kampania informacyjna trzy znaki smaku Dossier prasowe marzec 2O15

Transkrypt

1 kampania informacyjna trzy znaki smaku Dossier prasowe marzec 2O15

2

3 spis treści WSTĘP 2 ZA NAMI DRUGI ROK KAMPANII TRZY ZNAKI SMAKU! 3 UDZIAŁ W TARGACH I FESTIWALACH 3 NASZE KONKURSY 3 WYJAZDY PRASOWE I KULINARNE 4 DZIAŁANIA W MEDIACH 4 SEMINARIA DLA PRODUCENTÓW I WSPÓŁPRACA Z UM 5 EUROPEJSKI SYSTEM OCHRONY PRODUKTÓW 5 REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH EUROPEJSKIE ZNAKI JAKOŚCI ChNP, ORAZ GTS 5 PROCEDURA REJESTRACJI PRODUKTÓW REGIONALNYCH 7 I TRADYCYJNYCH ChNP, ORAZ GTS KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z EUROPEJSKIEGO SYSTEMU 7 OCHRONY PRODUKTÓW REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH ZNAJOMOŚĆ SYMBOLI EUROPEJSKIEGO SYSTEMU 7 ZNAKOWANIA I OCHRONY PRODUKTÓW REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH ChNP, ORAZ GTS POLSKIE PRODUKTY TRADYCYJNE I REGIONALNE 8 ChNP, ORAZ GTS ChNP 8 11 GTS 18 PRZEPISY KULINARNE 21 KONTAKT 20

4 Szanowni Państwo, Pragnąłbym serdecznie podziękować wszystkim z Was, którzy włączyli się w działania kampanii Trzy Znaki Smaku, mającej na celu propagowanie wiedzy o wspólnotowym systemie ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych oraz o naszych rodzimych produktach z oznaczeniami jakości ChNP, i GTS. Poprzedni rok - drugi rok kampanii - był dla nas intensywny i bardzo różnorodny, co jest ogromnie ważne z punktu widzenia skuteczności naszych działań. Mamy dziś kilka rzetelnych źródeł, z których wszyscy zainteresowani mogą czerpać wiedzę: dobrą stronę internetową, dobry facebook, przewodnik, broszurę, liczne materiały dydaktyczne. Najważniejsze jednak, że cały czas staramy się, jako kampania, być blisko konsumentów oraz liderów opinii, jeśli chodzi o tematykę kulinarną. W ubiegłym roku byliśmy na największych festiwalach i targach kulinarnych, podczas których wszyscy goście mogli kupić produkty z oznaczeniami i nawiązać osobisty kontakt z certyfikowanymi producentami. To naprawdę bardzo ważne, aby konsument poznał człowieka, który za wyrobem stoi i samym sobą może zaświadczyć o jego historii i jakości. Produkt zaczyna mieć tożsamość, jego historia ożywa, a smak staje się częścią narodowego dziedzictwa i powodem do dumy. Dla mnie osobiście to jest bardzo, bardzo ważne. Również z tego powodu chętnie wziąłem udział w trzech cyklach wyjazdów dla szefów kuchni, blogerów i dziennikarzy. Powędrowaliśmy do źródeł smaku, mogliśmy zobaczyć gdzie się rodzą lub jak powstają oznaczone produkty, jak wygląda tradycjna technologia ich wytwarzania. Poznawaliśmy regiony, z których pochodzą, mogliśmy docenić autentyzm i jakość wspaniałego polskiego jedzenia. Właśnie ten autentyzm produktów regionalnych i tradycyjnych oraz zainteresowanie kuchnią narodową to wiodące obecnie trendy kulinarne, które promują przede wszystkim jakość, sezonowość i lokalność. Zdecydowanie sprzyja to naszej kampanii i promocji tego wszystkiego, co w polskiej kuchni mamy najlepsze. Musimy to wykorzystać! Przed nami duże wyzwanie na kolejny rok kampanii. W dalszym ciągu będziemy starali się być blisko konsumentów, łączyć ich świat, ze światem żywności regionalnej i tradycyjnej. Moim osobistym pragnieniem jest to, by lista produktów z oznaczeniami ChNP, i GTS, która liczy w tej chwili 37 pozycji, znacząco się w najbliższych latach wydłużyła. Mamy bowiem co najmniej kilkaset wspaniałych produktów, które kwalifikują się, by dołączyć do tego szacownego grona. Jest więc do czego dążyć! Ambasador kampanii Trzy Znaki Smaku Grzegorz Łapanowski 2

5 Za nami drugi rok kampanii Trzy Znaki Smaku! Szanowni Państwo. Prowadziliśmy liczne działania, których celem było, z jednej strony, informowanie jak najszerszego grona konsumentów o wspólnotowym systemie ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych oraz o naszych rodzimych produktach, objętych tym systemem, zaś z drugiej strony zachęcanie producentów do przyłączania się do tego systemu i do rozpoczęcia starań o przyznanie ich wyrobom jednego z trzech europejskich znaków jakości: ChNP, lub GTS. festiwalowego udaliśmy się do Gruczna, na IX Festiwal Smaku. Z kolei na samym początku jesieni, czyli we wrześniu, wróciliśmy do Poznania na targi spożywcze Smaki Regionów. Wszędzie informowaliśmy o wspólnotowym systemie ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych, rozdawaliśmy materiały prasowe, częstowaliśmy wyjątkowymi produktami, o których tak barwnie opowiadali ich wytwórcy oraz kucharze, którzy bawili gości fantastycznymi pokazami kulinarnymi. Udział w targach i festiwalach oraz pierwsze obchody Europejskich Dni Produktu Regionalnego i Tradycyjnego Trzy Znaki Smaku. Byliśmy obecni na wszystkich liczących się targach spożywczych i festiwalach kulinarnych. Pod koniec czerwca wzięliśmy udział w krakowskiej imprezie o nazwie Jemy na polu. W sierpniu pojechaliśmy do Zakopanego na V Europejskie Targi Produktów Regionalnych oraz na VIII Ogólnopolski Festiwal Dobrego Smaku. Właśnie tam, oprócz tradycyjnego już gotowania na scenie i spotkań z producentami, miało miejsce szczególne wydarzenie: 16 sierpnia po raz pierwszy obchodziliśmy Europejskie Dni Produktu Regionalnego i Tradycyjnego Trzy Znaki Smaku - wyjątkowe święto powołane z inicjatywy Agencji Rynku Rolnego, wspieranej przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju. Stało się ono ukoronowaniem wszystkich ubiegłorocznych uroczystości związanych z żywnością regionalną i tradycyjną. Mamy nadzieję, że w dłuższej perspektywie uroczystość ta przyczyni się do zjednoczenia polskiego środowiska wytwórców i odbiorców tej wyjątkowej żywności. Ufamy, że także w przyszłości uda nam się zainteresować ideą święta przede wszystkim Was, dziennikarzy, którzy w 2014 roku licznie wzięliście udział w poprzedzającej obchody święta konferencji prasowej w warszawskim hotelu oraz w kolacji prasowej w prestiżowej restauracji w Poznaniu, gdzie tak żywo dyskutowaliśmy o znaczeniu Europejskich Dni Produktu Regionalnego i Tradycyjnego Trzy Znaki Smaku. Na zakończenie letniego sezonu Nasze konkursy Drugi rok kampanii upłynął nam pod znakiem konkursów - zorganizowaliśmy aż trzy, wszystkie przeprowadziliśmy na naszej stronie internetowej Pierwszy, przeznaczony dla blogerów kulinarnych, pod tytułem Blog ze Znakiem Smaku składał się z kilku zadań trzeba było opublikować na swoim blogu przepis na przystawkę, danie główne oraz deser, oczywiście z wykorzystaniem produktów z oznaczeniami ChNP, i GTS. Wybrani przez jury zwycięzcy w każdej z trzech kategorii wygrali cenny robot kuchenny. Do konkursu zgłoszono w sumie 340 przepisów, roboty były jednak tylko trzy, a zostały nimi nagrodzone autorki blogów Sajkofanka Smaku, Życie w apetycie oraz Mienta blog. Celem drugiego konkursu pt. Produkt i Miejsce Roku było, po pierwsze, nagrodzenie miejsc, w których można skosztować jednego lub wielu produktów ze znakami jakości ChNP, i GTS (zgłaszać kandydatury mogli i bywalcy takich miejsc i ich właściciele), po drugie wyróżnienie szczególnie lubianego polskiego produktu z europejskim znakiem jakości. Po podliczeniu głosów internautów okazało się, iż Miejscami Roku zostały Stowarzyszenie Elbląg Europa (zdobyli pierwsze miejsce i voucher o wartości -10 tysięcy na promocję swojej działalności), Karczma Skansen smaków oraz Agroturystyka Pod Lipą (II i III miejsce, nagrodzone voucherami o wartości 2,5 tysiąca złotych). Natomiast tytuł Produktu Roku zdobyła fasola wrzawska ChNP. Grupa producencka zrzeszająca certyfikowanych wytwórców fasoli także otrzymała 3

