INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO

Transkrypt

1 STAROSTWO POWIATOWE W WOŁOWIE Plac Piastowski Wołów tel. 71/ fax 71/ Z a t w i e r d z a m... INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Wołów, styczeń 2012 r.

2 1. OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA Podstawa opracowania Pojęcia podstawowe WARUNKI BUDOWLANE WYMAGANIA TECHNICZNE WYMAGANIA TECHNICZNE DLA BUDYNKÓW WYMAGANIA PRZECIWPOŻAROWE ZAOPATRZENIE W WODĘ DO ZEWNĘTRZNEGO GASZENIA DROGI POZAROWE WYMAGANIA DLA INSTALACJI I URZĄDZEŃ Instalacja elektryczna i odgromowa Przewody kominowe OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA BUDUNKÓW, OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I TERENÓW Wymagania ogólne Czynności zabronione Oznakowanie bezpieczeństwa Wymagania w zakresie ewakuacji osób Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa Gaśnice przenośne i urządzenia przeciwpożarowe Wymagania dotyczące użytkowania materiałów niebezpiecznych pożarowo WYKONYWANIE PRAC NIEBEZPIECZNYCH POŻAROWO PRZEGLĄDY I CZYNNOŚCI KONSERWACYJNE INSTALACJI ECHNICZNYCH I URZĄDZEŃ PRZECIWPOŻAROWYCH Gaśnice i agregaty gaśnicze Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa Instalacja elektryczna i odgromowa Przewody kominowe i wentylacyjne Instalacja gazowa ROZBUDOWA, PRZEBUDOWA, MODERNIZACJA, REMONT KAPITALNY BUDYNKÓW I OBIEKTÓW BUDOWLANYCH SPOSOBY ZAZNAJAMIANIA PRACOWNIKÓW Z PRZEPISAMI PRZECIWPOŻAROWYMI SPOSOBY POSTĘPOWANIA NA WYPADEK POŻARU LUB INNEGO MIEJSCOWEGO ZAGROŻENIA ALARMOWANIE EWAKUACJA OSÓB DZIAŁANIA RATOWNICZE WSPÓŁDZIAŁANIE KIEROWNICTWA ZAKŁADU ZE STRAŻAKIEM KIERUJĄCYM DZIAŁANIAMI RATOWNICZYMI OBOWIĄZUJĄCE PRZIPESY I NORMY ZAŁĄCZNIKI Starostwo Powiatowe w Wołowie 2/46

3 1. OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego 1.1. PODSTAWA OPRACOWANIA Podstawowym aktem prawnym regulującym zagadnienia ochrony przeciwpożarowej jest ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380; zm. Dz. U. z 2010 r. Nr 57, poz. 353) [1]. Do zasadniczych zapisów ustawy należą: Art. 1. Ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia i mienia przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez: 1. Zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia; 2. Zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia; 3. Prowadzenie działań ratowniczych. Art. 3. Osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystająca ze środowiska przyrodniczego, budynku lub terenu obowiązane są zabezpieczyć użytkowane środowisko, budynek, obiekt lub teren przed pożarem lub innym miejscowym zagrożeniem. Art. 4. Właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu zapewniając jego ochronę przeciwpożarową obowiązany jest w szczególności: 1. Przestrzegać przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych; 2. Wyposażyć budynek, obiekt lub teren w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach; 3. Zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie lub terenie bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji; 4. Przygotować budynek, obiekt do prowadzenia akcji ratowniczej; 5. Zaznajomić pracowników z przepisami przeciwpożarowymi. 6. Ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Podstawą prawną opracowywania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego jest zapis w 6 pkt.1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. nr 109, poz.719) 1 [3]. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna określać między innymi: 1. Warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia obiektu, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego i jego warunków technicznych, w tym ocena zagrożenia wybuchem, 2. Określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawania ich przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym, 3. Sposoby postępowania na wypadek pożaru lub innego zagrożenia. 1 - istotna zmiana w stosunku do wersji poprzedniej Starostwo Powiatowe w Wołowie 3/46

4 4. Sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego 5. Warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania, 6. Sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji, 7. Zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób nie będących ich stałymi użytkownikami, 8. Plany obiektów obejmujące ich usytuowanie oraz terenu przyległego z uwzględnieniem graficznych danych dotyczących w szczególności: a) powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku, b) odległości od obiektów sąsiadujących, c) parametrów pożarowych występujących substancji palnych, d) występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej lub w strefach pożarowych, e) kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach, f) lokalizacji pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych zaklasyfikowanych jako strefy zagrożenia wybuchem, h) podziału obiektu na strefy pożarowe, i) warunków ewakuacji, ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych, j) miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, kurków głównych instalacji gazowej, materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, k) wskazania dojść do dźwigów dla ekip ratowniczych, l) hydrantów zewnętrznych oraz innych źródeł wody do celów przeciwpożarowych, m) dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych, z zaznaczeniem wjazdów na teren ogrodzony; 9. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna być poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na dwa lata, a także po każdej zmianie sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna się znajdować w miejscach dostępnych dla ekip ratowniczych POJĘCIA PODSTAWOWE Strefa pożarowa budynek lub jego część oddzielona od innych budynków lub innych części budynku elementami oddzielenia przeciwpożarowego. Budynki oraz ich części, stanowiące odrębne strefy pożarowe z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania, dzieli się na: 1) mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej zaliczane do kategorii zagrożenia ludzi (ZL), Starostwo Powiatowe w Wołowie 4/46

5 2) produkcyjne i magazynowe (PM), 3) inwentarskie (I) Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego Budynki oraz ich części, stanowiące odrębne strefy pożarowe, określane jako ZL, zalicza się do jednej lub do więcej niż jedna spośród następujących kategorii zagrożenia ludzi: ZL I budynki zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób nie będących ich stałymi użytkownikami, a nie przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, ZLII budynki przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych, ZL III budynki użyteczności publicznej, nie zakwalifikowane do ZL I i ZL II 2, ZL IV budynki mieszkalne, ZL V budynki zamieszkania zbiorowego, nie zakwalifikowane do ZL I i ZL II. Materiał niebezpieczny pod względem pożarowym rozumie się przez to następujące materiały: 1) gazy palne, 2) ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 328,15 K (55 o C), 3) materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, 4) materiały zapalające się samorzutnie na powietrzu, 5) materiały wybuchowe i pirotechniczne, 6) materiały ulegające samorzutnie rozkładowi lub polimeryzacji, 7) materiały mające skłonności do samozapalenia, 8) materiały inne niż wymienione w poz. 1-7, jeśli sposób ich składowania, przetwarzania lub innego wykorzystania może spowodować powstanie pożaru 3 ; Temperatura zapłonu - najniższa temperatura, w której palna ciecz ogrzewana w określonych warunkach wydziela taką ilość par, że mogą one wytwarzać nad jej powierzchnią palną mieszaninę z powietrzem, zdolną po raz pierwszy zapalić się od płomyka próbnego (stanowi podstawę do oceny stopnia niebezpieczeństwa pożarowego). Temperatura samozapłonu - najniższa temperatura, w której substancja chemiczna ogrzana ciepłem dostarczonym z zewnątrz, w mieszaninie z powietrzem pod ciśnieniem atmosferycznym zapala się samorzutnie bez udziału zewnętrznego płomienia lub iskry. Granice wybuchowości - zakres stężeń palnych gazów, par cieczy, aerozoli i pyłów w mieszaninie z powietrzem, przy których w wyniku kontaktu ze źródłem zapłonu możliwy jest wybuch mieszaniny, będącym skutkiem gwałtownego spalania połączonego z dynamicznym wzrostem ciśnienia. 2 - istotna zmiana w stosunku do wersji poprzedniej 3 - istotna zmiana w stosunku do wersji poprzedniej Starostwo Powiatowe w Wołowie 5/46

6 Dolna granica wybuchowości (LEL) - najniższe stężenie substancji palnej (gazów, par, pyłów) w mieszaninie z powietrzem, przy którym może nastąpić zapalenie się tej substancji (wybuch) pod wpływem bodźca energetycznego. Strefa zagrożenia wybuchem przestrzeń, w której może występować mieszanina wybuchowa substancji palnych z powietrzem lub innym gazem utleniającym o stężeniu zawartym pomiędzy dolną i górną granicą wybuchowości. Ustala się następującą klasyfikację stref zagrożenia wybuchem: 0 strefa, w której mieszanina wybuchowa gazów, par lub mgieł występuje stale lub długotrwale w normalnych warunkach pracy, 1 strefa, w której mieszanina wybuchowa gazów, par lub mgieł może występować w normalnych warunkach pracy, 2 strefa, w której istnieje niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia mieszaniny wybuchowej gazów, par lub mgieł, przy czym mieszanina wybuchowa może występować jedynie krótkotrwale, 20 strefa, w której mieszanina wybuchowa pyłów z powietrzem występuje stale lub długotrwale w normalnych warunkach pracy, 21 strefa, w której mieszanina wybuchowa pyłów może występować w normalnych warunkach pracy, 22 strefa, w której istnieje niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia mieszaniny wybuchowej pyłów przy czym mieszanina wybuchowa może występować jedynie krótkotrwale, Urządzenia przeciwpożarowe - urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie lub samoczynnie) służące do zapobiegania powstaniu, wykrywania, zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, a w szczególności: a) stałe i półstałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające, b) urządzenia inertyzujące, c) urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu ostrzegawczego i systemu sygnalizacji pożarowej, w tym urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych, d) instalacje oświetlenia ewakuacyjnego, e) hydranty wewnętrzne i zawory hydrantowe, f) hydranty zewnętrzne, g) pompy w pompowniach przeciwpożarowych, h) przeciwpożarowe klapy odcinające, i) urządzenia oddymiające, kurtyny dymowe oraz drzwi, bramy przeciwpożarowe i inne zamknięcia przeciwpożarowe, jeżeli są wyposażone w systemy sterowania, j) urządzenia zabezpieczające przed powstaniem wybuchu i ograniczające jego skutki, k) przeciwpożarowe wyłączniki prądu oraz dźwigi dla ekip ratowniczych. Starostwo Powiatowe w Wołowie 6/46

