NEWSLETTER. Changes facilitating road investments and environmental protection law. Zmiany ułatwiające inwestycje drogowe a prawo ochrony środowiska

Transkrypt

1 WYDANIE SPECJALNE / SPECIAL EDITION NEWSLETTER November 2009 Listopad 2009 Changes facilitating road investments and environmental protection law Zmiany ułatwiające inwestycje drogowe a prawo ochrony środowiska The purpose of this article is to present recent legislative changes facilitating conducted investments in roads in Poland as well as indicate the manner in which environmental protection law, despite recent amendments, continues to slow this process. The administrative procedure relating to the preparation of road investments, including the acquisition of real estate, as well as procedure relating to investment supervision, is to be facilitated, among others, by recently adopted amendments to the following special laws: - the so-called special law covering roads (Act dated 10 April 2003 on specific principles governing the preparation and implementation of public road investments, most recently amended on 25 July 2008 and 24 April 2009); - the so-called special law covering Euro 2012 (Act dated 7 September 2007 on preparation of the final European soccer championships UEFA EURO 2012, most recently amended on 28 August 2009). Moreover, an increase in the share of private entities in investment, particularly in relation to their financing and organizational engage is to be ensured by adopted laws: the Public-Private Partnership Act of 19 December 2008 as well as the Construction Work or Services Concession Act of 9 January The problem, however, as with each large investment that may significantly impact the environment, including Natura 2000 areas, continues to lie with environmental protection regulations, including those providing for the need to obtain environmental decisions. Significantly, harsh sanctions apply for violation of environmental regulations, including the reimbursement of funds originating from the EU. Motorways in Poland and other EU countries Motorways are needed in Poland not only in connection with the European Euro 2012 soccer championships. As of the end of 2008, there were only about 750 km of motorway and 450 km of expressways in the country. Leaders within the EU had over 10,000 Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie niedawnych zmian legislacyjnych ułatwiających przeprowadzanie inwestycji drogowych w Polsce oraz wskazanie, w jaki sposób przepisy prawa ochrony środowiska, mimo ostatnich zmian, nadal spowalniają ten proces. Procedurę administracyjną związaną z przygotowaniem inwestycji drogowych, w tym nabywanie nieruchomości, oraz procedurę związaną z nadzorem nad inwestycjami ułatwić mają m.in. uchwalone niedawno zmiany do specustaw: - do tzw. specustawy drogowej (Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, ostatnio nowelizowana 25 lipca 2008 r. oraz 24 kwietnia 2009); - do tzw. specustawy o Euro 2012 (Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012, ostatnio nowelizowana 28 sierpnia 2009 r.). Ponadto zwiększenie udziału podmiotów prywatnych w realizacji inwestycji, w szczególności od strony ich finansowego i organizacyjnego zaangażowania, zapewnić mają uchwalone ustawy, tj. Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publicznoprywatnym oraz Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi. Problem jednak jak przy każdej dużej inwestycji mogącej znacząco oddziaływać na środowisko, w tym na obszary Natura 2000 nadal stanowią przepisy dotyczące ochrony środowiska, w szczególności regulacje przewidujące konieczność uzyskania decyzji środowiskowej. Co istotne, za uchybienie przepisom prawa ochrony środowiska grożą dotkliwe sankcje, w tym obowiązek zwrotu środków pochodzących z funduszy unijnych. Autostrady w Polsce i innych krajach UE Autostrady są Polsce potrzebne nie tylko w związku z organizacją piłkarskich mistrzostw Europy Euro Pod koniec 2008 r. w Polsce było tylko ok. 750 km autostrad i blisko 450 km dróg ekspresowych. Liderzy w UE mieli w 2007 r. ponad 10 tys. km 1

