Materiały dla uczestników konsultacji grupowych: Uprawnienia wynikające z problemów zdrowotnych nauczycieli.

Transkrypt

1 Materiały dla uczestników konsultacji grupowych: Uprawnienia wynikające z problemów zdrowotnych nauczycieli. II Liceum Ogólnokształcące Łomża,

2 Praca nauczyciela należy do grupy zawodów o dużym obciążeniu fizycznym i psychicznym. Pedagodzy przez większość czasu spędzanego w szkole przebywają w zamkniętych, zatłoczonych pomieszczeniach, gdzie w okresie grzewczym suche powietrze negatywnie wpływa na narząd głosu. Wilgotność powietrza wynosi wtedy w klasie ok. 45 %, a powinna utrzymywać się w granicach %, by narząd ten mógł właściwie funkcjonować. Podczas mówienia wdycha się trzy- czy nawet czterokrotnie więcej powietrza, niż przy normalnym oddychaniu, a oddychanie podczas mówienia odbywa się głównie przez usta. Wdychany kurz i suche powietrze powodują wysychanie błony śluzowej gardła i krtani, podrażnienie dróg oddechowych, co może prowadzić do osłabienia głosu, suchości w ustach, chrypki, bólów gardła, zapalenia krtani i tchawicy lub nawet do afonii (utraty dźwięczności głosu). Wcale nie lepsza sytuacja panuje na przerwach. Podczas pauzy przeciętny poziom hałasu w szkole to ok dB, przez co normalna mowa staje się niezrozumiała i zmusza to nauczyciela do nadmiernego wysiłku głosowego. Zbyt duży hałas może powodować także uszkodzenia słuchu. Inne dolegliwości, na które skarżą się nauczyciele to bóle kręgosłupa i stawów, związane z zajmowaniem jednostajnej pozycji ciała. Nauczyciele są w dużym stopniu narażeni również na stres. Wymaga się od nich stałej koncentracji uwagi. Przyczyną stresu może być praca z uczniami, obszerne programy nauczania, które muszą być zrealizowane i zagrożenie kontroli przez przełożonych. Stresogenne są także częste się reformy w szkolnictwie, coraz wyższe wymagania stawiane nauczycielom oraz nacisk na stałe doskonalenie umiejętności. Nauczyciel może czuć się zagrożony z powodu agresji słownej i fizycznej uczniów. Problemy, z którymi spotykają się nauczyciele, przyczyniają się do wzrostu ciśnienia krwi, bólów głowy, zmęczenia, rozdrażnienia i nerwowości. Urlop dla poratowania zdrowia 1. Udzielanie urlopu dla poratowania zdrowia. Z urlopu dla poratowania zdrowia może skorzystać nauczyciel, który: jest zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, przepracował w szkole co najmniej 7 lat. Do okresu 7-letniej pracy w szkole wlicza się okresy czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby oraz urlopu innego niż wypoczynkowy, trwające łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy. W przypadku okresu niezdolności do pracy i urlopu trwających dłużej niż 6 miesięcy wymagany okres pracy przedłuża się o ten okres. Okres siedmioletniej pracy w szkole, uzasadniający prawo do urlopu, powinien przypadać bezpośrednio przed datą rozpoczęcia urlopu dla poratowania zdrowia. Nie jest konieczne, aby nauczyciel pracował przez wymagany okres w jednej szkole. Nie musi mieć też siedmioletniego stażu na podstawie umowy na czas nieokreślony. Ważne, aby umową bezterminową o pracę był związany z pracodawcą w chwili udzielania mu urlopu.

