SKŁADOWISKO ODPADÓW KOMUNALNYCH BARYCZ W KRAKOWIE

Transkrypt

1 Krystyna Flak i Henryk Kultys Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Spółka z o.o. w Krakowie SKŁADOWISKO ODPADÓW KOMUNALNYCH BARYCZ W KRAKOWIE DOŚWIADCZENIA WYNIKAJĄCE Z EKSPLOATACJI Składowisko odpadów komunalnych Barycz to obszar o powierzchni około 36 ha podzielony na III etapy; pierwszy o powierzchni około 12,5 ha zrekultywowany, drugi o powierzchni około 13 ha aktualnie eksploatowany i III etap o powierzchni około 11 ha, którego budowa rozpoczęła się w czerwcu 2003 roku. ul. Krzemieniecka Składowisko odpadów komunalnych Barycz w Krakowie jest miejscem składowania odpadów komunalnych dla miast Krakowa i Wieliczki oraz gmin powiatu krakowskiego. Ustalona w latach 70-tych lokalizacja składowiska była wynikiem porozumienia pomiędzy Kopalnią Soli w Wieliczce, na której spoczywał obowiązek zrekultywowania terenów zdegradowanych podczas eksploatacji kopalni, a Miejskim Przedsiębiorstwem Oczyszczania w Krakowie poszukującym miejsca na składowanie odpadów komunalnych. Uzgodniono, że powstałe podczas eksploatacji kopalni soli zapadliska zostaną wypełnione odpadami komunalnymi. Całość terenu przeznaczonego pod ten cel została podzielona na trzy etapy i w roku 1974 przystąpiono do składowania odpadów na terenie I etapu przesuwając się w kolejnych latach na zachód. W tym czasie eksploatacja składowiska (podobnie jak eksploatacja tego typu obiektów w całej Polsce) polegała wyłącznie na deponowaniu przywożonych odpadów w zgłębieniach terenowych, co w przypadku składowiska Barycz stwarzało ogromna uciążliwość dla mieszkańców tego rejonu. W roku 1991 okoliczni mieszkańcy założyli komitet protestacyjny i stosując różnego rodzaju metody z blokadą składowiska włącznie żądali od władz Miasta Krakowa jego zamknięcia. W wyniku zawartego porozumienia protestujący mieszkańcy 1

2 wyrazili zgodę na dalsze składowanie odpadów pod warunkiem zrealizowania całego szeregu postulatów. Realizując te postulaty w roku 1992 zakończona została eksploatacja pierwszego etapu i pierwszej części drugiego, a jego tereny o powierzchni około 12,5 ha zostały poddane procesowi rekultywacji poprzez nawiezienie około 80 cm warstwy gliny i ziemi oraz obsianie nasionami traw, a wokół składowiska decyzją Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego ustanowiona została 500 m strefa ochronna. Decyzja powyższa zobowiązywała Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania do przeprowadzenia odpowiednich badań i opracowania projektu zagospodarowania strefy ochronnej wraz z planem gospodarowania na gruntach w strefie. W roku 1992 rozpoczęte zostały prace związane z założeniem pasa zieleni wysokiej wokół składowiska. Zmieniła się technologia deponowania odpadów na składowisku. Od tego momentu czynione są starania w kierunku takiego sterowania eksploatacją i rozwojem składowiska, aby jego uciążliwość była jak najmniejsza. Z roku na rok poprawiała się estetyka składowiska. Kolejno budowane były obiekty techniczne; jak wagi samochodowe, automatyczne myjnie kół i podwozi samochodowych, instalacje do odgazowania składowiska i zagospodarowania biogazu, zakładane były piezometry do monitorowania wód podziemnych, wybudowany został budynek zaplecza socjalnego. Kolejne etapy rozwoju składowiska charakteryzują się wzrastającym stopniem zabezpieczenia środowiska przed odpadami oraz zmniejszającą się uciążliwością dla otoczenia. Podczas gdy rozwiązania techniczne I i II etapu składowiska były odzwierciedleniem braku szczegółowych wymagań i przepisów prawnych dotyczących sposobów zabezpieczenia środowiska przed składowanymi odpadami, to w przypadku III etapu rozwiązania projektowe oparte są na ogólnych wymaganiach zawartych w ustawie o odpadach i praktyce oraz wytycznych budowy składowisk komunalnych. Biorąc pod uwagę fakt, że budowa III etapu składowiska wspófinansowana jest z Funduszu ISPA Unii Europejskiej projekt nawiązuje do wymagań dyrektywy UE nr 1999/31/EG. Wielkość, ukształtowanie i zagospodarowanie składowiska Składowisko zlokalizowane jest na terenach Miasta Krakowa graniczących od wschodu z miastem Wieliczka. Składowisko od strony południowej otoczone jest lasem, a od pozostałych stron pasem zieleni izolacyjnej o szerokości od 35 do 80 m, którego zadaniem jest ograniczanie przedostawania się ze składowiska hałasu i zapachów. Teren składowiska jest ogrodzony, a bramy wjazdowe dozorowane przez dozór. Główna droga dojazdowa do składowiska prowadzi od strony wschodniej; od ulicy Wielickiej poprzez ulice Ochota, Kasztanowa, Sadowa i Krzemieniecka. Po wykonaniu prac modernizacyjnych ulicy 2