7 2. WARUNKI BUDOWLANE Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego Starostwo Powiatowe w Wołowie mieści się w budynku zabytkowym usytuowanym przy pl. Piastowskim nr 2 w Wołowie. Budynek ten jest średniowysoki, czterokondygnacyjny, wolnostojący, częściowo podpiwniczony. Powierzchnia całkowita budynku wynosi 3009 m 2. Do budynku głównego od strony południowej przylega dwukondygnacyjny budynek niski tzw. oficyna o powierzchni m 2. Ściany zewnętrzne budynków wykonane są z cegły na zaprawie wapienno-cementowej. Stropy nad piwnicami oraz pierwszą i drugą kondygnacją w budynku głównym łukowe typu Kleina, nad pozostałymi kondygnacjami oraz budynku niskim drewniane. Dach dwuspadowy o konstrukcji drewnianej, kryty dachówką ceramiczną. Stolarka okienna drewniana w kolorze zielonym. Stolarka drzwiowa wejściowa do budynku drewniana. Drzwi wewnętrzne drewniane typowe. Budynek wyposażony jest w instalację elektryczną, wodociągową, sanitarną, grzewczą, telefoniczną oraz sygnalizacja alarmu pożarowego. Budynek główny posiada 3 wejścia od strony dziedzińca wewnętrznego. W budynku znajduje się 46 pomieszczeń biurowych oraz sala posiedzeń, sala sesyjna Rady Powiatu, filia banku, kotłownia, schron oraz 4 garaże. W przyziemiu części niskiej budynku znajdują się trzy boksy garażowe i magazyn podręczny, a na I piętrze pomieszczenia biurowe Wydziału Finansów i Budżetu. Budynek starostwa ze względu na swą funkcję zaliczony jest do kategorii ZL III zagrożenia ludzi. W budynku przebywa średnio około 120 osób, z czego około 70 osób jest jego stałymi użytkownikami, a pozostali to interesanci załatwiający sprawy należące do kompetencji starostwa. Ze względu na zabytkowy charakter budynek objęty jest nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Konstrukcja budynku i rzuty poszczególnych jego kondygnacji znajdują się w części Załączniki graficzne do niniejszej instrukcji. Starostwo Powiatowe w Wołowie 7/46

8 3. WYMAGANIA TECHNICZNE 3.1. Wymagania techniczne dla budynków Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej [1] określa podstawowe relacje i obowiązki osób fizycznych, prawnych oraz instytucji dotyczące ochrony przeciwpożarowej. W art. 3 i 4 ustawa na osoby fizyczne, osoby prawne, organizacje i instytucje korzystające ze środowiska przyrodniczego, budynku, obiektu lub terenu nakłada obowiązki w zakresie zabezpieczenia przed zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem. Wymagania techniczne dotyczące budynków określone zostały w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690; z późn. zm.) [3]. Wymagania te w budynkach ZL ustalane są w zależności od wysokości i wielkości powierzchni strefy pożarowej. Spośród wymagań zawartych w rozporządzeniu przytoczone zostały tylko istotne z punktu widzenia warunków budowlanych występujących w obiekcie. 1. Wymaganą klasę odporności pożarowej budynków ZL określa tabela nr 1: Tabela nr 1. Klasa odporności pożarowej budynku ZL Budynek ZL I ZL II ZL III ZL IV ZL V niski (N) B B C D C średniowysoki (SW) B B B C B wysoki (W) B B B B B wysokościowy (WW) A A A B A 2. Elementy konstrukcyjne budynku, odpowiednio do jego klasy odporności pożarowej, powinny w zakresie klasy odporności ogniowej spełniać wymagania określone w tabeli nr 2: Tabela nr 2. Odporność ogniowa elementów konstrukcyjnych budynku ZL Klasa odporności pożarowej budynku główna konstrukcja nośna Klasa odporności ogniowej elementów budynku konstrukcja dachu strop 1) ściana zewnętrzna 1),2) ściana wewnętrzna 1) przekrycie dachu 3) A R 240 R 30 R E I 120 E I 120 E I 60 E 30 B R 120 R 30 R E I 60 E I 60 E I 30 4) E 30 C R 60 R 15 R E I 60 E I 30 E I 15 4) E 15 D R 30 ( ) R E I 30 E I 30 ( ) ( ) E ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) R - nośność ogniowa (w minutach), określona zgodnie z Polską Normą dotyczącą zasad ustalania klas odporności ogniowej elementów budynku, E - szczelność ogniowa (w minutach), określona jw., I - izolacyjność ogniowa (w minutach), określona jw., ( ) - nie stawia się wymagań. 3. Ściany wewnętrzne i stropy wydzielające kotłownie, składy paliwa stałego, żużlownie i magazyny oleju opałowego, a także zamknięcia otworów w tych elementach, powinny mieć klasę odporności ogniowej nie mniejszą niż określona w tabeli nr 3. Starostwo Powiatowe w Wołowie 8/46

9 Tabela nr 3. Odporność ogniowa elementów wydzielających kotłownie gazowe w budynku Klasa odporności ogniowej Rodzaj pomieszczenia ścian wewnętrznych stropów drzwi lub innych zamknięć Kotłownia z kotłami na paliwo gazowe, o łącznej mocy cieplnej powyżej 30 kw: E I 60 E I 60 E I Dopuszczalne powierzchnie stref pożarowych ZL określa tabela nr 4. Tabela nr 4. Dopuszczalne wielkości stref pożarowych ZL Kategoria zagrożenia ludzi w budynku o jednej kondygnacji nadziemnej bezograniczenia wysokości Dopuszczalna powierzchnia strefy pożarowej w m 2 niskim (N) w budynku wielokondygnacyjnym średniowysokim (SW) wysokim i wysokościowym (W) i (WW) ZL I, ZL III, ZL IV, ZL V ZL II Długość drogi ewakuacyjnej od wyjścia z pomieszczenia na tę drogę do wyjścia do innej strefy pożarowej lub na zewnątrz budynku, zwanej dalej dojściem ewakuacyjnym, mierzy się wzdłuż osi drogi ewakuacyjnej. W przypadku zakończenia dojścia ewakuacyjnego przedsionkiem przeciwpożarowym, długość tę mierzy się do pierwszych drzwi tego przedsionka. Dopuszczalne długości dojść ewakuacyjnych w strefach pożarowych określa tabela nr 5. Tabela nr 5. Dopuszczalne długości dojść ewakuacyjnych Rodzaj strefy pożarowej Długość dojścia w m przy jednym dojściu przy co najmniej 2 dojściach 1) ZL I, III i V ) - dla dojścia najkrótszego, przy czym dopuszcza się dla drugiego dojścia długość większą o 100% od najkrótszego. Dojścia te nie mogą się pokrywać ani krzyżować. 6. Za równorzędne wyjściu do innej strefy pożarowej, o którym mowa w ust. 1, uważa się wyjście do obudowanej klatki schodowej, zamykanej drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 30, wyposażonej w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu, a w przypadku, o którym mowa w 246 ust. 5 zamykanej drzwiami dymoszczelnymi. 7. Długości dojść ewakuacyjnych, o których mowa w pkt. 3, mogą być powiększone o 50%, pod warunkiem ochrony strefy pożarowej stałymi urządzeniami gaśniczymi wodnymi lub ochrony drogi ewakuacyjnej samoczynnymi urządzeniami oddymiającymi uruchamianymi za pomocą systemu wykrywania dymu. Starostwo Powiatowe w Wołowie 9/46

10 4. WYMAGANIA PRZECIWPOŻAROWE 4.1. ZAOPATRZENIE W WODĘ DO ZEWNĘTRZNEGO GASZENIA POŻARU Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego Zgodnie z wymaganiami określonymi w 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. nr 124, poz. 1030) [4] woda do celów przeciwpożarowych do zewnętrznego gaszenia pożaru budynków użyteczności publicznej znajdujących się w granicach jednostek osadniczych zapewniana jest w ramach ilości wody przewidywanych dla jednostek osadniczych, nie mniejszej jednak niż 10 dm 3 /s. 1. Woda, w ilości wymaganej powinna być dostępna z urządzeń służących do jej dostarczania do celów bytowo-gospodarczych i technologicznych lub z innych zasobów wody służących do tego celu. 2. Sieć wodociągową powinna być tak zaprojektowana i wykonana, aby możliwe było jednoczesne pobieranie wody z dwóch sąsiednich hydrantów przeciwpożarowych. 3. Hydranty zewnętrzne przeciwpożarowe powinny być rozmieszczone w taki sposób, aby zachowane były następujące odległości: a) co najmniej 5 m i nie więcej 75 m od ściany chronionego obiektu budowlanego b) nie więcej niż 150 m między hydrantami, 4. Wydajność nominalna hydrantu zewnętrznego przeciwpożarowego DN 80, przy ciśnieniu nominalnym 0,2 MPa mierzonym na zaworze hydrantowym podczas poboru wody powinna wynosić co najmniej 10 dm 3 /s DROGI POŻAROWE Wymagania w zakresie dróg pożarowych określone w rozporządzeniu [4] stanowią element przygotowania obiektu do prowadzenia działań ratowniczych. Ważniejsze wymagania, mające zastosowanie w stosunku do budynku starostwa: 1. Drogę pożarową o utwardzonej nawierzchni, umożliwiającą dojazd pojazdów jednostek ochrony przeciwpożarowej do obiektu budowlanego o każdej porze roku, należy doprowadzić m.in. do budynku średniowysokiego, zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III. 2. Droga pożarowa powinna przebiegać wzdłuż dłuższego boku budynku, na całej jego długości, a w przypadku gdy krótszy bok budynku ma więcej niż 60 m z jego dwóch stron. 3. Bliższa krawędź drogi pożarowej musi być położona w odległości od 5 do 15 m od ściany budynku zaliczanego do kategorii zagrożenia ludzi. 4. Pomiędzy drogą pożarową i ścianą budynku nie mogą występować stałe elementy zagospodarowania terenu, drzewa lub krzewy o wysokości przekraczającej 3 m, utrudniające dostęp do elewacji budynku za pomocą podnośników lub drabin mechanicznych. 5. Drogi pożarowe powinny charakteryzować się następującymi parametrami: a) posiadać nawierzchnię utwardzoną o szerokości nie mniejszej niż 3,5 m i nośności nie mniejszej niż 200 kn, Starostwo Powiatowe w Wołowie 10/46