2 km of motorways each as of 2007: Germany 12,531 km, Spain 11,959 km, and France 11,140 km. In terms of density of the motorway network, we are far exceeded by other countries in the region, including the Czech Republic, Slovakia, Lithuania and Hungary. Investments on a large-scale are taking place in connection with the small number of motorways. The government road-building program for provides PLN 121 billion for this purpose. The construction of more than 1,300 km of motorways is planned by Since the start of the year, the General Directorate for National Roads and Motorways (GDDKiA) opened bidding through tender proceedings at a value exceeding PLN 10.5 billion. Special laws Great hopes for growth in the number of road infrastructure investments (together with rail and tourism) are tied to Euro Indeed, special laws were introduced for the purpose of accelerating these investments (road, rail, airport, as well as the so-called special Euro 2012 law) together with amendments to already adopted special laws. They facilitate the control of public entities over the implementation of investments, including the creation of special-purpose companies. They also shorten deadlines for administrative proceedings that are necessary for the issue of administrative decisions, as well as deadlines for expropriation for compensation. Special Road Act In order to facilitate investments relating to road infrastructure as well as to enable their appropriate preparation prior to Euro 2012, significant changes were introduced to the Special Road Act (Act dated 25 July 2008 an amendment of the Act on specific principles governing the preparation and implementation of public road investments as well as amendment of certain other laws, which entered into force on 10 September 2008). The purpose of the changes was to streamline administrative procedures for obtaining required permits. A single decision is now required to obtain a permit for the project (instead of two as before), and penal sanctions may now be applied against an administrative body that fails to issue a decision within 90 days after an application is filed. An advantage of the special road act is also that it combines several separate administrative proceedings, thus causing administrative resolutions to be combined in one decision concerning location of an investment for public purposes, confirmation of partition of real estate, involuntary taking of real estate (eminent domain), and confirmation of the construction design. Previously, separate autostrad (Niemcy km, Hiszpania km, Francja km). Pod względem gęstości sieci autostrad zdecydowanie wyprzedzają nas także kraje naszego regionu, w tym Czechy, Słowacja, Litwa oraz Węgry. W związku z małą liczbą autostrad prowadzone są inwestycje na wielką skalę. Rządowy program budowy dróg krajowych w latach przewiduje na ten cel 121 mld zł. Do 2012 roku planowane jest wybudowanie ponad 1300 km autostrad. Od początku roku Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) w ramach postępowań przetargowych, dokonała otwarcia ofert o wartości przekraczającej ponad 10,5 mld zł. Specustawy Wielkie nadzieje na wzrost liczby inwestycji w infrastrukturę drogową (a także kolejową i turystyczną) wiązane są z organizacją finału Euro Właśnie w celu przyspieszenia tych inwestycji wprowadzone zostały specjalne ustawy (drogowa, kolejowa, lotniskowa oraz o tzw. specustawa o Euro 2012) oraz zmiany w specustawach już wcześniej uchwalonych. Ułatwiają one kontrolę podmiotów publicznych nad realizacją inwestycji, m.in. poprzez tworzenie spółek celowych. Skracają też terminy postępowania administracyjnego niezbędnego dla uzyskania decyzji administracyjnych oraz terminy procedury wywłaszczenia za odszkodowaniem. Specustawa drogowa Aby ułatwić realizację inwestycji związanych z infrastrukturą drogową oraz umożliwić odpowiednie jej przygotowanie przed finałem Euro 2012, wprowadzono istotne zmiany do specustawy drogowej (ustawą z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, która weszła w życie 10 września 2008 roku). Celem zmian było przyspieszenie procedury administracyjnej prowadzącej do uzyskania wszystkich niezbędnych zezwoleń. Wprowadzono tylko jedną decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji (zamiast dotychczasowych dwóch) oraz sankcje karne dla organu, który nie wyda decyzji w terminie 90 dni od dnia złożenia wniosku. Zaletą specustawy drogowej jest także to, że łączy ona w sobie kilka odrębnych postępowań administracyjnych, co w konsekwencji prowadzi do połączenia w jednej decyzji rozstrzygnięć administracyjnych z zakresu: ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego, zatwierdzenia podziału nieruchomości, przymusowego odebrania własności nieruchomości i zatwierdzenia projektu 2

