Perspektywy i uwarunkowania rozwoju małej energetyki wiatrowej w Polsce

Transkrypt

1

2 Perspektywy i uwarunkowania rozwoju małej energetyki wiatrowej w Polsce 1. Potencjalni klienci W sytuacji braku w Polsce systemu wsparcia promującego przyłączanie małych źródeł odnawialnych do sieci elektroenergetycznej lub też działanie w systemie generacji rozproszonej, główną motywacją do instalacji elektrowni wiatrowej pozostaje wzrost cen energii. Na rys. 3.1 pokazano wzrost cen energii elektrycznej i ciepła dla gospodarstw domowych po roku W przypadku energii elektrycznej i ciepłej wody ceny w latach wzrosły powyżej 30%. Na rysunku 3.2 przedstawiono obecną sprzedaż małych elektrowni wiatrowych w Polsce wg sposobu ich użytkowania. Większość sprzedawanych turbin działa w systemach autonomicznych (z akumulatorami) lub używanych jest do podgrzewania wody. Szczególną grupę stanowią małe systemy hybrydowe (w połączeniu z fotowoltaiką, w Polsce bardzo rzadko z generatorem dieslowskim). Są to z reguły instalacje służące do podświetlania znaków drogowych, reklam itp. lub zasilania oświetlenia ulic i parkingów. Ich wykorzystanie w ostatnich latach motywowane było głównie możliwością uzyskania dofinansowania z funduszy europejskich (RPO oraz PROW) przy ocenie wniosku dodatkowo punktowano wykorzystanie OZE. Najwięcej sprzedawanych w Polsce turbin wiatrowych to najmniejsze piko- i mikroturbiny (rys. 3.3) głównym ich odbiorcą są użytkownicy indywidualni.

3 Wyniki ankietowania sektora (rys. 3.4) małej energetyki wiatrowej wykazują bardzo duże i rosnące zainteresowanie inwestycjami w małe elektrownie wiatrowe ze strony inwestorów prywatnych oraz właścicieli gospodarstw rolnych. Na stałym poziomie utrzymuje się zainteresowanie przedsiębiorców, które znacząco wzrosło po uwolnieniu cen energii, kiedy to poszukiwano (właściciele niewielkich firm takich jak tartaki, firmy stolarskie, piekarnie itp.) alternatywnych źródeł zasilania wobec drogiej energii z sieci. Jednakże brak oferty większych elektrowni wiatrowych w atrakcyjnych cenach spowodował, że rynek ten pomimo dużego potencjału w zasadzie się nie rozwija. Wciąż wysokie jest zainteresowanie zastosowaniem małych elektrowni wiatrowych do dla celów oświetleniowych (lampy uliczne, reklamy, parkingi). Spada zainteresowanie zakupem MEW ze strony organizacji pozarządowych, co spowodowane jest malejącą ilością środków publicznych (dotacji) na tego typu urządzenia instalowane w celach edukacyjnych i informacyjnych. Niewielkim zainteresowaniem cieszą się MEW w sektorze budownictwa mieszkaniowego, w szczególności spółdzielni. Obiecującym rynkiem jest bez wątpienia sektor rolnictwa. Notuje on znaczący wzrost zużycia energii elektrycznej (rys. 3.5), wraz z rosnącymi jej cenami. Wynika to zarówno ze zwiększenia produkcji rolnej, jak i z doposażenia gospodarstw w sprzęt AGD (od 2005 roku wydatki na użytkowanie mieszkania i nośniki energii w gospodarstwach rolników wzrosły o prawie 40%). Przy słabym rozwoju rynku sprzedaży MEW trudno jest obecnie określić jego charakterystykę regionalną. Jednak wyraźnie zwiększoną sprzedaż notuje się w województwie pomorskim (jedne z najwyższych cen energii elektrycznej i ciepłej wody w Polsce przy równoczesnym słabym rozwoju sieci dystrybucyjnej i bardzo dobrych warunkach wiatrowych) oraz dolnośląskim (najwyższy w Polsce wzrost zużycia energii elektrycznej na obszarach wiejskich, szybko rosnące ceny ciepłej wody). Wydaje się to potwierdzać tezę o tym, że w chwili obecnej podstawową motywacją do zakupu małej elektrowni wiatrowej jest chęć uniezależnienia się od wzrostów/wahań cen nośników energii.

