PROGRAM EDUKACYJNY DLA PACJENTÓW NIEDOŻYWIENIE W SCHORZENIACH UKŁADU ODDECHOWEGO.

Transkrypt

1 PROGRAM EDUKACYJNY DLA PACJENTÓW NIEDOŻYWIENIE W SCHORZENIACH UKŁADU ODDECHOWEGO. Prjekt Edukacji Pacjentów realizwany w ramach systemu jakści- Akredytacja i prjektu Szpitali Prmujących Zdrwie HPH Szpital akredytwany Szpital Prmujący Zdrwie Zatwierdził: ZASTĘPCA DYREKTORA DS. LECZNICTWA PEŁNOMOCNIK DYREKTORA DS. JAKOŚCI 1

2 PROGRAM EDUKACYJNY DLA PACJENTÓW NIEDOŻYWIENIE W SCHORZENIACH UKŁ. ODDECHOWEGO. 1.Cel główny: Wykrycie niedżywienia wśród pacjentów. 2.Cele pśrednie: pacjent psiada wiedzę na temat knsekwencji niedżywienia pacjent zna bjawy i pwikłania niewłaściweg dżywiania pacjent psiada wiedzę, na temat ptrzeby/kniecznści spżywania pkarmu I. GŁÓWNE ZAGADNIENIA 1.Niedżywienie t stan rganizmu będący skutkiem zazwyczaj przedłużneg niedbru składników pkarmwych ( najczęściej tłuszczów i węglwdanów) wynikającym z niedbru kreślnych składników w spżywanych pkarmach, bądź z ich niewielkiej ilści. Skutkiem jest zazwyczaj utrata masy ciała i wychudzenie, rzadziej bjawy niedbru jakiegś składnika (np. witaminy w pżywieniu). Występuje n najczęściej u pacjentów w pdeszłym wieku (50%); z chrbami układu ddechweg (45%); chrbami zapalnymi jelit (80%) i nwtwrami złśliwymi (85%). U 30% chrych prawidłw dżywinych niedżywienie rzwija się w trakcie hspitalizacji. 2

3 PROGRAM EDUKACYJNY DLA PACJENTÓW 2. Przyczyny niedżywienia pacjentów z chrbami płuc: prblemy z uzębieniem, brak lub niewłaściwa jakść prtez dusznść utrudniająca spżywanie psiłków dusznść wysiłkwa utrudniająca zakupy i przygtwanie jedzenia wzmżny katablizm, szczególnie w kresach zastrzeń chrby. Szkdliwe efekty niedżywienia mże nasilać hipksemia (niedtlenienie) i gólnustrjwy prces zapalny. D utraty masy mięśniwej przyczynia się brak ruchu raz długtrwałe stswanie glikkrtyksteridów dustnych. 3.Ptencjalne knsekwencje niedżywienia t: zmniejszenie dprnści, częstsze zakażenia wiruswe i bakteryjne, większa częsttliwść i ciężkść zastrzeń POChP zmniejszenie siły mięśni, w tym mięśni ddechwych, prwadzące d zmniejszenia wydlnści fizycznej raz pgrszenia wydlnści ddechwej u niedżywinych chrych temp pgarszania się czynnści płuc, a więc prgresji chrby jest większe. 3

4 4.Pstępwanie w przypadku niedżywienia: właściwe leczenie w chrbach płuc zmniejszenie nasilenia dusznści wskutek leczenia farmaklgiczneg i niekiedy również przewlekłej tlenterapii ułatwia przygtwywanie i spżywanie psiłków (ułatwieniem bywa stswanie wąsów tlenwych pdczas psiłku). kntrla stanu uzębienia, w razie ptrzeby zastswanie prtez właściwa dieta psiłki pwinny być urzmaicne, wystarczającej zawartści kalrii; w razie nasilnej dusznści, utrudniającej jedzenie wskazane jest spżywanie częstych, małych psiłków dużej zawartści kalrii - dla ustalenie ptymalnej diety wskazana mże być knsultacja z dietetykiem w razie ptrzeby stswanie suplementów diety rehabilitacja - ćwiczenia fizyczne nie tylk pprawiają wydlnść chreg, wykazan, że wpływaja również krzystnie na apetyt. ETAPY PROGRAMU pstępwanie terapeutyczne 1.Wywiad żywieniwy z pacjentem Pierwszym krkiem w kierunku ceny stanu dżywienia pacjenta jest badanie przesiewwe mające na celu szybką cenę, czy pacjent jest już w grupie ryzyka występwania niedżywienia, czy mże się t stać w trakcie chrby - Identyfikacja wg skali ceny ryzyka niedżywienia NRS 2002 lub SGA; 2.Pmiary antrpmetryczne: pmiaru wagi, wzrstu, kreślenie wskaźnika BMI (bdy mass index) wg wzru: BMI [kg/m2]=masa ciała[kg]/wzrst [m])2 4

