SEMINARIUM CZŁONKÓW KOŁA 43 SEP WROCŁAW r. PROWADZĄCY ANTONI KUCHAREWICZ

Transkrypt

1 SEMINARIUM CZŁONKÓW KOŁA 43 SEP WROCŁAW r. PROWADZĄCY ANTONI KUCHAREWICZ REFERAT: Aspekty praktyczne przy elektrycznych pomiarach ochronnych instalacji Przepisy normujące wykonywanie odbiorczych i okresowych sprawdzeń i pomiarów instalacji elektrycznych 1.1. Norma PN-HD : 2009 Instalacje elektryczne niskiego napięcia Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Podaje zasadnicze wymagania dotyczące ochrony osób i żywego inwentarza przed porażeniem prądem elektrycznym zawierające ochronę podstawową (ochrona przed kontaktem bezpośrednim) oraz w wypadku uszkodzenia (ochrona przed kontaktem pośrednim) 1.2. Norma PN-HD :2008 SPRAWDZANIE-Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Podaje szczegółowe wymagania dla zakresu badań odbiorczych i okresowych 1.3. Norma PN-HD :2010P Instalacje uziemiające; przewody ochronne; przewody ochronno neutralne referat zrealizowany przez dr Lecha Danielskiego w dniu r Pozostałe normy mające zastosowanie przy pracach pomiarowych: - Norma PN-E z 1998 r. Wytyczne przeprowadzania pomiarów pomontażowych badań odbiorczych - Norma PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Sprawdzanie. Sprawdzanie odbiorcze. - Norma PN-E Instalacje elektroenergetyczne prądu przemiennego o napięciu wyższym od 1 kv NALEŻY PAMIĘTAĆ, ŻE BADANĄ INSTALACJĘ OCENIAMY W OPARCIU O NORMĘ OBOWIĄZUJĄCĄ a kiedy wymagania te nie są spełnione, oceny dokonujemy w oparciu o NORMĘZASTANĄ W CZASIE BUDOWY TEJ INSTALACJI 1.5. Ustawa Prawo Budowlane - Art Obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli: okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; kontrolą tą powinno być objęte również badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów 1.6. Prawo Energetyczne USTAWA z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne

2 Jak rozumieć pojęcie ochrony przed skutkami oddziaływania prądu elektrycznego Sprawdzenia i pomiary instalacji i urządzeń wykonujemy w celu sprawdzenia zachowania bezpieczeństwa przed porażeniem prądem elektrycznym osób lub innych organizmów żywych oraz bezpieczeństwa pożarowego obiektów, w których jest eksploatowana instalacja elektryczna. Instalacja w warunkach normalnego użytkowania powinna spełniać dwa wymagania: 1.1. Części czynne obwodów mogą znajdować się pod niebezpiecznym napięciem dla osób ale nie powinny być dostępne. Należy przez to rozumieć wszelkie obudowy, 1.2. Jeżeli części przewodzące znajdą się pod napięciem, jego wartość nie powinna przekroczyć napięcia bezpiecznego. Za takie napięcie uznaje się 50V napięcia przemiennego i 120V napięcia stałego. W przestrzeniach o podwyższonym zagrożeniu porażeniem prądem elektrycznym wartości tych napięć wynoszą odpowiednio 25/60V, 12/30V, 6/15V. W przypadku wystąpienia napięcia wyższego od podanego w pkt 1.2 na częściach przewodzących dostępnych, zastosowany system ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym powinien spowodować wyłączenie zasilania tych urządzeń i instalacji.

3 Zasady bezpiecznego wykonywania prac kontrolno-pomiarowych 1.1. Skład zespołu wykonującego prace pomiarowo-kontrolne 1.2. Przed przystąpieniem do pomiarów sprawdzić: Zapoznać się z zakładową instrukcją eksploatacji Zapoznać się z dokumentacją badanej instalacji Przeanalizować zagrożenia elektryczne, mechaniczne, środowiskowe Powiadomić osoby postronne o prowadzonych pracach Sprawdzić poprawność wskazań i stan techniczny przyrządów łącznie z oprzewodowaniem Wykonać oględziny stanu technicznego instalacji Zidentyfikować badany obwód Wykonać układ pomiarowy (przy załączonym napięciu nie wolno zmieniać układu połączeń) Po zakończonym pomiarze rozmontować obwód pomiarowy. W miejscu pomiarów przed ich wykonaniem i po zakończeniu prac zachować porządek Po zakończonych pomiarach przywrócić układ zasilania do stanu sprzed rozpoczęcia pomiarów

