A. Woźniak, M. Budzanowski, A. Nowak, B. DzieŜa, K. Włodek, M. Puchalska, R. Kopeć, M. Kruk

Transkrypt

1 A. Woźniak, M. Budzanowski, A. Nowak, B. DzieŜa, K. Włodek, M. Puchalska, R. Kopeć, M. Kruk WYNIKI POMIARÓW DAWEK OTRZYMYWANYCH OD PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO W PLACÓWKACH MEDYCZNYCH OBJĘTYCH KONTROLĄ DOZYMETRYCZNĄ W LADIS IFJ PAN LATACH Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk Laboratorium Dozymetrii Indywidualnej i Środowiskowej (LADIS) Kraków, ul. Radzikowskiego 152

2 LADIS IFJ PAN 21 utworzenie Laboratorium Dozymetrii Indywidualnej i Środowiskowej (LADIS) grudzień 22 r. uzyskanie akredytacji PCA (AP-49) 23 r. pierwszy automatyczny czytnik DOSACUS RADOS styczeń 26 r. drugi automatyczny czytnik DOSACUS RADOS wrzesień 26 r. trzeci automatyczny czytnik DOSACUS RADOS Zespół LADIS Lokalizacja LADIS

3 DOZYMETRIA TERMOLUMINESCENCYJNA (TLD) Metoda dozymetrii termoluminescencyjnej (TLD) opiera się na pomiarze ilości światła emitowanego przez podgrzany detektor TL proporcjonalnego do dawki otrzymanej od promieniowania (rtg, gamma, beta, alfa czy neutronów). Zjawisko termoluminescencji znane jest juŝ od XVII w. (Robert Boyle opisał świecenie diamentu), pierwszy raz zostało wykorzystane w dozymetrii promieniowania jonizującego podczas testów jądrowych w 195r. W Polsce metoda to wykorzystywana jest do rutynowych pomiarów dozymetrycznych od lat 6-tych XX w. (IFJ PAN, prof. Tadeusz Niewiadomski, detektory TL na bazie LiF:Cu,Ag i CaF2:Mn). Świecenie detektora TL z LiF:Mg, Ti w czytniku TL. Detektory TL

4 ZALETY METODY TLD szeroki zakres dawek od 3 µsv do kilku Sv niskie koszty usługi moŝliwość wielokrotnego uŝycia detektorów szybkość odczytu duŝa dokładność pomiaru (niepewność pomiarowa w granicach kilku procent) zakres mierzonych energii fotonów 15 kev - 3, MeV moŝliwość sterylizacji dawkomierzy PI-1 metodami chemicznymi odczyty w cyklu 1-, 2- miesięcznym lub kwartalnym

5 RODZAJE DAWKOMIERZY TLD Dawkomierze indywidualne na całe ciało DI-2 i na dłonie PI-1 W kontroli dawek indywidualnych wyznacza się tzw. indywidualny równowaŝnik dawki na głębokości d, który przybliŝa rzeczywiste dawki na narządy: dla promieniowania bardziej przenikliwego d=1mm Hp(1) indywidualny równowaŝnik dawki głębokiej [msv] dla promieniowania mniej przenikliwego d=,7mm Hp(,7) indywidualny równowaŝnik dawki na skórę [msv] Pomiar: Hp(1), Hp(,7) Zakres dawek:,1 msv - 1 Sv Zakres energetyczny: 15keV 3, MeV Okres pomiaru: od 1 do 3 miesięcy W dawkomierzach indywidualnych na całe ciało lub dłonie stosuje się detektory typu MTS-N (LiF:MgTi).

6 RODZAJE DAWKOMIERZY TLD Dawkomierze środowiskowe DS-4 Wielkości stosowane w dozymetrii środowiskowej: - kerma w powietrzu Ka [mgy], - przestrzenny równowaŝnik dawki H*(1) [msv] Pomiar: K air, H*(1) Zakres dawek:,3 mgy- 1 Gy,3 msv - 1 Sv Zakres energetyczny: 15keV 3, MeV Okres pomiaru: od 1 do 3 miesięcy Do kontroli dawek w środowisku uŝywane są wysokoczułe detektory MCP-N (LiF:Mg,Cu,P).

7 APARATURA Automatyczny czytnik DOSACUS RADOS RE-1 Automatyczny czytnik DOSACUS RADOS RE-2 Laboratoryjny czytnik TLD RA-94 (Microlab)

8 Dawki indywidualne na całe e ciało i na dłonie d oraz dawki środowiskowe: Placówki medyczne zestawienie ogólne Zakłady diagnostyki obrazowej (RTG, TC, densytometria, mammografia) Pracownie medycyny nuklearnej i zakłady fizyki medycznej Centra i ośrodki onkologiczne (bez podziału na pracownie) Placówki medyczne: kardiologia, hemodynamika, angiografia chirurgia, blok operacyjny pracownie endoskopii pracownie urologii Stomatologia Wyniki pomiarów dawek pochodzą z okresu od II kw. 23 do I kw.26