6 voucher o wartości 10 tysięcy, z przeznaczeniem na kampanię reklamową swojego produktu. Nagrody otrzymali również głosujący internauci, pomiędzy których rozdzielono vouchery na pobyt w gospodarstwach agroturystycznych, kosze produktów z oznaczeniami oraz elektroniczne przewodniki kulinarne Szlakiem Dobrego Smaku. Trzeci z naszych konkursów, pod tytułem Bliżej źródła smaku skierowany był do fotografów amatorów. Uczestnicy mieli wykonać zdjęcie o tematyce Człowiek podczas pracy nad regionalną i tradycyjną żywnością. Nagrodami (dla wszystkich biorących udział) były drukowane przewodniki Szlakiem Dobrego Smaku, udział w warsztatach fotograficznych dla autorów szczególnie udanych ujęć oraz cenny aparat fotograficzny, który ostatecznie trafił do zwycięzcy całego konkursu, pana Dariusza Mitręgi. Wyjazdy prasowe i kulinarne Za nami również kilka interesujących wyjazdów prasowych i kulinarnych. Na początku czerwca wyruszyliśmy na Mazowsze i Podlasie. Towarzyszyło nam dziewięcioro dziennikarzy telewizyjnych oraz przedstawicieli prasy kobiecej, lifestylowej i branżowej. Odwiedziliśmy certyfikowanych producentów kabanosów GTS, kiełbasy myśliwskiej GTS, pierekaczewnika GTS, miodu kurpiowskiego oraz sera korycińskiego swojskiego. Parę tygodni później, wraz z ambasadorem kampanii Grzegorzem Łapanowskim powędrowaliśmy do Małopolski i na Podhale. W wydarzeniu tym uczestniczyli kucharze, a także dziennikarze kulinarni i eksperci. Wizyty u producentów karpia zatorskiego ChNP, bryndzy podhalańskiej ChNP, oscypka ChNP, redykołki ChNP oraz jagnięciny podhalańskiej przeplatane były pokazami kulinarnymi naszych mistrzów oraz wspólnym gotowaniem wszystkich uczestników wyprawy. W lipcu, razem z grupą szefów kuchni, ekspertów kulinarnych i blogerów, ruszyliśmy na Lubelszczyznę. Złożyliśmy wizytę certyfikowanym producentom fasoli wrzawskiej ChNP, wiśni nadwiślanki ChNP oraz cebularza lubelskiego, który dziś już nosi dumnie znak, a wtedy jeszcze czekał na wpisanie go do rejestru produktów z tym oznaczeniem. W ramach wyjazdów kulinarnych, we wrześniu powróciliśmy na Mazowsze i Podlasie oraz do Małopolski, gdzie tym razem odwiedziliśmy certyfikowanych producentów suski sechlońskiej, jabłek łąckich i kiełbasy lisieckiej. U progu jesieni, wraz z grupą dziennikarzy kulinarnych zawitaliśmy także do Wielkopolski, aby spotkać się z wytwórcami wielkopolskiego sera smażonego, andrutów kaliskich, oleju rydzowego GTS i aby odwiedzić Muzeum Rogala Świętomarcińskiego w Poznaniu, gdzie uczestniczyliśmy w pokazie produkcji i w degustacji tego wyjątkowego wypieku. Działania w mediach Przez cały rok byliśmy obecni we wszystkich mediach. Nasze adwertoriale ukazywały się w wiodących tytułach wszystkich segmentów prasowych od prasy branżowej, poprzez kobiecą, na opiniotwórczych tygodnikach skończywszy. Produkty z oznaczeniami ChNP, i GTS zostały pokazane w cieszących się ogromną popularnością kulinarnych programach telewizyjnych TOP Chef oraz Ewa gotuje. Przygotowaliśmy nowy spot telewizyjny, którego bohaterami były andruty kaliskie oraz miód drahimski. Nowy spot i ubiegłoroczny dedykowany jabłkom grójeckim oraz serowi korycińskiemu swojskiemu były emitowane we wrześniu, w głównych stacjach telewizyjnych (TVN, TVP1 oraz TVP2 i Polsat), a także w licznych stacjach tematycznych. Opracowaliśmy także serię czterech spotów radiowych, które były emitowane w największych rozgłośniach, w okresie poprzedzającym festiwale w Krakowie, Zakopanem, Poznaniu i Grucznie. Dumni jesteśmy z naszej internetowej kampanii SEM. Trwała ona ponad miesiąc, od początku września do pierwszych dni października ubiegłego roku i udało się w niej osiągnąć wynik (liczący liczbą kliknięć) znacząco lepszy od zakładanego. Przez cały czerwiec, w dowolnym miejscu Polski mogli też Państwo widzieć nasze billboardy i citylighty, które prezentowaliśmy w ramach zrealizowanej z rozmachem kampanii outdoorowej. 4

7 Seminaria dla producentów i współpraca z Urzędami Marszałkowskimi. W ubiegłym roku przeprowadziliśmy dwa seminaria - w maju, w Białymstoku i w lipcu, w Lublinie. Oba przeznaczone były dla producentów zainteresowanych przystąpieniem do europejskiego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych i miały podobny przebieg. Ekspert z MRiRW wprowadził uczestników w zagadnienia związane z europejskim systemem ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych oraz z certyfikacją produktów. Natomiast przedstawiciel Agencji Brandingowej opowiedział o strategiach marketingowych i brandingu opakowań. W szkoleniu białostockim wzięło udział 43, natomiast w lubelskim 38 producentów. To był bardzo pracowity rok. Cieszymy się, ponieważ do naszych działań udało nam się także włączyć grono, od którego w dużej mierze zależy powodzenie naszej misji, czyli sprzedawców. Dowodem była akcja promocyjna zrealizowana w sieci sklepów Alma w niektórych miastach Polski, a dokładnie w Krakowie, Warszawie (oraz Piasecznie i Pruszkowie), Sopocie, Gdyni i Wrocławiu. Przed nami kolejny rok pełen działań i wydarzeń. Będziemy informować o nich w naszych newsletterach, na naszym fanpage u na Facebooku oraz stronie gdzie co tydzień informujemy o działaniach kampanii i o ważnych wydarzeniach ze świata produktów regionalnych i tradycyjnych. Serdecznie zapraszamy do kontaktu i współpracy! Europejski system ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych W bardzo wielu państwach, zwłaszcza tych wysokorozwiniętych, od kilku dekad widoczne jest zainteresowanie żywnością o tradycyjnych metodach produkcji i znanym pochodzeniu. Potrzeba konsumentów znalazła odzwierciedlenie w europejskiej Wspólnej Polityce Rolnej, którą śmiało można określić mianem polityki jakości. Całe europejskie prawodawstwo zmierza w kierunku promowania żywności wysokiej jakości. W 1992 roku Unia Europejska przyjęła serię rozporządzeń, które otaczają szczególną ochroną producentów, często drobnych, wytwarzających właśnie taką żywność, której szczególne cechy związane są ze środowiskiem, w którym powstaje oraz z tradycją. W celu wyróżnienia tych wyjątkowych produktów stworzono europejski system oznaczeń. Jego głównym zadaniem jest, po pierwsze, informowanie konsumentów, że trzymają w ręku produkt wysokiej jakości, po drugie - ochrona producentów przed nieuczciwymi konkurentami, wypuszczającymi na rynek podróbki. W UE jest obecnie około 584 zarejestrowanych produktów ChNP, 619 oraz 49 GTS, choć liczba ta zmienia się z dnia na dzień. Na rozpatrzenie oczekują kolejne produkty. Jak widać jest to segment rynku, który cały czas dynamicznie się rozwija. Do tej pory jednym z trzech europejskich oznaczeń wyróżniono w Polsce 37 produktów, jednak ta lista stale się powiększa. I nic dziwnego: ugruntowana pozycja i rozpoznawalność oznaczeń europejskich sprawia, że przyczyniają się one do zwiększenia zainteresowania nie tylko samymi produktami, ale też regionem, z którego się wywodzą. Państwa wiodące pod względem wartości produkcji objętej oznaczeniami geograficznymi to Włochy, Niemcy, Francja i Wielka Brytania. Europejskie znaki jakości ChNP, oraz GTS W ramach europejskiej polityki jakości i ochrony produktów wyjątkowych, wyróżnia się dwie kategorie produktów : produkty regionalne znanego pochodzenia, których dotyczą oznaczenia Chroniona Nazwa Pochodzenia oraz Chronione Oznaczenie Geograficzne, produkty tradycyjne, których dotyczy oznaczenie Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. 5

8 CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA (ChNP) CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA Jest to europejski znak przyznawany produktom regionalnym wyjątkowej jakości, o nazwie nawiązującej do miejsca w którym jest wytwarzany i podkreślającej ich związek z tym miejscem. Wszystkie surowce, potrzebne do wytworzenia tego produktu pochodzą z określonego obszaru geograficznego oraz wszystkie fazy wytwarzania odbywają się na tym obszarze. O znak ChNP mogą ubiegać się produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi (płody ziemi, produkty pochodzące z hodowli, rybołówstwa oraz produkty pierwszego przetworzenia, będące w związku z tymi produktami) lub środki spożywcze (m. in. piwo, chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze, inne wyroby piekarnicze, makarony, korek i bawełna). Do tej pory oznaczeniem ChNP wyróżniono w Polsce 9 produktów. Polskie produkty z oznaczeniem ChNP: bryndza podhalańska, fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca, fasola wrzawska, karp zatorski, miód z Sejneńszczyzny / Łoździejszczyzny / Seinų / Lazdijų krašto medus, oscypek, podkarpacki miód spadziowy, redykołka, wiśnia nadwiślanka. CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE () CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE Jest to europejski znak przyznawany produktom regionalnym wyjątkowej jakości, o nazwie nawiązującej do miejsca, w którym są wytwarzane i podkreślającej ich związek z tym miejscem. Oznaczenie mówi nam także, że chociaż jeden z etapów powstawania produktu musi przebiegać na obszarze, do którego odnosi się jego nazwa. O znak mogą ubiegać się produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi (płody ziemi, produkty pochodzące z hodowli, rybołówstwa oraz produkty pierwszego przetworzenia, będące w związku z tymi produktami) lub środki spożywcze (m. in. piwo, chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze, inne wyroby piekarnicze, makarony, korek i bawełna). Do tej pory oznaczeniem wyróżniono w Polsce 19 produktów. Polskie produkty z oznaczeniem : andruty kaliskie, cebularz lubelski, chleb prądnicki, fasola korczyńska, jabłka grójeckie, jabłka łąckie, jagnięcina podhalańska, kiełbasa lisiecka, kołocz śląski / kołacz śląski, miód drahimski, miód kurpiowski, miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich, obwarzanek krakowski, rogal świętomarciński, ser koryciński swojski, suska sechlońska, śliwka szydłowska, truskawka kaszubska / kaszëbskô malëna, wielkopolski ser smażony. Wniosek o rejestrację krupnioków śląskich jako czeka na pozytywną weryfikację przez Komisję Europejską. GWARANTOWANA TRADYCYJNA SPECJALNOŚĆ (GTS) GWARANTOWANA TRADYCYJNA SPECJALNOŚĆ Jest to europejski znak jakości, przyznawany produktom noszącym tradycyjną nazwę, odnoszącą się do jego specyficznego charakteru lub tradycyjnie stosowaną dla tego produktu. Produkt z oznaczeniem GTS musi być wytwarzany z tradycyjnych surowców, według tradycyjnej, przekazywanej z pokolenia na pokolenie receptury lub tradycyjnymi metodami. O oznaczenie GTS mogą ubiegać się produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi (płody ziemi, produkty pochodzące z hodowli, rybołówstwa oraz produkty pierwszego przetworzenia, będące w związku z tymi produktami) lub środki spożywcze (m. in. piwo, napoje z ekstraktów roślinnych, czekolada, chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze, makarony) a także gotowe dania. Do tej pory oznaczeniem GTS wyróżniono w Polsce 9 produktów. Polskie produkty z oznaczeniem GTS : półtorak, dwójniak, trójniak, czwórniak, kabanosy, kiełbasa jałowcowa, kiełbasa myśliwska, olej rydzowy, pierekaczewnik. 6

