Szanowna Pani Marszałek Przekazuję przyjęty przez Radę Ministrów dokument:

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Szanowna Pani Marszałek Przekazuję przyjęty przez Radę Ministrów dokument:"

Transkrypt

1 SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII kadencja Prezes Rady Ministrów DSPA (2)/14 Druk nr 2109 Warszawa, 29 stycznia 2014 r. Pani Ewa Kopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowna Pani Marszałek Przekazuję przyjęty przez Radę Ministrów dokument: - Sprawozdanie z wykonania ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w okresie 1 stycznia - 31 grudnia 2011 r. Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Zdrowia do reprezentowania stanowiska Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych. Z poważaniem (-) Donald Tusk

2 RADA MINISTRÓW Sprawozdanie z wykonania ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w okresie 1 stycznia 31 grudnia 2011 roku * opracowane przez Ministra Zdrowia Warszawa 2013 * Zgodnie z art. 20 ustawy z dnia 26 października 1982 wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2012 r. poz. 1356, z późn. zm.), sprawozdanie corocznie składane jest przez Radę Ministrów Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej.

3 Spis treści Wstęp... 4 CEL STRATEGICZNY Ograniczenie szkód zdrowotnych, wynikających ze spożywania alkoholu Cel cząstkowy Poszerzenie wiedzy naukowej na temat zaburzeń, wynikających z używania alkoholu Cel cząstkowy Ograniczenie szkód zdrowotnych, wynikających z picia szkodliwego i uzależnienia od alkoholu, w tym zmniejszenie odsetka konsumentów spożywających alkohol ryzykownie i szkodliwie Cel cząstkowy Poprawa stanu psychofizycznego i funkcjonowania społecznego osób uzależnionych od alkoholu CEL STRATEGICZNY Zmniejszenie dostępności i zmiana struktury spożywanego alkoholu Cel cząstkowy Zmniejszenie spożycia napojów alkoholowych i zmiana struktury spożycia CEL STRATEGICZNY Ograniczenie zaburzeń życia rodzinnego, w tym szkód zdrowotnych i rozwojowych dzieci z rodzin z problemem alkoholowym Cel cząstkowy Zwiększenie dostępności i poprawa jakości pomocy dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym Cel cząstkowy Zwiększenie kompetencji osób zajmujących się pomaganiem dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym Cel szczegółowy Poprawa funkcjonowania rodziny dotkniętej problemami picia szkodliwego i uzależnienia od alkoholu Cel szczegółowy Poprawa funkcjonowania dorosłych członków rodzin osób pijących alkohol ryzykownie i szkodliwie CEL STRATEGICZNY Ograniczenie zjawiska picia alkoholu przez dzieci i młodzież Cel cząstkowy Zwiększenie jakości i dostępności programów profilaktycznych Cel cząstkowy Utrwalenie postaw abstynenckich w środowisku dzieci i młodzieży oraz zwiększenie świadomości młodzieży w zakresie szkód wynikających z picia alkoholu Cel cząstkowy Zmniejszenie liczby młodzieży często pijącej alkohol i upijającej się Cel cząstkowy Zmiana postaw dorosłych wobec picia alkoholu przez dzieci i młodzież oraz zwiększenie kompetencji wychowawczych rodziców CEL STRATEGICZNY Ograniczenie skali zjawiska przemocy w rodzinie oraz zwiększenie skuteczności pomocy rodzinom Cel cząstkowy Zwiększenie dostępności i podniesienia jakości pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie z problemem alkoholowym - dorosłych i dzieci Cel cząstkowy Zwiększenie dostępności i podniesienie jakości oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych Cel cząstkowy Zwiększenie wiedzy społeczeństwa na temat przemocy w rodzinie, możliwości przeciwdziałania zjawisku oraz sposobów reagowania i uzyskania pomocy

4 CEL STRATEGICZNY Poprawa jakości działań podejmowanych przez gminy w ramach gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz ograniczenie wydatkowania środków finansowych na zadania niezwiązane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych Cel cząstkowy Podniesienie kompetencji członków GKRPA oraz pełnomocników/koordynatorów gminnych programów w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych w społecznościach lokalnych Cel cząstkowy Zwiększenie wiedzy wójtów/burmistrzów/prezydentów miast oraz radnych w zakresie polityki lokalnej wobec alkoholu jako zadania własnego gminy Cel cząstkowy Zwiększenie liczby gminnych programów uwzględniających diagnozę lokalnych problemów, zasobów i potrzeb w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych Cel cząstkowy Poprawa jakości nadzoru nad realizacją gminnych programów wykonywanego przez Regionalne Izby Obrachunkowe, Najwyższą Izbę Kontroli oraz Wojewodów CEL STRATEGICZNY Ograniczenie przypadków naruszeń prawa w związku z alkoholem Cel cząstkowy Ograniczanie przypadków nielegalnej produkcji lub wprowadzania do obrotu alkoholu (w tym przemytu i wykorzystywania niezgodnie z przeznaczeniem alkoholu etylowego skażonego) Cel cząstkowy Zmniejszenie skali naruszeń prawa w zakresie sprzedaży alkoholu bez wymaganego zezwolenia oraz wbrew jego warunkom i zasadom Cel cząstkowy Ograniczanie zjawiska prowadzenia pojazdów pod wpływem alkoholu Cel cząstkowy Zmniejszenie liczby przestępstw oraz innych przypadków naruszeń prawa popełnianych przez osoby będące pod wpływem alkoholu (w tym ograniczenie zjawiska picia alkoholu w miejscach publicznych wskazanych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi) Cel cząstkowy Ograniczenie przypadków nielegalnej reklamy i promocji napojów alkoholowych CEL STRATEGICZNY Oszacowanie strat ekonomicznych związanych z alkoholem Finansowanie realizacji zadań wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości

5 Wstęp Zgodnie z art. 20 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2012 r. poz. 1356, z późn. zm.) zwanej dalej ustawą.o wychowaniu w trzeźwości, sprawozdanie z wykonania tej ustawy jest corocznie składane przez Radę Ministrów Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej. Niniejszy dokument stanowi prezentację najistotniejszych wątków z realizacji tej ustawy w 2011 r. Jego celem jest przedstawienie najważniejszych danych dotyczących problemów alkoholowych w Polsce oraz przedstawienie rekomendacji do dalszych działań. Celem prowadzonej polityki alkoholowej jest przede wszystkim przeciwdziałanie oraz ograniczanie szkód powodowanych przez konsumpcję alkoholu. Wszelkie działania w tym zakresie podejmowane są w ramach systemu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych opartego na trzech, wzajemnie komplementarnych, programach działań: gminnych, wojewódzkich oraz Narodowym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Rok 2011 był niezwykle ważny z punktu widzenia prowadzonej polityki alkoholowej, ponieważ był pierwszym rokiem obowiązywania przyjętego przez Radę Ministrów Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Wielkość spożycia oraz dostępność napojów alkoholowych Wskaźnikiem pokazującym zmiany w spożywaniu alkoholu na przestrzeni lat jest wielkość spożycia 100% alkoholu w przeliczeniu na jednego mieszkańca. W 2011 r. zanotowano wzrost spożycia napojów alkoholowych do 9,25 l (w 2010 r. wartość ta wyniosła 9,02). Oznacza to przerwanie dwuletniej tendencji spadkowej tego wskaźnika. Poniższy wykres przedstawia krzywą spożycia 100% alkoholu na 1 mieszkańca w latach Rycina 1. Wielkość spożycia 100% alkoholu w latach w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w litrach). Wzrost wielkości spożycia napojów alkoholowych można wiązać ze zwiększoną dostępnością ekonomiczną alkoholu. Ceny napojów alkoholowych pozostały na podobnym poziomie co w 2010 r., natomiast wzrosło przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce. Spowodowało to zwiększenie dostępności wszystkich rodzajów napojów alkoholowych, największe w przypadku piwa o 5,7%. Pozytywnym wskaźnikiem jest spadek dostępności fizycznej alkoholu, mierzony liczbą osób przypadających na jeden punkt sprzedaży napojów alkoholowych. W 2011 r. było to 254 osoby w porównaniu z 247 osobami w 2010 r. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że w przypadku 4

6 punktów sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości powyżej 18% zanotowano niewielki wzrost dostępności (373 osoby na jeden punkt sprzedaży w 2011 r. w porównaniu z 377 osobami w 2010 r.). Ograniczanie dostępności fizycznej alkoholu poprzez regulację liczby punktów sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych jest jedną z najskuteczniejszych strategii zmniejszania wielkości spożycia alkoholu oraz związanych z tym szkód zdrowotnych i społecznych. Szkody zdrowotne związane z piciem alkoholu, w tym z uzależnieniem Według Światowej Organizacji Zdrowia alkohol znajduje się na trzecim, a w Europie na drugim 1) miejscu wśród najistotniejszych czynników ryzyka dla zdrowia populacji, a ponad 60 rodzajów chorób i urazów wiąże się z jego spożywaniem. Choroby występujące na tle używania alkoholu to przede wszystkim: urazy, zaburzenia umysłowe i psychiczne, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, nowotwory, choroby układu sercowo-naczyniowego, zaburzenia immunologiczne, choroby układu kostno-szkieletowego, dysfunkcje układu rozrodczego i szkody prenatalne. Istotnym wskaźnikiem obrazującym zmiany w zakresie rozmiarów szkód zdrowotnych związanych z alkoholem jest liczba zgonów, których pośrednią lub bezpośrednią przyczyną był alkohol. Rycina 2. Liczba zgonów z powodu: zatruć alkoholem, chorób wątroby i zaburzeń psychicznych związanych z używaniem alkoholu w latach Rozmiarom szkód powodowanych przez nadmierne picie alkoholu można przeciwdziałać poprzez wdrożenie, w podstawowej opiece zdrowotnej, procedur przesiewowych wśród osób zgłaszających problemy zdrowotne. W wielu krajach (np. w Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Holandii, Szwecji) funkcjonuje efektywny system wczesnego rozpoznawania problemów alkoholowych i interwencji wobec osób zgłaszających się do podstawowej opieki zdrowotnej. Prace dotyczące rozpowszechnienia procedury wczesnego rozpoznania i krótkiej interwencji od lat podejmuje Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA). Między innymi w 2011 r. przystąpiła do międzynarodowego projektu badawczego ODHIN (Optimising Delivery of Healthcare Interventions), mającego na celu zbadanie gotowości lekarzy rodzinnych do podejmowania procedury wczesnej diagnozy i krótkiej interwencji i na tej podstawie wdrożenie działań podnoszących motywację do jej stosowania. 4) Źródło: 5

7 Przyjmuje się, że w Europie ok. 5% dorosłych mężczyzn i 1% dorosłych kobiet uzależnia się od alkoholu 2). Badania epidemiologiczne zrealizowane w Polsce na przełomie 2010/2011 r. potwierdzają te dane szacunkowe 2,4% dorosłych mieszkańców naszego kraju (ponad 600 tys. osób) spełnia kryteria uzależnienia od alkoholu 3). Abstynencję deklaruje 25,5% kobiet i 10,9% mężczyzn. W Polsce leczenie uzależnienia jest dobrowolne, za wyjątkiem sytuacji sądowego zobowiązania do leczenia. Leczenie zaburzeń wynikających z używania alkoholu oraz zaburzeń bliskich osób uzależnionych jest bezpłatne, również dla osób nieubezpieczonych. Placówkami leczenia uzależnienia od alkoholu są: poradnie terapii uzależnienia od alkoholu i współuzależnienia, poradnie leczenia uzależnień, całodobowe oddziały terapii uzależnienia od alkoholu, całodobowe oddziały leczenia uzależnień, dzienne oddziały terapii uzależnienia od alkoholu, dzienne oddziały leczenia uzależnień, oddziały leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych oraz hostele dla osób uzależnionych od alkoholu. W systemie opieki psychiatrycznej (w tym w placówkach leczenia uzależnienia od alkoholu) leczono w 2011 r osób (w 2010 r osoby) z rozpoznaniem zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu 4, w tym: w lecznictwie ambulatoryjnym ( w 2010 r.), w opiece całodobowej ( w 2010 r.), w opiece dziennej (7.264 w 2010 r.). W 2011 r. w systemie opieki psychiatrycznej, również w placówkach leczenia uzależnienia od alkoholu, liczba pacjentów zmniejszyła się w porównaniu z 2010 r. Dominującą grupą pacjentów z rozpoznaniem zaburzeń poalkoholowych byli mężczyźni, natomiast przeważającą grupą pacjentów leczonych z powodu zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu były osoby w wieku lat. Mieszkańcy wsi stosunkowo częściej korzystali ze świadczeń oddziałów całodobowych niż świadczeń oddziałów dziennych i poradni. Wiązało się to z mniejszą dostępnością dla tej grupy specjalistycznego lecznictwa otwartego (mniejsza liczba poradni, brak wykwalifikowanej kadry, większe problemy pacjentów z dojazdem - odległości, czas, koszty). W grupie pacjentów leczonych z powodu zaburzeń wynikających z używania alkoholu w placówkach terapii uzależnienia od alkoholu dominowały osoby uzależnione od alkoholu lub z objawami alkoholowego zespołu abstynencyjnego (93%). W 2011 r. leczono ambulatoryjnie osób pijących szkodliwie alkohol (F10.1). W większości poradni (65%), podobnie jak w większości oddziałów dziennych (62%) nie czekało się na uczestnictwo w programach terapii. W oddziałach leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych, jako oddziałach ratujących życie, pacjenci przyjmowani byli natychmiast. Spożywanie alkoholu przez osoby niepełnoletnie Z punktu widzenia zdrowia publicznego niezwykle ważną kwestią jest spożywanie alkoholu przez młodzież. Według badań prowadzonych w Polsce w 2011 r. w ramach międzynarodowego projektu: European School Survey Project on Alcohol and Drugs (ESPAD) napoje alkoholowe są najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród młodzieży 5). Z badań tych wynika, że chociaż raz w ciągu całego swojego życia piło alkohol 87,3% uczniów 2) P. Anderson, B. Baumberg, Alcohol in Europe. [London: Institute of Alcohol Studies (2006)]. Polskie wydanie: Alkohol w Europie, Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA, Warszawa ) Wyniki badania EZOP, op.cit. 4) Sprawozdanie Instytutu Psychiatrii i Neurologii. 5) Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2011 r. Europejski program badań ankietowych w szkołach ESPAD. Instytut Psychiatrii i Neurologii,