5 >30 kg/m2 duża nadwaga 25-29,9 kg/m2 nadwaga 20-24,9 kg/m2 prawidłwy stan dżywienia 17-19,9 kg/m2- ryzyk niedżywienia (w tej sytuacji wskazane jest leczenie żywieniwe) <17 kg/m2- niedżywienie (w tej sytuacji knieczne jest leczenie żywieniwe) 3.Badania bichemiczne uznaje się za bardz przydatne w kwalifikacji pacjenta d leczenia żywieniweg, w mnitrwaniu skutecznści leczenia żywieniweg raz d diagnzwania ewentualnych zaburzeń metablicznych. Pnadt są ne biektywne i pwtarzalne, przez c umżliwiają mdyfikację prwadzneg leczenia żywieniweg. Największe znaczenie w cenie stanu dżywienia ma kilka białek takich jak: albumina, transferyna, prealbumina raz całkwita liczba limfcytów (CLL). Albumina jest bardz ważnym parametrem prgnstycznym pwikłań wynikających ze złeg stanu dżywienia. Wykazan, że bniżny pzim teg białka w przypadku pacjentów hspitalizwanych kreluje z 6-krtnym wzrstem śmiertelnści. Uznaje się, że stężenie teg białka pniżej 3,5 mg/dl świadczy niedżywieniu. Interpretacja wartści albuminy w zależnści d stanu dżywienia (wg De Chicc): stężenie albuminy [g/dl] Nrma 3,5-5,0 g/dl stan dżywienia: niedżywienie lekkie 3,0-3,4 niedżywienie średnie 2,1-2,9 niedżywienie ciężkie <2,1 5

6 4.Badania immunlgiczne niedżywienie zwykle łączy się z upśledzeniem dprnści immunlgicznej, wyrażającej się spadkiem bezwzględnej liczby limfcytów we krwi i upśledzeniem dprnści kmórkwej. Obliczana jest w następujący spsób: CLL=% limfcytów x liczba limfcytów/100 prawidłwa wartść pwinna wynsić pwyżej 1500 w 1 mm3 krwi bwdwej. Wartść pniżej mże wskazywać na upśledzenie stanu dżywienia jak i zaburzenie dprnści. 5.Ustalenie zaptrzebwania energetyczneg raz całkwiteg zaptrzebwania; 6.Zbilanswanie całkwiteg zaptrzebwania energetyczneg dpwiednią pdażą białka ( k. 20% całkwitej energii), tłuszczów (30%) i węglwdanów (50%). 7.Wyznaczenie zaptrzebwania na wdę wg wzru 1500 ml+(masa ciała- 20)x20ml 8. Wyrównanie zaburzeń elektrlitwych i mineralnych w przypadku gdy zachdzi taka ptrzeba; 9.Przekazanie pacjentwi ultek i zaleceń d samdzielneg stswania. Raz w tygdniu knsultacje dietetyczne.(śrda w gdz.10-12),ankiety przy przyjęciu i wypisie pacjenta ze szpitala. 10.W dniu wypisu, weryfikacja zamierzneg celu pprzez pnwne dknanie pmiarów antrpmetrycznych (pmiar wagi i BMI). 6

7 Pstępwanie dietetyczne Pacjenci ze schrzeniami układu ddechweg, pdbnie jak wszyscy inni, pwinni mieć zdrwą, dbrze zbilanswaną, urzmaicną dietę. Jednak, birąc pd uwagę isttę chrby, przy kmpnwaniu diety chreg na POChP musimy uwzględnić znacznie zwiększną pracę przepny w tej chrbie. Należy więc unikać zbyt bfitych psiłków i wzdymających prduktów, które unsząc przepnę ku górze znacznie utrudniają ddychanie. Stąd też knieczne jest przyjęcie kilku prstych zasad: 1. Chry pwinien jeść małe psiłki, ale częst. Pleca się jedzenie pięciu, a nawet sześciu mniejszych bjętściw psiłków. Nie zaleca się natmiast 2-daniwych biadów z deserem spżywanych na raz. Mniejsze psiłki są nie tylk mniej męczące dla chreg, ale również, mniejsza ilść pkarmu w żłądku ułatwia pracę przepnie. 2. Należy bezwzględnie unikać wzdymających, ciężkstrawnych prduktów, takich jak nasina warzyw strączkwych (grch, fasla, bób), 7