9 Procedura rejestracji produktów regionalnych i tradycyjnych ChNP, oraz GTS O przyznanie europejskiego znaku jakości może się ubiegać grupa producentów lub przetwórców (w szczególnych sytuacjach, o przyznanie znaków ChNP i może wnioskować osoba fizyczna lub prawna, która będzie traktowana jako grupa; wyjątek ten nie dotyczy wnioskowania o GTS). Grupa składa wniosek do ministra właściwego do spraw rynków rolnych, nim się to jednak stanie, członkowie grupy muszą sami ustalić zasady, które będą obowiązywać jej członków. Czyli, między innymi, uzgodnić reguły i częstotliwość kontroli oraz mechanizmy samokontroli, a także wybrać organ kontrolujący. Korzyści wynikające z europejskiego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych europejskie oznaczenia umożliwiają łatwą identyfikację oryginalnych i wartościowych produktów, o konkretnych specyficznych cechach i wysokiej jakości; umieszczenie na produkcie znaku jakości uzasadnia jego wyższą cenę, ale daje też gwarancję kupującemu, że płaci za wysoką jakość; produkty zarejestrowane jako ChNP, lub GTS podlegają ochronie prawnej na terenie Unii Europejskiej; produkty ubiegające się o ChNP lub, których wnioski o rejestrację zostały pozytywnie ocenione na etapie krajowym, a następnie przekazane Komisji Europejskiej i oczekujące na rejestrację, podlegają już ochronie prawnej na terytorium RP; Znajomość symboli europejskiego systemu znakowania i ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych ChNP, oraz GTS Z badań przeprowadzonych w kwietniu 2013 r. przez Millword Brown wynika, że polscy konsumenci mają słabą znajomość symboli europejskiego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych. Logotypy rozpoznaje zaledwie 6%-9% ankietowanych, a znajomość nazw i ich znaczenia jest tylko o kilka procent większa, choć o samej idei znakowania produktów słyszało ok. 30% badanych. Zdecydowanie lepiej rzecz wygląda wśród wytwórców i dystrybutorów: o europejskim systemie znakowania i ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych słyszało aż 90% badanych, 80% producentów zna symbole oznaczeń, natomiast wśród dystrybutorów ta znajomość sytuuje się na poziomie ok. 50%. Polacy nie mają też wyrobionej opinii na temat produktów oznaczonych europejskimi znakami jakości ChNP, oraz GTS. Rzadko je kupują i nie widzą związku pomiędzy symbolem a rzeczywistą jakością produktu. Z naturalnych przyczyn, dużo większa jest ta świadomość wśród producentów i dystrybutorów. Aż 35% producentów i 43% dystrybutorów uważa, że oznakowane produkty wyróżnia przede wszystkim wysoka jakość. Co ciekawe, aż połowa wszystkich badanych producentów zadeklarowała chęć przystąpienia do europejskiego systemu znakowania i ochrony produktów w przyszłości. Widać więc, że ten segment rynku ma ogromny potencjał. Kampania Trzy Znaki Smaku będzie się więc nadal skupiać przede wszystkim na uświadomieniu konsumentom istnienia oznaczeń i ich znaczenia oraz korzyści wynikających z kupowania produktów oznakowanych jednym z trzech oznaczeń. W przypadku producentów, nacisk zostanie położony przede wszystkim na przekazanie wiedzy na temat zasad, na jakich można przystąpić do europejskiego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych. ochrona prawna eliminuje nieuczciwą konkurencję, zabezpiecza przed nieuprawnionym posługiwaniem się nazwą produktu i jego podrabianiem. 7

10 Polskie produkty tradycyjne i regionalne ChNP, oraz GTS CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA BRYNDZA PODHALAŃSKA ChNP Regionalny Związek Hodowców Owiec i Kóz ul. Szaflarska 93 d/7, Nowy Targ tel.: , fax: rzhoik@kr.home.pl Bryndza podhalańska to miękki ser podpuszczkowy o barwie białej, biało-kremowej lub z lekkim odcieniem seledynowym. Mleko, z którego powstaje bryndza podhalańska, pochodzi od zwierząt rasy polska owca górska. Czasem dodaje się też mleko krowie od bydła rasy polska czerwona, zawartość tego mleka nie może jednak przekroczyć 40%. Bryndzę wytwarza się tylko od maja do września. Każdy z 10 etapów produkcji jest ściśle określony i niezmienny od lat. W ostatnim etapie poddany leżakowaniu i fermentacji ser kruszy się i ubija z solą. Dzięki temu bryndza ma równocześnie słony, lekko kwaskowaty i pikantny smak. Sama bryndza nie ma określonego kształtu, zależy on bowiem od opakowania. Nazwa bryndza pochodzi od rumuńskiego słowa brinze, a sposób wytwarzania sera przywędrował do Polski wraz z pasterzami wołoskimi. Najstarsze wzmianki o bryndzy na ziemiach polskich pochodzą już z XVI w. 12 czerwca 2007 r. bryndza podhalańska została wpisana do rejestru Komisji Europejskiej jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Była ona pierwszym polskim produktem, który uzyskał europejski znak jakości. Produkcja jej odbywa się na ściśle określonym obszarze zwanym Podhalem, w powiatach nowotarskim, tatrzańskim oraz sześciu gminach z powiatu żywieckiego: Milówka, Węgierska Górka, Rajcza, Ujsoły, Jeleśnia i Koszarawa. CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA FASOLA PIĘKNY JAŚ Z DOLINY DUNAJCA ChNP Spółdzielnia Dolina Dunajca Zawada Lanckorońska 32, Zakliczyn tel./fax: , biuro@tir.in.tarnow.pl Nasiona odmiany Piękny Jaś mają nerkowaty kształt, są bocznie spłaszczone i błyszczące, a także stosunkowo duże. Te z doliny Dunajca charakteryzują się większą niż gdzie indziej zawartością magnezu (80 mg/kg; wynika to z wysokiej zawartości pierwiastka w tutejszej glebie). Piękny Jaś z Doliny Dunajca smakuje słodkawo, a jego konsystencja jest niezwykle delikatna. Ma też cienką skórkę, dlatego gotuje się o 10 minut krócej niż inne jasie. Te wyjątkowe zalety fasoli nie dziwią: w dolinie Dunajca panują doskonałe warunki do uprawy Pięknego Jasia. Plantacje położone są dość nisko i osłonięte od wiatru, na który roślina jest bardzo wrażliwa. Ich sytuowanie na madach rzecznych również wpływa korzystnie na walory Pięknego Jasia. Do tego - co najważniejsze dochodzą wyjątkowe umiejętności plantatorów kultywowane w okolicy od wielu pokoleń. 25 października 2011 r. fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca została wpisana do rejestru Komisji Europejskiej jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Uprawnienia do produkcji fasoli z oznaczeniem ChNP mogą otrzymać jedynie rolnicy uprawiający tę fasolę na obszarze 11 gmin leżących w dolinie rzeki Dunajec: Gródek nad Dunajcem (powiat nowosądecki), Zakliczyn, Wojnicz, Wierzchosławice, Radłów, Wietrzychowice, Tarnów, Pleśna, Żabno (powiat tarnowski), Czchów (powiat brzeski) i Gręboszów (powiat dąbrowski) w województwie małopolskim. 8

