PRZEGLĄD ISTNIEJĄCYCH MECHANIZMÓW DSR STOSOWANYCH NA RYNKACH ENERGII ELEKTRYCZNEJ
|
|
- Edward Baranowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRZEGLĄD ISTNIEJĄCYCH MECHANIZMÓW DSR STOSOWANYCH NA RYNKACH ENERGII ELEKTRYCZNEJ Autorzy: Désiré Dauphin Rasolomampionona, Sylwester Robak, Paweł Chmurski, Grzegorz Tomasik ( Rynek Energii - nr 4/2010) Słowa kluczowe: sterowanie popytem, reakcja strony popytowej, sterowanie systemem elektroenergetycznym Streszczenie: W referacie przedstawiono przegląd mechanizmów DSR (Demand Side Response) obejmujący charakterystyczne modele funkcjonujących mechanizmów reakcji strony popytowej na światowych rynkach energii elektrycznej. Przegląd ten obejmuje również omówienie możliwości zastosowania zarządzania popytem jako mechanizmu zintegrowanego planowania zasobów, którego celem nadrzędnym jest dostarczanie energii elektrycznej po najmniejszych kosztach społecznych. Ponadto, przedstawiono różnice w definiowaniu tego rodzaju działania przez różne instytucje na całym świecie, jak również mechanizmy prawne, stosowane w celu ułatwienia implementacji mechanizmów DSR dla potrzeb sterowania systemem elektroenergetycznym. 1. WSTĘP Zarządzanie, czy też sterowanie popytem (ang. Demand Side Management - DSM) polega na identyfikowaniu, ocenie i wykorzystaniu źródeł (zasobów) po stronie popytu na energię elektryczną przez jej końcowych użytkowników. DSM jest jednym z instrumentów realizacji zintegrowanego planowania zasobów energetycznych po stronie popytowej. DSM dotyczy finalnych odbiorców energii elektrycznej, a więc między innymi mechanizmów konkurencji na poziomie dostawców energii. Działania te definiuje się jako wpływanie przez dostawcę, przy współpracy z odbiorcą, na poziom zużycia i sposób korzystania z energii elektrycznej. Do podstawowych celów DSM, a tym samym głównych typów przedsięwzięć w ramach DSM zaliczyć można: 1. Efektywne wykorzystanie energii, czyli zmniejszenie zużycia energii elektrycznej; 2. Kształtowanie krzywej obciążeń, poprzez sterowanie obciążeniem, czyli zmniejszenie obciążenia lub przesunięcie obciążenia na okres poza szczytem. Drugi z wymienionych typów przedsięwzięć w ramach DSM określany jest również jako reakcja strony popytowej (ang. Demand Response lub Demand Side Response). Sterowanie popytem jest między innymi elementem planowania rozwoju systemu elektroenergetycznego (SEE) zarówno zgodnie z koncepcją lokalnie zintegrowanego planowania zasobów (ang. Local Integrated Resource Planning LIRP), która zakłada dwustopniową procedurę oceny zapotrzebowania, jak również zgodnie z koncepcją zintegrowanego planowania zasobów (ang. Integrated Resource Planning IRP); w której to zakłada się dostarczanie energii elektrycznej po najmniejszych kosztach społecznych. Potencjał tkwiący w mechanizmach DSM wynika z dobowej i sezonowej zmienności zapotrzebowania na moc i energię elektryczną. Sterowanie popytem ogranicza negatywne skutki nierównomiernego i niejednokrotnie nadmiernego popytu na energię elektryczną.
2 Pojęcie zarządzanie popytem DSM zostało wprowadzone w początku lat 70-tych XX wieku. Wraz z wprowadzeniem zasad konkurencji na rynku energii elektrycznej zarządzanie odbiorem (ang. Load Mana-gement LM) zaliczane do DSM zostało przekształ-cone na reakcję strony popytowej (DSR). Jako główne cele mechanizmów DSR należy zaliczyć: Redukcję maksymalnych obciążeń szczytowych, (typowo kilka godzin w ciągu roku, kiedy relacje ceny/koszty są wysokie na skutek zdarzeń takich jak wypadnięcie generatora, uszkodzenie linii przesyłowych, nadmierny wzrost zapotrzebowania). Zwiększenie obciążenia w okresach dolin gdy ceny energii są niskie (między innymi także, aby poprawić współczynnik mocy). Przesunięcie obciążeń pomiędzy różnymi porami dnia lub porami roku (gdzie odbiorca przesuwa zapotrzebowanie z okresu wysokich cen na okres niskich cen, typowo codziennie przesuwa ze szczytu popołudniowego na okres późniejszy w nocy). Dopasowanie obciążenia do aktualnych warunków pracy systemu elektroenergetycznego. 2. PRZEGLĄD DEFINICJI REAKCJI STRONY POPYTOWEJ Reakcja strony popytowej DSR definiowana jest różnorodnie. W opracowaniach zrzeszenia operatorów europejskich ENTSO-E reakcja strony popytowej definiowana jest następująco [1]: Reakcja strony popytowej DSR jest dobrowolnym, tymczasowym dostosowaniem zapotrzebowania na moc, realizowanym przez użytkownika końcowego w odpowiedzi na sygnał cenowy (cena rynkowa lub taryfa energii elektrycznej) lub realizowanym na podstawie umowy z użytkownikiem końcowym. Zgodnie z ENTSO-E reakcja strony popytowej charakteryzuje się następująco: 1. DSR może być działaniem krótkookresowym (wówczas ma silny związek ze zdolnościami wytwórczymi systemu) lub działaniem długookresowym (wówczas ma silny związek z bilansem energii w systemie). 2. Sygnały cenowe mogą pochodzić z rynku energii, rynku dnia bieżącego, rynku mocy regulacyjnej, rynku bilansującego lub też z taryf energii elektrycznej. 3. Działania, u podstaw których leży niezawodność systemu mogą pochodzić od operatora systemu przesyłowego lub operatorów systemów dystrybucyjnych i mogą być aktywowane ręcznie lub automatycznie. 4. Generacja rozproszona znajdująca się na obszarze odbiorców uczestniczących w programach DSR może być traktowana jako DSR. Z definicji ENTSO-E wynika, że przymusowa redukcja obciążenia stosowana jako ostateczny środek mający na celu utrzymanie bezpieczeństwa dostaw i zapobieganie black-out nie jest uważane za reakcję strony popytowej. Australijskie Stowarzyszenie Użytkowników Energii (ang. Energy Users Association of Australia - AUAA) definiuje reakcję strony popytowej jako reakcję użytkowników (konsumentów) energii elektrycznej lub małych lokalnych producentów energii na wysoki poziom cen energii (lub inny sygnał taki jak występowanie ograniczeń w przesyle energii) i jest odpowiednikiem prawa wyboru: kupić teraz, powstrzymać się od zakupu, kupić więcej/mniej lub kupić w innym okresie [2].
3 Według administracji amerykańskiej, tj. Departamentu Energii, reakcja strony popytowej to zmiany w zużyciu energii elektrycznej dokonywane przez użytkowników końcowych w odniesieniu do ich normalnego zużycia w odpowiedzi na zmiany cen energii w czasie lub akcje płatnych zachęt mające skłonić do mniejszego zużycia energii elektrycznej w okresach wysokich cen hurtowych lub gdy niezawodność systemu jest zagrożona [3]. DSR pozwala klientom detalicznym na uczestnictwo w rynku energii elektrycznej, dając im możliwość reagowania na ceny. Międzynarodowa Agencja Energii (IEA) definiuje reakcję strony popytowej DSR jako zdolność strony popytowej do odpowiedzi na zmiany cen energii elektrycznej na rynku energii lub w czasie rzeczywistym [4]. Fundamentalną różnicą pomiędzy zasobami strony popytowej (ang. Demand Response Resource DRR) a zarządzaniem stroną popytową DSM jest wzajemne oddziaływanie (interakcja) z odbiorcą (użytkownikiem). W programach DRR nacisk jest położony na działanie odbiorcy w przeciwieństwie do działania centrów dyspozytorskich operatorów. 3. AKTY PRAWNE DOTYCZĄCE DSR Poziom Unii Europejskiej Zbiór głównych aktów prawnych wspierających politykę Unii Europejskiej (UE) w zakresie DSR tworzą odpowiednie dyrektywy. Dyrektywa 2006/32/WE dotycząca efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Głównymi celami dyrektywy jest nie tylko wspieranie świadczenia usług energetycznych, ale także stworzenie silnych bodźców dla popytu. Dyrektywa zachęca między innymi do wypromowania odpowiednich technologii, takich jak technologie zarządzania obciążeniem w czasie rzeczywistym i stosowanie nowoczesnych układów pomiarowych (ang. advanced metering systems). Dyrektywa 2009/72/WE dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej. W dyrektywie tej przyjęto, że: 1. efektywność energetyczna/zarządzanie popytem oznacza globalne lub zintegrowane podejście zmierzające do oddziaływania na ilość i harmonogram zużycia energii elektrycznej w celu zmniejszenia zużycia energii pierwotnej i zmniejszenia obciążeń szczytowych przez przyznawanie pierwszeństwa inwestycjom w środki poprawiające efektywność energetyczną lub inne środki, takie jak przerywalne umowy dostaw (...); 2. zarządzanie popytem jest jednym ze środków umożliwiającym osiągnięcie celów spójności społecznej i gospodarczej oraz ochrony środowiska. Dyrektywa 2009/28/WE (pakiet klimatyczno-energetyczny) dotycząca promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. W dyrektywie tej przyjęto, że poprawa efektywności energetycznej jest głównym celem UE. Jako cel szczegółowy dla UE przyjęto osiągnięcie poprawy efektywności energetycznej o 20% do roku 2020, a także zapewnienie 20% udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) w bilansie energetycznym.
