SCENARIUSZ ZAJĘĆ. Sławomira Wójcik

Transkrypt

1 Sławomira Wójcik SCENARIUSZ ZAJĘĆ Typ szkoły: ponadgimnazjalna Etap kształcenia: IV, klasa II Rodzaj zajęć: lekcja przedmiotu język polski Temat zajęć: Fryderyk Chopin piórem i pędzlem sławiony Cele kształcenia: Cele szczegółowe: Uczeń: zna najważniejsze fakty z życia kompozytora i jego wybrane dzieła, wymienia cechy charakterystyczne muzyki Fryderyka Chopina, interpretuje wiersze i obrazy poświęcone Fryderykowi Chopinowi, właściwie posługuje się terminami muzycznymi poznanymi podczas zajęć, korzysta z różnych źródeł informacji, konstruuje życiorys według obowiązujących zasad, sporządza notatki. Metody kształcenia: podająca (pogadanka), problemowa (dyskusja), oglądowa (pokaz), burza mózgów Formy pracy: w grupach, indywidualna, zbiorowa Środki dydaktyczne i materiały: prezentacja multimedialna pokazująca obrazy poświęcone Fryderykowi Chopinowi i wiersze związane tematycznie z kompozytorem, teksty wierszy, fragment Czarnych kwiatów Cypriana Norwida, karty pracy dla uczniów rzutnik multimedialny, materiały do przygotowania kolażu Czas trwania zajęć: 90 minut Przebieg zajęć: Lekcja jest poświęcona postaci znakomitego kompozytora Fryderyka Chopina, jego muzyce oraz oddającym mu hołd tekstom literackim i obrazom. Poprzedziły ją zajęcia, podczas których uczniowie uczyli się pisania życiorysu. Przed lekcją mieli do wykonania pracę domową: Napisz CV Fryderyka Chopina. 1

2 I. Wprowadzenie (ok. 20 minut) 1. Czynności organizacyjno-porządkowe (sprawdzenie obecności uczniów). 2. Wysłuchanie Poloneza A-dur op. 40 Fryderyka Chopina (slajd 1). 3. Sprawdzenie zadania domowego uczniowie mieli przygotować przykładowe CV Fryderyka Chopina. Chętny uczeń prezentuje przygotowane przez siebie CV, wyświetlając tekst na tablicy za pomocą rzutnika. Pozostali uczniowie odnoszą się do zaprezentowanej pracy, dodają nowe informacje, wskazują, co zostało ich zdaniem zamieszczone niepotrzebnie. 4. Aby utrwalić wiedzę o życiu i twórczości Fryderyka Chopina, uczniowie wypełniają karty pracy (załącznik 1). Praca uczniów jest swobodna (mogą dyskutować w parach). Nauczyciel docenia najbardziej aktywnych, przyznając im plusy. 5. Przedstawienie tematu lekcji, zapoznanie uczniów z celami zajęć. II. Rozwinięcie (ok. 55 minut) 1. Wysłuchanie Nokturnu Es-dur op. 9 (slajd 2)Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela interpretują obrazy poświęcone kompozytorowi. (Obrazy te znajdują się na slajdach: 3, 4, 5, 6). Eugène Delacroix Portret Fryderyka Chopina, Eugène Delacroix George Sand słucha Fryderyka Chopina w Nohant,Teofil Kwiatkowski Chopin na łożu śmierci,teofil Kwiatkowski Ostatnie chwile Fryderyka Chopina.Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów, mówiąc o przyjacielskich stosunkach łączących Fryderyka Chopina z malarzami oraz cytując fragmenty Czarnych kwiatów Cypriana Norwida, w których poeta opisuje swoje ostatnie spotkanie z kompozytorem (załącznik 2). Uczniowie samodzielnie sporządzają notatki z lekcji w zeszytach. 3. Klasa zostaje podzielona na grupy. Każda grupa zajmuje się interpretacją wiersza poświęconego Fryderykowi Chopinowi, szczególną uwagę zwracając na sposób kreacji postaci kompozytora i obecną w tekstach refleksję o znaczeniu jego muzyki. Uczniowie mają 10 minut na wykonanie zadania Gdy trwa praca w grupach, w sali rozbrzmiewa muzyka Chopina wysłuchanie Walca cis-moll op. 64 nr 2 (slajdy 7 i 8).Przedstawiciele grup odpowiadają na pytanie: W jaki sposób przedstawiono w utworze Fryderyka Chopina i jego muzykę? Swoje wypowiedzi podpierają cytatami z wierszy. 2