11 b) promień zewnętrzny łuku drogi nie mniejszy niż 11 m, umożliwiający przejazd samochodami pożarniczymi bez zawracania, 4.3. WYMAGANIA DLA INSTALACJI I URZĄDZEŃ Instalacja elektryczna i odgromowa Właściciel, zarządca budynku w zakresie budowy i eksploatacji instalacji elektrycznych winien zapewnić odpowiedni stan instalacji elektrycznej i odgromowej, a w szczególności: 1. Złącza instalacji elektrycznej budynku, umożliwiające odłączenie od sieci zasilającej usytuowane w miejscu dostępnym dla dozoru i obsługi oraz zabezpieczone przed uszkodzeniami, wpływami atmosferycznymi, a także ingerencją osób niepowołanych. 2. Oddzielny przewód ochronny i neutralny w obwodach rozdzielczych i odbiorczych. 3. Urządzenia ochronne różnicowoprądowe lub odpowiednie do rodzaju i przeznaczenia budynku bądź jego części, inne środki ochrony przeciw-porażeniowej. 4. Wyłączniki nadprądowe w obwodach odbiorczych, 5. Połączenia wyrównawcze główne i miejscowe, łączące przewody ochronne z częściami przewodzącymi innych instalacji i konstrukcji budynku 6. Przewody elektryczne z żyłami wykonanymi wyłącznie z miedzi, jeżeli ich przekrój nie przekracza 10 mm Urządzenia ochrony przeciwprzepięciowej. 8. W strefach pożarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m 3 należy instalować przeciwpożarowe wyłączniki prądu odcinające dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru. 9. Przeciwpożarowy wyłącznik prądu odpowiednio oznakowany powinien być umieszczony w pobliżu głównego wejścia do budynku, obiektu lub złącza. 10. Odcięcie dopływu prądu przeciwpożarowym wyłącznikiem nie może powodować samoczynnego załączenia drugiego źródła energii elektrycznej, w tym zespołu prądotwórczego, z wyjątkiem źródła zasilającego oświetlenie awaryjne, jeżeli występuje ono w budynku. 11. Jako uziomy instalacji elektrycznej należy wykorzystywać metalowe konstrukcje budynków, zbrojenia fundamentów oraz inne metalowe elementy umieszczone w niezbrojonych fundamentach stanowiące sztuczny uziom fundamentowy. 12. Instalacja piorunochronna, powinna być wykonana zgodnie z Polską Normą dotyczącą ochrony odgromowej obiektów budowlanych Przewody kominowe Przewody kominowe (kanały) w budynku: wentylacyjne, spalinowe i dymowe, prowadzone w ścianach budynku, w obudowach, trwale połączonych z konstrukcją lub stanowiące konstrukcje samodzielne, powinny mieć wymiary przekroju, sposób prowadzenia i wysokość, Starostwo Powiatowe w Wołowie 11/46

12 zapewniające odpowiedni ciąg i wymaganą przepustowość oraz spełniać wymagania techniczne dla przewodów kominowych określone w Polskich Normach. W szczególności przewody te powinny spełniać następujące wymagania: 1. Przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach budynku na wysokość zabezpieczającą przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu. 2. Przewody spalinowe powinny być wyposażone, odpowiednio, w otwory wycierowe lub rewizyjne, zamykane szczelnymi drzwiczkami oraz w układ odprowadzania skroplin. 3. Przewody kominowe powinny być szczelne i wykonane z materiałów niepalnych. 4. Wewnętrzna powierzchnia przewodów odprowadzających spaliny mokre powinna być odporna na ich korozyjne oddziaływanie. 5. Przewody wentylacyjne powinny być wykonane z materiałów niepalnych, a palne izolacje cieplne i akustyczne oraz inne palne okładziny przewodów wentylacyjnych mogą być stosowane tylko na zewnętrznej ich powierzchni w sposób zapewniający nierozprzestrzenianie ognia. 6. Dopuszcza się instalowanie w przewodzie wentylacyjnym nagrzewnic elektrycznych, na paliwo ciekłe lub gazowe, których temperatura powierzchni grzewczych nie przekracza 160 C, pod warunkiem zastosowania ogranicznika temperatury, automatycznie wyłączającego ogrzewanie po osiągnięciu 110 C oraz zabezpieczenia uniemożliwiającego pracę nagrzewnicy bez przepływu powietrza. 7. Wyloty przewodów kominowych winny być dostępne do czyszczenia i okresowej kontroli OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA BUDYNKÓW, OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I TERENÓW Podstawowym aktem wykonawczym do ustawy [1] regulującym zagadnienia ochrony przeciwpożarowej jest rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów ( Dz. U. nr 109, poz. 719) [3]. Rozporządzenie określa szczegółowe zasady organizacji ochrony przeciwpożarowej, wymagania i obowiązki w zakresie zabezpieczenia przeciwpożarowego budynków, innych obiektów budowlanych i terenów oraz wyposażania ich w sprzęt, urządzenia przeciwpożarowe i ratownicze. Dla zapewnienia warunków bezpieczeństwa pożarowego, do których zobowiązany jest właściciel lub zarządca budynku, obiektu budowlanego i ternu, z uwzględnieniem właściwości pożarowych materiałów oraz powodowanych nimi zagrożeń wymagane jest, aby: a) budynki, inne obiekty budowlane, a także tereny były zaprojektowane, użytkowane i utrzymywane w sposób zapewniający bezpieczeństwo osobom w nich przebywającym oraz zabezpieczający przed powstaniem pożaru lub innego miejscowego zagrożenia. b) materiały palne znajdujące się wewnątrz obiektu, na terenie przyległym do niego lub na placu składowym były używane oraz przechowywane w sposób nie naruszający bezpieczeństwa ludzi oraz mienia i środowiska. c) przestrzegane były ustalone reżimy technologiczne w zakresie magazynowania materiałów na terenie obiektu, uwzględniające ich właściwości fizykochemiczne i pożarowe. Starostwo Powiatowe w Wołowie 12/46

13 Wymagania ogólne Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego Zgodnie z art. 3 ustawy [1] właściciel lub zarządca budynku, obiektu lub terenu, zapewniając ochronę przeciwpożarową zobowiązany jest do: 1. Przestrzegania przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologgicznych. 2. Wyposażenia budynku, obiektu lub terenu w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach. 3. Zapewnienia konserwacji i napraw sprzętu oraz urządzeń zgodnie z zasadami i wymaganiami gwarantującymi sprawne i niezawodne ich funkcjonowanie. 4. Zapewnienia bezpieczeństwa i możliwość ewakuacji osobom przebywającym w budynku, obiekcie lub na terenie. 5. Przygotowania budynku, obiektu lub terenu do prowadzenia akcji ratowniczej. 6. Zaznajomienia pracowników z przepisami przeciwpożarowymi. 7. Ustalenia sposobów postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Obowiązki te, w formie szczegółowych wymagań określone w rozporządzeniu [3] właściciele lub zarządcy budynków (obiektów i terenów) realizują poprzez: 1. Utrzymywanie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w stanie pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej. 2. Wyposażenie obiektów w przeciwpożarowe wyłączniki prąd, zgodnie z wymaganiami przepisów techniczno-budowlanych. 3. Umieszczenie w widocznych miejscach instrukcji postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych. 4. Oznakowanie znakami zgodnymi z Polskimi Normami: a) dróg ewakuacyjnych i wyjść z pomieszczeń, w których wymagane są co najmniej 2 wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji, b) miejsc zbiórki do ewakuacji oraz miejsc przechowywania kluczy do wyjść ewakuacyjnych, c) miejsc usytuowania gaśnic, elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, przeciwpożarowych wyłączników prądu, zaworów głównych instalacji gazowej, d) pomieszczeń i miejsc, w których występują materiały niebezpieczne pożarowo, 5. Opracowanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego określającej: a) warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia obiektu, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego i jego warunków technicznych, b) sposób poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, c) sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego miejscowego zagrożenia, Starostwo Powiatowe w Wołowie 13/46

14 d) sposoby wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane, e) sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi, f) sposoby zaznajamiania użytkowników obiektu z treścią przedmiotowej instrukcji oraz z przepisami przeciwpożarowymi Czynności zabronione Zgodnie z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu [3] w budynkach i na przyległych do nich terenach zabronione jest wykonywanie czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie, utrudnienie w prowadzeniu działań ratowniczych lub ewakuacji ludzi. W szczególności w budynkach oraz na terenie należącym do Starostwa Powiatowego w Wołowie zabronione jest: 1. Używanie otwartego ognia, palenie tytoniu i stosowanie innych czynników mogących zainicjować zapłon: a) materiałów niebezpiecznych pożarowo w miejscach ich występowania, c) innych materiałów palnych, określonych przez właściciela lub zarządcę i oznakowanych zgodnie z Polskimi Normami w miejscach występowania, 2. Użytkowanie instalacji, urządzeń i narzędzi niesprawnych technicznie lub w sposób niezgodny z ich przeznaczeniem albo warunkami określonymi przez producenta, jeżeli może to przyczynić się do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzenienia ognia; 3. Garażowanie pojazdów silnikowych w obiektach i pomieszczeniach nie przeznaczonych do tego celu, jeżeli zbiornik pojazdu nie został opróżniony z paliwa i nie odłączono na stałe akumulatora pojazdu; 4. Rozgrzewanie za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów w odległości mniejszej niż 5 m od budynku, obiektu lub składowiska z materiałami palnymi. Dopuszczalne jest wykonywanie tych czynności na dachach o konstrukcji i pokryciu niepalnym, a w pozostałych przy zastosowaniu odpowiednich, przeznaczonych do tego celu podgrzewaczy; 5. Rozpalanie ognisk lub wysypywanie gorącego popiołu i żużla, w miejscach mogących spowodować zapalenie się materiałów palnych, sąsiednich obiektów oraz w odległości mniejszej niż 10 m od tych miejsc i obiektów; 6. Użytkowanie elektrycznych urządzeń ogrzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu palnym, z wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z warunkami określonymi przez producenta; 7. Przechowywanie materiałów palnych oraz stosowanie elementów wystroju i wyposażenia wnętrz z materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m od: a) urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej 373,15 K (100 C), b) linii kablowych o napięciu powyżej 1 kv, przewodów uziemiających oraz przewodów odprowadzających instalacji piorunochronnej oraz czynnych rozdzielnic prądu Starostwo Powiatowe w Wołowie 14/46

