Uwaga Czytelnicy POLSKA IZBA NASIENNA UL. KOCHANOWSKIEGO POZNAŃ. rok 2008 od nr... do nr... Prenumerata Hodowla Roślin i Nasiennictwo

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Uwaga Czytelnicy POLSKA IZBA NASIENNA UL. KOCHANOWSKIEGO 7 60-845 POZNAŃ. rok 2008 od nr... do nr... Prenumerata Hodowla Roślin i Nasiennictwo"

Transkrypt

1 Uwaga Czytelnicy Zmiana warunków prenumeraty dla osób zamawiających Hodowlę Roślin i Nasiennictwo poprzez RUCH SA. Od 2008 r. Czytelnicy naszego czasopisma Hodowla Roślin i Nasiennictwo, którzy składali zamówienia na jego prenumeratę poprzez Ruch SA są proszeni o kierowanie tego zamówienia do biura Polskiej Izby Nasiennej: ul. Kochanowskiego 7/603, Poznań, fax , pin.poznan@post.pl gdyż zamówienia składane do RUCH-u nie będą realizowane. Jednocześnie informujemy, że pozostali Czytelnicy będę otrzymywali czasopismo na dotychczasowych warunkach. Faktury za roczną prenumeratę będą wystawione i przesłane z drugim numerem Hodowli Roślin i Nasiennictwa. Z poważaniem Redakcja POLSKA IZBA NASIENNA UL. KOCHANOWSKIEGO POZNAŃ POLSKA IZBA NASIENNA UL. KOCHANOWSKIEGO POZNAŃ Prenumerata Hodowla Roślin i Nasiennictwo rok 2008 od nr... do nr...

2

3 HODOWLA ROŚLIN I NASIENNICTWO NR 3/2007 KWARTALNIK POLSKIEJ IZBY NASIENNEJ Spis treści RYNEK NASION... 4 ORGANIZACJA ŚWIATOWEGO RYNKU NASIENNEGO 13 PODSTAWY TWORZENIA STRATEGII RYNKOWEJ W FIRMACH HODOWLANO-NASIENNYCH ROŚLINY GENETYCZNIE MODYFIKOWANE HODOWLA ROŚLIN CHARAKTERYSTYKA NAJWAŻNIEJSZYCH PARAMETRÓW JAKOŚCI NASION I CZYNNIKÓW DETERMINUJĄCYCH JAKOŚĆ Z ŻYCIA PIN Redaguje zespół: Karol Duczmal - redaktor naczelny Eugeniusz Piątek Andrzej Szymański Adres redakcji: Poznań ul. Kochanowskiego 7/603 tel/fax (061) pin.poznan@post.pl Skład i druk: PRODRUK Poznań, ul. Błażeja 3 tel. (061) Zasady zgłaszania artykułów: Artykuły prosimy nadsyłać do sekretariatu Redakcji w jednym egzemplarzu wraz z dyskietką, z podaniem imienia, nazwiska autora, dokładnego adresu i nr telefonu. Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych i zastrzega sobie prawo skrótów tekstów, ograniczenia liczby rysunków, tabel i wykresów w ramach opracowania redakcyjnego. Przedruk w całości lub w części dozwolony tylko za zgodą redakcji. Za treść artykułów odpowiedzialni są autorzy. Poglądy przez nich wyrażone nie muszą być zgodne z poglądami Redakcji. Wydanie publikacji zostało dofinansowane przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego decyzją nr 408/DWB/R/2007 r. z dnia 5 marca 2007 r. i decyzją nr 408/1/DWB/R/2007 z dnia 11 maja 2007 r., na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Tytuł indeksowany przez AGRO - LIBREX Nakład 350 szt. ISSN X Zamówienia na prenumeratę prosimy kierować do biura Redakcji w formie pisemnej lub przekazu pieniężnego. Foto na okładce: DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. w Choryni Cena 1 numeru: 15 zł (w tym 0% VAT)