3 Uczniowie samodzielnie sporządzają notatki z lekcji w zeszytach. Oczekiwane wypowiedzi: Cień Chopina Kazimierz Przerwa-Tetmajer (slajd 9)Na przykład: Kompozytor żyje wiecznie zaklęty w polskiej przyrodzie. Jest cały czas z nami, bo opiewał polskość. Był zafascynowany ludowością, oddawał piękno natury i ludzkie uczucia. Jego muzyka jest magiczna, oddaje marzenia, cierpienia i namiętności. Upersonifikowany cień-duch Chopina wędruje po ziemi, wsłuchując się w to, co było dla niego najważniejsze, gdy żył. Chopin Jarosław Iwaszkiewicz (slajd 10)Na przykład: Chopin jest w każdym zakątku naszej ojczyzny, a sprawił to swoją muzyką, którą słyszymy wszędzie. Muzyka ta jest prosta, nawiązuje do ludowości i niezwykle silnie oddziałuje na odbiorców. Nikt wobec niej nie jest obojętny, tak głębokie budzi uczucia. Poeta nawiązuje do sławnych dłoni Chopina, które w wierszu porównuje do łabędzi. Kompozytor wyrażał miłość do ojczyzny i pragnął do niej wrócić. Powróciło do Polski jego serce. Dzięki Chopinowi oraz jego niezwykłej muzyce stajemy się lepsi, a rzeczywistość, w której żyjemy, nabiera duchowego wymiaru. Nuty Chopina Marian Piechal (slajd 11)Na przykład: Chopin tęsknił za ojczyzną i z tej tęsknoty zrodziły się wspaniałe dzieła. To muzyka poważna, bo oddająca cierpienie Polaków pod zaborami ( przywalony jak trumna dziewiętnastym wiekiem ). Jednak dzieła kompozytora budzą życie, energię. Dodawały otuchy emigrantom i wszystkim Polakom pozostającym w niewoli. Tak jest do dziś. Jego nuty są niezniszczalne i mają szczególne znaczenie, bo i dziś niosą ukojenie i nadzieję. To wszystko trwa jak Chopin Jan Twardowski (slajd 12)Na przykład: Poeta zadaje szereg pytań retorycznych, w których wyraża troskę o los sztuki wobec końca świata. Muzyka Chopina nie zginie, bo wyrosła z cierpienia i niesie dobro. Poeta sakralizuje ją, podkreśla jej religijny charakter i moc bycia ponadczasową. Jest ona tak piękna, że sam Bóg jej słucha. Sztuka zrodzona z wyobraźni geniuszy, takich jak Chopin, jest wieczna. Koniec świata może być symbolem upadku wartości, lecz póki jest muzyka Chopina, one nie upadną. Dzieła kompozytora niosą więc wiarę w dobro. 5. Wysłuchanie Mazurka D-dur op. 33 (slajd 13). III. Podsumowanie (ok. 15 minut) 1. Zebranie wniosków z lekcji: 3