4 Poziom krajowy W Polsce obecnie nie została uchwalona specjalna ustawa poświecona problematyce sterowania popytem. Minister Gospodarki przedłożył pod obrady stałego Komitetu Rady Ministrów przygotowany projekt ustawy o efektywności energetycznej w pełni wdrażający dyrektywę 2006/32/WE. Jak informuje Ministerstwo Gospodarki, ustawa o efektywności energetycznej może wejść w życie dopiero w II połowie 2010 roku. Równolegle do prac nad ustawą o efektywności energetycznej były prowadzone prace nad określeniem polityki energetycznej Polski. Rada Ministrów przyjęła 10 listopada br. Politykę energetyczną Polski do 2030 r. [5], która wśród działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej wymienia Zastosowanie technik zarządzania popytem (DSM), stymulowane poprzez zróżnicowanie dobowe stawek opłat dystrybucyjnych oraz cen energii elektrycznej w oparciu o ceny referencyjne będące wynikiem wprowadzenia rynku dnia bieżącego oraz przekazanie sygnałów cenowych odbiorcom za pomocą zdalnej dwustronnej komunikacji z licznikami elektronicznymi. Mechanizmy prawne wpierające DSR w Stanach Zjednoczonych W Stanach Zjednoczonych uchwalono pewną liczbę ustaw stanowych i federalnych dotyczących programów DSR, spośród których najważniejsze są: Ustawa Energy Policy Act (EPACT) z 2005, która stanowi zmianę polityki energetycznej USA poprzez stworzenie zachęt podatkowych i gwarancji kredytowych wspierających produkcję energii z różnego typu zasobów. Jednym z działań opisanych w tej ustawie jest zachęcenie do udziału w programach DSR. Kongres USA przyjął stano-wisko, że programy DSR będą włączone do pro-gramów usług regulujących pracę systemu elektroenergetycznego i odpowiednie przepisy wykonawcze należy uchwalić zarówno na szczeblu federalnym jak i poszczególnych Stanów. Ustawa Energy Independence and Security Act (EISA) z 2007 roku jest jedną z ustaw wykonawczych dopełniających stan prawny programów DSR i inteligentnych mierników. Ustawa obejmuje m.in. działania prowadzące do oszacowania rocznego zapotrzebowania na zasoby DSR oraz wspiera rozwój technologii Smart Grid wykorzystującej możliwości DSR. Ustawa Emergency Economic Stabilization Act (EESA) z 2008 roku stanowi dopełnienie rozwiązań prawnych z obszaru DSR w zakresie systemu finansowego. 4. GENERALNA CHARAKTERYSTYKA MECHANIZMÓW DSR W horyzoncie krótkookresowym (godziny) reakcja strony popytowej ma wpływ na bilans mocy w systemie i może być widziana jako ekonomiczna optymalizacja zapotrzebowania na energię, a nie działanie prowadzące do oszczędności energii. W horyzoncie długookresowym DSR może wpływać na bilans energii jak również może spowodować jej oszczędność. Sygnał cenowy inicjujący mechanizm DSR może pochodzić ze wszystkich rynków ustalających cenę mocy lub energii, tj. rynku transakcji natychmiastowych, rynku dnia bieżącego, rynku mocy regulacyjnej, rynku bilansującego, czy rynku usług systemowych. Zasoby DSR zostaną uaktywnione, jeżeli ich cena będzie niższa od rynkowej ceny rozliczeniowej. Sygnał cenowy może także bazować na taryfach na energię elektryczną oraz na taryfach za usługi przesyłowe i dystrybucyjne.
5 Ogólne wyjaśnienie skutków reakcji strony popytowej zostało przedstawione na wykresie ceny w funkcji podaży energii elektrycznej (rys. 1), gdzie Q oznacza ilość energii elektrycznej natomiast P określa cenę. P Cena P1 P 2 P redukcja ceny S D 2 Q D1 redukcja zapotrzebowania Zapotrzebowanie Q1 Q 2 Q Rys.1. Efekt reakcji strony popytowej na ceny na rynku energii elektrycznej. W przypadku nieelastycznego popytu, czemu odpowiada krzywa zapotrzebowania D1, brak reakcji strony popytowej, na wysokie koszty wytwarzania S, prowadzi do wysokiej ceny P1 oraz może w skrajnym przypadku doprowadzić do braku zbilansowania systemu. W przypadku uelastycznienia popytu poprzez wprowadzenie programów reakcji strony popytowej, czemu odpowiada krzywa D2 oraz zmniejszenie zapotrzebowania o wartość Q, na rynku ustali się znacznie niższa cena P2. 5. TYPY PROGRAMÓW DSR Programy DSR można generalnie podzielić na [6-8]: Programy bodźcowe (motywacyjne) z ang. Incentive-Based Programs (IBP). Programy cenowe (taryfowe) z ang. Price-Based Programs (PBP). Do grupy programów bodźcowych zalicza się: Bezpośrednie sterowanie odbiorem (ang. direct load control DLC). Jest to program, który polega na zdalnym wyłączeniu, w krótkim czasie, w określonym cyklu urządzeń odbiorcy. Decyzja o wyłączeniu odbioru wynika z zaistnienia warunków zagrażających niezawodności systemu elektroenergetycznego. Odbiorcy uczestniczący w programie bezpośredniego sterowania odbiorem w zamian za ograniczenie zapotrzebowania zwykle otrzymują zapłatę motywacyjną lub inną formę płatności (np. weksel wystawiony na podstawie otwartej akredytywy). Program ten poprzez redukcję zapotrzebowania odbiorcy może wpływać na redukcję całkowitego zapotrzebowania systemu. Najczęściej oferowane programy bezpośredniego sterowania odbiorem dotyczą urządzeń klimatyzacyjnych i podgrzewaczy wody. Taryfy z wyłączeniem (ang. interruptible/ curtailable rates ICR). To program, w którym w umowie z klientem zamieszcza się klauzulę, w której odbiorca akceptuje przerwy w dostawie całości lub części pobieranej mocy, albo sam zgadza się ograniczyć pobór mocy na żądanie dostawcy. Czas trwania wyłączeń jest z góry ustalony i przypada na okresy niskiej niezawodności systemu lub wysokich cen energii na rynku hurtowym. Programy typu ICR były tradycyjnie oferowane tylko największym odbiorcom przemysłowym (lub komercyjnym).