3 decisions had to be obtained through separate proceedings, which significantly prolonged the procedure. It continues to be necessary, however, to obtain an environmental decision, as noted below, prior to obtaining an investment permit. The cited amendment to the Special Road Act also regulated the issue of compensation in the event of need to expropriate property owners. A system of incentives through increased compensation was established for existing owners or perpetual usufructuaries to encourage earlier issue of property or vacating of premises and other areas (5% of the value of real estate if issued to a road administrator within 30 days from the date when an expropriation decision became final, as well as PLN 10,000 to cover additional expenses). This solution did not previously exist. It is worth pointing out that expropriation will always be a problem (among others, because owners frequently have sentimental ties to property and hope to obtain the highest possible compensation). Also, as practice reveals, the launching of expropriation proceedings may be significantly delayed through various owner actions. For example, many owners make property gifts between family members after proceedings begin or refuse to accept service of letters and notices, all of which drags out the entire procedure. The city of Wrocław has such a problem as it seeks to claim plots for the exit from the Wrocław Ring Road to the high-speed tram terminus. This is a key investment for Euro 2012, which will allow fans to reach the stadium. The city was unable to reach an agreement with the property owner. She rejected the first proposed valuation, thus expropriation proceedings commenced and a relevant motion was directed to the provincial governor. He denied the motion because the owner donated the real estate to her son in the meantime. Special law for Euro 2012 There were no solutions for the Euro 2012 special law that were provided in the Special Road Act. This primarily concerns those relating to expropriation. For this reason, expropriation on the basis of this law was more difficult to carry out. It lacked regulations allowing investors to choose the special law regime to which they wish to submit an investment. Also, work could frequently be conducted faster under the Special Road Act than under the Euro 2012 special law. An amendment of the Euro 2012 special law (Act dated 28 August 2009 on amendment of the Act on preparation of the final European soccer championships UEFA EURO 2012 as well a certain budowlanego. Wcześniej trzeba było uzyskać odrębne decyzje w osobnych postępowaniach, co znacznie wydłużało procedurę. Nadal jednak, przed uzyskaniem decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji, konieczne jest uzyskanie decyzji środowiskowej, o czym niżej. Omawianą nowelą do specustawy drogowej uregulowana została również kwestia odszkodowania w przypadku, gdy istnieje konieczność wywłaszczenia właścicieli nieruchomości. Stworzono system zachęt dla dotychczasowych właścicieli bądź użytkowników wieczystych do wcześniejszego wydania nieruchomości lub opróżnienia lokali i innych pomieszczeń poprzez odpowiednie powiększenie odszkodowania (5% wartości nieruchomości, gdy zostanie ona wydana zarządcy drogi w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, oraz zł na pokrycie dodatkowych wydatków). Wcześniej brakowało takiego rozwiązania. Warto zaznaczyć, że wywłaszczenia zawsze stanowić będą problem (m.in. dlatego, że właścicieli często łączą z nieruchomością więzi sentymentalne, a przy tym mają oni nadzieje otrzymać możliwie wysokie odszkodowanie). Poza tym, jak wskazuje praktyka, wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego może być znacząco odwlekane w czasie poprzez różnorakie działania właścicieli. Dla przykładu wielu z nich już w toku postępowania dokonuje darowizn nieruchomości pomiędzy członkami rodziny lub nie odbiera pism i zawiadomień, co wydłuża całą procedurę. Doświadczył tego m.in. Wrocław, który stara się o działki pod zjazd z Autostradowej Obwodnicy Wrocławia i pętlę szybkiego tramwaju. To kluczowa inwestycja na Euro 2012 dzięki niej kibice będą mogli dotrzeć na stadion. Miasto nie doszło do porozumienia z właścicielką nieruchomości. Nie przyjęła ona pierwszej propozycji wyceny, więc wszczęto postępowanie zmierzające do wywłaszczenia i skierowano odpowiedni wniosek do wojewody. Ten go jednak odrzucił, bowiem właścicielka zdążyła przekazać nieruchomość w darowiźnie synowi. Specustawa o Euro 2012 W specustawie o Euro 2012 brakowało rozwiązań, które zostały zawarte w specustawie drogowej mowa tu przede wszystkim o rozwiązaniach dotyczących wywłaszczania. Dlatego wywłaszczanie na podstawie tej ustawy było trudniejsze do przeprowadzenia, a brakowało przepisów pozwalających inwestorowi wybrać reżim specustawy, który chce zastosować do prowadzonej inwestycji. Poza tym na podstawie specustawy drogowej prace często mogły być prowadzone szybciej niż przy zastosowaniu specustawy o Euro Nowela specustawy o Euro 2012 (Ustawa z dnia 28 sierpnia 2009 r. o zmianie ustawy o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 oraz niektórych innych 3