4 Od wielu lat po raz pierwszy zwiększyła się sprzedaż kwalifikowanego materiału siewnego. Tadeusz Oleksiak Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie RYNEK NASION Produkcja materiału siewnego W roku gospodarczym 2006/07 po raz pierwszy od wielu lat pojawiły się oznaki ożywienia na rynku nasiennym. Według danych Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN), do sprzedaży zakwalifikowano o 16,4% nasion zbóż więcej niż w roku poprzednim (tab. 1). Produkcja nasion jęczmienia jarego zwiększyła się o 45,9%, owsa o 32,2%, a żyta o 24,7%. Odnotowano również wyraźny wzrost podaży nasion jęczmienia ozimego i pszenicy ozimej. Nie wystarczyło to jednak do przywrócenia poziomu produkcji nasion zbóż sprzed dwóch lat. W 2006/07 r. najbardziej wzrosła produkcja nasienna motylkowatych drobnonasiennych i traw. Wzrost produkcji motylkowatych wynikał głównie ze wzrostu podaży nasion esparcety, jeszcze do niedawna gatunku praktycznie nieistniejącego w uprawie. Spośród roślin motylkowatych znaczący udział w produkcji stale utrzymuje praktycznie tylko koniczyna czerwona, której nasiona w roku gospodarczym 2006/07 stanowiły 54,7% zakwalifikowanych do sprzedaży nasion motylkowatych drobnonasiennych. Zmieniła się struktura gatunkowa w produkcji motylkowatych oprócz wspomnianej esparcety wzrósł również udział nasion lucerny mieszańcowej. Produkcja nasion lucerny mieszańcowej, kiedyś jednej z polskich specjalności eksportowych, wzrosła w stosunku do ubiegłego roku ponad trzykrotnie, ale i tak jej udział w produkcji motylkowatych drobnonasiennych stanowi niespełna 3%. Podaż nasion traw wyprodukowanych w kraju zwiększyła się ponad dwukrotnie. Najsilniej wzrosła produkcja mniej popularnych gatunków takich jak: kostrzewa trzcinowa, mietlica biaława, wiechlina łąkowa. Nasiona trzech gatunków: życicy trwałej, życicy wielokwiatowej i kostrzewy czerwonej stanowiły ponad 87% krajowej produkcji traw. Produkcja nasion roślin strączkowych nieznacznie zmniejszyła się (o 4% mniej niż w roku poprzednim). Głównie z powodu niesprzyjających warunków uprawy i niższych plonów o około 30% zmniejszyła się w 2006 r. produkcja nasion kukurydzy. Zmalała również wielkość produkcji nasion rzepaku, buraków cukrowych i pastewnych. Produkcja nasienna buraków cukrowych w Polsce prowadzona jest w niewielkim zakresie; przeniesiono ją do bardziej sprzyjających uprawie rejonów - na południu Europy. Plantacje nasienne Na podstawie wstępnych danych, wynikających z wielkości zgłoszeń do kwalifikacji, można stwierdzić, że w 2007 r. powierzchnia plantacji nasiennych roślin rolniczych po raz pierwszy od wielu lat znacząco wzrosła - wynosi bowiem około 75 tys. ha, czyli jest o 20% większa niż powierzchnia plantacji zgłoszonych do kwalifikacji przed rokiem (rys. 1). Powierzchnia plantacji nasiennych zbóż zgłoszonych do kwalifikacji jest o 24% większa niż 2006 r. (tab. 2). Najbardziej zwiększyła się powierzchnia plantacji nasiennych żyta ozimego (o 57,6%), i pszenżyta ozimego (o 38,6%). Zwiększyła się również powierzchnia zasiewów zbóż jarych: pszenżyta (o 45,5%), owsa (o 35%), pszenicy (o 23,7%) i jęczmienia (o 14,6%). W produkcji nasiennej żyta udział mieszańców wzrósł do około 30%, głównie są to odmiany zagraniczne. Utrzymuje się wysoki udział jakościowych odmian pszenicy ozimej w powierzchni plantacji nasiennych. W 2006 r. odmiany pszenicy jakościowej stanowiły ponad połowę powierzchni zgłoszonych do kwalifikacji plantacji pszenicy (rys. 2). 4

5 Powierzchnia plantacji nasiennych traw w 2007 r. nie zmieniła się istotnie w stosunku do rekordowego pod względem wielkości produkcji nasion roku Spośród liczących się w uprawie gatunków wzrosły powierzchnie plantacji kostrzew: łąkowej, czerwonej i trzcinowej. Jednak nie zaszły większe zmiany w gatunkowej strukturze zasiewów traw. W uprawie dominują w dalszym ciągu dwa gatunki: życica trwała 41,9% i kostrzewa czerwona 24,7% plantacji nasiennych traw. Mniejsza niż przed rokiem jest powierzchnia plantacji nasiennych roślin motylkowatych. W dalszym ciągu dominującym gatunkiem jest koniczyna czerwona. Na poziomie ubiegłego roku utrzymuje się wielkość plantacji nasiennych kukurydzy. Zwiększyła się natomiast powierzchnia plantacji nasiennych sadzeniaków i strączkowych. Odmiany Bogata jest oferta nowych odmian roślin rolniczych. W Krajowym Rejestrze Odmian Roślin Rolniczych znajduje się odmian (rys. 1). Zwiększyła się liczba odmian buraków cukrowych (o 9,9%), kukurydzy (o 3,6%) i ziemniaków (o 5,5%), zmniejszyła się liczba odmian traw i strączkowych (rys. 3, rys. 4). W 2007 r. udział odmian zagranicznych w Rejestrze wynosi 45,4% i nieco zmniejszył się w stosunku do roku poprzedniego. W rejestrach odmian zbóż, ziemniaków, roślin strączkowych i buraków pastewnych wciąż dominują odmiany hodowli krajowej, a w produkcji traw udział odmian polskich wyraźnie się zwiększył. Jednak nie oznacza to osłabienia konkurencji, czy spadku zainteresowania ze strony firm zagranicznych. Wzrasta bowiem znacznie liczba odmian z Wspólnego Katalogu (the Common Catalogue), nie rejestrowanych w Polsce. W 2006 r. ich udział w powierzchni plantacji nasiennych zbóż przekroczył 10%. Oferowane do uprawy odmiany zbóż pochodzą z 31 hodowli, w tym 22 zagranicznych. W dalszym ciągu zdecydowanie przeważają odmiany krajowe. W Krajowym Rejestrze odmiany firm zagranicznych stanowią 27,5%, a w strukturze plantacji nasiennych ich udział jest wyższy i wynosi 37%. Hodowle zagraniczne największy udział mają w produkcji nasion jęczmienia: jarego 68% i ozimego 74%. Wzrósł udział zagranicznych odmian pszenic w produkcji nasiennej (ozima ponad 31%, jara 48%). W ostatnich trzech latach udział zagranicznych odmian ziemniaków w Krajowym Rejestrze Odmian zwiększył się z 33,6% do 41,5%. Szczególnie silna jest konkurencja zagranicznych odmian ziemniaków bardzo wczesnych i wczesnych, stanowiących ponad 50% ogólnej liczby oferowanych odmian. (Rzeczywisty udział sadzeniaków odmian zagranicznych w rynku nasiennym jest jeszcze wyższy i wynosi ponad 56%. Podobnie jak w produkcji zbóż wzrósł bowiem udział odmian z Wspólnego Katalogu i wynosił w 2006 r. około 16% masy produkowanych sadzeniaków). Największy jest udział zagranicznych odmian w produkcji nasion rzepaku (80,0%), kukurydzy (74,8%) i buraka cukrowego (75,7%), czyli w gatunkach, w których dominują odmiany mieszańcowe, bądź jak w przypadku rzepaku ściśle związanych z przemysłem przetwórczym. Jeszcze do niedawna do gatunków zdominowanych przez odmiany zagraniczne zaliczano trawy. Na początku 2007 r. większość w Rejestrze stanowiły odmiany traw hodowli krajowych. Obrót i zaopatrzenie w materiał siewny W obrocie kwalifikowanym materiałem siewnym zbóż, roślin strączkowych oraz ziemniaków przeważają nasiona i sadzeniaki wyprodukowane w kraju. Wysoki jest udział nasion wyprodukowanych zagranicą w zaopatrzeniu w materiał siewny buraków cukrowych (95%), motylkowatych (68,0%) i kukurydzy (69%). Zdecydowanie wzrósł udział nasion wyprodukowanych w kraju w zaopatrzeniu w materiał siewny traw. Jeszcze dwa lata temu ponad połowa materiału siewnego oferowanego do sprzedaży pochodziła z zagranicy, w roku gospodarczym 2005/06, udział importu w zaopatrzeniu wynosił 33%. Największy udział w krajowym rynku nasiennym traw mają: życica trwała (34,2%), kostrzewa czerwona (23,8%) i życica wielokwiatowa (18,2%). Nasiona tych gatunków produkowane są głównie w kraju (rys. 5). Spośród gatunków o liczących się udziałach w rynku jedynie w przypadku kostrzewy trzcinowej, kupkówki pospolitej i tymotki dominuje import odpowiednio 73,8%, 75,6% i 76,2%. Sygnalizowanych na podstawie wyników PIORiN tendencji wzrostowych w produkcji nasiennej nie potwierdzają szacunki GUS. W sprzedaży nasion w 2006/07 r. w dalszym ciągu dominowały tendencje spadkowe (tab. 3). Sprzedaż nasion zbóż, w stosunku do roku poprzedniego, zmniejszyła się o 12%, a sprzedaż sadzeniaków o 17%. W dalszym ciągu bardzo niski jest udział nasion kwalifikowanych w zasiewach. Średni udział kwalifikowanego materiału siewnego zbóż w produkcji w 2007 r. (przy uwzględnianiu w zapotrzebowaniu na nasiona jedynie plantacji w czystym siewie) wyniósł 8,4%. Po uwzględnieniu mieszanek, wskaźnik udziału nasion kwalifikowanych zbóż w zasiewach wynosi 6,9%. Najwięcej nasion kwalifikowanych stosuje 5