4 2. Struktura rynku dostawców turbin Wg badań rynku przeprowadzonych w I kwartale 2011 roku przez IEO w sektorze małej energetyki wiatrowej, w Polsce działają obecnie 142 firmy. Większość z nich (rys. 3.6) to przedsiębiorstwa zajmujące się dystrybucją, instalacją i serwisem urządzeń. Ponad połowa tych firm prowadzi jednocześnie działalność dystrybucyjną, instalacyjną i serwis urządzeń (rys. 3.6). Ponadto na rynku działa ok. 10 producentów MEW i 5 przedsiębiorstw dopiero rozpoczynających działalność w tym

5 zakresie. Jednak w praktyce tylko 4 producentów ma na tyle dopracowany produkt by wykonywać go seryjnie, pozostałych 3 producentów wykonuje MEW na zamówienie po kilka sztuk rocznie głównie turbiny o małej mocy i pionowej osi obrotu oraz 3 producentów samych tylko generatorów. W badaniu sektora MEW pojawiło się również 5 nowych producentów, którzy mają swój produkt w fazie prototypu i planują rozpocząć produkcję w drugiej połowie 2011 roku. Rynek polski wykazuje cechy charakterystyczne dla rynku światowego, tzn. pomimo dużej liczby przedsiębiorstw deklarujących działalność w sektorze tylko niewiele firm w rzeczywistości dysponuje sprawdzonymi produktami i sprzedaje je w znaczącej ilości. Większość firm (80%) działa na rynku krócej niż 5 lat, a połowa krócej niż 2 lata. Z reguły małe elektrownie wiatrowe stanowią tylko niewielką część dochodów przedsiębiorstwa połowa firm deklaruje, że małe elektrownie wiatrowe stanowią poniżej 10% ich przychodów, a tylko 3 firmy działające na polskim rynku utrzymują się wyłącznie z działalności w tym sektorze. Dystrybutorzy turbin wiatrowych w Polsce mają w ofercie urządzenia pochodzące z kilkunastu krajów, najczęściej z USA, krajów azjatyckich, Niemiec, Holandii, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii. Jednakże w praktyce import turbin ma miejsce głównie z Chin (rys. 3.7), skąd sprowadza się prawie 80% importowanych turbin, w większości najmniejszej mocy. Stanowią one także ok. 70% wszystkich MEW instalowanych w Polsce. Podejmowane są także próby eksportu MEW do innych krajów,

6 jednakże skala tej działalności jest jeszcze niewielka. Najwięcej turbin sprzedawanych jest do Niemiec i Irlandii, ponadto odnotowuje się przypadki sprzedaży do Szwecji, Francji, Hiszpanii i Kanady. Większość sprzedawanych turbin to rozwiązania o poziomej osi obrotu. Turbiny o osi pionowej mają marginalny udział w rynku (kilkadziesiąt sztuk turbin małej mocy) i są dostępne w ofercie rynkowej 4 firm. Kolejne firmy planują wprowadzenie nowych rozwiązań na rynek, są one jednak w bardzo początkowej fazie rozwoju. 3. Uwarunkowania ekonomiczne inwestycji w małe elektrownie wiatrowe w Polsce W sytuacji braku specyficznego systemu wsparcia dla małych turbin wiatrowych głównymi czynnikami decydującymi o opłacalności inwestycji w małą elektrownię wiatrową są koszty instalacji, produktywność elektrowni oraz cena nośnika energii zastępowanego produkcją z MEW. Ten ostatni czynnik omówiony został szerzej w rozdziale 3.1. Podstawowym składnikiem kosztów inwestycyjnych są koszty turbiny, oraz, w przypadku pracy na sieć wydzieloną, akumulatorów. Wg Amerykańskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej AWEA koszty inwestycyjne w przypadku małych turbin wiatrowych zawierają się w przedziale 3-6 USD na 1 Wat mocy zainstalowanej. Analiza oferty krajowych dystrybutorów potwierdza, że struktura cen w Polsce odpowiada cenom na rynku światowym. Ceny turbin wahają się od 4000 do zł za kw mocy