4 other laws, which entered into force on 15 October 2009) grants companies and municipal hosts the right to decide whether they wish to benefit from the special road or Euro 2012 act. It also introduces such forms of expropriation as provided under the special road act and which were partly discussed above. Funds and public-private private partnership It must be pointed out that Poland has EUR 67.3 billion to utilize in of which EUR billion originates from the Operational Infrastructure and Environment Program. Only 3.9 % of funds in this program were utilized by the end of June 2009 and, within the framework of the entire co-financing amount, 10.6 % of funds were utilized for all programs. This means that a large sum of funds is still available for utilization. Additionally, funds originating from other programs such as PHARE, the Cohesion Fund (ISPA), the European Regional Development Fund or TEN (Trans- European Network) are available for utilization in infrastructure investments. Internal funds are also required to utilize these EU sources, not only from national public sources but also from private investors. The search for private funds is served by two new public-private partnership laws (the Public-Private Partnership Act as well as the Construction Work or Services Concession Act). They are tied to the fundamental aim of the government, which is the implementation of investments in connection with the need to utilize EU funds for as well as to prepare infrastructure necessary for the European soccer championships in Both laws introduce significant procedural simplifications, which should accelerate undertakings based on this cooperation model. Cooperation within the framework of a public-private partnership is primarily regulated by the Public-Private Partnership Act (as well as by the Construction Work or Services Concession Act the so-called small PPP ). Under the above Public-Private Partnership Act, cooperation between public and private entities rests on the joint fulfilment of an undertaking within the scope of the public entity s tasks together with simultaneous division of tasks and risk among them. Public-private partnership may engage in undertakings resting on: - the construction or renovation of a building site; - provision of services; - creation of a work, in particular, fit-out of an asset with equipment that raises its value or utility, or ustaw, która weszła w życie 15 października 2009 r.) przyznaje spółkom i miastom gospodarzom prawo do decydowania, czy wolą skorzystać ze specustawy drogowej, czy o Euro Wprowadza również takie zasady wywłaszczenia, jakie przewiduje specustawa drogowa i które częściowo zostały omówione wyżej. Fundusze i partnerstwo publiczno-prywatne prywatne Należy podkreślić, że Polska w latach ma do wykorzystania 67,3 mld euro, z czego 27,85 mld euro w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Do końca czerwca 2009 roku w ramach tego programu wykorzystano 3,9% środków, a w ramach całej sumy dofinansowania, na wszystkie programy wykorzystano 10,6% środków. Oznacza to, że bardzo dużo pieniędzy pozostaje jeszcze do wykorzystania. Dodatkowo do zagospodarowania w przypadku inwestycji infrastrukturalnych są również środki pochodzące z innych programów, takich jak program PHARE, Fundusz Spójności (ISPA), Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego czy fundusz TEN (Trans-European Network). Do wykorzystania tych środków potrzebne jest obok pozyskania środków unijnych również posiadanie środków wewnętrznych, i to nie tylko środków publicznych krajowych, ale też środków prywatnych inwestorów. Pozyskaniu środków prywatnych służyć mają dwie nowe ustawy dotyczące partnerstwa publiczno-prywatnego (ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi). Pozostają one w związku z podstawowym celem rządu, tj. realizacją inwestycji w związku z koniecznością wykorzystania funduszy unijnych na lata oraz przygotowaniem infrastruktury koniecznej do przeprowadzenia finałów piłkarskich mistrzostw Europy w 2012 roku. Obie ustawy wprowadzają istotne ułatwienia proceduralne, co powinno przyspieszyć realizację przedsięwzięć w oparciu o ten model współpracy. Współpraca w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego jest regulowana w pierwszej kolejności Ustawą o partnerstwie publicznoprywatnym (ale także Ustawą o koncesji na roboty budowlane lub usługi tzw. małe PPP ). Zgodnie z przepisami powołanej powyżej Ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym, współpraca podmiotów publicznego i prywatnego polega na wspólnej realizacji przedsięwzięcia z zakresu zadań podmiotu publicznego z jednoczesnym podziałem zadań i ryzyk pomiędzy nimi. W trybie partnerstwa publiczno-prywatnego mogą być realizowane przedsięwzięcia polegające na: - budowie lub remoncie obiektu budowlanego, - świadczeniu usług, - wykonaniu dzieła, w szczególności wyposażeniu składnika majątkowego w urządzenia podwyższające jego 4