8 klas trzecich szkół gimnazjalnych (wiek: lat) i 95,2% uczniów z klas drugich szkół ponadgimnazjalnych (wiek: lat). W czasie ostatnich 30 dni przed prowadzonym badaniem co najmniej raz upiło się 21,4% uczniów z młodszej grupy wiekowej i 32,3% ze starszej grupy wiekowej. W czasie całego życia ani razu nie upiło się 51,4% uczniów młodszych i 29,7% uczniów starszych. Uwagę zwraca, oceniany jako wysoki, poziom dostępności napojów alkoholowych dla młodzieży. Na tym tle dostępność nielegalnych substancji psychoaktywnych jest oceniana wyraźnie niżej. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości wskazuje jako jedno z zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych. Działania profilaktyczne wobec dzieci i młodzieży są podejmowane przez niemal wszystkie samorządy lokalne w Polsce. W ramach działalności informacyjnej i edukacyjnej ukierunkowanej na tę grupę, samorządy gminne realizowały programy profilaktyczne na terenie szkół oraz w środowisku lokalnym. W programach tych uczestniczyła niemal połowa polskich uczniów (prawie 2,2 mln w szkolnych programach profilaktycznych, a ponad 600 tys. w środowiskowych programach profilaktycznych). Przytoczone wyżej dane świadczą o powszechności działań profilaktycznych. Oddzielną kwestią pozostaje ich jakość. Przeprowadzone w 2009 r. przez PARPA badanie pokazało, że samorządy gminne nie analizują skuteczności wybranych form oddziaływań profilaktycznych, a raczej nastawiają się na ich powszechność. Najrzadszą formą działań podejmowanych przez samorządy gminne była realizacja programów profilaktycznych o naukowo sprawdzonej skuteczności. Zwiększająca się liczba uczniów biorących udział w szkolnych i pozaszkolnych programach profilaktycznych jest pozytywną tendencją i jej kierunek jest spójny z rekomendacjami PARPA samorządy lokalne są zachęcane do takiego planowania działań w obszarze profilaktyki uniwersalnej, by ich zasięgiem można było objąć jak największą grupę odbiorców, przy zachowaniu standardów jakości. Brakuje danych, które pozwalałyby wnioskować, jakimi przesłankami kierują się poszczególne samorządy lokalne przy wyborze ofert na realizację działań profilaktycznych. Wyniki badań wskazują, że takie działania, jak konkursy plastyczne czy literackie nie mają wpływu na spadek spożycia wśród młodzieży. Działania takie są jednak chętnie realizowane przez gminy ze względu na łatwość ich organizacji, duży zasięg i stosunkowo niski koszt. W trosce o jakość prowadzonych działań profilaktycznych od 2011 r. PARPA, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Ośrodek Rozwoju Edukacji oraz Instytut Psychiatrii i Neurologii prowadzą wspólny System Rekomendacji Programów Profilaktyki i Promocji Zdrowia Psychicznego. Jego celem jest nie tylko stworzenie bazy profesjonalnych programów, lecz również edukacja w zakresie standardów, tworzenia i wdrażania programów o potwierdzonej skuteczności. Zaburzenia życia rodzinnego związane z alkoholem, w tym zjawisko przemocy w rodzinie Ważnym zadaniem polityki alkoholowej jest udzielanie wsparcia dzieciom z grupy ryzyka (wychowujących się w rodzinie z problemem alkoholowym). Różne formy agresywnych i represyjnych zachowań rodziców, zaniedbywanie obowiązków opiekuńczych i potrzeb dziecka, wywierają destrukcyjny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne tych dzieci oraz na proces ich rozwoju. Pomoc dzieciom z rodzin alkoholowych jest i powinna być realizowana m.in. przez specjalistyczne placówki pomocy. Tymczasem w Polsce od kilku lat obserwowany jest spadek ich liczby. W ciągu ostatnich dwóch lat ich liczba zmniejszyła się o 14%. Trendowi temu towarzyszy wiele niekorzystnych zjawisk, takich jak: brak stabilizacji 7

9 funkcjonowania placówek; zatrudnianie wychowawców na podstawie umów zleceń, a nie na etatach, co powoduje, że większość z nich traktuje tę pracę jako dodatkowe zajęcie, nie angażując się należycie w pomoc dzieciom; duża rotacja kadry; praca z dużymi grupami dzieci uniemożliwiająca realizację indywidualnych planów pomocy, czy wreszcie brak oddziaływań wobec rodziców. Te i inne trudności sprawiają, że chociaż z jednej strony możemy mówić o istniejącym systemie świetlic, obejmujących pomocą ponad 250 tys. dzieci, to z drugiej strony, system ten nie jest tak efektywny, a udzielana pomoc tak skuteczna, jak można by oczekiwać. Analiza danych z ankiet PARPA-G1 wskazuje na brak stabilności systemu świetlic. Roczne umowy dotacyjne pozwalają jedynie na realizację krótkoterminowych programów. Każdego roku wiele świetlic zawiesza swoją działalność. W ich miejsce powstają nowe placówki. Jednak ich liczba nie zawsze jest porównywalna. Liczba dzieci objętych pomocą w świetlicach socjoterapeutycznych lub opiekuńczo-wychowawczych jest związana z liczbą takich placówek. Zmniejszenie się liczby placówek wpływa na zmniejszenie liczby uczestników zajęć. Wiele rodzin z problemem alkoholowym jest dotkniętych przemocą domową. Z danych policji, dotyczących interwencji domowych wynika, że w 2011 r. blisko 63% sprawców przemocy w rodzinie, w chwili interwencji policji, było pod wpływem alkoholu. Rok 2011 przyniósł w kwestii przeciwdziałania przemocy w rodzinie sporo zmian związanych m.in. z nowelizacją ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493, z późn. zm.). Ustawa z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 842) zmieniła poprzednio obowiązujące regulacje przede wszystkim w trzech obszarach: nałożyła na gminy obowiązek uchwalania gminnych programów przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie (art. 6 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy), obowiązek powoływania Zespołów Interdyscyplinarnych oraz grup roboczych, a także poszerzyła liczbę instytucji, które zobowiązane są uruchomiać procedurę Niebieskiej Karty. Wspomniane regulacje miały swoje odzwierciedlenie we wskaźnikach monitorowanych w 2011 r. Jednym ze wskaźników, działań podejmowanych wobec zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce, jest liczba interwencji policji podejmowanych w sytuacji przemocy w rodzinie. W 2011 r. zanotowano zmniejszenie się (o ponad 15%) liczby interwencji policji w sytuacji przemocy w rodzinie z wykorzystaniem procedury Niebieskiej Karty ( przypadków w 2011 r. w porównaniu z przypadkami w 2010 r.). Nie świadczy to jednak o zmniejszeniu się rozmiarów zjawiska przemocy. W tym samym czasie pracownicy socjalni uruchomili o 15% więcej procedur Niebieskiej Karty (wzrost z przypadków w 2010 r. do przypadków w 2011 r.), co może świadczyć o zwiększeniu aktywności tej grupy zawodowej w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Trwająca od 2004 r. tendencja malejącej liczby skazań za znęcanie (art. 207 k.k.) w 2011 r. ustabilizowała się na poziomie z 2010 r. i wyniosła Warto odnotować, że zwiększyła się liczba placówek, w których ofiary przemocy mogą uzyskać pomoc. W 2011 r. funkcjonowało miejsc pomocy (tj. o 134 więcej niż w 2010 r.). Osoby doznające przemocy domowej mogły uzyskać pomoc w punktach informacyjno-konsultacyjnych, telefonach zaufania, schroniskach, ośrodkach interwencji kryzysowej czy ośrodkach wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie. Znacząco wzrosła liczba zespołów interdyscyplinarnych powoływanych w gminach (z funkcjonujących w 2010 r. do 1.820, działających w 2011 r.). Należy jednak podkreślić, że brak jest stabilnej oferty pomocy ofiarom przemocy powstaje wiele nowych placówek, podczas gdy istniejące placówki przestają funkcjonować. Odnotowano także zmniejszenie się liczby realizowanych przez samorządy programów edukacyjno-korekcyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. Może to być tendencja związana z faktem, że prowadzenie programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych, zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, jest zadaniem administracji rządowej realizowanym przez powiat - środki na realizację tego zadania pochodzą z budżetu państwa. 8

10 Nietrzeźwość w miejscach publicznych Statystyki policji wyraźnie pokazują związek między piciem alkoholu, a przestępczością. W 2011 r. zanotowano wzrost udziału osób nietrzeźwych wśród osób popełniających przestępstwa, w każdej z wybranych kategorii. Największy wzrost nastąpił w przypadku zgwałceń z 67% w 2010 r. do 71% w 2011 r. oraz w kategorii zabójstw wzrost o 4 p.p. z 77% w 2010 r. do 81% w 2011 r. W przypadku czynów karalnych popełnianych przez nieletnich, w stosunku do 2010 r., nastąpił wzrost o 1,8 p.p. (z 14,8% do 16,6% w 2011 r.) udziału nietrzeźwych sprawców wśród przebadanych nieletnich na obecność alkoholu w organiźmie. Alkohol jest jednym z problemów bezpieczeństwa ruchu drogowego. W 2011 r. po raz pierwszy od kilku lat odnotowano wzrost (o 448) liczby wypadków z udziałem osób nietrzeźwych. W porównaniu z 2010 r. nastąpił wzrost liczby wypadków z udziałem osób nietrzeźwych o 9,9 p.p. Nietrzeźwi użytkownicy dróg uczestniczyli w wypadkach drogowych (12,4% ogółu wypadków), śmierć w nich poniosło 559 osób (13,3% ogółu zabitych), a 6075 osób odniosło obrażenia (12,3% ogółu rannych). Najczęstszymi sprawcami wypadków z udziałem nietrzeźwych kierujących, byli kierowcy samochodów osobowych. Następną grupą nietrzeźwych użytkowników dróg, stwarzającą zagrożenie, stanowili rowerzyści. W omawianym okresie zwiększona liczba wypadków z udziałem osób nietrzeźwych wpisuje się w ogólną tendencje wzrostu wypadków na polskich drogach. Policja ujawniła kierujących pod wpływem alkoholu i jest to o 11% więcej ujawnionych przypadków niż w 2010 r. Zatrzymano praw jazdy wskutek kierowania pojazdem pod wpływem alkoholu (o 17% więcej niż w 2010 r.). Zważywszy na przytoczone statystyki, niezbędne jest dalsze podejmowanie skutecznych działań przeciwdziałających nietrzeźwości na drogach. W tym kontekście niepokoi fakt, że od trzech lat obserwowana jest coraz mniej aktywną działalność samorządów gminnych w tym zakresie. Jakość działań podejmowanych przez gminy Zgodnie z polskim modelem rozwiązywania problemów alkoholowych, większość uprawnień oraz środków finansowych znajduje się na poziomie samorządów gmin. To samorządy gmin decydują o lokalnej polityce alkoholowej, realizowanej w formie gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Dlatego ważne jest, by programy były tworzone w oparciu o najnowszą wiedzę naukową, dotyczącą skutecznych form pomocy oraz diagnozę problemów alkoholowych występujących w gminie. W 2011 r. samorządy gminne uzyskały z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych ponad 675 mln zł. Zgodnie z art ustawy o wychowaniu w trzeźwości dochody te mają być przeznaczone na realizację gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz gminnych programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2012, poz. 124), i nie mogą być przeznaczone na inne cele. Tymczasem na realizację wspomnianych programów gminy wydały ok. 94% dochodów uzyskanych z opłat za korzystanie z zezwoleń, czyli nieco ponad 635 mln zł. Kluczową rolę w rozwiązywaniu problemów alkoholowych na szczeblu gminy odgrywają gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych. Są one powoływane w każdej gminie i zgodnie z intencją ustawodawcy stanowią interdyscyplinarny zespół ekspertów w sprawach związanych z alkoholem. Dlatego tak ważnym zadaniem jest podnoszenie i doskonalenie kompetencji członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Opracowanie skutecznych gminnych programów wymaga odpowiednich kompetencji, umiejętności i najnowszej wiedzy w tej dziedzinie. 9