3 Wymóg siedmioletniego okresu pracy w szkole dotyczy udzielenia pierwszego urlopu dla poratowania zdrowia. Drugi urlop dla poratowania zdrowia nauczyciel może otrzymać nie wcześniej niż po roku od zakończenia poprzedniego. Jeśli nauczyciel pracuje w szkole niepublicznej, nie ma prawa do urlopu dla poratowania zdrowia (wyrok Sądu Najwyższego z 10 września 1998 r., I PKN 303/98). Nauczyciel jednorazowo może przebywać na urlopie maksymalnie rok. W tym czasie powinien poddać się leczeniu. Łączny wymiar urlopów podczas całego zatrudnienia nie może przekraczać 3 lat. W wyjątkowej sytuacji znajduje się nauczyciel, któremu do nabycia prawa do emerytury pozostaje mniej niż rok. Nauczycielowi przed emeryturą urlop może być udzielony jedynie na okres nie dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nabywa on uprawnienia emerytalne. O potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia, w celu przeprowadzenia zalecanego leczenia, orzeka lekarz ubezpieczenia zdrowotnego leczący nauczyciela, na podstawie: wyników przeprowadzonego przez siebie badania lekarskiego, wyników badań pomocniczych lub konsultacji specjalistycznych, których wykonanie uzna za niezbędne, dokumentacji medycznej z przebiegu dotychczasowego leczenia. Lekarzem uprawnionym jest wyłącznie lekarz ubezpieczenia zdrowotnego. Orzeczenia nie może wydać lekarz praktykujący prywatnie. Orzeczenie sporządza się w 3 egzemplarzach, z których jeden wręcza się nauczycielowi, drugi przesyła dyrektorowi szkoły, a trzeci dołącza do indywidualnej dokumentacji lekarskiej osoby badanej. Wzór orzeczenia stanowi załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 października 2005 r. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest upoważniony do orzekania o potrzebie udzielenia urlopu i o jego wymiarze. Nie decyduje natomiast o dacie rozpoczęcia urlopu. Wyłączne kompetencje w tym zakresie posiada dyrektor szkoły, w której pracuje nauczyciel. Powinien on udzielić zaleconego urlopu dla poratowania zdrowia bez zbędnej zwłoki, uwzględniając jednak konieczność zapewnienia placówce prawidłowego funkcjonowania. 2. Odwołanie od urlopu dla poratowania zdrowia. Określona w pragmatyce nauczycielskiej konstrukcja udzielania urlopu wskazuje, że dyrektor szkoły nie tyle wyraża zgodę na udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia, ile udziela takiego urlopu na podstawie orzeczenia lekarskiego. Wynika z tego wniosek, że skutek konstytutywny uprawnienia do urlopu dla poratowania zdrowia powstaje w momencie wydania stosownego orzeczenia lekarskiego (lub decyzji organu odwoławczego) a nie udzielenia urlopu przez dyrektora szkoły.

4 Zarówno nauczyciel, jak i zatrudniający go dyrektor szkoły mogą odwołać się od treści orzeczenia, w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania. Odwołanie wnoszą za pośrednictwem lekarza, który wydał orzeczenie, do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy. Podważenie potrzeby udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia (cofnięcie uprawnienia do urlopu dla poratowania zdrowia) może nastąpić jedynie w drodze odwołania od orzeczenia lekarskiego do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy (lub jego decyzji w ramach postępowania odwoławczego). Dyrektor szkoły nie ma takiej kompetencji, chyba że chodzi o sytuację podjęcia przez nauczyciela działalności zarobkowej w czasie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia, o którym mowa w art. 73 ust. 7 KN). Lekarz, za pośrednictwem którego wnoszone jest odwołanie, ma obowiązek przekazać je do organu odwoławczego w ciągu 14 dni, wraz z kopią dokumentacji medycznej badania będącego podstawą wydania orzeczenia. Ponowne orzeczenie powinno być wydane w terminie 14 dni. Jest ono ostateczne. Zdarzają się wypadki, gdy dyrektor odmawia prawa do urlopu dla poratowania zdrowia, pomimo że nauczyciel przedstawi stosowne orzeczenie wymagane przepisami prawa i spełni wszystkie warunki ustawowe niezbędne do jego nabycia. Nauczyciel może w takiej sytuacji odwołać się od decyzji dyrektora, wnosząc do sądu pracy wniosek o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia. Może także poinformować o tym fakcie organ prowadzący szkołę. Nauczyciel nie ponosi żadnych kosztów związanych z orzekaniem o stanie jego zdrowia. To pracodawca ponosi koszty związane z orzekaniem o stanie zdrowia. W okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel nie może nawiązać stosunku pracy lub podjąć innej działalności zarobkowej. W przypadku stwierdzenia, że w okresie urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciel podejmuje inny stosunek pracy lub inną działalność zarobkową, dyrektor szkoły odwołuje nauczyciela z urlopu, określając termin, w którym nauczyciel obowiązany jest do powrotu do pracy. Podstawą odwołania może być również kontynuowanie zatrudnienia na podstawie stosunku pracy lub wykonywanie innej działalności zarobkowej rozpoczętej przed udzieleniem urlopu (por. uchwała Sądu Najwyższego z 7 lipca 2005 r., II PZP 5/05 - stwierdził, że kontynuowanie zatrudnienia rozpoczętego przed udzieleniem nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia może być podstawą odwołania go z tego urlopu. Pod pojęciem innej działalności zarobkowej kryje się osiąganie jakiegokolwiek przychodu na podstawie stosunku pracy, a także umów cywilnoprawnych. 3. Uprawnienia nauczyciela przebywającego na urlopie dla poratowania zdrowia Nauczyciel w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatków socjalnych.

