Temat: Zagrożenia od urządzeń elektrycznych. Zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy. oraz doświadczenia życiowe. ą ń elektrycznych.

Transkrypt

1 MODUŁ III LEKCJA 2 Temat: Zagrożenia od urządzeń elektrycznych Zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy TEMAT: Czas realizacji: 1 godzina lekcyjna PRZEZNACZONY Cele operacyjne: DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu Po zakończeniu zajęć uczeń: Kultura bezpieczeństwa zna podstawowe zagrożenia pochodzące od urządze ą ń elektrycznych i przyczyny ich powstawania, CZAS REALIZACJI: zna działanie anie prą ądu elektrycznego 10 godzin na organizm lekcyjnych ludzki, wie, jakie są stosowane środki ochrony od porażeń, umie wł aściwie użytkować urządzenia ą elektryczne, umie wł aściwie zachować się w przypadku wystąpienia ą porażenia prą ądem elektrycznym, POZIOM propaguje WIEDZY zasady bezpiecznej pracy z urządzeniami ą elektrycznymi. POCZĄTKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej Treści: oraz doświadczenia życiowe 1. Zagrożenia od urządze ą ń elektrycznych. 2. Przyczyny porażenia i oparzenia prą ądem elektrycznym. POMOCE 3. Działanie prądu ą elektrycznego na organizm ludzki. DYDAKTYCZNE: rzutnik pisma, 4. Podstawowe zasady bezpieczeństwa przy użytkowaniu urządze ą ń elektrycznych. 5. Zasady ratowania osób porażonych foliogramy, onych prą ądem elektrycznym. Pomoce dydaktyczne: CELE EDUKACYJNE materiał źródłowy, OGÓLNE: rzutnik pisma, W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczenia się foliogramy, karta ćwicze ń. uczeń powinien: Spis foliogramów rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych Nr Tytuł czynników, 7. Zagrożenia od urządze ą ń elektrycznych. 8. Przyczyny porażenia potrafić i oparzenia wymienić prą ądem metody elektrycznym. likwidacji lub ograniczania wpływu 9. Działanie prądu ą elektrycznego tych czynników, na organizm ludzki. 10. Ochrony przed porażeniem wiedzieć, prą jak ądem. ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy, 11. Ochrony przed porażeniem prą ądem przy dotyku bezpośrednim Podstawowe zasady rozróżniać bezpiecznego środki użytkowania ochrony urządze indywidualnej ą ń elektrycznych. i znać ich przeznaczenie. 21., 22., 23. Sposoby uwalniania porażonego spod działania ania prą ądu elektrycznego. SPIS JEDNOSTEK TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy 2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych 3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie 4. Drgania mechaniczne wibracje. Hałas w środowisku pracy 5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka 6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy 7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy 8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy 9. Środki ochrony indywidualnej 88 98

2 MODUŁ MODUŁ III III LITERATURA: 1. Plan B. Rączkowski: zajęć: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk Lp. Zagrożenia Treść mechaniczne. CIOP, Warszawa Metoda nauczania Czas realizacji 3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy. COSTiW 1. Temat SEP, i cele Warszawa lekcji min. 4. Energia elektryczna i ądze 2. Wstęp - nieuchronność elektryczność zagrożeń statyczna. elektrycznych CIOP, Warszawa Wykład, dyskusja 5 min. 5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym. Etiologia 3. Zagrożenia i pomoc od przedlekarska. urządze ń elektrycznych WNT, Warszawa Wykład, pytania 4 min. ądem elektrycznym 6. Oświetlenie 4. Przyczyny pomieszczeń porażenia i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa Wykład, 5 min. ądu elektrycznego na organizm ludzki 7. Zagrożenia i oparzenia elektromagnetyczne. prądem elektrycznym CIOP, Warszawa pytania, dyskusja 8. Hałas. 