6 Oferty strony popytowej na ograniczenie obcią-żenia/ Programy licytacji popytu (ang. demand bidding programs DBP). Programy tego typu zachęcają dużych odbiorców do zaoferowania redukcji obciążenia za cenę, za którą są gotowi dokonać takiej redukcji. Mimo dużej przejrzystości ekonomicznej, z punktu widzenia operatora ten typ programów nie jest idealny, ponieważ nie oferuje wiarygodnej oraz sterowalnej odpowiedzi strony popytowej. W przypadku gdy oferty odbiorców są tańsze niż inne alternatywne sposoby dostarczenia energii, wówczas redukcje obciążenia są przyjęte przez operatora, a tym samym odbiorcy (których oferty zostały zaakceptowane) są zobowiązani do zmniejszenia swojego obciążenia. Programy przeciwawaryjnej odpowiedzi strony popytowej (ang. emergency demand response programs EDRP). Programy tego typu przewidują zachęty finansowe dla odbiorców za redukcję ich obciążenia podczas zdarzeń zagrażających niezawodności dostaw, jednakże zmniejszenie obciążenia jest dobrowolne. Jeżeli odbiorca nie dokona zmniejszenia obciążenia wówczas może, lub nie, być ukarany zgodnie z zawartym porozumieniem. Programy rynku zdolności wytwórczych (ang. capacity market programs CMP). W programach tego typu odbiorcy zobowiązują się dokonać redukcji obciążenia w uprzednio zdefiniowanej wielkości w przypadku zaistnienia określonych warunków pracy systemu. Tego typu program działa poprzez okresowe aukcje, w trakcie których uczestnicy zgłaszają oferty cenowe redukcji obciążenia. W ramach programu zwykle ustala się liczbę (częstotliwość) wezwań do redukcji, okres (okno czasowe) w ciągu dnia trwania redukcji (godziny od-do) oraz całkowitą liczbę godzin redukcji w ciągu określonego okresu (np. miesiąca). Programy rynku usług regulacyjnych (ang. ancillaty services market programs ASMP). Programy te umożliwiają odbiorcom zgłaszanie (licytację) ofert redukcji obciążenia, na rynku usług regulacyjnych, czym zwiększają zakres dostępnej rezerwy operacyjnej. Jeżeli oferty odbiorców są przyjęte, wówczas są one wyceniane zgodnie z ceną rynkową i opłacane za zobowiązanie do bycia w stanie gotowości. W przypadku konieczności wykorzystania redukcji obciążenia, operator wzywa do dokonania redukcji, a usługa może być opłacona zgodnie z cenami na rynku transakcji natychmiastowych. Do grupy programów cenowych zalicza się: Taryfy wielostrefowe (ang. time-of-use TOU). W taryfie wielostrefowej (TOU), opłata za energię zmienia się w cyklu dobowym, tygodniowym (dni robocze/weekendy), oraz sezonowo (lato/zima) [8]. Stawki są z zasady ustalane dla dłuższych okresów, co sprawia, że nie są one skutecznym narzędziem w bieżącym sterowaniu popytem, a ponadto narażają dostawcę na ryzyko cenowe. Taryfa wielostrefowa ma jednak tą przewagę nad taryfą płaską, że dostarcza odbiorcom bodźców do ograniczenia zużycia energii w szczytach obciążenia i korzystania z energii w okresach niskich cen (doliny obciążenia). Oddziaływanie taryfy TOU na odbiorców jest tym większe, im większa jest rozpiętość pomiędzy stawkami dla różnych stref czasowych i gdy istnieje możliwość programowania urządzeń elektrycznych do pracy w dolinie obciążenia. Taryfy z krytyczną stawką cenową (ang. critical-peak pricing CPP). W celu ściślejszego powiązania stawek w taryfie wielostrefowej z bieżącymi warunkami pracy systemu elektroenergetycznego, w niektórych odmianach tego produktu wprowadza się jedną lub dwie dodatkowe, bardzo wysokie stawki dla szczytów obciążenia systemu, a więc okresów, w których ceny na rynku hurtowym energii elektrycznej są najwyższe tzw. (CPP) [8]. Odbiorców informuje się z krótkim wyprzedzeniem, że stawki te będą stosowane, a ich wysokość oraz czas, przez który będą
7 obowiązywały, mogą być ustalone przez dostawcę z góry. W innej odmianie tej taryfy stawki umowne są zastępowane cenami rynku bieżącego. Taryfy czasu rzeczywistego (ang. real-time pricing RTP). Taryfa czasu rzeczywistego (RTP) to taka, w której przewiduje się zmienność cen energii elektrycznej w czasie. W taryfie czasu rzeczywistego stawka opłaty za energię elektryczną zmienia się podobnie jak ceny na rynku hurtowym, przy czym odbiorcy są informowani o prognozowanych cenach energii z wyprzedzeniem czasowym od 1 godziny do 1 doby. Korzystając z taryfy RTP, obok kosztu energii odbiorca ponosi także koszty przesyłu i dystrybucji energii oraz płaci marżę dostawcy. 6. ROLA DSR W STEROWANIU SEE Ze względu na typ sterowania, w odniesieniu do programów DSR, wyszczególnić można sterowanie (lub też programy) aktywne, sterowanie (programy) pasywne oraz sterowanie za pomocą taryf czasowych (sterowanie taryfowe). Jako aktywne programy DSR, określa się te programy, w których operator (dostawca) inicjuje działanie prowadzące do zredukowania mocy obciążenia odbiorcy. Jako pasywne programy DSR, określa się programy wymagające od odbiorcy podjęcia decyzji o zredukowaniu wartości popytu na podstawie zachęt cenowych oferowanych przez operatora lub dostawcę. Tym samym programy pasywne oferują odbiorcom zachętę finansową w celu ograniczenia zużycia energii elektrycznej w okresach szczytowych. Analiza już istniejących i pojawiających się wdrożeń reakcji strony popytowej w Ameryce Północnej i Europie ukazuje wspólne parametry, za pomocą których mogą być scharakteryzowane różne programy DSR. Programy DSR mogą być charakteryzowane za pomocą następujących kryteriów: rodzajów ryzyka, systemów motywacyjnych dla odbiorcy oraz metod pobudzania reakcji (odpowiedzi). Charakterystykę programów DSR uwzględniających powyższe kryteria przedstawiono w tabeli 1 [9]. Z punktu widzenia sterowania pracą systemu elektroenergetycznego, reakcja strony popytowej, dzięki swojemu oddziaływaniu, może funkcjonować jako narzędzie wspomagające zarządzaniem mocą w różnych horyzontach czasowych rys.2. Tabela 1 Charakterystyka programów DSR Program DSR Rodzaj ryzyka System motywacyjny dla odbiorcy urucha- Strona miająca Wyzwalacz reakcji TOU cenowe oszczędność kosztów energii odbiorca brak CPP, TRP cenowe oszczędność kosztów energii odbiorca odbiorca ICR ilościowe (wielkość mocy) niższe taryfy (stawki) odbiorca zawiadomienie DLC ilościowe niższe taryfy (stawki) operator Polecenie sterujący) EDRP ilościowe płatny za wykonanie zwykle odbiorca zawiadomienie DBP (w ramach cenowe CMP) płatny za wykonanie odbiorca zawiadomienie DBP (w ramach wielkość (ilość) płatny za wykonanie ASMP) mocy zwykle odbiorca zawiadomienie (sygnał
8 Cenowe programy DSR Efektywność energetyczna Taryfy wielostrefowe Taryfy dynamiczne RTP Taryfy dynamiczne RTP, CCP lata sterowanie strategiczne miesiąc zarządzanie, planowanie operacyjne dzień poprzedni ekonomiczne planowanie dzień bieżacy ekonomiczy rodział obciążeń < 15min dostawa (redukcja) energii Rozdział obciążeń Programy usług regulacyjnych Oferty strony popytowej Programy przeciwawaryjne Bodźcowe programy DSR Taryfy z wyłączeniem Bezpośrednie sterowanie odbiorem Rys. 2. Rola DSR w planowaniu oraz sterowaniu systemem elektroenergetycznym. 7. PODSUMOWANIE Przedstawiony przegląd mechanizmów DSR wskazuje na różnorodność definiowania działania określanego jako reakcja strony popytowej, niemniej zawsze działanie to oznacza dobrowolne, tymczasowe współdziałanie odbiorcy z operatorem, powodujące zmianę wielkości zapotrzebowania pod wpływem różnorodnych bodźców. Do głównych korzyści wynikających z implementacji mechanizmów DSR zaliczyć można: 1. Poprawę niezawodności systemu (SEE); 2. Korzyści finansowe dla uczestników programów DSR; 3. Lepsze zarządzanie zdolnościami przesyłowymi (redukcję ograniczeń przesyłowych w sieci); 4. Poprawę bezpieczeństwa energetycznego; 5. Redukcję kosztów związanych z pozyskiwaniem drogich źródeł szczytowych; 6. Poprawę zarządzania ryzykiem cenowym i ilościowym na rynku energii; 7. Poprawę świadomości odbiorców w zakresie gospodarki energią. Dotychczasowe doświadczenie wskazuje, że pozyskane przez operatorów systemów przesyłowych zasoby DSR mogą być wykorzystane w postaci usług regulacyjnych, potrzebnych do prowadzenia ruchu systemu elektroenergetycznego, na wypadek zakłóceń w pracy tego systemu lub też utrzymania bilansu mocy. Jednocześnie należy podkreślić, że ważnym aspektem w roli DSR jest technologia informacyjna umożliwiająca zawieranie kontraktów na zliberalizowanym rynku energii elektrycznej. LITERATURA [1] Demand Response as a resource for the adequacy and operational reliability of the power systems. Explanatory Note. ETSO, 12 January [2] Demand Side Response in the National Electricity Market. Case Studies. [3] Benefits of Demand Response in Electricity Markets and Recommendations for Achieving Them. US Departament of Energy [4] Nieuwenhout F., et. al.: Flexible electricity grids, Report of Work Package 1, EOS-LT project FLEXIBEL.