5 - other services, whereby the Public-Private Partnership Act requires the above elements to always be tied to maintenance or administration of the assets utilised to carry out a public-private or related undertaking. The Public-Private Partnership Act also provides that cooperation between a public and private partner may take place on the basis of a public-private partnership agreement, as well as through a commercial company, partnership or limited share partnership created by the public and private partners for this purpose. Cooperation between public and private partners can also take place on the basis of a licence for construction work or services, the socalled small PPP. Such licence for construction work is a specific type of order in which the licensee (contractor) undertakes on the basis of a licence agreement concluded with the licensor to carry out the subject of licence for compensation. Remuneration due to the licensee in the form of right to utilise a constructed site or such right together with a monetary payment determine the specific nature of this order. It is worth noting that the Public-Private Partnership Act eliminated the previous requirement that a public entity conduct highly complex studies (including, for example, the profitability of selecting this method for project implementation) prior to project implementation. It was a major reason for its lack of popularity. A very important change for investors is the specific introduction of a provision enabling project financing under a public-private partnership from EU funds. Previously, this was disputable. wartość lub użyteczność, lub - inne świadczenia, przy czym Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym nakazuje, aby powyższe elementy zawsze łączyły się z utrzymaniem lub zarządzaniem składnikiem majątkowym, który jest wykorzystywany do realizacji przedsięwzięcia publiczno-prywatnego, lub z nim związany. Należy zauważyć, że Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym przewiduje, iż współpraca partnera publicznego z prywatnym może odbywać się na podstawie umowy o partnerstwie publicznoprywatnym, jak również w oparciu o utworzoną przez partnera publicznego i prywatnego w tym celu spółkę kapitałową, komandytową lub komandytowo-akcyjną. Współpraca podmiotu publicznego z prywatnym może odbywać się również w oparciu o Ustawę o koncesji na roboty budowlane lub usługi tzw. małe PPP. Koncesja na roboty budowlane jest szczególnego rodzaju zamówieniem na roboty budowlane, gdzie koncesjonariusz (wykonawca) na podstawie umowy koncesji zawieranej z koncesjodawcą zobowiązuje się do wykonania przedmiotu koncesji za wynagrodzeniem. O specyfice tego zamówienia przesądza forma wynagrodzenia należnego koncesjonariuszowi, jaką jest prawo do eksploatacji wybudowanego obiektu budowlanego albo takie prawo wraz z zapłatą kwoty pieniężnej. Warto zwrócić uwagę, iż Ustawa o partnerstwie publicznoprywatnym zniosła obowiązujący wcześniej wymóg przeprowadzania przez podmiot publiczny bardzo skomplikowanych analiz (dotyczących m.in. opłacalności wyboru tego sposobu realizacji inwestycji) jeszcze przed przystąpieniem do realizacji przedsięwzięcia. Był on jedną z głównych przyczyn braku popularności tej ustawy. Bardzo ważną zmianą dla inwestorów jest wyraźne wprowadzenie przepisu umożliwiającego finansowanie projektów przeprowadzanych w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego ze środków unijnych. Wcześniej było to sporne. Environmental protection law The final changes to the law served to accelerate the construction of roads, but in practice constituted reasons for investment delay, primarily in light of environmental protection regulations. Before a permit to carry out a project is issued, each newly built motorway or expressway must undergo an environmental impact assessment leading to the issue of an environmental decision. Even if an investment is undertaken through special laws, it is necessary, prior to receipt of a road investment permit or decision on the location of Euro 2012 undertakings, to submit a planned Prawo ochrony środowiska Ostatnie zmiany w prawie miały przyśpieszyć budowę dróg, lecz w praktyce przepisy te bywają przyczyną opóźnień realizacji inwestycji, co wynika głównie z przepisów związanych z ochroną środowiska. Każda nowo budowana czy modernizowana autostrada bądź droga ekspresowa przed uzyskaniem pozwolenia na realizację inwestycji musi być poddana ocenie oddziaływania na środowisko, która kończy się tzw. decyzją środowiskową. Nawet jeśli inwestycja jest realizowana w trybie specustaw, przed uzyskaniem decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej bądź decyzji o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięć Euro