6 się w uprawie pszenicy jarej i jęczmienia ozimego. Zmniejszył się udział kwalifikowanych sadzeniaków w 2007 r. i wyniósł on 3,4% (rys. 6). Utrzymuje się zróżnicowanie regionalne w masie sprzedaży. Stosunkowo najwięcej kwalifikowanego materiału siewnego zbóż sprzedaje się w województwach: śląskim, pomorskim, lubuskim, kujawsko-pomorskim i opolskim, najmniej zaś w mazowieckim, podkarpackim, lubelskim i świętokrzyskim (rys. 7). Ceny materiału siewnego Od jesieni 2006 r. wprowadzono dopłaty do kwalifikowanego materiału siewnego, wzrosła opłacalność produkcji zbóż, a zbiory nasion w 2006 r., z powodu suszy, były znacznie mniejsze niż zwykle. W efekcie w 2007 r. ceny kwalifikowanego materiału siewnego zbóż jarych były o 50-60% wyższe niż w 2006 r. Odnotowano również znaczny, 80-procentowy wzrost cen sadzeniaków ziemniaków. Wyższe są też ceny nasion zbóż ozimych. Pszenica ozima i żyto w stopniu C1 zdrożała o około 20%. Czynnikiem różnicującym ceny nasion są odmiany. Nasiona odmian jakościowych pszenic są o 10-15% droższe niż nasiona odmian paszowych. Większe są różnice cen nasion żyta, od 120 zł/dt nasion odmian populacyjnych do zł/dt dla odmian mieszańcowych. Mniejsze było zainteresowanie uprawą kukurydzy, stąd i zmiany cen nasion w 2007 r. były niewielkie. Odmiany krajowe kosztowały zł/js (JS jednostka siewna = 50 tys. nasion), a odmiany zagraniczne zł/js. Firmy oferują zróżnicowany system rabatów, w zależności od terminu zakupu i wielkości partii nasion. Powszechną praktyką są odroczone płatności, gdy część należności jest regulowana po zbiorach. W 2007 r. ceny traw i lucerny nie zmieniły się istotnie. Wzrosły ceny nasion koniczyny, seradeli i łubinu. Zmiany cen innych gatunków nasion były niewielkie. Ceny nasion rzepaku kształtowały się na podobnym poziomie jak przed rokiem. Zwiększyło się także zróżnicowanie cen w zależności od odmiany i zastosowanej zaprawy. Ceny wahały się w szerokim przedziale od 13 do 47,00 zł za kilogram nasion. Za najtańsze nasiona polskich odmian populacyjnych trzeba zapłacić 13,50 zł, a za odmiany mieszańcowe od 33 do 35 zł/kg. Ceny nasion mieszańcowych odmian zagranicznych rzepaku podawane są w jednostkach siewnych (JS). Na obsianie nimi 1 hektara plantacji rzepaku trzeba było wydać zł. W 2007 r. ceny nasion buraka cukrowego były zróżnicowane w zależności od otoczki, zastosowanych pestycydów, odmiany oraz regionu i kształtowały się w przedziale cenowym zł za jednostkę siewną. Również ceny nasion buraka pastewnego kształtowały się na podobnym poziomie jak rok wcześniej, czyli od 35 do 50 zł za 1 kg otoczkowanych nasion odmian jednokiełkowych i zł za 1 kg nasion nieotoczkowanych. Ceny odmian wielokiełkowych mieściły się w przedziale zł za 1 kg nasion. Rynek nasion warzyw W 2006 r. zakwalifikowano mniej nasion warzyw. Dotyczyło to głównie produkcji nasion warzyw strączkowych, tj. grochu i fasoli, a także nasion mających znacznie mniejszy udział w masie produkcji: dyniowatych, rzepowatych i psiankowatych. Zmniejszenie powierzchni produkcji nie jest jednak tak drastyczne jak wynikałoby to z tab. 5. Oceny polowej materiału siewnego roślin warzywnych własnych odmian, w celu uznania go za materiał siewny kategorii standard, dokonuje sam hodowca lub osoby fizyczne przez niego upoważnione. Stąd dane PIORiN nie obejmują całości produkcji materiału siewnego. Podobnie jest z oceną laboratoryjną materiału siewnego roślin warzywnych. Oceny mogą dokonywać hodowcy w laboratoriach, które uzyskały akredytację wojewódzkiego inspektora. Zmieniła się struktura produkcji (rys. 8). Wzrósł udział nasion strączkowych i dyniowatych, natomiast zmalał udział korzeniowych. W 2006 r. ogólna liczba zarejestrowanych odmian warzyw zmniejszyła się do 982. Ponad połowa z nich to odmiany zagraniczne. Szczególnie duży jest udział zagranicznych odmian warzyw kapustnych, cebulowych oraz papryki szklarniowej i pomidorów przeznaczonych do uprawy w szklarniach i pod osłonami. Odmiany krajowe dominują w Rejestrze Odmian grochu i ogórków. Duży udział mają także polskie odmiany pomidorów przeznaczonych do uprawy polowej. W obrocie w dalszym ciągu znajdują się głównie nasiona wyprodukowane w kraju, jednak udział importu w zaopatrzeniu systematycznie wzrasta i w roku gospodarczym 2005/06 wyniósł 14%. Nasiona wyprodukowane w kraju zdecydowanie przeważają w zaopatrzeniu w nasiona warzyw korzeniowych: buraków ćwikłowych, marchwi i pietruszki oraz grochu i ogórków przeznaczonych do uprawy polowej. Największy jest udział importu w zaopatrzeniu w nasiona porów, selerów, fasoli oraz warzyw kapustnych. W masie sprzedawanych nasion największe udziały mają buraki ćwikłowe, groch i fasola, natomiast o wartości rynku decydują głównie nasiona cebuli, marchwi i ogórków. 6