11 W tym kontekście za ważne należy uznać zwiększenie o 15% liczby gmin, w których zorganizowano szkolenia dla członków gminnych komisji profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych - przeprowadzano je w ponad połowie gmin. Niepokojące jest natomiast zmniejszenie liczby interwencji podejmowanych przez gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych. Zmniejszyła się liczba osób z rodzin z problemem alkoholowym, z którymi rozmawiali członkowie gminnych komisji. Również mniejszą aktywność wykazywali członkowie komisji w kwestii przeciwdziałania przemocy w rodzinie kontaktowali się z mniejszą liczbą ofiar przemocy, podjęli też mniej działań wobec członków rodzin, w których dochodzi do przemocy. Zmniejszyła się także aktywność gminnych komisji w zakresie kontroli punktów sprzedaży napojów alkoholowych. Wnioski i rekomendacje Biorąc pod uwagę dane opisane we wstępie, rekomenduje się zwrócenie szczególnej uwagi na następujące kwestie: 1. zmniejszanie dostępności fizycznej i ekonomicznej alkoholu; 2. zapewnienie kompleksowości opieki terapeutycznej w zakresie leczenia uzależnienia od alkoholu; 3. skuteczniejsze egzekwowanie prawa zakazującego sprzedaż napojów alkoholowych osobom nieletnim; 4. większe rozpowszechnianie i rozwijanie programów profilaktycznych o naukowo sprawdzonej skuteczności; 5. potrzebę wypracowania standardów oraz zapewnienie stabilnej sytuacji finansowej specjalistycznym placówkom pomagającym dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym; 6. konieczność wzmocnienia działań oraz aktywizacji służb mających na celu przeciwdziałanie przemocy w rodzinie; 7. konieczność wzmocnienia działań mających na celu zmniejszenie problemu nietrzeźwości na drogach; 8. podnoszenie jakości gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz pełnego wydatkowania środków finansowych w tym zakresie; 9. potrzebę aktywizacji działań podejmowanych przez członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych; 10. zwrócenie większej uwagi na kwestię przestrzegania wydawania środków finansowych uzyskanych z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości. 10

12 CEL STRATEGICZNY Ograniczenie szkód zdrowotnych, wynikających ze spożywania alkoholu Blisko 20,5% Polaków i 3,4% Polek pije alkohol w sposób powodujący szkody zdrowotne i społeczne. Do grupy tej zalicza się osoby nieuzależnione (określane jako pijące szkodliwie) i uzależnione od alkoholu. Próba ekstrapolacji wyników badań epidemiologicznych na populację ludności Rzeczypospolitej Polskiej w wieku lata daje liczbę ponad 3 mln osób, u których można rozpoznać zaburzenia psychiczne lub zaburzenia zachowania, wynikające ze spożywania alkoholu, wśród nich ponad 600 tys. osób uzależnionych od alkoholu 6). Kobiety pijące alkohol szkodliwie, to najczęściej: młode, niezamężne (panny, kobiety rozwiedzione lub pozostające w separacji) i najlepiej wykształcone (wykształcenie wyższe). Mężczyźni spożywający alkohol szkodliwie, to stosunkowo częściej: starsi niż pijące szkodliwie kobiety, samotni (rozwodnicy, wdowcy), najgorzej wykształceni (wykształcenie zawodowe lub niższe) 7). Grupa osób pijących najwięcej (powyżej 12 l 100% alkoholu rocznie), stanowiąca 7,3% konsumentów napojów alkoholowych, spożywa aż 46,1% całego wypijanego alkoholu. Grupa osób mało pijących (do 1,2 l 100% alkoholu rocznie), stanowiąca 46,9% konsumentów alkoholu, wypija tylko 4,9% całości spożywanego alkoholu 8). Tak duża koncentracja wynikająca z nadużywania alkoholu rodzi poważne zagrożenia zdrowotne, problemy społeczne oraz związane z nimi koszty (m.in. koszty leczenia, wymiaru sprawiedliwości, wypadków, przedwczesnej umieralności, nieobecności w pracy) 9). Rycina 3. Odsetek osób pijących napoje alkoholowe oraz odsetek konsumowanego alkoholu w ciągu roku. 6) Wyniki badania EZOP (ostateczne wyniki zostały zaprezentowane na konferencji prasowej 12 października 2012 r.) mającego na celu poznanie rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych oraz dostępności psychiatrycznej opieki zdrowotnej, zrealizowanego w okresie listopad 2010 r. marzec 2011 r. na próbie losowej, ponad 10 tys. Polaków, w wieku lata, przez Instytut Psychiatrii i Neurologii, Akademię Medyczną we Wrocławiu oraz Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. 7) Badania Wzorów konsumpcji alkoholu w Polsce zrealizowane przez Centrum Badania Opinii Społecznej, na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w 2008 r. 8) Badania Wzorów konsumpcji alkoholu w Polsce..., op. cit. 9) P. Anderson, B. Baumberg Alcohol in Europe. [London: Institute of Alcohol Studies (2006)]. Polskie wydanie: Alkohol w Europie, Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA, Warszawa 2007.] 11

13 Cel cząstkowy Poszerzenie wiedzy naukowej na temat zaburzeń, wynikających z używania alkoholu Działania podejmowane przez samorządy lokalne W 178 samorządach gminnych były prowadzone badania i diagnozy z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, w tym w 36 gminach badania dotyczące rozmiarów i wzorów konsumpcji alkoholu, natomiast w 89 gminach badania dotyczące problemów alkoholowych na terenie gminy. Działania podejmowane przez samorządy wojewódzkie W 2 samorządach wojewódzkich prowadzone były badania realizujące cel cząstkowy: w województwie śląskim opracowano raport (na podstawie badań przeprowadzonych w 2010 r.) pn. Substancje psychoaktywne postawy i zachowania. Raport z badań ankietowych zrealizowanych w województwie śląskim w 2010 r.. W województwie zachodniopomorskim przeprowadzono badania pn. Profil osoby uzależnionej od alkoholu w województwie zachodniopomorskim. Działania podejmowane przez urzędy centralne Na zlecenie PARPA przygotowany został film prezentujący wyniki badań prowadzonych przez Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Badania dotyczyły diagnozy grupy 120 dzieci, których matki piły alkohol w czasie ciąży. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, ze środków budżetowych na naukę, dofinansowało realizację 3 projektów międzynarodowych współfinansowanych oraz 11 projektów badawczych dotyczących problemów alkoholowych. Na realizację projektów dotyczących problemów alkoholowych wydatkowano kwotę zł. Główny Inspektor Sanitarny przeprowadził ogólnopolskie badanie ankietowe pt. Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ponadto poszczególne jednostki Państwowej Inspekcji Sanitarnej podjęły działania na terenie kraju, w ramach zadań określonych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości. Cel cząstkowy Ograniczenie szkód zdrowotnych, wynikających z picia szkodliwego i uzależnienia od alkoholu, w tym zmniejszenie odsetka konsumentów spożywających alkohol ryzykownie i szkodliwie Szkody zdrowotne spowodowane piciem alkoholu Według Światowej Organizacji Zdrowia alkohol znajduje się na trzecim, a w Europie na drugim 10) miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia populacji, a ponad 60 rodzajów chorób i urazów wiąże się z jego spożywaniem. Choroby występujące na tle używania alkoholu to przede wszystkim: urazy, zaburzenia umysłowe i psychiczne, zaburzenia żołądkowojelitowe, nowotwory, choroby układu sercowo-naczyniowego, zaburzenia immunologiczne, choroby układu kostno-szkieletowego, dysfunkcje układu rozrodczego i szkody prenatalne. W całej Europie picie alkoholu powoduje 1/4 wszystkich nagłych zgonów młodych ludzi pomiędzy 15 a 29 rokiem życia 11). Corocznie, z przyczyn bezpośrednio związanych z używaniem alkoholu, umiera w Rzeczypospolitej Polskiej ok. 10 tysięcy osób. 10) Źródło: 11) P. Anderson, A. Gual, J. Colom Alkohol i podstawowa opieka zdrowotna. Kliniczne wytyczne rozpoznawania i krótkiej interwencji, Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA, Warszawa

14 Według danych przekazanych przez Instytut Psychiatrii i Neurologii, w 2011 r. 12) w porównaniu z 2010 r.: a) zwiększyła się o 5,5% liczba zgonów z powodu zaburzeń psychicznych związanych z używaniem alkoholu (1.750 zgonów w 2011 r. wobec w 2010 r.), wzrost ten dotyczy w nieco większym stopniu mężczyzn (5,6%), niż kobiet (4,4%), b) nieznacznie (o 0,9%) zwiększyła się liczba zgonów z powodu chorób wątroby (z w 2010 r. do w 2011 r.), wzrost ten dotyczy w większym stopniu kobiet (wzrost o 2,7% względem 2010 r.), niż mężczyzn (wzrost o 0,1% względem 2010 r.), c) nastąpił nieznaczny wzrost (o 0,2%) liczby zgonów z powodu zatrucia alkoholem (z w 2010 r. do w 2011 r.), przy czym wzrost ten dotyczy wyłącznie zgonów mężczyzn (o 1,7% względem 2010 r.). Liczba zgonów kobiet zmalała o 10%. Powyższe wskaźniki zgonów są związane z wielkością spożycia alkoholu. W latach nastąpił wzrost spożycia, o 0,23 l 100% alkoholu, na dorosłego mieszkańca Polski, co skutkowało wzrostem liczby zgonów z powodu zaburzeń psychicznych związanych z używaniem alkoholu, zgonów z powodu chorób wątroby oraz zgonów z powodu zatrucia alkoholem. Profilaktyka problemów alkoholowych dorosłych Rozpoznawanie osób pijących alkohol w sposób ryzykowny i szkodliwy jest ważnym zadaniem stojącym przed personelem medycznym podstawowej opieki zdrowotnej. Prowadzenie wśród pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej badań przesiewowych i udzielanie osobom z grupy podwyższonego ryzyka porad, mających na celu skłonienie ich do ograniczenia picia alkoholu do poziomu uważanego za bardziej bezpieczny dla zdrowia, jest bardzo efektywnym sposobem ograniczania szkód zdrowotnych, spowodowanych spożywaniem alkoholu. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opracowała proste w użyciu narzędzie przesiewowe dla personelu podstawowej opieki zdrowotnej, tj. test AUDIT (Test Rozpoznawania Zaburzeń Związanych z Piciem Alkoholu, ang. Alcohol Use Disorders Identification Test) oraz zalecenia do przeprowadzania interwencji wobec pacjentów pijących alkohol ryzykownie i szkodliwie. Procedura wczesnego rozpoznawania i krótkiej interwencji w podstawowej opiece zdrowotnej przynosi efekt w stosunku do jednego na ośmiu pacjentów, wobec których ją zastosowano. Jest to jedna z najtańszych interwencji medycznych, prowadzących do skutecznej zmiany zachowań i poprawy stanu zdrowia. Procedura ta nie weszła do powszechnej praktyki klinicznej lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej mimo jej wysokiej efektywności 13). Profilaktyka problemów alkoholowych wśród dorosłych w działaniach samorządów gminnych W ramach działań profilaktycznych, z zakresu wczesnego rozpoznawania i krótkiej interwencji, samorządy gminne finansują szkolenia lekarzy i pielęgniarek oraz innych pracowników opieki zdrowotnej. Od 2002 r. do 2008 r. liczba gmin realizujących takie szkolenia systematycznie malała. Zmniejszała się także liczba lekarzy i pielęgniarek, którzy uczestniczyli w tego typu szkoleniach. W 2009 r. nastąpił wzrost liczby gmin, które podejmowały taką działalność. Przeszkolono wówczas o 66% więcej osób niż w 2008 r., w tym aż o 120% więcej lekarzy. Zwiększona aktywność samorządów gminnych była związana z uczestnictwem w ogólnopolskiej kampanii Sprawdź, czy Twoje picie jest bezpieczne, w trakcie której zachęcano samorządy do organizowania szkoleń dla personelu medycznego w zakresie 12) Na podstawie danych Instytutu Psychiatrii i Neurologii z 2011 r. 13) P. Anderson, A. Gual, J. Colom Alkohol i podstawowa opieka zdrowotna. Kliniczne wytyczne rozpoznawania i krótkiej interwencji, Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA, Warszawa

15 rozpoznawania problemów alkoholowych pacjentów i podejmowania interwencji wobec osób pijących alkohol ryzykownie lub szkodliwie. W 2011 r. w porównaniu do 2010 r. ponownie zmniejszyła się liczba gmin, które zrealizowały tego typu szkolenia oraz spadła liczba przeszkolonego personelu medycznego. Gminy podejmowały również działania obejmujące profilaktyczne programy pracownicze. Zrealizowano je w 12 województwach, w 25 gminach, co oznacza spadek liczby gmin, które prowadziły działania w tym obszarze w porównaniu z 2010 r. Liczba gmin realizujących programy profilaktyczne w ostatnich latach ulegała wahaniom. Udział gmin realizujących pogramy pracownicze oscylowała na poziomie około 1% ogółu gmin. W 2011 r gmin (ok. 65%) prowadziło działania z zakresu edukacji publicznej. Edukacja prowadzona była przede wszystkim poprzez dystrybucję plakatów oraz ulotek (1.176 gmin) oraz organizowanie festynów lub imprez profilaktycznych (1.080 gmin). W tym 630 gmin brało udział w ogólnopolskich kampaniach społecznych. Na działania edukacyjne samorządy gminne wydały w sumie zł. Profilaktyka problemów alkoholowych wśród dorosłych w działaniach samorządów wojewódzkich Ze sprawozdań nadesłanych przez urzędy marszałkowskie wynika, że w 2011 r. jedynie województwo łódzkie podjęło działania w obszarze wczesnego rozpoznawania problemów alkoholowych i krótkiej interwencji wobec pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej, organizując 2 szkolenia dla ok. 250 pracowników opieki zdrowotnej. W ramach wojewódzkich programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych samorządy części województw zaangażowane były w działania z zakresu m.in. profilaktyki problemów alkoholowych poprzez organizację kampanii społecznych, konferencji lub przygotowanie programów telewizyjnych o charakterze edukacyjnym. Profilaktyka problemów alkoholowych wśród dorosłych w działaniach urzędów i instytucji centralnych Ze sprawozdań urzędów wojewódzkich wynika, że poza trzema, większość z nich nie podejmowała działań w powyższym zakresie - zgodnie z ustawą z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 668, z późn. zm.) - zadania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych zostały przekazane do samorządów województw. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przekazało środki na kontynuację następujących projektów badawczych: 1. Polimorfizm genów: dehydrogenazy alkoholowej (ADH), dehydrogenazy aldehydowej 2 (ALDH2), CYPIIE1, S-transferazy glutationu w alkoholowych uszkodzeniach narządów przewodu pokarmowego (Uniwersytet Medyczny w Lublinie, II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym); 2. Rola greliny w ocenie skuteczności środków przeciwalkoholowych (Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Wydział Farmaceutyczny); 3. Analiza jednonukleotydowych polimorfizmów SNP w obrębie genu SGIP1 w poszukiwaniu biomarkera podatności na uzależnienie alkoholowe z zastosowaniem EEG i odpowiedzi P300 w elektrycznej aktywności mózgu w społeczności Lubelszczyzny (Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki); 4. Genetyczne uwarunkowania zespołu zależności alkoholowej: poszukiwanie haplotypowej charakterystyki fenotypów alkoholowych oraz zmian na poziomie metylacji DNA z uwzględnieniem typologii alkoholizmu wg Lescha i Cloningera (Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Wydział Nauk o Zdrowiu); 14