6 investment to an environmental impact assessment and to obtain a decision on environmental conditions (so-called environmental decision). The obligation to conduct an environmental impact assessment arises under EU regulations that require member states to adopt measures to ensure that projects potentially causing substantial environmental impact are subject to requirements to assess environmental impact prior to obtaining a permit for development. After Poland s entry into the European Union, that is, after 1 May 2004, strong growth in infrastructure projects took place, including road investments and projects to modernise existing industrial plants, together with the construction of new facilities. Many projects carried out now are co-financed from EU funds under national or regional operational programmes. The activity of EU funds and the operations that they finance must be consistent with other EU policies and EU laws. As a result, the aims of the funds are achieved within a framework of sustainable development and promotion of environmental protection goals as well as improvement in the environment quality. It turned out, however, that EU financing for many projects carried out in Poland is under threat. This resulted from improper implementation (in the view of the European Commission) of EU directives concerning environmental impact assessment. Problems encountered by investors were further exacerbated by the fact that designation of protected areas in Poland within the European Natura 2000 network was undertaken with considerable delay. The delay still continues. Presently, the government has only accepted a list of proposed areas with significance for the Community. It encompasses areas, which upon verification by the European Commission, will be designated as special settlement protection areas (special protection areas for birds have already been established in the form of an executive regulation). Accepting a list of proposed Natura 2000 areas will already now unblock investments. Although a list of areas may still be subject to change following Commission review, such change nevertheless should not be considerable. Moreover, the Natura 2000 protection regime already applies to areas covered by the draft list. The greatest problems currently facing investors indeed include lack of full knowledge of environmental protection conditions and resulting inability to estimate potential limitations, costs and risks relating to an investment. Comprehensive new regulations governing the issue of konieczne jest poddanie planowanej inwestycji ocenie oddziaływania na środowisko i uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (tzw. decyzji środowiskowej). Obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko wynika z regulacji wspólnotowych i polega na zobowiązaniu państw członkowskich do przyjęcia wszystkich środków, aby zapewnić, że przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko naturalne podlegały wymaganiom oceny oddziaływania na środowisko przed uzyskaniem zezwolenia na inwestycję. Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej, czyli po 1 maja 2004 r., nastąpił silny rozwój projektów infrastrukturalnych, w tym inwestycji drogowych oraz projektów polegających na modernizacji i rozbudowie istniejących zakładów przemysłowych jak i budowie nowych obiektów. Wiele realizowanych obecnie projektów jest współfinansowanych ze środków wspólnotowych w ramach właściwych krajowych lub regionalnych programów operacyjnych. Działalność funduszy wspólnotowych oraz finansowane przez nie operacje wymagają spójności z innymi politykami Wspólnoty Europejskiej, jak również przestrzegania jej prawodawstwa. W rezultacie cele funduszy osiągane są w ramach zrównoważonego rozwoju oraz propagowania celów ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego. Okazało się jednak, że dofinansowanie ze środków wspólnotowych wielu inwestycji realizowanych w Polsce jest zagrożone. Wynikało to z nieprawidłowej zdaniem Komisji Europejskiej implementacji dyrektyw wspólnotowych dotyczących ocen oddziaływania na środowisko. Problemy, na które natrafili inwestorzy, zostały dodatkowo spotęgowane faktem, że wyznaczanie w Polsce chronionych obszarów w ramach europejskiej sieci Natura 2000 następowało ze znacznym opóźnieniem. To opóźnienie nadal występuje obecnie rząd dopiero ostatnio zaakceptował listę proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty. Lista ta