5. Działanie CIOP, Warszawa prądu elektrycznego na organizm ludzki Wykład, pytania 5 min. ądze 9. Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa Podstawowe zasady bezpieczeństwa Wykład, pytania, ćwiczenie 10 min. 10. D. Koradecka: przy użytkowaniu Bezpieczeństwo urządze ń elektrycznych pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa ądem elektrycznym 11. Kodeks pracy i inne akty prawne. 8. Zasady ratowania osób Wykład, 12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa min. porażonych prądem elektrycznym pytania, dyskusja 13. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk SCENARIUSZ ZAJĘĆ 16. Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, Ad. 1. Podaj temat lekcji. Zapoznaj uczniów z celami lekcji i zachęć do zadawania pytań. Ad. 2. Poinformuj uczniów, jakie zagrożenia mogą wystąpić przy użytkowaniu urządze ą ń elektrycznych i jakie są to przykładowe urządzenia. Przedstaw foliogram nr 7 oraz wyjaśnij, że zagrożeń tych nie można uniknąć, ale można zmniejszyć ryzyko z nimi związane, albo prawdopodobieństwo ich występowania. Ad. 3. Podaj przyczyny porażenia i oparzenia prądem ą elektrycznym. Przedstaw foliogram nr 8. Ad. 4. Wyjaśnij uczniom, jakie są skutki bezpośrednie, a jakie pośrednie, działania prądu ą elektrycznego na organizm człowieka. Przedstaw foliogram nr 9. Zwróć uwagę uczniom na objawy działania prądu ą przemiennego na organizm człowieka. Powiedz, że skutki rażenia prądem ą elektrycznym zależą od rodzaju i wartości prądu ą oraz czasu jego przepływu przez organizm człowieka. Ad. 5. Poinformuj uczniów, że, aby nie dopuścić do powstania niebezpieczeństwa porażenia prądem ą elektrycznym, stosuje się ochrony. Przedstaw foliogramy nr Podaj podstawowe zasady bezpieczeństwa użytkowania urządze ń elektrycznych i podkreśl możliwość wystąpienia zagrożenia porażenia prądem w w sytuacjach codziennych. Przedstaw foliogramy nr

3 Ad. 6. Podkreśl, że ratując ą porażonego, należy działać: szybko, sprawnie i spokojnie. Uświadom uczniom, że porażonego człowieka można jeszcze uratować, jeżeli udzieli mu się skutecznej pomocy przed upływem 5 minut, tzn. przed upływem czasu, jaki bez dopływu tlenu może przeżyć kora mózgowa. MODUŁ III Podaj metody uwolnienia porażonego spod działania prądu ą elektrycznego. Przedstaw foliogramy 21, 22, 23. Podkreśl, że bezpośrednio po uwolnieniu porażonego spod napięcia, należy ocenić jego stan a następnie zdecydować, jaki ma być zakres pomocy i sposób jej udzielania. TEMAT: Wykonaj z uczniami ćwiczenie. Zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy ĆWICZENIE (dla nauczyciela z odpowiedziami) PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu Przedstaw rysunek pt. Przykłady środków ochrony przeciwporażeniowej przy dotyku bezpośrednim - foliogram nr 11. Kultura bezpieczeństwa każdy uczeń w swoim ćwiczeniu powinien opisać, jakie środki ochrony przed prądem ą przy dotyku bezpo- CZAS średnim REALIZACJI: są przedstawione na 10 rysunku, godzin lekcyjnych wytypowana osoba powinna przedstawić wyniki ćwiczenia. POZIOM Odpowiedzi: WIEDZY a) izolacja POCZĄTKOWEJ: b) osłony wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej c) bariery oraz doświadczenia życiowe d) umieszczanie poza zasięgiem ręki Trzeba zaznaczyć, iż c) i d) zasadniczo mogą być dopuszczone w przypadku niewykwalifikowanego