16 5. Zdrowie Publiczne, a wskaźniki spożycia alkoholu (projekt międzynarodowy, Instytut Psychiatrii i Neurologii); 6. Autofosforylacja alfa CaMKII jako mechanizm regulujący konsumpcję alkoholu (projekt międzynarodowy, Instytut Biologii Doświadczalnej im. m. Nenckiego PAN); 7. Uzależnienie i style życia we współczesnej Europie w stronę nowego ujęcia problemu uzależnień (projekt międzynarodowy, Instytut Psychiatrii i Neurologii). Ministerstwo Obrony Narodowej kontynuowało wdrożoną w 2010 r. Strategię umacniania dyscypliny, przeciwdziałania uzależnieniom oraz zapobiegania patologiom społecznym w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach , stanowiącą zintegrowany system przeciwdziałania i ograniczania zachowań niekorzystnych dla funkcjonowania wojska, w tym ograniczania rozmiarów nadużywania alkoholu. W ramach realizacji Programu umacniania dyscypliny ( ) w latach resort podjął liczne działania edukacyjne z obszaru profilaktyki alkoholowej: zajęcia warsztatowe, szkolenia, wykłady, spektakle teatralne, pogadanki, wystawy oraz konsultacje indywidualne. Zrealizowano ponad 5 tys. przedsięwzięć, w których uczestniczyło około 100 tys. żołnierzy wszystkich korpusów osobowych i pracowników wojska. Profilaktyka alkoholowa w jednostkach wojskowych jest realizowana głównie w ramach działalności służbowej przez psychologów wojskowych, oficerów wychowawczych, oddziały terenowe Żandarmerii Wojskowej, Wojskowe Prokuratury Garnizonowe oraz lekarzy i kapelanów wojskowych. Wdrożono Algorytmy postępowania z żołnierzami będącymi pod wpływem alkoholu na terenie jednostki wojskowej lub podczas wykonywania zadań służbowych poza nią. Ministerstwo Sprawiedliwości kierowało działania profilaktyczno-edukacyjne do osadzonych oraz pracowników Centralnego Zarządu Służby Więziennej, które realizowane były przez podstawowe jednostki służby medycyny pracy Służby Więziennej usytuowane przy Okręgowych Inspektoratach Służby Więziennej i Centralnym Ośrodku Szkolenia Służby Więziennej. Służba więzienna współpracowała z PARPA przy realizacji pilotażowego projektu Program profilaktyki problemów alkoholowych w środowisku służb mundurowych. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych udzielało m.in. pomocy merytorycznej organizacjom pozarządowym, uczestniczyło i współrealizowało konferencje i seminaria tematyczne, a także zlecało zadania publiczne z zakresu bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz przeciwdziałania patologiom. Zakłady Opieki Zdrowotnej MSW zrealizowały liczne przedsięwzięcia, z zakresu profilaktyki problemów alkoholowych, adresowane do funkcjonariuszy oraz pacjentów zakładów. Policjanci każdego szczebla organizacyjnego byli realizatorami lub współrealizatorami licznych działań, akcji, kampanii, programów o charakterze edukacyjnym i profilaktycznym, których odbiorcami była również dorosła część społeczeństwa. Jednym z wielu działań współrealizowanych przez Komendę Główną Policji była kontynuacja ogólnopolskiej kampanii Zachowaj Trzeźwy Umysł. Policjanci ruchu drogowego podczas codziennych służb poddali badaniom na zawartość alkoholu uczestników ruchu drogowego (w 2010 r osób). W 2011 r. również Straż Graniczna aktywnie włączyła się w działania określone w Narodowym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Psychologowie Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej (PZOZ) jednostek organizacyjnych Straży Granicznej przeprowadzili cykl 9 szkoleń na temat uzależnień, w tym uzależnienia od alkoholu. W ramach podnoszenia kwalifikacji psychologów realizujących zadania Systemu Pomocy Psychologicznej w Państwowej Straży Pożarnej (PSP), kilku psychologów uczestniczyło w stażu szkoleniowym z zakresu profilaktyki uzależnienia od alkoholu. Zorganizowano warsztaty pt. Profilaktyka uzależnień, w których uczestniczyli psycholodzy PSP, księża 15

17 kapelani PSP oraz m.in. przedstawiciele psychologów z Departamentu Wychowania i Promocji Obronności MON, Służby Więziennej, Straży Granicznej. Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Departament Dróg i Autostrad przekazało informację, że Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego prowadził oraz włączał się w działania edukacyjno-informacyjne, mające na celu zmianę zachowań uczestników ruchu drogowego. Wzięto m.in. udział w kampanii społecznej Nie jedź na kacu. Włącz myślenie oraz kampanii Europejska Noc Bez Wypadku. Pracownicy służby medycyny pracy PKP S.A. Oddział Kolejowa Medycyna Pracy w trakcie badań profilaktycznych, prowadzili edukację zdrowotną ze szczególnym uwzględnieniem problematyki alkoholowej. Prowadzono rozmowy indywidualne, rozpowszechniano materiały informacyjne, kierowano do placówek leczenia uzależnień. W ramach szkoleń dla lekarzy, z podstaw medycyny transportu, uwzględniano problemy zagrożeń związanych z nadużywaniem alkoholu przez pracowników transportu kolejowego. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji w programach radiowych i telewizyjnych przeznaczono czas na audycje mające na celu propagowanie abstynencji, przeciwdziałanie szkodliwym zwyczajom i sposobom picia alkoholu oraz uświadamianie społeczeństwa w zakresie szkodliwości nadużywania alkoholu nie tylko dla jednostki, ale i dla życia rodzinnego i społecznego. Ministerstwo Środowiska wskazało, iż cykliczne szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz popularyzowanie wśród pracowników przestrzegania abstynencji przyczyniają się do eliminacji problemów alkoholowych w miejscu pracy. Państwowa Inspekcja Pracy w ramach kampanii Bezpieczeństwo pracy w budownictwie upadki, poślizgnięcia realizowanej w latach poruszała tematykę dotyczącą zagrożeń związanych ze spożywaniem alkoholu w miejscu pracy i ich wpływu na możliwość zaistnienia wypadków przy pracy. W 16 okręgowych inspektoratach pracy odbyło się prawie 300 szkoleń, którymi objęto ponad pracodawców, przedsiębiorców i pracowników służby BHP. Państwowa Inspekcja Pracy podejmowała działania polegające na zapobieganiu i ograniczaniu zagrożeń zawodowych w środowisku pracy. W szczególności poprzez badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz kontrole środków zapobiegających tym wypadkom. Inspektorzy zbadali ogółem 116 wypadków przy pracy, w których poszkodowane zostały 122 osoby, a jedną z ustalonych przyczyn było spożycie alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych przez osoby poszkodowane. Powyższe przyczyny stanowiły 1,3% wszystkich ustalonych przyczyn wypadków zbadanych przez inspektorów pracy w 2011 r. Profilaktyka problemów alkoholowych wśród dorosłych w działaniach PARPA PARPA, jako partner GIS, uczestniczyła w przygotowaniu projektu Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Rzeczypospolitej Polskiej, Samodzielna Pracownia Kształcenia Lekarza Rodzinnego Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, we współpracy z PARPA i Warszawskim Uniwersytetem Medycznym rozpoczęła prace nad projektem ODHIN w 7 Programie Ramowym Unii Europejskiej. Program ten, prowadzony przez konsorcjum partnerów z 9 państw Europy, ma na celu ocenę wdrażania badań przesiewowych i krótkich interwencji antyalkoholowych w codziennej praktyce lekarza rodzinnego. 16

18 Dział Programów Lokalnych PARPA kontynuował prace nad opracowaniem i wdrożeniem programów profilaktyki problemów alkoholowych w środowisku pracy. Powyższe działania dotyczyły dwóch projektów realizowanych wspólnie z przedstawicielami służb mundurowych: 1. Pilotażowy program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w środowisku służb mundurowych realizowany wspólnie z Ministerstwem Obrony Narodowej, Komendą Główną Żandarmerii Wojskowej, Komendą Główną Państwowej Straży Pożarnej, Komendą Główną Straży Granicznej, Centralnym Zarządem Służby Więziennej, przy udziale Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy z Łodzi. Celem projektu jest stworzenie wspólnego programu profilaktycznego, uwzględniającego specyfikę pracy i służby w formacjach mundurowych. Ma on również uwzględniać ewentualne różnice w pojawianiu się czynników sprzyjających występowaniu sytuacji, które są przyczyną występowania problemów alkoholowych w poszczególnych służbach. Ważnym odniesieniem są również uwarunkowania prawne i organizacyjne służb w podejmowaniu skutecznych działań pomocowych dla tych osób. W 2011 r. powołano zespół składający się z przedstawicieli powyższych służb, który opracował wspólne narzędzie badawcze służące diagnozie obecnej sytuacji. Następnie, w każdej ze służb zrealizowano badania. Warto podkreślić wyjątkowość prowadzonych działań, polegającą m. in. na zaangażowaniu w nie przedstawicieli większości formacji mundurowych oraz profesjonalnej współpracy i szerokiego zakresu realizowanych wspólnie zadań; 2. Projekt European Workplace and Alcohol ( Europejskie miejsca pracy a alkohol ) międzynarodowy projekt z obszaru ochrony zdrowia, mający na celu wspieranie pracodawców i pracowników w sytuacjach pojawienia się problemów powodowanych przez picie alkoholu. Cel cząstkowy Poprawa stanu psychofizycznego i funkcjonowania społecznego osób uzależnionych od alkoholu Szkody zdrowotne związane z uzależnieniem od alkoholu Uzależnienie jest zaburzeniem bio-psycho-społecznym. Przyczynia się do rozwoju wielu poważnych chorób (są to m.in. stłuszczenie, zapalenie lub marskość wątroby, alkoholowe zespoły psychoorganiczne, zapalenie trzustki, przewlekłe psychozy alkoholowe, zespół Wernickego-Korsakowa, napady drgawkowe abstynencyjne czy polineuropatia obwodowa) oraz powoduje dezorganizację życia społecznego osób uzależnionych i ich rodzin. Istnieje wysoka zależność między uzależnieniem od alkoholu, a bezrobociem, niższym statusem socjoekonomicznym, wypadkami i przemocą interpersonalną. Dostępność świadczeń dla osób uzależnionych od alkoholu Porównanie danych NFZ oraz PARPA, w zakresie liczby zakładów lecznictwa odwykowego, przedstawia się następująco: 17

19 Liczba zakładów: dane PARPA ) Liczba zakładów: obliczenia PARPA na podstawie danych NFZ ) Liczba zakładów: dane z Centrali NFZ ambulatoryjne zakłady lecznictwa odwykowego dzienne oddziały terapii uzależnienia od alkoholu całodobowe oddziały terapii uzależnienia od alkoholu i oddziały leczenia uzależnień oddziały leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych (detoksykacyjne) Tabela 1. Liczba zakładów lecznictwa odwykowego w 2011 r. Poza statystyką znajduje się część podmiotów leczniczych i gabinetów, które nie korzystają ze środków NFZ. Wskaźnik rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych spowodowanych używaniem alkoholu, leczonych w placówkach ambulatoryjnych zmalał w porównaniu z 2010 r. i wynosił 441 (481 w 2010 r.) na 100 tys. ludności. W poszczególnych województwach kształtował się na poziomie od 279 (wielkopolskie) do 571 na 100 tys. ludności (podlaskie). Wskaźnik hospitalizacji zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu (łącznie z psychozami) kształtował się w poszczególnych województwach na poziomie od 130 na 100 tys. ludności w województwie kujawsko-pomorskim, do 276 na 100 tys. w województwie podlaskim. Najniższe wskaźniki hospitalizacji występowały, oprócz kujawsko-pomorskiego,w województwach: małopolskim i dolnośląskim, a najwyższe (poza podlaskim) w województwach: świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim i łódzkim 16). Wysokość wskaźników rozpowszechnienia leczenia zaburzeń poalkoholowych, w lecznictwie ambulatoryjnym i hospitalizacji, nie jest prostym odzwierciedleniem potrzeb zdrowotnych w poszczególnych województwach. Są one również pochodną dostępności świadczeń specjalistycznych w tym obszarze. Dostępność jest efektem lokalnej polityki zdrowotnej zmierzającej do tworzenia bazy poszczególnych typów placówek na terenie województw oraz wynikiem polityki kontraktowania świadczeń w zakresie leczenia uzależnienia od alkoholu prowadzonej przez wojewódzkie oddziały Narodowego Funduszu Zdrowia. Powyższe świadczenia realizowane były w poradniach zdrowia psychicznego, w których dostęp do lekarza psychiatry był nieograniczony (diagnoza lekarska, ew. farmakoterapia), natomiast w poradniach terapii uzależnień od alkoholu nie wymagano w 2011 r. zatrudnienia lekarza psychiatry. Z informacji zgromadzonych przez PARPA na temat funkcjonowania placówek leczenia uzależnienia wynika, że ponad 95% z nich (poza oddziałami leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych) oferowało pacjentom podstawowy program terapii uzależnienia od alkoholu. W grupie wszystkich osób uzależnionych, zarejestrowanych w tych placówkach, leczenie podstawowe rozpoczęło 41% pacjentów. Nieco mniej poradni (ok. 80%) deklarowało ofertę terapii uzależnienia w programach pogłębionych. W 2011 r. uczestniczyło w niej 24% wszystkich leczonych. 14) Dane z listy adresowej placówek leczenia uzależnienia od alkoholu, prowadzonej przez PARPA we współpracy z Wojewódzkimi Ośrodkami Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia (za rok 2011 zebrano dane z 82% placówek). 15) Obliczenia własne PARPA na podstawie danych przesłanych z Centrali NFZ (za rok 2011). 16) Rozpowszechnienie zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu: dane IPiN

