do prenumeraty na rok 2013 Zapraszamy

Transkrypt

1 do prenumeraty na rok 2013 Patronat POLSKIE TOWARZYSTWO LEKARSKIE POLSKI KOMITET ZIELARSKI AMBASADOR Zapraszamy FARMACJI ISSN Vol. XIX Rok za³o enia 1992 Nr 11 (227) Listopad punkty naukowe Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego za publikacjê w Czasopiœmie Aptekarskim Kontynuator tradycji Czasopisma utworzonego w roku 1871 we Lwowie W numerze m.in. mgr farm. Zofia Ulz Farmacja w USA, dr n. farm., mgr prawa Agnieszka Zimmermann, aptekarz praktyk Status prawny apteki w kontekœcie ochrony zdrowia, mgr farm. Marek Sokal Chiñskie apteki tradycja i wspó³czesnoœæ Informacja o leku na str. 2

2 TERTENSIF SR (Indapamidum), tabletki powlekane o powolnym uwalnianiu, 1,5 mg. Sk³ad: substancja czynna: indapamid, 1,5 mg Substancje pomocnicze: 124,5 mg laktozy jednowodnej. Wskazania do stosowania: Nadciœnienie têtnicze samoistne. Dawkowanie i sposób podawania: Do stosowania doustnego. 1 tabletkê na dobê, najlepiej rano, po³kn¹æ w ca³oœci popijaj¹c wod¹. Tabletki nie nale y uæ. W wiêkszych dawkach indapamid nie wykazuje silniejszego dzia³ania przeciwnadciœnieniowego, natomiast wystêpuje nasilone dzia³anie saluretyczne. Niewydolnoœæ nerek: W ciê kiej niewydolnoœci nerek (klirens kreatyniny poni ej 30 ml/min) stosowanie preparatu jest przeciwwskazane. Leki moczopêdne tiazydowe i leki o podobnym dzia³aniu s¹ w pe³ni skuteczne, kiedy czynnoœæ nerek jest prawid³owa lub zaburzona jedynie w niewielkim stopniu. Pacjenci w podesz³ym wieku: U osób w podesz³ym wieku stê enia kreatyniny w osoczu nale y skorygowaæ uwzglêdniaj¹c wiek, masê cia³a i p³eæ. U pacjentów w podesz³ym wieku mo na stosowaæ preparat Tertensif SR, kiedy czynnoœæ nerek jest prawid³owa lub zaburzona jedynie w niewielkim stopniu. Pacjenci z zaburzeniami czynnoœci w¹troby: W przypadku ciê kiej niewydolnoœci w¹troby stosowanie preparatu jest przeciwwskazane. Dzieci i m³odzie : Ze wzglêdu na brak danych dotycz¹cych bezpieczeñstwa oraz skutecznoœci nie zaleca siê stosowania preparatu Tertensif SR u dzieci oraz m³odzie y. Przeciwwskazania: Nadwra liwoœæ na indapamid, inne sulfonamidy lub któr¹kolwiek substancjê pomocnicz¹. Ciê ka niewydolnoœæ nerek. Encefalopatia w¹trobowa lub inne ciê kie zaburzenia czynnoœci w¹troby. Hipokaliemia. Ostrze enia specjalne i zalecane œrodki ostro noœci: Ostrze enia specjalne: W przypadku zaburzenia czynnoœci w¹troby, leki moczopêdne o dzia³aniu podobnym do tiazydów mog¹ powodowaæ encefalopatiê w¹trobow¹, szczególnie w przypadku zaburzeñ gospodarki wodno-elektrolitowej. Stosowanie tych leków moczopêdnych nale y natychmiast przerwaæ w przypadku wyst¹pienia objawów encefalopatii w¹trobowej. Nadwra liwoœæ na œwiat³o: Opisywano przypadki reakcji uczuleniowych na œwiat³o, zwi¹zanych ze stosowaniem leków moczopêdnych tiazydowych oraz leków o podobnym dzia³aniu. Jeœli reakcja nadwra liwoœci na œwiat³o wyst¹pi podczas leczenia, zaleca siê odstawienie leku. Jeœli ponowne zastosowanie leku moczopêdnego oka e siê konieczne, zaleca siê ochronê powierzchni skóry nara onej na dzia³anie promieni s³onecznych lub sztucznego promieniowania UVA. Substancje pomocnicze: Ze wzglêdu na zawartoœæ laktozy w preparacie, pacjenci z rzadko wystêpuj¹c¹ dziedziczn¹ nietolerancj¹ galaktozy, z zespo³em z³ego wch³aniania glukozy-galaktozy lub z niedoborem laktazy (typu Lapp) nie powinni stosowaæ tego preparatu. Œrodki ostro noœci dotycz¹ce stosowania: Równowaga wodno-elektrolitowa: Stê enie sodu w osoczu: Przed rozpoczêciem leczenia nale y oceniæ stê enie sodu, a nastêpnie regularnie je kontrolowaæ. Ka de leczenie moczopêdne mo e powodowaæ hiponatremiê, czasem z powa nymi jej konsekwencjami. Zmniejszenie stê enia sodu mo e byæ w pocz¹tkowym okresie bezobjawowe, dlatego te konieczna jest jego regularna kontrola, czêstsza u osób w podesz³ym wieku lub pacjentów z marskoœci¹ w¹troby. Stê enie potasu w osoczu: Utrata potasu z hipokaliemi¹ stanowi du e ryzyko zwi¹zane ze stosowaniem leków moczopêdnych tiazydowych i leków o podobnym dzia³aniu. Nale y zapobiegaæ rozwojowi hipokaliemii (<3,4 mmol/l), szczególnie u pacjentów, u których ryzyko jej wyst¹pienia jest najwiêksze, np. u osób w podesz³ym wieku, niedo ywionych, leczonych wieloma lekami, u pacjentów z marskoœci¹ w¹troby z obrzêkami i wodobrzuszem, z chorob¹ naczyñ wieñcowych i niewydolnoœci¹ serca. W takiej sytuacji hipokaliemia zwiêksza kardiotoksycznoœæ preparatów naparstnicy oraz ryzyko zaburzeñ rytmu serca. W grupie ryzyka znajduj¹ siê tak e pacjenci z wyd³u onym odstêpem QT, bez wzglêdu na to, czy jest to zaburzenie wrodzone, czy jatrogenne. Hipokaliemia, podobnie jak i bradykardia, usposabia do rozwoju ciê kich zaburzeñ rytmu serca, szczególnie do potencjalnie œmiertelnego czêstoskurczu typu torsades de pointes. Czêstsze oznaczanie stê enia potasu w osoczu jest konieczne we wszystkich przedstawionych powy ej sytuacjach. Pierwsze oznaczenie stê enie potasu w osoczu nale y wykonaæ w pierwszym tygodniu leczenia. W przypadku stwierdzenia hipokaliemii konieczne jest uzupe³nienie potasu. Stê enie wapnia w osoczu: Leki moczopêdne tiazydowe i leki o podobnym dzia³aniu mog¹ zmniejszaæ wydalanie wapnia z moczem, powoduj¹c nieznaczne i przemijaj¹ce zwiêkszenie stê enia wapnia w osoczu. Znaczna hiperkalcemia mo e byæ skutkiem nierozpoznanej nadczynnoœci przytarczyc. Nale y przerwaæ leczenie powy szymi lekami przed przeprowadzeniem badania oceniaj¹cego czynnoœæ przytarczyc. Stê enie glukozy we krwi: Monitorowanie stê enia glukozy we krwi jest wa ne u osób chorych na cukrzycê, szczególnie jeœli wspó³istnieje hipokaliemia. Kwas moczowy: U pacjentów z hiperurykemi¹ istnieje tendencja do zwiêkszania czêstoœci napadów dny. Czynnoœæ nerek a leki moczopêdne: Leki moczopêdne tiazydowe i leki o podobnym dzia³aniu s¹ w pe³ni skuteczne u pacjentów z prawid³ow¹ lub tylko w niewielkim stopniu zaburzon¹ czynnoœci¹ nerek (stê enie kreatyniny w osoczu poni ej 25 mg/l, tj. 220 mmol/l u osób doros³ych). U osób w podesz³ym wieku podczas oceny czynnoœci nerek na podstawie stê enia kreatyniny, nale y wzi¹æ pod uwagê wiek, p³eæ oraz masê cia³a. Hipowolemia, wtórna do utraty wody i sodu, indukowana przez leki moczopêdne, na pocz¹tku leczenia powoduje zmniejszenie przes¹czania k³êbuszkowego. Mo e to powodowaæ zwiêkszenie stê enia mocznika we krwi i kreatyniny w osoczu. Ta przemijaj¹ca czynnoœciowa niewydolnoœæ nerek nie powoduje adnych nastêpstw u osób z prawid³ow¹ czynnoœci¹ nerek, natomiast mo e nasiliæ ju istniej¹c¹ niewydolnoœæ nerek. Sportowcy: W przypadku sportowców nale y wzi¹æ pod uwagê fakt, e substancja czynna zawarta w preparacie mo e powodowaæ dodatni wynik testu antydopingowego. Nie zaleca siê stosowania leku u dzieci. Ci¹ a: Zgodnie z ogólnie przyjêt¹ zasad¹ nale y unikaæ stosowania leków moczopêdnych u kobiet w ci¹ y. Nigdy nie nale y ich stosowaæ w celu leczenia fizjologicznych obrzêków, wystêpuj¹cych w czasie ci¹ y. Leki moczopêdne mog¹ powodowaæ niedokrwienie p³odowo-³o yskowe z ryzykiem zaburzenia wzrostu p³odu. Karmienie piersi¹: Karmienie piersi¹ nie jest zalecane (indapamid przenika do pokarmu kobiecego). Dzia³ania niepo ¹dane: Wiêkszoœæ dzia³añ niepo ¹danych dotycz¹cych objawów klinicznych i wyników badañ laboratoryjnych zale y od dawki. Leki moczopêdne o dzia³aniu podobnym do tiazydów, w tym indapamid, mog¹ powodowaæ nastêpuj¹ce dzia³ania niepo- ¹dane, z przedstawion¹ czêstotliwoœci¹: bardzo czêsto (>1/10), czêsto (>1/100, <1/10), niezbyt czêsto (>1/1000, <1/100), rzadko (>1/10 000, <1/1000), bardzo rzadko (<1/10 000); nieznana czêstotliwoœæ (nie mo na oszacowaæ na podstawie dostêpnych danych). Zaburzenia krwi i uk³adu ch³onnego: Bardzo rzadko: trombocytopenia, leukopenia, agranulocytoza, niedokrwistoœæ aplastyczna, niedokrwistoœæ hemolityczna. Zaburzenia uk³adu nerwowego: Rzadko: zawroty g³owy, uczucie zmêczenia, bóle g³owy, parestezje. Zaburzenia serca: Bardzo rzadko: zaburzenia rytmu serca, niedociœnienie têtnicze. Zaburzenia o³¹dkowo-jelitowe: Niezbyt czêsto: wymioty. Rzadko: nudnoœci, zaparcia, suchoœæ w ustach. Bardzo rzadko: zapalenie trzustki. Zaburzenia nerek i dróg moczowych: Bardzo rzadko: niewydolnoœæ nerek. Zaburzenia w¹troby i dróg ó³ciowych: Bardzo rzadko: zaburzenia czynnoœci w¹troby. Nieznana: mo liwoœæ rozwoju encefalopatii w¹trobowej w przebiegu niewydolnoœci w¹troby. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Reakcje nadwra liwoœci, g³ównie dotycz¹ce skóry, u pacjentów sk³onnych do alergii oraz reakcji astmatycznych: Czêsto: grudkowo-plamiste wysypki. Niezbyt czêsto: plamica. Bardzo rzadko: obrzêk naczynioruchowy i (lub) pokrzywka, martwica toksyczno-rozp³ywna naskórka, zespó³ Stevensa-Johnsona. Nieznana: mo liwoœæ nasilenia objawów wspó³istniej¹cego tocznia rumieniowatego uk³adowego. Odnotowano przypadki nadwra liwoœci na œwiat³o. Badania laboratoryjne: W badaniach klinicznych hipokaliemiê (stê enie potasu w osoczu 3,4 mmol/l) obserwowano u 10% pacjentów, przy czym u 4% pacjentów stê enie potasu wynosi³o <3,2 mmol/l po 4 do 6 tygodniach leczenia. Po 12 tygodniach leczenia œrednie zmniejszenie stê enia potasu wynosi³o 0,23 mmol/l. Bardzo rzadko: hiperkalcemia. Nieznana: utrata potasu z hipokaliemi¹ o szczególnie ciê kim przebiegu obserwowano zw³aszcza u pacjentów z grup du ego ryzyka U pacjentów z wyd³u onym odstêpem QT, hipokaliemia, jak równie bradykardia, jest czynnikiem predysponuj¹cym do wyst¹pienia ciê kich arytmii, szczególnie potencjalnie œmiertelnych zaburzeñ torsades de pointes; hiponatremia z hipowolemi¹ powoduj¹ca odwodnienie i hipotoniê ortostatyczn¹. Wspó³istniej¹ca utrata jonów chlorkowych mo e prowadziæ do wtórnej, kompensacyjnej zasadowicy metabolicznej: czêstoœæ i nasilenie tego dzia³ania nie jest znacz¹ce, zwiêkszone stê enie kwasu moczowego i glukozy we krwi podczas leczenia: celowoœæ stosowania tych leków moczopêdnych u pacjentów z dn¹ moczanow¹ lub cukrzyc¹ nale y szczególnie ostro nie rozwa yæ. Podmiot odpowiedzialny: Les Laboratoires Servier, 50, rue Carnot, Suresnes cedex, Francja. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Ministra Zdrowia nr R/7382. Produkt leczniczy wydawany na receptê. Detaliczna cena urzêdowa wynosi: 15,15 PLN. Odp³atnoœæ dla pacjenta wynosi: 8,96 PLN. Poziom odp³atnoœci dla pacjenta 30% wg Obwieszczenia MZ w sprawie wykazu refundowanych leków, œrodków spo ywczych specjalnego przeznaczenia ywieniowego oraz wyrobów medycznych wchodz¹cego w ycie 1 wrzeœnia 2012 r.. Adres korespondencyjny Servier Polska Sp. z o.o., Warszawa, ul. Jana Kazimierza 10, tel. (22) , fax (22) Internet: info@pl.netgrs.com ( )