personelu POMOCE (gdyż zapobiegają niezamierzonemu dotknięciu). DYDAKTYCZNE: rzutnik pisma, PYTANIA KONTROLNE Z ODPOWIEDZIAMI foliogramy, 1. Co to jest porażenie elektryczne? Odpowiedź: Jest to przepływ prądu elektrycznego przez ciało człowieka w chwili, gdy jednocześnie styka się on z CELE EDUKACYJNE dwoma punktami pozostającymi pod różnymi potencjałami elektrycznymi w zamyka się obwód OGÓLNE: elektryczny W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczenia się uczeń powinien: 2. Jakie są zagrożenia od urządzeń rozpoznawać elektrycznych? czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe Odpowiedź: Zagrożenia od w urządze środowisku ą ń elektrycznych pracy oraz to: umieć zidentyfikować źródła tych porażenia i oparzenia czynników, prądem ą elektrycznym, pożary, potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu wybuchy, szkodliwe działanie tych czynników, pola elektrycznego i elektromagnetycznego na organizm ludzki. wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy, 3. Co może być przyczyną porażenia i oparzenia prądem elektrycznym? rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie. Odpowiedź: Porażenia i oparzenia prądem ą elektrycznym powodowane są: SPIS JEDNOSTEK wadliwą budową urządze ą ń, nieprzestrzeganiem przepisów bezpieczeństwa, TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy lekkomyślnością, błędnym postępowaniem, 2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych brakiem odpowiedniej 3. Oświetlenie wiedzy pomieszczeń o zagrożeniach, i stanowisk pracy. Promieniowanie pojawieniem 4. się Drgania napięcia mechaniczne na przewodzących wibracje. częściach Hałas urządzenia, w środowisku nie b pracy nie będących normalnie pod napięciem (obudowy), 5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka łukiem elektrycznym. 6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy 4. Jakie może być działanie prądu elektrycznego na organizm ludzki? 7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy Odpowiedź: Działanie prądu ą elektrycznego może być: bezpośrednie, 8. Ocena gdy przez ryzyka ciało zawodowego człowieka przepływa na stanowisku prąd ą elektryczny pracy pośrednie, 9. które Środki powstaje ochrony bez przepływu indywidualnej prądu ą przez organizm człowieka

4 MODUŁ MODUŁ III III LITERATURA: 5. Podaj, jakie stosuje się środki ochrony od porażenia prądem elektrycznym. 1. B. Odpowiedź: Rączkowski: Środkami BHP w praktyce. ochrony od ODDK porażenia Gdańsk prądem elektrycznym są: izolacje robocze przewodów, 2. Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa osłony i obudowy ąd, poza zasi 3. Uczciwek T.: Dozór ogrodzenia i eksploatacja state i przenośne, instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy. łączniki ró ądowe), COSTiW SEP, Warszawa umieszczenie przewodów, w których ptynie prąd, poza zasięgiem ręki (na wysokości), samoczynne wytaczanie zasilania (bezpieczniki, wyłączniki różnicowoprądowe), 4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa izolacje podwójne (wzmocnione), 5. Buuehl R., Majak napięcia A., Seferna bezpieczne, J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym. Etiologia i pomoc ochrona przedlekarska. napięciami WNT, Warszawa szczątkowymi Oświetlenie Uwaga: 4 pierwsze pomieszczeń odpowiedzi i stanowisk dotyczą pracy. środków CIOP, ochrony Warszawa przed dotykiem bezpośrednim, dwie następne 7. Zagrożenia - to środki ochrony elektromagnetyczne. przed dotykiem CIOP, pośrednim. Warszawa ądzenia elektrycznego nale ący nie s Hałas. Wymień CIOP, podstawowe Warszawa zasady bezpieczeństwa stosowane w celu uniknięcia porażenia prądem 9. Drgania elektrycznym. mechaniczne. CIOP, Warszawa Odpowiedź: a) przed użyciem dowolnego urządzenia elektrycznego należy sprawdzić, czy jego obudowa 10. D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa lub przewód zasilający nie s ą uszkodzone (jak stwierdzono uszkodzenie urządzenie-wycofujemy!) 