15 elektrycznego, przewodów elektrycznych siłowych i gniazd wtykowych siłowych o napięciu powyżej 400 V; 8. Stosowanie materiałów palnych na osłony punktów świetlnych, z wyjątkiem materiałów trudno zapalnych i niezapalnych, jeżeli zostaną umieszczone w odległości co najmniej 0,05 m od żarówki; 9. Instalowanie opraw oświetleniowych oraz osprzętu instalacji elektrycznych, jak wyłączniki, przełączniki, gniazda wtyczkowe, bezpośrednio na podłożu palnym, jeżeli ich konstrukcja nie zabezpiecza podłoża przed zapaleniem; 10. Składowanie materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji lub umieszczanie przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej wymaganych wartości; 11. Zamykanie drzwi stanowiących wyjścia ewakuacyjne w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe otwarcie; 12. Sytuowanie elementów wystroju wnętrz, instalacji i urządzeń w sposób zmniejszający wymiary (szerokość, wysokość) drogi ewakuacyjnej poniżej wartości wymaganych w przepisach techniczno-budowlanych; 13. Wykorzystywanie drogi ewakuacyjnej z sali widowiskowej lub innej o podobnym przeznaczeniu, w której następuje jednoczesna wymiana publiczności (użytkowników), jako miejsca oczekiwania na wejście do tej sali; 14. Uniemożliwianie lub ograniczanie dostępu do: a) gaśnic i urządzeń przeciwpożarowych, b) przeciwpożarowych wyłączników prądu, c) centralek sygnalizacji pożaru i czujek pożarowych d) wyjść ewakuacyjnych albo okien przystosowanych dla ekip ratowniczych, e) głównych wyłączników energii elektrycznej oraz głównych zaworów gazowych, Oznakowanie bezpieczeństwa Właściciele lub zarządcy budynków oraz placów składowych i wiat, w myśl rozporządzenia [4] umieszczają w miejscach widocznych znaki wykonane zgodnie z Polskimi Normami, służące do oznakowania: a) dróg ewakuacyjnych, wyjść i kierunków ewakuacji, b) miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic przenośnych. c) usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, d) usytuowania przeciwpożarowych wyłączników prądu, głównych zaworów gazowych, e) pomieszczeń i miejsc, w których występują materiały niebezpieczne pożarowo. Znaki ewakuacyjne wykonane farbą fluoroscencyjną zapewniają informację wizualną o przebiegu wyznaczonej drogi ewakuacyjnej zarówno przy świetle dziennym, świetle sztucznym, jak również przy braku oświetlenia (po usunięciu źródła światła). Wymagane jest, aby czas fluoroscencji wynosił minimum 2 godziny. Formę znaków graficznych służących do oznakowania Starostwo Powiatowe w Wołowie 15/46

16 tych miejsc określają Polskie Normy [15, 16, 18]. Wykaz niezbędnych znaków ochrony przeciwpożarowej na terenie obiektu przedstawiono w załącznikach nr 1 i Wymagania w zakresie ewakuacji osób Zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach przeciwpożarowych [1, 4] oraz techniczno-budowlanych [3] właściciel, zarządca obiektu przeznaczonego na pobyt ludzi zapewnia im odpowiednie warunki ewakuacji, umożliwiające szybkie i bezpieczne opuszczenie strefy zagrożonej lub objętej pożarem. Spełnienie tego warunku polega na zastosowaniu odpowiednich dla funkcji budynku środków technicznych oraz zapewnieniu odpowiedniej konstrukcji i wymiarów dróg ewakuacyjnych, ilości wyjść ewakuacyjnych dostosowanej do liczby osób przebywających w budynku i ich sprawności psychomotorycznej, a w szczególności: 1. Zapewnienie dostatecznej ilości i szerokości wyjść ewakuacyjnych, tj.: a) 2 wyjść ewakuacyjnych o szerokości co najmniej 0,9 m i wysokości co najmniej 2,0 m z pomieszczeń o powierzchni powyżej 200 m 2, b) 1 wyjścia ewakuacyjnego o szerokości co najmniej 0,9 m i wysokości co najmniej 2,0 m z pozostałych pomieszczeń bezpośrednio na klatkę schodową lub bezpośrednio na zewnątrz budynku, 2. Zachowanie wymaganych przepisami długości, szerokości i wysokości przejść oraz dojść ewakuacyjnych w budynkach i pomieszczeniach. 3. Zachowanie istniejących szerokości poziomych dróg ewakuacyjnych i korytarzy w budynkach. Stosowanie przeszkód i ograniczeń przewężających szerokość dróg poniżej 1,4 m jest niedopuszczalne. 4. Zachowanie wymaganej szerokości klatki schodowej. Stosowanie ograniczeń przewężających szerokość biegu poniżej 1,2 m jest niedopuszczalne. 5. Przestrzeganie zakazu umieszczania na dogach ewakuacyjnych jakichkolwiek przedmiotów i materiałów palnych. 6. Oznakowanie wyjść ewakuacyjnych, dróg ewakuacyjnych i kierunków ewakuacji znakami wykonanymi wg Polskiej Normy [15, 16]. 7. Zapewnienie możliwości ogłaszania alarmu o zagrożeniu za pośrednictwem sieci łączności telefonicznej, radiowęzła albo ustalonego sygnału podawanego przy użyciu innych urządzeń znajdujących się w sali. 8. Ustalenie osób odpowiedzialnych za organizację i przebieg ewakuacji osób. 9. Wyznaczenie jako miejsca zbiórki dla osób ewakuowanych terenu przed budynkiem sali od strony południowo-wschodniej. 10. Uwzględnienie przynajmniej raz w roku w tematyce szkolenia kadry kierowniczej i pracowników zagadnień z zakresu ewakuacji osób 11. Dokonywanie co najmniej raz na 2 lata praktycznego sprawdzenia organizacji oraz warunków ewakuacji osób z obiektu. O zamiarze tym powiadomić należy właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej nie później niż na tydzień przed planowanym terminem ich przeprowadzenia. Starostwo Powiatowe w Wołowie 16/46

17 Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa zgodnie z warunkami określonymi w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie przeciwpożarowego ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów [3] powinna być zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej lub ze zbiorników o odpowiednim zapasie wody do celów przeciwpożarowych, bezpośrednio albo za pomocą pompowni pożarowej. 1. Hydranty DN 25 wymagane są w strefach pożarowych zakwalifikowanych do kategorii zagrożenia ludzi ZLIII na każdej kondygnacji w budynku innym niż tymczasowy: a) średniowysokim o powierzchni przekraczającej 200 m 2, b) niskim o powierzchni przekraczającej m Hydranty winny być umieszczane przy drogach komunikacji ogólnej, a w szczególności przy wyjściach na przestrzeń otwartą lub przy wyjściach ewakuacyjnych z budynku oraz przy wejściach do klatek schodowych na każdej kondygnacji budynku. 3. Zawory hydrantów 25 powinny być umieszczone na wysokości 1,35±0,1 m nad poziomem podłogi w szafkach i posiadać na stałe przyłączony wąż półsztywny zakończony prądownicą wodną. 4. Ciśnienie na zaworze hydrantu położonego najbardziej niekorzystnie ze względu na wysokość i opory hydrauliczne nie powinno być mniejsze niż 0,2 MPa i nie większe niż 0,7 MPa. 5. Minimalna wydajność wody mierzona na wylocie prądownicy 25 nie powinna być mniejsza niż 1,0 dm 3 /s. 6. Zasięg hydrantów w poziomie powinien obejmować całą powierzchnię chronionego budynku, strefy pożarowej lub pomieszczenia, z uwzględnieniem: a) długości odcinka węża pożarniczego równej 20 m przyłączanego do zaworu, b) efektywnego zasięgu rzutu prądów gaśniczych 3 m 7. Hydranty powinny spełniać wymagania Polskich Norm dotyczących tych urządzeń, będących odpowiednikami norm europejskich (EN). 8. Średnice nominalne przewodów zasilających, w milimetrach, na których instaluje się hydranty wewnętrzne powinny wynosić co najmniej DN Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa powinna zapewniać możliwość jednoczesnego poboru wody na jednej kondygnacji budynku lub w jednej strefie pożarowej z dwóch sąsiednich hydrantów wewnętrznych Gaśnice przenośne i urządzenia przeciwpożarowe Istotny wpływ na ograniczenie wielkości pożaru i wysokości szkód nim spowodowanych ma podjęcie skutecznych działań gaśniczych w początkowej fazie rozwoju pożaru. Z tego też względu rozporządzenie [3] w 28 ust. 1 nakazuje wyposażać obiekty w gaśnice przenośne spełniające wymagania Polskich Norm będących odpowiednikami norm europejskich (EN). Rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie. Polska Norma PN-75/M Podział pożarów ustala podział pożarów na grupy, Starostwo Powiatowe w Wołowie 17/46

