ROZPORZ DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 3 wrze nia 2003 r. w sprawie licencjonowania personelu lotniczego 2)

Transkrypt

1 Dz.U zm. Dz.U zm. Dz.U zm. Dz.U zm. Dz.U zm. Dz.U zm. Dz.U ROZPORZ DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 3 wrze nia 2003 r. w sprawie licencjonowania personelu lotniczego 2) (Dz. U. z dnia 19 wrze nia 2003 r.) Na podstawie art. 94 ust. 8 i 9 oraz art. 104 ust. 1 w zwi zku z art. 94 ust. 3 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 130, poz. 1112) zarz dza si, co nast puje: Rozdzia 1 Przepisy ogólne 1. Rozporz dzenie okre la: 1) wzory licencji w a ciwe dla specjalno ci lotniczych; 2) uprawnienia przyznawane i wpisywane do licencji; 3) szczegó owe wymagania dla poszczególnych rodzajów licencji, dotycz ce kwalifikacji lotniczych w zakresie wiedzy, umiej tno ci i praktyki; 4) szczegó owe zasady: a) wydawania, cofania, ograniczania, zawieszania i przywracania licencji oraz wynikaj cych z nich uprawnie, b) uznawania, zawieszania uznania, cofania uznania, przywracania uznania obcej licencji personelu lotniczego wydanej przez w a ciwy organ obcego pa stwa, c) uzyskiwania i sprawdzania kwalifikacji lotniczych, d) prowadzenia szkolenia lotniczego; 5) szczegó owe zasady prowadzenia rejestru personelu lotniczego; 6) szczegó owe warunki wykonywania uprawnie wynikaj cych z licencji; 7) wymagania dla licencji i wiadectw kwalifikacji nieprzewidzianych w ustawie. 2. Ilekro w rozporz dzeniu jest mowa o: 1) Aneksie - rozumie si przez to za cznik do Konwencji o mi dzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. (Dz. U. z 1959 r. Nr 35, poz. 212 i 214, z 1963 r. Nr 24, poz. 137 i 138, z 1969 r. Nr 27, poz. 210 i 211, z 1976 r. Nr 21, poz. 130 i 131, Nr 32, poz. 188 i 189 i Nr 39, poz. 227 i 228, z 1984 r. Nr 39, poz. 199 i 200, z 2000 r. Nr 39, poz. 446 i 447, z 2002 r. Nr 58, poz. 527 i 528 oraz z 2003 r. Nr 78, poz. 700 i 701); 2) JAR - rozumie si przez to europejskie wymagania bezpiecze stwa lotniczego JAR ustanowione przez Zrzeszenie W adz Lotniczych (JAA), wprowadzone do stosowania rozporz dzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 5 pa dziernika 2004 r. w sprawie wprowadzenia do stosowania europejskich wymaga bezpiecze stwa lotniczego JAR oraz europejskich wymaga w zakresie u atwie w lotnictwie cywilnym (Dz. U. Nr 224, poz oraz z 2010 r. Nr 93, poz. 598); 3) locie wed ug wskaza przyrz dów (IFR) - rozumie si przez to lot wykonywany zgodnie z przepisami dla lotów wed ug wskaza przyrz dów; 4) ustawie - rozumie si przez to ustaw z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze;

2 5) orzeczeniu lotniczo-lekarskim - rozumie si przez to orzeczenie o braku przeciwwskaza do wykonywania funkcji cz onka personelu lotniczego, o którym mowa w art. 110 ustawy; 6) podr czniku licencjonowania personelu lotniczego (PEL) - rozumie si przez to podr cznik og aszany w Dzienniku Urz dowym Urz du Lotnictwa Cywilnego, zawieraj cy wytyczne i instrukcje dotycz ce licencjonowania personelu lotniczego; podr cznik ten podlega bie cej aktualizacji zgodnie ze zmianami przepisów mi dzynarodowych, o których mowa w art. 3 ust. 5 ustawy; 7) Prezesie Urz du - rozumie si przez to Prezesa Urz du Lotnictwa Cywilnego; 8) rozporz dzeniu nr 216/2008/WE - rozumie si przez to rozporz dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 z dnia 20 lutego 2008 r. w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpiecze stwa Lotniczego oraz uchylaj ce dyrektyw Rady 91/670/EWG, rozporz dzenie (WE) nr 1592/2002 i dyrektyw 2004/36/WE (Dz. Urz. WE L 79 z , str. 1); 9) rozporz dzeniu nr 2042/2003/WE - rozumie si przez to rozporz dzenie Komisji (WE) nr 2042/2003 z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie nieprzerwanej zdatno ci do lotu statków powietrznych oraz wyrobów lotniczych, cz ci i wyposa enia, a tak e w sprawie zezwole udzielanych instytucjom i personelowi zaanga owanym w takie zadania (Dz. Urz. WE L 315 z , Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 7, str. 541); 10) ICAO - nale y przez to rozumie Organizacj Mi dzynarodowego Lotnictwa Cywilnego. 2a. 1. Do spraw okre lonych w rozporz dzeniu stosuje si normy i zalecane metody post powania okre lone w Aneksie Nie stosuje si zalecanych metod post powania okre lonych w pkt: , oraz Aneksu Ze wzgl du na wymagania niezb dne do ich uzyskania wyró nia si nast puj ce licencje: 1) pilota samolotowego turystycznego, pilota samolotowego zawodowego, pilota samolotowego liniowego, pilota mig owcowego turystycznego, pilota mig owcowego zawodowego, pilota mig owcowego liniowego - zgodnie z JAR-FCL 1 - Licencjonowanie personelu lotniczego (samoloty), JAR-FCL 2 - Licencjonowanie personelu lotniczego ( mig owce), JAR-FCL 3 - Licencjonowanie personelu lotniczego (wymagania medyczne) oraz Aneksem 1, a w zakresie nieuregulowanym przepisami mi dzynarodowymi zgodnie z za cznikiem nr 1 do rozporz dzenia; 2) pilota szybowcowego, pilota balonu wolnego, nawigatora lotniczego, mechanika pok adowego, kontrolera ruchu lotniczego, dyspozytora lotniczego - zgodnie z Aneksem 1, a w zakresie nieuregulowanym tym Aneksem zgodnie z za cznikiem nr 1 do rozporz dzenia; 3) mechanika po wiadczenia obs ugi statków powietrznych innych ni samoloty i mig owce, z zastrze eniem 4 ust. 1 pkt 2, a tak e statków powietrznych wymienionych w Za czniku II do rozporz dzenia nr 216/2008/WE - zgodnie z Aneksem 1 i za cznikiem nr 1 do rozporz dzenia; 4) pilota wiatrakowcowego turystycznego, pilota wiatrakowcowego zawodowego, pilota sterowcowego zawodowego, pilota sterowcowego liniowego, skoczka spadochronowego zawodowego, radiooperatora pok adowego, operatora tankowania statków powietrznych i informatora s u by informacji powietrznej - zgodnie z za cznikiem nr 1 do rozporz dzenia; 5) o których mowa w 4 ust. 1 pkt 1-1c Wprowadza si wymóg posiadania nast puj cych licencji i wiadectw kwalifikacji: 1) licencji praktykanta - kontrolera ruchu lotniczego - dla kandydatów na kontrolerów ruchu lotniczego, uprawniaj cej do odbywania praktycznego szkolenia na stanowisku operacyjnym organu ruchu lotniczego - wydawanej zgodnie za cznikiem nr 1 do rozporz dzenia; 1a) licencji pilota sterowcowego turystycznego - dla pilotów sterowcowych turystycznych - wydawanej zgodnie z Aneksem 1; 1b) licencji pilota pionowzlotu turystycznego, pilota pionowzlotu zawodowego, pilota pionowzlotu liniowego - dla pilotów pionowzlotu - wydawanej zgodnie z Aneksem 1; 1c) licencji pilota samolotu w za odze wieloosobowej - dla pilotów samolotu w za odze wieloosobowej - wydawanej zgodnie z JAR-FCL 1 - Licencjonowanie personelu lotniczego (samoloty), JAR-FCL 3 - Licencjonowanie personelu lotniczego (wymagania medyczne) oraz Aneksem 1; 2) wiadectwa kwalifikacji - dla mechaników po wiadczenia obs ugi statku powietrznego wykonuj cych czynno ci lotnicze w zwi zku z u ywaniem nast puj cych statków powietrznych:

3 a) lotni, motolotni, paralotni, b) spadochronów, c) stanowi cych konstrukcje amatorskie, d) budowanych z zestawów monta owych, e) o maksymalnej masie startowej do 495 kg. 2. wiadectwa kwalifikacji, o których mowa w art. 95 ust. 2 ustawy, oraz wpisywane do nich uprawnienia, wydaje si zgodnie z za cznikiem nr 3 do rozporz dzenia. 3. Do wiadectwa cz onka za ogi statku powietrznego (Crew Member Certificate - CMC) stosuje si Aneks 9. Rozdzia 2 Prowadzenie szkolenia lotniczego w celu uzyskiwania kwalifikacji Zakres szkolenia lotniczego, wymagany dla uzyskania licencji cz onka personelu lotniczego lub uprawnie lotniczych do niej wpisywanych, jest okre lony w za czniku nr 1 do rozporz dzenia. 2. Szkolenie lotnicze sk ada si z: 1) szkolenia teoretycznego - nauczania wiedzy lotniczej - dla wszystkich specjalno ci cz onków personelu lotniczego, 2) szkolenia praktycznego na ziemi i w locie - nauczania umiej tno ci praktycznych - dla pilotów wszystkich specjalno ci, nawigatorów, mechaników pok adowych, radiooperatorów pok adowych i skoczków spadochronowych, 3) szkolenia praktycznego na ziemi - dla kontrolerów ruchu lotniczego, operatorów tankowania statków powietrznych, informatorów s u by informacji powietrznej, dyspozytorów lotniczych i mechaników po wiadczenia obs ugi, 4) uzupe niaj cego szkolenia praktycznego - w formie nadzorowanej praktyki lotniczej, w zakresie wymaganym do uzyskania: a) uprawnienia instruktora szkolenia praktycznego, o którym mowa w ust , , , , , , , i za cznika nr 1 do rozporz dzenia, wpisywanego do licencji pilota albo skoczka spadochronowego zawodowego, b) uprawnienia dotycz cego rodzaju obs ugi i typu statku powietrznego, wpisywanego do licencji po wiadczenia obs ugi, c) uprawnie wymienionych w ust. 3.6 i 3.7 za cznika nr 1 do rozporz dzenia, d) uprawnie wymienionych w ust. 2.3 za cznika nr 3 do rozporz dzenia - które prowadzone jest zgodnie z programami szkolenia lotniczego, opracowanymi przez prowadz cego szkolenie i zatwierdzonymi przez Prezesa Urz du, z zastrze eniem ust Dopuszcza si szkolenie osoby, która wykaza a przed prowadz cym szkolenie, e posiada niektóre z wymaganych wiadomo ci lub umiej tno ci, wed ug indywidualnego toku szkolenia. Indywidualny tok szkolenia opracowuje, na podstawie zatwierdzonego programu szkolenia, prowadz cy szkolenie i przedstawia Prezesowi Urz du do zatwierdzenia. 4. Szkolenie praktyczne na ziemi i w locie prowadzi si wy cznie: 1) na statkach powietrznych: a) spe niaj cych wymagania okre lone w art. 31 ust. 1 ustawy lub b) na statkach powietrznych, o których mowa w art. 33 ust. 2 ustawy, lub c) na polskich pa stwowych statkach powietrznych - które odpowiadaj rodzajowi i zakresowi szkolenia oraz s do niego przystosowane zgodnie z wymaganiami, o których mowa w ust za cznika nr 1 do rozporz dzenia; 2) przy zastosowaniu odpowiednich do rodzaju i zakresu szkolenia, naziemnych urz dzeniach treningowych, spe niaj cych wymagania: a) JAR-FSTD A - Samolotowe szkoleniowe urz dzenia symulacji lotu lub b) JAR-FSTD H - mig owcowe szkoleniowe urz dzenia symulacji lotu - chyba e Prezes Urz du, na wniosek prowadz cego szkolenie i po stwierdzeniu, e nie zostanie obni ony poziom szkolenia, wyrazi zgod na zastosowanie urz dze treningowych niespe niaj cych tych wymaga. 6. Kandydat do szkolenia lotniczego i jego uczestnik powinien posiada obywatelstwo polskie albo