11. Kodeks pracy i inne akty prawne. b) nigdy nie wolno dotykać nieizolowanych przewodów, które są pod napięciem, a także 12. Czynniki zagrożeń zbliżać biologicznych się do nich, w środowisku pracy. CIOP, Warszawa Psychofizjologiczne c) zawsze problemy przed podłączeniem człowieka w urządzenia środowisku do pracy. sieci zasilającej CIOP, Warszawa trzeba sprawdzić, czy wtyczka przewodu zasi lającego ą jest dostosowana do gniazda wtykowego (czy jest z bolcem ochronnym 14. Zarządzanie bezpieczeństwem czy bez), jeżeli wtyczka pracy nie i ryzykiem. pasuje, nie CIOP, mpróbować Warszawa jej naprawiać! Ocena ryzyka d) zawodowego należy używać na przewodów stanowisku i urządze spawacza dzeń elektrycznych elektrycznego. ze znakiem ODiDK, bezpieczeństwa Gdańsk B, 16. Środki ochrony e) indywidualnej. w każdym przypadku CIOP, Warszawa, uszkodzenia urządzenia elektrycznego, podczas jego użytkowania, należy odłączyć je spod napięcia, f) osoby, które nie mają odpowiednich kwalifikacji, nie mogą wykonywać napraw i udoskonaleń urządzeń elektrycznych ("udoskonaleń" nie wolno dokonywać nawet osobom z kwalifikacjami). g) obecność lub brak napięcia sprawdzamy tylko za pomocą odpowiedniego wskaźnika napięcia, h) nigdy nie wolno zdejmować obudowy sprzętu elektrycznego przed odłączeniem go od zasilania, i) nigdy nie wolno używać zawilgoconego sprzętu elektrycznego i urządzeń elektrycznych, j) nie wolno korzystać z urządzeń elektrycznych, zażywając kąpieli w wannie lub pod prysznicem, k) nie dopuszczać, aby dzieci manipulowały przy gniazdach wtyczkowych i bawiły się urządzeniami elek trycznymi, I) jeśli chcesz bezpiecznie wymienić żarówkę - wyłącz bezpiecznik, m) nie zostawiaj bez nadzoru urządzeń grzejnych, gdyż mogą być one źródłem pożaru. 7. Podaj metody uwalniania porażonego spod działania prądu elektrycznego. Odpowiedź: Uwolnienie porażonego spod działania prądu elektrycznego należy dokonać jedną z metod: przez wyłączenie napięcia, przez odciągniecie. 8. Jakie czynności należy wykonać bezpośrednio po uwolnieniu porażonego spod działania prądu elektrycznego? Odpowiedź: Bezpośrednio po uwolnieniu porażonego onego spod napięcia należy: 1) wykonać szybkie badanie wstępne, żeby ocenić stan porażonego: czy ma świadomość, czy oddycha i jak oddycha, czy pracuje serce i zachowana jest wydolność krążenia, 2) zdecydować, jaki ma być zakres doraźnej pomocy i sposób jej udzielania

5 MATERIAŁ ŹRÓDŁOWY DLA UCZNIA MODUŁ III Temat: Zagrożenia od urządzeń elektrycznych Człowiek użytkuje zarówno proste narzędzia, jak i coraz bardziej złożone maszyny i urządzenia ą technicz- TEMAT: ne. Ułatwiają mu one pracę, zastępują Zagrożenia mięśnie, a nawet i umysł, profilaktyka uprzyjemniają życie, dają inne, dawniej niewyobrażalne możliwości. Zarazem te pożyteczne i tak pożądane urz ądzenia techniczne stwarzają zagrożenia dla człowieka i jego środowiska. w Powszechność środowisku stosowania energii pracy elektrycznej sprawia, że wypadki związane ą z elektrycznością mają również powszech ny charakter, tzn., że występują nie tylko w pracy, ale również poza nią. PRZEZNACZONY Człowiek nie ma DLA: receptorów uczniów ostrzegających szkół ą ponadgimnazjalnych go zawczasu przed zagro w ramach żeniami elektrycznymi. przedmiotu Nie można tych zagro żeń dostrzec wzrokiem, Kultura wyczuć bezpieczeństwa węchem lub usłyszeć. CZAS REALIZACJI: Porażenie prądem 10 godzin elektrycznym lekcyjnych jest to przepływ prądu elektrycznego przez ciało człowieka lub jego części oraz skutki tego przepływu. POZIOM WIEDZY POCZĄTKOWEJ: ZAGROŻENIA PRZY UŻYTKOWANIU wiedza i URZĄDZEŃ umiejętności ELEKTRYCZNYCH z zakresu szkoły TO: podstawowej i gimnazjalnej porażenia i oparzenia prądem oraz ą doświadczenia elektrycznym, życiowe pożary wybuchy POMOCE szkodliwe oddziaływanie pola elektrycznego i elektromagnetycznego na organizm ludzki. DYDAKTYCZNE: rzutnik pisma, Największa liczba wypadków, foliogramy, pochodzących ą od urz ądze ń elektrycznych, powstaje z powodu porażenia prądem ą elek trycznym, tj. wtedy, gdy prąd ą przepływa przez ciało człowieka. PORAŻENIA I OPARZENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM POWODOWANE SĄ: CELE EDUKACYJNE wadliwą budową urządze ą ń, OGÓLNE: pojawieniem się napięcia W na wyniku metalowych zorganizowanego częściach urządze ą procesu ń, nie będących nauczania uczenia ą normalnie pod się napięciem (obudowy), uczeń powinien: nieprzestrzeganiem przepisów bezpieczeństwa pracy, lekkomyślnością, rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe błędnym postępowaniem człowieka, w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych brakiem odpowiedniej wiedzy czynników, o zagrożeniach, łukiem elektrycznym, potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu rutyna. tych czynników, wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy, Statystyka mówi, że % wypadków porażenia prądem elektrycznych rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie. jest spowodowana błędnym postępowaniem człowieka, wynikającym najczęściej z braku umiejętności lub lekkomyślności. SPIS JEDNOSTEK TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy W gospodarstwach domowych przyczyną śmiertelnych porażeń są najczęściej uszkodzone przewody, wtyczki i wy łączniki oraz niedozwolone 2. Zagrożenia naprawy od tego urządzeń sprzętu elektrycznych we własnym zakresie. 3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie DZIAŁANIE PRĄDU ELEKTRYCZNEGO NA ORGANIZM CZŁOWIEKA MOŻE BYĆ: 4. Drgania mechaniczne wibracje. Hałas w środowisku pracy bezpośrednie: gdy przez ciało człowieka przepływa prąd ą elektryczny, to powodować może: 5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka - zakłócenie działania układu nerwowego, co może objawiać się: skurczami 6. Zagrożenia mięśni, czynnikami biologicznymi w środowisku pracy zatrzymaniem 7. Czynniki oddechu, psychofizyczne w środowisku pracy migotaniem komór sercowych, 8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy zaburzeniami krążenia krwi, - oparzenia 9. wewnętrzne Środki ochrony i zewnętrzne. indywidualnej

6 MODUŁ MODUŁ III III pośrednie: które powstaje bez przepływu prądu ą przez organizm człowieka, np. uszkodzenie wzroku poprzez LITERATURA: działanie łuku elektrycznego. 1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk Zagrożenia Przyjmuje mechaniczne. się, że prąd CIOP, o wartości Warszawa do ma jest prądem samouwolnienia się człowieka 3. w przeciętnych warunkach otoczenia. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy. COSTiW SEP, Warszawa OBJAWY Energia DZIAŁANIA elektryczna PRĄDU i elektryczność ELEKTRYCZNEGO statyczna. CIOP, O CZĘSTOTLIWOŚCI Warszawa Hz NA CZŁOWIEKA 5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym. Etiologia i pomoc przedlekarska. Czas WNT, Warszawa Prawdopodobieństwo Wartość działania Objawy śmiertelnego 6. prądu Oświetlenie [ma] pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa prądu porażenia 7. Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa nieokreślony Prąd ą niewyczuwalny 8. Hałas. CIOP, Warszawa W miarę wzrostu prądu ą coraz silniejsze 9. Drgania do 15 mechaniczne. nieokreślony CIOP, Warszawa skurcze mięśni palców i ramion, aż do 10. D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy objawów i ergonomia. bólu, trudność CIOP, samouwolnienia Warszawa się 11. Kodeks pracy i inne akty prawne. Silny skurcz ramion, utrudniony oddech, minuty wzrost ciśnienia krwi, granice wytrzymałości 12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa mało ł prawdopodobne Nieregularna praca serca, bardzo silne 13. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa do 1 minuty skurcze mięśni, utrata przytomności, 14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy przy dłuższym i ryzykiem. czasie CIOP, migotanie Warszawa komór serca 15. Ocena ryzyka zawodowego powyżej na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk Środki ochrony indywidualnej. jednego cyklu 50 - kilkaset CIOP, Migotanie Warszawa, komór serca, zaburzenia systemu pracy serca - nerwowego, utrata przytomności ok. 0,75 s ponad kilkaset powyżej jednego cyklu pracy serca Powtarzające ą się zatrzymania pracy serca, utrata przytomności, oparzenia niebezpieczeństwo utraty życia Aby nie dopuścić do powstania niebezpieczeństwa porażenia prądem ą elektrycznym, stosuje się m.in. następujące ą środki ochrony: izolacje robocze przewodów, osłony, obudowy, ogrodzenia stałe i przenośne, umieszczanie przewodów, w których płynie prąd ą poza zasięgiem ręki (na wysokości), samoczynne wyłączanie zasilania (bezpieczniki, urz ądzenia różnicowoprądowe), izolacje podwójne (wzmocnione), napięcia bezpieczne, W CELU UNIKNIĘCIA NIEBEZPIECZEŃSTWA PORAŻENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM NALEŻY PRZE- STRZEGAĆ PODSTAWOWYCH ZASAD BEZPIECZEŃSTWA: 1. Przed użyciem dowolnego urządzenia ą elektrycznego zawsze należy sprawdzić, czy jego obudowa lub przewód zasi lający ą nie są uszkodzone. 2. Nigdy nie wolno dotykać nieizolowanych przewodów, które są pod napięciem, a także zbliżać się do nich. 3. Zawsze przed podłączeniem urz ądzenia do sieci zasilaj ącej trzeba sprawdzić, czy wtyczka przewodu zasilającego ą jest dostosowana do gniazda wtykowego (czy jest z bolcem czy bez). 4. Należy używać przewodów i urządze ą ń elektrycznych, które mają znak zgodności wyrobu CE. 5. W każdym przypadku uszkodzenia urządzenia ą elektrycznego, podczas jego użytkowania, należy odłączy ć je spod napięcia. 6. Osoby, które nie mają odpowiednich kwalifikacji, nie mogą wykonywać napraw i udoskonaleń urządze ą ń elek trycznych ("udoskonaleń" nie wolno dokonywać nawet osobom z kwalifikacjami)

7 7. Obecność lub brak napięcia, np. w gnieździe wtykowym, sprawdzamy tylko za pomocą odpowiedniego wskaźnika napięcia. 8. Nigdy nie wolno zdejmować obudowy sprzętu elektrycznego przed odłączeniem go od zasilania. 9. Nigdy nie wolno używać zawilgoconego sprzętu elektrycznego i urządze ń elektrycznych. MODUŁ 10. W żadnym wypadku III nie wolno korzystać z urządze ń elektrycznych, zażywając kąpieli w wannie lub pod prysznicem. Grozi to śmiertelnym porażeniem prądem elektrycznym, gdyż woda przewodzi prąd. 11. Nie dopuszczać, aby dzieci manipulowały przy gniazdach wtyczkowych i bawiły się urządzeniami elektrycznymi. 