3 VOL XIX Nr 11 (227) ISSN Rok 2012 KONTYNUATOR TRADYCJI CZASOPISMA UTWORZONEGO w ROKU 1871 we LWOWIE Punktacja Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego 4 pkt Niezale ny Ogólnopolski Miesiêcznik Farmaceutyczno-Medyczny dla Aptekarzy, Farmaceutów, Lekarzy, Producentów i Dystrybutorów Leków Wydawca, Redaktor Naczelny: Wiktor Szukiel tel. kom Pe³nomocnik Wydawcy Z-ca Redaktora Naczelnego: Jadwiga Szymañska tel. kom , tel. (22) Honorowy z-ca Redaktora Naczelnego: mgr prawa Barbara Jendryczko Honorowy z-ca Redaktora Naczelnego: dr n. farm. Marek Jêdrzejczak Sekretarz Redakcji: Bogdan Ostrowski RADA NAUKOWA prof. dr hab. n. farm. Kazimierz G³owniak kierownik Katedry i Zak³adu Farmakognozji z Pracowni¹ Roœlin Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie przewodnicz¹cy prof. dr Benito del Castillo Garcia cz³onek Narodowej Akademii Farmaceutycznej w Hiszpanii prof. dr hab. n. farm. Roman Kaliszan cz³. koresp. PAN i PAU dr h.c. UM w Poznaniu, kierownik Katedry i Zak³adu Biofarmacji i Farmakodynamiki, Gdañski Uniwersytet Medyczny prof. dr hab. n. farm. S³awomir Lipski Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii prof. dr hab. n. farm. Maciej Paw³owski kierownik Katedry Chemii Farmaceutycznej, Uniwersytet Jagielloñski, Collegium Medicum prof. dr n. farm. Eduardas Tarasevicius Prezes Litewskiego Towarzystwa Farmaceutycznego (Litwa) prof. dr hab. n. med. Jerzy Woy-Wojciechowski prezes Polskiego Towarzystwa Lekarskiego dr hab. n. farm. Anita Magowska kierownik Katedry i Zak³adu Historii Nauk Medycznych, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu dr n. farm. Roman Duda Okrêgowa Izba Aptekarska w Kielcach dr n. farm. Jerzy Jambor prezes Polskiego Komitetu Zielarskiego w Poznaniu dr n. farm. Marek Jêdrzejczak wyk³adowca farmakologii na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego dr n. farm. Jerzy azowski cz³onek Miêdzynarodowej Federacji Farmaceutycznej (FIP) Pomys³ artystyczny i koncepcja graficzna Bogdan Ostrowski Opracowanie graficzno-techniczne i korekta Zespó³ Redakcja zastrzega sobie prawo adiustacji i skracania nades³anych tekstów. Publikacje w Czasopiœmie Aptekarskim nie mog¹ byæ kopiowane w adnej formie ani adnymi metodami mechanicznymi lub elektronicznymi, ³¹cznie z wykorzystaniem systemów przechowywania i odtwarzania informacji bez pisemnej zgody wydawcy, Wydawnictwa Farmapress. Realizacja Wydania Biuro Wydawcy i Redakcji: Zofia Soborowska ul. Obarowska 23/2, Warszawa Box 81 tel , fax 24 h cza@cza.pl Kolporta i prenumerata: tel Prenumerata roczna 210 z³ (w tym VAT 5%) Prenumerata pó³roczna 126 z³ (w tym VAT 5%) Wp³aty nale y dokonywaæ na konto: Adres strony WWW Czasopisma Aptekarskiego : Czasopismo Aptekarskie ukazuje siê tylko w prenumeracie. Za treœæ tekstów promocyjnych, reklam, og³oszeñ, insertów Redakcja nie odpowiada. Nak³ad nie przekracza egz. Tytu³ i znak s³owno-graficzny prawnie zastrze ony. Œwiadectwo ochronne nr i nr wydane przez Urz¹d Patentowy RP Copyright by FARMAPRESS Dwa w jednym Od redakcji W paÿdziernikowym wydaniu CzA opublikowaliœmy informacjê dotycz¹c¹ reklamy Toyoty na ³amach jednego z dzienników ogólnopolskich, w której wykorzystano wizerunek w³aœcicicelki apteki ( lekarki ) Joanny Kuleszy. W tej sprawie otrzymaliœmy odpowiedÿ od kompetentnych przedstawicieli Toyoty, któr¹ w oryginale publikujemy. Szanowny Panie, Bardzo dziêkujemy za cenn¹ uwagê dotycz¹c¹ odbioru reklamy naszej marki zamieszczonej w Gazecie Wyborczej. Pañski komentarz opublikowany w Czasopiœmie Aptekarskim uœwiadomi³ nam, jako twórcom tej reklamy, i wyemitowana w tej formie mo e byæ mylnie interpretowana przez czêœæ odbiorców, wobec czego w kolejnych emisjach prasowych stetoskop na szyi bohaterki zostanie usuniêty, aby nie wzbudzaæ dalszych w¹tpliwoœci interpretacyjnych w tej kwestii. Jednoczeœnie chcielibyœmy podkreœliæ, e reklama zosta- ³a przygotowana zgodnie z obowi¹zuj¹cym w Polsce prawem, w którym nie ma generalnego zakazu pos³ugiwania siê postaci¹ lekarza, czy farmaceuty w przekazie reklamowym. Istniej¹ ograniczenia w zakresie reklamy produktów leczniczych, które nie mog¹ byæ prezentowane przez osoby posiadaj¹ce wykszta³cenie medyczne lub farmaceutyczne lub sugeruj¹ce posiadanie takiego wykszta³cenia. W tym przypadku nie s¹ promowane produkty lecznicze, a wykonywany przez bohaterkê reklamy zawód nie s³u y zwiêkszeniu wiarygodnoœci reklamowanego produktu. Chcielibyœmy równie nadmieniæ i wybór bohaterki reklamy by³ podyktowany wy³¹cznie tematyk¹ poruszan¹ przez czasopisma bran owe, w których emitowane s¹ reklamy Toyoty w obecnie prowadzonej kampanii reklamowej. Jeszcze raz dziêkujemy za Pana opiniê w zakresie odbioru i interpretacji reklamy. Z powa aniem Piotr Wroñski Business Director Saatchi & Saatchi Poland Sp z o.o. Krzysztof Prus Vehicle Sales and Marketing Department Toyota Motor Poland Co., Ltd.