20 Osoby leczone z powodu zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu 17) W zakładach lecznictwa odwykowego w 2011 r. zarejestrowane były osoby z rozpoznaniem zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu oraz członków rodzin (tzw. osób współuzależnionych) 18). Typ placówki Ambulatoryjne zakłady lecznictwa odwykowego 2008 r r r. % % % % , ,2 Oddziały dzienne , , ,3 Oddziały całodobowe , ,5 Razem Tabela 2. Liczba pacjentów z rozpoznaniem zaburzeń związanych z używaniem alkoholu leczonych w różnych typach zakładów lecznictwa odwykowego w latach ). W grupie osób leczonych z powodu zaburzeń wynikających z używania alkoholu w placówkach terapii uzależnienia od alkoholu dominowali pacjenci przyjęci z powodu rozpoznania uzależnienia od alkoholu lub alkoholowego zespołu abstynencyjnego (93%). W 2011 r. leczono osób pijących alkohol szkodliwie (F10.1). Z danych przesłanych przez NFZ w placówkach leczenia uzależnienia od alkoholu leczono pacjentów (w tym członków rodzin), zweryfikowanych numerami PESEL. Personel placówek leczenia uzależnienia od alkoholu W 604 placówkach leczenia uzależnienia od alkoholu, które przekazały wypełnione ankiety do PARPA, zatrudniano pracowników, z których 53% miało stałą lub czasową umowę o pracę, 28% pracowało na podstawie umów cywilnoprawnych, a pozostali byli właścicielami placówek, pracowali w ramach samozatrudnienia lub wolontariatu itp. Z roku na rok maleje odsetek osób pracujących w ramach umowy o pracę. W grupie osób zatrudnionych w placówkach lecznictwa odwykowego 2/3 stanowili terapeuci: 52% było specjalistami psychoterapii uzależnień lub osobami ubiegającymi się o otrzymanie certyfikatu specjalisty, 14% pracowało jako instruktorzy lub osoby ubiegające się o otrzymanie certyfikatu instruktora. Niemal 20% pracowników lecznictwa odwykowego stanowili lekarze. Pozostali to psycholodzy (niepracujący jako terapeuci) 6%, psychoterapeuci (inni niż specjaliści psychoterapii uzależnień) 3%, pielęgniarki 2%, inni pracownicy 3%. Finansowanie lecznictwa odwykowego Świadczenia w zakresie leczenia uzależnienia od alkoholu i współuzależnienia są finansowane ze środków publicznych na podstawie umów zawieranych przez podmioty lecznicze z NFZ. Ogólne wartości kontraktów zakładów lecznictwa odwykowego w latach wynosiły: 17) Źródło: Instytut Psychiatrii i Neurologii. 18) Źródło: Instytut Psychiatrii i Neurologii. 19) Źródło: Instytut Psychiatrii i Neurologii. 19

21 Rok Wysokość kontraktów Tabela 3. Wysokość kontraktów zakładów lecznictwa odwykowego w latach (w zł). Z kwoty zakontraktowano około: a) 63,22% na świadczenia w oddziałach całodobowych, b) 29,54% na leczenie w ambulatoryjnych zakładach lecznictwa odwykowego, c) 5,40% na świadczenia w oddziałach dziennych. Z informacji przekazanych przez placówki leczenia uzależnienia od alkoholu wynika, że ponad 1/3 placówek leczenia uzależnienia od alkoholu wykonała więcej świadczeń niż limit zakontraktowany przez NFZ. Najwięcej nadwykonań sprawozdały całodobowe oddziały terapii (50%) i oddziały leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych (43%). Część placówek (12%) nie wykonała całego kontraktu. Najczęściej dotyczyło to dziennych oddziałów terapii (25%). Mimo wyższych nakładów finansowych, czas oczekiwania na przyjęcie do całodobowych oddziałów terapii wynosił od kilku dni do kilkunastu tygodni (do kilku miesięcy dla osób sądownie zobowiązanych do leczenia). W większości poradni (65%), podobnie jak w większości oddziałów dziennych (62%) nie czekało się na uczestnictwo w programach terapii. W oddziałach leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych, jako oddziałach ratujących życie, pacjenci przyjmowani byli natychmiast. Placówki leczenia uzależnienia od alkoholu sprawozdały leczenie 4,66% pacjentów bez ubezpieczenia zdrowotnego. Istotnie wyższy niż średnia krajowa odsetek pacjentów nieubezpieczonych odnotowano w województwach: podlaskim (9,75%), śląskim (7%) i pomorskim (6%). Najmniej pacjentów nieubezpieczonych leczyło się w województwach: kujawsko-pomorskim (0,8%), lubuskim (1,4%) oraz łódzkim (1,6%). Większy odsetek pacjentów nieubezpieczonych objęty był opieką w oddziałach leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych (7%) i w całodobowych oddziałach terapii (7%), mniejszy w oddziałach dziennych (2,5%) i poradniach (3,7%). Wspieranie placówek leczenia uzależnienia od alkoholu przez samorządy Działania podejmowane przez samorządy lokalne W ramach gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych samorządy gmin zwiększają dostępność pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu oraz udzielają rodzinom, w których występują problemy alkoholowe pomocy psychologicznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie (art. 4 1 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości). Analiza wsparcia placówek leczenia uzależnienia od alkoholu, ze strony samorządów gmin w 2011 r. pokazuje, że łączna wysokość środków przeznaczonych na dofinansowanie lecznictwa odwykowego, w ramach gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, wynosiła zł i była wyższa, w porównaniu z 2010 r., o zł. Wydatki te stanowiły tylko 7,2% wszystkich środków przeznaczonych przez gminy na realizację zadań gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. W ogólnej kwocie przekazanych środków dominowały wydatki na zwiększenie dostępności świadczeń i programów terapii uzależnienia od alkoholu (80%). Ponad połowa gmin nie przekazała żadnych środków na wsparcie zakładów lecznictwa odwykowego. 20

22 Działania podejmowane przez samorządy wojewódzkie W ramach zadań wojewódzkich programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, samorządy wojewódzkie realizują leczenie, rehabilitację i reintegrację osób uzależnionych od alkoholu (art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości). W każdym województwie zostały powołane Wojewódzkie Ośrodki Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia (WOTUW), na które nałożono liczne obowiązki pozalecznicze. Rzeczywisty poziom realizacji zadań pozaleczniczych był bardzo różny w poszczególnych województwach. Zależy on przede wszystkim od organizacyjnej i finansowej samodzielności WOTUW jako podmiotów leczniczych oraz od poziomu finansowania działań pozaleczniczych przez WOTUW z puli środków urzędów marszałkowskich. Na realizację zadań pozaleczniczych urzędy marszałkowskie przekazały kwotę ok. 890 tys. zł, o ok. 50 tys. zł więcej niż w 2010 r. Żadnych środków na ten cel nie wydatkowały, podobnie jak w 2010 r., samorządy województw: kujawsko-pomorskiego, łódzkiego, podkarpackiego. Poza przekazywaniem środków WOTUW na realizację zadań pozaleczniczych, urzędy marszałkowskie dofinansowywały działalność leczniczą placówek leczenia uzależnienia od alkoholu, zwłaszcza tych, wobec których były organem założycielskim. Fundusze te przeznaczano przede wszystkim na cele inwestycyjne (remonty i wyposażenie) oraz na inne zadania, w tym poszerzenie oferty terapeutycznej i szkolenia pracowników. Łączna kwota dofinansowania, którą sprawozdały urzędy marszałkowskie była niższa, w porównaniu z kwotą z 2010 r., i wynosiła zł (w 2010 r zł). W kwocie tej wydatki inwestycyjne stanowiły blisko 90% środków. Niemal 20% kwoty przekazanej placówkom leczenia uzależnienia od alkoholu na remonty i programy terapeutyczne trafiło do WOTUW. Żadnych środków na ten cel nie przeznaczyły województwa: łódzkie i podkarpackie. Działania podejmowane przez urzędy centralne Ministerstwo Sprawiedliwości Zobowiązanie do podjęcia leczenia odwykowego Celem instytucji sądowego zobowiązania osób uzależnionych od alkoholu do leczenia odwykowego jest motywowanie do podjęcia terapii uzależnienia. Podstawę prawną zobowiązania do leczenia stanowią art ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Zobowiązanie nie ma charakteru przymusu prawnego. Przymus stosowany jest na etapie doprowadzania osoby uzależnionej od alkoholu na badanie przez biegłego, na rozprawę w sądzie i do placówki leczenia uzależnienia od alkoholu, celem podjęcia kuracji, jeśli osoba ta odmawia współpracy. Nie ma jednak możliwości prawnych, ani organizacyjnych zatrzymania pacjenta w placówce wbrew jego woli, a tym bardziej zmuszenia go do aktywnego uczestnictwa w programie psychoterapii uzależnienia. Gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych podjęły wobec osób czynności zmierzające do orzeczenia o zastosowaniu wobec nich obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego (w 2010 r. wobec osób 20) ). Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że liczba wniosków wpływających do sądów rodzinnych w sprawie zastosowania obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu zwiększyła się nieznacznie w porównaniu z 2010 r. (o 1.416). Zmniejszyła się natomiast o liczba wykonanych orzeczeń o obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu. Jednocześnie liczba osób oczekujących na rozpoczęcie leczenia w oddziałach stacjonarnych zmalała o 720 osób. Ponad 14 tys. osób mających orzeczone zobowiązanie, czekało na koniec 2011 r. na przyjęcie do leczenia w trybie stacjonarnym. 20) Na podstawie ankiety PARPA-G1 Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych w Rzeczypospolitej Polskiej w samorządach gminnych w 2010 roku. 21

23 Liczba wniosków, które wpłynęły do sądów rodzinnych o zastosowanie obowiązku poddania się leczeniu Liczba wykonywanych orzeczeń w zakładzie niestacjonarnym w zakładzie stacjonarnym Liczba spraw z nadzorem kuratora sądowego zawodowego społecznego Liczba osób zobowiązanych oczekujących na leczenie w zakładzie stacjonarnym 2005 r r r r r r r Tabela 4. Liczba wniosków, które wpłynęły do sądów rodzinnych, liczba wykonywanych orzeczeń, liczba spraw z nadzorem kuratora sądowego oraz liczba osób zobowiązanych, oczekujących na leczenie w zakładzie stacjonarnym w latach ). Co piąty pacjent zarejestrowany w zakładach lecznictwa odwykowego kierowany był do leczenia w wyniku sądowego zobowiązania do leczenia, przy czym w całodobowych oddziałach terapii osoby zobowiązane do leczenia stanowiły 37% leczonych pacjentów (w 2010 r. 42%), w oddziałach dziennych 23% (w 2010 r. 20%), natomiast w poradniach 17% (bez zmian) 22). Co szósta osoba (16%), skierowana do leczenia odwykowego przez sąd, była kobietą. Lecznictwo odwykowe w zakładach penitencjarnych Więziennictwo dysponowało na koniec 2011 r miejscami w 28 oddziałach terapeutycznych dla skazanych uzależnionych od alkoholu. W porównaniu z 2010 r., liczba miejsc w tych oddziałach zwiększyła się o 46. Terapią objęto skazanych, o 165 osób więcej niż w 2010 r. Tym samym został utrzymany długookresowy proces zwiększania się liczby osób uzależnionych od alkoholu, objętych terapią w zakładach penitencjarnych. Zapotrzebowanie na terapię uzależnienia od alkoholu w warunkach izolacji więziennej wzrasta, pomimo że co roku powiększa się baza systemu terapeutycznego i zwiększa się liczba skazanych uzależnionych obejmowanych terapią. Odnotowano wzrost liczby skazanych z wyznaczonymi terminami przyjęcia, oczekujących na rozpoczęcie terapii. Środki finansowe wydatkowane na tę działalność pochodziły, podobnie jak w latach poprzednich, z budżetu więziennictwa. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Straż Graniczna Psycholodzy i lekarze prowadzili działania interwencyjne i wspierające wobec pracowników pijących alkohol szkodliwie oraz uzależnionych od alkoholu. Motywowano funkcjonariuszy do podjęcia leczenia odwykowego, monitorowano stan ich trzeźwości oraz wspierano w abstynencji osoby, które podjęły terapię uzależnienia. Przeprowadzono również cykl szkoleń na temat uzależnień, w tym również na temat uzależnienia od alkoholu. 21) Źródło: Dane Ministerstwa Sprawiedliwości. 22) Dane z bazy lecznictwa odwykowego, gromadzone przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 22

