POWIATOWY PROGRAM BUDOWANIA LOKALNEGO SYSTEMU OPIEKI NAD DZIECKIEM I RODZINĄ NA LATA

Transkrypt

1 POWIATOWY PROGRAM BUDOWANIA LOKALNEGO SYSTEMU OPIEKI NAD DZIECKIEM I RODZINĄ NA LATA zatwierdził: Starosta Oławski Marek Szponar w Oławie maj 2007 rok

2 1. WPROWADZENIE 1.1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE Ustawa o samorządzie powiatowym stanowi, że powiat realizuje określone zadania publiczne, w tym zadania z zakresu pomocy społecznej. Jednym z podstawowych bloków zadaniowych jest opieka nad dzieckiem i rodziną mającą trudności w wypełnianiu swoich rodzicielskich zadań. Podejmowane działania powinny mieć na celu wsparcie i umożliwienie przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych wykraczających poza własne możliwości rodziny bądź w sytuacjach koniecznych zapewnienie dziecku opieki i wychowania poza rodziną biologiczną. W obszarze tym potrzebne są nowe rozwiązania i sposoby radzenia z wieloma problemami, a ich realizacja wymaga współpracy i łączenia wysiłków wielu służb. Reforma systemu administracji publicznej w 1999 roku wprowadziła zasadnicze zmiany funkcjonowania w Polsce systemu opieki nad dzieckiem i rodziną. W następstwie tej reformy sfera opieki nad dziećmi wyłączona została z systemu oświaty i przekazana pod nadzór ministra pracy i polityki społecznej w ramach nowego modelu pomocy społecznej. W wyniku tych zmian opieka nad dzieckiem i rodziną stała się integralną częścią szerokiego systemu pomocy społecznej, w którym do gminy należy zabezpieczenie podstawowych potrzeb rodzin i dzieci mieszkających na jej terenie. Gmina ma obowiązek tworzenia gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną. Natomiast zadania specjalistyczne takie jak poradnictwo rodzinne, zapewnienie opieki i wychowania dzieciom poza rodziną powierzono powiatom. Ustawowe zadania powiatu w tym zakresie obejmują: prowadzenie specjalistycznego poradnictwa; organizowanie opieki w rodzinach zastępczych zawodowych, w tym o charakterze pogotowia rodzinnego; organizowanie i prowadzenie placówek opiekuńczo wychowawczych; umieszczanie dzieci w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczowychowawczych; udzielanie pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych; wypłacanie wynagrodzeń zawodowym rodzinom zastępczym; pokrywanie kosztów utrzymania dzieci z terenu powiatu umieszczonych w całodobowych placówkach opiekuńczo wychowawczych i rodzinach zastępczych, również na terenie innego powiatu; przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapewniające całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze; pomoc w integracji ze środowiskiem młodzieży usamodzielnianej; prowadzenie mieszkań chronionych dla osób z terenu więcej niż jednej gminy; prowadzenie ośrodka interwencji kryzysowej; organizowanie i prowadzenie ośrodka adopcyjno opiekuńczego. 2