nominalnej. Niższe ceny osiągają najmniejsze wiatraki, pracujące w systemach hybrydowych, których cena z reguły nie przekracza 3000 zł. Jak wynika z zamieszczonej poniżej tabeli rozpiętość cen turbin w danym przedziale mocy jest bardzo duża i uzależniona z reguły od kraju pochodzenia sprzętu. Dodatkowo, w przypadku pracy na sieć wydzieloną, koszt baterii/akumulatorów, inwertera i kontrolera ładowania porównywalny jest z kosztem samej turbiny. Kolejną pozycję w kosztach inwestycyjnych stanowią wieże/maszty, na których instalowane są elektrownie. Tańszą opcją są maszty z odciągami, na których instaluje się zwykle mniejsze elektrownie. Ich cena waha się w bardzo szerokim zakresie od 1000 (za maszt dla małej elektrowni 1 kw) do 9000 zł za maszt dla elektrowni 6-10kW. Droższe są maszty fundamentowane w takim przypadku cena wynosi od 5 do 12 tys. zł. W analizie ekonomicznej opłacalności inwestycji w MEW największe znaczenie ma jej produktywność. Polska jest krajem charakteryzującym się niskimi prędkościami wiatru, nawet na wysokościach odpowiadających dużym turbinom wiatrowym ( m). W warunkach, w jakich funkcjonują małe elektrownie wiatrowe, dodatkowym czynnikiem ograniczającym produktywność jest turbulencja i wpływ przeszkód terenowych. Metody oszacowania produktywności stosowane dla farm wiatrowych i dużych turbin są dla MEW mało użyteczne, ze względu zarówno na znaczące koszty (porównywalne ze skalą inwestycji) jak i na słabą stosowalność w warstwie przyziemnej (10-20 m), w której z reguły pracują MEW. Ze względu na panujące w Polsce warunki wiatrowe oraz możliwe zastosowania MEW, IEO wprowadził wstępną klasyfikację lokalizacji elektrowni wiatrowych, dzieląc je na 5 klas (tab. 3.2)

7 Należy jednakże zdawać sobie sprawę z faktu, iż w polskich warunkach klimatycznych na wysokościach, na których montowane są typowe małe elektrownie wiatrowe dominują prędkości wiatru z przedziału 3-5m/s. W najlepszych lokalizacjach zakres ten poszerza się do 6 m/s, głównie w sezonie zimowym. Dostępne na rynku turbiny przy prędkościach 6-7m/s osiągają ok % mocy nominalnej. Najwyższe prędkości wiatru, powyżej prędkości nominalnej (z reguły ok. 12 m/s) wystąpią na wysokościach osiągalnych dla MEW epizodycznie i związane będą z reguły z wiatrami huraganowymi i porywistymi, stanowiącymi zagrożenie dla turbiny. W tabeli 3.3. oszacowano produktywność, w warunkach poszczególnych klas wiatrowych, dostępnych na rynku MEW, posługując się krzywymi mocy dostarczonymi przez producentów. Widoczne są bardzo duże różnice w przewidywanej produktywności, w zależności od lokalizacji i typu turbiny (krzywej mocy). Dotyczy to zwłaszcza klas o najniższych prędkościach wiatru, gdzie niejednokrotnie produkcja energii może nie zależeć od mocy nominalnej (np. w przypadku niektórych typów turbin 5 i 10 kw w klasie prędkości 0). Stąd bardzo duże znaczenie ma dobór typu turbiny do lokalizacji. Upowszechnienie stosowania MEW w Polsce na zasadach komercyjnych będzie wymagało rozwijania technologii turbin przeznaczonych do użytkowania w obszarach o niskich prędkościach wiatru, tzw. działających efektywnie w zakresie prędkości 3-5 m/s. Tab. 3.3 Wydajność małych elektrowni wiatrowych w warunkach polskich w zależności od klasy prędkości wiatru. Źródło: opracowanie własne IEO na podstawie krzywych mocy przedstawianych przez producentów MEW wymienionych przez 2010 wind generator buyers guide