3 Kuryłowicza realizowanych w ramach aktualnie prowadzonej rozbudowy składowiska możliwy będzie również dojazd do składowiska od strony zachodniej. Po stronie północnej wzdłuż składowiska przepływa potok Malinówka, którego wody chronione są przed zanieczyszczeniem ze strony składowiska; poprzez uszczelnienie koryta potoku na długości III etapu i ujęcie ich w kolektor na wysokości II etapu. Zarówno zrekultywowana jak i eksploatowana część składowiska posiada instalacje do odgazowania złożonych odpadów. Składowisko odgazowywane jest systemem studni odgazowujących wierconych wykonanych z rur perforowanych zakończonych głowicami oraz systemem perforowanych rurociągów horyzontalnych. Na części zrekultywowanej w roku 1994 zabudowanych zostało 47 studni odgazowujących z których biogaz poprzez rurociągi zbierające kierowany jest do stacji dmuchaw biogazu. Na części eksploatowanej składowiska zainstalowanych zostało 21 studni odgazowujących, z których każda oddzielnie połączona jest ze stacją zbiorczą biogazu. Po zamknięciu eksploatowanej części składowiska wykonanych zostanie kolejnych 32 studni odgazowujących. Z części eksploatowanej składowiska biogaz odbierany jest również poprzez system horyzontalnych rurociągów perforowanych. Od roku 1998 zasysany przez ssawy (dmuchawy) biogaz kierowany jest do bloków energetycznych, gdzie przetwarzany jest na energię elektryczną i cieplną. Na składowisku zabudowane są trzy kontenerowe bloki energetyczne ( zespoły prądotwórcze ); dwa o mocy 250 kwh i jeden o mocy 375 kwh. W przypadku awarii bloków biogaz kierowany jest do komory spalania. Oddane do eksploatacji kontenerowe bloki energetyczne są instalacjami całkowicie zautomatyzowanymi, bezobsługowymi. Produkowana w nich energia elektryczna po zaspokojeniu potrzeb własnych składowiska jest sprzedawana do sieci zakładu energetycznego. Pozyskiwane przy produkcji energii elektrycznej z biogazu ciepło służy do ogrzewania obiektów zaplecza składowiska i potrzeb ciepłej wody użytkowej. Energia elektryczna produkowana z pozyskiwanego biogazu ma zaspokoić potrzeby zakładu segregacji odpadów komunalnych i kompostowni odpadów zielonych przewidzianych do realizacji w ramach Projektu ISPA Kraków; Gospodarka odpadami; Etap I. Łączne zapotrzebowanie na energię elektryczną określa się na około 360 kw. Także ciepło uzyskiwane przy produkcji energii elektrycznej z biogazu będzie służyło dla potrzeb zakładu segregacji przewidzianego do realizacji w ramach Projektu ISPA Kraków; Gospodarka odpadami; Etap I. 3