9 Placówki medyczne (DI-2, PI-1) Placówki medyczne (ogół) - dawkomierze indywidualne i pierścionkowe % liczby odczytów ,46 82,68 poniŝej,1 13,112,9 od =,1 do,25 28,69 15,61 19,23 4,2,94,9 od =,25 do 1 od =1 do 5 =5 i pow yŝej dawka [msv/kwartał] PI DI

10 Placówki medyczne (DS-4) Dawkomierz środowiskowe, placówki medyczne (ogół) % liczby pomiarów ,51 poniŝej,1 19,17 od =,1 do,25 62,44 od =,25 do 1 3,55 1,34 od =1 do 5 =5 i powyŝej Ka [mgy/kwartał]

11 Zakłady ady diagnostyki obrazowej Dawkomierze indywidualne - zakłady diagnostyki obrazowej % liczby odczytów ,69 11,33 3,58,37,3 poniŝej,1 od =,1 do,25 od =,25 do 1 od =1 do 5 =5 i pow yŝej dawka [msv/kwartał] Dawkomierze pierścionkowe - zakłady diagnostyki obrazowej % liczby odczytów ,54 25,65 15,41 17,56 9,85 poniŝej,1 od =,1 do,25 od =,25 do 1 od =1 do 5 =5 i pow yŝej daw ka [msv/kw artał]

12 Pracownie medycyny nuklearnej i zakłady ady fizyki medycznej Dawkomierze indywidualne - pracownie medycyny nuklearnej, zakłady fizyki medycznej % liczby odczytów ,4 13,62 5,24,67,8 poniŝej,1 od =,1 do,25 od =,25 do 1 od =1 do 5 =5 i pow yŝej dawka [msv/kwartał] Dawkomierze pierścionkowe - zakłady fizyki medycznej, pracownie medycyny nuklearnej % liczby odczytów ,34 19,8 2,3 21,3 12,24 poniŝej,1 od =,1 do,25 od =,25 do 1 od =1 do 5 =5 i pow yŝej dawka [msv/kwartał]

13 Centra i ośrodki o onkologii Dawkomierze indywidualne - centra i ośrodki onkologii % liczby odczytów ,6 13,63 6,5 3,5,22 poniŝej,1 od =,1 do,25 od =,25 do 1 od =1 do 5 =5 i pow yŝej dawka [msv/kwartał] Dawkomierze pierścionkowe - centra i ośrodki onkologii % liczby odczytów ,62 22,1 19,17 11,28 12,83 poniŝej,1 od =,1 do,25 od =,25 do 1 od =1 do 5 =5 i pow yŝej dawka [msv/kwartał]

14 Placówki medyczne kardiologia, hemodynamika, angiografia Placówki medyczne - kardiologia, hemodynamika, angiografia % liczby odczytów ,27 27,29 3,85 16,2 2,2 11,87 9,97 3,98,68,5 poniŝej,1 od =,1 do,25 od =,25 do 1 od =1 do 5 =5 i pow yŝej dawka [msv/kwartał] DI PI

15 chirurgia, blok operacyjny pracownie endoskopii Placówki medyczne dawka [msv/kwartał] DI % PI % poniŝej,1 88,53 71,71 od =,1 do,25 11,12 13,43 od =,25 do 1,26 1,57 od =1 do 5,9 3,43 =5 i powyŝej,,86 dawka [msv/kwartał] DI % PI % poniŝej,1 87,9 2,93 od =,1 do,25 7,53 18,6 od =,25 do 1 4,3 52,91 od =1 do 5,27 6,98 =5 i powyŝej,,58 pracownie urologii dawka [msv/kwartał] DI % PI % poniŝej,1 84,67 37,2 od =,1 do,25 15,33 22,13 od =,25 do 1, 4,43 od =1 do 5,,43 =5 i powyŝej,,

16 Gabinety stomatologiczne DI-2 Dawkomierze indywidualne - stomatologia % liczby odczytów ,49 9,4,81,23,6 poniŝej,1 od =,1 do,25 od =,25 do 1 od =1 do 5 =5 i pow yŝej dawka [msv/kwartał]

17 Gabinety stomatologiczne DS-4 Dawkomierze środowiskowe - stomatologia % liczby odcz ytów ,5 5,92 26,96,92,23 poniŝej,1 od =,1 do,25 od =,25 do 1 od =1 do 5 =5 i pow yŝej dawka [mgy/kwartał]

18 DAWKI MAKSYMALNE Maksymalne stw ierdzone w ielkości mierzonych daw ek , DI-2, PI-1 [msv] DS-4 [mgy] ,6 17,6 84,1 18, 11,9 373,7 324,1 24,7 185,7 38,7 27,8 6,6 6,4 6,1 DI-2 PI-1 DS-4

19 PODSUMOWANIE 99% wyników nie przekracza rocznego limitu dawek, co oświadczy o dobrych systemach kontroli jakości w ośrodkach medycznych. Zdarzają się pojedyncze przypadki przekroczeń rocznego limitu dawek, najczęściej są one wynikiem: niezgodnego z instrukcją uŝytkowania dawkomierzy pozostawienie dawkomierzy w pobliŝu źródła promieniowania nieprawidłowe umieszczenie w stosunku do źródła promieniowania (DS).

20 ZAPRASZAMY