8 Duże farmy i elektrownie wiatrowe obecnie budowane w Polsce pozwalają na uzyskanie wydajności średniej równej lub wyższej niż MEW dla najwyższej klasy wiatrowej (rzędu 2000 h/rok). Są to wydajności ponad dwa razy wyższe niż w przypadku MEW instalowanych często w pierwszej klasie prędkości wiatru. 4. Potencjał dla rynku do roku 2020 Światowy potencjał rynkowy MEW jest oceniany przez AWEA na poziomie 113 GW w roku 2020, co oznacza krotny wzrost obecnie zainstalowanej mocy. W Polsce Krajowy Plan Działania na rzecz odnawialnych źródeł energii (KPD) do 2020 r. został przyjęty przez rząd w grudniu 2010 r. Zawarte w nim cele związane z wykorzystaniem energetyki odnawialnej (15 % zużycia energii brutto w 2020 r. ma pochodzić z OZE), sprawiają, że istnieje potrzeba rozwoju różnych rodzajów zielonej energii, w tym także małej energetyki wiatrowej, która dopiero wkracza w taką fazę rozwoju, która może wnieść zauważalny wkład w zielony mix energetyczny. Główny cel zawarty w KPD to moc zainstalowanych małych turbin wiatrowych, która ma wynosić 550 MW w 2020 r. Ponadto zakłada się, że oprócz wzrostu zainstalowanej mocy, nastąpi wzrost średniego czasu pracy turbin od 800 h/rok w 2011 r. do 1000 h/rok w 2020 r. Jednym z zapisów w omawianym dokumencie jest promocja rozwoju rozproszonych źródeł energii o niewielkiej mocy. Zapewnienie rozwoju takich rozproszonych źródeł, którymi są m.in. małe elektrownie wiatrowe może zostać zrealizowane poprzez zwiększenie poziomu wsparcia oraz ułatwień administracyjnych. Dodatkowo, zapowiadane jest wsparcie innowacyjnych technologii w zakresie OZE. Omawiając rozwój rynku małych elektrowni wiatrowych w oparciu o Krajowy Plan Działania można jedynie wspomnieć o ogólnych celach rządu, bez szczegółowego systemu wsparcia, koniecznego do dalszego rozwoju sektora. W raporcie Instytutu Energetyki Odnawialnej dla Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej pt. Wizja Rozwoju Energetyki Wiatrowej w Polsce do 2020 r., które była materiałem źródłowym dla rządu przy opracowywaniu KPD, podkreślono - po raz pierwszy w kontekście krajowych bilansów energetycznych -, celowość i znaczenie wykorzystanie małej energetyki wiatrowej w przyszłości. Do 2020 r. scenariusz zaproponowany przewidywał wzrost zainstalowanej mocy małych turbin wiatrowych do 600 MW. Małe elektrownie wiatrowe wykorzystywane będą przez indywidualnych konsumentów energii w tzw. systemie DSM (ang. Demand Side Management ), opierającym się na sterowaniu zapotrzebowaniem na energię po stronie popytu poprzez planowanie, wdrożenie i nadzór działalności przez przedsiębiorstwo energetyczne. Z tych rozwiązań mogłyby korzystać tzw. inteligentne sieci, ale z uwagi na znacznie wyższe koszty jednostkowe niż farmy wiatrowe i niższe wskaźniki czasu pracy turbin w ciągu roku, ich sytuacja rynkowa będzie zależna od przyjętego modelu rozwoju sieci oraz różnic w cenach energii na średnim i niskim napięciu (relacją pomiędzy ceną hurtową i ceną detaliczną energii elektrycznej). Uważa się jednak (co jest w obecnej sytuacji zaletą), że małe elektrownie wiatrowe nie wymagają działań związanych z rozwojem sieci, ponieważ ze względu na sposób działania będą je wzmacniać na końcu sieci niskiego napięcia, będąc elementem wspomnianych inteligentnych sieci i systemów mikrogeneracji. Sektor małych elektrowni wiatrowych w celu dalszego rozwoju potrzebuje rządowego wsparcia, wprowadzenia ułatwień legislacyjnych i administracyjnych, których obecnie brakuje na polskim rynku energetyki wiatrowej. W chwili obecnej sytuacja w tym zakresie jest niejasna, a wszystkie działania mają być sprecyzowane w ustawie o odnawialnych źródłach energii, której przedłożenie rząd zapowiada od czerwca 2010 roku. Nie są jednak znane żadne szczegółowe założenia ustawy ani szczegóły planowanego systemu wsparcia. Niepotwierdzone informacje mówią o możliwości wprowadzenia mechanizmów stałych cen dla małych źródeł energii, a także o wspieraniu elektrowni do 10 kw na terenach miejskich oraz kw na terenach wiejskich. 