5 Nie później niż 2 tygodnie przed zakończeniem urlopu dyrektor szkoły wydaje nauczycielowi skierowanie na kontrolne badanie lekarskie w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do dalszej pracy. 4. Procedura udzielania urlopu dla poratowania zdrowia w praktyce. Dyrektor, aby rozpocząć procedurę udzielenia pracownikowi urlopu zdrowotnego, musi najpierw sprawdzić, czy ma on wymagany prawem siedmioletni staż pracy w szkole. Dopiero później może wystawić nauczycielowi zaświadczenie w tej sprawie na specjalnym druku (siedmioletni staż pracy i umowa na czas nieokreślony - wymóg formalny, które musi spełnić nauczyciel zgodnie z art. 73 Karty Nauczyciela aby mógł nabyć prawo do urlopu dla poratowania zdrowia). Taki dokument pozwala następnie lekarzowi badającemu nauczyciela stwierdzić, czy rzeczywiście w jego przypadku urlop zdrowotny jest konieczny. Nauczyciel dostarcza dyrektorowi szkoły orzeczenie o potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia wystawione przez lekarza leczącego (podstawowej opieki zdrowotnej). Lekarz w orzeczeniu stwierdza, że stan zdrowia nauczyciela wymaga udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia, aby można było przeprowadzić zalecane leczenie Następnie dyrektor podejmuje decyzję o przyznaniu lub odmowie prawa do urlopu.(jednak wyłącznie ze względu na brak spełnienia wymogów określonych w art. 73 KN) Dyrektor szkoły może, mając wątpliwości, co do zasadności orzeczenia lekarskiego, odwołać się od decyzji lekarza według opisanych już procedur. Odwołanie przysługuje również nauczycielowi. Nauczyciel zatrudniony w dwóch szkołach korzysta z urlopu dla poratowania zdrowia w podstawowym miejscu pracy. Zatrudnienie w kilku placówkach może przeszkodzić nauczycielowi w skorzystaniu z urlopu dla poratowania zdrowia. Spełnienie warunków do urlopu w jednej szkole oznacza, że w drugiej nauczyciel musi zrezygnować z pracy, albo wziąć urlop bezpłatny. Zachorowanie pracownika w czasie pobytu na urlopie wypoczynkowym, a tym samym nabycie prawa do świadczeń chorobowych rodzi często wątpliwości co w takiej sytuacji dzieje się z częścią urlopu niewykorzystaną z powodu choroby. Odpowiedź na to pytanie wynika z art. 166 Kodeksu pracy. W jego myśl część urlopu wypoczynkowego, która nie mogła być wykorzystana z uwagi na: czasową niezdolność do pracy wskutek choroby, odosobnienie w związku z chorobą zakaźną, odbywanie ćwiczeń wojskowych lub przeszkolenia wojskowego przez okres do 3 miesięcy, urlop macierzyński Uzgodnienie tego terminu przepisy pozostawiają stronom stosunku pracy. Z żadnego przepisu nie wynika obowiązek udzielenia niewykorzystanej części urlopu bezpośrednio po

6 pierwotnie zaplanowanej dacie powrotu do pracy z urlopu, w czasie którego pracownik zachorował. Pracodawca może uwzględnić taki wniosek pracownika, ale może też go odrzucić i zaproponować inny termin skorzystania z niewykorzystanej części urlopu. Choroba pracownika w trakcie urlopu wypoczynkowego nie powoduje więc automatycznego przesunięcia tegoż urlopu o dni niezdolności do pracy. Dni te mogą być udzielone w terminie późniejszym. Podstawa prawna: 1) Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) art. 73; 2) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 października 2005 r. w sprawie orzekania o potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia (Dz. U. z 2005 r. Nr 233, poz. 1991); 3) Uchwała Sądu Najwyższego z 7 lipca 2005 r., II PZP 5/05 4) art. 166 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.), 5) ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 159). Pomoc zdrowotna dla nauczycieli I. Fundusz Zdrowotny 1. Zakres i rodzaje pomocy zdrowotnej dla nauczycieli przyznawanej z Funduszu Zdrowotnego Niezależnie od przysługującego nauczycielowi i członkom jego rodziny prawa do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego, organy prowadzące szkoły przeznaczają corocznie w budżetach odpowiednie środki finansowe z przeznaczeniem na pomoc zdrowotną dla nauczycieli korzystających z opieki zdrowotnej oraz określają rodzaje świadczeń przyznawanych w ramach tej pomocy oraz warunki i sposób ich przyznawania. Wysokość środków finansowych na pomoc zdrowotną dla nauczycieli nie jest ustalona odgórnie. Organy prowadzące muszą co roku określić w budżetach szkoły wysokość środków finansowych z przeznaczeniem na pomoc zdrowotną (art. 72 ust. 1 Karty Nauczyciela). Środki te powinny być gromadzone w specjalnym Funduszu, zwanym najczęściej Funduszem Zdrowotnym, gdyż mogą być one wydatkowane tylko i wyłącznie na pomoc zdrowotną dla nauczycieli. Warunki i sposób ich przyznawania określają organy prowadzące szkoły w osobnych regulaminach. Regulamin przyznawania pomocy zdrowotnej dla nauczycieli wprowadzany jest uchwałą samorządową w formie aktu prawa miejscowego, podlegającego ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Kompetencja w tym zakresie została przyznana organom stanowiącym jednostek samorządu terytorialnego (art. 91d ust. 1 pkt 1 w związku z art. 72 ust. 1 Karty Nauczyciela). Uchwała organu prowadzącego określająca zasady przyznawania zapomóg zdrowotnych dla nauczycieli nie wymaga ani opiniowania ani uzgadniania ze związkami