4 TREŒÆ SPRAWY ZAWODU Piotr Wroñski, Krzysztof Prus Dwa w jednym 3 Jerzy azowski Deklaracja stulecia Miêdzynarodowej Federacji Farmaceutycznej 6 Pharma Private w Polsce 10 s. 6 Zofia Ulz Farmacja w USA 11 Bogdan Ostrowski Farmakoterapia stanów spastycznych uk³adu oddechowego i postêpy w farmakoterapii chorób alergicznych 18 Magdalena Godlewska Tym, którzy o nas zawsze pamiêtali 22 PRAWO s. 18 Agnieszka Zimmermann Status prawny apteki w kontekœcie ochrony zdrowia 25 NAUKA I PRAKTYKA Marek Sokal Chiñskie apteki tradycja i wspó³czesnoœæ 32 Ewa Karasek, Marcin Czech, Judyta Zió³kowska Amerykañska ochrona zdrowia konstrukcja systemu i uwarunkowanie zmian w kontekœcie kryzysu finansowego 38 Aleksandra Góra, Joanna Równicka-Zubik, Monika Maliszewska Albuminy jako bia³ka wielofunkcyjne osocza 47 s. 32 Tomasz Z¹bkowski, Tomasz Kupski Etiopatogeneza zaka eñ uk³adu moczowego 51 MAGAZYN HISTORYCZNY FARMACJI I MEDYCYNY Varia 55 NOWOŒCI WYDAWNICZE Bogdan Ostrowski Dwie polsko-niemieckie ksi¹ ki z historii medycyny 58 s. 55

5 Nowy Kodeks Kodeks Etyki Aptekarza Rzeczypospolitej Polskiej Polskiej Komentarz dr n. farm., mgr prawa, aptekarz praktyk Agnieszka Zimmermann Rysunki art. plast. Joanna Kossuth Pos³owie prof. dr hab. n. farm. Kazimierz G³owniak dr n. farm. Marek Jêdrzejczak BIBLIOFILSKA EDYCJA Wydawnictwa Farmapress Warszawa 2012 Szanowni Czytelnicy, zapraszamy do prenumeraty Czasopisma Aptekarskiego na rok 2013 W ramach prenumeraty otrzymaj¹ Pañstwo tak e XX jubileuszow¹ edycjê ksi¹ kowego wydania Farmaceutycznego Kalendarza na rok 2013 oraz mo liwoœæ nabycia bibliofilskiego wydania Nowego Kodeksu Etyki Aptekarza RP w promocyjnej cenie 10,50 z³ (w tym VAT 5%), (dla nieprenumeratorów 21 z³ (w tym VAT 5%). Bez wzglêdu na wzrost cen papieru i druku koszt ca³orocznej prenumeraty wynosi niezmiennie 210 z³ (w tym VAT 5%). Wprowadzamy tak e mo liwoœæ zaprenumerowania CzA na I pó³rocze (od nr 1 do 6-7) koszt 126 z³ (w tym VAT 5%). Wp³at nale y dokonywaæ na za³¹czonym do niniejszego wydania Czasopisma Aptekarskiego druku przelewu lub pobieraj¹c jego wzór z (prenumerata) albo bezpoœrednio na konto Po dokonaniu wp³aty otrzymaj¹ Pañstwo fakturê (przypominamy, e mo na j¹ rozliczyæ w kosztach prowadzonej firmy). Prosimy o czytelne wype³nienie druku i zwrócenie uwagi, aby bank Pañstwa wpisa³ do treœci przelewu wszystkie dane niezbêdne do wystawienia faktury VAT. XX jubileuszowa edycja Farmaceutycznego Kalendarza na rok 2013 w zmienionej formie wydawniczej zawiera obok kalendarium porady i informacje m.in. Opis procedur i przygotowania do badañ obrazowych Etiopatogeneza i leczenie zaka eñ uk³adu moczowego Normy i wskaÿniki (wartoœci referencyjne) z zakresu badañ laboratoryjnych dla osób doros³ych pacjentów aptek Listê roœlin, z których surowce lub przetwory z tych surowców mog¹ byæ sk³adnikami suplementów diety Indeks aktów normatywnych u ytecznych w prowadzeniu apteki i hurtowni oraz bogat¹ adresografiê. Kalendarz otrzymuj¹ w ramach prenumeraty wszyscy Czytelnicy Czasopisma Aptekarskiego.

6 SPRAWY ZAWODU DEKLARACJA STULECIA MIÊDZYNARODOWEJ FEDERACJI FARMACEUTYCZNEJ dr n. farm. Jerzy AZOWSKI Indywidualny cz³onek Miêdzynarodowej Federacji Farmaceutycznej (FIP) W dniu 4 paÿdziernika 2012 r., przed oficjalnym otwarciem 73. Œwiatowego Kongresu Farmacji i Nauk Farmaceutycznych w Amsterdamie nast¹pi³o uroczyste podpisanie przez przedstawicieli 105 organizacji cz³onkowskich FIP z ca- ³ego œwiata Deklaracji Stulecia, której treœæ zamieszczamy poni ej. Niestety, wœród tych podpisów zabrak³o podpisu przedstawiciela (...) które jest cz³onkiem FIP (fragment tekstu i komentarz Autora ocenzurowany przez wydawcê Czasopisma Aptekarskiego ). POPRAWA GLOBALNEGO ZDROWIA POPRZEZ WYPE NIENIE LUK POMIÊDZY ROZWOJEM, DYSTRYBUCJ I ODPOWIEDZIALNYM STOSOWANIEM LEKÓW Farmaceuci i naukowcy farmaceutyczni akceptuj¹ swoj¹ odpowiedzialnoœæ za poprawê globalnego zdrowia i efektów zdrowotnych pacjentów przez wype³nienie luk pomiêdzy rozwojem, dystrybucj¹ oraz odpowiedzialnym stosowaniem leków. Stowarzyszenia cz³onkowskie mog¹ przyczyniaæ siê do realizacji tych celów poprzez wspieranie postêpów w praktyce i naukach farmaceutycznych. PRZEWODZENIE ZMIANOM Fragment orygina³u Deklaracji Jako farmaceuci i naukowcy farmaceutyczni jesteœmy ekspertami w zakresie rozwoju, dystrybucji i odpowiedzialnego stosowania leków. Jesteœmy zobowi¹zani do zapewniania optymalnych wyników terapii lekami poprzez opiekê skoncentrowan¹ na pacjencie. Uznajemy, e 6 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227) 2012

7 SPRAWY ZAWODU zdrowie pacjentów i spo³eczeñstw jest naruszane, a wartoœæ leków obni ona, gdy s¹ one niedostêpne, niskiej jakoœci lub gdy s¹ stosowane niew³aœciwie. Te z³o one problemy s¹ poza zasiêgiem jednej tylko dziedziny nauki lub zawodu, lecz nasze poczucie obowi¹zku wobec spo³eczeñstwa motywuje nas do przyjêcia wiod¹cej roli w zajmowaniu siê tymi zagadnieniami. IMPERATYWY ZMIAN Dostêp do leków Co najmniej 1/3 œwiatowej populacji nie ma prawid³owego dostêpu do leków. Œwiatowa Organizacja Zdrowia (WHO) informuje, e codziennie umiera na œwiecie oko³o dzieci, których choroby mog¹ byæ bez problemu leczone, pod warunkiem, e bêd¹ one mia³y dostêp do podstawowych leków. Szacuje siê, e umieralnoœæ i chorobowoœæ zwi¹zana z gruÿlic¹ mog³aby zostaæ zmniejszona o po³owê poprzez optymalny dostêp do leków i ich prawid³owe stosowanie. Czasami niezbêdne leki nie s¹ opracowywane dla leczenia chorób, które dotykaj¹ ma³ej liczby pacjentów lub wystêpuj¹ ze zwiêkszonym nasileniem w pañstwach o niskich dochodach. Jakoœæ leków Ludzie maj¹ zaufanie do jakoœci leków dostarczanych przez renomowanych zaopatrzeniowców, ale na rynku pojawiaj¹ siê tak e leki o niskiej jakoœci lub sfa³szowane. Organizacja Narodów Zjednoczonych poinformowa³a, e mniej ni 1/3 doustnych leków antykoncepcyjnych stosowanych w skali miêdzynarodowej odpowiada jakoœci wymaganej w pañstwach uprzemys³owionych [1]. Z kolei WHO poda³a, e 1/3 leków przeciwmalarycznych przebadanych w 6 krajach afrykañskich nie odpowiada³a miêdzynarodowym standardom jakoœciowym [2]. Jerzy azowski W obecnoœci prezydenta FIP Michaela Buchmana Deklaracjê podpisuje i gratulacje odbiera prezes Litewskiego Towarzystwa Farmaceutycznego i jednoczeœnie cz³onek Rady Naukowej Czasopisma Aptekarskiego oraz honorowy patron naukowy kwartalnika Farmacja Szpitalna... w Polsce i na Œwiecie prof. dr. Eduardas Tarasevičius Odpowiedzialne stosowanie leków Zgodnie z danymi WHO nawet tam, gdzie dostêpne s¹ leki dobrej jakoœci, nie zawsze s¹ one stosowane w³aœciwie. W wielu krajach niemal Jerzy azowski CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227)