11 CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA FASOLA WRZAWSKA ChNP Stowarzyszenie Producentów Fasoli Tycznej Piękny Jaś we Wrzawach Waldemar Prarat, Wrzawy 485, Gorzyce, tel.: Fasola wrzawska, czyli fasola tyczna Piękny Jaś, zaliczana jest do fasoli wielokwiatowej. Uprawiana jest w północnej części Kotliny Sandomierskiej, w widłach Wisły i Sanu, a jej nazwa pochodzi od wsi Wrzawy. Odmiana ma duże, nerkowate i lekko spłaszczone nasiona o słodkawym smaku i delikatnej konsystencji. Fasola wrzawska ma o 20% cieńszą skórkę i większą zdolność pochłaniania wody, a także gotuje się ok. 10 min krócej niż odmiany wielokwiatowe pochodzące z innych regionów. Swoje zalety fasola wrzawska zawdzięcza żyznym glebom madowym oraz mikroklimatowi Kotliny Sandomierskiej. 13 stycznia 2012 r. fasola wrzawska została wpisana do rejestru Komisji Europejskiej jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Nazwą tą mogą być opatrzone tylko suche nasiona fasoli wielokwiatowej tycznej pochodzące z upraw położonych w ściśle określonych sołectwach, zlokalizowanych na terenie trzech gmin: Gorzyce, Zaleszany i Radomyśl nad Sanem, w powiatach tarnobrzeskim i stalowowolskim w województwie podkarpackim. Do sołectw tych należą: Wrzawy, Gorzyce, Motycze Poduchowne, Trześń i Zalesie Gorzyckie (gmina Gorzyce); Skowierzyn, Zaleszany, Majdan Zbydniowski i Motycze Szlacheckie (gmina Zaleszany); Dąbrówa Pniowska, Pniów, Nowiny, Witkowice, Chwałowice, Antoniów i Orzechów (gmina Radomyśl nad Sanem). CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA KARP ZATORSKI ChNP Lokalna Grupa Producencka Karpia Zatorskiego ul. Parkowa 7, Zator tel.: , , fax: fsalaciak@poczta.fm Karp zatorski jest produkowany na terenie trzech sąsiadujących ze sobą gmin w województwie małopolskim. Największa produkcja odbywa się na terenie Zatora - stąd nazwa ryby. Zapisy o hodowli karpi znajdują się w kronikach Jana Długosza, wiadomo jednak, że ryby te na małopolskich stołach były obecne już za czasów Bolesława Krzywoustego. Karp zatorski powstał ze skrzyżowania rodzimej linii karpia polskiego (galicyjskiego) z czystymi liniami: węgierską, jugosłowiańską, gołyską i izraelską. Właśnie ta krzyżówka wyjątkowo szybko rośnie i jest odporna na choroby. Znaki szczególne wyróżniające karpia zatorskiego to dobre wygrzbiecenie, zwarta forma i oliwkowy lub oliwkowo-niebieski kolor. Masa karpia wynosi od 1100 g do 1800 g. Mięso jest delikatne i ma świeży, rybi zapach. Wyjątkowy smak zawdzięcza dwuletniemu systemowi chowu w stawach ziemnych i sposobowi żywienia, który oparty jest głównie na pokarmie stawowym oraz wysokiej jakości naturalnych zbożach od lokalnych producentów, takich jak pszenica, jęczmień, pszenżyto i kukurydza. 20 maja 2011 r. karp zatorski został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Może być on hodowany na terenie trzech gmin w województwie małopolskim: Zator i Przeciszów w powiecie oświęcimskim oraz Spytkowice w powiecie wadowickim. CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA MIÓD Z SEJNEŃSZCZYZY / ŁOŹDZIEJSZCZYZNY/ SEINU/ LAZDIJU KRASTO MEDUS ChNP Terenowe Koło Pszczelarzy w Sejnach (Polska) Skr. Pocztowa 37, Sejny tel.: , polkoty71@gmail.com Regionalny Związek Pszczelarzy w Łoździejach - Lazdijų rajono bitininkų draugija (Litwa) Majronio 20, Lazdijai, Litwa polkoty71@gmail.com Pod nazwą miód z Sejneńszczyzny/ Łoździejszczyzny/Seinų/Lazdijų krašto medus kryje się miód pszczeli nektarowy. Jest on wytwarzany z kilkudziesięciu gatunków roślin miododajnych, m.in.: wierzby, klonu, maliny, kruszyny, komonicy, nostrzyka oraz koniczyny białej i łąkowej. Pozyskuje się go od połowy maja do połowy sierpnia przy czym ten majowy ma najbogatszy smak, bowiem kwitnie wówczas najwięcej roślin. Miód ma zabarwienie od ciemnożółtego do ciemnozłotego. Jego cechą charakterystyczną jest też lekkie zmętnienie. Swoją jakość miód zawdzięcza wiedzy bartników. Tradycje bartnicze sięgają bowiem na Sejneńszczyźnie i Łoździejszczyźnie XIV w. 31 stycznia 2012 r. miód z Sejneńszczyzny/ Łoździejszczyzny/Seinų/Lazdijų krašto medus został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Jest to pierwszy polski produkt transgraniczny. Obszar produkcji miodu położony jest w dorzeczu Niemna, na pograniczu Polski i Litwy, na terytorium Pojezierza Wschodniosuwalskiego. Po stronie polskiej są to cztery gminy powiatu sejneńskiego (Sejny, Giby, Krasnopol, Puńsk) oraz 5 gmin powiatu suwalskiego (Suwałki, Szypliszki, Jeleniewo, Rutka-Tartak, Wiżajny). Po stronie litewskiej jest to 12 gmin regionu Łoździeje (Kapčiamiestis, Veisejai, Kuciunai, Lazdijai, Seirijai, Norageliai, Sventezeris, Teizai, Slavantai, Budvietis, Sestokai, Krosna). 9

12 CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA OSCYPEK ChNP Regionalny Związek Hodowców Owiec i Kóz ul. Szaflarska 93 d/7, Nowy Targ tel.: , fax: rzhoik@kr.home.pl Oscypek to wędzony ser wytwarzany na Podhalu. Robi się go ręcznie od maja do września z owczego mleka pochodzącego od zwierząt rasy polska owca górska, czasem z niewielką domieszką mleka polskiej krowy czerwonej. Do mleka dodaje się wysuszoną podpuszczkę (czyli tzw. klag), która je ścina (po góralsku: klaga). Następnie masę odciska się z serwatki i formuje w kształt wrzeciona. Oscypki moczy się przez dobę w solance i układa pod dachem bacówki. Tam wędzą się w zimnym dymie i nabierają specyficznego zapachu oraz jasnobrązowego koloru. Nazwa serka może wywodzić się od słowa oszczypywać, czyli rozdrabniać (to jeden z etapów produkcji) lub od oszczypek, w znaczeniu mały oszczep, co byłoby nawiązaniem do kształtu wyrobu. Natomiast sama metoda wyrabiania sera przywędrowała do nas wraz z wędrującymi wzdłuż całych Karpat pasterzami wołoskimi. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z XV wieku: znajdują się w dokumentach lokacyjnych wsi Ochotnica w Gorcach. 14 lutego 2008 r. oscypek został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Może on być wytwarzany w części gmin województwa śląskiego i małopolskiego, na terenie historyczno-etnograficznym podnóża Tatr zwanego Podhalem. CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA PODKARPACKI MIÓD SPADZIOWY ChNP Wojewódzki Związek Pszczelarzy w Rzeszowie ul. 8-go Marca 3, Rzeszów tel.: , fax: wzp@sys.net.pl Podkarpacki miód spadziowy jest płynny lub skrystalizowany, dominuje w nim spadź pochodząca z jodły pospolitej (średnio 70% lub więcej). Miód może też zawierać spadź innych drzew iglastych (głównie świerku lub sosny) czy śladowe ilości pyłków roślin nektarodajnych lub wiatropylnych. Jego konsystencja jest gęsta i lepka, a barwa ciemnobrązowa z zielonkawymi refleksami, po krystalizacji zaś powoli jaśnieje. Podkarpacki miód spadziowy ma typowo żywiczny aromat przypominający zapach igliwia i łagodny, słodki smak. Do produkcji tego miodu można wykorzystywać wyłącznie pszczoły ras: zachodnio-/środkowoeuropejskiej, kraińskiej (krainka) i kaukaskiej. Bartnictwo na Podkarpaciu ma bardzo długą historię pierwsze wzmianki na ten temat pochodzą już z XV w. Dowodem, jak żywe na tym terenie są tradycje bartnicze, może być większa niż gdziekolwiek indziej liczba pszczelarzy zbierających miód tradycyjnymi metodami sięgająca ponad sierpnia 2010 r. podkarpacki miód spadziowy został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Uprawnienia do jego produkcji mogą otrzymać jedynie pszczelarze wytwarzający miód na obszarze 17 nadleśnictw województwa podkarpackiego i dwóch parków narodowych: Bieszczadzkiego i Magurskiego. CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA REDYKOŁKA ChNP Regionalny Związek Hodowców Owiec i Kóz ul. Szaflarska 93 d/7, Nowy Targ tel.: , fax: rzhoik@kr.home.pl Redykołka to serek w kształcie małego zwierzątka lub wrzeciona. Wytwarza się go z niepasteryzowanego mleka owczego polskiej owcy górskiej, dopuszczalny jest jednak dodatek mleka krowiego, pochodzącego od zwierząt rasy polska krowa czerwona, nieprzekraczający 40%. Waga redykołki nie może być większa niż 300 g, ale te najmniejsze, o kształcie wrzeciona, ważą od 30 do 60 g. Serek ma słomkową, lśniącą skórkę, jest lekko słony, o zapachu wędzenia. Cały cykl produkcyjny odbywa się na Podhalu i wszystkie etapy produkcji przebiegają w szałasach na stokach górskich. Redykołki swoją nazwę zawdzięczają temu, iż rozdawano je w czasie redykania się czyli powrotu owiec z wypasu do domu bacowie robili je dla swoich dzieci lub ukochanych z resztek, których nie starczyło już do uformowania całego oscypka produkcja redykołki przebiega więc podobnie, jak w przypadku tego drugiego podhalańskiego specjału. 1 grudnia 2009 r. redykołka została wpisana do rejestru Komisji Europejskiej jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Nazwę tę można stosować dla serków wytwarzanych w części gmin i powiatów województwa śląskiego oraz małopolskiego, na terenie historyczno-etnograficznym podnóża Tatr zwanym Podhalem. 10