5. Szanse i zagrożenia dla rozwoju rynku Dzięki badaniu rynku małej energetyki wiatrowej przeprowadzonemu przez Instytut Energetyki Odnawialnej wśród kluczowych przedstawicieli sektora MEW udało się zidentyfikować aktualne problemy sektora. W obecnej sytuacji są nimi:

9 brak systemu wsparcia dostosowanego do potrzeb MEW; obecny, daleki od doskonałości i zadowolenia inwestorów, system jest stworzony dla dużej energetyki wiatrowej, jest skomplikowany i niemożliwy do zastosowania przez indywidualnych użytkowników (wymaga np. pozyskania koncesji, prowadzenia działalności gospodarczej i obrotu certyfikatami); sugerowanym dobrym rozwiązaniem byłoby tu wprowadzenie mechanizmów stałej ceny dla elektrowni przyłączonych do sieci energetycznej lub mechanizmów podatkowych dla systemów autonomicznych, brak narzędzi finansowych o charakterze odpowiadającym MEW (brak możliwości pozyskania dofinansowania z funduszy ekologicznych np. z NOFOŚiGW, brak systemu mikrodotacji, brak oferty banków w zakresie finansowania MEW), skomplikowane i długotrwałe procedury związane z pozyskaniem pozwolenia na budowę i traktowaniem MEW na równi z wielkoskalową energetyka wiatrową, w przypadku przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, brak uproszczonych procedur dla MEW, w szczególności brak możliwości prowadzenia tzw. rozliczeń netto ( net-metering ), będących najprostszą i wypróbowaną w innych krajach formułą współpracy MEW z siecią, bariera informacyjna niska świadomość roli MEW i związanych z nimi zagadnień wśród urzędników i w przedsiębiorstwach energetycznych, niska świadomość społeczna w zakresie MEW i możliwości ich wykorzystania, a także wynikający z niej niekiedy brak akceptacji dla MEW w najbliższym otoczeniu, bariera technologiczna brak sprawdzonych i potwierdzonych stosowanymi certyfikatami rozwiązań funkcjonujących w polskich warunkach, przy równoczesnym braku środków na badania i rozwój technologii, wysokie koszty jednostkowe MEW, wynikające częściowo z niszowości technologii (brak możliwości rozwinięcia produkcji na skalę przemysłowa wobec ograniczonego popytu w Polsce, konkurencja ze strony gotowych rozwiązań azjatyckich), brak instytucji certyfikujących oraz akredytowanych laboratoriów krajowych; konieczność zdobywania certyfikatów w UE powoduje podwyższenie kosztów dla krajowych producentów; z drugiej strony, przy dopuszczeniu braku certyfikatu, brak jest gwarancji efektywności działania urządzeń i ich bezpieczeństwa oraz otwiera się rynek dla tanich rozwiązań o niskiej jakości (np. turbin produkcji chińskiej) Podstawowych szans dla rozwoju rynku należy upatrywać w realizacji Krajowego Planu Działania w zakresie OZE do 2020 roku. W celu jego wdrożenia ww. bariery muszą zostać usunięte. Można jednak spodziewać się, że stymulacja rozwoju polskiego rynku może nastąpić (jak w Wielkiej Brytanii) poprzez wzrost cen energii i poszukiwanie przez odbiorców końcowych alternatywnych źródeł zaopatrzenia w nią w stosunku do przedsiębiorstw energetycznych. Jednakże w takim przypadku wybór małej elektrowni