4 Fryderyk Chopin to twórca silnie związany z Polską, a jednocześnie uniwersalny, jego twórczość ma wymiar ponadczasowy. Osobie i muzyce Chopina poświęcono wiele utworów literackich i obrazów, co świadczy o popularności kompozytora. Uczniowie charakteryzują muzykę Chopina. Nauczyciel przygotowuje duży arkusz A1 z centralnie umieszczonym zdjęciem kompozytora. Grupy, które pracowały nad interpretacjami, otrzymują po 10 papierowych nutek, na których mają zapisać cechy muzyki Chopina docenione przez autorów omówionych wierszy i dostrzeżone przez młodzież po wysłuchaniu kompozycji odtworzonych na lekcji. Przedstawiciele grup prezentują zapisane cechy i przyklejają nuty do plakatu, tworząc kolaż, który zostaje zawieszony w klasie. Przykład kolażu wykonanego wspólnie przez uczniów załącznik Ocena aktywności uczniów na zajęciach. 3. Zadanie pracy domowej. Praca domowa stanowi wstęp do omawiania Fortepianu Chopina Cypriana Norwida. Uczniowie poznali wcześniej zasady tworzenia reportażu, więc polecenie nie powinno sprawić problemu. Temat pracy domowej: Napisz reportaż (np. do gazetki szkolnej) o wydarzeniach, które przyczyniły się do powstania Fortepianu Chopina Cypriana Norwida. 4. Zakończenie. Wysłuchanie Etiudy c-moll op. 10, nr 12 Rewolucyjnej (slajd 14). 4

5 Bibliografia Delacroix E., George Sand słucha Fryderyka Chopina w Nohant, [na:] Delacroix E., Portret Fryderyka Chopina, [na:] Dzieła muzyczne [na:] Fryderyk Chopin [na:] Fryderyk Chopin [na:] Fryderyk Chopin [na:] Gordon-Smith M., Chopin, Czytelnik, Warszawa Iwaszkiewicz J., Chopin, [na:] 2/. Kwiatkowski T., Chopin na łożu śmierci, [na:] Kwiatkowski T., Ostatnie chwile Chopina, [na:] Norwid C., Czarne kwiaty (fragment), [na:] Piechal M., Nuty Chopina, [na:] Przerwa-Tetmajer K., Cień Chopina, [na:] Twardowski J., To wszystko trwa jak Chopin, [na:] 5

6 Załącznik 1 Karta pracy ucznia 1. Nazwij budynki widoczne na ilustracjach. Przedstaw ich związek z życiem i twórczością Fryderyka Chopina:

7 2. Nazwij osoby widoczne na ilustracjach. Przedstaw ich związek z życiem Fryderyka Chopina:

8 3. Kto jest autorem podanych słów o Fryderyku Chopinie a. Rodem warszawianin, sercem Polak, a talentem świata obywatel. b. Kapelusze z głów, panowie! Oto geniusz! c. Wszak on był tym kapłanem, co nas rozproszonych w święty Ojczyzny zapatrywał sakrament. d. Dzieła Chopina to armaty ukryte w kwiatach. 5. Wymień co najmniej pięć miejscowości, w których są pomniki Fryderyka Chopina: 6. Wymień co najmniej sześć gatunków muzycznych, które tworzył Fryderyk Chopin: Odpowiedz na pytania: a. W którym roku i gdzie urodził się Fryderyk Chopin? b. Ile lat żył?... c. W jakim wieku Fryderyk Chopin zasłynął jako cudowne dziecko występami fortepianowymi i pierwszymi własnymi utworami?... d. Które powstanie zainspirowało kompozytora do stworzenia Etiudy Rewolucyjnej?... 8

9 e. W którym roku Fryderyk Chopin opuścił Polskę?... f. Gdzie znajduje się serce kompozytora?... g. Na którym paryskim cmentarzu znajduje się grób Chopina?... h. Jak często odbywa się w Warszawie Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina?... 9

10 Model odpowiedzi: 1. dom George Sand w Nohant Ostatnie mieszkanie londyńskie Fryderyka Chopina Żelazowa Wola miejsce urodzin kompozytora 2. George Sand przyjaciółka Fryderyka Chopina Józef Elsner nauczyciel kompozytora Konstancja Gładkowska pierwsza miłość Chopina Mikołaj Chopin ojciec kompozytora 3. Robert Schumann Cyprian Kamil Norwid Ignacy Jan Paderewski Robert Schumann 4. Warszawa, Wrocław, Żelazowa Wola, Szanghaj, Rio de Janeiro, Duszniki, Ustka, Karków, Paryż, São Paulo, Singapur, Buenos Aires 5. polonezy mazurki nokturny scherza ballady etiudy preludia sonaty marsze 6. a. w 1810 roku w Żelazowej Woli 10