3 Realizatorem ustawowych zadań jest współpracujące z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, kościołem, osobami fizycznymi i prawnymi oraz innymi powiatami. Bardzo ważnym ogniwem we wspieraniu rodziny naturalnej są samorządy gminne i działające w nich ośrodki pomocy społecznej. To ośrodki pomocy społecznej mają ustawowy obowiązek prowadzenia działań profilaktycznych wobec rodziny niewydolnej społecznie. Rodzina przede wszystkim w swoim środowisku lokalnym powinna otrzymać daleko idącą pomoc w formie pracy socjalnej, terapii, wsparcia w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej. Ta pomoc musi być silnie skorelowana z pomocą materialną adresowaną do rodzin o najniższych dochodach tak, aby zahamować proces umieszczania dzieci w opiece zastępczej z powodów ekonomicznych. Samorządy lokalne winny wspierać rodzinę poprzez tworzenie sieci placówek zapewniających opiekę i wychowanie w systemie dziennym bez konieczności opuszczania środowiska lokalnego, np.: świetlice środowiskowe, ogniska wychowawcze. To tylko w środowisku lokalnym możliwe jest organizowanie samopomocowych grup wsparcia. Nie do przecenienia w tym obszarze jest potrzeba współpracy z organizacjami pozarządowymi i pobudzanie aktywności społecznej do ich tworzenia PODSTAWY PRAWNE Działania w zakresie opieki nad dzieckiem i rodziną, w tym zadania zapisane w Programie podejmowane są i realizowane w oparciu o przepisy: 1) ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.) 2) rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 18 października 2004 roku w sprawie rodzin zastępczych ( Dz. U. Nr 233, poz ) 3) rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004 roku w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie ( Dz. U. Nr 6, poz. 45 ) 4) rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 marca 2005 roku w sprawie placówek opiekuńczo wychowawczych ( Dz. U. Nr 37, poz. 331 ) 5) rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 lutego 2001 roku w sprawie ośrodków adopcyjno opiekuńczych ( Dz. U. Nr 14, poz.132 ) 1.3. CEL I ZAKRES PROGRAMU Głównym celem Programu jest budowa powiatowego systemu wspierania rodzin biologicznych mających trudności w wypełnianiu swoich zadań oraz zapewniania właściwej opieki, wychowania i możliwości kontynuowania nauki dzieciom pozbawionym całkowicie lub częściowo opieki rodziców, a także pomoc w ich usamodzielnianiu się. W systemie wspierania rodzin uwzględniona została hierarchia wartości i kolejność działań. W pierwszej kolejności wszystkie działania winny być skoncentrowane na wsparciu rodziny biologicznej, a następnie na pomocy dziecku, które nie może przebywać we własnej rodzinie, w postaci umieszczenia go na czas określony w rodzinie zastępczej, a tylko w wyjątkowych przypadkach w placówce opiekuńczo wychowawczej i to, po pierwsze, w placówce typu rodzinnego, a w ostateczności w placówce socjalizacyjnej. Program uwzględnia uwarunkowania powiatu i rozwiązania z zakresu pomocy dziecku i rodzinie oraz występujących i przewidywanych potrzeb. Zapisane do realizacji zadania ukierunkowane są na wielodyscyplinarne wspieranie rodzin naturalnych, rozwój form rodzicielstwa zastępczego oraz stworzenie niezbędnej bazy instytucjonalnej. 3

4 Program nawiązuje do określonego w Powiatowej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Oławskim celu strategicznego, jakim jest: poprawa obsługi osób i rodzin znajdujących się w kryzysie, a także rodzin zastępczych Miejsce realizacji Programu: obszar powiatu oławskiego. Czas realizacji Programu: 2007 rok do 2016 rok. Adresaci Programu: dzieci wymagające opieki i pomocy rodziny mające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo - wychowawczych rodziny zastępcze rodziny biologiczne placówki opiekuńczo-wychowawcze pogotowia rodzinne usamodzielniani wychowankowie rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo wychowawczych Administracja samorządowa: placówki opiekuńczo wychowawcze Powiatowy Urząd Pracy ośrodki pomocy społecznej burmistrzowie i wójtowie pełnomocnicy ds. uzależnień w gminach szkoły Dolnośląskie Centrum Polityki Społecznej we Wrocławiu Ośrodki Adopcyjno Opiekuńcze działające na terenie dolnego śląska poradnie psychologiczno pedagogiczne Administracja rządowa: Dolnośląski Urząd Wojewódzki Wydział Polityki Społecznej we Wrocławiu Inne instytucje: Sąd Rejonowy kuratorzy sądowi i społeczni Policja organizacje pozarządowe Źródła finansowania Programu: środki budżetu powiatu środki pozyskane z innych źródeł 4

5 2. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE Dziecko jest samodzielnym podmiotem, ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej. Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczną. Każde dziecko przede wszystkim powinno dorastać i wychowywać się w rodzinie naturalnej. Bez koniecznej potrzeby nie należy ingerować w życie rodziny. Jeżeli ingerencja jest konieczna, należy próbować chronić dobro dziecka udzielając wsparcia całej rodzinie. Głównym celem umieszczenia dziecka poza rodziną powinno być doprowadzenie do sytuacji umożliwiającej powrót dziecka do rodziny. Dzieci pozostające poza rodziną powinny być umieszczane przede wszystkim w rodzinnych formach opieki zastępczej. Dziecko przebywające poza rodziną naturalną powinno mieć kontakt z rodzicami. Powiat zapewnia dzieciom zastępczą opiekę rodzinną przede wszystkim na swoim terenie. 5