13 CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA Wiśnia nadwiślanka jest lokalnym typem wiśni sokowej, dojrzewającej na drzewach sokówki odroślowej. Drzewa te występują w pasie nadwiślańskim od Ożarowa do Lipska. Nadwiślanka ma owoce wyraźnie mniejsze od owoców odmian uprawnych. Intensywniejsza jest także jej barwa - od ciemnoczerwonej do bordowej, taki sam kolor ma jej sok. Charakteryzuje się ona wyrazistym, lekko cierpkim i wyraź- 16 grudnia 2009 r. wiśnia nadwiślanka została wpisana do rejestru Komisji Europejskiej jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Uprawnienia do produkcji tych owoców mogą otrzymać jedynie sadownicy w ściśle określonych rejonach województw mazowieckiego (gminy Lipsko, Sienno, Solec nad Wisłą), świętokrzyskiego (gminy Ożarów i Tarłów) i lubelskiego (w powiecie kraśnickim, gmina Annopol). nie kwaskowatym smakiem, a także mocnym aromatem. WIŚNIA NADWIŚLANKA ChNP Spółdzielnia Producentów Owoców i Warzyw Nadwiślanka ul. Kościuszki 34, Ożarów tel.: , fax: nadwislanka@vp.pl janusz_suszyna@poczta.onet.pl Wiśnia nadwiślanka znana jest też pod nazwami: słupska, słupianka lub słupiec, od nazwy miejscowości Słupia Nadbrzeżna, gdzie na początku XX w. pojawiły się jej pierwsze nasadzenia. Historia uprawy tej wiśni sięga około 120 lat wstecz. Za ojca jej dzisiejszego sukcesu można uznać Teofila Zająca ze Słupi Nadbrzeżnej, który jako pierwszy posadził większą liczbę drzewek nadwiślanki. CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE ANDRUTY KALISKIE Zakład Cukierniczy Ryszard Marczak ul. Jagodowa 11, Kalisz tel.: andrutykaliskiemarczak@wp.pl Te popularne wafle z województwa wielkopolskiego wytwarzane są głównie w Kaliszu i powiecie kaliskim. Andruty kaliskie to chrupiące, lekko słodkie krążki o regularnych brzegach i delikatnie połyskującej, gładkiej powierzchni oraz średnicy cm. Są bardzo cienkie, ich grubość waha się od 0,8 do 1,5 mm. Barwa wafli nie jest jednolita, przechodzi od jasnokremowej, poprzez słomkową, aż do ciemnozłotej. Andruty są wyrabiane według ściśle określonej receptury z czterech składników: wody, cukru, mąki pszennej i oleju rzepakowego. Wypieka się je w rozgrzanych do temperatury 180 C (maksymalnie 220 C) andruciarkach. Badacze zwykli wywodzić andruty od żydowskiej macy. Jednak sama nazwa pochodzi zapewne od niemieckiego słowa anblatt, które oznacza jedną z odmian opłatka. Pierwszy andrut - taki jaki znamy dzisiaj - trafił do sprzedaży w XIX w., a jego dzieje związane są z kaliskim parkiem miejskim. Ustawione w alejkach parkowych stragany oferowały spacerowiczom różne słodkie smakołyki, w tym andruty. Z czasem wafle te stały się swoistą atrakcją, a ich renoma przekroczyła granice nie tylko parku, ale i samego Kalisza. 22 kwietnia 2009 r. andruty kaliskie zostały wpisane do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Uprawnienia do wyrobu tego produktu mogą otrzymać wyłącznie producenci z Kalisza. Cebularz lubelski jest okrągłym placuszkiem wykonanym 23 lipca 2014 r. cebularz lubelski został wpisany do rejestru Ko- z pszennego ciasta wyborowego. Na jego powierzchni misji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE znajduje się warstwa farszu, na którą składa się pokrojona Oznaczeniem tym mogą być opatrzone wyłącznie produkty w grubą kostkę cebula wymieszana z makiem i olejem ro- wytworzone na obszarze województwa lubelskiego. ślinnym - rzepakowym lub słonecznikowym. Mak to charakterystyczny dodatek, po nim właśnie można poznać oryginalny cebularz. Brzeg placka tworzy wieniec zrumienionego ciasta o szerokości od pół do półtora centymetra. CEBULARZ LUBELSKI Cały cebularz może mieć średnicę od 5 do 25 cm. Najsmaczniejszy jest zaraz po wyjęciu z pieca, ale przydatny do spożycia przez 48 godzin od wypieku. Tradycję wypieku cebularzy Stowarzyszenie Partnerstwa Producentów Cebularza Lubelskiego Rynek Lublin tel.: 81/ fax: 81/ biuro@polasp.eu zawdzięczamy Żydom, którzy w XIX w. rozpowszechnili w Lublinie te niezwykle smakowite placki. Z czasem cebularze zaczęto wypiekać także w innych miejscowościach w województwie lubelskim, w tym także w Zamościu. Po wojnie Żydzi zniknęli z lubelskiej starówki, jednak tradycja wypieku cebularzy przetrwała dziejowe wichury. 11

14 CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE CHLEB PRĄDNICKI Krakowskie Wypieki S.C. M. Masier, Ł. Romaniszyn ul. K. Makuszyńskiego 8A Kraków tel.: , Chleb prądnicki pochodzi z Krakowa. Jest to tradycyjny chleb żytni wytwarzany na dojrzałym kwasie żytnim. Wypieka się go z mąki żytniej z dodatkiem mąki pszennej, gotowanych ziemniaków lub płatków ziemniaczanych, otrąb żytnich oraz świeżych drożdży. Ma on formę okrągłych lub owalnych bochenków o wadze 4,5 kg, a na specjalne okazje, na przykład na wesela, piecze się nawet 14-kilogramowe bochny. Chleb prądnicki bardzo długo zachowuje świeżość - nawet kilka tygodni (to zasługa wspomnianego ziemniaczanego dodatku), a także dojrzewa po upieczeniu. Pełnię smaku i aromatu osiąga dopiero w drugiej dobie. Nazwa pieczywa pochodzi od podkrakowskich wsi Prądnik Biały i Prądnik Czerwony - gdzie dawniej był wypiekany (dziś obie leżą w granicach miasta Krakowa). Tradycja jego wypieku sięga czasów Władysława Jagiełły, jednak w okresie PRL-u zanim zaprzestano wyrobu tego wyjątkowego pieczywa. Po 1989 r., dzięki zachowanym zapiskom oraz rozmowom ze starszymi mieszkańcami, udało się odtworzyć recepturę, dlatego dziś możemy się cieszyć tym smakowitym chlebem. 12 marca 2011 r. chleb prądnicki został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Oznaczeniem tym mogą być opatrzone tylko chleby wypiekane w granicach administracyjnych miasta Krakowa. CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE FASOLA KORCZYŃSKA Stowarzyszenie Producentów Fasoli w Nowym Korczynie ul. Krakowska 1, Nowy Korczyn tel.: , fax: piekny_jas_korczynski@op.pl Fasola korczyńska, czyli Piękny Jaś Karłowy biczykowy, zaliczany do odmian wielokwiatowych to najpopularniejsza odmiana fasoli uprawiana w okolicach Nowego Korczyna. Jej ziarna są wyjątkowo duże: w stu gramach mieści się ich maksymalnie 90 sztuk. Mają one kształt nerkowaty o bocznych spłaszczeniach i okrywa je bardzo cienka, biała skórka. Między innymi dlatego są tak smakowite, delikatne i pozbawione goryczy. Zalety fasoli korczyńskiej wynikają przede wszystkim z korzystnego dla tej ciepłolubnej rośliny mikroklimatu panującego na Ponidziu. Prawdziwa ekspansja odmiany korczyńskiej zaczęła się w połowie XX w., kiedy wylewająca Nida doszczętnie zniszczyła uprawy roślin w regionie. Na zalanych obszarach zaczęto wówczas uprawiać fasolę wyróżniającą się dorodnymi nasionami. Z czasem zaczęto ją nazywać fasolą korczyńską. 13 lipca 2010 r. fasola korczyńska została wpisana do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Nazwą tą mogą być opatrzone tylko suche nasiona fasoli, pochodzące z upraw na obszarze gmin: Nowy Korczyn, Wiślica, Solec Zdrój i Pacanów w powiecie buskim oraz gminy Opatowiec w powiecie kazimierskim (województwo świętokrzyskie). CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE JABŁKA GRÓJECKIE Stowarzyszenie Sady Grójeckie ul. Piłsudskiego 59, Grójec tel.: , info@freshpromotion.pl stowarzyszenie@jablkagrojeckie.pl Termin jabłka grójeckie odnosi się do grupy 27 odmian (w tym m. in. Gala, Gloster, Idared, Lobo, Ligol) uprawianych w tzw. regionie grójeckim, słusznie nazywanym największym sadem Europy. I to sadem o ugruntowanej renomie, jego początki sięgają bowiem XVI w., kiedy to królowa Bona otrzymała tu ogromne połacie ziemi i postanowiła przeznaczyć je właśnie na królewski sad. Wielkie zasługi dla rozwoju sadownictwa w okolicach Grójca poczynili też w XIX w. duchowni doskonaląc metody uprawy i przechowywania jabłek. Jabłka grójeckie mają wiele wyjątkowych walorów: charakteryzują się między innymi kwasowością większą o 5% niż jabłka tych samych odmian z innych rejonów (właśnie ten korzystny stosunek kwasów do cukrów wpływa na wyjątkowy smak owoców), większą jędrnością, a przede wszystkim mocniejszym rumieńcem, co wynika z wyższej o 5% zawartości barwników pod skórką. 5 października 2011 r. jabłka grójeckie zostały wpisane do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Ochroną objęto owoce pochodzące ze ściśle wyznaczonego obszaru. W województwie mazowieckim jest to 21 gmin, w łódzkim 5 gmin. Gminy o największej koncentracji upraw to: Błędów, Belsk Duży, Grójec i Warka. 12