8 warzywa kapustne (kapusta kalafir) i inne, które zwiększając ilść gazów w jelitach unszą przepnę ku górze i nasilają jej pracę. 3.Należy unikać jedzenia bezpśredni przed płżeniem się spać. Ostatni psiłek należy zjeść minimum trzy gdziny przed płżeniem się d łóżka, b przepna w pzycji leżącej pracuje znacznie grzej i wypełniny przed snem żłądek prwadzi d dusznści ncnych. Układając jadłspis chreg, przed pdjęciem decyzji kalrycznści psiłków, pwinniśmy cenić aktualny stan dżywienia pacjenta. Chrzy z dlegliwściami układu ddechweg jeszcze bardziej niż inni pwinni dbać prawidłwą masę ciała. Nadwaga wymaga bwiem dstarczenia większej ilści tlenu, aby prawidłw utlenwać nadmiar tkanek d czeg układ ddechwy chreg z POChP nie jest przygtwany, niedwaga natmiast prwadzi d słabienia mięśni, w tym również ddechwych, i pgłębia tczącą się chrbę. Dietę chreg determinuje również ilść tlenu niezbędna d spalania zjadanych pkarmów. Najmniej tlenu niezbędneg d spalania wymagają tłuszcze. Wynika z teg, że dieta w tej chrbie pwinna zawierać więcej tłuszczów niż węglwdanów (w tym słdyczy) i białek. Pwinniśmy wybierać tzw. "zdrwe tłuszcze", tzn. tłuszcze zawierające nienasycne kwasy tłuszczwe, dbając równwagę prduktów zawierających kwasy mega-6 i mega-3. Należy więc spżywać leje rślinne, ale częściej sięgać p liwę z liwek, lej rzepakwy i lniany, a niec rzadziej używać leju słnecznikweg i kukurydzianeg raz margaryn. Jak najczęściej jeść ryby mrskie, które pwinny stanwić pdstawę diety chreg, d psiłków ddawać zielne warzywa (sałatę, szpinak), które ułatwiają przyswajanie kwasów mega- 3. Wart aby w jadłspisie chreg zagściły też zawierające "zdrwe tłuszcze" rzechy, migdały, pistacje i inne nasina. Białka (w ilści 1,5 g na kg wagi należnej) w diecie chreg pwinny być dstarczane w pstaci chudeg mięsa (kurczak, indyk, ryby) i przetwrów mlecznych (jgurty, kktajle mleczne i mleczn-wcwe, sery twargwe i pasty twargwe). Chrzy z niskim BMI winni używać mleka pełntłusteg i wyskprcentwej śmietany, chrzy z nadwagą mleka i serów półtłustych lub chudych. 8

9 Węglwdany (grube kasze, pieczyw pełnziarniste, makarny pełnziarniste, ryż biały i brązwy) należy spżywać zgdnie z zaptrzebwaniem kalrycznym, stswnie d zaplanwaneg, prawidłweg BMI. Chry musi także dbać regularne wypróżnienia, jeg dieta musi więc być bgata w błnnik, który pprawia perystaltykę jelit. Dzienne spżycie błnnika pwinn wynsić gramów. Błnnik zawierają tręby, ryż, pieczyw raz warzywa i wce. Chrym szczególnie pleca się spżywanie takich warzyw jak: papryka (czerwna i zielna), pmidry, buraki, pietruszka, szparagi, szpinak, sałata zielna, drbn starte surówki i niewzdymające wce. Ważne: Pamiętajmy, że chry z dlegliwściami układu ddechweg najczęściej cierpi na brak apetytu z pwdu męczenia się w trakcie jedzenia i dusznści ppsiłkwej. Ptrawy muszą więc być urzmaicne, smaczne, ale i łatwe w przygtwaniu, aby chry miał mżliwść przygtwać ich samdzielnie. 9