11 b. 39 lat c. siedem lat d. po powstaniu listopadowym e. w 1830 roku f. w kościele Świętego Krzyża w Warszawie g. co pięć lat 11

12 Załącznik 2 Od zdarzenia tego ubiegło wiele czasu, a ja nie zachodziłem do Chopina, wiedząc tylko zawsze, jak się ma i że siostra jego z Polski przybyła. Nareszcie zaszedłem razu jednego i odwiedzić go chciałem służąca Francuzka powiada mi: że śpi; uciszyłem kroku, karteczkę zostawiłem i wyszedłem. Ledwo parę zstąpiłem schodów, służąca powraca za mną, mówiąc: iż Chopin, dowiedziawszy się, kto był, prosi mię że jednym słowem nie spał, ale przyjmować nie chce. Wszedłem więc do pokoju obok salonu będącego, gdzie sypiał Chopin, bardzo wdzięczny, iż widzieć mię chciał, i zastałem go ubranego, ale do pół leżącego w łóżku, z nabrzmiałymi nogami, co, że w pończochy i trzewiki ubrane były, od razu poznać można było. ( ) On, w cieniu głębokiego łóżka z firankami, na poduszkach oparty i okręcony szalem, piękny był bardzo, tak jak zawsze, w najpowszedniejszego życia poruszeniach mając coś skończonego, coś monumentalnie zarysowanego coś, co albo arystokracja ateńska za religię sobie uważać mogła była w najpiękniejszej epoce cywilizacji greckiej albo to, co genialny artysta dramatyczny wygrywa np. na klasycznych tragediach francuskich, które lubo nic są do starożytnego świata przez ich teoretyczną ogładę niepodobne, geniusz wszelako takiej np. Racheli umie je unaturalnić, uprawdopodobnić i rzeczywiście uklasycznić Taką to naturalnie apoteotyczną skończoność gestów miał Chopin, jakkolwiek i kiedykolwiek go zastałem Owóż przerywanym głosem, dla kaszlu i dławienia, wyrzucać mi począł, że tak dawno go nie widziałem potem żartował coś i prześladować mię chciał najniewinniej o mistyczne kierunki, co, że mu przyjemność robiło, dozwalałem potem z siostrą jego mówiłem potem były przerwy kaszlu, potem moment nadszedł, że należało go spokojnym zostawić, więc żegnałem go, a on, ścisnąwszy mię za rękę, odrzucił sobie włosy z czoła i rzekł: Wynoszę się! i począł kasłać, co ja, jako mówił, usłyszawszy, a wiedząc, iż nerwom jego dobrze się robiło silnie coś czasem przecząc, użyłem onego sztucznego tonu i całując go w ramię rzekłem, jak się mówi do osoby silnej i męstwo mającej: Wynosisz się tak co rok a przecież, chwała Bogu, oglądamy cię przy życiu. A Chopin na to, kończąc przerwane mu kaszlem słowa, rzekł: Mówię ci, że wynoszę się z mieszkania tego na plac Vendôme To była moja ostatnia z nim rozmowa, wkrótce bowiem przeniósł się na plac Vendôme i tam umarł, ale już go więcej po onej wizycie na ulicy Chaillot nie widziałem. ( fragment Czarnych kwiatów Cypriana Kamila Norwida) 12

13 Załącznik 3 MUZYKA FRYDERYKA CHOPINA Oczekiwane cechy wyeksponowane w nutach: - budzi dobro - odwołuje się do ludowości - zachwyca prostotą - jest oryginalna - zawiera zaskakujące dysonanse - jest uduchowiona - zmusza do refleksji - raz oddaje euforię, szczęście, innym razem smutek, rozpacz - jest śpiewna - odznacza się subtelnym liryzmem - czyni ludzi lepszymi - jest ponadczasowa - świat dzięki niej jest piękniejszy - jest bogata pod względem gatunkowym - jest bardzo ekspresyjna - oddaje piękno świata - wywołuje silne emocje - ma charakter narodowy - i inne 13