15 OZNACZENIE CHRONIONE GEOGRAFICZNE JABŁKA ŁĄCKIE Stowarzyszenie Łącka Droga Owocowa Łącko 445, Łącko Kraków tel.: , Nazwa jabłka łąckie jest zarezerwowana dla grupy określonych odmian (tj. Idared, Jonagold, Szampion, Ligol, Golden Delicious, Gala, Boskoop, Red Boskoop, Elise, Early Geneve, Topaz, Lobo, Rubin, Gloster i Jonagored) uprawianych na terenie Kotliny Łąckiej. Sadownictwo w tym rejonie ma wielowiekową tradycję ze względu na panujące tu korzystne warunki. Jak wynika z przekazów historycznych, już w XII w. suszone owoce z okolic Łącka spławiano Dunajcem do Wisły i dalej do Gdańska, skąd trafiały na stoły możnych w całej Europie. Jabłka łąckie charakteryzują się dość wysoką kwasowością, tzw. górską zieloną nutką, wyjątkową soczystością i aromatem, a także wysoką jędrnością miąższu oraz rumieńcem większym i wyraźniejszym niż u jabłek danego gatunku pochodzących z innych miejsc. W dodatku, jak mawiają sadownicy owoce te nie rdzewieją - czyli obrane nie brązowieją. 5 listopada 2010 r. jabłka łąckie zostały wpisane do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Nazwą tą mogą być opatrzone wyłącznie jabłka należące do klasy ekstra lub I o określonej kwasowości i jędrności, wyprodukowane na obszarze gmin: Łącko, Podegrodzie i Stary Sącz w powiecie nowosądeckim oraz gminy Łukowica w powiecie limanowskim w województwie małopolskim. CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE JAGNIĘCINA PODHALAŃSKA Tatrzańsko-Beskidzka Spółdzielnia Producentów Gazdowie w Leśnicy ul. Polna 33, Leśnica tel.: , gazdowie@poczta.onet.pl O hodowli owiec na Podhalu możemy przeczytać już w kronikach Jana Długosza. Nazwa jagnięcina podhalańska może być używana tylko w stosunku do mięsa i podrobów jagniąt ras: polska owca górska, polska owca górska odmiany barwnej lub cakiel podhalański, których wiek nie przekroczył 60 dni. Są to tzw. tuszki mleczne, gdyż w tym wieku jagnięta żywione są wyłącznie mlekiem matki. Ich waga może się wahać od 4 do 8 kg. Jagnięcina podhalańska charakteryzuje się jasnoróżową barwą, ma miękką i sprężystą strukturę, w smaku jest delikatna, a zapachem przypomina dziczyznę (w szczególności sarninę). Smakosze podkreślają, że jagnięcina podhalańska jest też bardzo soczysta. Wynika to z jej marmurkowatości, czyli zawartości tłuszczu śródmięśniowego. Podczas pieczenia lub gotowania jego drobinki rozpuszczają się, ale pozostają wewnątrz mięśnia, nadając mu soczystość. 11 października 2012 r. jagnięcina podhalańska została wpisana do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Znakiem tym może być opatrzone tylko mięso jagniąt urodzonych i chowanych w powiatach nowotarskim i tatrzańskim oraz na obszarze określonych gmin w powiatach cieszyńskim, żywieckim, suskim, limanowskim oraz nowosądeckim. Tylko z tych obszarów może pochodzić też pasza owiec - wyjątkiem są pasze treściwe podawane w czasie zimy. OZNACZENIE OZNACZENIE CHRONIONE CHRONIONE GEOGRAFICZNE KIEŁBASA LISIECKA Konsorcjum Producentów Kiełbasy Lisieckiej Nowa Wieś Szlachecka 77, Liszki tel.: , fax: andrzej_madry@wp.pl Kiełbasa lisiecka wywodzi się od kiełbasy krakowskiej, pod własną nazwą znana jest od lat 30. XX w. W części Małopolski, gdzie jest wytwarzana, rzemiosło masarskie zaczęło się prężnie rozwijać już od połowy XIX w. Wówczas miejscowi masarze sprzedawali swoje wyroby na tzw. wolnicach, czyli wolnych targach. Sława ich smakołyków docierała do najdalszych regionów Polski. Jest to więc wyrób z długą tradycją i ugruntowaną renomą. Lisiecką wytwarza się z wysokiej jakości mięsa, głównie szynki (85% składu) pozyskiwanej z tusz wieprzowych klasy E, o zawartości chudego mięsa 55 60%. Mięsa tego nie wolno konserwować inaczej niż przez schładzanie. Pozostałe składniki kiełbasy lisieckiej to świeży czosnek, peklosól i mielony biały pieprz. Lisiecką wędzi się na dymie z drewna olchowego lub bukowego. Gotowy wyrób ma ciemną, suchą skórkę, a w środku, w obrębie farszu, widać jasne kawałki szynki. Wianki lisieckiej mają cm średnicy. Sama kiełbasa jest grubsza niż przeciętna: w przekroju ma 52 mm. 13 października 2010 r. kiełbasa lisiecka została wpisana do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Znakiem tym może być opatrzona jedynie kiełbasa wyprodukowana według tradycyjnej, skodyfikowanej receptury w granicach gmin Czernichów i Liszki w powiecie krakowskim województwa małopolskiego. 13

16 CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE KOŁOCZ ŚLĄSKI / KOŁACZ ŚLĄSKI Konsorcjum Producentów Kołocza śląskiego ul. XXX-lecia 30A, Kujakowice Górne tel.: kontakt@kolocz.info Kołocz śląski / kołacz śląski to słodki placek popularny na Górnym Śląsku i Śląsku Opolskim. Wyróżnia go maślany smak oraz pracochłonna posypka (w typie kruszonki). Ciasto występuje w dwóch wariantach: bez nadzienia lub z nadzieniem serowym, makowym albo jabłkowym. Zdecydowanie popularniejsze są kołocze z nadzieniem, któremu zawdzięczają swoją lekko wilgotną, smakowitą konsystencję. Placek ma zazwyczaj wymiary ok cm jest więc, wbrew swojej nazwie, prostokątny. Jego wysokość to ok. 3,5 cm, czyli jest odrobinę niższy niż większość podobnych wypieków. Masa ciasta z jednej blachy to ok. 5 6 kg. Śląski specjał bezsprzecznie jest regionalnym spadkobiercą staropolskiego kołacza, uwiecznionego choćby w powiedzeniu bez pracy nie ma kołaczy. Jak ważną odgrywał on rolę w historii regionu, świadczy obecność tego niezwykłego ciasta w licznych śląskich legendach oraz jego rytualny charakter: do dziś trudno wyobrazić sobie wesele czy chrzciny bez tego wybornego wypieku. 27 lipca 2011 r. kołocz śląski/kołacz śląski został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Znakiem tym mogą być opatrzone wypieki wytwarzane w województwie opolskim oraz w niektórych powiatach województwa śląskiego. CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE MIÓD DRAHIMSKI Stowarzyszenie Producentów Miodu Drahimskiego ul. Mazurska 4, Czaplinek tel.: kontakt@pasiekafujarskich.pl Nazwa miodu wywodzi się od pierwotnej nazwy miejscowości Stare Drawsko, która brzmiała właśnie Drahim. O istnieniu tradycji pszczelarskich w okolicach Drawska świadczą zachowane dokumenty, które wskazują, że już w 1565 r. w starostwie było 11 bartników. Pod nazwą drahimski może występować 5 różnych miodów nektarowych: gryczany, rzepakowy, wrzosowy, lipowy oraz wielokwiatowy. Miód drahimski może mieć postać płynną (tzw. patoka), kremowaną lub skrystalizowaną (tzw. krupiec). W miodzie mogą występować niewielkie ilości spadzi, której obecność nie może jednak zmieniać smaku, zapachu lub cech charakterystycznych miodu. Miód drahimski spośród innych miodów wyróżnia między innymi wysoka zawartość cukrów oraz pyłku przewodniego, a także o 3% niższa zawartość wody, niż w przypadku innych miodów, czemu zawdzięcza swój wyrazisty smak. ne. Nazwa może być stosowana dla miodów zebranych na terenie gmin położonych na Pojezierzu Drawskim, tj.: Czaplinek, Wierzchowo, Barwice, Borne Sulinowo oraz Nadleśnictwa Borne Sulinowo. Wszystkie etapy produkcji miodu muszą odbywać się na ściśle określonym obszarze, począwszy od stacjonowania pasiek, aż do ostatecznego pakowania miodu. 16 czerwca 2011 r. miód drahimski został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficz- CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE MIÓD KURPIOWSKI Kurpiowsko-Mazowiecki Związek Pszczelarzy w Ostrołęce ul. Sienkiewicza 28, Ostrołęka tel.: zszymanski26@wp.pl Miód pochodzący z obszaru Kurpiów jest miodem wielokwiatowym, nektarowym, z ewentualnym dodatkiem spadzi. Może występować w dwóch postaciach: płynnej zwanej patoką i skrystalizowanej zwanej krupcem. Ma barwę od jasnożółtej, słomkowej aż do brązowej z zielonkawymi refleksami. Te zielonkawe refleksy stanowią wyróżnik i oznaczają udział spadzi w miodzie. Miód ma intensywny aromat ze specyficznym korzennym zapachem i delikatny, lekko słodki smak. Produkcja miodu zakorzeniona jest w historii Kurpiów bardzo mocno dokumenty każą liczyć jej dzieje od czasów średniowiecza. O tym, jak ważna jest dla współczesnych mieszkańców regionu, świadczy chociażby odbywające się w ostatnią niedzielę sierpnia, nieprzerwanie od 1976 r. Kurpiowskie miodobranie. Impreza organizowana jest w gminie Myszyniec i przyciąga dziesiątki tysięcy ludzi. 13 lipca 2010 r. miód kurpiowski został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Wszystkie etapy produkcji miodu, od stacjonowania pasiek do rozlewania i pakowania, odbywają się na ściśle określonym obszarze historyczno-etnograficznym nazywanym Kurpiami, znajdującym się w województwach mazowieckim i podlaskim. 14