wiatrowej uwarunkowany jest jej niezawodnością (gwarantowana produktywność) i ceną. 6. Instytucje naukowo-badawcze działające w sektorze małej energetyki wiatrowej Kompetencje największych instytucji badawczych w UE pokrywają każdy obszar związany z małymi elektrowniami wiatrowymi, jednakże ze względu na dotychczasowy słaby rozwój tego sektora w UE (w porównaniu z wielkoskalową energetyka wiatrową) rzadko miewają one specjalistyczne instytuty/jednostki zajmujące się wyłącznie MEW. W Polsce sektor badawczy w dziedzinie MEW jest wyjątkowo słabo rozwinięty i słabo udokumentowany. Na większości politechnik w kraju deklaruje się prowadzenie badań w zakresie MEW, jednakże w praktyce są to z reguły prace nie wykraczające poza obszar pracy magisterskiej lub projektu wewnętrznego (prace statutowe, granty rektorskie), bez udziału przemysłu. Z reguły tego typu prace prowadzone są na wydziałach energetycznych, elektrycznych, bądź lotniczych (aerodynamika). Ze względu na doświadczenie pracowników i długoletni okres badań można wymienić kilka instytucji posiadających potencjał do współpracy z przemysłem. Są to:

10 1) Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie; posiada doświadczenie w konstrukcji MEW i współpracy z przemsłem (Dr Ząber, Nowomag) oraz stanowiska laboratoryjne 2) Politechnika Warszawska, Wydział Mechaniczny, Energetyki i Lotnictwa oraz Instytut Elektroenergetyki; rozproszone prace badawcze, głównie z zakresu aerodynamiki i mechaniki płynów oraz elektrycznych właściwości MEW 3) Politechnika Gdańska, Wydział Elektrotechniki i Automatyki; prace głównie w zakresie generatorów; powołanie spin-off z ofertą własnych rozwiązań elektrowni wiatrowych 4) Politechnika Łódzka, głównie Instytut Elektroenergetyki (badania w zakresie generacji rozproszonej i integracji MEW z siecią); rozbudowa laboratoriów badawczych, poszukiwanie partnerów przemysłowych 5) Instytut Elektrotechniki w Warszawie; prace nad autonomicznym systemem z elektrownią wiatrową o mocy 2,5 kw, głównie w zakresie wyposażenia elektrycznego dla turbiny 6) Politechnika Wrocławska, Zakład Inżynierii Lotniczej; zainteresowanie projektami przydomowych elektrowni wiatrowych, głównie od strony aerodynamicznej Przytoczone wyżej przykłady wskazują na skromne (może za wyjątkiem AGH, choć zespół badawczy z lat 90-tych uległ znacznemu rozproszeniu) doświadczenie w pracach wdrożeniowych i konieczność ukierunkowania i sprecyzowania poszukiwań partnera naukowego pod kątem potrzeb rynku. Bez wątpienia możliwe jest skonstruowanie konsorcjum naukowo-przemysłowego, integrującego doświadczenia z wielu dziedzin (aerodynamika, elektroenergetyka, automatyka, elektronika) w celu rozwijania technologii nowoczesnej małej elektrowni wiatrowej. Jednakże obecnie nie można się w tym względzie oprzeć na istniejących krajowych kompleksowych doświadczeniach w dziedzinie energetyki wiatrowej i dlatego trzeba raczej koncentrować się na potencjale w zakresie poszczególnych komponentów (wirnik i skrzydła, generator, systemy sterowania i kontroli) i poszukiwać partnerów naukowych tą drogą. 