4 Czasokresy wykonywania pomiarów Na chwilę obecną brak zaleceń ustalających częstotliwość wykonywania pomiarów. W tej sytuacji powinno się postępować zgodnie z wiedzą techniczną zachowując czasokresy dla poszczególnych pomiarów w oparciu o wycofane unormowania. Okres pomiędzy poszczególnymi sprawdzeniami Rodzaj pomieszczenia Skuteczność ochrony Rezystancja izolacji przeciwporażeniowej O wyziewach żrących nie rzadziej niż 1 rok nie rzadziej niż 1 rok Zagrożone wybuchem nie rzadziej niż 1 rok nie rzadziej niż 1 rok Otwarta przestrzeń nie rzadziej niż 1 rok nie rzadziej niż 5 lat Bardzo wilgotne o wilg. ok. 100%, wilgotne przejściowo % nie rzadziej niż 1 rok nie rzadziej niż 5 lat Gorące o temperaturze o powietrza ponad 35 nie rzadziej niż 1 rok nie rzadziej niż 5 lat Zagrożone pożarem nie rzadziej niż 5 lat nie rzadziej niż 1 rok Stwarzające zagrożenie dla ludzi (ZL I, ZL II, ZL III) nie rzadziej niż 5 lat nie rzadziej niż 1 rok Zapylone nie rzadziej niż 5 lat nie rzadziej niż 5 lat Pozostałe nie wymienione nie rzadziej niż 5 lat nie rzadziej niż 5 lat

5 Problemy z jakimi można spotkać się w trakcie wykonywania pomiarów 1.1. Brak zakładowej instrukcjii eksploatacji. Konieczność ustalenia rodzaju sieci zasilającej (SELV, PELF, FELV, TN-C, TN-CS, TN-S, TT, IT). Rodzaj sieci decyduje o metodzie pomiaru i kryteriach oceny wyników pomiarów Sieć TN-S Sieć TN-C Sieć TN-CS Sieć TT Sieć IT w różnej konfiguracj 1.2. Brak dokumentacji Konieczność identyfikacji obwodów łącznie z ustaleniem poprawności doboru oprzewodowania, zastosowanych zabezpieczeń jako urządzeń mających samoczynnie wyłączyć zasilanie w przypadku stanów zagrożeń dla bezpieczeństwa 1.3. W czasie wykonywania prac pomiarowych wystąpienie zjawisk nietypowych, wymagających ich interpretacji w zakresie potencjalnego zagrożenia dla otoczenia oraz wybór środków zaradczych eliminujących to zagrożenie

6 Interpretacja wyników pomiarów Zakończone są prace pomiarowe. Kolejnym etapem jest sporządzenie protokołów z wykonanych pomiarów. Protokół powinien zawierać: - schematy i plany instalacji z opisem pozwalającym zidentyfikować każdy obwód, jego wyposażenie, umiejscowienie w budynku lub w terenie, - szczegółowy opis wyników oględzin, prób i pomiarów oraz sposobu ich uzyskania (metoda i warunki pomiaru oraz użyte mierniki), - ewentualne ograniczenia zakresu sprawdzania w stosunku do wymagań normy i ich powody, - usterki i braki wymagające usunięcia z podkreśleniem usterek wymagających usunięcia przed najbliższym uruchomieniem określonych urządzeń, - ewentualne zalecenia modernizacji instalacji w celu doprowadzenia do zgodności z aktualnymi normami i przepisami, jeżeli przemawiają za tym ważne argumenty, - zalecany termin kolejnego sprawdzania okresowego, - podpisy osób uprawnionych do dokonywania sprawdzeń i oceny ich wyników Przykładowy protokół z prac pomiarowych