17 CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE MIÓD WRZOSOWY Z BORÓW DOLNOŚLĄSKICH Dolnośląski Zwiazek Pszczelarzy we Wrocławiu ul. Komuny Paryskiej 72, Wrocław tel.: , fax: pszczelarze@op.pl W miodzie z Borów Dolnośląskich zawartość pyłku wrzosowego dochodzi do 80%, co stanowi o jego wyjątkowości nawet wśród miodów wrzosowych. Wyjątkowy jest także jego skład: wysoka zawartość proliny (aminokwasu), niska sacharozy i wody. Miód wrzosowy ma barwę od bursztynowo- -herbacianej do czerwono-brunatnej, a po krystalizacji od żółtopomarańczowej do brunatnej. Często ma gęstą, galaretowatą konsystencję, niekiedy jest w formie żelu. Charakteryzuje się też dość wytrawnym, ostrym i stosunkowo mało słodkim smakiem oraz bardzo silnym aromatem podobny do zapachu wrzosu. Do produkcji miodu wykorzystuje się wyłącznie pszczoły ras: zachodnio-/ środkowoeuropejskiej, kraińskiej (krainka) i kaukaskiej oraz krzyżówki tych ras, a zbiór nektaru musi być przeprowadzony w okresie kwitnienia wrzosu (sierpień i wrzesień). 31 maja 2008 r. miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Nazwą tą mogą być opatrzone wyłącznie miody pozyskiwane na ściśle określonym obszarze województwa dolnośląskiego, leżącym pomiędzy Zgorzelcem, Chojnowem i Żarkami Wielkimi. CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE OBWARZANEK KRAKOWSKI Grupa producentów obwarzanków krakowskich działających przy Jurajskiej Izbie Gospodarczej ul. Kolejowa 38, Zabierzów tel.: , fax: biuro@jig.krakow.pl Obwarzanek to wypiek wytrawny, wytwarzany z mąki pszennej (możliwe jest stosowanie do 30% mąki żytniej), tłuszczu, cukru, drożdży, soli i wody. Wyrobione ciasto jest na krótko pozostawione do wyrośnięcia. Następnie dzieli się je na małe kawałki i formuje w podłużne walce, tzw. sulki, które skręca się ze sobą po 2 3 sztuki i zamyka w pierścień. Uformowane obwarzanki o średnicy cm są ponownie odstawiane do wyrośnięcia, po czym zanurza się je na chwilę we wrzątku i obgotowuje, czyli obwarza (stąd nazwa wyrobu), dopóki nie wypłyną na powierzchnię. Po osączeniu, dekoruje się je makiem, solą, sezamem lub innymi posypkami i piecze do zrumienienia. Tradycja wypieku obwarzanków w Krakowie jest bardzo stara, a pierwsze zachowane wzmianki na ich temat pochodzą z XIV-wiecznych rachunków dworu Władysława Jagiełły i Jadwigi. Każdego dnia na Rynku Głównym w Krakowie sprzedaje się do 150 tys. sztuk tego specjału! 30 października 2010 r. obwarzanek krakowski został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Znakiem tym mogą być opatrzone tylko obwarzanki wypiekane w granicach administracyjnych miasta Krakowa i powiatów krakowskiego i wielickiego. CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE ROGAL ŚWIĘTOMARCIŃSKI Grupa Producentów Środka Spożywczego Rogal Świętomarciński ul. T.Kośiuszki 40, Luboń tel.: , fax: biuro@cechcukiernikowipiekarzy.pl cech_cuk_piek@op.pl Rogal świętomarciński jest zwyczajową nazwą słodkiego pieczywa wypiekanego w Poznaniu i okolicach. Jego historia sięga 1891 r., gdy proboszcz kościoła św. Marcina poprosił wiernych, aby uczcili patrona i w dniu jego święta, czyli 11 listopada, zrobili coś dla ubogich. Na apel odpowiedział cukiernik Józef Melzer, który upiekł trzy blachy rogali i przyniósł pod kościół. Zapoczątkował w ten sposób zwyczaj wypiekania rogali z okazji święta patrona. Współcześni cukiernicy rokrocznie sprzedają tego dnia 250 ton tego słodkiego wypieku. Rogal ma kształt półksiężyca, jest posmarowany pomadą i posypany rozdrobnionymi orzechami. Waży średnio g. Jest szeroki na ok. 10 cm i wysoki w najgrubszym miejscu na ok. 7 cm. Skórka rogala ma barwę od ciemnozłocistej do jasnobrązowej, a ciasto - kremową. Rogal jest zrobiony z ciasta półfrancuskiego. Smakowite wnętrze kryje nadzienie z białego maku, cukru, okruchów, masy jajowej, margaryny, rodzynek, orzechów, owoców w syropie lub kandyzowanych (czereśni, gruszek), skórki pomarańczowej i aromatu migdałowego. 31 października 2008 r. rogal świętomarciński został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Może być wytwarzany w Poznaniu, powiecie poznańskim oraz 25 innych powiatach województwa wielkopolskiego. 15

18 CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE SER KORYCIŃSKI SWOJSKI Zrzeszenie Producentów Sera Korycińskiego Urząd Gminy Korycin, ul. Knyszyńska 2a, Korycin tel.: , fax: Ser koryciński swojski to ser dojrzewający wyrabiany z niepasteryzowanego pełnego mleka krowiego z dodatkiem podpuszczki oraz soli kuchennej. Ma kształt spłaszczonej kuli o średnicy do 30 cm. Wielkość sera zależy od ilości masy serowej włożonej do cedzaka (od 2,5 do 5 kg) i okresu dojrzewania. Poszczególne sery różnią się od siebie okresem leżakowania. Świeży dojrzewa od 2 do 4 dni, leżakowany od 5 do 14 dni, a ser dojrzały powyżej 14 dni. Długi okres leżakowania nie zmienia specyficznych cech sera. Aby wzbogacić smak wyrobu, można do niego dodać przyprawy i zioła suszone: pieprz, chili, bazylię, koperek, pietruszkę, lubczyk, miętę, czarnuszkę, czosnek niedźwiedzi, paprykę, majeranek, kminek, oregano, a nawet suszone grzyby. Według lokalnej legendy, wyrobu sera nauczyli miejscową ludność Szwajcarzy, którzy przybyli do Polski w czasach potopu szwedzkiego. Zachwyceni pięknem korycińskiej ziemi, postanowili tu pozostać. 10 sierpnia 2012 r. ser koryciński swojski został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Wytwarzany jest on na obszarze trzech gmin województwa podlaskiego w powiecie sokólskim: Korycin, Suchowola oraz Janów. CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE SUSKA SECHLOŃSKA Stowarzyszenia Producentów Owoców i Warzyw w Ujanowicach Sechna 32, Ujanowice tel.: , fax: wisniowygaj@interia.pl Suska sechlońska to podsuszona i podwędzona śliwka. W miejscowej gwarze suska znaczy tyle co suszona, a sechlońska pochodzi od nazwy miejscowości Sechna w Małopolsce, z której wywodzi się tradycja suszenia śliwek. Według legendy, na pomysł suszenia śliwek wpadł pewien bezimienny proboszcz, który kazał swoim parafianom w ramach zadośćuczynienia za grzechy sadzić śliwy. Wierni, owszem, chętnie to robili, gdy jednak owoce na drzewach dojrzewały, zaczęli pędzić z nich śliwowicę, a potem radośnie jej nadużywać. To oczywiście nie spodobało się pobożnemu księdzu, który nakazał w konsekwencji suszenie owoców dymem tak przetworzone nie dały się przerobić na alkohol. Suska sechlońska ma elastyczny, mięsisty miąższ i pomarszczoną, lepką skórkę w kolorze od ciemnogranatowego do czarnego. W smaku jest lekko słodka z dymnym posmakiem i aromatem wędzenia. Geograficzne. Obszar, na którym jest wytwarzana, położony jest w województwie małopolskim w granicach administracyjnych czterech gmin: Laskowa, Iwkowa, Łososina Dolna i Żegocina. 9 października 2010 suska sechlońska została wpisana do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie OZNACZENIE OZNACZENIE CHRONIONE CHRONIONE GEOGRAFICZNE ŚLIWKA SZYDŁOWSKA Kółko Rolnicze w Szydłowie, Spółdzielnia Producentów Owoców DOBRYSAD w Szydłowie oraz Stowarzyszenie Producentów Owoców w Szydłowie. ul. Rynek 27, Szydłów tel.: , fax: biuro@dobrysad.com.pl Śliwki szydłowskie to owoce z pestką lub bez, które poddano procesowi jednoczesnego suszenia i wędzenia dymem oraz gorącym powietrzem. Metoda ta zwana suszeniem na laskach - przywędrowała w okolice Szydłowa w XIX w., a pierwszymi, którzy ją stosowali, byli miejscowi Żydzi. Do produkcji śliwki szydłowskiej wykorzystuje się jedynie dojrzałe, zdrowe owoce różnych odmian śliwy domowej węgierki i jej pochodnych charakteryzujące się dużą zawartością cukru oraz stosunkowo małą zawartością wody. Suszenie odbywa się w suszarniach o wysokości do 3 m. Znajdują się w nich pionowe regały służące do instalowania lasek, czyli ażurowych tac, na których układa się owoce. Śliwka szydłowska charakteryzuje się jednolitą, elastyczną konsystencją miąższu i ma bardzo intensywny, specyficzny smak i zapach wędzenia. Jej skórka powinna być silnie pomarszczona ale błyszcząca. 30 października 2010 r. śliwka szydłowska została wpisana do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Oznaczeniem tym mogą być opatrzone wyłącznie produkty wytworzone na obszarze gminy Szydłów (108 km²) w województwie świętokrzyskim. 16