9 [5] Polityka energetyczna Polski do 2030 r. [6] Albadi M.H., El-Saadany E.F.: A summary of demand response in electricity markets. Electric Power Systems Research, 78 (2008), pp [7] Assessment of 2008 Demand Response and Advance Metering Staff Report, Federal Energy Regulatory Commission, December [8] Malko J, Wilczyński A.: Oszczędne, racjonalne czy efektywne użytkowanie energii elektrycznej. Energetyka wrzesień [9] Chuang A.S.: Demand-side Integration for System Reliability. Power Tech, 2007 IEEE Lausanne. A REVIEW OF DEMAND SIDE RESPONSE MECHANISMS USED IN DIFFERENT WORLDWIDE ENERGY MARKETS Key words: Demand Side Response, Demand Side Management, Load Response, Power System Control Summary. The submitted paper presents a short review of presently used DSR (Demand Side Response), enclosing characteristic models of different DSR programs installed and run by different power entities in different countries. This review also includes the concept of resource integrated management, the objective of which is the supply of electric power at minimal social costs. Moreover some subtle differences of defining the DSR actions by different worldwide power entities are presented. Also the legal aspect used for facilitating the DSR implementation in power system control is analysed. Désiré Dauphin Rasolomampionona, od 1994 roku pracuje na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej w Instytucie Elektroenergetyki. Zajmuje się automatyką elektroenergetyczną, sterowaniem pracą systemu elektroenergetycznego oraz zastosowaniem telekomunikacji i nowoczesnych technik informatycznych w elektroenergetyce. Aktualnie jest kierownikiem Zakładu Automatyki Elektroenergetycznej w Instytucie Elektroenergetyki Politechniki Warszawskiej, desire.rasolomampionona@ien.pw.edu.pl Sylwester Robak, od 1999 roku pracuje na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, w Instytucie Elektroenergetyki. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się głównie wokół problemów dotyczących analizy stanów pracy oraz sterowaniem pracą systemu elektroenergetycznego. Obecnie pracuje na stanowisku Wicedyrektora ds. nauki w Instytucie Elektroenergetyki Politechniki Warszawskiej. Sylwester.robak@ien.pw.edu.pl Paweł Chmurski, w latach pracował w PSE SA a następnie, do 2008 roku, w Energoprojekt-Consulting SA (obecnie EPC SA), gdzie zajmował się głównie zagadnieniami z zakresu funkcjonowania rynków energii elektrycznej. Obecnie pracuje na stanowisku Dyrektora zadania w Centrum Zastosowań Zaawansowanych Technologii Sp. z o.o. pawel.chmurski@cata.eu.com Grzegorz Tomasik, pracował w EPC SA jako główny specjalista pełniąc funkcję kierownika projektu, a następnie dyrektora ds. rynków energii. Od lipca 2004 roku do lipca 2005 roku pełnił funkcję Wiceprezesa Zarządu EPC SA. Obecnie pracuje na stanowisku Dyrektora zadania w Centrum Zastosowań Zaawansowanych Technologii Sp. z o.o. grzegorz.tomasik@cata.eu.com
PROJEKTY SMART GRID W POLSCE PROGRAMY STEROWANIA POPYTEM SMART MARKET
PROJEKTY SMART GRID W POLSCE PROGRAMY STEROWANIA POPYTEM SMART MARKET Sterowanie popytem zachęcanie odbiorcy do określonych zachowań nagradzanych pieniedzmi Wzrost poboru energii powoduje koniczność instalowania
Bardziej szczegółowoRYNEK NEGAWATÓW. Perspektywy wdrożenia instrumentów zarządzania popytem w polskim systemie elektroenergetycznym
RYNEK NEGAWATÓW Perspektywy wdrożenia instrumentów zarządzania popytem w polskim systemie elektroenergetycznym Wojciech Lubczyński Dyrektor Projektu SMART GRID PSE Operator S.A. Konferencja EUROPOWER Warszawa,
Bardziej szczegółowoOpracowanie modelu stosowania mechanizmów DSR na rynku energii w Polsce. rozwiązania mechanizmów DSR dla KSE
Opracowanie modelu stosowania mechanizmów DSR na rynku energii w Polsce ETAP III: Opracowanie szczegółowego rozwiązania mechanizmów DSR dla KSE Opracowanie wykonane na zlecenie PSE Operator S.A. w ramach
Bardziej szczegółowoUSŁUGA DSR POMOŻE W BILANSOWANIU SYSTEMU ELEKTROENERGETYCZNEGO [ANALIZA]
aut. Dr Przemysław Zaleski 04.09.2017 USŁUGA DSR POMOŻE W BILANSOWANIU SYSTEMU ELEKTROENERGETYCZNEGO [ANALIZA] W marcu 2017 Polskie Sieci Energetyczne ogłosiły postepowania na świadczenie usług dotyczących
Bardziej szczegółowoRedukcja zapotrzebowania mocy na polecenie OSP Mechanizmy funkcjonowania procesu DSR r.
Redukcja zapotrzebowania mocy na polecenie OSP Mechanizmy funkcjonowania procesu DSR 20.04.2017 r. Rynek redukcji mocy - DSR Agenda: 1. Operatorskie środki zaradcze zapewnienie bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego
Bardziej szczegółowoRealizacja koncepcji Smart Grid w PSE Operator S.A.
Realizacja koncepcji Smart Grid w PSE Operator S.A. Wojciech Lubczyński Dyrektor Projektu Smart Grid PSE Operator S.A. VII Międzynarodowa Konferencja NEUF2011 New Energy User Friendly Biała a Księga Narodowy
Bardziej szczegółowoZachowania odbiorców na przykładzie projektu pilotażowego wdrożenia innowacyjnych taryf
Zachowania odbiorców na przykładzie projektu pilotażowego wdrożenia innowacyjnych taryf Konferencja Cyfryzacja sieci elektroenergetycznych Wojciech Lubczyński Ekspert Warszawa, 13 maj 2014 r. Krzywa zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoModel DSR - reakcja strony popytowej. Jak zareagują klienci
Model DSR - reakcja strony popytowej. Jak zareagują klienci Autor: Waldemar Kałuża, EREM ( Energetyka Cieplna i Zawodowa nr 7-8/2010) Wprowadzenie zrównoważonych cen energii elektrycznej jest operacją
Bardziej szczegółowoPompy ciepła a rozwój systemów elektroenergetycznych
Pompy ciepła a rozwój systemów elektroenergetycznych Konferencja III Kongres PORT PC - Technologia jutra dostępna już dzisiaj Wojciech Lubczyński Ekspert PSE S.A. Warszawa, 23 września 2014 r. Agenda 1.
Bardziej szczegółowoKierunki działań zwiększające elastyczność KSE
Kierunki działań zwiększające elastyczność KSE Krzysztof Madajewski Instytut Energetyki Oddział Gdańsk Elastyczność KSE. Zmiany na rynku energii. Konferencja 6.06.2018 r. Plan prezentacji Elastyczność
Bardziej szczegółowoMinisterstwo Gospodarki Departament Energetyki. Perspektywy rozwoju systemu inteligentnego opomiarowania w Polsce
Departament Energetyki Perspektywy rozwoju systemu inteligentnego opomiarowania w Polsce Zakres tematów Uregulowania unijne Regulacje krajowe Cele i Perspektywy Podsumowanie Uregulowania unijne Dyrektywa
Bardziej szczegółowoTechniczne i ekonomiczne aspekty funkcjonowania krajowego systemu elektroenergetycznego
Techniczne i ekonomiczne aspekty funkcjonowania krajowego systemu elektroenergetycznego Jachranka, 24.09.2015 r. Marek Kulesa Dyrektor Biura TOE Zakres prezentacji 1. Krajowa produkcja i zużycie energii
Bardziej szczegółowoAnaliza możliwości przesuwania obciążeń (DSM) dla odbiorców przemysłowych i wpływ na przebieg zapotrzebowania mocy KSE
Analiza możliwości przesuwania obciążeń (DSM) dla odbiorców przemysłowych i wpływ na przebieg zapotrzebowania mocy KSE Opracował Euro-Centrum Strona1 Wprowadzenie Dzienny przebieg zapotrzebowania KSE (rys.