4 spe nia warunki okre lone w rozporz dzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 7 sierpnia 2003 r. w sprawie szkolenia lotniczego oraz uzyskiwania licencji przez cudzoziemców (Dz. U. Nr 156, poz. 1524) Kandydat do szkolenia teoretycznego i jego uczestnik powinien: 1) posiada wykszta cenie okre lone w ustawie dla danej licencji, z zastrze eniem ust. 2; 2) spe nia wymagania, o których mowa w za czniku nr 1 do rozporz dzenia, je eli zosta y one okre lone. 2. O rodek szkolenia lotniczego albo organizacja wymieniona w 9 ust. 5 mo e dopu ci do szkolenia teoretycznego kandydata niespe niaj cego wymagania okre lonego w ust. 1 pkt 1, je eli pobiera on nauk, po uko czeniu której spe ni to wymaganie, oraz po udokumentowanym stwierdzeniu, e posiada on wiedz wystarczaj c do opanowania przedmiotów szkolenia teoretycznego Kandydat do szkolenia praktycznego i jego uczestnik powinien: 1) posiada wykszta cenie okre lone w ustawie dla danej licencji; 2) spe nia wymagania, o których mowa w za czniku nr 1 do rozporz dzenia, je eli dla kandydatów do szkolenia do danej licencji lub uprawnienia lotniczego zosta y one okre lone; 3) posiada odpowiednie orzeczenie lotniczo-lekarskie; 4) posiada pisemn zgod przedstawiciela ustawowego kandydata, je eli nie uzyska on pe noletno ci. 2. Spe nianie przez kandydata oraz uczestnika szkolenia wymaga, o których mowa w ust. 1, stwierdza o rodek szkolenia lotniczego albo organizacja, wymienione w 9 ust. 5, przed rozpocz ciem oraz w trakcie szkolenia Szkolenie lotnicze kandydatów do uzyskania licencji i uprawnie lotniczych wpisywanych do licencji oraz wiadectw kwalifikacji prowadzone jest w o rodkach szkolenia lotniczego, z zastrze eniem ust W zale no ci od specjalno ci personelu lotniczego szkolenie lotnicze prowadzi si w: 1) o rodku szkolenia personelu lotniczego - wchodz cego w sk ad za óg statków powietrznych oraz skoczków spadochronowych zawodowych: a) dla kandydatów na pilotów i pilotów, b) dla kandydatów ubiegaj cych si o uzyskanie uprawnie lotniczych na nowe typy statków powietrznych oraz o uzyskanie innych uprawnie lotniczych - pilotów licencjonowanych, c) dla kandydatów ubiegaj cych si o uzyskanie licencji cz onków za óg statków powietrznych nieb d cych pilotami i uprawnie lotniczych wpisywanych do ich licencji, d) dla kandydatów ubiegaj cych si o uzyskanie licencji skoczka spadochronowego zawodowego i uprawnie lotniczych wpisywanych do ich licencji, e) dla kandydatów ubiegaj cych si o wydanie wiadectwa kwalifikacji i uprawnie wpisywanych do wiadectw kwalifikacji, z zastrze eniem pkt 2 lit. c; 2) o rodku szkolenia personelu lotniczego - niewchodz cego w sk ad za óg lotniczych: a) dla kandydatów ubiegaj cych si o uzyskanie licencji mechanika po wiadczenia obs ugi statku powietrznego i wpisywanych do niej uprawnie lotniczych, b) dla kandydatów ubiegaj cych si o uzyskanie licencji kontrolera ruchu lotniczego i informatora s u by informacji powietrznej oraz uprawnie lotniczych wpisywanych do tych licencji, c) dla kandydatów ubiegaj cych si o wydanie wiadectwa kwalifikacji, o których mowa w 4 ust. 1 pkt 2, oraz uprawnie wpisywanych do tych wiadectw kwalifikacji, d) dla kandydatów ubiegaj cych si o wydanie licencji operatora tankowania statków powietrznych i wpisywanych do niej uprawnie lotniczych. 3. Szkolenie kandydatów do uzyskania licencji dyspozytora lotniczego prowadzi si w o rodku szkolenia, o którym mowa w ust. 2 pkt 1 lit. a albo b. 4. Szkolenie lotnicze prowadzi si w o rodku szkolenia lotniczego b d cym samodzieln organizacj lotnicz albo stanowi cym cz sk adow innego podmiotu. W tym drugim przypadku osoba kieruj ca o rodkiem szkolenia lotniczego musi by bezpo rednio podporz dkowana s u bowo osobie kieruj cej tym podmiotem, chyba e kierownictwo tego podmiotu i jego o rodka szkolenia sprawuje ta sama osoba. 5. Szkolenie lotnicze niezarobkowe prowadzi si w organizacjach lotniczych, nieb d cych o rodkami szkolenia lotniczego, prowadz cych w tym zakresie statutow dzia alno niezarobkow, wy cznie dla swych cz onków. Organizacje te mog prowadzi szkolenie wy cznie: 1) na samolotach jednosilnikowych t okowych i mig owcach jednosilnikowych z maksymaln

5 certyfikowan liczb miejsc siedz cych nie wi ksz ni dla 4 osób oraz na wiatrakowcach: a) do uzyskania licencji pilota turystycznego - teoretyczne lub praktyczne, b) do uzyskania, wpisywanych do licencji: uprawnie do lotów nocnych VFR, uprawnie dotycz cych klasy samolotów jednosilnikowych t okowych i motoszybowców turystycznych, uprawnie dotycz cych typu mig owca jednosilnikowego z maksymaln certyfikowan liczb miejsc siedz cych nie wi ksz ni dla 4 osób, c) rozszerzaj ce umiej tno ci pilota, posiadaj cego licencj pilota turystycznego, w zakresie przydatnym w jego lotniczej dzia alno ci sportowej, turystycznej lub rekreacyjnej w lotach VFR, w tym szkolenie specjalistyczne, o którym mowa w 30 ust. 2; 2) do uzyskania licencji pilota szybowcowego oraz wpisywanych do niej uprawnie lotniczych, dotycz cych rodzaju startu szybowca i uprawnienia lotniczego do lotów na szybowcach z nap dem umo liwiaj cym samodzielny start; 3) na statkach powietrznych kategorii innych ni wymienione w pkt 1 i 2 w zakresie zwi zanym z przedmiotem ich niezarobkowej dzia alno ci lotniczej: sportowej, turystycznej i rekreacyjnej do uzyskania licencji oraz uprawnie wpisywanych do tych licencji, które nie uprawniaj do zarobkowego wykonywania czynno ci lotniczych oraz wiadectw kwalifikacji. 10. O rodki szkolenia lotniczego i organizacje wymienione w 9 ust. 5 mog prowadzi szkolenie lotnicze tylko w zakresie obj tym posiadanym certyfikatem i tylko w okresie jego wa no ci oraz przy spe nieniu warunków wymienionych w Szkolenie lotnicze w o rodku szkolenia lotniczego i organizacji lotniczej wymienionej w 9 ust. 5 musi by prowadzone: 1) zgodnie z zatwierdzonymi przez Prezesa Urz du, do u ytku w tym o rodku albo organizacji, i wprowadzonymi w ycie instrukcjami wykonawczymi oraz dokumentami regulaminowymi: a) instrukcj szkolenia, a w przypadku o rodka szkolenia mechaników po wiadczenia obs ugi statku powietrznego - charakterystyk o rodka okre laj c organizacj i procedury szkolenia lotniczego oraz struktury zarz dzania szkoleniem i jego nadzorowanie, b) instrukcj wykonywania lotów lub odpowiednio instrukcj wykonywania skoków spadochronowych albo instrukcj operacyjn, okre laj c zasady i procedury organizacji i wykonywania operacji lotniczych zwi zanych ze szkoleniem w locie, kierowania tymi operacjami i sprawowania nad nimi bie cego nadzoru operacyjnego - w przypadku o rodków prowadz cych szkolenie podczas operacji statków powietrznych, c) instrukcj zarz dzania obs ug techniczn, okre laj c zasady i procedury organizacji obs ugi statków powietrznych - dla o rodków szkolenia mechaników po wiadczania obs ugi, prowadz cych szkolenie podczas obs ugi statków powietrznych oraz pozosta ych o rodków, je eli prowadz obs ug eksploatowanych w o rodku statków powietrznych, d) instrukcj systemu jako ci, przy czym instrukcja ta nie jest wymagana dla organizacji wymienionej w 9 ust. 5, je eli nie prowadzi szkolenia do licencji lub uprawnie, o których mowa w 3 pkt 1 lit. a, e) programami szkole, o których mowa w 5 ust. 2, albo indywidualnym tokiem szkolenia, o którym mowa w 5 ust. 3; 2) przez kadr dydaktyczn, posiadaj c kwalifikacje i uprawnienia odpowiednie do rodzaju i zakresu szkolenia oraz kierowania nim, której sk ad jest imiennie wyszczególniony w instrukcji, o której mowa w pkt 1 lit. a; 3) przy wykorzystaniu bazy dydaktycznej, odpowiedniej do rodzaju szkolenia lotniczego; 4) przy wykorzystaniu odpowiednich do rodzaju szkolenia statków powietrznych albo urz dze treningowych; 5) zgodnie z przepisami ustawy w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego. 2. Szkolenie mechaników po wiadczenia obs ugi statku powietrznego, o którym mowa w 30 ust. 3, dotycz ce typu statku powietrznego, prowadzi si wy cznie w: 1) organizacji obs ugi technicznej statków powietrznych, certyfikowanej do obs ugi danego typu, w zakresie obs ugi, której dotyczy szkolenie; 2) o rodku szkolenia mechaników po wiadczenia obs ugi statku powietrznego, który ma odpowiedni