7. Możliwości pozyskania dofinansowania dla prac projektowych i wdrożenia produkcji małych elektrowni wiatrowych Przemysł energetyki odnawialnej, oprócz wsparcia przedmiotowego w ramach pomocy publicznej związanej z ochroną środowiska, może korzystać także z finansowych instrumentów wsparcia na podniesienie innowacyjności. Pomimo skromności oferty krajowych funduszy na prace badawcze i rozwojowe i dotychczasowego braku specjalnych priorytetów nakierowanych na energetykę wiatrową, a w szczególności na MEW, poniżej zaprezentowane te z programów, w których przynajmniej teoretycznie można starać się o wsparcie dla firm starających się wdrożyć na skalę przemysłową małe elektrownie wiatrowe lub produkcję ich komponentów. Instrumentem wsparcia skierowanym do sektora MSP, w tym producentów działających w energetyce odnawialnej, powołanym w strukturze Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT)jest dofinansowanie działalności innowacyjnej w ramach tzw. projektów celowych. Dofinansowanie odbywa się ze środków budżetowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Zgodnie z regulaminem obowiązującym od dnia 1 kwietnia 2010r. dofinansowaniem objęte są badania przemysłowe oraz prace rozwojowe. Maksymalny próg dofinansowania wynosi dla badań przemysłowych 80%, a dla prac rozwojowych 60%, w zależności od tego, czy przedsiębiorca współpracuje z instytucją badawczo-rozwojową, lub też jest to przypadek badań przemysłowych, kiedy wyniki projektu są szeroko rozpowszechniane w mediach techniczno-naukowych (konferencje techniczne i naukowe, czasopismach, portale tematyczne). W obecnej edycji nabory ogłaszane są cyklicznie do końca 2013r. Działaniem, które jest obecnie w gestii dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) jest Inicjatywa Technologiczna, w skrócie IniTech, będąca modyfikacją działań, które wcześniej były znane pod nazwą Wędka Technologiczna. NCBIR ogłosiło jeden konkurs w 2009r. w ramach którego było możliwe sfinansowanie projektów w dowolnej fazie rozwoju, zarówno część badawcza łącznie z fazą przygotowawczą, jak również tylko etap drugi polegający na przygotowaniu technologii do wdrożenia. W ramach fazy A - części badawczej przedsiębiorcy zobligowani byli do przedstawienia w

11 taki sposób swych projektów, aby spełniały wymagania poszczególnych badań określonych w ustawie o zasadach finansowania nauki. Obecnie, NCBIR rozważa ogłoszenie następnej edycji Initech. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju jest agencją wykonawczą w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 146), powołaną do realizacji zadań z zakresu polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. Jednym z Programów strategicznych realizowanych przez NCBiR jest Program Zaawansowane Technologie Pozyskiwania Energii. Celem programu jest opracowanie rozwiązań technologicznych, których wdrożenie przyczyni się do osiągnięcia założeń Strategii 3x20 Unii Europejskiej (poprawa efektywności energetycznej o 20%, zwiększenie udziału energii odnawialnej do 20% i redukcja emisji CO2 o 20% w łącznym bilansie UE do 2020 r., w odniesieniu do 1990 r.). Program ma być istotnym wsparciem dla wdrożeń wyników badań naukowych i technologii konwencjonalnych (węglowych) oraz OZE. Planowany budżet programu wynosi 300 mln zł, przeznaczony jest na 4 wymienionych w Programie zadania badawcze. Jak dotychczas środowisko energetyki wiatrowej było zbyt słabe aby wygenerować krajowym program badawczy w swoim obszarze działania, choć w projektach realizowanych w ramach Programu mogą uczestniczyć przedsiębiorstwa ze wszystkich branż OZE. W czerwcu 2010 roku, w Instytucie Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku, odbyła się inauguracja realizacji projektu pt.: Opracowanie zintegrowanych technologii wytwarzania paliw i energii z biomasy, odpadów rolniczych i innych, o całkowitym budżecie 110 mln zł. W ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości jako instytucja wdrażająca ogłosiła konkurs na projekty w ramach działania Wspieranie rozwoju powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym (termin składania maj 2011 r.). Dotyczy on tworzenia klastrów przestrzennie skoncentrowanych grup przedsiębiorstw, instytucji i organizacji zależnych od siebie, uzyskujących dzięki swojemu działaniu synergistyczny efekt zwiększenie produktywności lub innowacyjności firmy, dyfuzja know-how oraz przyciąganie nowych zasobów i przedsiębiorstw. Wczesna faza rozwoju powiązań kooperacyjnych, w jakiej znajdują się firmy należące do sektora małych elektrowni wiatrowych, pozwala na udzielenie im dofinansowania w ramach konkursu w wysokości 2 mln PLN. Dzięki temu firmy mogłyby stworzyć odpowiednie warunki technicznoorganizacyjne do tworzenia powiązań między sobą oraz opracować wspólną strategię rozwoju klastra. Budżet przewidziany dla całego działania wynosi EUR i w pierwszym naborze wniosków rozdysponowanych zostanie 80 mln PLN. Dofinansowanie projektu stworzenia klastra małych elektrowni wiatrowych może zostać przyznane m.in. na zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, które mają charakter szkoleniowy i doradczy. Ponadto, dofinansowanie może obejmować koszty osobowe i administracyjne związane z obsługą tworzonych powiązań. W związku z uwzględnieniem małych elektrowni wiatrowych w Krajowym Planie Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych., który zakłada instalację tego rodzaju turbin o łącznej mocy 500 MW do 2020 r., konieczne jest wzmocnienie rynku małych elektrowni wiatrowych. Współpraca pomiędzy firmami pozwoliłaby na identyfikację problemów, stworzenie propozycji ich rozwiązań oraz dodatkowo dałaby możliwość osiągnięcia wymiernych korzyści ekonomicznych. Klaster mógłby dobrze wpasować się także w realizację dyrektywy 2009/28/WE o promocji odnawialnych źródeł energii oraz wspomnianego Krajowego Planu Działania. Podstawowe wymagania odnośnie tworzenia klastra (kryteria oceny wniosku) to: 1. Geografia klastra Powiązanie kooperacyjne (cześć wytwórcza) musi być zlokalizowane na obszarze o dużej koncentracji przemysłowej i badawczo-rozwojowej (parki technologiczne i przemysłowe, inkubatory technologiczne, akademickie inkubatory przedsiębiorczości, inkubatorów przedsiębiorczości, centra transferu technologii, kampusy szkół wyższych, specjalne strefy ekonomiczne). Zgodnie z filozofią klastra, ma on być zlokalizowany w danym województwie (firmy nie mogą być rozsiane po całej Polsce). Powiązanie kooperacyjne ma mieć kluczowe znaczenie dla rozwoju regionu, w którym jest zlokalizowane. 2. Finansowanie

12 We wniosku należy określić sposób finansowania działalności (pożyczki, fundusze prywatne lub publiczne etc.) W ramach kryterium oceniane jest, czy Wnioskodawca przedstawił dokumenty finansowe potwierdzające zdolność do sfinansowania wkładu własnego uwzględniające: środki na pokrycie 5% wartości kwoty dofinansowania w ramach rozliczenia końcowego, kwoty na uzupełnienie dofinansowania wynikającej z intensywności wsparcia, kwoty na pokrycie podatku VAT, pozostałe wydatki niekwalifikowane. 3. Powiązanie kooperacyjne skład i umowa W skład powiązania kooperacyjnego wchodzi co najmniej 6 przedsiębiorców, co najmniej jedna organizacja badawcza i co najmniej jedna instytucja otoczenia. We wniosku należy wpisać dane każdego podmiotu funkcjonującego w ramach powiązania kooperacyjnego, który podpisał porozumienie/umowę powiązania