Bardziej szczegółowoZarządzanie popytem na energię elektryczną w oparciu o innowacyjne taryfy redukcyjne
Zarządzanie popytem na energię elektryczną w oparciu o innowacyjne taryfy redukcyjne Konrad Kula Koordynator Rozwoju Biznesu TAURON Sprzedaż sp. z o.o. Partnerzy projektu Problematyka Wykres średnich każdego
Bardziej szczegółowoAktywny odbiorca energii elektrycznej na Rynku Bilansującym (RB) w Polsce
Aktywny odbiorca energii elektrycznej na Rynku Bilansującym (RB) w Polsce Koncepcja rozwiązania Konstancin-Jeziorna, 16 listopada 2011 roku Plan Prezentacji Wprowadzenie do mechanizmów DSR Charakterystyka
Bardziej szczegółowoSpis treści. 1. Istotne zmiany na rynku energii... 11. 2. Ogólna teoria systemów... 19. 3. Rozwój systemów informatycznych w elektroenergetyce...
Spis treści 1. Istotne zmiany na rynku energii.......................................... 11 1.1. Wprowadzenie................................................................ 11 1.2. Demonopolizacja.............................................................
Bardziej szczegółowoInformatyka w PME Między wymuszonąprodukcjąw źródłach OZE i jakościowązmianąużytkowania energii elektrycznej w PME
Politechnika Śląska Centrum Energetyki Prosumenckiej Wydział Elektryczny Instytut Elektrotechniki i Informatyki Konwersatorium Inteligentna Energetyka Bilansowanie mocy i energii w Energetyce Prosumenckiej
Bardziej szczegółowoAKTYWNY ODBIORCA ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA RYNKU BILANSUJĄCYM W POLSCE
AKTYWNY ODBIORCA ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA RYNKU BILANSUJĄCYM W POLSCE materiał informacyjny na warsztaty organizowane przez Operatora Systemu Przesyłowego Elektroenergetycznego (OSP) dn. 16 listopada 2011
Bardziej szczegółowozarządzająca popytem i podażą energii w obszarze odbiorców końcowych
Zintegrowana platforma zarządzająca popytem i podażą energii w obszarze odbiorców końcowych R o b e r t D u s z k a G r z e g o r z M a t u s z e w s k i K r z y s z t o f D ę b o w s k i 3 0 m a r c a
Bardziej szczegółowoAgrzegatorzy, negawaty, zarządzanie popytem odbiorców energii. Maciej Bora/Radosław Majewski ENSPIRION Sp. z o.o.
Agrzegatorzy, negawaty, zarządzanie popytem odbiorców energii Maciej Bora/Radosław Majewski ENSPIRION Sp. z o.o. Jachranka 24.09.2015 [MW] Czym jest DSR? 2 DEMAND SIDE RESPONSE odpłatne działania strony
Bardziej szczegółowoDSR na rynku energii elektrycznej. Tomasz Sikorski. Jachranka, r.
DSR na rynku energii elektrycznej Tomasz Sikorski Jachranka, 28.09.2017 r. Mechanizmy konkurencji w elektroenergetyce Oczekiwane rezultaty Optymalne wykorzystywanie istniejących źródeł wytwórczych oraz
Bardziej szczegółowoSmart Grid w Polsce. Inteligenta sieć jako narzędzie poprawy efektywności energetycznej
Smart Grid w Polsce Inteligenta sieć jako narzędzie poprawy efektywności energetycznej Wojciech Lubczyński Dyrektor Projektu Smart Grid PSE Operator S.A. Konferencja Efektywność energetyczna jako narzędzie
Bardziej szczegółowoAnaliza SWOT dla systemów DSM/DSR w procesie budowania oddolnych zdolności do przeciwstawienia się kryzysowi w elektroenergetyce
C Politechnika Śląska CEP Wydział Elektryczny Instytut Elektroenergetyki i Sterowania Układów Konwersatorium Inteligentna Energetyka Przedmiot: Zarządzanie popytem i źródłami rozproszonymi Kierunek: Energetyka
Bardziej szczegółowoAktywny odbiorca energii elektrycznej na rynku bilansującym w Polsce
Aktywny odbiorca energii elektrycznej na rynku bilansującym w Polsce Andrzej Midera PSE Operator S.A. Wprowadzenie W ramach prac OSP w obszarze Reakcji Strony Popytowej jest prowadzony projekt pt. Analiza
Bardziej szczegółowoRealizacja idei OpenADR dwukierunkowa komunikacja dostawcy energii-odbiorcy rozwój i implementacja niezbędnej infrastruktury systemowej i programowej
Realizacja idei OpenADR dwukierunkowa komunikacja dostawcy energii-odbiorcy rozwój i implementacja niezbędnej infrastruktury systemowej i programowej dr inŝ. Andrzej OŜadowicz Wydział Elektrotechniki,
Bardziej szczegółowoUsługa redukcji obciążenia ratunkiem dla KSE
Usługa redukcji obciążenia ratunkiem dla KSE Autor: Henryk Kaliś prezes Izby Energetyki Przemysłowej i Odbiorców Energii, przewodniczący Forum Odbiorców Energii Elektrycznej i Gazu, przewodniczący FORUM
Bardziej szczegółowoTomasz Dąbrowski Dyrektor Departamentu Energetyki
Tomasz Dąbrowski Dyrektor Departamentu Energetyki 2 Legalizacja liczników w procesie wdrażania smart meteringu w Polsce Potrzeba prac nad wdrożeniem inteligentnego opomiarowania w Polsce - Formalna Polityka
Bardziej szczegółowoOPTYMALIZACJA KOSZTÓW POBORU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W OBIEKCIE
OPTYMALIZACJA KOSZTÓW POBORU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W OBIEKCIE JAK ZMNIEJSZYĆ KOSZTY ENERGII ELEKTRYCZNEJ 23 czerwca 2009, Warszawa, ul. Wołoska 7, budynek MARS Zawartość: WPROWADZENIE Rynek Energii Elektrycznej
Bardziej szczegółowoNet metering i Internet Rzeczy na wschodzącym rynku energii elektrycznej
Politechnika Śląska Centrum Energetyki Prosumenckiej Wydział Elektryczny Instytut Elektrotechniki i Informatyki Konwersatorium Inteligentna Energetyka Net metering i Internet Rzeczy na wschodzącym rynku
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna Polski do 2030 roku. Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki Uwarunkowania PEP do 2030 Polityka energetyczna Unii Europejskiej: Pakiet klimatyczny-
Bardziej szczegółowoURE na rzecz wdrożenia inteligentnych sieci. Marek Woszczyk Prezes Urzędu Regulacji Energetyki
URE na rzecz wdrożenia inteligentnych sieci. Marek Woszczyk Prezes Urzędu Regulacji Energetyki Warszawa 18 września 2012 Działania na rzecz budowy inteligentnej sieci (1) Fundamentalne cele: poprawa bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoRynek mocy przyczyny, instrumenty, doświadczenia unijne. r.pr. Arkadiusz Ratajczak Centrum Stosunków Międzynarodowych, Warszawa, 26 maja 2014 r.
Rynek mocy przyczyny, instrumenty, doświadczenia unijne r.pr. Arkadiusz Ratajczak Centrum Stosunków Międzynarodowych, Warszawa, 26 maja 2014 r. Geneza i przesłanki wprowadzania rozwiązań dotyczących rynków
Bardziej szczegółowo8 sposobów integracji OZE Joanna Maćkowiak Pandera Lewiatan,
8 sposobów integracji OZE Joanna Maćkowiak Pandera Lewiatan, 19.12.2017 O nas Forum Energii to think tank zajmujący się energetyką Wspieramy transformację energetyczną Naszą misją jest tworzenie fundamentów
Bardziej szczegółowoRynek mocy a nowa Polityka energetyczna Polski do 2050 roku. Konferencja Rynek Mocy - Rozwiązanie dla Polski?, 29 października 2014 r.
