enter Po wybraniu opcji Konta z menu głównego mamy do wyboru następujące opcje: Kim jestem wyświetla dane osobowe czytelnika. Obciążenia wyświetla tytuły wypożyczonych pozycji, ich sygnatury oraz daty ich wypożyczenia i zwrotu. Po wybraniu opcji Wyświetl i naciśnięciu klawisza Enter, możemy wyświetlić pełny opis egzemplarza. Zamówienia nieaktywne. Rezerwacje nieaktywne. Koniec powrót do menu głównego. MENU GŁÓWNE OPCJA CZYTELNIK (dostępne po wpisaniu ID i hasła czytelnika) Tu operujemy klawiszami: Enter Po wybraniu opcji Czytelnik z menu głównego mamy do wyboru następujące opcje: Historia wyświetla informację o wypożyczeniach, zwrotach i prolongatach książek począwszy od dnia zapisu czytelnika do biblioteki. Podaje również informacje o ewentualnych karach i blokadzie konta czytelnika: - opcja Wyświetl [uruchamiana po naciśnięciu klawisza Enter] powoduje wyświetlenie karty katalogowej podświetlonej pozycji, - opcja Szukaj [uruchamiana po naciśnięciu klawisza Enter] wyświetla ramkę Podaj fragment tytułu możliwe jest wyszukanie pozycji na wyświetlonej liście. Zmiana hasła: - przed pierwszym skorzystaniem z katalogu OPAC, należy zwrócić się do dyżurnego bibliotekarza o nadanie hasła, które niezwłocznie należy zmienić, 32

33 - wybranie opcji Zmiana hasła [uruchamianej po naciśnięciu klawisza Enter] powoduje wyświetlenie ramki Zmiana hasła czytelnika. W niej należy podać hasło składające się maksymalnie z dziesięciu znaków (małe i duże litery, cyfry), zaakceptować klawiszem Enter, po czym podać je ponownie dla porównania i zaakceptować klawiszem Enter. Koniec powrót do menu głównego. UWAGA! Do czasu uruchomienia zamówień komputerowych w systemie PROLIB katalog OPAC ma charakter pomocniczy. Status dostępna nie gwarantuje wypożyczenia zamówionej pozycji! 33

34 Recenzje Niepełnosprawni na lekcjach wychowania fizycznego i zawodach sportowych Obowiązkiem uczelni wychowania fizycznego jest propagowanie wiedzy o kulturze fizycznej i nauczanie ruchu wszystkich zainteresowanych, bez względu na wiek, zdolności a także stopień utraty zdrowia. O ile praca w standardowych szkołach i klubach sportowych jest powszechnie stosowana od dziesiątek lat, o tyle szeroko pojęta kultura fizyczna osób niepełnosprawnych nadal jest zjawiskiem nowym, wymagającym dokładniejszej penetracji. Gawlik K., Zwierzchowska A.: Wychowanie fizyczne niewidomych i słabo widzących. AWF Katowice, Gawlik K., Zwierzchowska A.: Wychowanie fizyczne dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. AWF Katowice, Zwierzchowska A., Gawlik K.: Wychowanie fizyczne dzieci i młodzieży niesłyszącej i słabo słyszącej. AWF Katowice,

35 O przybliżenie problematyki aktywności ruchowej osób niepełnosprawnych postarały się dwie pracownice Zakładu Korektywy i WF Specjalnego Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach Krystyna Gawlik i Anna Zwierzchowska. W ciągu dwóch lat obie panie wydały trzy mini-skrypty opisujące wychowanie fizyczne i sport w obrębie tyflopedagogiki (nauczanie osób niewidomych i słabo widzących), surdopedagogiki (osoby niesłyszące i słabo słyszące) oraz oligofrenopedagogiki (osoby niepełnosprawne intelektualnie). Tylko pozornie skala zjawiska niepełnosprawności jest marginalna. Jak podają Autorki, 17-18% polskiej populacji ma uszkodzenia słuchu, w Polsce jest niewidomych i słabo widzących o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a upośledzeni umysłowo stanowią 2-3% ogółu populacji. Każda z tych osób może, a właściwie powinna, zetknąć się z przejawami kultury fizycznej. Nie tylko jako element rehabilitacji czy usprawniania, ale jako fragment zabawy czy wreszcie sportu. Jak trudno być człowiekiem o niewielkiej wadzie wzroku (3,5) autor tej notatki może sam potwierdzić. W pierwszym podejściu nie dostał się na upragnione studia AWF, potem, gdy przekonał lekarzy, koledzy stłukli mu okulary w trakcie gry w piłkę ręczną, a w okresie jego kariery sportowo-trenerskiej przeklinał wysiłki wytrzymałościowe, w czasie których okulary były wiecznie zaparowane. Co mają powiedzieć zwolennicy aktywności ruchowej o wiele poważniejszych dysfunkcjach organizmu? Autorki trzech ww. książek starają się przybliżyć, sprecyzować i rozwinąć zagadnienia kultury fizycznej osób poszkodowanych przez los. Najpierw przedstawiają definicje, klasyfikacje i etiologię poszczególnych niepełnosprawności, następnie przedstawiają je, uwzględniając możliwości różnego typu aktywności ruchowej. Kolejne rozdziały przypominają klasyczną metodykę wychowania fizycznego, z uwzględnieniem trzech grup niepełnosprawności. Mamy więc cele i zadania, zasady, metody, formy i środki aktywności ruchowej z nastawieniem na plusy (specyfikę) i minusy (przeciwwskazania) ćwiczeń dla poszczególnych grup niepełnosprawnych. Jako fanatyka lekkoatletyki ucieszyła mnie informacja, że LA to dyscyplina bardzo popularna i lubiana wśród niewidomych i słabo widzących (Gawlik K., Zwierzchowska A., 2004 a, s. 50). 35