6 umow o wspó pracy szkoleniowej, zawart z organizacj, o której mowa w pkt O rodek szkolenia lotniczego i organizacja lotnicza, o której mowa w 9 ust. 5, s obowi zane do: 1) utrzymania materialnych rodków oraz kadry, wymienionych w ust. 1 pkt 2-4, w stanie, który zosta wykazany podczas certyfikacji; 2) aktualizacji instrukcji wykonawczych i dokumentów regulaminowych, stosownie do zmian przepisów lotniczych oraz zmian w funkcjonowaniu lub wyposa eniu, i przedk adania proponowanych zmian Prezesowi Urz du do zatwierdzenia; 3) prowadzenia szkolenia wy cznie w zakresie okre lonym w otrzymanym certyfikacie; 4) informowania Prezesa Urz du o planowanych kursach szkoleniowych lub szkoleniach indywidualnych, z wyprzedzeniem co najmniej 7 dni roboczych w stosunku do planowanej daty rozpocz cia szkolenia. 12. Prezes Urz du publikuje w PEL: 1) wytyczne w zakresie instrukcji wykonawczych i dokumentów regulaminowych okre lonych w 11 ust. 1 pkt 1; 2) wytyczne dotycz ce prowadzenia szkolenia w o rodkach szkolenia lotniczego oraz organizacji lotniczych, o których mowa w 9 ust. 5; 3) list o rodków szkolenia lotniczego z okre leniem ich rodzaju, zgodnie z 9 ust. 2, oraz zakresu prowadzonego szkolenia i terminu wa no ci certyfikatu na szkolenie; 4) list o rodków szkolenia prowadz cych sprawdzenie wiadomo ci i umiej tno ci w celu przed u enia wa no ci wiadectw kwalifikacji oraz uprawnie lotniczych; 5) wzory dokumentów praktyki lotniczej, wymienionych w 30 ust. 4 pkt 3, odpowiednie dla poszczególnych specjalno ci cz onków personelu lotniczego; 6) wytyczne i instrukcje techniczne, dotycz ce wydawania dokumentów wymienionych w pkt 1 oraz dokonywania w nich wpisów i potwierdzania ich Organizacje, o których mowa w 9 ust. 5, mog opracowywa wymagane dla ich dzia alno ci szkoleniowej jednolite instrukcje wykonawcze i dokumenty regulaminowe, o których mowa w 11 ust. 1 pkt 1 lit. a-d, oraz programy szkolenia dla potrzeb wszystkich swych placówek terenowych. 2. Instrukcje wykonawcze, dokumenty regulaminowe oraz programy szkolenia, o których mowa w ust. 1, zatwierdza Prezes Urz du. Rozdzia 3 Zasady sprawdzania kwalifikacji lotniczych, wiadomo ci i umiej tno ci Sprawdzanie wiadomo ci i umiej tno ci lotniczych przeprowadza si : 1) w procesie szkolenia lotniczego teoretycznego i praktycznego, zgodnie z zatwierdzonymi programami szkolenia lotniczego; 2) przed wydaniem licencji lub uprawnienia lotniczego wpisywanego do licencji; 3) w celu przed u enia albo wznowienia wa no ci uprawnienia lotniczego; 4) na podstawie decyzji Prezesa Urz du, je eli w wyniku badania wypadku albo incydentu lotniczego lub wykonywania czynno ci nadzoru lotniczego powstanie uzasadnione przypuszczenie, e cz onek personelu lotniczego nie posiada wymaganych wiadomo ci lub umiej tno ci. 2. Sprawdzenie wiadomo ci i umiej tno ci lotniczych, o którym mowa w ust. 1 pkt 2-4, przeprowadzane jest w celu stwierdzenia spe nienia przez cz onka personelu lotniczego wymaga niezb dnych do wydania licencji lub uprawnienia lotniczego Sprawdzanie wiadomo ci i umiej tno ci lotniczych w przypadkach, o których mowa w 14 ust. 1 pkt 1, przeprowadza o rodek szkolenia lotniczego albo organizacja wymieniona w 9 ust. 5 w zakresie szkolenia obj tego posiadanym certyfikatem. 2. Sprawdzenie wiadomo ci i umiej tno ci lotniczych mo e równie przeprowadzi osoba wykonuj ca, w imieniu Prezesa Urz du, kontrol przestrzegania przez o rodek szkolenia lotniczego lub organizacj wymienion w 9 ust. 5 przepisów oraz decyzji z zakresu lotnictwa cywilnego Sprawdzenie wiadomo ci i umiej tno ci lotniczych w przypadkach, o których mowa w 14

7 ust. 1 pkt 2-4, przeprowadza komisja egzaminacyjna, o której mowa w art. 99 ustawy, lub organizacja szkoleniowa uprawniona do przeprowadzania egzaminów zgodnie z rozporz dzeniem nr 2042/2003/WE. 2. Sprawdzenie wiadomo ci i umiej tno ci w celu przed u enia wa no ci uprawnienia lotniczego, którego wa no, zgodnie z za cznikiem nr 1 do rozporz dzenia, wynosi: 1) 12 albo 24 miesi ce - jest przeprowadzane w okresie jego wa no ci, jednak nie wcze niej ni 3 miesi ce przed jego up ywem; 2) 3 lata albo 5 lat - jest przeprowadzane w okresie jego wa no ci, jednak nie wcze niej ni 12 miesi cy przed jego up ywem. 3. W razie niezachowania terminów, o których mowa w ust. 2, wznowienie wa no ci uprawnienia lotniczego mo e nast pi po sprawdzeniu wiadomo ci i umiej tno ci lotniczych, je eli zostanie ono przeprowadzone nie pó niej ni : 1) przed up ywem 3 miesi cy od dnia wyga ni cia wa no ci uprawnienia, o którym mowa w ust. 2 pkt 1; 2) przed up ywem 6 miesi cy od dnia wyga ni cia wa no ci uprawnienia, o którym mowa w ust. 2 pkt W przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 3, okresy przed u onej albo wznowionej wa no ci uprawnie lotniczych liczone s od dnia up ywu poprzedniego okresu ich wa no ci. 5. W razie negatywnego wyniku sprawdzenia wiadomo ci lub umiej tno ci lotniczych, o którym mowa w ust. 2 i 3: 1) Prezes Urz du zawiesza wa no uprawnienia przez dokonanie odpowiedniego wpisu do licencji; 2) w protokole sprawdzenia wiadomo ci i umiej tno ci lotniczych wskazuje si zakres dodatkowego szkolenia niezb dnego do przywrócenia uprawnienia. 16a. 1. Piloci samolotów, sterowców, mig owców i pionowzlotów wykonuj cy loty poza polsk przestrzeni powietrzn oraz kandydaci na te specjalno ci, którzy musz pos ugiwa si radiotelefonem na pok adzie statku powietrznego, jak równie nawigatorzy lotniczy, kontrolerzy ruchu lotniczego, praktykanci-kontrolerzy ruchu lotniczego oraz kandydaci na te specjalno ci, podlegaj obowi zkowi sprawdzenia umiej tno ci mówienia i rozumienia w j zyku angielskim na poziomie 4 operacyjnym wymaganym przez Aneks Wydanie licencji wraz z uprawnieniem do prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j zyku angielskim, wpisanie do licencji uprawnienia do prowadzenia korespondencji w j zyku angielskim lub potwierdzenie bieg o ci j zyka angielskiego jest dokonywane po wykazaniu si przez kandydata umiej tno ci mówienia i rozumienia w j zyku angielskim na poziomie 4 operacyjnym wymaganym przez Aneks Poziom bieg o ci j zyka angielskiego podlega sprawdzaniu: 1) co trzy lata, w przypadku osób, które wyka si znajomo ci j zyka angielskiego na poziomie 4 operacyjnym; 2) co sze lat, w przypadku osób, które wyka si znajomo ci j zyka angielskiego na poziomie 5 rozszerzonym. 4. Nie wymaga si formalnego sprawdzenia bieg o ci j zyka angielskiego u kandydatów, którzy wykazali si znajomo ci tego j zyka na poziomie eksperckim, okre lonym w Aneksie 1. Rozdzia 4 Zasady wydawania, cofania, zawieszania i przywracania licencji oraz wynikaj cych z niej uprawnie Licencj lub wpisywane do niej uprawnienie lotnicze wydaje si kandydatowi, który: 1) spe ni wymagania okre lone w ustawie do wydania tej licencji lub uprawnienia; 2) posiada wiadectwo radiooperatora, odpowiednie dla danej licencji, o którym mowa w za czniku nr 1 do rozporz dzenia. 2. Licencj wydaje si na okres 5 lat. 3. W przypadku gdy do wydania uprawnienia lotniczego wymagane jest odbycie z wynikiem pozytywnym nadzorowanej praktyki lotniczej, kandydat po z o eniu egzaminu praktycznego otrzymuje upowa nienie Prezesa Urz du do jej odbycia w oznaczonym zakresie i terminie. 4. Je eli kandydat nie zaliczy nadzorowanej praktyki lotniczej w wyznaczonym terminie, Prezes Urz du wydaje nowe upowa nienie do jej odbycia, po z o eniu przez kandydata kontrolnego egzaminu teoretycznego i praktycznego w zakresie wymaganym do wydania uprawnienia lotniczego.

8 5. W uzasadnionym przypadku Prezes Urz du, na wniosek kandydata, mo e ograniczy zakres egzaminu kontrolnego albo przed u y termin odbycia nadzorowanej praktyki lotniczej Licencja cz onka personelu lotniczego podlega wymianie w nast puj cych przypadkach: 1) po up ywie terminu 5 lat od dnia jej wydania; 2) po uzyskaniu uprawnienia lotniczego wpisywanego do licencji; 3) po wznowieniu wa no ci uprawnienia lotniczego, które uprzednio nie by o wpisane do licencji; 4) w razie zmiany danych osobowych wpisywanych do licencji; 5) w razie sprostowania b du; 6) po zape nieniu miejsc na wpisy inne ni wymienione w pkt 1-4; 7) w razie uszkodzenia, zniszczenia albo utraty druku licencji. 2. Wymiany licencji dokonuje si na wniosek z o ony do Prezesa Urz du. W licencji wydanej w wyniku wymiany wpisuje si uprawnienia lotnicze posiadane przez cz onka personelu lotniczego w dniu wydania tej licencji. 3. Wydanie licencji przed up ywem dwóch lat, a w przypadku licencji uprawniaj cej do zarobkowego wykonywania czynno ci lotniczych - przed up ywem jednego roku od dnia up ywu wa no ci poprzedniej licencji, nast puje po sprawdzeniu wiadomo ci i umiej tno ci lotniczych wnioskodawcy. 4. Po up ywie terminów, o których mowa w ust. 3, wydanie licencji nast puje po odbyciu szkolenia wznawiaj cego w zakresie okre lonym w programie szkolenia oraz po z o eniu egzaminu przed komisj egzaminacyjn, o której mowa w art. 99 ustawy. 5. Z zastrze eniem ust. 6, cz onek personelu lotniczego mo e korzysta z licencji tylko w okresie jej wa no ci oraz w okresie wa no ci: 1) odpowiedniego orzeczenia lotniczo-lekarskiego, je eli jest ono wymagane, chyba e w licencji wpisane jest co najmniej jedno z uprawnie specjalnych instruktora, wymienionych w za czniku nr 1 do rozporz dzenia; 2) co najmniej jednego uprawnienia lotniczego, z tym e: a) w przypadku pilota samolotowego, mig owcowego, wiatrakowcowego, sterowcowego, pilota balonu wolnego, nawigatora, mechanika pok adowego, radiooperatora pok adowego - uprawnienia lotniczego odnosz cego si odpowiednio do klasy albo typu statku powietrznego, b) w przypadku pilota samolotowego i mig owcowego oraz dla licencji nawigatora i mechanika pok adowego - uprawnienia specjalnego instruktora, wymienionego w za czniku nr 1 do rozporz dzenia, c) w przypadku kontrolera ruchu lotniczego - do wykonywania okre lonego rodzaju kontroli ruchu lotniczego albo uprawnienia specjalnego instruktora, wymienionego w za czniku nr 1 do rozporz dzenia, d) w przypadku informatora s u by informacji powietrznej - do wykonywania czynno ci informatora co najmniej na jednym lotnisku albo co najmniej w jednym sektorze rejonu informacji powietrznej. 6. Pilot szybowcowy, dyspozytor lotniczy i operator tankowania statków powietrznych mog korzysta z licencji tylko w okresie jej wa no ci oraz je eli od dnia sprawdzenia wiadomo ci lotniczych up yn okres nie d u szy ni : 1) 3 lata - w przypadku pilota szybowcowego; 2) 5 lat - w przypadku dyspozytora lotniczego i operatora tankowania statków powietrznych. 7. Wzory licencji okre la za cznik nr 2 do rozporz dzenia. 8. Wzory wniosków o wydanie licencji i uprawnie lotniczych, za wiadcze o uko czeniu szkolenia lotniczego, upowa nie do odbycia praktyki nadzorowanej i za wiadcze o jej odbyciu i zaliczeniu oraz innych druków zwi zanych z licencjonowaniem okre la podr cznik licencjonowania personelu lotniczego (PEL) Licencj, która zosta a zawieszona, przywraca si na wniosek zainteresowanego, je eli: 1) up yn okres zawieszenia licencji; 2) zosta y spe nione warunki przywrócenia licencji, okre lone w decyzji o jej zawieszeniu. 2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, powinno by za czone orzeczenie lotniczo-lekarskie, a w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 - równie dokumenty potwierdzaj ce spe nienie warunków przywrócenia licencji Licencj wydaje si na wniosek, do którego za cza si dokumenty potwierdzaj ce