24 Zakłady Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Organizowano poradnictwo dla osób z problemem alkoholowym i członków ich rodzin. Szkolono psychologów i personel medyczny w obszarze pomagania osobom pijącym szkodliwie i uzależnionym od alkoholu oraz członkom ich rodzin. Finansowano zewnętrzne szkolenia terapeutów ubiegających się o otrzymanie certyfikatów specjalistów psychoterapii uzależnień. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Dofinansowano, ze środków na naukę, 11 projektów badawczych związanych tematycznie z uzależnieniem od alkoholu. Ponadto dofinansowano realizację 3 projektów międzynarodowych współfinansowanych. Na finansowanie projektów przeznaczono kwotę zł. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych W celu zwiększenia dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych oraz podwyższania jakości świadczeń w obszarze leczenia uzależnienia, PARPA: 1. organizowała i dofinansowywała proces uzyskiwania kwalifikacji zawodowych dla kandydatów na specjalistów psychoterapii uzależnień oraz instruktorów terapii uzależnień, a także proces doskonalenia zawodowego, w tym ogólnopolskie konferencje i szkolenia dla pracowników placówek leczenia uzależnienia; 2. prowadziła i aktualizowała listy adresowe placówek leczenia uzależnienia od alkoholu działających w każdym województwie oraz gromadziła i opracowywała dane na temat ich funkcjonowania; 3. stworzyła projekty aktów prawnych oraz standardów pracy placówek wykonujących świadczenia stacjonarne i całodobowe oraz ambulatoryjne w sprawowaniu opieki nad uzależnionymi od alkoholu; 4. prowadziła prace nad pilotażowymi projektami oferty pomocy dla osób uzależnionych i nadużywających alkoholu ze specyficznymi potrzebami, takimi jak: mieszkańcy domów pomocy społecznej, osoby niesłyszące i słabo słyszące; 5. wspierała placówki leczenia uzależnienia, które zgłaszały trudności w samodzielnym wdrażaniu programów terapeutycznych lub borykały się z trudnościami organizacyjnymi; 6. monitorowała dostępność świadczeń w obszarze leczenia uzależnienia od alkoholu; 7. prowadziła bieżące poradnictwo dla osób poszukujących pomocy w zakresie leczenia uzależnienia, współuzależnienia, DDA oraz innych problemów w formie osobistej, telefonicznej, listownej, ; 8. wspierała badania w obszarze leczenia osób uzależnionych od alkoholu. Na powyższe działania PARPA wydatkowała kwotę zł. Wspieranie działalności środowisk abstynenckich Ważną rolę w procesie zdrowienia oraz rehabilitacji społecznej osób uzależnionych od alkoholu i członków ich rodzin stanowią ruchy samopomocowe w szczególności wspólnota Anonimowych Alkoholików (AA), wspólnota rodzin i bliskich osób z problemem alkoholowym (Al-Anon), wspólnota dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym (Al-Ateen) oraz grupy dla Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA). Wspólnota AA, podobnie jak w 2010 r. obejmowała grup. Grup Al-Anon było 518 (514 w 2010 r.), natomiast grup Al-Ateen było 70, (85 w 2010 r. i 89 w 2009 r.) - w przypadku tych grup widać tendencję spadkową, podobnie jest w grupach DDA - w odniesieniu do 2010 r. liczba ta zmalała o 11 grup i wynosi 150. Ważną rolę odgrywają również stowarzyszenia abstynenckie. Ich liczba wynosiła 649, w tym najwięcej (73) w województwie śląskim. W ramach realizacji gminnych programów 23

25 profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, ze stowarzyszeniami abstynenckimi współpracowało samorządów gminnych - najwięcej (114) z województwa mazowieckiego. W 696 przypadkach współpraca dotyczyła form finansowania/ dofinansowania działań, natomiast współpracę merytoryczną (np. wymiana informacji, konsultacje) wykazało 358 gmin. W 8 samorządach wojewódzkich (województwa: dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, lubuskie, łódzkie, mazowieckie, pomorskie, śląskie, świętokrzyskie) prowadzono działania wspierające stowarzyszenia abstynenckie m.in. poprzez udzielanie dotacji na programy wyłaniane w otwartych konkursach ofert. Również PARPA podejmowała działania wspólnie ze stowarzyszeniami abstynenckimi, które obejmowały m.in. konsultacje, porady oraz wsparcie merytoryczne, przekazywanie do regionów materiałów edukacyjno-informacyjnych z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Z informacji Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wynika, że: Telewizja Polska S.A. W programach telewizyjnych przeznaczono czas na audycje mające na celu propagowanie abstynencji i przeciwdziałanie szkodliwemu wzorowi spożywania alkoholu. Problematyka uzależnienia znalazła swoje odbicie w emitowanych serialach telewizyjnych (jak: Klan, Ranczo, Dom nad rozlewiskiem ). Większość audycji miała charakter jednostkowy, niektóre emitowane były w związku z wydarzeniami, rocznicami. Nieliczne miały charakter cykliczny. Polskie Radio S.A. Trzy programy polskiego radia publicznego (Jedynka, Trójka i Czwórka) poświęciły problematyce alkoholowej, w tym uzależnieniu od alkoholu, 19 godzin czasu antenowego. Zdecydowanie więcej czasu antenowego (ponad 270 godzin) przeznaczyły na problemy związane z uzależnieniem od alkoholu rozgłośnie regionalne. 24

26 CEL STRATEGICZNY Zmniejszenie dostępności i zmiana struktury spożywanego alkoholu Alkohol jest towarem legalnym powodującym jednak istotne szkody zdrowotne, społeczne i ekonomiczne. Większość ludzi spożywa alkohol w sposób rozsądny i umiarkowany. Jednak specyfika działania alkoholu powoduje, że część osób sięga po niego zbyt często, co powoduje wiele szkód oraz zagrożeń w życiu społecznym. Wielkość tych szkód jest związana z rozmiarem zjawiska nadużywania alkoholu oraz jakości systemu rozwiązywania problemów alkoholowych oraz ich profilaktyki. Dlatego obrót napojami alkoholowymi objęty jest pewnymi prawnymi ograniczeniami zarówno pod względem dostępu fizycznego (gęstość sprzedaży) jak i ekonomicznego (podatek akcyzowy). Cel cząstkowy Zmniejszenie spożycia napojów alkoholowych i zmiana struktury spożycia Wielkość spożycia napojów alkoholowych Spożycie 100% alkoholu w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosło 9,25 l i było o 0,23 l wyższe niż w 2010 r. Oznacza to, że przerwana została dwuletnia tendencja spadkowa wielkości spożycia. W stosunku do 2010 r. w strukturze spożywanych napojów alkoholowych niewiele zmienił się udział napojów spirytusowych, natomiast zmniejszył się udział wina, a zwiększył piwa. Zmiany w strukturze spożycia napojów alkoholowych przedstawia poniższy wykres: Rycina 4. Struktura spożywanych napojów alkoholowych w latach w Polsce. Wielkość spożycia napojów alkoholowych opracowywana jest przez Główny Urząd Statystyczny na podstawie wielkości krajowej produkcji, imporcie, eksporcie oraz zapasach w magazynach producentów i przedsiębiorstwach handlowych. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że dostawy na rynek krajowy zwiększyły się w 2011 r. (w porównaniu z 2010 r.) w przypadku wyrobów spirytusowych o 0,4%, w przypadku piwa o 3,8%, a dostawy wina i pozostałych napojów fermentowanych uległy obniżeniu o 5,9%. 25

Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 roku prawo zamówień publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2010r., Nr 113 poz.759 z późn. zm.);

Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 roku prawo zamówień publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2010r., Nr 113 poz.759 z późn. zm.); Załącznik do uchwały Nr XII/56/2011 Rady Gminy Bojszowy z dnia 28.11.2011r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA 2012 ROK Podstawę prawną opracowania programu stanowi:

Bardziej szczegółowo

Projekt zmian Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata

Projekt zmian Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 262 / 5237 / 17 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 17 stycznia 2017 r. Projekt zmian Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Bardziej szczegółowo

Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii dla Gminy Wisznice na 2014 rok.

Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii dla Gminy Wisznice na 2014 rok. Załącznik do Uchwały Nr XXXI/210/2013 Rady Gminy Wisznice z dnia 27 grudnia 2013r. Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii dla Gminy Wisznice na

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2017r. Rozdział I.

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2017r. Rozdział I. Załącznik do Uchwały Nr XIX/82/2016 Rady Gminy w Sobieniach-Jeziorach z dnia 30 grudnia 2016 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2017r.

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH I PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2016 ROK

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH I PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2016 ROK Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 0007.100.2016 Rady Gminy Przykona z dnia 12 lutego 2016r GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH I PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2016 ROK Podstawą

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR VI/39/15 RADY GMINY BIAŁOWIEŻA. z dnia 30 marca 2015 r.

UCHWAŁA NR VI/39/15 RADY GMINY BIAŁOWIEŻA. z dnia 30 marca 2015 r. UCHWAŁA NR VI/39/15 RADY GMINY BIAŁOWIEŻA z dnia 30 marca 2015 r. w sprawie przyjęcia "Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na 2015 r." Na

Bardziej szczegółowo

266 milionów dorosłych Europejczyków pije średnio dziennie alkohol w ilości nieprzekraczającej 20g (kobiety) lub 40g (mężczyźni), Ponad 58 milionów

266 milionów dorosłych Europejczyków pije średnio dziennie alkohol w ilości nieprzekraczającej 20g (kobiety) lub 40g (mężczyźni), Ponad 58 milionów 266 milionów dorosłych Europejczyków pije średnio dziennie alkohol w ilości nieprzekraczającej 20g (kobiety) lub 40g (mężczyźni), Ponad 58 milionów dorosłych (15 %) przekracza ten poziom; 20 milionów (6

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr III/18/2018 RADY GMINY LELIS z dnia 28 grudnia 2018 r.

UCHWAŁA Nr III/18/2018 RADY GMINY LELIS z dnia 28 grudnia 2018 r. UCHWAŁA Nr III/18/2018 RADY GMINY LELIS z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia

Bardziej szczegółowo

Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Bestwina na 2009r.

Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Bestwina na 2009r. Załącznik Nr 1 do Uchwały Rady Gminy nr XXIII/199/ 2008 z dnia 11 grudnia 2008r Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Bestwina na 2009r. ROZDZIAŁ I Postanowienia

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2017 rok

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2017 rok Projekt GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2017 rok 1. Postanowienia ogólne ROZDZIAŁ I Prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr XXXI/261/10 Rady Gminy Bobrowice. z dnia 8 listopada 2010r.

UCHWAŁA Nr XXXI/261/10 Rady Gminy Bobrowice. z dnia 8 listopada 2010r. UCHWAŁA Nr XXXI/261/10 Rady Gminy Bobrowice z dnia 8 listopada 2010r. w sprawie zatwierdzenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Bobrowice na rok 2011 Na podstawie

Bardziej szczegółowo

Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Otmuchowa. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Otmuchowa. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Uchwała Nr XXXIII/253/2013 Rady Miejskiej w Otmuchowie z dnia 28 października 2013 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Otmuchów na rok

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR V/24/15 RADY GMINY RZECZENICA z dnia 29 stycznia 2015 roku

UCHWAŁA NR V/24/15 RADY GMINY RZECZENICA z dnia 29 stycznia 2015 roku UCHWAŁA NR V/24/15 RADY GMINY RZECZENICA z dnia 29 stycznia 2015 roku w sprawie uchwalenia Gminnego Programu ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2015" Na podstawie art. 4 1 ust.

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR 67/XVIII/2015 RADY GMINY OPATÓW. z dnia 30 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2016 rok

UCHWAŁA NR 67/XVIII/2015 RADY GMINY OPATÓW. z dnia 30 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2016 rok UCHWAŁA NR 67/XVIII/2015 RADY GMINY OPATÓW z dnia 30 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2016 rok Na podstawie art. 18, ust.2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca

Bardziej szczegółowo

Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2014

Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2014 Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2014 Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zakłada realizację przedsięwzięć z zakresu profilaktyki

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr IV/12/15 Rady Miejskiej Gminy Gryfów Śląski z dnia 27 lutego 2015 roku

UCHWAŁA Nr IV/12/15 Rady Miejskiej Gminy Gryfów Śląski z dnia 27 lutego 2015 roku UCHWAŁA Nr IV/12/15 Rady Miejskiej Gminy Gryfów Śląski z dnia 27 lutego 2015 roku w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2015. Na podstawie: art.

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXXV/267/2009 RADY GMINY BESTWINA z dnia 30 grudnia 2009 r.

UCHWAŁA NR XXXV/267/2009 RADY GMINY BESTWINA z dnia 30 grudnia 2009 r. UCHWAŁA NR XXXV/267/2009 RADY GMINY BESTWINA z dnia 30 grudnia 2009 r. w sprawie: zatwierdzenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gminie Bestwina na 2010 rok Na podstawie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XI/277/2015 RADY MIASTA GLIWICE. z dnia 19 listopada 2015 r.

UCHWAŁA NR XI/277/2015 RADY MIASTA GLIWICE. z dnia 19 listopada 2015 r. UCHWAŁA NR XI/277/2015 RADY MIASTA GLIWICE z dnia 19 listopada 2015 r. w sprawie uchwalenia Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla miasta Gliwice na rok 2016 Na podstawie

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2013

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2013 Załącznik do Uchwały Nr XXXII/218/2013 Rady Gminy Lipno z dnia 18 lutego 2013 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2013 Styczeń 2013 r. I. WSTĘP. Rada Gminy Lipno

Bardziej szczegółowo

Projekt. Rada Miasta Rybnika

Projekt. Rada Miasta Rybnika Projekt z dnia 30 listopada 2015 r. Zatwierdzony przez... 2015-110863 Uchwała Nr... Rady Miasta Rybnika z dnia... 2015 r. w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XII/78/2008. RADY GMINY CZERNIKOWO z dnia 03 marca 2008 roku

UCHWAŁA NR XII/78/2008. RADY GMINY CZERNIKOWO z dnia 03 marca 2008 roku UCHWAŁA NR XII/78/2008 RADY GMINY CZERNIKOWO z dnia 03 marca 2008 roku w sprawie gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w gminie Czernikowo Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XI/95/2011 RADY MIEJSKIEJ W CZCHOWIE. z dnia 7 grudnia 2011 r.