6 2. POWIATOWY PROGRAM BUDOWANIA LOKALNEGO SYSTEMU OPIEKI NAD DZIECIEM I RODZINĄ NA LATA CEL STRATEGICZNY: POMOC DZIECKU I RODZINIE I. CEL SZCZEGÓŁOWY: Wspieranie naturalnych rodzin z dziećmi poprzez oddziaływanie wielodyscyplinarne Lp. Zadania Realizatorzy Tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną. 2.Wspieranie rodzin we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu samorządy gmin ośrodki pomocy społecznej zdolności do prawidłowego funkcjonowania oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi poprzez: organizacje pozarządowe pracę socjalną z rodziną szkoły prowadzenie i rozwój infrastruktury socjalnej kościoły wsparcie dzienne oraz tworzenie mieszkań chronionych; wsparcie finansowe pobudzanie społecznej aktywności i inspirowanie działań samopomocowych 2 Stworzenie systemu poradnictwa specjalistycznego w szczególności prawnego, psychologicznego i rodzinnego służącego fachowym wsparciem w rozwiązywaniu istotnych problemów rodziny w Oławie 3 Wczesna interwencja i wsparcie rodzin z dziećmi, dziećmi specjalnej troski oraz rodzin w różny sposób obciążonych np.: chorobą lub niepełnosprawnością rodziców 4 Udzielanie pomocy rodzicom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych, wykrywanie i usuwanie przyczyn trudności wychowawczych, prowadzenie działalności profilaktycznej i doradczej organizacje pozarządowe ośrodki pomocy społecznej w Oławie poradnie psychologiczno pedagogiczne szkoły organizacje pozarządowe poradnie psychologiczno pedagogiczne szkoły ośrodki pomocy społecznej 6

7 5 Świadczenie specjalistycznych usług wraz z możliwością tymczasowego schronienia osobom i rodzinom znajdującym się w sytuacji kryzysowej, w tym ofiarom przemocy w celu zapobiegania powstawaniu lub pogłębianiu się zaistniałych dysfunkcji 6 Współpraca z sektorem pozarządowym z organizacjami społecznymi, kościołami, stowarzyszeniami, fundacjami w działaniach wspierających rodzinę samorządy lokalne w Oławie ośrodek pomocy społecznej policja kuratorzy sądowi organizacje pozarządowe Powiatowa Komenda Policji w Oławie ośrodki pomocy społecznej organizacje społeczne instytucje wspierające II. CEL SZCZEGÓŁOWY: Rozwój form rodzicielstwa zastępczego Lp. Zadania Partnerzy Prowadzenie szerokiej akcji informacyjnej o formach rodzicielstwa zastępczego z uwzględnieniem nowych zawodowych form rodzin zastępczych niespokrewnionych z dzieckiem: wielodzietnych i specjalistycznych. radni powiatu Formy realizacji: media opracowanie i rozpowszechnienie ulotek organizacje pozarządowe informacyjnych gminy artykuły prasowe audycje radiowe 2 Rozwój sieci zawodowych rodzin zastępczych dla licznych rodzeństw rodziny wielodzietne, a dla dzieci z dysfunkcjami zdrowotnymi wymagającymi stałej opieki i pielęgnacji oraz dzieci niedostosowanych społecznie - rodziny specjalistyczne, które otrzymują wynagrodzenie na podstawie umów cywilno-prawnych za sprawowanie opieki i wychowanie 3 Prowadzenie działań w kierunku pozyskania kandydatów na rodziny zastępcze niespokrewnione z dzieckiem jako nadrzędna forma w stosunku do placówek opiekuńczo wychowawczych ośrodki adopcyjno - opiekuńcze ośrodki pomocy społecznej, organizacje pozarządowe ośrodki adopcyjno - opiekuńcze placówki opiekuńczo wychowawcze ośrodki pomocy społecznej, organizacje pozarządowe 7