8 SPRAWY ZAWODU Mo liwoœci farmaceuty i wspó³praca Wystêpuj¹ce na ca³ym œwiecie ró nice w kszta³ceniu i szkoleniu naukowców farmaceutycznych, farmaceutów i personelu pomocniczego ograniczaj¹ mo liwoœci farmacji w zaspokajaniu potrzeb spo³eczeñstw i pacjentów. W niektórych pañstwach brakuje farmaceutów, nauczycieli zawodu i naukowców farmaceutycznych. Wiele wyzwañ zwi¹zanych z rozwojem, dystrybucj¹ i odpowiedzialnym stosowaniem leków mo na zaspokoiæ tylko poprzez efektywn¹ wspó³pracê wielodyscyplinarn¹ oraz partnerstwo, na które istnieje du e zapotrzebowanie. ZOBOWI ZANIE FARMACEUTÓW I NAUKOWCÓW W DZIEDZINIE FARMACJI NA CA YM ŒWIECIE Bior¹c pod uwagê wy ej opisane imperatywy zmian, podejmujemy nastêpuj¹ce zobowi¹zania: Jerzy azowski Prof. dr. Eduardas Tarasevičius podpisa³ siê równie pod elektroniczn¹ prezentacj¹ Deklaracji w obecnoœci przedstawicieli organizacji cz³onkowskich FIP z ca³ego œwiata, za wyj¹tkiem... (fragment tekstu i komentarz Autora ocenzurowany przez wydawcê Czasopisma Aptekarskiego ) polowa wszystkich przepisanych leków jest niepotrzebna, ponadto w blisko po³owie przypadków pacjenci nie przyjmuj¹ leków zgodnie z zaleceniami. Obiektywne dowody dotycz¹ce odpowiedzialnego stosowania leków nie zawsze s¹ dostêpne zawodom opieki zdrowotnej, pacjentom i tym, którzy zapewniaj¹ im opiekê. Wiele tych dowodów dokumentuje mo liwoœci farmaceutów w udzielaniu pacjentom pomocy w odpowiedzialnym stosowaniu leków. I tak na przyk³ad 2010 analiz z 298 doniesieñ naukowych stwierdzi³o, e udzia³ farmaceuty w bezpoœredniej opiece nad pacjentem sprzyja poprawie efektów terapeutycznych, zwiêksza bezpieczeñstwo, przestrzeganie zaleceñ przez pacjenta (adherence), jego wiedzê i jakoœæ ycia [3]. W zakresie partnerstwa: 1. Przewodzenie lub przyczynianie siê do rozszerzenia i efektywniejszych wysi³ków we wspó³pracy przewidzianej dla globalnego zdrowia i efektów zdrowotnych pacjenta poprzez wype³nianie luk pomiêdzy rozwojem, dystrybucj¹ i odpowiedzialnym stosowaniem leków. W zakresie dostêpu do leków: 1. Wspó³dzia³anie ze wszystkimi sektorami spo³ecznymi we wspieraniu rozwoju i ogólnoœwiatowego dostêpu do leków. 2. Wspólnych dzia³añ z w³adzami ustawowymi w zapewnianiu bezpiecznej i efektywnej dystrybucji leków. W zakresie zapewniania jakoœci leków: 1. Przyczynianie siê do poprawy standardów rozwoju, produkcji i dystrybucji leków oraz pobudzanie do przestrzegania tych standardów. 2. D¹ enie do eliminacji leków z³ej jakoœci lub sfa³szowanych. W zakresie odpowiedzialnego stosowania leków: 1. Tworzenie standardów dobrej praktyki aptecznej oraz wspieranie ich przestrzegania. 2. Zachêcanie farmaceutów do informowania pacjentów, opiekunów i zawodów opieki zdro- 8 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227) 2012

9 SPRAWY ZAWODU wotnej zarówno o korzyœciach jak i ryzyku zwi¹zanym ze stosowaniem ka dego leku, 3. Zachêcanie farmaceutów do poszerzania swojej roli pomocników pacjentów w przestrzeganiu zaleceñ dotycz¹cych stosowania leków. 4. Poszerzanie œwiadomoœci spo³ecznej, e pozytywne efekty zdrowotne i znaczne ograniczenia kosztów s¹ mo liwe tylko wtedy, jeœli pacjenci, lekarz i farmaceuci bêd¹ wspó³pracowaæ w wyborze, monitorowaniu i dostosowywaniu farmakoterapii. W zakresie wiedzy: 1. Dbanie o to, by farmaceuci i naukowcy farmaceutyczni uzyskiwali i utrzymywali swoj¹ wiedzê, umiejêtnoœci, postawy i wartoœci przez ca³y okres swojej kariery zawodowej. 2. Pobudzanie do prac badawczych w naukach farmaceutycznych i praktyce farmaceutycznej wspieraj¹cych rozwój niezbêdnych leków oraz zapewnianie odpowiedzialnego stosowania leków. 3. Sprzyjanie upowszechnianiu obiektywnej, opartej na dowodach informacji o odpowiedzialnym stosowaniu leków. W zakresie etyki: 1. Zachêcanie farmaceutów i naukowców farmaceutycznych do przestrzegania najwy szych standardów zachowania zawodowego, zawsze nadaj¹cego pierwszeñstwo s³u bie w jak najlepszym interesie pacjenta i spo³eczeñstwa. 2. Wspieranie poufnoœci informacji o pacjencie poprzez sumienne przestrzeganie standardów prywatnoœci. W zakresie innowacji: 1. Wspieranie innowacji w nastêpuj¹cych obszarach: 1) edukacja aptekarzy i naukowców farmaceutycznych; 2) odkrywanie i rozwój nowych leków; 3) œwiadczenie przez farmaceutów us³ug promuj¹cych odpowiedzialne stosowanie leków. 2. Poszerzanie wiedzy publicznej o tym, e wsparcie spo³eczne ma istotne znaczenia w nastêpuj¹cych obszarach: 1) postêpy nauk farmaceutycznych i praktyki aptecznej; 2) systemy edukacyjne w naukach o zdrowiu, naukach farmaceutycznych i praktyce aptecznej; 3) polityce publicznej zachêcaj¹cej do odkrywania, rozwoju i dostêpu do leków innowacyjnych; 4) polityka publiczna gwarantuj¹ca bezpieczny i zrównowa- ony system dystrybucji, kontroli i odpowiedzialne stosowanie leków. Naszymi podpisami og³aszamy, e nasze stowarzyszenia popieraj¹ zobowi¹zania wyra one w tej Deklaracji jako wspieraj¹cej globalne zdrowie poprzez rozwój i dystrybucjê leków i poprzez zapewnianie us³ug wspomagaj¹cych odpowiedzialne stosowanie leków. Podpisano 4 paÿdziernika 2012 r. Przek³ad i t³umaczenie Jerzy azowki Opracowanie ucja Suchocka Piœmiennictwo: 1. World Health Organization: Continuity and change: implementing the third WHO medicines strategy Geneva: World Health Organization; 2009 [cited 9 February 2012]. Available from 2. World Health Organization: Survey of the quality of selected antimalarlial medicines circulating in six countries of sub-saharian Afeica. Geneva:World Health Organization; 2011 [cited February 2012]. Available from: http;// QAMSA_report.pdf 3. Chrisholm-Burns M.A., Lee J., Spivay C.A. et al.: US pharmacist s effect as team member on patient care systematic review and meta-analses. Med.Care. 2010; 48, W zakresie wsparcie spo³ecznego: 1. Zachêcanie spo³eczeñstw do popierania naszych zobowi¹zañ poprzez politykê i programy rz¹dowe, publicznych organów zdrowia, instytucji akademickich, organizacji filantropijnych i innych. CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227)

10 SPRAWY ZAWODU PHARMA PRIVATE W POLSCE Tegoroczne europejskie obrady Pharma Private odby³y siê tym razem w Polsce, 2 paÿdziernika 2012 roku w Katowicach spotkali siê udzia³owcy i prezesi prywatnych hurtowni farmaceutycznych z ca³ej Europy, aby wymieniæ miêdzy sob¹ informacje polityczne, gospodarcze i na temat problemów zwi¹zanych z warunkami wspó³czesnej dystrybucji leków. Podczas katowickiego spotkania zaprezentowano piêæ wyk³adów, ktore wyg³osili: Aleksander urek (Polska), Tauras Endriukaitis (Litwa), Johannes Kwizda (Austria), Jakob Küng (Szwajcaria) i Lothar Jenne (Niemcy). Istotnym punktem programu by³a dyskusja na temat kooperacji pomiêdzy hurtowniami oraz ustalenia na temat wzajemnych wizyt marketingowców z poszczególnych hurtowni. Du e wra enie na uczestnikach zrobi³a wizyta w katowickiej hurtowni Salus International. Jej w³aœciciel, Aleksander urek oprowadzi³ wszystkich goœci po swojej firmie i przedstawi³ zasady jej funkcjonowania. Mimo i jesteœmy w Unii Europieskiej, istniej¹ bardzo du e ró nice pomiêdzy nami powiedzia³ Lutz Geilenkirchen, prezes Zarz¹du Otto Geilenkirchen i udzia³owiec Pharma Private, Pharma Private sp. z o.o. jest firm¹ za³o- on¹ w 1984 roku jako spó³ka spó³dzielcza w³aœcicieli hurtowni farmaceutycznych w Niemczech. Jest poœrednikiem miêdzy 1500 producentami i aptekami ogólnodostêpnymi na terenie ca³ych Niemiec. tym samym Pharma Private przyczynia siê do optymalizacji dostawy leków pacjentom. Ze sprzeda ¹ na poziomie 2,2 miliarda, bêd¹c spó³dzielni¹ niezale nych hurtowni farmaceutycznych w czasach globalizacji i konsolidacji rynku, stanowi wa n¹ rolê w bran y farmaceutycznej. Udzia³owcy Pharma Private posiadaj¹ 15 hurtowni na terenie ca³ego kraju, zatrudniaj¹c ponad 2100 pracowników. który od wielu lat organizuje wymianê miêdzynarodow¹. Dzisiaj wa niejsza ni kiedykolwiek jest wymiana ponadgraniczna i œcis³a wspó³praca w celu wzmocnienia pozycji prywatnych hurtowników farmaceutycznych. Niezale noœæ w handlu hurtowym i detalicznym bêd¹ coraz bardziej znacz¹ce w Europie. Ten rozwój obserwujemy bardzo uwa nie doda³ Hanns Heinrich Kehr, prezes Pharma Private. (bo) Wiktor Szukiel Uczestnicy obrad przed sal¹ konferencyjn¹ Novotelu w Katowicach. W lewy rogu u góry prezes Salus International Aleksander urek z prezesem Zarz¹du Otto Geilenkirchen Lutzem Geilenkirchenem 10 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227) 2012