7 7

8 Hodowla Roślin i Nasiennictwo (kwartalnik 3/2007) 8

9 9

10 !. (! "! " #$!./ ( " % &' (! " % &' (! " ) * '+.( (!!!,.!!!, *+.(! " (! -+ /./!" ( (!." " Rys.7. Udział kwalifikowanego materiału siewnego w zasiewach zbóż. 0 -+( ( 0 0 #$ 0 % &' 0, *+ " " 0, 0 ) * '+ (! ( 0! 10

11 11

12 12

13 Piotr Szyld ORGANIZACJA ŚWIATOWEGO RYNKU NASIENNEGO Międzynarodowy rynek nasienny, jako element sektora rolnego, już od dawna stanowi jedną z najsilniej uregulowanych gałęzi handlu, zarówno na poziomie krajowym jak i międzynarodowym. Regulacja ta odbywa się poprzez organizacje rządowe, międzyrządowe i pozarządowe. Jednakże jeszcze do końca XIX w. handel nasienny był całkowicie nieregulowany; oszustwa wszelkiego rodzaju były na porządku dziennym, często handlowano ziarnem zanieczyszczonym, lub zubożonym poprzez domieszki innych, mniej wartościowych gatunków. W tym czasie nie istniała jeszcze hodowla roślin w dzisiejszym, naukowym tego słowa znaczeniu, odmiany często nie były identyfikowane, a tożsamość odmianowa, nie była nawet przedmiotem dyskusji. W owych czasach, hodowla twórcza nie była rentowna, była jedynie częścią działalności gospodarstw rolnych stanowiących dla niej niezbędne zaplecze finansowe. Sytuacja ta uległa istotnej zmianie, gdy wprowadzono i zaczęto egzekwować prawa własności do odmiany pozwoliło to na stopniowe usamodzielnienie się hodowli twórczej jako zyskownej działalności gospodarczej. Przełom ten nastąpił w drugiej połowie XIX stulecia, kiedy to zaszły trzy istotne zmiany, które położyły podwaliny pod pierwsze systemy organizacji rynku nasiennego. Po pierwsze, rządy poszczególnych państw podjęły środki zapobiegania oszustwom w handlu, uchwalając sankcje karne; doskonałym tego przykładem jest prawo o zanieczyszczaniu materiału siewnego uchwalone w Wielkiej Brytanii w 1869 r. (adulteration seeds law). W niedługim czasie powołano laboratoria badające jakość materiału siewnego i uchwalono ustawy nasienne, ściśle określające normy jakości nasion. Po drugie, w tym samym okresie, wskutek sformułowania w 1865 r. przez Grzegorza Mendla zasad dziedziczenia, narodziła się naukowa hodowla roślin, prowadząca do podniesienia jakości odmian roślin uprawnych. Rolnicy nabywający odmiany o podwyższonej jakości wymagali, ażeby sprzedający był w stanie wykazać ich zgodność odmianową. Ażeby umożliwić produkcję czystego materiału siewnego o ulepszonych właściwościach, rozpoczęto tzw. inspekcje polowe upraw nasiennych, najpierw w Kanadzie w 1904 r., a następnie w kilku stanach USA. Były to początki kwalifikacji materiału siewnego. W celu ułatwienia pracy agencji certyfikujących, w latach 30-tych ubiegłego stulecia kilka krajów powołało do życia urzędowe katalogi odmian roślin uprawnych. Aby zyskać prawo do sprzedaży w danym kraju, odmiana musiała znaleźć się w wyżej wymienionym katalogu, co oczywiście wiązało się ze spełnieniem określonych kryteriów jakościowych. Trzecim elementem mającym istotny wpływ na regulację rynku nasiennego było zniszczenie znaczącej części winnic europejskich na skutek plagi Phylloxera vastratrix - pasożyta sprowadzonego do Francji z USA w 1865 r. Plaga ta doprowadziła w 1881 r. do Konwencji o Phylloxera vastratrix ( Phylloxera vastratrix Convention ), pierwszej międzynarodowej konwencji o ochronie roślin uprawnych, stanowiącej podwaliny przyjętej w 1951 r. Międzynarodowej Konwencji o Ochronie Roślin (International Plant Protection Convention - IPPC) funkcjonującej obecnie w ramach struktur FAO). Te trzy podstawowe zagadnienia: czystość materiału siewnego, jego tożsamość odmianowa oraz bezpieczeństwo fitosanitarne stały się fundamentami regulacji rynku nasiennego, zarówno na poziomie krajowym jak i międzynarodowym. Z czasem powstawały struktury organizacyjne nasiennictwa, najpierw w sektorze nasiennym, a następnie również w sektorze prywatnym - zjawisko to widoczne jest zwłaszcza w ostatnich dziesięcioleciach wraz z przyspieszeniem procesów globalizacyjnych i wzrostem znaczenia szeroko pojętej opinii publicznej. Celem poniższego artykułu jest przekrojowe spojrzenie na struktury i funkcje najważniejszych organizacji sektora nasiennego, zarówno tych rządowych i międzyrządowych, jak i pozarządowych. 13