4 Eksploatacja składowiska Od roku 1992 dowożone na składowisko odpadów komunalnych Barycz deponowane są na II etapie. Na wjeździe na składowisko zabudowane są dwie wagi samochodowe; wjazdowa i wyjazdowa, na których ważone odpady są rejestrowane systemem komputerowym. Wjazd na składowisko jest monitorowany systemem kamer telewizji przemysłowej. Wyjazd ze składowiska odbywa się przez zainstalowane dwie automatyczne myjnie kół i podwozi samochodowych. Składowisko jest czynne w godzinach od 6 30 do w miesiącach od października do końca marca, w pozostałych miesiącach od 6 30 do Od roku 1998 składowisko jest składowiskiem ponad poziomowym. Eksploatacja prowadzona jest tarasowo poprzez wznoszenie kolejnych obwałowań ziemnych podtrzymujących złoża odpadów i wypełnianie uzyskanej niecki odpadami. U podnóża obwałowań od strony wewnętrznej zakładany jest drenaż odcieków wraz ze studzienkami sprowadzającymi odcieki do sieci rowów odciekowych odprowadzających do zbiornika skąd wywożone są samochodami asenizacyjnymi do miejskiej oczyszczalni ścieków. W ramach rozbudowy składowiska wybudowane zostanie połączenie kolektorowe pozwalające na bezpośrednie odprowadzanie odcieków do oczyszczalni ścieków. Deponowanie odpadów odbywa się na wydzielanych polach eksploatacyjnych o powierzchni ok.300m 2. Deponowane odpady są codziennie zagniatane kompaktorami typu BOMAG do warstwy ok.2m, dezynfekowane wapnem chlorowanym i izolowane warstwą ziemi o grubości ok cm lub pianką izolacyjną Plastsoil ( wodny roztwór żywicy formaldehydowomocznikowej ). Średnie miesięczne zużycie ziemi do celów izolacyjnych wynosi około 5500 ton. Wszystkie czynności wykonywane na składowisku są rejestrowane w książce raportów dobowych. Na składowisku zatrudnionych jest 27 osób obsługi. Monitoring środowiska W rejonie składowiska od kilku prowadzony jest stały monitoring środowiska w zakresie : - badań fizykochemicznych wód podziemnych i powierzchniowych - badań mikrobiologicznych powietrza atmosferycznego i odorów - badań powietrza glebowego na obecność metanu - pomiarów natężenia hałasu - pomiarów osiadania składowiska. Wyniki badań monitoringowych są opracowywane w formie rocznych sprawozdań, z których wynika, że: 1) składowisko odpadów komunalnych Barycz nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla wód podziemnych, których jakość w całym tym terenie jest zła, co należy wiązać z poprzednią eksploatacją tego terenu jako wydobywania soli metodą ługowania, oraz brakiem kanalizacji w tym rejonie, 2) problemem na dzień dzisiejszy są odcieki ze składowiska, które zbierane z zbiorniku i wywożone wozami asenizacyjnymi w okresach intensywnych opadów atmosferycznych mogą stanowić zagrożenie dla wód potoku Malinówka. Stąd wraz z budową III etapu przewidziane jest bezpośrednie odprowadzenie odcieków do miejskiej oczyszczalni ścieków, 3) nie obserwuje się penetracji biogazu poza teren składowiska, 4) problem stanowią odory z którymi mamy do czynienia podczas eksploatacji składowiska, które rozprzestrzeniają się poza teren składowiska z różnym nasileniem w zależności od rzędnych wysokościowych deponowania odpadów, a także od kierunku i prędkości wiatru, 4