36 Właśnie sport, obok wcześniej opisywanego wychowania fizycznego, zajmuje ważne miejsce w pozycjach obu Autorek. W tym miejscu mam pewien niedosyt, gdyż informacje z tego kręgu podane są często ogólnikowo, bez zaakcentowania ciągle wzrastającego znaczenia Igrzysk wszelkiego typu niepełnosprawności. W końcu Alma Mater dwóch Pań autorek i piszącego te słowa, to uczelnia śp. mistrza olimpijskiego z 1996 roku Wojciecha Kikolskiego i aktualnie studiujących medalistów olimpijskich z Sydney w 2000 roku w lekkoatletyce i pływaniu. Może jednak Krystyna Gawlik i Anna Zwierzchowska przymierzają się do następnej pozycji dotyczącej sportu olimpijskiego w grupie zawodników niepełnosprawnych. Na dzień dzisiejszy polecam lekturę trzech mini-monografii, które z całą pewnością stanowią wartościowy tryptyk w grupie publikacji związanych z aktywnością fizyczną osób niepełnosprawnych. dr hab. Janusz Iskra prof. AWF Kierownik Katedry Sportów Indywidualnych Marek Ordyłowski : Szkice z dziejów kultury fizycznej. Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra Środowisko naukowe historyków kultury fizycznej Polski, obdarowane zostało w 2005 roku kolejnym opracowaniem zwartym dawniej wrocławskiego, a obecnie zielonogórskiego badacza dziejów najnowszych, prof. Instytutu Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego, Marka Ordyłowskiego 1. Recenzowana praca jest zbiorem publikowanych wcześniej przez Autora, interesujących artykułów z historii kultury fizycznej, zamieszczonych m.in. w Życiu Akademickim, a przeznaczonych 1 Osiem lat temu wydał on w Wydawnictwie AWF Wrocław, ceniony przez studentów i historyków kultury fizycznej podręcznik, Historia kultury fizycznej (starożytność oświecenie), Wrocław 1997, natomiast przed pięcioma laty opublikował wespół z Andrzejem Ostrowskim opracowanie zwarte 1000 lat wrocławskiego sportu. Oficyna Wydawnicza Sudety, Wrocław

37 głównie dla studentów oraz młodszych pracowników nauki (zarówno w uniwersytetach, jak i akademiach wychowania fizycznego czy też uczelniach o zbliżonym profilu studiów). Opiniowane przeze mnie opracowanie prof. M. Ordyłowskiego jest staranie opublikowane drukiem w twardej, kolorowej (żółtej) okładce, z zachowaniem koniecznych reguł wydawniczo-edytorskich i metodologicznych (spis treści, wstęp, 27 wątków tematycznych, czy jak kto woli, niewielkich rozdziałów wraz z wykazem literatury). Struktura rozdziałowa pracy może być zarówno jej atutem, jak i drobnym niedociągnięciem. Mam tu na myśli zgłaszane przez studentów i niektórych historyków kultury fizycznej nadmierne rozdrobnienie zagadnień, liczące prawie 30 bloków problemowych (od medycyny starożytnego Egiptu i antycznych Indii, po wybrane kwestie z historii Sokoła we Wrocławiu i sprawę dotyczącą bierutowskich obchodów 60- lecia urodzin Prezydenta Polski z lat ). Na uwagę w pracy zasługuje ciekawy problem badań w resortach kultury fizycznej, trafnie określonych przez prof. Marka Ordyłowskiego, jako ucho i ręka władzy ludowej w sporcie polskim Co zatem dla jednych jest minusem, dla drugich, może być wartością pozytywną, a więc istotnym atutem w prezentowanej książce. Oryginalnymi wątkami tematycznymi recenzowanego przeze mnie opracowania prof. M. Ordyłowskiego są jego partie poświęcone na przykład bractwom kurkowym lub tradycji kultury fizycznej we Wrocławiu i ruchowi higienicznemu w Europie, również roli Wilhelma Harnischa w narodzinach gimnastyki we Wrocławiu. Ciekawy jest też szkic poświęcony Sławomirowi Praussowi, zapomnianemu olimpijczykowi oraz fragment dotyczący stalinizmu w sporcie. O tej kwestii Autor opracowania pisał w jednym z tomów XVI Zjazdu Historyków Polskich we Wrocławiu (15-18.IX. 1999) 2. Prof. M. Ordyłowski słusznie zauważa w rozdziale XXIII pod tytułem Sport państwowy sport zawodowy. Lata 50.w rozwoju sportu w PRL), że (...) wzrastająca popularność widowisk sportowych przyciągających masy widzów, spowodowała zainteresowania nimi, ważnych grup, widzących możliwości wykorzy- 2 Zob. Przełomy w historii XVI Zjazd Historyków Polskich. Wrocław IX Pamiętnik. T 3, cz. 3. Wydawnictwo Marszałek, Toruń 2004, s