11 ISSN Vol. XIX Rok za³o enia 1992 Nr 11 (227) Listopad punkty naukowe Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego za publikacjê w Czasopiœmie Aptekarskim Kontynuator tradycji Czasopisma utworzonego w roku 1871 we Lwowie Od redakcji Blisko 15 lat temu zamieœciliœmy na naszych ³amach cykl artyku³ów pióra mgr farm. Zofii Ulz, która podzili³a siê z Cztelnikami w³asnymi obserwacjami na temat farmacji w USA. Przypominaj¹c ich treœæ w jednej ca³oœci uwa amy, e poruszone problemy sprzed lat nic nie starci³y na aktualnoœci dla funkcjonowania farmacji w Polsce. Nadal nie wyci¹gneliœmy z poruszonych problemów adnych wniosków. FARMACJA W USA wy³¹cznie dla Czasopisma Aptekarskiego mgr farm. Zofia ULZ G³ówny inspektor farmaceutyczny gif@gif.gov.pl Artyku³ ten przybli a problematykê zwi¹zan¹ z zawodem farmaceuty, aptekami, produktami leczniczymi i prawem farmaceutycznym, które obowi¹zywa³o szesnaœcie lat temu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Pó³nocnej. Poruszone w nim tematy wynik³y z obserwacji autorki poczynionych podczas pobytu w latach na stypendium w USA, sponsorowanym przez Kongres Amerykañski. Nie nale y tych spostrze- eñ traktowaæ jako rekomendacji ani te jako sugestii w odniesieniu do odpowiednich problemów zwi¹zanych z farmacj¹ w naszym kraju. W dodatku trzeba zauwa yæ, e obserwacje te dotycz¹ g³ównie Lexington w stanie Kentucky i najbli szych okolicach i stanowi¹ zaledwie ma- ³y fragment kompletnego obrazu rynku farmaceutycznego w Stanach Zjednoczonych. EDUKACJA FARMACEUTYCZNA Lexington jest siedzib¹ Uniwersytetu w Kentucky, którego Wydzia³ Farmaceutyczny znalaz³ siê w pierwszej trójce wœród najlepszych wydzia- ³ów farmaceutycznych w Stanach Zjednoczonych. Cieszy siê bardzo dobr¹ miêdzynarodow¹ reputacj¹, g³ównie ze wzglêdu na wysok¹ efektywnoœæ stosowanych tam programów nauczania. Ogólnie rzecz bior¹c, programy wszystkich wydzia³ów w ca³ym kraju maj¹ jednakowe za³o- enia, niemniej jednak istniej¹ pewne rozbie - noœci miêdzy nimi te stosowane na Uniwersytecie w Kentucky pozytywnie wyró niaj¹ uczelniê na tle innych. REFORMY SWINTOSKY EGO Przyjrzyjmy siê bli ej edukacji farmaceutów w USA na przyk³adzie wspomnianego uniwersytetu. Na pocz¹tek kilka s³ów historii. Znany dzisiaj pod nazw¹ University of Kentucky College of Pharmacy zosta³ za³o ony w 1870 roku jako Wydzia³ Farmaceutyczny Louisville niezale na instytucja kszta³cenia wy szego. Po wielu kolejnych przemianach rok 1967 zaczyna

12 SPRAWY ZAWODU okres dynamicznego rozwoju dziêki ówczesnemu dziekanowi, Josephowi V. Swintosky emu Polakowi z pochodzenia. Wszyscy, którzy go pamiêtaj¹, wspominaj¹ go z du ym szacunkiem. Swintosky uwa any jest za lidera przemian, które od tej pory sta³y siê codziennoœci¹ Wydzia³u Farmaceutycznego. Jego zas³ug¹ by³o stworzenie na wydziale mo liwoœci zdobywania tytu- ³ów: Pharm. D. doktora farmacji, Ph. D. doktora filozofii, utworzenie programu (sta u podyplomowego) dla farmaceutów klinicznych Residency Program oraz unikatowego wydzia- ³u, bêd¹cego baz¹ szerokiego wspó³dzia³ania uczelni z przemys³em farmaceutycznym i biotechnologicznym Center for Pharmaceutical Science and Technology. Obecny szef Wydzia³u Farmaceutycznego, Jordan L. Cohen kontynuuje politykê swego poprzednika, przystosowuj¹c j¹ do aktualnych potrzeb. Solidna edukacja, intensywne badania i dynamiczny rozwój oto dewiza wspó³czesnego nauczyciela i studenta wydzia³u. Spory nacisk w strategicznych planach zwi¹zanych z przysz³oœci¹ wydzia³u k³adzie siê na wspó³pracê ze œrodowiskiem naukowym i zawodowym oraz z urzêdnikami federalnego (FDA) i stanowego (np. Kentucky Board of Pharmacy) nadzoru farmaceutycznego, którzy zajmuj¹ siê planowaniem pracy dla absolwentów. Istotn¹ innowacj¹ ostatnich lat by³o przemodelowanie programu, który wczeœniej pozwala³ na zakoñczenie edukacji po czterech latach studiów. Teraz natomiast student koñcz¹cy naukê otrzymuje tytu³ Pharm D., ale musi poœwiêciæ na to szeœæ lat. AMERYKAÑSKA DROGA DO ZAWODU Nie ka dy uczeñ amerykañskiej szko³y œredniej, który chce zostaæ farmaceut¹, ma takie same szanse. W najlepszej sytuacji s¹ ci, który znaleÿli siê wœród 10% najlepszych uczniów w klasie i ukoñczyli klasê o profilu odpowiadaj¹cym charakterowi studiów. Kolejny warunek, który musi byæ spe³niony przed rozpoczêciem edukacji, to zdanie jednego z dwóch standardowych egzaminów wstêpnych. Generalnie rzecz ujmuj¹c, program studiów na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Kentucky sk³ada siê z dwóch etapów. Pierwszy, nazywany etapem przedfarmaceutycznym, trwa dwa lata, w czasie których student musi zaliczyæ jêzyk angielski, zoologiê, podstawy mikroekonomii, chemiê ogóln¹ i organiczn¹, rachunek ró - niczkowy i ca³kowy, anatomiê cz³owieka, fizykê, nauki spo³eczne i humanistyczne oraz jêzyk obcy. Furtk¹ otwieraj¹c¹ drogê do drugiego etapu jest zaliczony pozytywnie Pharmacy College Admission Test, który koñczy dwa pierwsze lata nauki. Etap drugi, tzw. profesjonalny, trwa cztery lata i koñczy siê uzyskaniem tytu³u doktora farmacji Pharm. D. Mo e siê jednak zdarzyæ, e student, który zda egzamin zamykaj¹cy dwa pierwsze lata nauki, zostanie odrzucony przez komisjê kwalifikacyjn¹, je eli w opinii dotychczasowych nauczycieli budzi powa ne w¹tpliwoœci, czy bêdzie etycznie wykonywa³ przysz³y zawód. Ka de nielegalne za ywanie leków odurzaj¹cych lub psychotropowych albo inne niezgodne z prawem dzia³ania maj¹ce zwi¹zek z przysz³ym zawodem mog¹ byæ przyczyn¹ wyrzucenia studenta z wydzia³u lub odmowy przyjêcia na dalsze kszta³cenie. Student programu profesjonalnego ka dego roku, oprócz zaliczenia obowi¹zuj¹cych kursów, ma za zadanie osi¹gn¹æ tak e pewne za³o one cele ogólne, w³aœciwe dla poziomu zaawansowania na poszczególnych latach studiów. Na pierwszym roku spory nacisk k³adzie siê na prawne i etyczne aspekty zawodu, umiejêtnoœci komunikacji i wspó³dzia³ania z pacjentem, warunki wydawania leków bez recept, rozwi¹zywanie prostych, jasno sformu- ³owanych problemów. Studenci bior¹ udzia³ w konwersatoriach prowadzonych w ma³ych grupach, æwiczeniach laboratoryjnych i komputerowych oraz studiach przypadku: pacjent farmaceuta. W trakcie drugiego roku uwagê studentów koncentruje siê na krytycznej analizie literatury biomedycznej i rozwi¹zywaniu trudniejszych problemów, z którymi bêd¹ mieli do czynienia w przysz³ej praktyce. Studenci trzeciego roku udoskonalaj¹ umiejêtnoœæ samodzielnego rozwi¹zywania problemów, aby indywidualnie móc dostosowywaæ siê do zmieniaj¹cej siê ci¹gle sytuacji prawnej w opiece zdrowotnej. Ostatni rok nauki to praktyka pod nadzorem nauczyciela, który zawodowo zajmuje siê opiek¹ farmaceutyczn¹ nad pacjentem. 12 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227) 2012