14 1. Organizacje międzyrządowe Obecnie światowy przemysł nasienny stanowi ok. 10% wartości produkcji rolniczej i 1% wartości tworzonej przez przemysł rolno-spożywczy; opiewając na 24,5 mld Euro, czyli około 30 mld USD. Ta stosunkowo niewielka suma jest skutkiem małego znaczenia rolnictwa w światowej gospodarce w krajach rozwiniętych zatrudnia ono zaledwie 2-5% populacji, generując 1-6% PKB. Mimo to, ze względu na swoje znaczenie strategicznie, sektor ten podlega silnej kontroli rządowej i międzyrządowej; za przykład może posłużyć tu Wspólna Polityka Rolna (CAP) Unii Europejskiej. Wysoki stopień uregulowania dotyczy zwłaszcza rynku nasiennego. Na jego funkcjonowanie wpływa szerokie spektrum organizacji międzynarodowych, od tych globalnych jak ONZ (poprzez FAO), czy OECD, przez regionalne jak Unia Europejska, aż po wyspecjalizowane, sektorowe porozumienia międzyrządowe jak CPVO REJESTRACJA I OCHRONA PRAWNA ODMIAN Z punktu widzenia handlu materiałem siewnym, fundamentalne znaczenie mają organizacje dbające o tożsamość odmianową - rejestrujące nowe odmiany roślin uprawnych i chroniące praw własności hodowców. To właśnie one z reguły prowadzą rejestry odmian chronionych prawem do odmiany oraz listy odmian i ranking ich wartości gospodarczej, a dzięki temu wpływają na różnice w cenach nasion poszczególnych odmian Międzynarodowy Związek Ochrony Nowych Odmian Roślin (UPOV) Najważniejszą i zarazem najstarszą z pośród tych organizacji w skali światowej jest UPOV, czyli Międzynarodowy Związek Ochrony Nowych Odmian Roślin (International Union for the Protection of New Varieties of Plants). Jest to zrzeszająca 63 państwa, międzynarodowa organizacja z siedzibą w Genewie, której misją jest stworzenie i wypromowanie skutecznego międzynarodowego systemu ochrony praw własności odmianowej w celu rozwijania hodowli roślin uprawnych na świecie. Ciałem zarządzającym organizacją jest Rada Reprezentantów państw członkowskich, z których każdy dysponuje jednym głosem w Radzie. Zadaniem Rady jest zatwierdzanie programu i budżetu organizacji, jak również stanie na straży jej interesów i dbanie o jej stały rozwój. Zebrania plenarne Rady odbywają się raz do roku; w ramach organizacji funkcjonują też liczne komisje, np. komisje techniczne, zajmujące się poszczególnymi rodzajami upraw, czy Komisja do Spraw Prawnych i Administracyjnych (Administrative and Legal Committee), zbierająca się, zależnie od potrzeb, raz lub dwa razy do roku. Stałym organem Związku jest Sekretariat, kierowany przez Sekretarza Generalnego. Koszty działalności organizacji pokrywane są ze składek członkowskich, o wysokości zależnej od rozmiarów i zdolności płatniczych danego państwa/ organizacji państw (np.: Albania 0,2 jednostki składkowej, UE - 5 jednostek). Organizacja ta została powołana do życia w ramach Międzynarodowej Konwencji o Ochronie Nowych Odmian Roślin (UPOV Convention), która została podpisana na konferencji dyplomatycznej w Paryżu w 1961 r., i była z biegiem lat 3-krotnie nowelizowana. Celem nadrzędnym konwencji UPOV jest zapewnienie poszanowania osiągnięć hodowców nowych odmian roślin, poprzez uznanie ich jako własności intelektualnej, według jasno określonych reguł. Ażeby dana odmiana mogła podlegać ochronie, musi być odrębna (O) od odmian już istniejących, oraz musi wykazać wystarczające wyrównanie (W) i trwałość (T). Musi też być to odmiana nowa, czyli niewprowadzona do obrotu handlowego w określonym czasie (zależnie od gatunku, z reguły 1 rok) od złożenia wniosku o ochronę. Konwencja zakłada przynajmniej minimalny zakres ochrony prawnej dla hodowców w swoich państwach członkowskich, poprzez zdefiniowanie czynności związanych z obrotem materiałem nasiennym a podlegających ochronie, a które wymagają autoryzacji ze strony hodowcy. Główne działania UPOV to promowanie wśród swoich członków oraz innych zainteresowanych organizacji, międzynarodowej współpracy i ochrony odmianowej. System UPOV definiuje podstawowe pojęcia odnośnie do ochrony odmian, które muszą zostać uwzględnione w normach prawnych krajów członkowskich oraz prowadzi do harmonizacji tych przepisów wśród członków organizacji. Jest ona dodatkowo wzmacniana poprzez działalność UPOV jako forum wymiany poglądów i doświadczeń oraz oferowania porad i rozwiązań modelowych. Na przykład, jeśli chodzi o prowadzenie badań OWT nowych odmian, organizacja opublikowała szczegółowe wskazówki prowadzenia tychże badań dla ok. 230 rodzin i gatunków roślin. Najbardziej ścisłą współpracę między członkami organizacji widać w dziedzinie wymiany wyników badań między poszczególnymi krajami. Opiera się ona na jednorodności stosowanych metod i uznawalności wyników badań, dzięki której podmioty z każdego z krajów członkowskich mogą przeprowadzać testy na wspólny użytek. Obniża to koszty działania systemów ochrony odmian oraz pozwala hodowcom na uzyska- 14