UCHWAŁA NR XI/95/2011 RADY MIEJSKIEJ W CZCHOWIE. z dnia 7 grudnia 2011 r. UCHWAŁA NR XI/95/2011 RADY MIEJSKIEJ W CZCHOWIE z dnia 7 grudnia 2011 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na 2012

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XXVIII/121/2017 Rady Gminy w Sobieniach-Jeziorach z dnia 28 grudnia 2017r.

Uchwała Nr XXVIII/121/2017 Rady Gminy w Sobieniach-Jeziorach z dnia 28 grudnia 2017r. Uchwała Nr XXVIII/121/2017 Rady Gminy w Sobieniach-Jeziorach z dnia 28 grudnia 2017r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii

Bardziej szczegółowo

Dz. U. nr 3/2000 Poz 44

Dz. U. nr 3/2000 Poz 44 Dz. U. nr 3/2000 Poz 44 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 1999 r. w sprawie organizacji, kwalifikacji personelu, zasad funkcjonowania i rodzajów zakładów lecznictwa odwykowego oraz udziału

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA 2010 ROK

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA 2010 ROK Załącznik do uchwały nr LI/335/10 Rady Miejskiej w Krośniewicach z dnia 19 marca 2010 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA 2010 ROK Podobnie jak w latach ubiegłych głównym

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XI.63.2015 RADY GMINY KOMPRACHCICE

UCHWAŁA NR XI.63.2015 RADY GMINY KOMPRACHCICE UCHWAŁA NR XI.63.2015 RADY GMINY KOMPRACHCICE z dnia 16 grudnia 2015 r. w sprawie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2016 Na podstawie

Bardziej szczegółowo

U C H W A Ł A nr XLI/239/14 RADY MIEJSKIEJ GMINY LUBOMIERZ z dnia 26 lutego 2014 roku

U C H W A Ł A nr XLI/239/14 RADY MIEJSKIEJ GMINY LUBOMIERZ z dnia 26 lutego 2014 roku U C H W A Ł A nr XLI/239/14 RADY MIEJSKIEJ GMINY LUBOMIERZ z dnia 26 lutego 2014 roku w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii na rok 2014

Bardziej szczegółowo

Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na terenie Gminy Prószków na lata

Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na terenie Gminy Prószków na lata Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na terenie Gminy Prószków na lata 2018-2022 Wprowadzenie Spośród problemów społecznych te związane z alkoholizmem, narkomanią, środkami psychoaktywnymi i przemocą

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XV/106/15 Rady Gminy Santok z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie : uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2016 rok.

Uchwała Nr XV/106/15 Rady Gminy Santok z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie : uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2016 rok. Uchwała Nr XV/106/15 Rady Gminy Santok z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie : uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2016 rok. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 08 marca

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXVII/170/17 RADY GMINY DOBROMIERZ. z dnia 13 lutego 2017 r.

UCHWAŁA NR XXVII/170/17 RADY GMINY DOBROMIERZ. z dnia 13 lutego 2017 r. UCHWAŁA NR XXVII/170/17 w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Dobromierz na 2017 rok Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z wykonania ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Sprawozdanie z wykonania ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi RADA MINISTRÓW Sprawozdanie z wykonania ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w okresie 1 stycznia 31 grudnia 2011 roku * opracowane przez Ministra

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Postanowienia ogólne

Rozdział 1. Postanowienia ogólne ZAŁĄCZNIK do Uchwały Nr VII/43/2015 Rady Miejskiej w Łochowie z dnia 25.03.2015 w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i RozwiązywaniaProblemów Alkoholowych na rok 2015." Gminny Program Profilaktyki

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XLVI/276/2013 Rady Gminy Ostróda z dnia 13 grudnia 2013 r.

Uchwała Nr XLVI/276/2013 Rady Gminy Ostróda z dnia 13 grudnia 2013 r. Uchwała Nr XLVI/276/2013 Rady Gminy Ostróda z dnia 13 grudnia 2013 r. w sprawie: uchwalenia Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Ostróda na lata

Bardziej szczegółowo

HARMONOGRAM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2012

HARMONOGRAM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2012 Załącznik Nr 1 do Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2012 HARMONOGRAM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2012

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr XI/87/2015 RADY GMINY SOCHOCIN

UCHWAŁA Nr XI/87/2015 RADY GMINY SOCHOCIN UCHWAŁA Nr XI/87/2015 RADY GMINY SOCHOCIN z dnia 18 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Sochocin na 2016 rok Na podstawie art. 18

Bardziej szczegółowo

Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na 2014 rok

Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na 2014 rok Załącznik do uchwały RG Nr.. dnia Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na 2014 rok WSTĘP Narkomania jest zjawiskiem ogólnoświatowym. Powstaje na podłożu przeobrażeń zachodzących we współczesnym cywilizowanym

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2006 ROK

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2006 ROK Załącznik do uchwały Nr XL/401/06 Rady Miejskiej Wodzisławia Śl. z dnia 27 stycznia 2006 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2006 ROK

Bardziej szczegółowo

MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH MIEJSKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII. na 2014 rok

MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH MIEJSKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII. na 2014 rok Załącznik do Zarządzenia Nr 56/ON/2013 Burmistrza Miasta Rejowiec Fabryczny z dnia 5 listopada 2013 r. Projekt MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH i MIEJSKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr IV/25/2019 Rady Gminy w Sobieniach-Jeziorach z dnia 30 stycznia 2019 r.

Uchwała Nr IV/25/2019 Rady Gminy w Sobieniach-Jeziorach z dnia 30 stycznia 2019 r. Uchwała Nr IV/25/2019 Rady Gminy w Sobieniach-Jeziorach z dnia 30 stycznia 2019 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII

GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII ZAŁĄCZNIK NR 2 DO UCHWAŁY NR III/13/14 RADY MIEJSKIEJ W LEŚNICY z dnia 30 grudnia 2014 roku Urząd Miejski w Leśnicy GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII 2015 rok SPIS TREŚCI: STRONA I. WPROWADZENIE

Bardziej szczegółowo

HARMONOGRAM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2007

HARMONOGRAM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2007 Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr V/21/2007 Rady Miejskiej w Swarzędzu z dnia 14 lutego 2007 w sprawie: przyjęcia do Gminnego Programu Profilaktyki i Alkoholowych HARMONOGRAM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2013 ROK

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2013 ROK Załącznik do uchwały Nr XXIV/132/12 Rady Gminy Rypin z dnia 28 grudnia 2012 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2013 ROK Tworzony jest

Bardziej szczegółowo

Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii. cele Programu oraz sposoby ich realizacji

Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii. cele Programu oraz sposoby ich realizacji Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii cele Programu oraz sposoby ich realizacji Art. 4 1 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu

Bardziej szczegółowo

Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Tyczyn na 2015 r.

Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Tyczyn na 2015 r. Uchwała Nr V/22/15 Rady Miejskiej w Tyczynie z dnia 20 lutego 2015 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie

Bardziej szczegółowo

Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XV/90/2015 Rady Gminy Lipusz z dn. 28 grudnia 2015 r. Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2016

Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XV/90/2015 Rady Gminy Lipusz z dn. 28 grudnia 2015 r. Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2016 Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XV/90/2015 Rady Gminy Lipusz z dn. 28 grudnia 2015 r. Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2016 Wstęp I. Podstawy prawne II. Diagnoza problemu III. Cel i zadania

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr XII/67/2015 RADY MIEJSKIEJ W RAKONIEWICACH. z dnia 19 listopada 2015 r.

UCHWAŁA Nr XII/67/2015 RADY MIEJSKIEJ W RAKONIEWICACH. z dnia 19 listopada 2015 r. UCHWAŁA Nr XII/67/2015 RADY MIEJSKIEJ W RAKONIEWICACH z dnia 19 listopada 2015 r. w sprawie: gminnego programu przeciwdziałania narkomanii na 2016 rok Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XI/99/2015 Rady Miejskiej w Otmuchowie z dnia 29 grudnia 2015 r.

Uchwała Nr XI/99/2015 Rady Miejskiej w Otmuchowie z dnia 29 grudnia 2015 r. Uchwała Nr XI/99/2015 Rady Miejskiej w Otmuchowie z dnia 29 grudnia 2015 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Otmuchów na rok 2016 Na podstawie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XV/95/16 RADY GMINY DOBROMIERZ. z dnia 26 lutego 2016 r.

UCHWAŁA NR XV/95/16 RADY GMINY DOBROMIERZ. z dnia 26 lutego 2016 r. UCHWAŁA NR XV/95/16 w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Dobromierz na 2016 rok Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 425/XLVII/2005. Rady Miejskiej w Ostrołęce. w sprawie uchwalenia Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2006 rok.

Uchwała Nr 425/XLVII/2005. Rady Miejskiej w Ostrołęce. w sprawie uchwalenia Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2006 rok. Uchwała Nr 425/XLVII/2005 Rady Miejskiej w Ostrołęce z dnia 8 grudnia 2005 roku w sprawie uchwalenia Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2006 rok. Na podstawie art.4¹ ust. 2

Bardziej szczegółowo

załącznik do uchwały Nr XXIII/160/2012 Rady Gminy Wisznice z dnia 28 grudnia 2012r.

załącznik do uchwały Nr XXIII/160/2012 Rady Gminy Wisznice z dnia 28 grudnia 2012r. załącznik do uchwały Nr XXIII/160/2012 Rady Gminy Wisznice z dnia 28 grudnia 2012r. Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Przeciwdziałania Narkomanii

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE ZARSZYN NA ROK 2015

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE ZARSZYN NA ROK 2015 Załącznik do Uchwały Nr III/13/2014 z dnia 30 grudnia 2014 r. Rady Gminy Zarszyn GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE ZARSZYN NA ROK 2015 I. WPROWADZENIE Zgodnie

Bardziej szczegółowo

1/ PROFILAKTYKA I ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH

1/ PROFILAKTYKA I ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH Zał. Nr.1 do Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na 2015 r. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW

Bardziej szczegółowo

Projekt. Rada Miasta Rybnika

Projekt. Rada Miasta Rybnika Projekt z dnia 8 października 2014 r. Zatwierdzony przez... (2014/248050) Uchwała Nr... Rady Miasta Rybnika z dnia... 2014 r. w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XLI/952/13 RADY MIASTA KATOWICE. z dnia 30 października 2013 r.

UCHWAŁA NR XLI/952/13 RADY MIASTA KATOWICE. z dnia 30 października 2013 r. UCHWAŁA NR XLI/952/13 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 30 października 2013 r. w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2014r. Na podstawie art. 18 ust.

Bardziej szczegółowo

HARMONOGRAM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2009

HARMONOGRAM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2009 HARMONOGRAM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2009 Załącznik Nr 1 do Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2009

Bardziej szczegółowo

MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W PABIANICACH. 2006 roku

MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W PABIANICACH. 2006 roku MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W PABIANICACH Załącznik Nr 1 do Uchwały Rady Miejskiej w Pabianicach Nr LX/533/06 z dnia 22 lutego 2006 r. MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI

Bardziej szczegółowo

Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Karczew

Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Karczew ZAŁĄCZNIK DO UCHWAŁY NR.. RADY MIEJSKIEJ W KARCZEWIE z dnia Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Karczew Program określa kierunki prowadzenia

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE MYSZYNIEC NA 2011 rok

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE MYSZYNIEC NA 2011 rok Załącznik do uchwały nr IV/12/10 Rady Miejskiej w Myszyńcu z dnia 28 grudnia 2010 roku GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE MYSZYNIEC NA 2011 rok Niniejszy program

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXXII/287/2017 RADY MIEJSKIEJ W PRÓSZKOWIE. z dnia 14 listopada 2017 r.

UCHWAŁA NR XXXII/287/2017 RADY MIEJSKIEJ W PRÓSZKOWIE. z dnia 14 listopada 2017 r. UCHWAŁA NR XXXII/287/2017 RADY MIEJSKIEJ W PRÓSZKOWIE z dnia 14 listopada 2017 r. w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2018-2022 Na podstawie art. 18 ust 2 pkt 15 ustawy o pracownikach

Bardziej szczegółowo

MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA MIASTA PABIANICE NA 2007 ROK

MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA MIASTA PABIANICE NA 2007 ROK Załącznik Nr 1 do Uchwały Rady Miejskiej w Pabianicach Nr VI/ 50 /07 z dnia 28 lutego 2007 r. MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA MIASTA PABIANICE NA 2007 ROK CELE MIEJSKIEGO

Bardziej szczegółowo

Załącznik do uchwały Nr VI/41/07 Rady Miejskiej w Krośniewicach z dnia 27 marca 2007 r.

Załącznik do uchwały Nr VI/41/07 Rady Miejskiej w Krośniewicach z dnia 27 marca 2007 r. Załącznik do uchwały Nr VI/41/07 Rady Miejskiej w Krośniewicach z dnia 27 marca 2007 r. G M I N N Y P R O G R A M P R O F I L A K T Y K I I R O Z W I Ą Z Y W A N I A P R O B L E M Ó W A L K O H O L O W

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE DALESZYCE NA LATA 2014 2017

PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE DALESZYCE NA LATA 2014 2017 PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE DALESZYCE NA LATA 2014 2017 I. WSTĘP Rodzina jest najważniejszym środowiskiem w życiu człowieka kształtującym

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXX.287.2013 RADY MIASTA EŁKU. z dnia 26 marca 2013 r.