7 zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli, chyba że związki zawodowe zawarły z organem prowadzącym porozumienie, że takie uchwały będą uzgadniane lub opiniowane. Pomoc zdrowotna z Funduszu Zdrowotnego przysługuje jednie nauczycielom zatrudnionym w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć. Do nauczyciela zatrudnionego w wymiarze niższym niż 1/2 obowiązującego wymiaru zajęć nie stosuje się m.in. art. 72 Karty Nauczyciela (art. 91b ust. 1 Karty Nauczyciela). Jeżeli jednak nauczyciel zatrudniony jest w kilku szkołach lub placówkach i w żadnej z tych szkół, czy placówek nie jest zatrudniony w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, w sumie jednak ilość jego godzin we wszystkich szkołach lub placówkach obejmuje 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, nauczyciel ten może korzystać z pomocy zdrowotnej (art. 22 ust.3 Karty Nauczyciela). Prawo do pomocy zdrowotnej finansowanej z budżetu organu prowadzącego przysługuje także nauczycielom po przejściu na emeryturę. Nie ma przy tym znaczenia, na jakiej podstawie została przyznana emerytura. Nauczyciel nie traci tego uprawnienia bez względu na to, czy korzysta z wcześniejszej emerytury nauczycielskiej przyznawanej bez względu na wiek (art. 88 Karty Nauczyciela), czy emerytury z obniżonego wieku emerytalnego (art. 29 w związku z art. 46 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), czy też emerytura została przyznana na zasadach ogólnych, z racji osiągnięcia przez nauczyciela wieku emerytalnego. Bez znaczenia jest również okres, jaki upłynął między rozwiązaniem stosunku pracy przez nauczyciela a przejściem na emeryturę. Należy jednak pamiętać, że w okresie między rozwiązaniem stosunku pracy na nabyciem uprawnień emerytalnych nauczycielom nie przysługuje pomoc zdrowotna. Rodzaj renty nie ma wpływu na uprawnienie nauczyciela do pomocy zdrowotnej. Uprawnienie to będzie bowiem przysługiwało zarówno nauczycielom, którzy mają przyznaną rentę z tytułu niezdolności do pracy, jak i pobierającym rentę rodzinną. Podobnie jest ze świadczeniem kompensacyjnym - korzystanie z niego nie pozbawia nauczyciela prawa do pomocy zdrowotnej. Przesłanki udzielania pomocy zdrowotnej w regulaminie udzielania zapomóg zdrowotnych dla nauczycieli powinny zostać określone przypadki, w których pomoc taka jest udzielana. Najczęściej zapomogi zdrowotne udzielane są w związku z: 1) zwiększonymi kosztami leczenia spowodowanymi ciężką lub przewlekłą chorobą nauczyciela, 2) zwiększonymi kosztami leczenia w innej miejscowości z powodu braku placówki służby zdrowia w miejscu zamieszkania, 3) korzystaniem z pomocy specjalistycznej, specjalistyczne badania np. tomografem, 4) koniecznością zakupu sprzętu do rehabilitacji, korekcji w tym szkieł korekcyjnych, zakupu zwiększonej ilości środków higieny osobistej np. pampersy, itp., 5) kosztami leczenia sanatoryjnego, 6) zwrotem (częściowym lub całkowitym) kosztów zakupu leków; 7) chorobą nieuleczalną,