15 nie ochrony w większej liczbie krajów, stosunkowo niewielkim kosztem. Polska jest członkiem UPOV od 11 listopada 1989 r Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin CPVO Organem zajmującym się ochroną prawną odmian roślin wewnątrz Unii Europejskiej jest CPVO (Community Plant Variety Office) czyli Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin z siedzibą w Angers we Francji. Jest on samofinansującym się, posiadającym osobowość prawną organem Wspólnoty, odpowiedzialnym za zarządzanie Wspólnotowym systemem ochrony odmian Roślin, ustanowionym 27 lipca 1994 r., rozporządzeniem Rady WE nr 2100/94. Zarząd CPVO sprawują prezes i wiceprezes, których mianuje Rada UE. W skład Urzędu wchodzą trzy działy: Dział Techniczny, Dział Finansowo-Administracyjny oraz Dział Prawny. Są one wspierane przez serwisy: informatyczny i kadrowy. CPVO jest nadzorowany przez Radę Administracyjną, w której zasiada po jednym przedstawicielu każdego państwa członkowskiego i Komisji wraz z zastępcami. Odwołania od decyzji CPVO rozpatrują specjalne Izby Odwoławcze, powoływane przez Radę Administracyjną CPVO, spośród specjalistów tego urzędu, do tej pory niezwiązanych z daną sprawą. Odwołanie należy złożyć w ciągu 2 miesięcy od daty wydania decyzji i jest ono obarczone opłatą w wys Euro. Z kolei odwołania od postanowień Izb Odwoławczych należy kierować do Sądu Pierwszej Instancji, a następnie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wspólnotowy System Ochrony Odmian Roślin, nad którym pieczę sprawuje CPVO, jest jedyną i wyłączną formą wspólnotowych praw własności przemysłowej do nowych odmian roślin. Równolegle z nim funkcjonują krajowe systemy ochrony odmianowej. Te dwa rodzaje systemów wykluczają się jednak wzajemnie jeśli odmiana zarejestrowana i chroniona w danym kraju członkowskim zostaje objęta ochroną wspólnotową, ochrona krajowa zostaje zawieszona. Ma to istotne znaczenie na przykład w kwestii tzw. odstępstwa rolnego. Instytucja ta, obecna zarówno w prawie unijnym jak i krajowym, uprawnia rolnika do wykorzystania we własnym gospodarstwie materiału ze zbioru odmiany chronionej jako materiału siewnego bez zgody hodowcy. Uprawnienie to jest ściśle związane z obowiązkiem uiszczenia opłaty na rzecz hodowcy (wartość domyślna tej opłaty to 50% wartości opłaty licencyjnej za produkcję rozmnożeniową danego materiału, jednak może być dowolnie zmieniona przez określoną umowę między hodowcą a rolnikiem). Obowiązek zapłaty nie dotyczy jednak tak zwanych drobnych rolników. Prawo unijne i krajowe różnią się znacząco w definiowaniu tego pojęcia. W prawie krajowym, definicja ta opiera się na normach obszaru; drobny rolnik to taki, którego gospodarstwo (będące jego własnością, użytkowane, dzierżawione itp.) nie przekracza 10 ha. W przypadku odmian chronionych ziemniaka, nieodpłatne odstępstwo rolne obejmuje jedynie powierzchnię 1 ha dla odmian wczesnych, a 2 ha wobec odmian późnych. W prawie wspólnotowym natomiast, definicja drobnego rolnika opiera się na normie produkcyjnej. Unijny limit produkcji objęty nieodpłatnym odstępstwem rolnym wynosi, w przypadku odmian zbóż i roślin motylkowatych - 92 tony, a w przypadku ziemniaka ton. Ta rozbieżność definicji wynika ze specyficznej, rozdrobnionej struktury obszarowej polskich gospodarstw. Wspólnotowe Prawo Ochrony Odmianowej przyznawane jest na podstawie formalnych i technicznych badań zgłaszanej odmiany. Choć teoretycznie wniosek o ochronę odmianową można składać w każdym z oficjalnych języków Unii Europejskiej, to w praktyce odpowiednie formularze dostępne są jedynie w języku angielskim, niemieckim, francuskim i holenderskim. Procedury i rodzaje badań opierają się na wzorcach proponowanych przez UPOV, którego Unia Europejska jest członkiem od 2005 r. Opłaty za złożenie wniosku oraz przeprowadzenie badań stanowią podstawowe źródło finansowania CPVO. Całkowity koszt objęcia odmiany ochroną waha się, w zależności od gatunku, w granicach Euro; do tego doliczyć należy stałą roczną opłatę, ustaloną na lata na 200 Euro i obowiązującą przez cały okres ochrony odmiany. Wspólnotowe prawo do ochrony odmian roślin jest ważne przez lat, w zależności od gatunku, i obowiązuje we wszystkich 27 państwach członkowskich UE. Ochrona Wspólnotowa jest ze względu na swój zasięg niewątpliwie dużo korzystniejsza od ochrony krajowej. Hodowcy pragnący sprzedawać swoje odmiany na licencji w innych krajach Unii, ale poza systemem CPVO, zmuszeni są zgłaszać swoje odmiany do rejestracji i ochrony w każdym kraju z osobna. W praktyce oznacza to bardzo wysokie koszty. Należy zaznaczyć, że CPVO będący urzędem unijnym zajmuje się jedynie stroną administracyjną procedury rejestracyjnej badania polowe zgłaszanych odmian zlecane są do wykonania odpowiednim urzędom krajowym, zwykle z kraju pochodzenia odmiany, zwanych wtedy Urzędami Kontrolnymi. Dodatkowo, w systemie ochrony unijnej istnieje możliwość przejęcia istniejących już wyników badań OWT z przeprowadzonych w urzędach poszczególnych krajów, które mają z CPVO podpisaną odpowiednią umowę o wzajem- 15