12. Jeśli chcesz bezpiecznie wymienić żarówkę - wyłącz bezpiecznik. TEMAT: 13. Nie zostawiaj bez nadzoru Zagrożenia urządze ń grzejnych, i takich profilaktyka jak: żelazko, grzałka, piecyk elektryczny, gdyż mogą być one źródłem pożaru. w środowisku pracy ZASADY RATOWANIA OSÓB PORAŻONYCH PRĄDEM ELEKTRYCZNYM PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu W przypadku porażenia prądem elektrycznym szansa uratowania życia zależy od szybkości i sprawności Kultura bezpieczeństwa działania i dla tego należy działać: SZYBKO - nie tracić czasu na przyglądanie się porażonemu lub poszukiwanie osób mogących CZAS REALIZACJI: pomóc, czy na 10 inne godzin zbędne lekcyjnych czynności, SPRAWNIE - wykonywać tylko czynności zamierzone i celowe, SPOKOJNIE - nie wpadać w panikę. POZIOM WIEDZY POCZĄTKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej Najważniejszą oraz doświadczenia czynnością przy życiowe ratowaniu osoby porażonej jest uwolnienie jej od działania prądu elektrycznego (spod napięcia). POMOCE DYDAKTYCZNE: rzutnik pisma, foliogramy, Uwolnienie porażonego spod działania prądu i rozpoczęcie akcji ratowniczej powinno nastąpić jak najszybciej, ponieważ w miarę upływu czasu szanse na uratowanie szybko maleją. I tak: w pierwszej minucie po porażeniu istnieje 98% szans uratowania życia, CELE EDUKACYJNE po 3 minutach -72%, OGÓLNE: po 5 minutach -25%, W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczenia się po 8 minutach - 5%. uczeń powinien: Jeżeli w pobliżu nie ma innej osoby, rozpoznawać należy samemu czynniki przystąpić niebezpieczne, do uwolnienia szkodliwe porażonego i uciążliwe spod działania napięcia i jed nocześnie wzywać w pomocy, środowisku a następnie pracy oraz rozpocząć umieć akcję zidentyfikować ratowniczą. Jeżeli źródła w tych pobliżu są inne osoby, to za ich pośred nictwem czynników, należy wezwać pomoc lekarską. potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu UWALNIANIE PORAŻONEGO tych SPOD czynników, DZIAŁANIA PRĄDU ELEKTRYCZNEGO O NAPIĘCIU DO 1 kv wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy, rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie. Porażonego należy natychmiast uwolnić spod dziaania prądu elektrycznego SPIS JEDNOSTEK Uwolnienia porażonego spod działania prądu elektrycznego należy dokonać jedną z metod: TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy przez wyłączenie napięcia obwodu elektrycznego, na którym doszło do porażenia, np. za pomocą wyłącznika, wyciągnięcia wtyczki 2. Zagrożenia z gniazdka lub od wykręcając urządzeń bezpieczniki elektrycznych (upewniając się, że wyłączamy właściwy obwód), 3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie przez odciągnięcie porażonego od urządzeń będących pod napięciem. Ten sposób może mieć miejsce 4. dopiero Drgania po mechaniczne stwierdzeniu, że wyłączenie wibracje. napięcia Hałas w jest środowisku niemożliwe pracy lub że trwałoby za długo. 5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka Podczas odciągania porażonego nie wolno zapomnieć o bezwzględnym zakazie dotykania gołymi rękami 6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy ciała a pora żonego. Porażonego można odciągnąć, 7. chwytając Czynniki go, psychofizyczne a następnie ciągnąc w środowisku za luźne części pracy jego odzieży lub też odsuwając go spod napięcia przy 8. Ocena użyciu ryzyka dowolnego zawodowego przedmiotu wykonanego stanowisku z materiału pracyizolacyjnego, np. suchej deski, drewnianej rękojeś ci łopaty. 9. Środki ochrony indywidualnej