18 w zależności od rodzaju palącego się materiału [14]. Podział przedstawiono w tabeli nr 7. Tabela nr 7. Podział pożarów Grupa pożaru A B C D F Rodzaj palącego się materiału i sposób jego spalania Pożary ciał stałych pochodzenia organicznego, przy spalaniu których obok innych zjawisk powstaje zjawisko żarzenia np. drewno, papier, węgiel, tworzywa sztuczne, tkaniny, słoma. Pożary cieczy palnych i substancji stałych topiących się wskutek ciepła wytwarzającego się przy pożarze np. benzyna, alkohol, aceton, oleje, lakiery, tłuszcze, parafina, stearyna, smoła. Pożary gazów np. metan, acetylen, propan, wodór, gaz miejski. Pożary metali np. magnez, sód, uran. Pożary olejów pochodzenia roślinnego Dobór gaśnic i ich rozmieszczenie przeprowadzić należy wg następujących zasad: 1. Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 2 dm 3 ) zawartego w gaśnicy powinna przypadać na każde 100 m 2 powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym w budynku zakwalifikowanym do kategorii zagrożenia ludzi ZL l, ZL II, ZL III lub ZL V, a w pozostałych strefach pożarowych jedna jednostka masy środka gaśniczego na każde 300 m 2 powierzchni. 2. Gaśnice w obiektach powinny być rozmieszczone w: a) miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności: - przy wejściach do budynków, - na klatkach schodowych, - na korytarzach, - przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz; b) miejscach nienarażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz oddziaływanie źródeł ciepła (piece, grzejniki); c) tych samych miejscach na każdej kondygnacji (w miarę możliwości) w budynkach wielokondygnacyjnych. 3. Przy rozmieszczaniu gaśnic powinny być spełnione następujące warunki: a) odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30 m; b) do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m. 5. Gaśnice powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach oraz instrukcjach obsługi. 6. Gaśnice przenośne powinny posiadać oznakowanie zawierające podstawowe informacje dla użytkownika określone w Polskiej Normie PN-92/M-51079/05 Sprzęt pożarniczy. Gaśnice przenośne. Wymagania i badania dodatkowe [15] Starostwo Powiatowe w Wołowie 18/46

19 Tabela nr 8. Zestawienie rodzaju i ilości sprzętu gaśniczego dla budynku Starostwa Powiatowego Nr Obszar chroniony Pomieszczenie 1. Część administracyjna (przyziemie) F (m 2 ) Grupy pożarów Gaśnica A B C E Ilość Typ 688,8 x x x 6 1 GP-2x GS-5x Uwagi Gaśnica śniegowa GS-5x przy serwerowni Wydziału Komunikacji i Transportu 2. Część administracyjna (I piętro) 736,8 x x x x 6 1 GP-2x GS-5x Gaśnica śniegowa GS-5x przy serwerowni Powiatowego Urzędu Pracy 3. Część administracyjna (II piętro) 665,3 x x x x 6 GP-2x 4. Część administracyjna (III piętro) 644,7 x x x x 4 2 GP-2x GS-5x Gaśnice śniegowe GS-5x przy serwerowni Powiatowego Urzędu Pracy i serwerowni IT 5. Część administracyjna (I piętro oficyna) 115,4 x x x x 2 GP-2x 6. Kotłownia - x x x x 1 GP-6z Przy wejściu do kotłowni 24 GP-2x 1 GP-6z 4 GS-5x Rozmieszczenie gaśnic i oznakowania przedstawione jest na rzutach poszczególnych kondygnacji budynku w części Załączniki graficzne Wymagania dotyczące użytkowania materiałów pożarowo niebezpiecznych Podczas użytkowania lub przechowywania materiałów niebezpiecznych pożarowo należy przestrzegać następujących zasad: 1. Wszystkie czynności związane z wytwarzaniem, przetwarzaniem, obróbką, transportem lub składowaniem materiałów niebezpiecznych pożarowo wykonywać należy zgodnie z warunkami ochrony przeciwpożarowej określonymi w Karcie charakterystyki materiału. 2. Materiały niebezpieczne pożarowo przechowywać należy w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu w następstwie procesu składowania lub wskutek wzajemnego oddziaływania 3. Ilość materiału niebezpiecznego pożarowo znajdującego się na stanowisku pracy nie powinna być większa niż dobowe zapotrzebowanie lub dobowa produkcja. 4. Zapas materiałów niebezpiecznych pożarowo przechowywać należy w oddzielnym, przystosowanym do tego celu pomieszczeniu. 5. Ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55 o C przechowywać wyłącznie w pojemnikach, urządzeniach i instalacjach przystosowanych do tego celu, wykonanych z materiałów co Starostwo Powiatowe w Wołowie 19/46

20 najmniej trudno zapalnych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne zamknięcia i zabezpieczonych przed stłuczeniem. W jednej strefie pożarowej, zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi dopuszczalne jest przechowywanie cieczy palnych o temperaturze zapłonu: a) poniżej 21 o C w ilości do 10 dm 3, b) od 21 do 55 o C w ilości do 50 dm 3, 6. Ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 100 o C w garażach: a) powinny być przechowywane w naczyniach metalowych lub innych dopuszczonych do tego celu naczyniach, posiadających szczelne zamknięcia, b) w garażach o powierzchni do 100 m 2 dopuszczalne jest przechowywanie do 20 dm 3 cieczy palnych o temperaturze zapłonu poniżej 21 o C lub 60 dm 3 cieczy o temperaturze zapłonu od 21 do 100 o C. c) w pomieszczeniach garażowych zabronione jest przelewanie cieczy palnych oraz napełnianie nimi zbiorników paliwa w pojazdach 7. Materiały pożarowo niebezpieczne nie powinny być przechowywane w pomieszczeniach piwnicznych, na poddaszach i strychach, w obrębie klatek schodowych i korytarzy oraz innych pomieszczeniach ogólnie dostępnych. 8. Pomieszczenia magazynowe przeznaczone do składowania gazów palnych powinny spełniać wymagania określone dla pomieszczeń zagrożonych wybuchem. Butle należy zabezpieczyć przed upadkiem, stosując bariery, przeszkody lub inne środki ochronne, a zawory butli zabezpieczyć kołpakami. Dopuszczalne jest magazynowanie w jednym pomieszczeniu: a) butli z gazami palnymi oraz gazami niepalnymi, nietrującymi, z wyjątkiem gazów utleniających, b) butli opróżnionych z butlami napełnionymi gazem palnym, pod warunkiem ich oddzielnego składowania WYKONYWANIE PRAC NIEBEZPIECZNYCH POŻAROWO Przez prace niebezpieczne pod względem pożarowym zgodnie z rozporządzeniem [4] rozumieć należy prace, które nie są przewidziane instrukcją technologiczną lub prowadzone są poza wyznaczonym na stałe do tego miejscem, jak np. prace remontowo-budowlane związane z użyciem otwartego ognia, prowadzone wewnątrz obiektów, na przyległych do nich terenach oraz placach składowych. Prace takie należy prowadzić w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu. Niżej podane zasady prowadzenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym należy traktować jako wzór instrukcji. Kierownik Wydziału Organizacyjnego zobowiązany jest określić szczegółowe zasady przeciwpożarowego zabezpieczenia tych prac, jak również wyznaczyć - ewentualnie - inną osobę niż on sam do określania warunków bezpiecznego prowadzenia prac oraz wydawania zezwolenia na ich przeprowadzenie. Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym kierownik Wydziału Organizacyjnego Starostwa Powiatowego lub upoważniony przez Starostę, pracownik wspólnie z osobą mającą kierować tymi pracami, zobowiązani są do: Starostwo Powiatowe w Wołowie 20/46

21 1. Dokonuje oceny zagrożenia pożarowego w rejonie, w którym prace będą wykonywane. 2. Ustala rodzaj niezbędnych przedsięwzięć mających na celu wyeliminowanie możliwości powstania pożaru lub wybuchu. 3. Wskazuje osoby odpowiedzialne za zabezpieczenie miejsca wykonywania prac i terenu przyległego, za bezpieczny przebieg prac oraz za zabezpieczenie po ich zakończeniu miejsc, w których prace były prowadzone. 4. Zaznajamia osoby wykonujące prace z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie wykonywania prac oraz z przedsięwzięciami mającymi na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu. Podczas wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, kierujący pracami: 1. Zapewnia wykonywanie prac przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje po uzyskaniu pisemnego zezwolenia od zarządzającego obiektem. 2. Zapewnia wykonywanie prac przy użyciu narzędzi i sprzętu sprawnego technicznie i w sposób wykluczający zapalenie jakichkolwiek materiałów palnych występujących w miejscu prowadzenia prac lub jego otoczeniu. 3. Zabezpiecza przed zapaleniem materiały palne występujące w miejscu wykonywania prac oraz w rejonach przyległych, w tym również elementy konstrukcji budynku oraz znajdujące się w nim instalacje techniczne. 4. Zapewnia w miejscu wykonywania prac sprzęt gaśniczy umożliwiający likwidację wszelkich źródeł pożaru. 5. Zapewnia, aby na stanowisku pracy materiały niebezpieczne (np. gazy techniczne) znajdowały się tylko w ilościach niezbędnych do bieżącego prowadzenia prac. 6. Zapewnia stały dozór miejsca prowadzenia prac spawalniczych lub innych z użyciem otwartego ognia oraz najbliższego otoczenia. 7. Po zakończeniu prac przeprowadza dokładną kontrolę pomieszczeń, w których wykonywano te prace oraz pomieszczeń sąsiednich, mającą na celu sprawdzenie, czy nie pozostały tlące lub żarzące się materiały lub czy nie zaistniały inne okoliczności mogące być przyczyną pożaru. Wzory zalecanej dokumentacji dotyczącej wykonywania prac niebezpiecznych pożarowo przedstawione zostały w załącznikach nr 5, 6 i PRZEGLĄDY I CZYNNOŚCI KONSERWACYJNE INSTALACJI TECHNICZNYCH ORAZ URZĄDZEŃ PRZECIWPOŻAROWYCH Zgodnie z zapisem w art. 62. ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane [2] właściciele lub zarządcy obiektów budowlanych powinni poddawać je okresowym kontrolom i konserwacji. Zakres i częstotliwość ich przeprowadzania podano w dalszej części rozdziału. Właściciel lub zarządca jest obowiązany prowadzić dla każdego budynku oraz obiektu budowlanego nie będącego budynkiem książkę obiektu budowlanego, stanowiącą dokument przeznaczony do zapisów dotyczących przeprowadzanych badań i kontroli stanu technicznego, Starostwo Powiatowe w Wołowie 21/46