13 SPRAWY ZAWODU W ci¹gu czwartego roku studenci doskonal¹ postawy i umiejêtnoœci niezbêdne do praktycznego zastosowania zdobytej wczeœniej wiedzy. Praktyka ma miejsce w placówkach opieki zdrowotnej, a studenci zajmuj¹ siê pacjentami cierpi¹cymi na ró nego typu schorzenia. Kontynuacja szkoleñ podyplomowych jest obowi¹zkowym elementem ca³ego ycia zawodowego ka dego farmaceuty w USA. ŒWIE O UPIECZONY FARMACEUTA Ka dy, kto chce w przysz³oœci wykonywaæ zawód farmaceuty w USA, musi spe³niæ kilka warunków. Po pierwsze, oczywiœcie, musi uzyskaæ w³aœciwe wy sze wykszta³cenie, o którym pisa- ³am poprzednio. Wydzia³ Farmaceutyczny na University of Kentucky absolwenci koñcz¹ z tytu³em doktora farmacji. Kolejnym wymogiem, koniecznym do spe³nienia, ale prawdopodobnie i najtrudniejszym, jest zdanie obowi¹zkowego egzaminu. Zanim jednak kandydat przyst¹pi do niego, musi zaliczyæ 1500 godzin pracy, których wiêkszoœæ odbywa siê w aptekach otwartych. Praktyka (przysz³y farmaceuta musi przed jej rozpoczêciem zarejestrowaæ siê w nadzorze) polega na wydawaniu leków na recepty lekarskie pod fachowym okiem pe³noprawnego farmaceuty. EGZAMIN Po spe³nieniu wszystkich wymagañ kandydat mo e przyst¹piæ do egzaminu. W wiêkszoœci stanów w USA stosuje siê egzamin pañstwowy, który jest przeprowadzany w ca³ym kraju w tym samym dniu. Mimo e punkty (oceny) s¹ ustalone wed³ug jednej normy obowi¹zuj¹cej w ca³ej Ameryce, ka dy stan ma swój limit punktowy potrzebny do osi¹gniêcia zaliczenia. Np. w jednym stanie trzeba osi¹gn¹æ 85% poprawnych odpowiedzi, aby zdaæ, podczas gdy w innym wystarczy tylko 80%. Wiêkszoœæ w³adz stanowych akceptuje wyniki uzyskane na uniwersytecie w innym stanie. Jednak mo e siê zdarzyæ tak e tak, e pozytywnie zdany egzamin na jednym uniwersytecie nie zostanie zaakceptowany na innym. Niestety, egzamin nie jest ostatnim wymogiem przed otrzymaniem prawa wykonywania zawodu farmaceuty. Wiêkszoœæ stanów nak³ada bowiem jeszcze dodatkowe obowi¹zki na przysz³ego farmaceutê. W Kentucky na przyk³ad osoba ubiegaj¹ca siê o licencjê musi zdaæ dwa dodatkowe egzaminy. Pierwszy przeprowadzany jest z prawa farmaceutycznego obowi¹zuj¹cego w stanie Kentucky. Drugi natomiast dotyczy praktyki i nazywany jest B³êdy i zaniedbania. Kandydat otrzymuje osiem wypisanych recept, a jego zadanie polega na okreœleniu, czy s¹ one prawid³owo wypisane pod wzglêdem formalnym i terapeutycznym. Czas na odpowiedzi jest limitowany i stosunkowo krótki. SZKOLENIE PODYPLOMOWE Z powodu ci¹g³ego wprowadzania nowych leków i preparatów diagnostycznych oraz zmiennych koncepcji w praktyce farmaceutycznej bardzo istotne dla farmaceutów jest podejmowanie szkolenia podyplomowego. Ma to na celu podtrzymywanie profesjonalnych kompetencji w wykonywaniu zawodu. W Stanach prawo wykonywania zawodu nie mo e byæ odnowione, jeœli farmaceuta nie przedstawi nadzorowi farmaceutycznemu pisemnych dowodów na to, e ukoñczy³ ca³y wymagany program. Ka da licencja, czyli prawo wykonywania zawodu, jest wydawana bezterminowo, ale musi byæ aktualizowana wed³ug prawa obowi¹zuj¹cego w danym stanie. Przestrzeganie prawa, etyczne postêpowanie to nie wszystko, czego wymaga siê od amerykañskich farmaceutów. Obowi¹zkowa jest tak e sta³a edukacja, której zakres jest ró ny w ró nych stanach. Farmaceuta w stanie Kentucky musi w³¹czyæ do swojej edukacji kursy, których tematyka zosta³a zatwierdzona przez nadzór. S¹ to na przyk³ad: Najnowsze doniesienia o terapii choroby Alzheimera. Program ten jest przegl¹dem farmakoterapeutycznych informacji o lekach aktualnie dostêpnych w leczeniu tej choroby. Inny program Przegl¹d medycyny naturalnej: Homeopatia jako istniej¹ca opcja terapeutyczna dla farmaceutów. Celem tego kursu jest zapoznanie uczestników z koncepcjami terapeutycznymi farmacji homeopatycznej oraz wyt³umaczenie zasad wytwarzania i zastosowania produktów homeopatycznych na rynku leków (nale y zauwa yæ, e leki homeopatyczne CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227)

14 SPRAWY ZAWODU dopiero w ostatnim czasie zaczynaj¹ zdobywaæ popularnoœæ na amerykañskim rynku). Farmaceuci mog¹ wybraæ tak e temat Pojawiaj¹ce siê odpornoœci na choroby wywo³ane przez bakterie. Podane przyk³ady to tylko ma³a cz¹stka wielkiego programu edukacyjnego. Istotne jest to, e wobec du ej ró norodnoœci tematycznej kursów i narzuconej liczby godzin, które s¹ potrzebne do odnowienia licencji, ka dy ma nieograniczone mo liwoœci wybrania czegoœ naprawdê interesuj¹cego, ciekawego lub obowi¹zkowego. Je eli chodzi o szkolenia podyplomowe, to na nadzorze farmaceutycznym spoczywa obowi¹zek wydawania, aktualizacji oraz publikacji regulacji prawnych w tym zakresie. Farmaceuta wnioskuj¹cy o odnowienie licencji ma obowi¹zek dostarczyæ do nadzoru odpowiednie dane (m.in. listê odbytych przez aplikanta i zatwierdzonych przez nadzór kursów) oraz op³atê w ustalonej wysokoœci. Ka dy farmaceuta musi umieœciæ aktualn¹ wersjê w³asnej licencji w widocznym miejscu swojej pracy. W stanie Kentucky na przyk³ad dokument taki jest wystawiony na papierze zafoliowanym o formacie zbli onym do A5. Ka dy obowi¹zany jest do przes³ania dokumentów najpóÿniej do 1 lutego danego roku, na który ma byæ wydana licencja. Jeœli tego nie zrobi, jego licencja jest zawieszona. Wœród programów zatwierdzonych przez Kentucky Board of Pharmacy s¹ kursy proponowane przez Continuing Pharmacy Education Office (Biuro Kontynuacji Szkoleñ Podyplomowych dla Farmaceutów) bêd¹ce czêœci¹ University of Kentucky College of Pharmacy. Programy te zosta³y uznane tak e przez American Council on Pharmaceutical Education. Pracownicy tego biura, w wiêkszoœci stanowi¹cy kadrê profesorsk¹ Wydzia³u Farmaceutycznego, dok³adaj¹ starañ, eby programy adresowane do farmaceutów, którzy reprezentuj¹ ró ne stopnie zaawansowania zawodowego, by³y na najwy szym poziomie. W tym celu biuro koordynuje szeroki zakres narodowych sympozjów i wideotelekonferencji dotycz¹cych praktyki farmaceutycznej oraz zagadnieñ zwi¹zanych z badaniami naukowymi. Biuro to wspó³pracuje tak e z przemys³em farmaceutycznym a tak e z administracjami rz¹dowymi i stanowymi. Opracowuje i udostêpnia ponad 200 ró nych programów szkoleniowych rocznie. Ró norodnoœæ form tych programów daje wszystkim zainteresowanym okazjê do uczestnictwa w nich. S¹ to m.in.: seminaria, wideolekcje do studiowania w domu, lekcje zamieszczone w broszurach, telekonferencje i sympozja. Takie dzia³ania s³u ¹ wiêcej ni 19 tysi¹com farmaceutów praktyków i farmaceutów naukowców rocznie, dostarczaj¹c ponad tysi¹c godzin nauki. Stanowa sieæ dla telekonferencji zosta³a po³¹czona ze szpitalami i ró nego rodzaju szko³ami pomaturalnymi po to, aby móc gromadziæ na zajêciach tak e tych farmaceutów, którzy mieszkaj¹ w du- ych odleg³oœciach od Lexington. KONCESJE NA PROWADZENIE APTEKI Koncesje na prowadzenie apteki wydaje stanowy nadzór farmaceutyczny. Prawo jej posiadania ma w USA ka dy, kto nie ma k³opotów z wymiarem sprawiedliwoœci i nie cierpi na choroby psychiczne. Jedynie w Pó³nocnej Dakocie w³aœciciel musi byæ farmaceut¹. Generalnie bardzo wiele aptek w USA jest w posiadaniu korporacji. Wal-Mart, Target, K-Mart, Kroger to niektóre korporacje w³aœciciele aptek dzia- ³aj¹cych miêdzy innymi w stanie Kentucky. Ka - dego w³aœciciela apteki, czy jest on farmaceut¹, czy te nie, obowi¹zuje prawo farmaceutyczne. Mówi ono wyraÿnie, e w³aœciciel apteki niebêd¹cy farmaceut¹ musi zatrudniæ kierownika, który ma odpowiednie wykszta³cenie farmaceutyczne. To w³aœciciel ponosi pe³n¹ odpowiedzialnoœæ za to, e tylko fachowy personel wydaje leki, udziela porad pacjentom czy sporz¹dza leki w aptece. Kierownik apteki (pharmacist-in-charge) to farmaceuta posiadaj¹cy prawo wykonywania zawodu wydane w stanie Kentucky lub je eli wydane w innym stanie, to potwierdzone przez nadzór w stanie Kentucky. Ka dy kierownik w Stanach ma pe³n¹ œwiadomoœæ tego, e ponosi ca³¹ odpowiedzialnoœæ za funkcjonowanie apteki w zgodnoœci ze wszystkimi przepisami prawa farmaceutycznego odnosz¹cymi siê do praktykowania zawodu farmaceuty oraz do dystrybucji leków wydawanych na podstawie recept lekarskich. Jest on tak e odpowiedzialny personalnie za aptekê. 14 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227) 2012