Rynek mocy a nowa Polityka energetyczna Polski do 2050 roku Konferencja Rynek Mocy - Rozwiązanie dla Polski?, 29 października 2014 r. 2 Cel główny Polityki energetycznej Polski do 2050 r. Tworzenie warunków
Bardziej szczegółowoUwarunkowania formalnoprawne wdrażania sieci inteligentnych
mgr inż. Rafał Magulski 1. Prawo i polityka unii europejskiej Regulacje zawarte w dyrektywach UE są wiążące dla państw członkowskich w odniesieniu do rezultatu, który ma zostać osiągnięty, pozostawiając
Bardziej szczegółowoKorzyści z wdrożenia sieci inteligentnej
Korzyści z wdrożenia sieci inteligentnej Warszawa, 6 lipca 2012 Otoczenie rynkowe oczekuje istotnych zmian w sposobie funkcjonowania sieci dystrybucyjnej Główne wyzwania stojące przed dystrybutorami energii
Bardziej szczegółowoPakiet komunikatów Komisji Europejskiej Wewnętrzny rynek energii elektrycznej: najlepsze wykorzystanie pomocy publicznej
Pakiet komunikatów Komisji Europejskiej Wewnętrzny rynek energii elektrycznej: najlepsze wykorzystanie pomocy publicznej Kontekst rynku wewnętrznego energii i wystarczalności generacji energii elektrycznej/
Bardziej szczegółowoZgorzelecki Klaster Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii i Efektywności Energetycznej
Zgorzelecki Klaster Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii i Efektywności Energetycznej Koordynator Klastra: Stowarzyszenie Rozwoju Innowacyjności Energetycznej w Zgorzelcu CHARAKTERYSTYKA KLASTRA Zgorzelecki
Bardziej szczegółowoNowe liczniki energii w Kaliszu Nowe możliwości dla mieszkańców. Adam Olszewski
Nowe liczniki energii w Kaliszu Nowe możliwości dla mieszkańców Adam Olszewski Kalisz, 10 kwietnia 2013 Czym jest AMI AMI, czyli inteligentne opomiarowanie, to system pozwalający na dwustronny przepływ
Bardziej szczegółowoKrajowy system wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce
Krajowy system wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce 2 Regulacje Prawne 3 Wzywania stojące przed polską energetyką w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 roku Wysokie zapotrzebowanie na energię
Bardziej szczegółowoAKTUALNE TRENDY W BADANIACH NAD REAKCJĄ STRONY POPYTOWEJ (DEMAND RESPONSE) ORAZ MOŻLIWOŚCI ICH IMPLEMENTACJI W WARUNKACH KRAJOWYCH
AKTUALNE TRENDY W BADANIACH NAD REAKCJĄ STRONY POPYTOWEJ (DEMAND RESPONSE) ORAZ MOŻLIWOŚCI ICH IMPLEMENTACJI W WARUNKACH KRAJOWYCH Marta R. Jabłońska Słowa kluczowe: reakcja strony popytowej, smart grid,
Bardziej szczegółowoKONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA
KONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA SYMPOZJUM NAUKOWO-TECHNICZNE Sulechów 2012 Kluczowe wyzwania rozwoju elektroenergetyki
Bardziej szczegółowoRamy prawne oraz dokumenty strategiczne stosowania magazynów energii w Polsce
1. Międzynarodowy Kongres: Magazynowanie Energii w Polsce Ramy prawne oraz dokumenty strategiczne stosowania magazynów energii w Polsce dr Christian Schnell, partner, radca prawny, Rechtsanwalt, SOLIVAN
Bardziej szczegółowoNowy Sącz. Mirosław Semczuk Ekspert Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.
KONFERENCJA Inteligentne Systemy Pomiary Zużycia Energii szansą na obniżenie kosztów działalności podmiotów z terenu Powiatu Nowosądeckiego 4 kwietnia 2011 r. Nowy Sącz Mirosław Semczuk Ekspert Agencja
Bardziej szczegółowoArchitektura hurtowego rynku energii elektrycznej. Tomasz Sikorski
Architektura hurtowego rynku energii elektrycznej Tomasz Sikorski Prezentacja dla Grupy roboczej ds. założeń nowej ustawy - Prawo energetyczne w zakresie elektroenergetyki Warszawa, 8 grudnia 2006 roku
Bardziej szczegółowoDroga do inteligentnej infrastruktury elektroenergetycznej. Ewolucja krajobrazu rynku energii elektrycznej
Droga do inteligentnej infrastruktury elektroenergetycznej Ewolucja krajobrazu rynku energii elektrycznej dr inż. Bartosz Wojszczyk Globalny Dyrektor ds. Technicznych Rozwiązań dla Inteligentnych Sieci
Bardziej szczegółowoXIV Targi Energii JACHRANKA 2017
Departament Energetyki Wdrożenie rynku mocy w Polsce stan prac i główne elementy mechanizmu Targi Energii 28 września 2017 r. Departament Energetyki Agenda Przyczyny wprowadzenia rynku mocy Prace nad wprowadzeniem
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo dostaw gazu
HES II Bezpieczeństwo dostaw gazu Marek Foltynowicz Listopad 2006 1 Bezpieczeństwo energetyczne Bezpieczeństwo energetyczne stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoWspółpraca energetyki konwencjonalnej z energetyką obywatelską. Perspektywa Operatora Systemu Dystrybucyjnego
Współpraca energetyki konwencjonalnej z energetyką obywatelską Perspektywa Operatora Systemu Dystrybucyjnego 13 listopada 2014 Rozwój źródeł rozproszonych zmienia model funkcjonowania systemu elektroenergetycznego
Bardziej szczegółowoFlex E. Elastyczność w nowoczesnym systemie energetycznym. Andrzej Rubczyński. Warszawa Warszawa r.
Flex E Elastyczność w nowoczesnym systemie energetycznym Warszawa Warszawa 28.03.2017 r. Andrzej Rubczyński Dlaczego system musi być elastyczny? Obecnie Elektrownie Odbiorcy Elektrownie podążają za popytem
Bardziej szczegółowoPolskie ciepłownictwo systemowe ad 2013
Polskie ciepłownictwo systemowe ad 2013 Stabilne podwaliny dla przyszłego porządku ciepłowniczego Bogusław Regulski Wiceprezes Zarządu IGCP Debata : Narodowa Mapa Ciepła - Warszawa 22 listopada 2013 Struktura
Bardziej szczegółowoPKP Energetyka Spółka Akcyjna. Cennik dla energii elektrycznej - PKP Energetyka S.A.
PKP Energetyka Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie Załącznik nr 4 do Uchwały Nr 42 Zarządu PKP Energetyka S.A. z dnia 29 stycznia 2019 r. Cennik dla energii elektrycznej - PKP Energetyka S.A. stosowany
Bardziej szczegółowoENERGY SERVICE COMPANY możliwości rozwoju w warunkach polskich - NEUF NEUF Andrzej Szymański - Landis+Gyr
ENERGY SERVICE COMPANY możliwości rozwoju w warunkach polskich - NEUF 18.06.2010 1 NEUF 18.06.2010 Andrzej Szymański - Landis+Gyr Przedsiębiorstwo Usług Energetycznych (ESCO) + ESCO - firma oferująca usługi
Bardziej szczegółowoInteligentne systemy pomiarowe
Inteligentne systemy pomiarowe Klucz do lepszego zarządzania energią. Jak mogę ograniczyć zużycie energii? Gdzie niepotrzebnie marnuję energię? Jak mogę oszczędzić pieniądze? Inteligentne systemy pomiarowe
Bardziej szczegółowoSmart Metering Smart Grid Ready charakterystyka oczekiwań Regulatora w formie pakietu stanowisk
Smart Metering Smart Grid Ready charakterystyka oczekiwań Regulatora w formie pakietu stanowisk dr inż. Tomasz Kowalak, Stanowisko ds Koordynacji Rozwoju Inteligentnych Sieci AGH 2 Kraków, 28 stycznia
Bardziej szczegółowoNowa dyrektywa o efektywności energetycznej: szansa czy zagrożenie dla firm?