22 remontów i przebudowy, w okresie użytkowania obiektu budowlanego. Czynności kontrolne i konserwacyjne powinny być wykonywane przez osoby posiadające stosowne uprawnienia w zakresie: a) przewodów kominowych mistrz kominiarski, b) instalacji elektrycznych i odgromowych osoba posiadająca uprawnienia SEP, c) sprzętu gaśniczego i instalacji przeciwpożarowych osoba posiadająca uprawnienia w zakresie konserwacji urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, Gaśnice i agregaty gaśnicze Gaśnice powinny być poddawane okresowym czynnościom kontrolnym i konserwacji w zakresie i terminach ustalonych przez producenta, jednak nie rzadziej niż raz w roku. Czynności te winny być przeprowadzone osoby posiadające stosowne kwalifikacje. Czynności kontrolne i konserwacyjne swym zakresem powinny obejmować: 1. Gaśnice proszkowe pod stałym ciśnieniem i gaśnice śniegowe (oznaczone symbolem X ) należy poddać pierwszemu przeglądowi technicznemu nie później niż po upływie 1 roku od daty produkcji. Kolejne przeglądy winny być przeprowadzane zgodnie zaleceniami producenta lecz nie rzadziej niż raz w roku. 2. Gaśnice proszkowe z zewnętrznym zbiornikiem czynnika roboczego (oznaczone symbolem Z ) i agregaty proszkowe należy poddać pierwszemu przeglądowi technicznemu nie później niż 1 rok od daty produkcji. Kolejne przeglądy winny być przeprowadzane zgodnie zaleceniami producenta lecz nie rzadziej niż raz w roku. 3. Dla zapewnienia sprawności technicznej gaśnic oraz ich gotowości do użycia należy przeprowadzać: a) przeglądy stanu technicznego, polegające na sprawdzeniu ciśnienia w gaśnicach pod stałym ciśnieniem, sprawdzeniu ciśnienia w zbiornikach roboczych zasilających gaśnice i agregaty, sprawdzeniu stanu węży, prądownic, głowic zaworów, sprawdzeniu oznakowania, b) okresową konserwację, w zakres konserwacji wchodzi wymiana uszkodzonych elementów, a także sprawdzenie stanu proszku gaśniczego, c) czynności naprawcze, wykonuje się je wtedy, gdy zasadnicze elementy gaśnicy uległy zużyciu, uszkodzeniu lub całkowitemu albo częściowemu zniszczeniu. d) rejestrację i rewizję agregatów proszkowych, gaśnic i agregatów śniegowych, dotyczy to badania zbiorników ciśnieniowych przenośnych wg warunków technicznych UDT, 4. W przypadku stwierdzenia w gaśnicy śniegowej ubytku masy środka gaśniczego powyżej 10% gaśnicę należy wycofać z użytkowania i poddać czynnościom konserwacyjnym. 5. Osoba wykonująca czynności kontrolne zobowiązana jest do umieszczania na etykiecie samoprzylepnej, lub w innej formie informacji, która powinna zawierać: imię i nazwisko wykonującego czynności, datę przeprowadzonego badania, datę następnego badania. Starostwo Powiatowe w Wołowie 22/46

23 Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego Wewnętrzna instalacja wodociągowa przeciwpożarowa być co najmniej raz w roku poddawana przeglądom i konserwacji. Pełny zakres czynności kontrolnych powinien obejmować: 1. Sprawdzenie zgodności wykonania instalacji z projektem technicznym: 2. Oględziny zewnętrzne obejmują sprawdzenie: a) tras prowadzenia przewodów zasilających, b) usytuowania hydrantów zewnętrznych, c) oznakowania hydrantów. 3. Sprawdzenie wymiarów średnic przewodów na których znajdują się hydranty. 4. Sprawdzenie podłączenia węży. 5. Sprawdzenie wydajności wodnej hydrantu. 6. Sprawdzenie wydajności hydrantów podczas jednoczesnego poboru wody. 7. Sprawdzenie ciśnienia. Z przeprowadzonego badania sporządzany jest protokół zawierający wartości parametrów pracy hydrantów oraz stwierdzone nieprawidłowości Instalacja elektryczna i odgromowa Obiekty budowlane zgodnie z wymaganiami określonymi w ustawie [2] w czasie ich użytkowania co najmniej raz na 5 lat winny być poddawane przez użytkownika bądź zarządcę okresowej kontroli, polegającej na sprawdzeniu stanu sprawności technicznej i wartości użytkowej całego obiektu budowlanego, estetyki obiektu oraz jego otoczenia. 1. Kontrolą winny być objęte również instalacje elektryczne i piorunochronne wg wymagań określonych w przepisach energetycznych. 2. Badania instalacji elektrycznej i odgromowej przeprowadzić należy w zakresie sprawdzenia: a) stanu technicznego połączeń, b) osprzętu, c) zabezpieczeń i środków ochrony przed porażeniem, d) rezystancji izolacji przewodów e) uziemień instalacji i aparatów. 3. Z przeprowadzonego badania winien być sporządzony protokół zawierający między innymi szczegółowe dane dotyczące: a) zakresu wykonanych badań, b) stwierdzonych nieprawidłowości, c) zaleceń odnośnie sposobu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, Starostwo Powiatowe w Wołowie 23/46

24 Przewody kominowe i wentylacyjne Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego Obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane okresowej kontroli, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu technicznej sprawności przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych). 1. Kontrolę stanu technicznego przewodów kominowych powinny przeprowadzać: a) osoby posiadające kwalifikacje mistrza w rzemiośle kominiarskim w odniesieniu do przewodów dymowych oraz grawitacyjnych przewodów spalinowych i wentylacyjnych. b) osoby posiadające uprawnienia budowlane odpowiedniej specjalności w odniesieniu do przewodów kominowych wymienionych w punkcie (a), oraz do kominów przemysłowych, kominów wolno stojących lub przewodów kominowych, w których ciąg kominowy jest wymuszony pracą urządzeń mechanicznych. 2. Użytkownicy obiektów, w których odbywa się proces spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego obowiązani są do usuwania zanieczyszczeń z przewodów dymowych i spalinowych: a) od palenisk opalanych paliwem stałym - co najmniej 4 razy w roku, b) od palenisk opalanych paliwem płynnym i gazowym - co najmniej dwa razy w roku. 3. Z przewodów wentylacyjnych należy usuwać zanieczyszczenia co najmniej raz w roku, jeżeli większa częstotliwość nie wynika z warunków użytkowych. 4. Wykonanie powyższych czynności winno być odnotowane w książce eksploatacji przewodu kominowego Instalacja gazowa Instalacje gazowe i odbiorniki zasilane gazem powinny być w czasie ich użytkowania conajmniej raz w roku poddawane okresowej kontroli, w zakresie oceny stanu technicznego oraz szczelności wszystkich połączeń. Kontrolę stanu technicznego instalacji gazowej powinny przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje, wymagane przy wykonywaniu dozoru lub usług w zakresie naprawy i konserwacji urządzeń i sieci gazowych ROZBUDOWA, PRZEBUDOWA, MODERNIZACJA, REMONT KAPITALNY BUDYNKÓW I OBIEKTÓW BUDOWLANYCH W przypadku rozbudowy, przebudowy, nadbudowy, modernizacji lub kapitalnego remontu obiektów, pomieszczeń lub budynków, jeżeli ze względu na zakres prac wymagane jest opracowanie projektu budowlanego zgodnie z wymaganiami określonymi rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. nr 121, poz. 1137). [6]. wymagane jest uzgodnienie projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej. Uzgodnienia projektu budowlanego przez rzeczoznawcę do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych wymagają między innymi projekty: Starostwo Powiatowe w Wołowie 24/46

25 b) budynków produkcyjnych, magazynowych i usługowych, wolnostojących urządzeń technologicznych i zbiorników poza budynkami, jeżeli w wymienionych obiektach występują materiały palne oraz zachodzi co najmniej jeden z poniższych warunków: - powierzchnia użytkowa obiektu przekracza 1000 m 2, - występuje zagrożenie wybuchem. c) placów składowych i wiat, których powierzchnia przekracza 1000 m 2, a gęstość obciążenia ogniowego przekracza 500 MJ/m 2, d) obiektów, w których występuje obowiązek wykonania instalacji sygnalizacyjno-alarmowej lub stałych urządzeń gaśniczych, e) naturalnych i sztucznych zbiorników oraz ujęć wodnych służących jako zaopatrzenie wodne dla celów przeciwpożarowych SPOSOBY ZAZNAJAMIANIA PRACOWNIKÓW Z PRZEPISAMI PRZECIWPOŻAROWYMI Obowiązek zaznajamiania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi wynikający z wymagań zawartych w rozporządzeniu [4] winien być realizowany w formie zajęć teoretycznych połączonych z pokazami i treningami. Szkolenia winny być przeprowadzone przez osoby posiadające wymagane kwalifikacje. Ewidencja uczestników szkolenia wstępnego przechowywana jest w dziale kadr zakładu. Zalecane jest prowadzenie szkoleń wg niżej podanego schematu. 1. Szkolenie wstępne - jest jednorazowe i obowiązuje wszystkich pracowników. Program szkolenia może być włączony w pełnym wymiarze czasu do szkolenia z zakresu BHP. Tematyka szkolenia wstępnego powinna obejmować następujące zagadnienia: a) zagrożenie pożarowe zakładu, obiektu, b) przyczyny powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów, c) sposób postępowania na wypadek powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia 2. Szkolenie stanowiskowe - obejmuje pracowników nowo przyjmowanych do pracy na danym stanowisku. Przed rozpoczęciem pracy pracownika należy zaznajomić z występującymi zagrożeniami oraz przepisami przeciwpożarowymi. Oświadczenie pracownika o odbytym szkoleniu należy przechowywać w aktach osobowych pracownika. 3. Szkolenie doskonalące - należy przeprowadzić raz w roku dla wszystkich pracowników zakładu. Program szkolenia powinien obejmować między innymi następujące zagadnienia: a) zadania i obowiązki pracowników w zakresie zapobiegania pożarom, b) sposoby postępowania na wypadek pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, c) zakres stosowania sprzętu gaśniczego, miejsca usytuowania, ćwiczenia praktyczne w użyciu sprzętu gaśniczego, d) prowadzenie ewakuacji osób i mienia ze stref zagrożonych. Każdy pracownik zatrudniony w zakładzie powinien być zapoznany z treścią Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. Na okoliczność zapoznania z treścią Instrukcji... pracownik składa stosowne oświadczenie, które jest przechowywane w jego aktach osobowych. Wzory zalecanej dokumentacji w tym zakresie przedstawiono w załącznikach nr 3 i 4. Starostwo Powiatowe w Wołowie 25/46