9 spe nienie odpowiednich wymaga dotycz cych: 1) sprawno ci psychicznej i fizycznej; 2) praktyki lotniczej; 3) szkolenia lotniczego teoretycznego i praktycznego. 2. Po utracie wa no ci poprzedniej licencji now licencj wydaje si na wniosek o dopuszczenie do egzaminu i wznowienie wa no ci uprawnienia. 3. Do wniosku, o którym mowa w ust. 2, za cza si dokumenty, o których mowa w ust. 1, oraz dokumenty potwierdzaj ce uko czenie szkolenia lotniczego wznawiaj cego wiadomo ci lub umiej tno ci lotnicze. 4. Przepisy ust. 1 maj odpowiednio zastosowanie do przywracania wa no ci uprawnienia lotniczego zawieszonego decyzj Prezesa Urz du, z tym e do wniosku za cza si równie dokumenty potwierdzaj ce spe nienie warunków przywrócenia uprawnienia lotniczego, je eli zosta y okre lone w decyzji o zawieszeniu tego uprawnienia W decyzji o zawieszeniu licencji lub uprawnienia lotniczego wpisanego do licencji: 1) okre la si okres zawieszenia; 2) mo na okre li warunki przywrócenia zawieszonej licencji lub uprawnienia lotniczego. 2. W decyzji o cofni ciu licencji mo na okre li warunki ponownego wydania licencji. 3. Osoba, której licencja zosta a cofni ta albo zawieszona, ma obowi zek niezw ocznie przekaza j Prezesowi Urz du, za pokwitowaniem, chyba e licencja zosta a ju uprzednio zatrzymana. 4. W razie zawieszenia uprawnienia lotniczego wpisanego do licencji, jej posiadacz ma obowi zek niezw ocznego zwrotu licencji Prezesowi Urz du w celu dokonania wpisu o zawieszeniu uprawnienia lotniczego. Rozdzia 5 Uznawanie, cofanie oraz zawieszanie i przywracanie uznania licencji lotniczych lub równowa nych dokumentów wydanych przez w a ciwy organ obcego pa stwa Osoba ubiegaj ca si o uznanie licencji cz onka personelu lotniczego, wydanej przez w a ciwy organ obcego pa stwa, zwanej dalej "obc licencj ", powinna z o y wniosek oraz kserokopi licencji, a jej orygina okaza w celu po wiadczenia zgodno ci. 2. Prezes Urz du mo e da od osoby, o której mowa w ust. 1, okazania dokumentu przebiegu praktyki lotniczej, je eli: 1) obca licencja jest wydana niezgodnie ze standardami Aneksu 1 albo 2) obca licencja zosta a wydana w pa stwie, z którym Rzeczpospolita Polska nie zawar a umowy o uznawaniu licencji cz onków personelu lotniczego. 3. Je eli wnioskodawca ubiega si o uznanie potwierdzenia szkolenia specjalistycznego, o którym mowa w 30 ust. 2 i 3, Prezes Urz du mo e da od wnioskodawcy okazania dokumentów potwierdzenia tego szkolenia w pa stwie wydania licencji. 4. W przypadkach, o których mowa w ust. 2, Prezes Urz du mo e odmówi uznania obcej licencji, je eli przepisy, zgodnie z którymi zosta a wydana, ustanawiaj wymagania agodniejsze, ni wynikaj ce z prawa polskiego. 5. Przepisu ust. 4 nie stosuje si, je eli osoba ubiegaj ca si o uznanie obcej licencji wyrazi zgod na poddanie si sprawdzeniu wiadomo ci i umiej tno ci przed komisj egzaminacyjn, o której mowa w art. 99 ustawy. W takim przypadku Prezes Urz du wyznacza termin sprawdzenia wiadomo ci i umiej tno ci oraz okre la jego zakres. 6. Warunkiem uznania obcej licencji oraz korzystania z niej jest posiadanie orzeczenia lotniczo-lekarskiego, spe niaj cego co najmniej jeden z nast puj cych warunków: 1) zosta o wydane przez pa stwo cz onkowskie Zrzeszenia W adz Lotniczych (JAA); 2) zosta o wydane przez pa stwo, z którym Rzeczpospolita Polska zawar a umow o uznawaniu orzecze lotniczo-lekarskich; 3) zosta o wydane przez polskie centrum medycyny lotniczej albo polskiego lekarza orzecznika. 7. Uznanie obcej licencji wydaje si na okres nie d u szy ni do dnia up ywu jej wa no ci Prezes Urz du stwierdza uznanie obcej licencji przez wydanie wiadectwa uznania licencji,

10 którego wzór jest okre lony w za czniku nr 2 do rozporz dzenia. 2. Uznanie obcej licencji kontrolera ruchu lotniczego wraz z wpisanymi do niej uprawnieniami lotniczymi jest warunkiem odbycia przez niego szkolenia lotniczego w Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie niezb dnym do wykonywania czynno ci lotniczych wynikaj cych z licencji W przypadkach, o których mowa w art. 100 ustawy, Prezes Urz du mo e: 1) cofn lub zawiesi uznanie obcej licencji lub uprawnienia lotniczego wynikaj cego z licencji; 2) cofn lub zawiesi obc licencj albo uprawnienie lotnicze wynikaj ce z licencji, je eli takie prawo wynika z wi cej Rzeczpospolit Polsk umowy mi dzynarodowej lub przepisów mi dzynarodowych. 2. Do cofni cia oraz zawieszenia obcej licencji i uprawnienia z niej wynikaj cego stosuje si odpowiednio przepisy Przepisy niniejszego rozdzia u stosuje si odpowiednio do dokumentów równowa nych licencjom personelu lotniczego, wydanym przez w a ciwe organy pa stw obcych. Rozdzia 6 Rejestr personelu lotniczego Prezes Urz du prowadzi rejestr personelu lotniczego, zwany dalej "rejestrem", na który sk adaj si : 1) lista cz onków personelu lotniczego; 2) karty osobowe cz onków personelu lotniczego; 3) teczki osobowe cz onków personelu lotniczego wraz z zawartymi w nich dokumentami. 2. W karcie osobowej cz onka personelu lotniczego zamieszcza si nast puj ce dane ewidencyjne: 1) podstawowe dane osobowe cz onka personelu lotniczego: a) imiona i nazwisko, b) nr PESEL i miejsce urodzenia, a w przypadku osób, które nie maj przyznanego numeru PESEL, wpisuje si zamiast niego dat urodzenia, c) obywatelstwo, d) adres zamieszkania oraz, na danie cz onka personelu lotniczego, adres dla korespondencji; 2) osobisty numer cz onka personelu lotniczego, którym oznaczane s wszystkie wydane mu licencje i wiadectwa kwalifikacji; 3) wykaz wszystkich licencji oraz wiadectw kwalifikacji z uwzgl dnieniem: a) oznaczenia licencji lub wiadectwa kwalifikacji, b) daty wydania i okresu, na jaki zosta a wydana licencja lub wiadectwo kwalifikacji, c) wpisanych do licencji albo wiadectwa kwalifikacji uprawnie lotniczych, z oznaczeniem terminu ich wa no ci i przed u enia ich wa no ci, d) okresów zawiesze licencji albo wiadectw kwalifikacji i uprawnie lotniczych wpisanych do tych dokumentów oraz dat przywrócenia ich wa no ci, e) oznaczenia oraz daty decyzji oraz prawomocnych orzecze s dowych dotycz cych cofni cia, zmiany, zawieszenia i przywrócenia licencji lub wiadectwa kwalifikacji oraz wydania, wznowienia wa no ci i cofni cia uprawnienia lotniczego wpisywanego do licencji. 3. Teczka osobowa cz onka personelu lotniczego zawiera: 1) dokumenty z o one w zwi zku z ubieganiem si o wydanie licencji lub wiadectwa kwalifikacji oraz o wydanie albo wznowienie wa no ci wpisywanych do tych dokumentów uprawnie lotniczych; 2) protoko y zaliczonych egzaminów praktycznych, wymaganych do wydania licencji lub wiadectw kwalifikacji albo do wydania lub wznowienia wa no ci wpisywanych do tych dokumentów uprawnie lotniczych; 3) decyzje oraz prawomocne orzeczenia s dowe dotycz ce cofni cia, zmiany, zawieszenia i przywrócenia licencji lub wiadectwa kwalifikacji oraz wydania, wznowienia wa no ci i cofni cia uprawnienia lotniczego wpisywanego do licencji Rejestr obejmuje odr bnie prowadzony dzia cz onków personelu lotniczego, którym wydano za wiadczenia o uznaniu obcych licencji lub równowa nych im dokumentów wydanych przez w a ciwy