Nowa dyrektywa o efektywności energetycznej: szansa czy zagrożenie dla firm? Daria Kulczycka Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan Konferencja InE, 10 grudnia 2012 PKPP Lewiatan Członkowie
Bardziej szczegółowoInnowacyjność w strategii przedsiębiorstw energetycznych - wprowadzenie do panelu dyskusyjnego
Innowacyjność w strategii przedsiębiorstw energetycznych - wprowadzenie do panelu dyskusyjnego Kongres Energa Operator S.A. OSSA 27.06.2011 r. dr Mariusz Swora (WPIA UAM Poznań) Strategia przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoSystem ienergia -narzędzie wspomagające gospodarkę energetyczną przedsiębiorstw
System ienergia -narzędzie wspomagające gospodarkę energetyczną przedsiębiorstw Pracownia Informatyki Numeron Sp. z o.o. ul. Wały Dwernickiego 117/121 42-202 Częstochowa Pracownia Informatyki Numeron Sp.
Bardziej szczegółowoZmiany na rynku energii elektrycznej w Polsce 2013/2014
Zmiany na rynku energii elektrycznej w Polsce 2013/2014 Coroczne spotkanie przedstawicieli Towarzystwa Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych Marek Kulesa dyrektor biura TOE Ślesin, 29 listopada 2013 r. Zakres
Bardziej szczegółowoMagazyny Energii w Rynku Mocy - punkt widzenia OSP, wytwórców, odbiorców i agregatorów Konferencja Magazyny Energii 6-7 listopada 2018 r.
Magazyny Energii w Rynku Mocy - punkt widzenia OSP, wytwórców, odbiorców i agregatorów Konferencja Magazyny Energii 6-7 listopada 2018 r., Kołobrzeg 13.11.2018 1 Power Block Sp. z o.o. Spółka Power Block
Bardziej szczegółowoPraktyczne aspekty współpracy magazynu energii i OZE w obszarze LOB wydzielonym z KSE
e-mail: ien@ien.gda.pl Konferencja Przyłączanie i współpraca OZE z systemem elektroenergetycznym Praktyczne aspekty współpracy magazynu energii i OZE w obszarze LOB wydzielonym z KSE Leszek Bronk Mirosław
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji
Polityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji Tomasz Dąbrowski Dyrektor Departamentu Energetyki Warszawa, 22 października 2015 r. 2 Polityka energetyczna Polski elementy
Bardziej szczegółowoZadania oraz rola OIP w nowym modelu funkcjonowania elektroenergetyki dr inż. Tomasz Kowalak, Dyrektor Departamentu Taryf
Zadania oraz rola OIP w nowym modelu funkcjonowania elektroenergetyki dr inż. Tomasz Kowalak, Dyrektor Departamentu Taryf XVIII Forum Teleinformatyki, Miedzeszyn, 27 września 2012 r. Agenda: 1. Przesłanki
Bardziej szczegółowoELANA-ENERGETYKA sp. z o.o. z siedzibą w Toruniu
ELANA-ENERGETYKA sp. z o.o. z siedzibą w Toruniu C E N N IK E N E R GII ELEKTRYCZNEJ Cennik energii elektrycznej został zatwierdzony Uchwałą Zarządu z dnia 28 czerwca 2019 roku i obowiązuje od dnia 01
Bardziej szczegółowoProjekt MGrid - od prosumentów do spółdzielni energetycznych
Projekt MGrid - od prosumentów do spółdzielni energetycznych Marek Maniecki Warszawa, 13 maja 2014 roku Przesłanki projektu Uwolnienie rynku energii - wzrastające ceny energii dla odbiorców, taryfy dynamiczne
Bardziej szczegółowoPREZENTACJA PROJEKTU
PREZENTACJA PROJEKTU Budowa systemu zarządzania popytem na rynku energetycznym PSE Operator S.A. Wojciech Lubczyński Kierownik Projektu Posiedzenie Sejmowej Podkomisji Stałej ds. Energetyki Warszawa, 22
Bardziej szczegółowoRynek energii. Podmioty rynku energii elektrycznej w Polsce
4 Rynek energii Podmioty rynku energii elektrycznej w Polsce Energia elektryczna jako towar Jak każdy inny towar, energia elektryczna jest wytwarzana przez jej wytwórców, kupowana przez pośredników, a
Bardziej szczegółowoRYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2012 r. Raport TOE
RYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2012 r. Raport TOE Prezentacja TOE na posiedzenie Podkomisji ds. Energetyki Warszawa, 24.05.2012 r. ZAKRES RAPORTU TOE 2012. SPIS TREŚCI I. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoMAGAZYNY ENERGII AKTUALNE POLSKIE REGULACJE PRAWNE NA TLE REGULACJI PRAWNYCH INNYCH KRAJÓW I UNII EUROPEJSKIEJ PRZEMYSŁAW KAŁEK
MAGAZYNY ENERGII AKTUALNE POLSKIE REGULACJE PRAWNE NA TLE REGULACJI PRAWNYCH INNYCH KRAJÓW I UNII EUROPEJSKIEJ PRZEMYSŁAW KAŁEK 3 PAŹDZIERNIKA 2016 AGENDA Wspólnotowe akty prawne dotyczące magazynów energii
Bardziej szczegółowoUMOWA KOMPLEKSOWA NR. W dniu - - roku między, ul.,, nr KRS, NIP, Regon, Kapitał zakładowy/wpłacony zł
UMOWA KOMPLEKSOWA NR W dniu - - roku między, ul.,, nr KRS, NIP, Regon, Kapitał zakładowy/wpłacony zł zwanym dalej Dostawcą, reprezentowanym przez: (imię) (nazwisko) (stanowisko) a, ul.,, NIP:, REGON:,
Bardziej szczegółowoPROJEKTY SMART GRID W POLSCE SMART METERING & ADVANCED METERING INFRASTRUCTURE
PROJEKTY SMART GRID W POLSCE SMART METERING & ADVANCED METERING INFRASTRUCTURE Liczniki zdalnego odczytu Kalisz ENERGA Operator Czas trwania projektu: 2010 2012 Cel projektu: instalacja liczników zdalnego
Bardziej szczegółowoTaryfa dla obrotu energii elektrycznej
MIEJSKA ENERGETYKA CIEPLNA SPÓŁKA Z O. O. W OSTROWCU ŚWIĘTOKRZYSKIM 27-400 Ostrowiec Św., ul. Sienkiewicza 91 KRS: 0000010670 Sąd Rejonowy w Kielcach Kapitał zakładowy 42.979.000,00 zł NIP 661-000-02-08
Bardziej szczegółowoOPERATOR SYSTEMU PRZESYŁOWEGO. Karta aktualizacji nr CB/3/2012 IRiESP - Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi
regulacyjnych usług systemowych w zakresie rezerwy interwencyjnej, o dodatkową usługę pod nazwą Interwencyjna rezerwa zimna, zapewniającą OSP dostęp do jednostek wytwórczych utrzymywanych w gotowości do
Bardziej szczegółowoETAP II: Opracowanie koncepcji
Opracowanie modelu stosowania mechanizmów DSR na rynku energii w Polsce ETAP II: Opracowanie koncepcji mechanizmów DSR dla krajowego rynku energii elektrycznej Opracowanie wykonane na zlecenie PSE Operator
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) modułu/przedmiotu ELEKTROTECHNIKA (Nazwa kierunku studiów)
Przedmiot: Gospodarka elektroenergetyczna Karta (sylabus) modułu/przedmiotu ELEKTROTECHNIKA (Nazwa kierunku studiów) Kod przedmiotu: E42_D Typ przedmiotu/modułu: obowiązkowy X obieralny Rok: czwarty Semestr:
Bardziej szczegółowo15239/17 ADD 1 ap/mo/mg 1 DGE 2B
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 13 grudnia 2017 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2016/0380 (COD) 15239/17 ADD 1 NOTA Od: Komitet Stałych Przedstawicieli (część I) Do: Rada ENER 488
Bardziej szczegółowoWojciech Grządzielski, Adam Jaśkowski, Grzegorz Wielgus
SIEĆ DYSTRYBUCYJNA OGNIWEM STRATEGICZNEJ ROZBUDOWY SYSTEMU GAZOWEGO ZWIĘKSZAJĄCEGO BEZPIECZEŃSTWO DOSTAW GAZU ZIEMNEGO ORAZ STOPIEŃ DOSTĘPU SPOŁECZEŃSTWA DO SIECI Wojciech Grządzielski, Adam Jaśkowski,
Bardziej szczegółowoSTANDARDOWY CENNIK SPRZEDAŻY ENERGII ELEKTRYCZNEJ DLA ODBIORCÓW
STANDARDOWY CENNIK SPRZEDAŻY ENERGII ELEKTRYCZNEJ DLA ODBIORCÓW Okres obowiązywania: od 1 stycznia 2019 do odwołania Warszawa, 31 grudnia 2018 1. INFORMACJE OGÓLNE 1.1. Niniejszy Cennik dla energii elektrycznej,
Bardziej szczegółowoEnergia na oszczędzanie
Energia na oszczędzanie Autorzy: Adam Olszewski, Mieczysław Wrocławski - Energa-Operator SA ("Energia Elektryczna" - listopad 2015) Tytułowa Energia na oszczędzanie to projekt wykorzystujący behawioralne
Bardziej szczegółowoDOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia XXX r. [ ](2013) XXX draft DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI Wytyczne dotyczące dyrektywy 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/WE
Bardziej szczegółowoTARYFA DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ
TARYFA DLA ENERGII ELEKTRYCZNEJ Power 21 Sp. z o.o. obowiązująca odbiorców na obszarze miasta Raciborza od dnia 1 kwietnia 2015 roku zatwierdzona przez Zarząd Power 21 Sp. z o.o. uchwałą z dnia 25 marca
Bardziej szczegółowoProjekt ElGrid a CO2. Krzysztof Kołodziejczyk Doradca Zarządu ds. sektora Utility
Projekt ElGrid a CO2 Krzysztof Kołodziejczyk Doradca Zarządu ds. sektora Utility Energetyczna sieć przyszłości, a może teraźniejszości? Wycinki z prasy listopadowej powstanie Krajowa Platforma Inteligentnych
Bardziej szczegółowoUrząd Regulacji Energetyki
Niezależny Operator Pomiarów dr. inż. Tomasz Kowalak Dyrektor Departamentu Taryf A Chłodna 64, 0 872 W Procesy Inwestycyjne 31 marca 2008 r. e mail: @ 48 2 61 62 10 48 2 61 62 19 1 Kluczowe kwestie: 1.