obejmuje obszary, które po weryfikacji przez Komisję Europejską zostaną wyznaczone jako specjalne obszary ochrony siedlisk (obszary specjalnej ochrony ptaków zostały już wyznaczone w formie rozporządzenia). Przyjęcie listy proponowanych obszarów Natura 2000 pomoże już teraz odblokować inwestycje, gdyż wprawdzie lista obszarów po weryfikacji przez Komisję może ulec zmianie, ale zmiana ta nie powinna być znacząca. Dodatkowo do obszarów objętych projektem listy już teraz zastosowanie znajduje reżim ochronny Natura To właśnie brak pełnej wiedzy o uwarunkowaniach ochrony środowiska i wynikająca z niego niemożność oszacowania potencjalnych ograniczeń, kosztów i ryzyk związanych z podjęciem inwestycji należą do najistotniejszych problemów, z którymi zmagają się obecnie inwestorzy. Dopiero w listopadzie 2008 r. weszły w życie nowe (kompleksowe) 6

7 environmental impact assessment, which eliminate most flaws in Polish regulations found by the European Commission, did not enter into force until November Practice reveals that this regulation, even though expensive, also causes numerous problems for investors. Nevertheless, it is a significant step forward in comparison to hitherto provisions. Flawed environmental impact assessment regulations previously in force led to the undesirable situation of authorities requiring investors seeking to implement projects co-financed from EU funds to hold back on projects until new regulations were in place. Such blocking of investments was particularly detrimental in light of Poland and Ukraine being named as host countries for Euro 2012 soccer championship, as well as the huge opportunity for economic growth in Poland from the availability of EU funding. Even though new regulations have only been binding for nearly one year, investors continue to grapple with the consequences of no longer binding flawed legislation. The impact of new regulations on road investments What do new environmental impact assessment regulations signify for the issues that have been raised? First of all, there are no firm legal regulations tied to the investment process. There is still no established practice on the part of authorities, in light of constant change of laws, in environmentally assessing planned undertakings. This results in administrative proceedings being time consuming, whereas undertaken actions are frequently encumbered with greater or lesser flaws. Secondly, European Commission charges addressed at Polish regulations (concerning, for example, participation of the public and environmental organizations in the investment process) have led to the acceptance of regulations that in our view are highly restrictive. In light of the need to consider these charges as well as exact analysis of each undertaking, administrative procedures to obtain necessary investment permits are lengthy. A significant obstacle against defective completion of investments is also posed by the broad rights of environmental organizations, which can appeal issued decisions as well as other undertaken actions before an administrative court. Thirdly, work is still ongoing to draft an executive regulation implementing annexes to Directive 85/337/EEC on the Assessment of the Effects of Certain Public and Private Projects on the Environment. Annex I to the directive set forth the projects that przepisy regulujące problematykę ocen oddziaływania na środowisko, które eliminują większość wad polskich regulacji wskazanych przez Komisję Europejską. Z praktyki wynika, że regulacja ta, chociaż niezwykle rozbudowana, także wywołuje wiele problemów wśród inwestorów. Należy jednak przyznać, że stanowi znaczny krok naprzód w porównaniu z dotychczasowymi przepisami. Wcześniej obowiązujące wadliwe regulacje prawne dotyczące ocen oddziaływania projektów inwestycyjnych na środowisko doprowadziły do niepożądanej sytuacji, w której organy nakłaniały inwestorów pragnących realizować inwestycje współfinansowane ze środków wspólnotowych do wstrzymania się z podjęciem inwestycji aż do czasu przyjęcia nowych przepisów. Takie blokowanie inwestycji było niezwykle niekorzystnym zjawiskiem, szczególnie wobec faktu przyznania Polsce i Ukrainie organizacji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej Euro 2012, a także wielkiej szansy rozwoju gospodarczego Polski wynikającej z dostępności funduszy wspólnotowych. Mimo że nowe przepisy obowiązują od blisko roku, inwestorzy nadal zmagają się z konsekwencjami nieobowiązujących już wadliwych rozwiązań legislacyjnych. Wpływ nowych przepisów na inwestycje drogowe Co jednak oznaczają nowe przepisy dotyczące ocen oddziaływania na środowisko dla poruszanej problematyki? Po pierwsze, brak jest okrzepłych