8 8) profilaktycznym korzystaniem ze szczepień ochronnych. 2. Forma i wysokość pomocy zdrowotnej Pomoc zdrowotna dla nauczycieli przyznawana z Funduszu Zdrowotnego najczęściej ma postać zapomogi pieniężnej, mającej na celu całkowite lub częściowe pokrycie kosztów leczenia, badania, pobytu w sanatorium, zakupu leków, sprzętu rehabilitacyjnego. Bardzo często wysokość zapomogi zdrowotnej uzależniana jest od możliwości finansowych Funduszu oraz: 1) wpływu choroby na sytuację materialną nauczyciela/przebieg choroby, specjalistyczne badania, dodatkowa opieka, dieta, dojazdy, 2) wysokość udokumentowanych kosztów leczenia poniesionych przez nauczyciela, 3) sytuacji materialnej nauczyciela uwzględniającej poniesione koszty. 3. Wniosek o zapomogę i wymagana dokumentacja Pomoc zdrowotna udzielana jest nauczycielom na wniosek. Często regulaminy wskazują, że oprócz zainteresowanego nauczyciela, wniosek taki mogą złożyć inne podmioty (np. organizacja związkowa, inny nauczyciel, członek rodziny, dyrektor). Regulaminy najczęściej zawierają wzór takiego wniosku, co znacznie ułatwia administrowanie pomocą zdrowotną dla nauczycieli. W przypadku, kiedy wnioskodawcą jest inny podmiot niż ewentualny beneficjent pomocy, organ prowadzący przed przyznaniem świadczenia powinien uzyskać zgodę zainteresowanej osoby na przyznanie jej pomocy. Oprócz wniosku, niezbędna jest także dokumentacja, która będzie obrazowała zasadność przyznania nauczycielowi pomocy zdrowotnej i jej wysokość. Regulamin powinien więc określać, jakie dokumenty powinny być złożone wraz z wnioskiem o przyznanie pomocy zdrowotnej. Do najczęściej wymaganych dokumentów, na podstawie których udzielane są zapomogi zdrowotne, należą: 1) aktualne zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia nauczyciela, 2) dokumenty potwierdzające poniesione koszty leczenia/faktury vat, rachunki za leczenie, badania specjalistyczne, zakup lekarstw, sprzętu rehabilitacyjnego lub środków higieny osobistej, 3) oświadczenie o dochodzie na jednego członka rodziny/przeciętny miesięczny dochód na jednego członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym ze wszystkich źródeł przychodu osiągniętych w kwartale bezpośrednio poprzedzającym miesiąc złożenia podania - poparte stosownymi zaświadczeniami. 4. Organ przyznający pomoc zdrowotną Przepisy nie określają, kto przyznaje nauczycielom zapomogi zdrowotne. Wskazany został jedynie organ, który określa zasady ich przyznawania. W związku z powyższym regulamin udzielania zapomóg zdrowotnych określać powinien, kto decyduje o przyznaniu świadczeń osobom uprawnionym. Najczęściej kompetencje w tym zakresie przyznawane są

9 powołanym w tym celu komisjom lub dyrektorom. Jeżeli regulamin przewiduje, że zapomogi zdrowotne przyznaje komisja, to powinien również określać jej skład i sposób podejmowania decyzji. Bardzo często jednak ostateczna decyzja w sprawie przyznania zapomogi zdrowotnej pozostawiana jest do kompetencji dyrektora szkoły, ale wymaga zaopiniowania lub uzgodnienia z innymi organami (np. związkami zawodowymi, przedstawicielami nauczycieli, radą pedagogiczną). Skład komisji powinien określać regulamin zapomóg zdrowotnych. Regulamin określać może ponadto częstotliwość przyznawania zapomóg zdrowotnych (np. raz na kwartał, raz na pół roku, raz na rok), a także terminy składania wniosków. 5. Odwołanie od decyzji w sprawie zapomogi Decyzja o przyznaniu pomocy zdrowotnej nie ma charakteru decyzji administracyjnej. Niekiedy jednak ustalany jest tryb odwoławczy od decyzji odmownych w zakresie przyznawanych zapomóg. Jeżeli przykładowo decyzje w sprawie przyznania zapomogi leżą w kompetencjach komisji, odwołanie przysługuje do dyrektora szkoły. Jeśli zapomogi przyznaje dyrektor, wprowadza się możliwość odwołania do organu prowadzącego szkołę. Należy jednak podkreślić, że przepisy nie wymagają, aby postępowanie w sprawie przyznawania pomocy zdrowotnej dla nauczycieli miało tryb dwuinstancyjny. Nauczyciel zawsze jednak może dochodzić swoich praw przed sądami pracy. 6. Ochrona danych osobowych osób ubiegających się o pomoc zdrowotną Dokumentacja wymagana od nauczycieli przy udzielaniu zapomóg zdrowotnych zawiera informacje na temat stanu zdrowia, chorób danej osoby. Informacje takie podlegają ustawowej ochronie (art. 27 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych). Administrator danych (w przypadku szkoły - dyrektor) jest zobowiązany zastosować środki techniczne i organizacyjne zapewniające ochronę przetwarzanych danych osobowych odpowiednią do zagrożeń oraz kategorii danych objętych ochroną, a w szczególności powinien zabezpieczyć dane przed ich udostępnieniem osobom nieupoważnionym, zabraniem przez osobę nieuprawnioną, przetwarzaniem z naruszeniem ustawy oraz zmianą, utratą, uszkodzeniem lub zniszczeniem (art. 36 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych). Do przetwarzania danych mogą być dopuszczone wyłącznie osoby posiadające upoważnienie nadane przez administratora danych, który oprócz tego jest obowiązany zapewnić kontrolę nad tym, jakie dane osobowe, kiedy i przez kogo zostały do zbioru wprowadzone oraz komu są przekazywane (art. 37 ustawy o ochronie danych osobowych). 7. Ewidencja osób uprawnionych do przetwarzania danych osobowych Administrator danych (dyrektor szkoły) ma obowiązek prowadzenia ewidencji osób upoważnionych do przetwarzania danych osobowych, która powinna zawierać: 1) Imię i nazwisko osoby uprawnionej,