8 4 Poszukiwanie kandydatów do prowadzenia rodzinnych domów dziecka jako korzystniejszej formy opieki zastępczej dla dziecka 5 Diagnozowanie i profesjonalne szkolenie kandydatów zgłaszających gotowość pełnienia funkcji niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej bądź prowadzenia rodzinnego domu dziecka wg dostosowanych do potrzeb programów szkolenia uwzględniających specyfikę opieki i wychowania w tych rodzinach 6 Wdrożenie systemu cyklicznych szkoleń dla funkcjonujących rodzin zastępczych 7 Promowanie działań w zakresie aktywizowania środowiska lokalnego w rozszerzaniu samopomocowych i środowiskowych form wspierania rodzin zastępczych i rodzin biologicznych celem zwiększenia szans powrotu dziecka do domu rodzinnego 8 Zapewnienie wsparcia rodzinom zastępczym poprzez poradnictwo specjalistyczne 9 Wspieranie rodzin zastępczych w wypełnianiu funkcji wychowawczej i opiekuńczej i w rozwiązaniu problemów pedagogicznych z dziećmi środki masowego przekazu ośrodki adopcyjno - opiekuńcze ośrodki adopcyjno opiekuńcze inne podmioty ośrodki pomocy społecznej organizacje pozarządowe środki masowego przekazu ośrodki adopcyjno - opiekuńcze poradnie psychologiczno pedagogiczne ośrodki adopcyjno opiekuńcze ośrodki pomocy społecznej poradnie psychologiczno pedagogiczne organizacje pozarządowe 10 Tworzenie warunków dla rozwoju organizacji pozarządowych, których obszarem działania będzie pomoc rodzinie i dziecku samorząd powiatowy samorządy lokalne samorząd wojewódzki administracja rządowa 8

9 11 Zapewnienie świadczenia usług placówek specjalistycznych, takich jak: specjalistyczny ośrodek wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie poradnia rodzinna ośrodek adopcyjno opiekuńczy poprzez utworzenie własnych lub zlecanie zadań innym podmiotom Zarząd Powiatu organizacje pozarządowe 12 Wyrównanie szans wchodzenia w dorosłe życie usamodzielnianym wychowankom; pomoc w podjęciu zatrudnienia, uzyskaniu mieszkania i integracji ze środowiskiem samorządy gmin Powiatowy Urząd Pracy organizacje pozarządowe podmioty gospodarcze III. CEL SZCZEGÓŁOWY: Organizowanie i prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz dostosowanie ich do wymaganego standardu opieki i wychowania. lp. Zadania Partnerzy Dochodzenie do standardu opieki i wychowania w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Zarząd Powiatu placówka opiekuńczowychowawcza Dolnośląski Urząd Wojewódzki Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej sponsorzy 9

10 lp. Zadania Partnerzy 2 1.Zapewnienie doraźnej opieki dzieciom na czas trwania sytuacji kryzysowej w rodzinie, poprzez umieszczenie w placówce opiekuńczowychowawczej typu interwencyjnego. 2.Udzielenie w sytuacjach kryzysowych czasowego schronienia dziecku lub rodzinie w hostelu. Zarząd Powiatu placówka opiekuńczowychowawcza samorządy lokalne ośrodki adopcyjno-opiekuńcze sądy rejonowe policja 3 Podjęcie działań mających na celu : -powrót dziecka do rodziny naturalnej, - znalezienie rodziny przysposabiającej, -umieszczenie w rodzinnych formach opieki. 4 Zapobieganie społecznemu wykluczeniu pełnoletnich wychowanków placówek opiekuńczowychowawczych poprzez: -poprawę warunków bytowych w mieszkaniu grupy usamodzielniającej, funkcjonującej poza placówką i nadzór nad realizacją programu w/w grupy, -udzielanie byłym wychowankom specjalistycznych porad i pomocy, mającej na celu ich życiowe usamodzielnienie i integrację ze środowiskiem. placówka opiekuńczowychowawcza sądy rejonowe ośrodki adopcyjno-opiekuńcze ośrodki pomocy społecznej samorządy lokalne placówka opiekuńczowychowawcza Zarząd Powiatu Dolnośląski Urząd Wojewódzki Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej sponsorzy organizacje pozarządowe 10