regulacji prawnych związanych z procesem inwestycyjnym. Wskutek nieustannej fluktuacji przepisów nie ma na razie utrwalonej praktyki organów w zakresie ocen oddziaływania planowanych przedsięwzięć na środowisko. Powoduje to, że postępowania administracyjne są czasochłonne, a podejmowane rozstrzygnięcia obarczone są częstokroć mniejszymi lub większymi uchybieniami. Po drugie, zarzuty Komisji Europejskiej pod adresem polskich regulacji (dotyczące np. udziału społeczeństwa i organizacji ekologicznych w procesie inwestycyjnym) spowodowały przyjęcie przepisów, które w naszej ocenie są bardzo rygorystyczne. Ze względu na konieczność uwzględnienia tych zarzutów oraz bardzo dokładnego badania każdego przedsięwzięcia procedury administracyjne zmierzające do uzyskania niezbędnych pozwoleń inwestycyjnych są długotrwałe. Istotną przeszkodą w sprawnej finalizacji inwestycji są również szerokie prawa organizacji ekologicznych, którym umożliwiono odwoływanie się od wydanych decyzji, a także zaskarżanie podjętych rozstrzygnięć do sądu administracyjnego. Po trzecie, nadal trwają prace nad przygotowaniem stosownego rozporządzenia implementującego załączniki do Dyrektywy 85/337/EWG w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne. 7

8 always require an environmental impact assessment. Meanwhile, Annex II to the directive identifies projects requiring determination of whether an environmental impact assessment is needed. The European Commission charged that Polish lawmakers improperly transposed projects set forth in the annexes by only applying quantitative criteria and classifying certain projects as falling outside the scope of environmental impact assessment and without required justification for classification. Finally, the ongoing trend in Polish law toward comprehensive reform of the real estate development process should also be mentioned. Currently, various stages of administrative proceedings are governed by numerous different laws that are not always compatible. For investors, this renders it necessary to conduct a thorough analysis of regulations and monitoring of frequent amendments, while constantly verifying the correctness of actions of administrative authorities to avoid the risk of flawed decisions that may be overturned. W załączniku nr 1 do tej dyrektywy określono przedsięwzięcia, które zawsze wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Natomiast w załączniku nr 2 do omawianej dyrektywy określono przedsięwzięcia, które wymagają ustalenia, czy wymagana jest ocena oddziaływania na środowisko. Komisja Europejska zarzuciła polskiemu ustawodawcy nieprawidłową transpozycję przedsięwzięć określonych w załącznikach poprzez zastosowanie jedynie kryteriów ilościowych i kategoryczne pozostawienie pewnych przedsięwzięć poza oceną oddziaływania na środowisko, bez wymaganego uzasadnienia tak dokonanej kwalifikacji. Na zakończenie warto również wspomnieć o cały czas aktualnych tendencjach w prawie polskim do dokonania kompleksowej reformy procesu inwestycyjnego. Obecnie kolejne etapy postępowań administracyjnych uregulowane są w wielu aktach prawnych, nie zawsze ze sobą kompatybilnych. Dla inwestorów oznacza to konieczność bardzo wnikliwej analizy przepisów, śledzenia wprowadzanych zmian i bieżącego sprawdzania poprawności rozstrzygnięć podejmowanych przez organy, aby zapobiec ryzyku wzruszenia wadliwych decyzji. Authors: Dominik Wałkowski Klaudia Przybyłowicz Bartosz Kuraś Autorzy: Dominik Wałkowski Klaudia Przybyłowicz Bartosz Kuraś Contact: Izabela Zielińska-Barłożek Barłożek,, legal adviser,, partner p izabela.zielinska@wardynski.com.pl Tel. (+48) Mirella lecha, legal adviser, partner mirella.lechna@wardynski.com.pl Tel. (+48) Tomasz Zasacki, advocat ate, partner tomasz.zasacki@wardynski.com.pl Tel. (+48) Kontakt: Izabela Zielińska lińska-barłożek Barłożek,, radca prawny,, wspólnik izabela.zielinska@wardynski.com.pl Tel. (+48) Mirella Lechna,, radca prawny, wspólnik mirella.lechna@wardynski.com.pl Tel. (+48) Tomasz Zasacki,, adwokat, wspólnik tomasz.zasacki@wardynski.com.pl Tel. (+48) This Newsletter is provided free-of-charge to clients of Wardyński & Partners law firm. The contents are current at the time they were sent for publication. However, this does not constitute a legal advice service and should not be used as the sole basis for making business decisions. WARDYŃSKI & PARTNERS, 2009 Niniejszy biuletyn stanowi informację dostarczaną bezpłatnie klientom kancelarii Wardyński i Wspólnicy. Zawartość biuletynu jest aktualna na dzień skierowania do publikacji. Nie stanowi jednak usługi doradztwa prawnego oraz nie powinna być podstawą do podejmowania decyzji biznesowych. WARDYŃSKI I WSPÓLNICY,