10 2) Datę nadania i ustania oraz zakres upoważnienia do przetwarzania danych osobowych, 3) Identyfikator, jeżeli dane są przetwarzane w systemie informatycznym. (art. 39 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych). Oznacza to, że dane osobowe, z którymi mamy do czynienia w ramach przydzielania zapomóg zdrowotnych z Funduszu Zdrowotnego powinny być chronione na powyższych zasadach, czyli jeżeli pracodawca chce powierzyć komuś przetwarzanie takich danych, to powinien dać tej osobie lub tym osobom upoważnienie pisemne do przetwarzania danych osobowych. Brak pisemnego upoważnienia do przetwarzania danych osobowych, a zatem powierzanie innym osobom przetwarzania danych osobowych pracowników narusza przepisy prawa. 8. Długotrwała choroba Z racji charakteru zapomóg przyznawanych z Funduszu Zdrowotnego przy omawianiu zwolnienia z podatku dochodowego należy ograniczyć się jednie do zapomóg przyznawanych z tytułu długotrwałej choroby. Użyty przez ustawodawcę zwrot długotrwała choroba" przemawia za tym, iż chodzi o choroby leczone przez dłuższy okres, wśród których mieszczą się zwłaszcza wszystkie choroby zaliczane do chorób przewlekłych. Nie sposób przy tym określić, jak długo powinna trwać choroba, aby można ją było uznać za przewlekłą. Oznacza to, że każdy przypadek należy analizować indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy (postanowienie Drugiego Urzędu Skarbowego w Białymstoku z 22 czerwca 2006 r.). Interpretacje podatkowe wskazują, że za chorobę długotrwałą uznać należy każdą chorobę wymagającą długotrwałego leczenia, w tym choroby przewlekłe, nieuleczalne, wrodzone, poświadczone odpowiednimi dokumentami/zaświadczenie lekarskie (postanowienie Urzędu Skarbowego w Zgierzu z 20 lipca 2005 r.). Przepisy nie przewidują konieczności dokumentowania w jakikolwiek sposób faktu istnienia długotrwałej choroby. Nie oznacza to jednak, że w związku z tym mamy do czynienia z pełną swobodą dowodową. Zasadą jest, że płatnik (dyrektor szkoły) powinien odstąpić od pobierania zaliczki na podatek dochodowy od danego świadczenia w takim przypadku, gdy ze wszelkich dostępnych dowodów wynikać będzie, że faktycznie zostały spełnione wszystkie przesłanki zwolnienia z opodatkowania tego rodzaju świadczenia. Zatem pożądana w takiej sytuacji konieczność zapewnienia minimum dowodowego nakłada na podatnika (nauczyciela) - jako osobę najbardziej zainteresowaną otrzymaniem nieopodatkowanego świadczenia - wymóg przedstawienia dyrektorowi szkoły jednego (lub, jeżeli zajdzie taka konieczność nawet kilku) dokumentów potwierdzających spełnienie przewidzianych w tym przepisie warunków, tj. faktu istnienia długotrwałej choroby. 9. Zapomogi zdrowotne, a zwolnienie z podatku Pomoc zdrowotna przyznawana nauczycielom z Funduszu Zdrowotnego, jest pojęciem ogólnym i nie musi oznaczać pomocy związanej z długotrwałą chorobą bądź pomocą związaną ze zdarzeniem losowym lecz może mieć charakter pomocy zdrowotnej doraźnej, np. dofinansowanie do kosztów przejazdu do lekarza, zakup lekarstw, zakup soczewek