16 nej uznawalności. Przejęcie wyników kosztuje 200 Euro, eliminując zarazem koszt badań polowych w wys Euro. Polski urząd ds. ochrony i rejestracji odmian COBORU nie podpisał jeszcze w/w umowy dla pewnych gatunków (np. rajgras angielski), przez co przekazanie wyników badań OWT nie jest możliwe. Statystyki CPVO ukazują niewielki udział polskich odmian w Unijnych rejestrach ochrony. Najwięcej wniosków w skali roku napływa z sektora roślin ozdobnych 61%; drugie miejsce zajmuje sektor roślin rolniczych 22%, następnie warzywa 10% i owoce 5%. Ogółem, w całej Unii ochroną objętych zostało dotychczas odmian (z czego to odmiany ozdobne). Udział odmian polskich w tej liczbie jest bardzo niewielki wynosi 60 odmian w rankingu pod względem liczby zarejestrowanych odmian plasujemy się na 11 miejscu (najwięcej odmian, bo aż napłynęło z Holandii). Przyczyną tego może być względnie krótki czas uczestnictwa Polski w Unii, jak i przeważająco rolniczy profil polskiej hodowli. Nowa odmiana, zwykle po objęciu jej ochroną na poziomie krajowym, bądź unijnym, zgłaszana i wpisywana jest do krajowego rejestru odmian (KR), prowadzonego przez wyspecjalizowane państwowe jednostki organizacyjne, takie jak COBORU w Polsce, Bundessortenamt w Niemczech, czy CTPS we Francji. Równocześnie z wprowadzeniem odmiany do rejestru krajowego, rozpoczyna się proces jej rejestracji we Wspólnotowym Katalogu Odmian Rolniczych (CCA) lub Warzywnych (CCV). Ten istniejący od 1970 r. wspólny katalog pozwala na obrót zarejestrowanymi w nim odmianami we wszystkich krajach wspólnoty. Wszczęcie procesu rejestracji w tymże katalogu odbywa się automatycznie na podstawie danych z rejestracji w rejestrze krajowym, i trwa około 3 miesięcy. Warto w tym punkcie zwrócić uwagę na istotne różnice w rejestracji i obrocie odmian w krajach Ameryki Północnej. W urzędowych systemach rejestracji krajów europejskich, nowa odmiana (gatunków rolniczych), oprócz spełniania norm OWT, musi też często wykazać się tzw. zadowalającą wartością gospodarczą, o której przyznaniu decyduje wyłącznie urząd rejestracyjny. W USA i Kanadzie natomiast, wpisywanie odmian do nieobligatoryjnych rejestrów prowadzone jest przez sektor publiczny; za przeprowadzenie niezbędnych badań i wprowadzenie odmiany do obrotu odpowiedzialne jest przedsiębiorstwo, które wytworzyło nową odmianę. Same badania prowadzone są przez niezależne placówki badawcze, najczęściej uniwersytety. Dzięki temu, gwarantem jakości nowych odmian nie jest decyzja urzędu, a surowe prawa wolnego rynku, często podnoszące poprzeczkę jakości wyżej niż zalecenia władz STANDARDY CERTYFIKACJI: SYSTEMY NASIENNE OECD Ażeby zarejestrowane i chronione odmiany mogły swobodnie uczestniczyć w handlu międzynarodowym, niezbędne są jednolite normy kwalifikacji i certyfikowania poszczególnych patii nasion danej odmiany, pozwalające na ścisłą kontrolę ich tożsamości odmianowej. Taką właśnie kontrolę zapewniają Systemy Nasienne OECD (OECD Seed Schemes), prowadzone przez wydział Żywności, Rolnictwa i Rybołówstwa OECD (Food Agriculture and Fisheries), w ramach dyrektoriatu Handlu i Rolnictwa (Trade and Agriculture Directorate), jako cześć programu Międzynarodowych standardów jakości towarów. Systemy Nasienne, wprowadzone w życie w 1958 r., to uznawane na całym świecie metody kwalifikacji odmianowej w handlu międzynarodowym, otwarte dla krajów członkowskich OECD, jak i krajów należących do ONZ. Ich powstanie spowodowane było nałożeniem się na siebie wielu czynników, między innymi szybko rozwijającego się międzynarodowego handlu nasiennego, tendencji regulacyjnych rządów europejskich oraz rozpowszechniającej się w hodowli metody przemiennego zasiewu na obu półkulach, przyczyniającej się do wzrastającego potencjału hodowlanego krajów rozwiniętych, czy w końcu, nacisków ze strony sektora prywatnego. Systemy nasienne wdrażane są na poziomie państwowym. Rządy każdego z krajów członkowskich wyznaczają jednostkę władzy krajowej odpowiedzialną za implementację systemu. Jego funkcjonowanie omawiane jest następnie na corocznym spotkaniu wyznaczonych władz, na przemian w Paryżu (siedziba OECD) i w jednym z krajów członkowskich. Spotkania te pozwalają wypracować niezbędne uaktualnienia systemu oraz stanowią forum wymiany poglądów na rynek nasienny. Funkcjonująca w ramach systemów nasiennych kwalifikacja obejmuje około odmian 191 gatunków, wyszczególnionych w publikowanych corocznie listach. Systemy nasienne obejmują następujące grupy gatunków: trawy i strączkowe, oleiste i włókniste, zboża, kukurydzę i sorgo, burak, koniczynę śródziemnomorską, warzywa. Wymagania techniczne odnośnie do metod i procedur kwalifikacji dla każdej z grup zawarte są w Zasadach i Zaleceniach (OECD Rules and Directions). Systemy nasienne gwarantują tożsamość odmianową i czystość oznaczonego materiału siewnego, poprzez określone wymagania i kontrole przeprowadzane podczas zbioru, 16