8 MODUŁ MODUŁ III III Bezpośrednio po uwolnieniu porażonego spod napięcia należy: LITERATURA: - wykonać szybkie badanie wstępne, żeby ocenić stan porażonego: czy ma świadomość (przytomny lub nieprzytomny), 1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk czy oddycha i jak oddycha (zwolniony lub przyspieszony oddech świadczy o ztym stanie porażonego: norma mechaniczne. oddechy/minutę), CIOP, Warszawa Zagrożenia czy pracuje serce i zachowana jest wydolność krążenia (przez bezpośrednie osłuchanie okolicy 3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy. serca na klatce piersiowej oraz zbadanie tętna na tętnicy szyjnej), COSTiW SEP, Warszawa zdecydować, jaki ma być zakres doraźnej pomocy i sposób jej udzielenia. 4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym. PYTANIA Etiologia KONTROLNE i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa Co to jest porażenie elektryczne i kiedy ma miejsce? Zagrożenia Jakie są zagrożenia elektromagnetyczne. od urządze ń CIOP, elektrycznych? Warszawa Hałas. Co może CIOP, być Warszawa przyczyną porażenia i oparzenia prądem elektrycznym? 4. Jakie może być działanie prądu elektrycznego na organizm ludzki? Drgania Podaj, jakie mechaniczne. stosuje się CIOP, ochrony Warszawa od porażenia prądem elektrycznym D. Wymień Koradecka: podstawowe Bezpieczeństwo zasady bezpieczeństwa pracy i ergonomia. stosowane CIOP, w Warszawa celu uniknięcia niebezpieczeństwa porażenia prądem elektrycznym Kodeks Jak należy pracydziałać i inne przy akty ratowaniu prawne. osób porażonych prądem elektrycznym? Czynniki Podaj metody zagrożeń uwalniania biologicznych porażonego w środowisku spod działania pracy. prądu CIOP, elektrycznego. Warszawa Jakie czynności należy wykonać bezpośrednio po uwolnieniu porażonego spod działania ania prą ądu elektrycznego? 13. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa ĆWICZENIE Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk Przyjrzyj Środki się ochrony rysunkowi: indywidualnej. CIOP, Warszawa, PRZYKŁADY ŚRODKÓW OCHRONY PRZECIWPORAŻENIOWEJ PRZY DOTYKU BEZPOŚREDNIM

9 wpisz w wykropkowane pola nazwy środków ochrony przeciwporażeniowej przy dotyku bezpośrednim: MODUŁ III a)... b)... c)... TEMAT: Zagrożenia i profilaktyka d)... w środowisku pracy PRZEZNACZONY DLA: CZAS REALIZACJI: POZIOM WIEDZY POCZĄTKOWEJ: POMOCE DYDAKTYCZNE: CELE EDUKACYJNE OGÓLNE: SPIS JEDNOSTEK TEMATYCZNYCH: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu Kultura bezpieczeństwa 10 godzin lekcyjnych wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej oraz doświadczenia życiowe rzutnik pisma, foliogramy, W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczenia się uczeń powinien: rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych czynników, potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu tych czynników, wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy, rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie. 1. Czynniki występujące w środowisku pracy 2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych 3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie 4. Drgania mechaniczne wibracje. Hałas w środowisku pracy 5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka 6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy 7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy 8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy 9. Środki ochrony indywidualnej