26 5. SPOSOBY POSTĘPOWANIA NA WYPADEK POŻARU LUB INNEGO MIEJSCOWEGO ZAGROŻENIA 5.1. ALARMOWANIE Każda osoba, która zauważy pożar lub inne miejscowe zagrożenie zobowiązana jest wszelkimi dostępnymi środkami powiadomić: 1. Osoby znajdujące się w objętych pożarem lub zagrożonych pomieszczeniach. 2. Bezpośredniego przełożonego lub inną upoważnioną osoby osobę z kierownictwa obiektu, a jeżeli nie ma możliwości powiadomienia tych osób - dalsze alarmowanie należy prowadzić wg ustalonego sposobu postępowania. 3. Państwową Straż Pożarną - tel. 998 lub 112 podając następujące informacje: rodzaj zdarzenia (np. pożar, awaria, katastrofa budowlana), czy są poszkodowani ludzie, czy istnieje zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzi, nazwę i adres przedsiębiorstwa, swoje nazwisko i numer telefonu, udzielić dodatkowych informacji dotyczących zgłaszanego zdarzenia, po potwierdzeniu przyjęcia zgłoszenia należy uzgodnić numer telefonu, pod którym straż pożarna może uzyskać dodatkowe informacje dotyczące obiektu i zaistniałego zdarzenia. 4. Inne podmioty i służby ratownicze w zależności od zaistniałej sytuacji i występujących potrzeb (np. pogotowie ratunkowe, pogotowie wodociągowe, pogotowie energetyczne, pogotowie gazowe, policję) EWAKUACJA OSÓB W przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, stwarzającego niebezpieczeństwo dla zdrowia lub życia ludzi w pomieszczeniach - właściciel zakładu lub osoba przez niego upoważniona uprawniony jest do podjęcia decyzji o ewakuacji osób z całego obiektu, jego części albo z poszczególnych pomieszczeń. 1. Komunikat o konieczności przeprowadzenia ewakuacji osób przebywających na terenie obiektu powinien być przekazany w ustalony sposób (np. telefonicznie). 2. Ewakuacją osób kieruje kierownik lub osoba przez niego upoważniona. 3. Ewakuację osób przebywających w objętych pożarem i zagrożonych pomieszczeniach przeprowadzić należy w pierwszej kolejności, korzystając przy tym z oznakowanych wyjść i dróg ewakuacyjnych. 4. Do podstawowych obowiązków kierującego ewakuacją osób: a) kierowanie ruchem osób w taki sposób, aby ewakuacja przeprowadzona została w możliwie najkrótszym czasie, Starostwo Powiatowe w Wołowie 26/46

27 b) przeciwdziałanie powstaniu paniki, Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego c) ustalenie, czy wszystkie osoby przebywające w zagrożonym budynku zostały z niego ewakuowane, d) udzielenie w razie potrzeby niezbędnej pomocy medycznej osobom ewakuowanym, e) poinformowanie dowódcy pierwszej jednostki straży pożarnej przybyłej na miejsce zdarzenia o podjętych (prowadzonych i zakończonych) działaniach DZIAŁANIA RATOWNICZE W przypadku zaistnienia pożaru lub innego miejscowego zagrożenia kierownik wydziału (mistrz, brygadzista) lub osoba przez niego upoważniona podejmuje decyzję o rozpoczęciu działań ratowniczych, kierując się przy tym zasadą zapewnienia bezpieczeństwa osobom biorącym udział w tych działaniach. I. Każda osoba biorąca udział w działaniach ratowniczych winna pamiętać, że: w pierwszej kolejności należy ratować ludzi, w przypadku wystąpienia zagrożenia dla życia lub zdrowia należy natychmiast wycofać się ze strefy zagrożenia. Ponadto w przypadku pożaru należy: 1. Wyłączyć dopływ energii elektrycznej do miejsc objętych pożarem. 2. Jeżeli jest możliwe usunąć z zasięgu ognia materiały palne, w szczególności ciecze palne, a także maszyny i dokumenty. 3. Bez wyraźnej potrzeby nie należy otwierać drzwi, okien i innych otworów do pomieszczeń objętych pożarem. 4. Do gaszenia pożaru używać hydrantów wewnętrznych i gaśnic przenośnych właściwych dla palących się materiałów. 5. Nie gasić wodą materiałów wchodzących z nią w reakcje, cieczy ropopochodnych oraz urządzeń elektrycznych będących pod napięciem. W przypadku wystąpienia innego miejscowego zagrożenia należy: 1. Ustalić rodzaj i wielkość występującego zagrożenia. 2. Zabezpieczyć miejsce zdarzenia przed dostępem osób nieupoważnionych. 3. Wyłączyć dopływ prądu do zagrożonych części obiektu. II. Działaniami ratowniczymi do czasu przybycia pierwszej jednostki straży pożarnej kieruje kierownik wydziału lub osoba przez niego upoważniona. III. Z chwilą przybycia straży pożarnej wszyscy pracownicy biorący udział w działaniach ratowniczych zobowiązani są podporządkować się poleceniom strażaka kierującego akcją ratowniczą. Osoby upoważnione zobowiązane są ponadto do udzielenia wszelkich niezbędnych informacji i wyjaśnień dotyczących obiektu i zaistniałego zdarzenia. Starostwo Powiatowe w Wołowie 27/46

28 5.4. WSPÓŁDZIAŁANIE KIEROWNICTWA ZE STRAŻAKIEM KIERUJĄCYM DZIAŁANIAMI RATOWNICZYMI Organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczej w czasie walki z pożarami oraz likwidacji miejscowych zagrożeń należy do zadań Państwowej Straży Pożarnej, której funkcjonariusze podczas kierowania działaniami ratowniczymi korzystają z ustawowych uprawnień do: 1. Żądania pomocy od instytucji państwowych, podmiotów gospodarczych organizacji społecznych i obywateli w zakresie niezbędnym do skutecznego prowadzenia akcji ratowniczej. 2. Korzystania w zakresie niezbędnym do prowadzenia akcji z komunalnych i prywatnych dróg, gruntów, terenów, zbiorników i ujęć wodnych oraz środków gaśniczych. 3. Odstąpienia od zasad działania powszechnie uznanych za bezpieczne w okolicznościach uzasadnionych stanem wyższej konieczności 4. W uzasadnionych okolicznościach kierujący działaniami ratowniczymi jest uprawniony do podejmowania decyzji w zakresie: a) zarządzenia przeprowadzenia ewakuacji ludzi i mienia z terenu objętego akcją ratowniczą, w szczególności gdy: - istnieje możliwość rozprzestrzenienia się pożaru, - usytuowanie mienia utrudnia prowadzenia działania ratowniczego, b) wykonania niezbędnych prac wyburzeniowych w sytuacjach, gdy istnieje: - zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi oraz ratowanego mienia, - potrzeba dotarcia do źródeł zagrożenia w celu jego rozpoznania, - potrzeba użycia środków gaśniczych, - potrzeba zapewnienia dróg dojścia i ewakuacji, c) wstrzymania ruchu w komunikacji lądowej, w celu: - zapewnienia właściwego ustawienia i eksploatacji sprzętu ratowniczego, - zapewnienia dróg komunikacyjnych dla potrzeb prowadzonej akcji, - wyeliminowania zagrożeń powodowanych przez środki transportu, d) żądania udostępnienia niezbędnych do prowadzenia akcji ratowniczej pojazdów, środków i przedmiotów stanowiących własność osób fizycznych i prawnych, e) wydawania zakazu przebywania osobom postronnym w miejscu prowadzenia działań ratowniczych. INSTRUKCJĘ OPRACOWAŁ: mgr inż. Franciszek Madera Starostwo Powiatowe w Wołowie 28/46

29 6. OBOWIĄZUJĄCE PRZEPISY I NORMY Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego 1. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380; zm.: Dz. U. z 2010 r. Nr 57, poz. 353) 2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst. jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623; zm.: Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159, Nr 45, poz. 235, Nr 94, poz. 551, Nr 135, poz. 789, Nr 142, poz. 829) 3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. nr 109, poz. 719). 4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690; z późn. zm.) (Dz. U. Nr 75, poz. 690; zm.: Dz. U. z 2003 r. Nr 33, poz. 270, z 2004 r. Nr 109, poz. 1156, z 2008 r. Nr 201, poz. 1238, z 2009 r. Nr 56, poz. 461, z 2010 r. Nr 239, poz. 1597) 5. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. nr 124, poz. 1030). 6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. nr 121, poz. 1137; zm.: Dz. U. z 2009 r. Nr 119, poz. 998), 7. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz. U. Nr 143, poz. 1002; zm.: Dz. U. z 2010 r. Nr 85, poz. 553) 8. PN-EN 671-2:1999 Stałe urządzenia gaśnicze. Hydranty wewnętrzne. Hydranty wewnętrzne z wężem płasko składanym. 9. PN-82/B Ochrona przeciwpożarowa w budownictwie. Przeciwpożarowe zbiorniki wodne. 10. PN-EN 2:1998 Podział pożarów 11. PN-EN 3-5+AC:1999 Gaśnice przenośne. Wymagania i badania dodatkowe. 12. PN-92/N Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa. 13. PN-92/N Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja. 14. PN-N :1997 Znaki bezpieczeństwa. Techniczne środki przeciwpożarowe. 15. PN-N :1998 Znaki bezpieczeństwa. Zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa Na drogach ewakuacyjnych i drogach pożarowych. 16. PN-IEC :1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Norma arkuszowa 17. PN-EN1838 Instalacje elektryczne. Zastosowanie oświetlenia. Oświetlenie awaryjne. 18. PN-IEC :2001 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne. Starostwo Powiatowe w Wołowie 29/46