11 kontaktowych oraz innych zapomóg. Natomiast zwolnienie z podatku dochodowego ma zastosowanie wówczas gdy otrzymane zapomogi związane są z długotrwałą chorobą, zdarzeniem losowym, śmiercią, lub klęską żywiołową. Reasumując, jeżeli nauczyciel bądź nauczyciel - emeryt otrzyma zapomogę zdrowotną np. w związku z przebytą długotrwałą chorobą, bądź wydatkami poniesionymi na pokrycie kosztów leczenia, które są wynikiem długotrwałej choroby, często choroby zawodowej, bądź wydatków związanych z nagłą chorobą jako zdarzeniem losowym poświadczone odpowiednimi dokumentami np. stosownym zaświadczeniem lekarskim, wówczas zapomoga ta będzie korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych (postanowienie Urzędu Skarbowego w Wołominie z 29 marca 2006 r.). Wszystkie inne zapomogi przyznawane z Funduszu Zdrowotnego (np. dofinansowanie do soczewek, okularów, lekarstw) stanowią przychód ze stosunku pracy i podlegają opodatkowaniu wraz z innymi dochodami ze stosunku pracy. Opodatkowane będą również i te zapomogi, które nie zostały przyznane z tytułu długotrwałej choroby lub zdarzenia losowego, ale nie zostały udokumentowane w należyty sposób (np. zaświadczeniem lekarskim). 10. Zapomogi dla nauczyciela zatrudnionego w kilku szkołach Jeżeli nauczyciel jest zatrudniony w kilku szkołach, w każdej może skorzystać z pomocy zdrowotnej finansowanej z Funduszu Zdrowotnego, chyba że regulamin stanowi inaczej. Dyrektor przyznając nauczycielowi zapomogę zdrowotną nieopodatkowaną do wartość 2280 zł w roku podatkowym nie jest obowiązany obliczać i uiszczać zaliczki na podatek dochodowy. Niemniej jednak, jeżeli łączna kwota świadczeń otrzymanych ze wszystkich szkół, z których korzysta nauczyciel przekracza w sumie kwotę zwolnioną z podatku dochodowego, na nauczycielu jako podatniku ciąży obowiązek zapłacenia podatku dochodowego od tej nadwyżki. W tym celu w interesie nauczyciela jest poinformowanie pracodawców, o wysokości świadczeń otrzymanych z Funduszu Zdrowotnego u innych pracodawców, w celu naliczenia i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy. II. Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz zasady przeznaczania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej powinny być określone w regulaminie (art. 8 ust. 2 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych). Jednym z rodzajów działalności socjalnej, które mogą być finansowane z ZFŚS jest udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej. Elementem tak rozumianej pomocy są zapomogi zdrowotne, albo losowe. Nauczyciele oprócz pomocy zdrowotnej ze środków przyznawanych z budżetu organu prowadzącego szkołę, mogą korzystać z pomocy zdrowotnej z ZFŚS. Rodzaje tej pomocy określać będzie obowiązujący w szkole lub placówce regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Skorzystanie z pomocy zdrowotnej finansowanej z Funduszu Zdrowotnego, nie wyklucza możliwości ubiegania się o świadczenie z tego samego tytułu z ZFŚS. Przykładowo