15 SPRAWY ZAWODU KOMPETENCJE KIEROWNIKA APTEKI Wszystkie dane o kierowniku apteki musz¹ byæ zamieszczone ju w podaniu o koncesjê na prowadzenie apteki oraz w ka dym nastêpnym podaniu o jej wznowienie. Farmaceuta nie mo e pe³niæ funkcji kierownika w wiêcej ni jednej aptece w tym samym czasie, z wyj¹tkiem przypadków, w których otrzyma³ pisemn¹ zgodê nadzoru farmaceutycznego. Kierownik obowi¹zany jest do zatrudnienia w ma³ej aptece na nie mniej ni 10 godzin tygodniowo lub w przypadku wiêkszych aptek w odpowiednio wiêkszym wymiarze godzin. Oprócz kierownika w aptece pracuj¹ inni farmaceuci i obecnoœæ przynajmniej jednego z nich w godzinach pracy jest obowi¹zkowa. Tutaj prawo jest niezwykle surowe. Za nieobecnoœæ farmaceuty w czasie funkcjonowania apteki przewiduje ono kary od kilku tysiêcy dolarów do cofniêcia koncesji w³¹cznie. Wysokoœæ kary uzale niona jest od czasu, w jakim farmaceuta by³ nieobecny. Kierownik apteki jest odpowiedzialny za zapewnienie jakoœci us³ug farmaceutycznych obiektywne i systematyczne monitorowanie opieki nad pacjentem, wykorzystywanie wszystkich okazji do ci¹g³ego doskonalenia tej opieki. Rozwi¹zuje on problemy zwi¹zane z u yciem leków oraz zapobiega niew³aœciwemu ich u yciu. Odpowiada za zakup, przechowywanie, zabezpieczenie i prawid³owe wydawanie leków. W przeci¹gu 5 dni roboczych musi zawiadomiæ nadzór farmaceutyczny o wszelkich zmianach w zatrudnieniu kierownika apteki czy innych farmaceutów oraz o godzinach pracy placówki. To on odpowiada przed nadzorem za wszystkie przypadki ³amania prawa oraz inne uchybienia wykryte przez nadzór w aptece, któr¹ kieruje. OBOWI ZKI WOBEC PACJENTÓW Interesuj¹cy dla polskich farmaceutów mo e byæ zapis w stanowym prawie farmaceutycznym, który dotyczy obowi¹zku posiadania i aktualizacji przez aptekê medycznych danych o pacjencie. Takie informacje powinny umo liwiaæ farmaceucie zidentyfikowanie leków uprzednio u ytych przez pacjenta oraz pozwoliæ na okreœlenie jego stanu zdrowia. Dane musz¹ byæ ³atwe do odszukania, a czas ich przechowywania nie powinien byæ krótszy ni 180 dni od czasu ostatniej wizyty pacjenta. Karta pacjenta oprócz danych personalnych zawiera zazwyczaj listê wszystkich recept zrealizowanych w aptece w okresie ostatnich 12 miesiêcy. Znajduj¹ siê tam tak e informacje medyczne z wyszczególnieniem alergii, idiosynkrazji oraz przewidywanych reakcji organizmu pacjenta na zaordynowany lek. Kolejny zapis mówi o tym, e farmaceuta powinien oferowaæ poradê pacjentowi w przypadku, gdy wed³ug jego oceny wyst¹pi optymalizacja terapii lekowej. Konsultacjê nale y zaoferowaæ w bezpoœrednim kontakcie z pacjentem. To, o czym farmaceuta mówi, dotyczy przede wszystkim formy, dawki i sposobu podania leku, czasu trwania kuracji oraz w³aœciwego przechowywania medykamentu. Ale tak e tego, co nale y zrobiæ, jeœli pacjent zapomni za yæ lek, jakie mog¹ wyst¹piæ dzia³ania niepo ¹dane, jakie s¹ przeciwwskazania i interakcje. Je- eli jest to konieczne, farmaceuta uzupe³nia poradê o pisan¹ albo drukowan¹ ulotkê informacyjn¹, kolorowe samoprzylepne etykietki ostrzegaj¹ce lub nawet o programy wideo. Te wszystkie dane trzymane s¹ w ca³kowitej dyskrecji i mog¹ byæ przegl¹dane jedynie przez samego zainteresowanego, osoby przez niego upowa nione lub w przypadkach, kiedy wymaga tego wy sza koniecznoœæ, tak e przez inne, autoryzowane osoby. Spraw¹, która jest bardzo œciœle zwi¹zana z aptek¹ i lekiem, jest bez w¹tpienia jego cena. Ceny za leki s¹ ustalane przez konkuruj¹ce ze sob¹ w tym wzglêdzie apteki. W³aœciciele aptek musz¹ dobrze prosperowaæ wœród bardzo silnej konkurencji w tym biznesie. Jest rzecz¹ powszechn¹, e du e apteki oferuj¹ spore obni ki cen w przypadku, kiedy pacjent decyduje siê na zmianê swojej dotychczasowej apteki na now¹. W³aœciciele aptek dzia³aj¹ w sytuacji wolnorynkowej w pe³nym tego s³owa znaczeniu. I aby pozyskaæ nowych pacjentów, ci¹gle reklamuj¹ obni ki cen, co jest bardzo silnym czynnikiem utrzymywania siê na rynku. Kiedy farmaceuta otrzyma receptê na lek oryginalny, a lekarz nie umieœci na niej adnotacji Nie zamieniaæ, ma obowi¹zek wydaæ najtañszy lek generyczny, jaki posiada w aptece. W przypadku jednak, kiedy na yczenie lekarza CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227)

16 SPRAWY ZAWODU lub pacjenta wyda lek dro szy, musi to zaznaczyæ na opakowaniu. Wybór leku przez farmaceutê nie mo e w adnym razie zmieniaæ ordynacji lekarskiej. W przypadku, gdy pacjent, który ma podpisany kontrakt z firm¹ ubezpieczeniow¹, przyniesie receptê z adnotacj¹ Nie zamieniaæ, strona refunduj¹ca zwraca kwotê bazuj¹c na cenie leku oryginalnego, a nie generycznego. Ka da apteka ma obowi¹zek umieœciæ w widocznym dla pacjenta miejscu informacjê: Ta apteka obowi¹zana jest do wydawania leków generycznych, po najni szych cenach, jakie ma do zaoferowania, które s¹ identyczne pod wzglêdem terapeutycznym z tymi przepisanymi przez Twojego lekarza chyba, e pacjent czy doktor nie wyrazi zgody. O szczegó³y zapytaj swojego farmaceutê. Napis na wywieszce musi byæ drukowany, a litery mieæ okreœlon¹ wielkoœæ. PRAWO FARMACEUTYCZNE Nadzór farmaceutyczny nad wszystkimi sprawami zwi¹zanymi z aptekarzami i aptekami na poziomie stanu sprawuje Board of Pharmacy w stanie Kentucky jest to Kentucky Board of Pharmacy. Do podstawowych zadañ nadzoru nale y m.in.: wydawanie regulacji prawnych niezbêdnych do nadzorowania i kontroli, które musz¹ byæ zgodne z prawem federalnym, tak e przyjmowanie skarg i wniosków, ustalanie czasu, miejsca, metod, sposobu prowadzenia, zakresu i przedmiotu egzaminów. Zajmuje siê równie wydawaniem i aktualizowaniem praw wykonywania zawodu, koncesji, certyfikatów oraz zezwoleñ dla wszystkich, którzy s¹ zaanga owani w wydawanie, sprzeda czy wytwarzanie leków (czyli: farmaceutów, sta ystów, aptek, hurtowników i wytwórców). Board of Pharmacy wyjaœnia skargi, a w razie stwierdzenia przypadków ³amania farmaceutycznego prawa federalnego czy administracyjnych regulacji prawnych zg³asza to do odpowiednich w³adz. Ustanawia i zatwierdza programy szkoleñ podyplomowych oraz innego typu szkolenia. Ustala op³aty od aptekarzy, które nie zosta³y ustanowione przez prawo stanowe. Dotycz¹ one na przyk³ad wystawiania duplikatu prawa wykonywania zawodu, kopii innych dokumentów, wysy³ania zawiadomieñ o naradach czy informowania o ró nych sprawach, które mog¹ okazaæ siê pomocne w pracy farmaceutów. Do innych zadañ nadzoru mo na zliczyæ konfiskowanie leków lub materia³ów medycznych, które z ró - nych przyczyn mog¹ stanowiæ zagro enie dla ycia i zdrowia ludzi. Dzia³alnoœæ pracowników nadzoru jest chroniona przez prawo, zgodnie z którym, kto powstrzymuje, przeszkadza, grozi lub ingeruje w pracê inspektora, odpowiada za naruszenie prawa i mo e byæ skazany na karê pozbawienia wolnoœci do roku lub bardzo wysok¹ grzywnê. Równolegle ze stanowym nadzorem nad aptekami i aptekarzami istnieje tak e Food and Drug Administration, czyli nadzór federalny nad wytwarzaniem œrodków farmaceutycznych i ich rejestracj¹, oraz Drug Enforcement Administration nadzór nad produkcj¹ i obrotem œrodkami farmaceutycznymi, które zosta³y podzielone na piêæ grup w zale noœci od stopnia zagro enia uzale nieniem. FUNKCJE I PRZEZNACZENIE APTEKI Jak ju wiemy, koncesje na prowadzenie apteki wydaje stanowy nadzór farmaceutyczny. Apteka jest miejscem, gdzie pacjent zostaje zaopatrzony nie tylko w lek, ale tak e w fachow¹ konsultacjê. Z apteki wydaje siê zwykle leki na podstawie recepty lekarskiej. Istnieje znikoma liczba leków OTC, czyli wydawanych bez recepty, ale tylko przez farmaceutê. Wszystkie inne leki, które mo na kupiæ bez recepty, znajduj¹ siê na pó³kach w supermarketach lub drogeriach. Wejœcie do apteki ogólnodostêpnej w Kentucky Clinic (coœ, z czym mo na by porównaæ nasz¹ przychodniê specjalistyczn¹) robi wra enie. Izba ekspedycyjna od strony pacjenta jest bardzo przestronna, z du ¹ liczb¹ wygodnych, miêkkich foteli, wyk³adzin¹ dywanow¹ oraz monitorami, na których wyœwietlane s¹ nazwiska osób wed³ug kolejnoœci alfabetycznej, dla których lek jest ju przygotowany. Pacjent, nie oddzielony od farmaceuty adn¹ przeszkod¹ w postaci szyby, ma do dyspozycji trzy okienka. Jest proszony do jednego z nich i co dla nas ciekawe za jego plecami nie stoi nastêpny pacjent, oczekuj¹cym jak ³atwo siê domyœliæ s³u ¹ wspomniane wy ej fotele. 16 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227) 2012