30 ZAŁĄCZNIKI Starostwo Powiatowe w Wołowie 30/46

31 Załącznik nr 1 WYKAZ niezbędnych znaków ochrony przeciwpożarowej wg PN-92/N-01256/01 Nr Znak Znaczenie Zastosowanie 11. Gaśnica. Stosowany do wskazania miejsca usytuowania podręcznego sprzętu gaśniczego. 22. Nie zastawiać. Stosowany w miejscach, gdzie przeszkoda stanowiłaby szczególne utrudnienie (np. na drogach ewakuacyjnych lub przy wyjściu ewakuacyjnym, itp.). 27. Przeciwpożarowy wyłącznik prądu Stosowany do oznakowania miejsca zainstalowania przeciwpożarowego wyłącznika prądu W Y K A Z niezbędnych znaków ewakuacyjnych wg PN-92/N-01256/02 Nr Znak Znaczenie Zastosowanie 1. Kierunek drogi ewakuacyjnej 2. Wyjście ewakuacyjne. Załącznik nr 2 Wskazuje kierunek do wyjścia, które może być wykorzystane w przypadku zagrożenia Stosowany do oznakowania wyjść używanych w przypadku zagrożenia 5. Kierunek do wyjścia drogi ewakuacyjnej. 7. Kierunek pionowej drogi ewakuacyjnej. Wskazuje kierunek drogi ewakuacyjnej do wyjścia; może kierować w lewo lub w prawo. Wskazuje kierunek drogi ewakuacyjnej; może kierować w dół (w górę) w lewo (prawo). Starostwo Powiatowe w Wołowie 31/46

32 Załącznik nr 3... (imię i nazwisko)... (stanowisko) O Ś W I A D C Z E N I E Ja, niżej podpisany oświadczam, że zostałem zapoznany z obowiązkami i zadaniami w zakresie zapobiegania powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów obowiązującymi w obiektach należących do Starostwa Powiatowego w Wołowie. Wołów, dnia (podpis szkolonego) (podpis szkolącego) Załącznik nr 4... (imię i nazwisko)... (stanowisko) O Ś W I A D C Z E N I E Ja, niżej podpisany oświadczam, że znane mi są postanowienia zawarte w Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego obowiązującej na terenie obiektów należących do Starostwa Powiatowego w Wołowie. Wołów, dnia (podpis) Starostwo Powiatowe w Wołowie 32/46

33 Załącznik nr 5 P R O T O K Ó Ł zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym 1. Rodzaj wykonywanych prac: Nazwa budynku, pomieszczenia, instalacji, gdzie przewidywane jest wykonywanie prac wymienionych w pkt. 1. protokołu: Strefa zagrożenia wybuchem, właściwości materiałów występujących w budynku, pomieszczeniu Rodzaj elementów budowlanych (zapalność) występujących w danym budynku, pomieszczeniu lub rejonie przewidzianych prac: Sposób zabezpieczenia przeciwpożarowego budynku, pomieszczenia, stanowiska, urządzenia itp. na okres wykonywania prac...: Ilość i rodzaj podręcznego sprzętu gaśniczego przewidzianego do zabezpieczenia prowadzonych prac: Sposób i środki alarmowania straży pożarnej oraz współpracowników w przypadku powstania pożaru: Osoby odpowiedzialne za całokształt przygotowania zabezpieczeń toku prowadzonych prac niebezpiecznych: Osoby odpowiedzialne za nadzór nad stanem bezpieczeństwa pożarowego w toku wykonywanych prac: Osoby zobowiązane do przeprowadzenia kontroli rejonu prowadzonych prac po ich zakończeniu: Podpisy członków komisji: Starostwo Powiatowe w Wołowie 33/46

34 Załącznik nr 6 Z E Z W O L E N I E Nr... na przeprowadzenie prac spawalniczych, prac z użyciem ognia otwartego (cięcie, nagrzewanie, lutowanie, odmrażanie) * 1. Miejsce pracy:... (budynek, obiekt, pomieszczenie, instalacja itp.) 2. Rodzaj wykonywanych prac: Czas wykonywania prac: dnia... r., od godz.... do godz Zagrożenie pożarowe i wybuchowe w miejscu wykonywania prac: Sposób zabezpieczenia przed możliwością zainicjowania pożaru i wybuchu: Środki zabezpieczenia: a) ppoż.... b) BHP... c) inne Sposób wykonywania prac: Odpowiedzialni za: a/ przygotowanie miejsca pracy, środków zabezpieczających i zabezpieczenie toku prac Nazwisko i imię... - wykonano - podpis... b/ wyłączenie obiektu, instalacji spod napięcia: Nazwisko i imię... - wykonano - podpis... c/ dokonanie analizy stężeń gazów, par, pyłów*: Nazwisko i imię... - wykonano - podpis... Zezwalam na rozpoczęcie prac wymienionych w pkt (podpis kierownika zakładu) 10. Prace zakończono dnia r. o godz Stanowisko pracy i jego otoczenie po zakończeniu pracy skontrolowano i nie stwierdzono zaniedbań mogących zainicjować pożar. Skontrolował: Stwierdzam odebranie robót: (imię i nazwisko) (podpis) Starostwo Powiatowe w Wołowie 34/46

35 Załącznik nr 7 Lp Nazwa budynku lub pomieszcze nia, w którym wykonywano prace niebezpiecz ne Data i godzina rozpoczęcia prac, z czyjego polecenia, nr zezwolenia na prowadzenie prac K S I Ą Ż K A K O N T R O L I PRAC NIEBEZPIECZNYCH POD WZGLĘDEM POŻAROWYM Nazwiska i imiona osób wyznaczonych do wykonywania prac (spawanie, cięcie, podgrzewanie, lutowanie, szlifowanie*) KONTROLA W TRAKCIE WYKONYWANIA PRAC Data i godz. zakońc zenia prac Godzina i nazwisko osoby kontrolując ej Uwagi i polecenia wydane wykonującym prace niebezpieczne pożarowo KONTROLA PO ZAKOŃCZENIU PRAC Data i godz. przepro wadzeni a kontroli Przeprowadzający kontrolę Nazwisko i imię Podpis * - niepotrzebne skreślić Starostwo Powiatowe w Wołowie 35/46

36 Załącznik nr 8 SPRAWOZDANIE Z ĆWICZEŃ W ZAKRESIE EWAKUACJI OSÓB Nazwa obiektu: budynek Starostwa Powiatowego w Wołowie Adres: pl. Piastowski 2, Wołów Data ćwiczeń: , godz.... Organizator: Wydział Spraw Obywatelskich i Zarządzania Kryzysowego Starostwa Powiatowego w Wołowie 1. Charakterystyka obiektu: a) ilość kondygnacji - 4, w tym podziemnych - 1 b) ilość osób przebywających w obiekcie:...w tym personelu... c) dostęp do obiektu umożliwiający wykorzystanie sprzętu straży pożarnej d) czy opracowana jest Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego... e) czy w instrukcji ujęte zostały zasady ewakuacji... f) w jaki sposób jest ogłaszany alarm pożarowy w obiekcie... g) czy personel był przeszkolony z zakresu przeprowadzenia ewakuacji h) data ostatniego szkolenia... i) liczba ewakuowanych... j) czas ewakuacji... k) liczba personelu podczas ćwiczeń Zarządzający obiektem: a) stanowisko:... b) znajomość sposobów alarmowania :... c) umiejętność zorganizowania personelu... d) umiejętność przepływu informacji... e) ocena zachowania zarządzającego Zachowanie personelu: a) znajomość zadań na wypadek ewakuacji... b) utrzymanie z osobami ewakuowanymi kontaktu, zapewniającego zachowanie spokoju w grupie:.... c) umiejętność oceny sytuacji i wyboru najkorzystniejszego sposobu postępowania... d) praktyczne wykonanie zadań związanych z ewakuacją... e) otoczenie opieką ewakuowanych po wyprowadzeniu z obiektu... f) ocena zachowania personelu Zachowanie ewakuowanych: a) pojawiły się osoby, u których stwierdzono oznaki paniki:... b) czy oznaki paniki rozszerzyły się na inne osoby:... c) czy stosowano się do zaleceń kierującego akcja:... d) czy znane były instrukcje na wypadek pożaru i ewakuacji:... e) czy na drogach ewakuacyjnych zachowany był spokój:... f) wybór dróg ewakuacyjnych w stworzonej sytuacji:... g) ocena zachowania:... Starostwo Powiatowe w Wołowie 36/46

37 5. Współdziałanie zarządzającego obiektem z jednostkami ochrony przeciwpożarowej: Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego a) znajomość zasad alarmowania:... b) czas przybycia pierwszego zastępu :...min, odległość od JRG - 0,5 km c) przekazanie informacji dowódcy PSP:... d) zastosowanie się do zaleceń kierującego akcją:... e) kierujący akcją po przybyciu jednostek PSP:... f) ocena współdziałania: Wnioski i spostrzeżenia z przeprowadzonej ewakuacji: Wołów, dn.... Starostwo Powiatowe w Wołowie 37/46

38 Załącznik nr 9 Wykaz osób zapoznanych z Instrukcją bezpieczeństwa pożarowego Oświadczam, że zostałem /am/, zapoznany/a/ z przepisami z zakresu ochrony przeciwpożarowej ujętymi w w/w instrukcji. Instrukcję bezpieczeństwa pożarowego przyjmuję do wiadomości i zobowiązuję się przestrzegać jej postanowień. LP NAZWISKO i IMIĘ STANOWISKO PODPIS Starostwo Powiatowe w Wołowie 38/46

39 Starostwo Powiatowe w Wołowie 39/46

40 Starostwo Powiatowe w Wołowie 40/46

41 Załącznik nr 10 Karta aktualizacji Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego Lp. Data aktualizacji Podpis Uwagi Starostwo Powiatowe w Wołowie 41/46

42 Załącznik nr 11 Starostwo Powiatowe w Wołowie 42/46

43 Załącznik nr 12 Budowa i zasada działania gaśnicy proszkowej typu x Starostwo Powiatowe w Wołowie 43/46

44 Załącznik nr 13 Budowa i zasada działania gaśnicy proszkowej typu z Starostwo Powiatowe w Wołowie 44/46