12 nauczyciel jest leczony z tytułu przewlekłej choroby (nowotwór) - może wystąpić zarówno o przyznanie zapomogo zdrowotnej z Funduszu Zdrowotnego (na zasadach określonych uchwałą organu prowadzącego), jak również o przyznanie zapomogi z Funduszu Socjalnego (na zasadach określonych Regulaminem ZFŚS obowiązującym w danej szkole). Jeżeli nauczyciel jest zatrudniony w kilku szkołach, w każdej może skorzystać z pomocy zdrowotnej finansowanej z Funduszu Zdrowotnego, chyba że regulamin stanowi inaczej. Dyrektor przyznając nauczycielowi zapomogę zdrowotną nieopodatkowaną do wartość 2280 zł w roku podatkowym nie jest obowiązany obliczać i uiszczać zaliczki na podatek dochodowy. Niemniej jednak, jeżeli łączna kwota świadczeń otrzymanych ze wszystkich szkół, z których korzysta nauczyciel przekracza w sumie kwotę zwolnioną z podatku dochodowego, na nauczycielu jako podatniku ciąży obowiązek zapłacenia podatku dochodowego od tej nadwyżki. W tym celu w interesie nauczyciela jest poinformowanie pracodawców, o wysokości świadczeń otrzymanych z Funduszu Zdrowotnego u innych pracodawców, w celu naliczenia i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy. Podstawa prawna: art. 72, art. 91d pkt 1, art. 1 ust,. 1 i 1a, art. 3 pkt 1, art. 91b ust. 1, art. 22 ust. 3, art. 88, art. 4 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.), ustawa z 27 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 137, poz. 1304), art. 29, art. 46 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227), art. 19 ust. 1 i 2 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001, Nr 79, poz. 854 ze zm.), art. 27 ust. 1, art. 36 ust. 1, art. 37, art. 39 ust. 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.), art. 21 ust. 1 pkt 26, 67 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), art. 2 pkt 1, art. 8 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 1996 r. Nr 70 poz. 335 ze zm.), 2 ust. 1 pkt 19, 22 rozporządzenia MPiPS 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz ze zm.). Orzecznictwo: wyrok WSA w Olsztynie z 3 czerwca 2008 r., (II SA/Ol 216/2008, niepublikowany), postanowienie Drugiego Urzędu Skarbowego w Białymstoku z 22 czerwca 2006 r. (II US pb IB / / 119a/36 / 06 / KSz, postanowienie Urzędu Skarbowego w Zgierzu z 20 lipca 2005 r. (I-2/415-30/05, postanowienie Urzędu Skarbowego w Wołominie z 29 marca 2006r. 1442/PP/415/33/HG/06; postanowienie Pierwszego Urzędu Skarbowego w Katowicach z 11 kwietnia 2005 r. (PD III/415-8/05;

13 Zasiłek chorobowy Nauczyciele, tak jak inni pracownicy, mają prawo do zasiłku chorobowego. Powodem dla otrzymania takiego zasiłku jest czasowa niezdolność do pracy. Od 15. lub 34. dnia choroby pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy. Jeżeli niezdolność do pracy powstała wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, wówczas od pierwszego dnia tej niezdolności pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego. Zasiłek chorobowy nauczycielom zatrudnionym na podstawie mianowania i innym pracownikom oświaty przysługuje za okresy orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby, nie dłużej jednak niż przez tzw. okres zasiłkowy, tj. 182 dni lub 270 dni, jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została gruźlicą lub przypada w ciąży. Po wykorzystaniu maksymalnego okresu zasiłkowego 182 dni, nabywa się prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres maksymalny do 12 miesięcy. O potrzebie przyznania świadczenia rehabilitacyjnego orzeka lekarz orzecznik ZUS. Ubiegając się o świadczenie rehabilitacyjne, należy przedłożyć w ZUS-ie informację pisemną od pracodawcy, w sytuacji na spełnienie uprawnień emerytalnych z art. 88 i nie spełnienie przesłanek do przyznania prawa do urlopu dla poratowania zdrowia z art. 73 Karty Nauczyciela. Nauczyciele mogą ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy nie są uprawnieni do urlopu dla poratowania zdrowia. Dla nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę okres zasiłkowy wynosi jeden rok. Wynagrodzenie chorobowe, które pracownik otrzymuje przez pierwszych 14 lub 33 dni, a następnie zasiłek chorobowy wynosi 80 proc. podstawy wymiaru. W niektórych przypadkach wysokość zasiłku chorobowego jest inna i wynosi: 1) 70 proc. podstawy wymiaru za okres pobytu w szpitalu (nie dotyczy to wynagrodzenia w czasie choroby): 2) 100 proc. podstawy wymiaru, jeżeli niezdolność do pracy - w tym także za okres pobytu w szpitalu: przypada w okresie ciąży, powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy, powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek tkanek i narządów lub poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ubezpieczonego pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych, poprzedzających miesiąc w którym powstała niezdolność do pracy. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku, zgodnie z postanowieniami

14 układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres tego zasiłku. Dodatkowe składniki wynagrodzenia takie jak np. premie, nagrody, i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne, wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. Przeciętne wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe nauczyciela wypłacane jest w okresie przebywania na urlopie wypoczynkowym. Jest to wynagrodzenie, przysługujące w tym konkretnym czasie i nauczyciel nie zachowuje do niego prawa w okresie pobierania zasiłku chorobowego. Dlatego też należy je uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego. Podstawa prawna: art. 67 ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 191), art. 36 ust. 1, art. 41 ust. 1, art. 42 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 159