7 Rodzaje pomiarów 1. Pomiar rezystancji: 1.1. Pomiar ciągłości żył przewodów 1.2. Pomiar rezystancji izolacji przewodów. Najmniejsza dopuszczalna wartość rezystancji izolacji instalacji Napięcie znamionowe obwodu V Wymagane napięcie pomiarowe DC V Wymagana rezystancja izolacji MΩ SELV, PELV 250 0,5 Nie większe niż 500 V, w tym FELV 500 1,0 Większe niż 500 V , Pomiar rezystancji izolacji kabli ziemnych do 1 kv, Próby napięciowe izolacji żył kabli. Napięcie pomiarowe 2500V. Wymagana rezystancja izolacji przeliczona na 1 km. 20 MΩ kable o izolacji papierowej, 20 MΩ kable o izolacji polwinitowej, 75 MΩ kable o izolacji gumowej, 100 MΩ kable o izolacji polietylenowej Przy występowaniu temperatur kabli różnych od 20 st C należy stosować współczynniki korekcyjne. 2. Pomiar samoczynnego wyłączenia zasilania - pomiar impedancji pętli zwarcia: 2.1. Zależności w obwodzie: Odbiornik o określonej mocy jest zasilany przewodem o przekroju S, Przewód musi być tak dobrany, by wielkość prądu zasilająca odbiornik nie powodował przegrzewania się przewodu powyżej 70 stc, Przewód wraz z odbiornikiem jest zabezpieczony bezpiecznikiem, Bezpiecznik należy tak dobrać, by wyłączył samoczynnie zasilanie w przypadku przeciążenia oraz przy zwarciu obwodu zasilającego z obudową (częściami przewodzącymi nie będącymi elementem obwodu zasilającego), Bezpiecznik charakteryzuje wielkość prądu jego zadziałania oraz czas zadziałania zależny od wielkości prądu. Bezpieczniki dzielimy na topikowe i wyłączniki bezpiecznikowe. Czasy wyłączenia bezpieczników topikowych opisane są charakterystykami pasmowymi. Przykładowo wkładka topikowa D0-gG na prąd I n 35A ma max prąd wyłączenia I a dla 0,2s-395,4A; 0,4s-349,5A; 5s-178,8A. Czas wyłączenia 0,2s wyłączników bezpiecznikowych z charakterystyką A nastąpi przy I a =3I n 2.2. Impedancja pętli zwarcia przekłada się na wielkość prądu wyłączającego zasilanie a ten decyduje o czasie wyłączenia zasilania. Wielkość prądu wyłączającego zabezpieczenie i czas wyłączenia decydują o bezpieczeństwie osób, które mogą być zagrożone prądem rażeniowym Największy dopuszczalny czas wyłączenia:

8 3. Pomiar zabezpieczeń RCD: 3.1. Typoszereg zabezpieczeń RCD: I n = 10, 30 ma o wysokiej czułości 100, 300, 500, 1000, 3000 ma o niskiej czułości 3.2. Nie wolno stosować tych zabezpieczeń w sieci TN-C 3.3. Mierzone/sprawdzane parametry: Wielkość prądu różnicowego Czas zadziałania zabezpieczenia nie jest wymagany Ocena poprawności zadziałania zabezpieczeń: czas zadziałania do 200ms, prąd zadziałania 0,5 In< I < In Przycisk TEST 4. Podstawa wyceny prac pomiarowych 4.1. Normy KNP 4.2. Normy KNR 4.3. Przykładowy kosztorys 5. Komu powierzyć dokonanie pomiarów odbiorczych firmie, która wykonała instalacje czy firmie zewnętrznej

9 Kolejne tematy: I. Badanie skuteczności ochrony przez zastosowanie nieprzewodzących pomieszczeń II. Badanie i pomiary instalacji odgromowej III. Badanie i pomiary rezystancji, ciągłości uziemień, połączeń wyrównawczych IV. Badanie i pomiary kabli >1000V, próby napięciowe kabli V. Badanie i pomiary transformatorów VI. Badanie i pomiary kondensatorów, baterii kondensatorów VII. Badanie i pomiary silników VIII. Badanie i pomiary dla oceny parametrów oświetlenia na stanowisku pracy IX. Badanie i pomiary oświetlenia bezpieczeństwa, ewakuacyjnego X. Badanie i pomiary w strefach zagrożonych wybuchem, pożarem XI. Badanie i pomiary pozostałych urządzeń i instalacji elektrycznych.