11 organ obcego pa stwa. 2. Do dzia u rejestru, o którym mowa w ust. 1, stosuje si odpowiednio przepisy 26 ust Skre lenie cz onka personelu lotniczego z rejestru nast puje: 1) w razie mierci albo uznania za zmar ego; 2) w razie cofni cia wszystkich licencji albo wiadectw kwalifikacji; 3) w razie up ywu terminu 3 lat od dnia up ywu terminu wa no ci licencji lub wiadectwa kwalifikacji. 2. Kart ewidencyjn i teczk osobow cz onka personelu lotniczego skre lonego z rejestru przechowuje si w rejestrze w ci gu: 1) 3 lat nast puj cych po roku, w którym nast pi a jego mier ; 2) 10 lat nast puj cych po roku: a) w którym zosta uznany za zmar ego, b) w którym up yn trzyletni termin okre lony w ust. 1 pkt 3; 3) 5 lat nast puj cych po roku, w którym decyzja o cofni ciu ostatniej licencji albo wiadectwa kwalifikacji sta a si ostateczna. 3. Po up ywie terminów wymienionych w ust. 2 ponownie wykorzystuje si osobisty numer skre lonego cz onka personelu lotniczego Dane osobowe cz onka personelu lotniczego, zawarte w rejestrze i teczce osobowej, podlegaj ochronie danych osobowych zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych. 2. Do przetwarzania danych osobowych, o których mowa w ust. 1, nie jest wymagane uzyskanie zgody osoby, której te dane dotycz. Rozdzia 7 Warunki wykonywania uprawnie wynikaj cych z licencji Cz onek personelu lotniczego mo e wykonywa czynno ci lotnicze wy cznie w zakresie wynikaj cym z: 1) licencji, z uwzgl dnieniem ogranicze wpisanych do licencji; 2) uprawnie lotniczych, wpisanych do jego licencji; 3) potwierdze szkolenia specjalistycznego, o którym mowa w ust. 2 i 3, wpisanych do osobistego dokumentu praktyki lotniczej; 4) upowa nie zamieszczonych w instrukcji operacyjnej albo instrukcji wykonywania lotów organizacji lotniczej wiadcz cej us ugi lotnicze przy u yciu statków powietrznych; 5) pisemnego upowa nienia do wykonywania czynno ci instruktora, zamieszczonego w odpowiedniej instrukcji wykonawczej o rodka szkolenia lotniczego albo organizacji wymienionej w 9 ust. 5, je eli wykonuje czynno ci lotnicze instruktora. 2. Wykonywanie w charakterze dowódcy statku powietrznego lotów, o których mowa w ust. 3.8 za cznika nr 1 oraz w ust. 2.6 za cznika nr 3 do rozporz dzenia, wymaga uko czenia z wynikiem pozytywnym szkolenia specjalistycznego w zakresie tych lotów oraz posiadania bie cej praktyki w tym zakresie. 3. Wykonywanie czynno ci mechanika po wiadczenia obs ugi statku powietrznego, w odniesieniu do statku powietrznego, na który uprawnienia lotnicze dotycz ce typu nie s wpisywane do licencji, wymaga uko czenia z wynikiem pozytywnym szkolenia specjalistycznego w zakresie tego typu statku powietrznego na zasadach okre lonych w ust i za cznika nr 1 do rozporz dzenia oraz posiadania bie cej praktyki w tym zakresie. 4. Cz onek personelu lotniczego podczas wykonywania czynno ci lotniczych, do których uprawnia licencja, jest obowi zany posiada j przy sobie wraz z nast puj cymi dokumentami: 1) orzeczeniem lotniczo-lekarskim, je eli jest ono wymagane, 2) dokumentem to samo ci ze zdj ciem, 3) aktualnie wype nionym osobistym dokumentem praktyki lotniczej, do której uprawnia licencja - chyba e instrukcja operacyjna, instrukcja wykonywania lotów lub instrukcja zarz dzania obs ug techniczn stanowi inaczej. 31. Cz onek personelu lotniczego przy wykonywaniu czynno ci lotniczych ma obowi zek

12 stosowania si do dotycz cych tych czynno ci: 1) instrukcji u ytkowania w locie oraz odpowiednio instrukcji obs ugi statków powietrznych oraz równowa nych im lub uzupe niaj cych te instrukcje dokumentów; 2) instrukcji wykonawczej dla organizacji lotniczej wiadcz cej us ugi lotnicze przy u yciu statków powietrznych, o rodka szkolenia lotniczego i organizacji wymienionej w 9 ust. 5, organizacji obs ugi statków powietrznych oraz organów s u b ruchu lotniczego Cz onek personelu lotniczego i kandydat na cz onka personelu lotniczego, odbywaj cy szkolenie w celu uzyskania licencji lub uprawnienia lotniczego, jest obowi zany powstrzyma si od wykonywania czynno ci lotniczych w przypadku, gdy: 1) odczuwa dolegliwo fizyczn lub psychiczn, która utrudnia mu wykonywanie tych czynno ci w sposób bezpieczny; 2) znajduje si pod wp ywem: a) leków ograniczaj cych sprawno psychiczn lub fizyczn, b) alkoholu, c) narkotyków albo innych rodków odurzaj cych. 2. Wykonywanie przez cz onka personelu lotniczego czynno ci lotniczych na statkach powietrznych z niehermetyczn kabin i bez instalacji tlenowej na wysoko ci powy ej m nad poziomem morza wymaga posiadania przez niego orzeczenia lotniczo-lekarskiego wydanego w wyniku badania w komorze niskich ci nie Je eli pilot zawodowy lub liniowy otrzyma orzeczenie lotniczo-lekarskie z ograniczeniem do wykonywania czynno ci pilota statku powietrznego wy cznie z innym pilotem, wchodz cym w sk ad za ogi statku powietrznego, inny pilot: 1) powinien by zaznajomiony z tym ograniczeniem; 2) nie mo e posiada orzeczenia lotniczo-lekarskiego z takim samym ograniczeniem; 3) nie mo e mie uko czonych 60 lat; 4) powinien zna instrukcj okre laj c jego dodatkowe obowi zki - je eli ograniczenie dotyczy dowódcy statku powietrznego. 2. Je eli pilot turystyczny lub szybowcowy otrzyma orzeczenie lotniczo-lekarskie z ograniczeniem do wykonywania czynno ci dowódcy statku powietrznego wy cznie z pilotem bezpiecze stwa: 1) lot wykonuje si wy cznie na statku powietrznym ze zdwojonymi sterownicami; 2) pilot bezpiecze stwa: a) nie mo e posiada licencji z takim samym ograniczeniem, b) powinien by zaznajomiony z ograniczeniem dowódcy statku powietrznego, c) powinien zna instrukcj okre laj c jego dodatkowe obowi zki, d) powinien zajmowa w locie fotel, przy którym znajduj si sterownice. 3. Przepis ust. 2 stosuje si odpowiednio, je eli pilot zawodowy lub liniowy, który otrzyma orzeczenie, o którym mowa w ust. 1, wykonuje lot na statku powietrznym, na którym nie jest wymagane wykonywanie czynno ci drugiego pilota. 4. Przepisy ust. 2 pkt 2 lit. a-c stosuje si odpowiednio do pilota balonu wolnego, który otrzyma orzeczenie, o którym mowa w ust Instrukcj, o której mowa w ust. 1 pkt 4 oraz ust. 2 pkt 2 lit. c, zatwierdza Prezes Urz du Cz onek personelu lotniczego ma obowi zek stosowa si przy wykonywaniu czynno ci lotniczych do ogranicze medycznych, zamieszczonych w orzeczeniu lotniczo-lekarskim. 2. Je eli z ograniczenia, o którym mowa w ust. 1, wynika obowi zek wykonywania czynno ci lotniczych tylko przy u yciu szkie korekcyjnych, cz onek personelu lotniczego ma obowi zek posiadania, podczas wykonywania tych czynno ci, zapasowych okularów korekcyjnych. 3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje si równie do kandydata uczestnicz cego w szkoleniu do licencji lub uprawnienia lotniczego. Ograniczenie wymienione w ust. 1 musi by wpisane do dokumentu przebiegu szkolenia praktycznego. 35. Przepisy 5 ust. 2 i 3, 6 i 8 ust. 1 pkt 3 i 4, 11 ust. 1 pkt 1 lit. a-c i e oraz pkt 2-4, 13 ust. 2, i 18 ust. 1-3 i 7, i 23 ust. 1, 24 ust. 1, 25 i 30 ust. 1 pkt 1-3 i 5 oraz ust. 2 i 4 oraz stosuje si odpowiednio do wiadectw kwalifikacji wymienionych w art. 95 ustawy i w 4 ust. 1 pkt

13 2 oraz do wpisywanych do nich uprawnie lotniczych. 35a. 1. Prezes Urz du zawiadamia ICAO o ró nicach zachodz cych pomi dzy przepisami krajowymi i stosowan praktyk a mi dzynarodowymi normami, w rozumieniu art. 38 Konwencji o mi dzynarodowym lotnictwie cywilnym, zawartymi w Aneksie 1 oraz wprowadzanymi do niego zmianami. 2. Ró nice, o których mowa w ust. 1, publikowane s w Dzienniku Urz dowym Urz du Lotnictwa Cywilnego. 35b. Dokumenty (Doc) opublikowane przez ICAO, o których mowa w Aneksie 1, stosuje si od dnia wej cia w ycie rozporz dzenia, wydanego na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy, wprowadzaj cego do stosowania dokument, do którego odwo uje si Aneks 1. Rozdzia 8 Przepisy przej ciowe i ko cowe Prezes Urz du dokonuje, na wniosek cz onka personelu lotniczego, wymiany jego licencji i uprawnie lotniczych do nich wpisanych, wydanych na podstawie rozporz dzenia Ministra Komunikacji z dnia 10 wrze nia 1986 r. w sprawie personelu lotniczego (Dz. U. Nr 41, poz. 199 oraz z 2001 r. Nr 131, poz. 1476), zwanego dalej "rozporz dzeniem", na licencje i uprawnienia lotnicze na zasadach okre lonych w ust Wymiana mo e nast pi najpó niej w dniu up ywu wa no ci dotychczasowych licencji. 2. Licencje i uprawnienia lotnicze, o których mowa w ust. 1, podlegaj wymianie na odpowiadaj ce im licencje i uprawnienia lotnicze o tych samych nazwach, z tym e: 1) licencja pilota samolotowego zawodowego II klasy - na licencj pilota samolotowego zawodowego; 2) licencja pilota samolotowego zawodowego I klasy - na licencj pilota samolotowego zawodowego albo na licencj pilota samolotowego liniowego, stosownie do tre ci wniosku o jej wymian i udokumentowanego spe nienia wymaga przez wnioskodawc ; 3) licencja mechanika lotniczego obs ugi - na odpowiedni licencj mechanika po wiadczenia obs ugi statku powietrznego; 4) uprawnienia lotnicze, dotycz ce typu statku powietrznego, potwierdzone wpisem w osobistym dokumencie praktyki lotniczej lub uwiarygodnione w inny sposób: a) na uprawnienia wpisywane do licencji pilotów, dotycz ce odpowiednio kategorii, klasy albo typu statku powietrznego, wymienione w ust za cznika nr 1 do rozporz dzenia, z zachowaniem ewentualnych ogranicze odnosz cych si do klasy balonu wolnego, wymienionych w ust pkt 1 lit. a oraz b za cznika nr 1 do rozporz dzenia, b) na uprawnienia lotnicze dotycz ce typu statku powietrznego wpisywane do licencji nawigatora, mechanika pok adowego i radiooperatora pok adowego; 5) uprawnienie do lotów nocnych VFR, potwierdzone wpisem w osobistym dokumencie praktyki lotniczej pilota samolotowego lub mig owcowego albo w inny wiarygodny sposób - na uprawnienie do lotów nocnych VFR, wpisywane do licencji pilota samolotowego albo mig owcowego turystycznego; 6) uprawnienie instruktora samolotowego i mig owcowego klasy II - odpowiednio na uprawnienie instruktora samolotowego i mig owcowego szkolenia zasadniczego ograniczone - klasy 2; 7) uprawnienia instruktora samolotowego i mig owcowego klasy I - odpowiednio na uprawnienie instruktora samolotowego i mig owcowego szkolenia zasadniczego - klasy 1; 8) uprawnienie instruktora balonu wolnego i szybowcowego klasy II - odpowiednio na uprawnienie instruktora balonowego i szybowcowego ograniczone - klasy 2; 9) uprawnienia instruktora spadochronowego klasy II lub klasy I - na uprawnienie instruktora spadochronowego; 10) uprawnienia instruktora spadochronowego klasy II lub klasy I z ograniczeniem do wykonywania czynno ci instruktora spadochronowego bez prawa wykonywania skoków spadochronowych - na uprawnienie specjalne instruktora spadochronowego bez prawa wykonywania czynno ci instruktora spadochronowego na pok adzie statku powietrznego i bez prawa wykonywania skoków; 11) uprawnienie do lotów ga niczych lub agro, potwierdzone wpisem w osobistym dokumencie praktyki lotniczej lub w inny wiarygodny sposób - odpowiednio na uprawnienie do lotów ga niczych lub agro; 12) nast puj ce uprawnienia kontrolera ruchu lotniczego: a) do kontroli zbli ania - na uprawnienie do kontroli zbli ania radarowej,