19 CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE TRUSKAWKA KASZUBSKA / KASZËBSKÔ MALËNA Kaszubskie Stowarzyszenie Producentów Truskawek ul. Długa 13, Kamienica Szlachecka tel.: , fax: truskawkakaszubska@interia.eu Truskawka kaszubska/kaszëbskô malëna jest tradycyjnym produktem województwa pomorskiego. Jej owoce mają dość zmienny kształt, jednak wszystkie podczas dojrzewania wybarwiają się na intensywnie ciemnoczerwony kolor, wyrównany na całej powierzchni. Są lekko błyszczące i po przekrojeniu intensywnie czerwone. Jędrne i bardzo soczyste, mają wyjątkowy aromat i zapach, który odróżnia je od truskawek uprawianych w innych regionach. Truskawki kaszubskie są znacznie słodsze, niż inne odmiany, zawierają bowiem więcej cukrów. Owoce te zostały sprowadzone na teren Kaszub na początku XX w. Na ich wyjątkowość wpływa specyficzny mikroklimat Pojezierza Kaszubskiego, a w szczególności występujące latem dobowe wahania temperatury: chłodne noce i upalne dni. Właśnie ten stres termiczny sprawia, że truskawki kaszubskie charakteryzują się powyższymi walorami smakowymi. 28 listopada 2009 r. truskawka kaszubska/kaszëbskô malëna została wpisana do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Oznaczeniem tym mogą się legitymować owoce wyprodukowane na obszarze powiatu kartuskiego, kościerskiego, bytowskiego oraz gminy Przywidz, Wejherowo, Luzino, Szemud, Linia, Łęczyce oraz Cewice, czyli, ogólnie rzecz ujmując, na terenie Pojezierza Kaszubskiego lub historycznych Kaszub. CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE WIELKOPOLSKI SER SMAŻONY Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska TOP - TOMYŚL ul. Kolejowa 33, Nowy Tomyśl tel.: , fax: top.tomysl@post.pl Wielkopolski ser smażony robi się z twarogu z mleka krowiego doskonałej jakości. Cały cykl produkcyjny trwa od 6 do 7 dni. Przed smażeniem - wyłącznie na maśle - twaróg jest poddawany procesowi dojrzewania, zwanemu tradycyjnie gliwieniem. To właśnie gliwieniu zawdzięcza on swój charakterystyczny ostry smak i zapach. A gliwienie to nic innego jak naturalny rozkład białek. Wielkopolski ser smażony może mieć dwie postacie: naturalną, bez jakichkolwiek dodatków, bądź z kminkiem, który jest dodawany na końcu produkcji, podczas smażenia. Powyższy sposób wyrobu sera jest zgodny z przekazywaną z pokolenia na pokolenie recepturą. Dla wielu poznaniaków (choć nie tylko dla nich) zapach i smak wielkopolskiego sera smażonego jest nieodłączną częścią dzieciństwa: ich mamy i babcie wykorzystywały do jego produkcji resztki twarogu. Dzisiejszy wielkopolski ser smażony jest więc kontynuacją tej domowej tradycji oszczędnych gospodyń. 21 kwietnia 2009 r. wielkopolski ser smażony został wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Jeden z etapów jego produkcji musi przebiegać w granicach województwa wielkopolskiego. CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE KRUPNIOKI ŚLĄSKIE Produkt w trakcje procedury rejestracyjnej. Wizualnie krupnioki śląskie mogą się wydawać podobne do kaszanki, jest to bowiem długi, brązowy baton, na który składa się osłonka wypełniona farszem z mięsa wieprzowego, wraz z podrobami i odrobiną krwią, z dodatkiem kaszy gryczanej lub jęczmiennej, albo obu tych kasz. Całość doprawiana jest cebulą, pieprzem i zielem angielskim. Krupnioki bardzo silnie związane są ze Śląskiem - stanowią one tradycyjny podarek, wręczany bliskim i przyjaciołom po świniobiciu. Były też doskonałym, wysokokalorycznym i pożywnym posiłkiem ciężko pracujących w kopalniach górników. O związku z regionem świadczy także sama nazwa produktu: słowo krupa wywodzi się bezpośrednio ze śląskiej gwary i oznacza kaszę. W dniu 23 lutego do Komisji Europejskiej trafił wniosek o rejestrację nazwy krupnioki śląskie jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. 17

20 GWARANTOWANA TRADYCYJNA SPECJALNOŚĆ KABANOSY GTS Związek Polskie Mięso ul. Chałubińskiego 8, Warszawa tel.: fax: Kabanosy to cienkie, długie batony suchej kiełbasy odkręcone z jednej strony. Mają suchą i równomiernie pomarszczoną powierzchnię. W przekroju widoczne są ciemnoczerwone kawałki mięsa oraz jasne kawałki tłuszczu. Ich cechą charakterystyczną jest smak peklowanej i pieczonej wieprzowiny oraz lekki posmak kminku oraz pieprzu. Charakter tego wyrobu wynika z kruchości, soczystości i specyfiki mięsa, wyjątkowego smak i zapachu oraz jednolitego charakterystycznego kształtu. Dowodem na to, że trzymamy w rękach wyrób oryginalny, a nie kabanosopodobny jest charakterystyczny trzask, który słychać w momencie przełamania kiełbaski (dźwięk ten bywa nazywany strzałem). Świadczy on o kruchości mięsa, a także o odpowiednim procesie suszenia i wędzenia. Smak i zapach kabanosy zawdzięczają odpowiednim proporcjom przypraw. Dzieje nazwy kabanos prowadzą nas na wschodnie rubieże dawnej Rzeczpospolitej. W XIX w., na terenach polsko-litewskiego pogranicza, kabanem nazywano tuczonego na mięso wieprzaka, którego mięso cechowała wysoka jakość. 20 października 2011 r. kabanosy zostały wpisane do rejestru Komisji Europejskiej jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Rejestracja nastąpiła bez zastrzeżenia nazwy. Kabanosy mogą być produkowane we wszystkich krajach Unii Europejskiej, ale tylko polscy, certyfikowani producenci mogą umieszczać na opakowaniu unijne oznaczenie GTS. GWARANTOWANA TRADYCYJNA SPECJALNOŚĆ KIEŁBASA JAŁOWCOWA GTS Związek Polskie Mięso ul. Chałubińskiego 8, Warszawa tel.: , fax: info@polskie-mieso.pl Kiełbasa jałowcowa, wyrabiana w Polsce co najmniej od XVIII w. z mięsa wieprzowego, swoją nazwę zawdzięcza rozdrobnionym dla mocniejszego smaku owocom jałowca, którymi przyprawiany jest jej farsz. Gotowa kiełbasa wędzona jest w zimnym dymie - przy użyciu zrębków bukowych oraz jałowcowych gałązek. Specyficzną cechą tej wędliny jest także kruchość mięsa, które pochodzi od świń ras późno dojrzewających, ze średnią zawartością tłuszczu śródmięśniowego powyżej 3% (z tzw. marmurkowatością). Jałowcowa ma wygląd równomiernie pomarszczonego batona zwiniętego w wianek. Kiełbasa ta jest sprzedawana wyłącznie w dwóch bardzo do siebie zbliżonych formach: małych wianków o średnicy powyżej 32 mm i masie ok. 0,5 kg i dużych wianków o średnicy 36 mm i masie ok. 0,8 kg. Kiełbasa jałowcowa jest jedną z najlepiej rozpoznawalnych polskich kiełbas. 19 kwietnia 2011 r. kiełbasa jałowcowa została wpisana do rejestru Komicji Europejskiej jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Jako że ten typ ochrony produktu nie obejmuje jego nazwy, która w niektórych przypadkach może być nadal używana do określania kiełbas nieodpowiadających chronionej recepturze, produkty chronione odróżniają się od zwykłych oznaczeniem unijnym GTS na etykiecie. GWARANTOWANA TRADYCYJNA SPECJALNOŚĆ KIEŁBASA MYŚLIWSKA GTS Związek Polskie Mięso ul. Chałubińskiego 8, Warszawa tel.: , fax: info@polskie-mieso.pl Kiełbasa myśliwska to suszona kiełbasa z mięsa wieprzowego, wyróżniająca się smakiem, kruchością, zapachem, kształtem, a także trwałością. Mięso użyte do produkcji myśliwskiej charakteryzuje się zawartością tłuszczu śródmięśniowego powyżej 3% (tzw. marmurkowatością). Dzięki temu kiełbasa jest soczysta i krucha. Aromat mięsa jest uzupełniony mieszanką przypraw: jałowcem, pieprzem naturalnym, cukrem, mieszanką peklującą, świeżym czosnkiem, a także mieszanką octu, wody i oleju rzepakowego lub słonecznikowego. Efekt końcowy osiąga się za pomocą wędzenia, osuszania i przedłużonego podsuszania. Świeży czosnek oraz wydłużony okres podsuszania sprawiają, że kiełbasa myśliwska jest produktem trwałym. Myśliwska występuje w postaci krótkich, równomiernie pomarszczonych, wygiętych batonów. 19 kwietnia 2011 r. kiełbasa myśliwska została wpisana do rejestru Komisji Europejskiej jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Jako że ten typ ochrony produktu nie obejmuje jego nazwy, która w niektórych przypadkach może być nadal używana do określania kiełbas nieodpowiadających chronionej recepturze, produkty chronione odróżniają się od zwykłych znakiem unijnym oznaczeniem GTS na etykiecie. 18