UCHWAŁA NR XXX.287.2013 RADY MIASTA EŁKU. z dnia 26 marca 2013 r. UCHWAŁA NR XXX.287.2013 RADY MIASTA EŁKU z dnia 26 marca 2013 r. zmieniająca uchwałę w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Gminy Miasta Ełk na lata 2010-2015. Na

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2009

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2009 Załącznik do Uchwały Nr 172 Rady Miejskiej w Tuszynie z dnia 17 marca 2009r. I. Wstęp. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2009 Gminny program profilaktyki i rozwiązywania

Bardziej szczegółowo

RADY GMINY PILCHOWICE z dnia 20 grudnia 2010r.

RADY GMINY PILCHOWICE z dnia 20 grudnia 2010r. U C H WA Ł A RADY GMINY PILCHOWICE z dnia 20 grudnia 2010r. p r o j e k t w sprawie: przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Gminnego Programu Przeciwdziałania

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XXXIV/262/13 Rady Gminy Santok z dnia 30.12.2013 r. w sprawie : uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2014 rok.

Uchwała Nr XXXIV/262/13 Rady Gminy Santok z dnia 30.12.2013 r. w sprawie : uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2014 rok. Uchwała Nr XXXIV/262/13 Rady Gminy Santok z dnia 30.12.2013 r. w sprawie : uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2014 rok. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 08 marca

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr V/31/11 Rady Gminy Krupski Młyn z dnia 22 lutego 2011 roku

Uchwała Nr V/31/11 Rady Gminy Krupski Młyn z dnia 22 lutego 2011 roku Rada Gminy w Krupskim Młynie Uchwała Nr V/31/11 Rady Gminy Krupski Młyn z dnia 22 lutego 2011 roku w sprawie: uchwalenia gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania

Bardziej szczegółowo

DZIAŁANIA RZĄDU W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE

DZIAŁANIA RZĄDU W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE DZIAŁANIA RZĄDU W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE 1. Ustawa z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw 2. Nowy Krajowy

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR IV/21/15 RADY MIEJSKIEJ W SULĘCINIE. z dnia 29 stycznia 2015 r.

UCHWAŁA NR IV/21/15 RADY MIEJSKIEJ W SULĘCINIE. z dnia 29 stycznia 2015 r. UCHWAŁA NR IV/21/15 RADY MIEJSKIEJ W SULĘCINIE z dnia 29 stycznia 2015 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2015 rok Na podstawie art. 4 1 ust.

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr... Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 27 grudnia 2013 roku

Uchwała Nr... Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 27 grudnia 2013 roku Uchwała Nr... Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 27 grudnia 2013 roku w sprawie: uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na 2014

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA 2014 ROK

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA 2014 ROK Załącznik do uchwały Nr XXXIX/282/14 Rady Miejskiej w Krośniewicach z dnia 11 lutego 2014 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA 2014 ROK Podobnie jak w latach ubiegłych

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR 69/XII/2015 RADY GMINY PIĄTNICA. z dnia 29 grudnia 2015 r.

UCHWAŁA NR 69/XII/2015 RADY GMINY PIĄTNICA. z dnia 29 grudnia 2015 r. UCHWAŁA NR 69/XII/2015 RADY GMINY PIĄTNICA z dnia 29 grudnia 2015 r. w sprawie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2016 Na podstawie

Bardziej szczegółowo

Miejski Program Przeciwdziałania Narkomanii

Miejski Program Przeciwdziałania Narkomanii ZAŁĄCZNIK do Uchwały Nr 256/XVII/2011 Rady Miasta Płocka z dnia 29 listopada 2011 roku w sprawie: przyjęcia Miejskiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na terenie miasta Płocka na lata 2012-2014 Miejski

Bardziej szczegółowo

USTAWA NR XIX/122/2015 RADY GMINY TRĄBKI WIELKIE z dnia 15 grudnia 2015 r.

USTAWA NR XIX/122/2015 RADY GMINY TRĄBKI WIELKIE z dnia 15 grudnia 2015 r. USTAWA NR XIX/122/2015 RADY GMINY TRĄBKI WIELKIE z dnia 15 grudnia 2015 r. w sprawie przyjęcia Programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i narkomanii dla gminy Trąbki Wielkie na rok

Bardziej szczegółowo

I. Problemy alkoholowe występujące na terenie gminy: GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2011

I. Problemy alkoholowe występujące na terenie gminy: GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2011 Załącznik nr 1 do Uchwały Nr IV/12/2011 Rady Gminy Przywidz Z dnia 19 stycznia 2011r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2011 Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania

Bardziej szczegółowo

GMINNYM PROGRAMEM PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM

GMINNYM PROGRAMEM PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM Załącznik do uchwały nr.../2012 Rady Miejskiej w Przemyślu z dnia... 2012r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI i ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH oraz PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII zwanym w dalszej części GMINNYM

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR LVII/255/10 RADY GMINY KAMPINOS z dnia 8 listopada 2010 r.

UCHWAŁA NR LVII/255/10 RADY GMINY KAMPINOS z dnia 8 listopada 2010 r. UCHWAŁA NR LVII/255/10 RADY GMINY KAMPINOS z dnia 8 listopada 2010 r. w sprawie: zatwierdzenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2011 r. Na podstawie art. 4 1 ust.

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z wykonania ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Sprawozdanie z wykonania ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi RADA MINISTRÓW Sprawozdanie z wykonania ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w okresie 1 stycznia 31 grudnia 2011 roku * opracowane przez Ministra

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA ROK 2017

GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA ROK 2017 Załącznik do Uchwały Nr. Rady Gminy Zabrodzie z dnia..2016 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA ROK 2017 I. WSTĘP Narkomania jest jednym z najpoważniejszych problemów społecznych ostatnich

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY WĄSEWO NA ROK Wstęp

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY WĄSEWO NA ROK Wstęp Załącznik do uchwały Nr.. Rady Gminy Wąsewo z dnia.r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY WĄSEWO NA ROK 2017 Wstęp 1. Podstawę opracowania Gminnego Programu Profilaktyki

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr III/19/2014 Rady Gminy Suszec z dnia 22 grudnia 2014 r. Rada Gminy Suszec uchwala, co następuje:

Uchwała Nr III/19/2014 Rady Gminy Suszec z dnia 22 grudnia 2014 r. Rada Gminy Suszec uchwala, co następuje: Uchwała Nr III/19/2014 Rady Gminy Suszec z dnia 22 grudnia 2014 r. w sprawie: przyjęcia gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na rok 2015. Na podstawie art. 18 ust.2 pkt

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR IV/20/2015 RADY MIEJSKIEJ W ŻAROWIE. z dnia 23 stycznia 2015 r.

UCHWAŁA NR IV/20/2015 RADY MIEJSKIEJ W ŻAROWIE. z dnia 23 stycznia 2015 r. UCHWAŁA NR IV/20/2015 RADY MIEJSKIEJ W ŻAROWIE z dnia 23 stycznia 2015 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Żarów na 2015 rok Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR VIII/28/2011 RADY MIEJSKIEJ W PUŁTUSKU z dnia 31 stycznia 2011 r.

UCHWAŁA NR VIII/28/2011 RADY MIEJSKIEJ W PUŁTUSKU z dnia 31 stycznia 2011 r. UCHWAŁA NR VIII/28/2011 RADY MIEJSKIEJ W PUŁTUSKU zmieniająca uchwałę Nr XXXIX/409/2009 Rady Miejskiej w Pułtusku z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXVIII/237/13 RADY MIEJSKIEJ W MIASTECZKU ŚLĄSKIM. z dnia 27 marca 2013 r.

UCHWAŁA NR XXVIII/237/13 RADY MIEJSKIEJ W MIASTECZKU ŚLĄSKIM. z dnia 27 marca 2013 r. UCHWAŁA NR XXVIII/237/13 RADY MIEJSKIEJ W MIASTECZKU ŚLĄSKIM z dnia 27 marca 213 r. w sprawie gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz zapobiegania narkomanii na rok 213

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXVIII/631/12 PREZYDENTA MIASTA KATOWICE. z dnia 31 października 2012 r.

UCHWAŁA NR XXVIII/631/12 PREZYDENTA MIASTA KATOWICE. z dnia 31 października 2012 r. UCHWAŁA NR XXVIII/631/12 PREZYDENTA MIASTA KATOWICE z dnia 31 października 2012 r. w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2013r. Na podstawie art.

Bardziej szczegółowo

Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Katowicach na 2015 rok PROJEKT

Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Katowicach na 2015 rok PROJEKT Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Katowicach na 2015 rok PROJEKT S P I S T R E Ś C I Wstęp Rozdział I Działania Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XVII/109/2015 RADY GMINY JASŁO. z dnia 30 grudnia 2015 r.

UCHWAŁA NR XVII/109/2015 RADY GMINY JASŁO. z dnia 30 grudnia 2015 r. UCHWAŁA NR XVII/109/2015 RADY GMINY JASŁO z dnia 30 grudnia 2015 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i na 2016 rok Na podstawie art.18 ust.2 pkt.15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r o samorządzie

Bardziej szczegółowo

Szanowna Pani Marszałek. Przekazuję przyjęty przez Radę Ministrów dokument:

Szanowna Pani Marszałek. Przekazuję przyjęty przez Radę Ministrów dokument: SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII kadencja Prezes Rady Ministrów DKRM-4822-5(2)/14 Druk nr 2301 Warszawa, 31 marca 2014 r. Pani Ewa Kopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowna Pani Marszałek.

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XLI/911/2018 RADY MIASTA GLIWICE. z dnia 8 listopada 2018 r.

UCHWAŁA NR XLI/911/2018 RADY MIASTA GLIWICE. z dnia 8 listopada 2018 r. UCHWAŁA NR XLI/911/2018 RADY MIASTA GLIWICE z dnia 8 listopada 2018 r. w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Miasta Gliwice na rok 2019 Na podstawie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR III/7/2010 RADY GMINY DĘBNICA KASZUBSKA. z dnia 29 grudnia 2010 r.

UCHWAŁA NR III/7/2010 RADY GMINY DĘBNICA KASZUBSKA. z dnia 29 grudnia 2010 r. UCHWAŁA NR III/7/2010 RADY GMINY DĘBNICA KASZUBSKA z dnia 29 grudnia 2010 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2011 oraz Gminnego Programu

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2012 GMINA WIELICZKI

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2012 GMINA WIELICZKI Załącznik do Uchwały Nr XIV/75/11 Rady Gminy Wieliczki z dnia 29 grudnia 2011r GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2012 GMINA WIELICZKI Cele strategiczne programu:

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XXIII/141/2012 Rady Gminy Tczew z dnia 27 grudnia 2012r.

Uchwała Nr XXIII/141/2012 Rady Gminy Tczew z dnia 27 grudnia 2012r. Uchwała Nr XXIII/141/2012 Rady Gminy Tczew z dnia 27 grudnia 2012r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Uzależnień w gminie Tczew na rok 2013 Na podstawie art 4¹

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXXVIII/215/17 RADY GMINY GŁOWNO. z dnia 21 grudnia 2017 r.

UCHWAŁA NR XXXVIII/215/17 RADY GMINY GŁOWNO. z dnia 21 grudnia 2017 r. UCHWAŁA NR XXXVIII/215/17 RADY GMINY GŁOWNO z dnia 21 grudnia 2017 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR... RADY GMINY NOWOSOLNA. z dnia... 2014 r. w sprawie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2015

UCHWAŁA NR... RADY GMINY NOWOSOLNA. z dnia... 2014 r. w sprawie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2015 UCHWAŁA NR... RADY GMINY NOWOSOLNA z dnia... 2014 r. w sprawie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2015 Na podstawie art.18 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r.

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XLVII/245/13 Rady Gminy Dziemiany z dnia 30 grudnia 2013r.

Uchwała Nr XLVII/245/13 Rady Gminy Dziemiany z dnia 30 grudnia 2013r. Uchwała Nr XLVII/245/13 Rady Gminy Dziemiany z dnia 30 grudnia 2013r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na terenie Gminy Dziemiany na rok 2014 Na

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr XVII/120/13 Rady Gminy Dubeninki z dnia 28 marca 2013 r.

UCHWAŁA Nr XVII/120/13 Rady Gminy Dubeninki z dnia 28 marca 2013 r. UCHWAŁA Nr XVII/120/13 Rady Gminy Dubeninki z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na terenie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR IX/52/19 RADY MIEJSKIEJ W OZIMKU. z dnia 23 maja 2019 r.

UCHWAŁA NR IX/52/19 RADY MIEJSKIEJ W OZIMKU. z dnia 23 maja 2019 r. UCHWAŁA NR IX/52/19 RADY MIEJSKIEJ W OZIMKU z dnia 23 maja 2019 r. w sprawie uchwalenia gminnego programu przeciwdziałania narkomanii na lata 2019-2023 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr II/13/14 Rady Gminy w Gnojniku z dnia 30 grudnia 2014 r.

Uchwała Nr II/13/14 Rady Gminy w Gnojniku z dnia 30 grudnia 2014 r. Uchwała Nr II/13/14 Rady Gminy w Gnojniku z dnia 30 grudnia 2014 r. w sprawie: Gminnego Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2015. Na podstawie art. 18 ust.

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXXI/709/2017 RADY MIEJSKIEJ W GLIWICACH. z dnia 19 października 2017 r.

UCHWAŁA NR XXXI/709/2017 RADY MIEJSKIEJ W GLIWICACH. z dnia 19 października 2017 r. UCHWAŁA NR XXXI/709/2017 RADY MIEJSKIEJ W GLIWICACH z dnia 19 października 2017 r. w sprawie uchwalenia Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla miasta Gliwice na rok

Bardziej szczegółowo