17 SPRAWY ZAWODU W ka dym urzêdzie, na lotnisku, w aptece czy innym miejscu, gdzie petent musi staæ w kolejce, zapewnia siê mu prywatnoœæ, a urzêdnikowi czy farmaceucie niezbêdny komfort przy obs³udze zainteresowanego. Robi siê to poprzez namalowanie lub w inny sposób zaznaczenie linii, do której nastêpnemu petentowi wolno podejœæ w czasie, gdy jego poprzednik jest w trakcie rozmowy z urzêdnikiem czy farmaceut¹. Czas oczekiwania na wydanie leku gotowego jest krótki, niemniej jednak, je eli pacjent chce przyjœæ póÿniej, jego nazwisko wci¹ widnieje na monitorze. Z drugiej strony pierwszego sto³u jest tak e wiele elementów wartych uwagi, np. kolejnoœæ czynnoœci wykonywanych przez farmaceutê za pierwszym sto³em, sposób przygotowywania leku w innym pomieszczeniu, wyposa- enie tego pomieszczenia w odpowiedni sprzêt i urz¹dzenia, równie sposób wydawania leku pacjentowi. Uwagê miêdzy innymi skupiaj¹ dwie rzeczy: kompletna cisza w pomieszczeniach, gdzie pracuje siê z pacjentem i dla pacjenta (nie ma tam telefonów). Telefony znajduj¹ siê tylko w specjalnie do tego przeznaczonych dÿwiêkoszczelnych pomieszczeniach, w których pracuje kilku techników farmaceutycznych pod nadzorem farmaceuty. Ich praca polega na przekazywaniu informacji miêdzy lekarzem i farmaceut¹ czy pacjentem. Tak e na przyjmowaniu telefonicznym recept w przypadku, kiedy zachodzi koniecznoœæ natychmiastowego przyjêcia leku przez pacjenta, a lekarz nie mo e w danym momencie wypisaæ recepty. Nastêpna sprawa to pomieszczenie do konsultacji. W zale noœci od tego, czy pacjent yczy sobie konsultacji przy okienku, czy na osobnoœci, ma tak¹ mo liwoœæ. Na porz¹dku dziennym jest doskona³a wspó³praca farmaceuty z lekarzem i odwrotnie. Problemy, z którymi zwraca siê farmaceuta do lekarza, dotycz¹ przewa nie sposobu przyjmowania leku, tego, co nale y zrobiæ w sytuacji, gdy pacjent zapomni o lekarstwie i kiedy powinien skontaktowaæ siê z lekarzem. Bardzo czêsto lekarze radz¹ siê farmaceutów na temat leków znajduj¹cych siê obecnie na rynku, ich dawek, interakcji z innymi itp. Farmaceuci kliniczni s¹ integraln¹ czêœci¹ zespo³u lekarzy na ka dym oddziale szpitala. Prowadz¹ szczegó³ow¹ dokumentacjê tych danych pacjenta, które pozwalaj¹ im na fachowe i wyczerpuj¹ce doradztwo lekarzom w prowadzeniu w³aœciwej farmakoterapii. Merytoryczn¹ dzia³alnoœæ szpitala kontroluje specjalna komisja z³o ona z wysokiej klasy specjalistów z ró nych dziedzin medycyny i farmacji. Jednym z g³ównych obiektów ich zainteresowania i troski jest w³aœnie wspó³praca lekarzy, farmaceutów i personelu pielêgniarskiego. Doskona³a organizacja, profesjonalizm i odpowiedzialnoœæ za wykonywan¹ pracê i powierzone obowi¹zki charakteryzuj¹ farmacjê w Stanach. Zawód farmaceuty jest tu bardzo op³acalny, ale eby utrzymaæ siê na rynku nale y ci¹gle siê szkoliæ, poœwiêcaj¹c na to wiele czasu. To z kolei daje gwarancjê wysokiego statusu materialnego amerykañskiego farmaceuty. W Polsce znane jest powiedzenie, e pieni¹dz robi pieni¹dz. Amerykanie maj¹ œwiadomoœæ, e to przede wszystkim profesjonalizm daje du e pieni¹dze, które przynosz¹ satysfakcjê aptekarzowi, a pacjentowi poczucie bezpieczeñstwa i pewnoœæ wysokiej jakoœci us³ug farmaceutycznych. CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227)

18 SPRAWY ZAWODU Farmakoterapia stanów spastycznych uk³adu oddechowego i postêpy w farmakoterapii chorób alergicznych Nowy Kodeks Etyki Aptekarza Rzeczypospolitej Polskiej Komentarz dr n. farm., mgr prawa, aptekarz praktyk Agnieszka Zimmermann Rysunki art. plast. Joanna Kossuth Pos³owie prof. dr hab. n. farm. Kazimierz G³owniak dr n. farm. Marek Jêdrzejczak BIBLIOFILSKA EDYCJA Wydawnictwa Farmapress Warszawa 2012 Wiktor Szukiel 18 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227) 2012

19 SPRAWY ZAWODU Wielkopolska Okrêgowa Izba Aptekarska P o raz pi¹ty ponad 200 aptekarzy z Wielkopolski spotka³o siê na kursie zorganizowanym pod auspicjami Wielkopolskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej w Poznaniu, Wydzia³u Farmaceutycznego UJ CM oraz redakcji Czasopisma Aptekarskiego i GlaxoSmithKline. Tematami wyk³adów by³y nastêpuj¹ce zagadnienia: Prowadzenie apteki pod rz¹dami nowej Ustawy Refundacyjnej Epidemiologia i etiopatogeneza stanów spastycznych uk³adu oddechowego Strategie leczenia astmy oskrzelowej i stanu astmatycznego Farmakoterapia przewlek³ej obturacyjnej choroby p³uc (POChP) CERTYFIKAT przyznania przez Czasopismo Aptekarskie LAURU FARMACJI I MEDYCYNY w roku 2012 za upowszechnianie zasad Dobrej Praktyki Dystrybucyjnej przez GlaxoSmithKline Warszawa, 2 paÿdziernika 2012 r. Wydawca Redaktor Naczelny Wiktor Szukiel Wiktor Szukiel W chwilê po wyró nieniu GlaxoSmithKline medalem za upowszechnianie zasad Dobrej Praktyki Dystrybucyjnej, który odebra³a Katarzyna Tyczkowska-Kochañska. Na zdj. od lewej: dr n. farm. Grzegorz Pakulski prezes OIA w Kaliszu, adw. Marcin Tomasik z kancelarii prawniczej Salans w Warszawie, Katarzyna Tyczkowska-Kochañska z GlaxoSmithKline, prof. dr hab. n. farm. Barbara Filipek z Wydzia³u Farmaceutycznego UJ CM, dr n. farm. Tadeusz B¹belek sekretarz NRA i prezes WOIA w Poznaniu oraz dr n. farm. Marek Jêdrzejczak wiceprezes NRA CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227)

20 SPRAWY ZAWODU Wiktor Szukiel Wiktor Szukiel Uczestniczk¹ kursu by³a te m³oda mama, której w czasie wyk³adów dostarczono w porze karmienia ma³¹ Agatkê w œwietle nowych wytycznych GOLD Opieka farmaceutyczna nad pacjentem z astm¹ i POChP Profilaktyka farmakologiczna szczepienia ochronne, odczulanie Urz¹dzenia i akcesoria do inhalacji. Jak zawsze wysoki poziom wyk³adów zapewnili prof. dr hab. Barbara Filipek kierownik Katedry Farmakodynamiki i kierownik Studium Kszta³cenia Podyplomowego Wydzia³u Farmaceutycznego UJ CM, adw. Marcin Tomasik z kancelarii prawniczej Salans w Warszawie, mgr Agnieszka Borda z GSK i dr n. farm. Marek Jêdrzejczak wyk³adowca farmakologii na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego, wiceprezes NIA. Przed rozpoczêciem kursu odby³a siê uroczystoœæ, na której kierownikowi Relacji i Etyki Biznesu GSK, Katarzynie Tyczkowskiej-Kochañskiej, honorowy zastêpca redaktora naczelnego Czasopisma Aptekarskiego, dr Marek Jêdrzejczak wrêczy³ medal za upowszechnianie zasad Dobrej Praktyki Dystrybucyjnej (wg koncepcji artystycznej redakcji Czasopisma Aptekarskiego, a bordiurê do Certyfikatu wykona³a art. plast. Joanna Kossuth). Kurs zakoñczy³ siê sprawdzianem, w formie testu. Wszyscy, którzy zaliczyli test otrzymali 10 punktów edukacyjnych tzw. twardych. Uczestnicy kursu otrzymali tak e bibliofilskie wydanie nowego Kodeksu Etyki Aptekarza RP z rysunkami w formie bordiury Joanny Kossuth. Sk³adanie testów w recepcji kursu (bo) 20 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (227) 2012