Bardziej szczegółowoNowe zadania i nowe wyzwania w warunkach deficytu mocy i niedoboru uprawnień do emisji CO2 Jan Noworyta Doradca Zarządu
Rola giełdy na rynku energii elektrycznej. Nowe zadania i nowe wyzwania w warunkach deficytu mocy i niedoboru uprawnień do emisji CO2 Jan Noworyta Doradca Zarządu Warszawa, 25 kwietnia 2008 Międzynarodowa
Bardziej szczegółowoZAPRASZA NA PRAKTYCZNE WARSZTATY
ZAPRASZA NA PRAKTYCZNE WARSZTATY UMOWY W ENERGETYCE Termin: 29-30 marca 2011 Miejsce: Centrum Szkolenia Gazownictwa, ul. Kasprzaka 25, Warszawa www.onpromotion.pl GRUPA DOCELOWA WARSZTATÓW: Warsztaty są
Bardziej szczegółowoUsytuowanie i regulacje prawne dotyczące biomasy leśnej
Usytuowanie i regulacje prawne dotyczące biomasy leśnej Wzywania stojące przed polską energetyką w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 roku Wysokie zapotrzebowanie na energię dla rozwijającej
Bardziej szczegółowoCzy Polska rzeczywiście potrzebuje rynku mocy?
Czy Polska rzeczywiście potrzebuje rynku mocy? Autorzy: Robert Zajdler, Marcin Gałczyński - Zajdler Energy Lawyers & Consultants Od pewnego czasu obserwujemy dyskusję wskazującą na zasadność wprowadzenia
Bardziej szczegółowoRealia biznesowe - redukcja emisji CO 2
Realia biznesowe - redukcja emisji CO 2 Dec-09 1 Andrzej Szymański Prezes Zarządu Landis+Gyr manage energy better 10 kroków do redukcji emisji CO 2 + Zmiana źródeł światła Jedna żarówka energooszczędna
Bardziej szczegółowoilość (MWh) 01 ilość (MWh) 03 wartość 04 ilość (MWh) 05 wartość 06 ilość (MWh) 07 wartość 08 ilość (MWh) 09 wartość 10 ilość (MWh) 11 wartość 12
iministerstwo GOSPODARKI pl. Trzech Krzyży 5, 00-507 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Numer identyfikacyjny - REGON a) Niepotrzebne skreślić G - 10.4 k Sprawozdanie o działalności przedsiębiorstwa
Bardziej szczegółowoCENNIK ENERGII ELEKTRYCZNEJ Nr 1/2019
CENNIK ENERGII ELEKTRYCZNEJ Nr 1/2019 PAL1 Sp. z o.o. obowiązujący od dnia 1 lipca 2019 roku zatwierdzony przez Zarząd PAL1 Sp. z o.o. uchwałą nr 5/2019 z dnia 28 czerwca 2019 r. PAL1 SP. Z O.O. Strona
Bardziej szczegółowoZakłady Chemiczne "POLICE" S.A.
Strona / stron 1 /7 Spis treści: A. POSTANOWIENIA OGÓLNE 2 B. PODSTAWY PRAWNE OPRACOWANIA IRiESD 4 C. ZAKRES PRZEDMIOTOWY I PODMIOTOWY IRiESD ORAZ STRUKTURA IRiESD 5 D. WEJŚCIE W ŻYCIE IRiESD ORAZ TRYB
Bardziej szczegółowoInnowacje w Grupie Kapitałowej ENERGA. Gdańsk. 10.2015
Innowacje w Grupie Kapitałowej ENERGA Gdańsk. 10.2015 ENERGA liderem energetycznych innowacji Grupa ENERGA wykorzystując postęp technologiczny wdraża innowacje w kluczowych obszarach swojej działalności.
Bardziej szczegółowoANKIETA. Część I AKTYWNY ODBIORCA ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA RYNKU BILANSUJACYM
ANKIETA Ankieta określająca zainteresowanie odbiorców i przedsiębiorstw obrotu aktywnym udziałem w Rynku Bilansującym (RB) oraz udziałem w programach przeciwawaryjnych Część I AKTYWNY ODBIORCA ENERGII
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIKI. wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 23.2.2017 r. COM(2016) 864 final ANNEXES 1 to 5 ZAŁĄCZNIKI do wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego
Bardziej szczegółowoLiberalizacja rynku gazu w Polsce
Liberalizacja rynku gazu w Polsce stan obecny i perspektywy Warsztaty dla uczestników rynku gazu 16 października 2014 r. Warszawa, 2014 Stan obecny Rynek gazu w Polsce struktura rynku Odbiorcy końcowi:
Bardziej szczegółowoZarządzanie popytem na energię w miastach
WYDZIAŁ INśYNIERII ŚRODOWISKA Zarządzanie popytem na energię w miastach Podstawowe pojęcia DSM, IRP i rys historyczny page 1 System zintegrowanego planowania zasobów energetycznych Integrated Resource
Bardziej szczegółowoANALIZA WPŁYWU GENERACJI WIATROWEJ NA POZIOM REZERWY MOCY W KRAJOWYM SYSTEMIE ELEKTROENERGETYCZNYM
ANALIZA WPŁYWU GENERACJI WIATROWEJ NA POZIOM REZERWY MOCY W KRAJOWYM SYSTEMIE ELEKTROENERGETYCZNYM Autorzy: Zbigniew Połecki, Piotr Kacejko ("Rynek Energii" - luty 2017 r.) Słowa kluczowe: energetyka wiatrowa,
Bardziej szczegółowoWarszawa 1, skr. poczt Dział 1. Ceny energii elektrycznej odbiorcy taryfowi. Dział 1. Ceny energii elektrycznej odbiorcy taryfowi (dok.
iministerstwo GOSPODARKI pl. Trzech Krzyży 5, 00-507 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Numer identyfikacyjny - REGON a) Niepotrzebne skreślić Dział 1. Ceny energii elektrycznej odbiorcy taryfowi
Bardziej szczegółowoTransformacja Energetyczna
Transformacja Energetyczna Znaczenie Transformacji Energetycznej Transformacja energetyki wymaga długofalowej zmiany strukturalnej w naszym podejściu do systemów energetycznych, tworząc bardziej zintegrowany
Bardziej szczegółowoMechanizmy rynkowe Rynek Mocy Rozwiązanie dla Polski Polski Komitet Światowej Rady Energetycznej Warszawa, r
Mechanizmy rynkowe 1 Rynek Mocy Rozwiązanie dla Polski Polski Komitet Światowej Rady Energetycznej Warszawa, 29.10.2014r W. Łyżwa, B. Olek, M. Wierzbowski, W. Mielczarski Instytut Elektroenergetyki, Politechnika
Bardziej szczegółowo