14 b) do kontroli obszaru - na uprawnienie do kontroli obszaru proceduralnej, c) inne uprawnienia, ni wymienione w lit. a i b - odpowiednio na uprawnienia: do kontroli lotniska instrumentalnego, do kontroli zbli ania radarowej lub do kontroli obszaru proceduralnej - na podstawie posiadanego przez wnioskodawc uprawnienia do kontroli radarowej, innych wpisów w jego licencji i posiadanych przez niego dokumentów dotycz cych praktyki lotniczej, instruktora szkolenia operacyjnego lub specjalne instruktora symulatorowego - na podstawie posiadanych przez niego dokumentów dotycz cych praktyki lotniczej i uprawnie instruktora wydanych przez pa stwowy organ zarz dzania ruchem lotniczym; 13) uprawnienia mechanika lotniczego obs ugi, o których mowa w ust , i za cznika do rozporz dzenia, o którym mowa w 36 ust. 1 - odpowiednio na uprawnienia lotnicze: a) okre lone w wymaganiach, o których mowa w ust za cznika nr 1 do rozporz dzenia, wpisywane do licencji mechanika po wiadczenia obs ugi statku powietrznego, b) okre lone w ust za cznika nr 1 do rozporz dzenia, wpisywane do licencji mechanika po wiadczenia obs ugi statku powietrznego; 14) uprawnienia instruktora, je eli nie maj odpowiedników o tych samych nazwach okre lonych w niniejszym rozporz dzeniu - odpowiednio na uprawnienia: a) instruktora samolotowego na klas samolotów jednosilnikowych t okowych l dowych albo wodnych albo jednosilnikowych z nap dem turbo mig owym lub odrzutowym l dowych albo wodnych - je eli wnioskodawca posiada uprawnienie instruktora samolotowego innego rodzaju i spe nia wymagania okre lone w ust pkt 1 lit. a za cznika nr 1 do rozporz dzenia, b) instruktora samolotowego na klas samolotów wielosilnikowych l dowych albo wodnych albo na typ samolotu wielosilnikowego z za og jednoosobow z nap dem turbo mig owym albo odrzutowym - je eli wnioskodawca posiada uprawnienie instruktora samolotowego innego rodzaju i spe nia wymagania okre lone w ust pkt 1 lit. a za cznika nr 1 do rozporz dzenia, c) instruktora samolotowego na typ samolotu AN-2 - je eli wnioskodawca spe nia wymagania okre lone w ust pkt 1 za cznika nr 1 do rozporz dzenia, d) instruktora samolotowego w lotach wed ug wskaza przyrz dów (IFR) - je eli wnioskodawca posiada uprawnienie instruktora samolotowego innego rodzaju i spe nia wymagania okre lone w ust pkt 1 lit. a za cznika nr 1 do rozporz dzenia, e) instruktora mig owcowego na typ mig owca z za og jednoosobow - je eli wnioskodawca posiada uprawnienie instruktora mig owcowego oraz spe nia wymagania okre lone w ust pkt 1 za cznika nr 1 do rozporz dzenia, f) instruktora mig owcowego na typ mig owca z za og wieloosobow - je eli wnioskodawca posiada uprawnienie instruktora mig owcowego oraz spe nia wymagania okre lone w ust pkt 1 za cznika nr 1 do rozporz dzenia, g) instruktora mig owcowego w lotach wed ug wskaza przyrz dów (IFR) - je eli wnioskodawca posiada uprawnienie instruktora mig owcowego innego rodzaju i spe nia wymagania okre lone w ust pkt 1 lit. a za cznika nr 1 do rozporz dzenia - stosownie do tre ci wniosku o ich wymian i udokumentowanego spe nienia wymaga przez wnioskodawc. 3. Przy wymianie licencji pilota samolotowego turystycznego albo pilota mig owcowego turystycznego, w której nie by o wpisane uprawnienie do lotów kontrolowanych VFR, wpisuje si ograniczenie do wykonywania lotów wy cznie w ruchu lotniczym niekontrolowanym, chyba e posiadacz tej licencji odby szkolenie do licencji pilota turystycznego wed ug programu szkolenia samolotowego lub mig owcowego, obejmuj cego wszystkie procedury wykonywania lotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym. 4. Przy wymianie licencji kontrolera ruchu lotniczego, która nie uprawnia a do pos ugiwania si j zykiem angielskim w korespondencji radiotelefonicznej, do nowej licencji wpisuje si ograniczenie do prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej wy cznie w j zyku polskim. Do licencji kontrolera ruchu lotniczego z takim ograniczeniem nie mo e by wpisane uprawnienie lotnicze operacyjne, dotycz ce obszaru kontrolowanego oraz lotnisk wykorzystywanych do ruchu lotniczego mi dzynarodowego i przestrzeni powietrznych zwi zanych z tymi lotniskami, a tak e uprawnienie instruktora Osobie, która przed wej ciem w ycie niniejszego rozporz dzenia uzyska a kwalifikacje w zakresie wiedzy, umiej tno ci i praktyki, a tak e uzyska a uprawnienia do wykonywania czynno ci

15 lotniczych wydane przez upowa nione organizacje lotnicze lub w adz lotnicz, Prezes Urz du, bez egzaminu pa stwowego, wydaje odpowiednio do potwierdzonego zakresu kwalifikacji, wraz z w a ciwymi uprawnieniami lotniczymi: 1) licencje lotnicz, o której mowa w: a) art. 94 ust. 6 pkt 1 lit. g-j lub w pkt 6 ustawy, b) 4 ust. 1 rozporz dzenia; 2) wiadectwo kwalifikacji, o którym mowa w: a) art. 95 ust. 2 ustawy, b) 4 ust. 1 pkt 2 rozporz dzenia. 2. Licencj i uprawnienia lotnicze, o których mowa w ust. 1, wydaje si na podstawie przedstawionych przez wnioskodawc : 1) wpisów w licencji lotniczej albo w innych dokumentach równowa nych; 2) wpisów w dokumentach praktyki lotniczej lub przebiegu szkolenia lotniczego; 3) innych wiarygodnych dokumentów, dotycz cych uko czonego przez niego szkolenia lotniczego lub praktyki lotniczej. 37a. Osoby podejmuj ce po dniu 1 maja 2005 r. wykonywanie zada okre lonych dla operatora tankowania statków powietrznych mog je wykonywa po: 1) przeszkoleniu przez pracodawc lub 2) sprawdzeniu przez pracodawc posiadania przez te osoby odpowiednich kwalifikacji - zgodnie z wytycznymi Prezesa Urz du og oszonymi w Dzienniku Urz dowym Urz du Lotnictwa Cywilnego, jednak nie d u ej ni do dnia 1 maja 2007 r. 38. Traci moc rozporz dzenie Ministra Komunikacji z dnia 10 wrze nia 1986 r. w sprawie personelu lotniczego (Dz. U. Nr 41, poz. 199 oraz z 2001 r. Nr 131, poz. 1476). 39. Rozporz dzenie wchodzi w ycie po up ywie 3 miesi cy od dnia og oszenia. 1) Minister Infrastruktury kieruje dzia em administracji rz dowej - transport, na podstawie 1 ust. 2 pkt 4 rozporz dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegó owego zakresu dzia ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 32, poz. 302 oraz z 2003 r. Nr 19, poz. 165 i Nr 141, poz. 1359). 2) Niniejsze rozporz dzenie dokonuje w zakresie swojej regulacji wdro enia dyrektywy 91/670/EWG z dnia 16 grudnia 1991 r. w sprawie wzajemnego uznawania licencji personelu pe ni cego okre lone funkcje w lotnictwie cywilnym (Dz. Urz. WE L 373 z , str. 21; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 1, str. 270). ZA CZNIK Za cznik Nr 1 (Za czniki do rozporz dzenia stanowi oddzielny za cznik do niniejszego numeru) LICENCJONOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO SZCZEGÓ OWE WYMAGANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW LICENCJI. RODZAJE UPRAWNIE LOTNICZYCH WPISYWANYCH DO LICENCJI ORAZ WYMAGANIA DOTYCZ CE ICH WYDAWANIA, PRZED U ANIA I WZNAWIANIA WA NO CI UPRAWNIE LOTNICZYCH Rozdzia 1 Okre lenia i przepisy wspólne 1.1. Okre lenia i skróty W niniejszym za czniku maj zastosowanie nast puj ce okre lenia i skróty zamieszczone w porz dku