5 5) ilości i zróżnicowanie mikroorganizmów w powietrzu atmosferycznych w rejonie składowiska nie odbiega od ilości i ich rodzaju w innych rejonach, gdzie mamy do czynienia z hodowlą zwierząt, uprawami rolnymi, a także ruchem samochodowym. Zamierzenia inwestycyjne związane ze składowiskiem odpadów komunalnych Barycz W 1999 roku Zarząd Miasta Krakowa postanowił skorzystać z jednej z inicjatyw krajów Unii Europejskiej jaką jest Fundusz ISPA (Instrument of Structural Policies for PreAccesion ) podejmując w sierpniu uchwałę o złożeniu do Funduszu ISPA wniosku w sprawie dofinansowania Programu gospodarki odpadami komunalnymi w Gminie Kraków. W wyniku prowadzonych w pierwszej połowie 2000 roku negocjacji z przedstawicielami Unii Europejskiej zrealizowanie przyjętego przez Radę Miasta Krakowa w roku 1998 Programu gospodarki odpadami w Gminie Kraków podzielone zostało na dwie fazy. Pierwsza faza przewiduje : - rozbudowę składowiska odpadów komunalnych Barycz - rozbudowę systemu selektywnej zbiórki odpadów i budowę zakładu Segregacji Barycz - budowę kontenerowej ( mobilnej ) kompostowni odpadów zielonych Barycz oraz opracowanie studium wykonalności dla II fazy Programu... obejmującej budowę zakładu termicznej utylizacji odpadów komunalnych, zagospodarowanie gruzu budowlanego i odpadów niebezpiecznych pochodzących z gospodarstw domowych Zadaniem drugiej fazy jest zrealizowanie zadań wynikających z w/w studium wykonalności. I faza Programu gospodarki odpadami w Gminie Kraków w zasadzie odzwierciedla priorytety UE jeżeli chodzi o hierarchię odpadów, samowystarczalność itp.dla pełnej zgodności z tymi priorytetami konieczne będzie wdrożenie II fazy Programu. W latach przygotowany został wniosek o dofinansowanie pierwszej fazy Programu gospodarki odpadami. Memorandum finansowe na realizację Projektu ISPA Kraków; gospodarka odpadami - Etap I zostało podpisane 18 grudnia 2000 roku. Wysokość przyznanej na ten cel dotacji wynosi EURO, co stanowi 62 % wysokości nakładów do poniesienia, począwszy od roku Przewiduje ono dofinansowanie realizacji zadań inwestycyjnych ze środków ISPA w okresie od roku 2001 do W efekcie zrealizowania I fazy Programu powstanie w Krakowie nowoczesne, zgodne z dyrektywami UE składowisko odpadów komunalnych o pojemności 2mln m 3, obok którego zlokalizowany będzie zakład segregacji odpadów o wydajności ton odpadów rocznie, oraz kontenerowa (mobilna ) kompostownia dla odpadów zielonych o wydajności ton rocznie. Rozbudowany zostanie również system selektywnej zbiórki odpadów poprzez dostawienie kolejnych zestawów pojemników na surowce wtórne. Łączna ilość rozstawionych w mieście kompletów pojemników będzie wynosić 450. Odzyskiwane surowce wtórne będą trafiały do hut szkła, zakładów przerobu metali oraz zakładów papierniczych. Tworzywa sztuczne posłużą do produkcji między innymi popularnych mebli ogrodowych, doniczek itp. Zrealizowanie obu faz Programu gospodarki odpadami w Krakowie winno zabezpieczyć potrzeby Gminy Miasta Krakowa oraz powiatu krakowskiego i wielickiego w zakresie zagospodarowania odpadów komunalnych na okres lat. 5

6 Z dniem 17 czerwca 2003 roku rozpoczęte zostały zasadnicze prace związane z rozbudową składowiska odpadów komunalnych Barycz. Kontrakt odnoszący się do rozbudowy składowiska odpadów komunalnych Barycz obejmuje realizacje 6 zadań inwestycyjnych; w tym budowę III etapu składowiska, końcowe odgazowanie i rekultywację aktualnie eksploatowanej części składowiska, prace budowlanoinstalacyjne dla kompostowni odpadów zielonych, oraz inwestycje towarzyszące jak; budowę 2 km odcinka kolektora sanitarnego służącego do bezpośredniego odprowadzenia odcieków, oraz modernizację 2 km odcinka drogi dojazdowej do składowiska. 6

7 Prace realizowane są przez Konsorcjum; Budimex-Dromex S.A. Budownictwa Ekologicznego BUD EKO S.A. w Wolsztynie. i Przedsiębiorstwo W dniu 30 czerwca 2003 roku miało miejsce uroczyste podpisanie aktu erekcyjnego i wbudowanie kamienia węgielnego. Prace nad realizacją I fazy Programu gospodarki odpadami komunalnymi w Gminie Kraków rozpoczęte zostały we wrześniu 2000 roku poprzez realizację wyprzedzającego dprowadzenia zewnętrznych wód powierzchniowych i wód gruntowych dla potrzeb budowy III etapu. Realizacja pozostałych zadań inwestycyjnych ( budowa zakładu segregacji Barycz i dostawa kontenerowej kompostowni ) objętych pierwszą fazą Projektu ISPA Kraków; gospodarka odpadami- Etap I jest aktualnie na etapie procedur przetargowych. 7