16 alfabetycznym wraz z definicj albo opisem znaczenia: - Akrobacja normalna. Akrobacja, w której nie wyst puj figury z przeci eniem ujemnym. - Akrobacja odwrócona. Akrobacja obejmuj ca figury z obci eniem i przeci eniem ujemnym. - Aneks. Za cznik do Konwencji o mi dzynarodowym lotnictwie cywilnym. - Balon wolny. Statek powietrzny utrzymuj cy si w powietrzu na skutek wyporu aerostatycznego, który w czasie lotu nie jest po czony mechanicznie z ziemi. - Balon wolny z nap dem - sterowiec turystyczny. Balon wolny z zabudowanym zespo em nap dowym, umo liwiaj cym mu lot poziomy wznosz cy lub zni anie w masie powietrza, z ilo ci miejsc dla pilota i pasa erów nie wi ksz ni 5. - Certyfikowana organizacja szkolenia lotniczego. Organizacja okre lona w 9 ust. 5 rozporz dzenia, posiadaj ca wa ny certyfikat na prowadzenie szkolenia w oznaczonym zakresie. - Czas lotu balonu wolnego. Ca kowity czas od momentu, gdy kosz balonu, który uzyska zdolno do lotu, straci ca kowicie kontakt z pod o em i zostanie uwolniony od lin cumowniczych do momentu, w którym kosz balonu zatrzyma si po ostatnim w danym locie zetkni ciu z pod o em. - Czas lotu motoszybowca turystycznego albo samolotu, albo sterowca. Ca kowity czas od momentu, kiedy ten statek powietrzny rozpocznie poruszanie si za pomoc w asnego nap du w celu wykonania startu do lotu, do momentu zatrzymania si na miejscu postoju po zako czonym locie. - Czas lotu szybowca. Ca kowity czas od momentu, kiedy szybowiec rozpocznie poruszanie si za pomoc w asnego lub zewn trznego nap du w celu wykonania startu do lotu, do momentu zatrzymania si po l dowaniu. - Czas lotu mig owca. Ca kowity czas od momentu uruchomienia wirnika mig owca w celu wykonania startu do lotu, do momentu zatrzymania si wirnika mig owca po zako czonym locie. - Czas lotu wiatrakowca. Ca kowity czas od momentu, kiedy wiatrakowiec rozpocznie poruszanie si za pomoc w asnego nap du w celu wykonania startu do lotu albo od momentu uruchomienia si jego wirnika, w zale no ci od tego, co na danym typie nast puje wcze niej, do momentu zatrzymania si na miejscu postoju po zako czonym locie albo do momentu zatrzymania si wirnika wiatrakowca po zako czonym locie, w zale no ci od tego, co na danym typie nast puje pó niej. - Czas lotu z widoczno ci. Czas lotu, w którym co najmniej pilotowanie statku powietrznego odbywa si wg zewn trznych punktów odniesienia. - Czas lotu wed ug wskaza przyrz dów. Czas lotu, w którym pilotowanie albo pilotowanie i nawigowanie statku powietrznego w powietrzu odbywa si wy cznie wg wskaza przyrz dów, bez wykorzystania zewn trznych punktów odniesienia. - Czas lotu IFR. Czas, w którym lot wykonywany jest zgodnie z przepisami dla lotów wed ug wskaza przyrz dów. - Dowódca (pierwszy pilot). Pilot wyznaczony do pe nienia czynno ci dowódcy statku powietrznego. - Drugi pilot. Pilot wchodz cy w sk ad za ogi wieloosobowej statku powietrznego, nieb d cy jego dowódc. - ECEAC. Europejska Konferencja Lotnictwa Cywilnego - European Civil Aviation Conference. - Egzamin praktyczny. Sprawdzenie umiej tno ci praktycznych, wymaganych na wydanie albo ponowne wydanie licencj, albo wydanie uprawnienia lotniczego, po czone ze sprawdzeniem wiadomo ci, wymaganych na to uprawnienie, w zakresie, jaki egzaminator uzna za niezb dny, kieruj c si wymaganiami przepisów i programów szkolenia. - Europejska Organizacja do Spraw Bezpiecze stwa eglugi Powietrznej (EUROCONTROL). Organ Unii Europejskiej powo any do zapewnienia bezpiecze stwa eglugi powietrznej - European Organisation For The Safety Of Air Navigation. - EMPL-ATC. Europejski Podr cznik Licencjonowania Personelu - Kontrolerzy Ruchu Lotniczego, wydany przez EUROCONTROL - European Personnel Licensing - Air Traffic Controllers - HUM.ET1.ST STD ESARR. Wymagania EUROCONTROL w Zakresie Przepisów Bezpiecze stwa - EUROCONTROL Safety Regulatory Requirement. - ESARR-5. Wymagania ESARR - Personel S u b Zarz dzania Ruchem Lotniczym - Air Traffic Services Personnel.

17 - ICAO. Organizacja Mi dzynarodowego Lotnictwa Cywilnego - International Civil Aviation Organisation. - IFR. Przepisy dla lotów wed ug wskaza przyrz dów - Instrument Flight Rules. - IMC. Warunki meteorologiczne dla lotów wed ug wskaza przyrz dów - Instrument Meteorological Conditions. - Instruktor szkolenia praktycznego. Cz onek personelu lotniczego posiadaj cy wpisane do licencji wa ne uprawnienie instruktora, mechanik po wiadczenia obs ugi upowa niony do prowadzenia szkolenia kandydatów na mechaników po wiadczenia obs ugi i mechaników po wiadczenia obs ugi. - Instruktor szkolenia teoretycznego. Osoba upowa niona do prowadzenia szkolenia teoretycznego w o rodku szkolenia lotniczego albo w certyfikowanej organizacji szkolenia lotniczego. - Instruktor balonowy. Pilot balonu wolnego, który posiada w swej licencji wpisane wa ne uprawnienie instruktora. - Instruktor-kontroler ruchu lotniczego. Kontroler ruchu lotniczego, który posiada w swej licencji wpisane wa ne uprawnienie instruktora. - Instruktor pilot. Pilot, który posiada w swej licencji wpisane wa ne uprawnienie instruktora. - Instruktor praktykant. Pilot posiadaj cy wa ne upowa nienie wydane przez Prezesa Urz du do odbywania praktyki instruktorskiej pod nadzorem uprawnionego instruktora. - Instruktor samolotowy. Pilot samolotowy, który posiada w swej licencji wpisane wa ne uprawnienie instruktora. - Instruktor spadochronowy. Skoczek spadochronowy zawodowy, który posiada w swej licencji wpisane wa ne uprawnienie instruktora. - Instruktor sterowcowy. Pilot sterowcowy, który posiada w swej licencji wpisane wa ne uprawnienie instruktora. - Instruktor symulatorowy. Osoba, która posiada wa ne uprawnienie instruktora symulatorowego, wpisane do licencji, uprawniaj ce do prowadzenia szkolenia na okre lonym urz dzeniu treningowym i w oznaczonym zakresie. Mo e to by uprawnienie instruktora symulatorowego samolotowego, mig owcowego, instruktora symulatorowego nawigatora, mechanika pok adowego albo instruktora symulatorowego-kontrolera ruchu lotniczego. - Instruktor typu-mechanik pok adowy. Mechanik pok adowy, który posiada w swej licencji wpisane wa ne uprawnienie instruktora szkolenia na typ statku powietrznego. - Instruktor typu-nawigator. Nawigator, który posiada w swej licencji wpisane wa ne uprawnienie instruktora szkolenia na typ statku powietrznego. - Instruktor szybowcowy. Pilot szybowcowy, który posiada w swej licencji wpisane wa ne uprawnienie instruktora. - Instruktor mig owcowy. Pilot mig owcowy, który posiada w swej licencji wpisane wa ne uprawnienie instruktora. - Instruktor wiatrakowcowy. Pilot wiatrakowcowy, który posiada w swej licencji wpisane wa ne uprawnienie instruktora. - JAA. Zrzeszenie W adz Lotniczych - Joint Aviation Authorities. - JAR. Wspólne Wymagania Lotnicze - Joint Aviation Requirements. - JAR-FCL-1. Wspólne Wymagania Lotnicze - Licencjonowanie za ogi lotniczej - Samoloty - Flight Crew Licensing (Aeroplanes). - JAR-FCL-2. Wspólne Wymagania Lotnicze - Licencjonowanie za ogi lotniczej - mig owce - Flight Crew Licensing (Helicopters). - JAR-FCL-3. Wspólne Wymagania Lotnicze - Licencjonowanie za ogi lotniczej - Medycyna - Flight Crew Licensing (Medical). - JAR-FCL-4. Wspólne Wymagania Lotnicze - Licencjonowanie za ogi lotniczej - Mechanicy pok adowi - Flight Crew Licensing (Flight Engineers). - (uchylony). - (uchylony). - (uchylony). - (uchylony). - (uchylony). - JAR-FSTD A - Wspólne Wymagania Lotnicze - Samolotowe szkoleniowe urz dzenia symulacji

18 lotu - Aeroplane Flight Simulation Training Devices. - JAR-FSTD H - Wspólne Wymagania Lotnicze - mig owcowe szkoleniowe urz dzenia symulacji lotu - Helicopter Flight Simulation Training Devices. - JAR-23. Wspólne Wymagania Lotnicze - Samoloty kategorii normalnej, u ytkowej, akrobacyjnej i ma ego transportu (commuter) - Normal, Utility, Aerobatics and Commuter Category Aeroplanes. - JAR-25. Wspólne Wymagania Lotnicze - Samoloty du e - Large Aeroplanes. - JAR-27. Wspólne Wymagania Lotnicze - Wirop aty ma e - Small Rotorcraft. - JAR-29. Wspólne Wymagania Lotnicze - Wirop aty du e - Large Rotorcraft. - JAR-66. Wspólne Wymagania Lotnicze - Personel po wiadczaj cy obs ug techniczn statków powietrznych - Certifying Staff Maintenance. - (uchylony). - (uchylony). - Kategoria statku powietrznego. Rodzaj statków powietrznych o wspólnych cechach podstawowych, istotnie odró niaj cych go od innych rodzajów statków powietrznych. Na potrzeby licencjonowania wyró nia si nast puj ce kategorie statków powietrznych: samoloty, motoszybowce turystyczne, mig owce, wiatrakowce, sterowce, balony wolne, szybowce, motoszybowce i spadochrony. - Kategoria samolotu albo mig owca. Oznaczenie przeznaczenia u ytkowego samolotu albo mig owca, okre lone w certyfikacie typu i wiadectwie zdatno ci do lotu, np. kategoria samolotów transportowych. - Licencja klasy wy szej. Licencja cz onka personelu lotniczego danej specjalno ci, dla otrzymania której wymagania s wy sze ni dla innej licencji danej specjalno ci, np. licencja pilota liniowego jest licencj klasy wy szej ni licencja pilota zawodowego albo turystycznego. - Lot AGRO. Lot VFR wykonywany na wysoko ci mniejszej ni okre lona przez przepisy dla lotów VFR, podczas którego ze statku powietrznego rozprzestrzeniane s substancje dzia aj ce chemicznie lub biologicznie na biosfer ziemi lub wody. Do lotu AGRO zalicza si równie dolot z miejsca za adowania statku powietrznego do miejsca operacji, niezb dne manewry wyprowadzania statku powietrznego na kierunki nalotów, podczas których jest rozprzestrzeniana substancja, i dolot do miejsca powtórnego za adunku lub postoju statku powietrznego. - Lot IFR. Lot wykonywany zgodnie z przepisami dla lotów wed ug wskaza przyrz dów. - Lot przeciwpo arowy ga niczy. Lot, w którym ze statku powietrznego s rozprzestrzeniane substancje ga nicze. - Lot doskonal cy. Lot szkoleniowy, którego celem jest doskonalenie, utrwalenie lub utrzymanie umiej tno ci nabytych w wyniku wcze niej zaliczonego szkolenia. - Lot egzaminacyjny. Lot szkoleniowy, którego celem jest sprawdzenie i ocena opanowania wymaganych umiej tno ci umo liwiaj ce podj cie decyzji w sprawie zaliczenie etapu lub ca ego szkolenia. - Lot próbny do wiadczalny. Lot uznany za lot wykonywany w takim charakterze przez odr bne przepisy wydane na podstawie art. 53 ust. 3 ustawy. - Lot próbny kontrolny. Lot uznany za lot wykonywany w takim charakterze przez odr bne przepisy wydane na podstawie art. 53 ust. 3 ustawy. - Lot szkoleniowy. Wspólne okre lenie, obejmuj ce loty zwi zane ze szkoleniem (lot szkolny, doskonal cy i egzaminacyjny). - Lot szkolny. Lot szkoleniowy, którego celem jest nauczanie umiej tno ci lotniczych. - Lot VFR. Lot wykonywany wed ug przepisów dla lotów z widzialno ci. - Motoszybowiec turystyczny. Szybowiec silnikowy, z integralnie zabudowanym silnikiem niechowanym w locie i mig em niechowanym w locie, zdolny do wykonania startu i wznoszenia przy u yciu w asnego nap du. - Nawigowanie. Zespó czynno ci pilota albo ucznia-pilota lub nawigatora, których celem jest zapewnienie lotu statku powietrznego po okre lonej trasie albo w rejonie okre lonym granicami geograficznymi i poziomymi. - Oblot. Pierwszy albo pierwszy i kilka nast pnych lotów prototypu, obj tych programem oblotu - cz ci programu prób. - Obs uga naziemna (statku powietrznego). Obs uga statku powietrznego, wykonywana przez za og statku powietrznego lub pod jej nadzorem na ziemi, inna ni obs uga techniczna. - Obs uga techniczna (statku powietrznego). Obs uga statku powietrznego i jego zespo ów,

19 której czynno ci, metody oraz terminy albo okoliczno ci wykonania okre lone s w instrukcji obs ugi technicznej statku i jego zespo ów lub w dokumentach uzupe niaj cych. Obs uga techniczna jest wykonywana przez lub pod nadzorem uprawnionego mechanika po wiadczenia obs ugi i przez niego po wiadczana. - Operator tankowania statków powietrznych. Wykonuje prace zwi zane z ca ym procesem tankowania statków powietrznych o masie powy ej 10 MTOW. - PEL. Podr cznik licencjonowania. - Pilot. Osoba posiadaj ca licencj pilota. - Pilot do wiadczalny. Pilot, do którego licencji wpisane jest uprawnienie pilota do wiadczalnego. - Pilot monitoruj cy. Pilot za ogi wieloosobowej, który zgodnie z decyzj dowódcy statku powietrznego wykonuje czynno ci lotnicze pilota, polegaj ce g ównie na monitorowaniu przebiegu lotu i czynno ci pilota steruj cego. - Pilot steruj cy. Pilot za ogi wieloosobowej, który zgodnie z decyzj dowódcy statku powietrznego wykonuje czynno ci lotnicze pilota, polegaj ce g ównie na pilotowaniu statku powietrznego i nawigowaniu. - Pilotowanie. Zespó czynno ci pilota albo ucznia-pilota, polegaj cych na wykonywaniu manewrów statku powietrznego przy u yciu sterownic, znajduj cych si w kabinie za ogi. W pilotowaniu mo e uczestniczy mechanik pok adowy, w zakresie okre lonym w instrukcji u ytkowania statku powietrznego i decyzjami dowódcy statku powietrznego. - Prototyp statku powietrznego. Pierwszy albo kilka pierwszych statków powietrznych nowego typu przeznaczonych do prób naziemnych lub w locie. - Podlot. Manewr mig owca zast puj cy ko owanie, polegaj cy na wykonaniu lotu na wysoko ci nieprzekraczaj cej 10 m nad powierzchni ziemi z pr dko ci mniejsz ni 37 km/godz w z ów - Air taxiing. - Przelot. Lot, który przebiega w cz ci poza przestrzeniami powietrznymi, w których odbywa si ruch nadlotniskowy lub jest zwi zany z l dowaniem w innym miejscu, tj. na innym lotnisku albo l dowisku, ni wykonano start do tego lotu. Przelot mo e by równie wykonany z l dowaniem w miejscu, w którym odby si start - Cross country flight. - Radionawigacja. Prowadzenie nawigacji z wykorzystaniem sygna ów radiowych. - Ruch lotniczy kontrolowany. Ruch lotniczy, wobec którego zapewniona jest s u ba kontroli ruchu lotniczego. - Ruch lotniczy niekontrolowany. Ruch lotniczy, wobec którego nie jest zapewniona s u ba kontroli ruchu lotniczego. - Samolot. Statek powietrzny, ci szy od powietrza, nap dzany silnikiem albo silnikami, uzyskuj cy si no n, niezb dn do utrzymania si w powietrzu na skutek zjawisk aerodynamicznych, wyst puj cych podczas lotu na jego powierzchniach stanowi cych nieruchome elementy jego konstrukcji. - Skoczek spadochronowy. Osoba posiadaj ca wiadectwo kwalifikacji skoczka spadochronowego albo licencj skoczka spadochronowego zawodowego. - Skoczek spadochronowy zawodowy. Skoczek spadochronowy posiadaj cy licencj skoczka spadochronowego zawodowego. - Skok egzaminacyjny. Skok spadochronowy szkoleniowy, którego celem jest sprawdzenie i ocena opanowania wymaganych umiej tno ci, umo liwiaj ce podj cie decyzji w sprawie zaliczenia etapu lub ca ego szkolenia. - Skok doskonal cy. Skok spadochronowy szkoleniowy, którego celem jest doskonalenie, utrwalenie lub utrzymanie umiej tno ci nabytych w wyniku szkolenia zaliczonego. - Skok szkoleniowy. Wspólne okre lenie, obejmuj ce skoki spadochronowe zwi zane ze szkoleniem (skok szkolny, doskonal cy i egzaminacyjny). - Skok szkolny. Skok spadochronowy szkoleniowy, którego celem jest nauczanie umiej tno ci wymaganych od skoczka spadochronowego. - Spadochron. Statek powietrzny ci szy od powietrza, który na skutek wyst powania si y aerodynamicznej na jego powierzchni, rozwijanej podczas swobodnego spadania, stabilizuje pr dko opadania w asnego do warto ci umo liwiaj cej bezpieczne l dowanie. - Sprawdzian umiej tno ci. Sprawdzenie umiej tno ci praktycznych, wymaganych do przed u enia wa no ci uprawnienia lotniczego, po czone ze sprawdzeniem wiadomo ci, wymaganych na to uprawnienie, w zakresie, jaki dokonuj cy sprawdzenia uzna za w a ciwy.

20 - Statek powietrzny z za og jednoosobow. Statek powietrzny dopuszczony zgodnie z jego certyfikatem typu lub innym równowa nym dokumentem do u ytkowania z minimaln za og sk adaj c si z jednego pilota. - Statek powietrzny z za og wieloosobow. Statek powietrzny dopuszczony zgodnie z jego certyfikatem typu lub innym równowa nym dokumentem do u ytkowania z minimaln za og sk adaj c si co najmniej z dwu pilotów. - Sterowiec. Statek powietrzny l ejszy od powietrza nap dzany silnikiem, który w czasie lotu nie jest po czony mechanicznie z ziemi. - Symulator lotu. Replika w pe nej skali danego typu lub wyrobu, modelu i egzemplarza kabiny za ogi lub pok adu samolotu, w czaj c w to pe ne wyposa enie i programy komputerowe, posiadaj ca system wizualizacji, zapewniaj cy obraz otoczenia widzianego z kabiny za ogi lub pok adu samolotu, a tak e system kinematyczny, generuj cy ruch kabiny pilota. Jako dzia ania systemu powinna by zgodna z minimalnymi standardami dla Kwalifikacji symulatorów. - Szkolenie praktyczne. Szkolenie, którego celem jest nabycie umiej tno ci lotniczych praktycznego wykonywania czynno ci lotniczych, wraz z niezb dn wiedz stosowan o zasadach ich wykonywania. - Szkolenie praktyczne naziemne. Szkolenie praktyczne ucznia-pilota, ucznia-skoczka spadochronowego, pilota albo skoczka spadochronowego prowadzone na ziemi. - Szkolenie praktyczne w locie. Szkolenie praktyczne ucznia-pilota albo pilota na pok adzie statku powietrznego w czasie lotu. - Szkolenie symulatorowe. Szkolenie praktyczne na symulatorze albo innym urz dzeniu treningowym. - Szkolenie teoretyczne. Szkolenie, którego celem jest nabycie wiadomo ci lotniczych. - Szybowiec. Statek powietrzny, ci szy od powietrza, uzyskuj cy si no n, niezb dn do utrzymania si w powietrzu na skutek zjawisk aerodynamicznych wyst puj cych podczas lotu na jego powierzchniach pozostaj cych w tym czasie w niezmiennym po o eniu, który podczas lotu swobodnego nie jest zale ny od silnika. - Szybowiec z nap dem. Szybowiec z zespo em nap dowym, który stanowi jego integraln cz konstrukcyjn, inny ni motoszybowiec turystyczny. - mig owiec. Statek powietrzny uzyskuj cy si no n, niezb dn do utrzymania si w powietrzu na skutek zjawisk aerodynamicznych wyst puj cych podczas lotu, g ównie na jego nap dzanych silnikiem albo silnikami wirnikach no nych. - Typ statku powietrznego. Wszystkie statki powietrzne zbudowane wed ug tego samego, podstawowego projektu cznie z jego wszystkimi modyfikacjami, z wyj tkiem takich modyfikacji, które powoduj zmian w a ciwo ci pilota owych, sk adu za ogi, charakterystyk lotu. - Ucze -pilot. Osoba odbywaj ca szkolenie teoretyczne lub praktyczne, nieposiadaj ca licencji pilota. - Ucze -skoczek spadochronowy. Osoba odbywaj ca szkolenie praktyczne w skokach spadochronowych, nieposiadaj ca wiadectwa kwalifikacji skoczka spadochronowego. - Uko czenie szkolenia (teoretycznego lub praktycznego). Spe nienie przez uczestnika wymaga programu szkolenia, dotycz cych udzia u w zaj ciach szkoleniowych, przy ewentualnym uwzgl dnieniu ustalonego dla niego indywidualnego toku szkolenia. - Urz dzenie treningowe. Urz dzenie symuluj ce cz ciowo rodowisko kabiny lub pok ad statku powietrznego i jego w a ciwo ci oraz przebieg lotu, przeznaczone do szkolenia za óg statków powietrznych. - Uprawnienie instruktora symulatorowego. Uprawnienie lotnicze, instruktorskie wpisywane do licencji pilota, nawigatora lotniczego, mechanika pok adowego albo kontrolera ruchu lotniczego do prowadzenia szkolenia w oznaczonym zakresie na okre lonym rodzaju urz dzenia treningowego lub w symulatorze lotu. - Uprawnienie lotnicze. Uprawnienie wpisywane do licencji. - Uprawnienie wynikaj ce z licencji. Ca okszta t i zakres uprawnie cz onka personelu lotniczego do wykonywania czynno ci lotniczych, do których uprawnia go licencja i wpisane do niej wa ne uprawnienia lotnicze, przy uwzgl dnieniu wpisanych do niej ogranicze. - VFR. Przepisy dla lotów z widzialno ci - Visual Flight Rules. - VMC. Warunki meteorologiczne dla lotów z widzialno ci - Visual Meteorological Flight Conditions.