17 obróbki i oznakowywania partii nasiennych. Uznawany jest podział na nasiona: przedbazowe, oznaczone etykietą białą z fioletowym paskiem, bazowe - etykietą białą i kwalifikowane pierwszego pokolenia C1 etykietą niebieską oraz kolejnych pokoleń - etykietą czerwoną. Inne procedury kontrolne obejmują między innymi: inspekcje polowe przed zbiorem nasion, pobieranie prób nasiennych oraz obowiązkową analizę laboratoryjną, w tym ocenę kiełkowania i czystości fizycznej dla każdej partii nasion. Kwalifikacja OECD pozwala na powszechnie rozpoznawaną gwarancję jakości, ułatwiając w ten sposób handel międzynarodowy i przyczyniając się do znoszenia handlowych barier technicznych. W latach sprzedanych i wysianych zostało ton nasion oznaczonych certyfikatami OECD. Ponadto, normy techniczne wypracowane przez OECD zaakceptowane zostały na potrzeby wielu krajowych systemów certyfikacji, w tym Polski STANDARDY LABORATORYJNE W celu zapewnienia dokładnych i powtarzalnych wyników badań certyfikacyjnych i kontrolnych w międzynarodowym handlu nasiennym, niezbędne jest wyznaczenie powszechnie stosowanych normstandardów dla procedur laboratoryjnych Międzynarodowy Związek Oceny Nasion (ISTA) Na arenie międzynarodowej, najbardziej popularną instytucją wyznaczającą takie właśnie standardy jest ISTA (International Seed Testing Association), czyli Międzynarodowy Związek Oceny Nasion (Państwowych Stacji Oceny Nasion), który powstał w 1924 r., podczas 4 międzynarodowego Kongresu Badania Nasion w Cambridge, w Wielkiej Brytanii. Uczestniczą czynnie w jego pracach naukowcy i analitycy nasion, działający na uniwersytetach, placówkach badawczych i rządowych lub prywatnych laboratoriach nasiennych na całym świecie. Takie zróżnicowanie działalności czyni ISTA organizacją trudną do uklasyfikowania w ramach podziału na organizacje między- i pozarządowe; jest to też jednak podstawa jej politycznej i ekonomicznej niezależności. Organizacją zarządza Komitet Wykonawczy, składający się z prezesa oraz 2 wiceprezesów oraz 8 członków zwyczajnych. Finansami i administracją Związku zajmuje się Sekretariat ISTA, z siedzibą w Szwajcarii, kierowany przez Sekretarza Generalnego i jego 8 współpracowników. Za wypracowywanie nowych technologii badawczych odpowiedzialnych jest 14 wyspecjalizowanych Komitetów Technicznych (Technical Comittees), w których skład wchodzi ok. 200 członków; każdy komitet kierowany jest przez przewodniczącego i jego zastępcę. Komitety poświęcone są: pobieraniu prób, badaniu nasion kwiatów, nasion drzew leśnych i krzewów, kiełkowaniu, wilgotności, czystości, nomenklaturze itd. ISTA, jako rządowa organizacja non-profit, szczyci się opinią niezawisłości i niezależności od wpływów, tak politycznych jak i ekonomicznych. Bazując na tej opinii spełnia ona naczelną rolę arbitra w kwestii jakości nasion w handlu międzynarodowym. Jej głównym celem, od momentu powołania, jest wypracowanie i opublikowanie standardowych procedur w dziedzinie badania nasion oraz promocja tych metod w międzynarodowym handlu nasiennym, prowadząca do ich powszechnego użycia. Jednym z najistotniejszych elementów działalności ISTA jest bez wątpienia wydawanie certyfikatów partii nasiennych to właśnie te certyfikaty preferowane są w handlu międzynarodowym, stanowiąc obiektywne świadectwo jakości danej partii nasiennej. Certyfikaty te występują w 3 typach. Certyfikaty pomarańczowe, czyli OIC (Orange ISTA International Seed Lot Certificates) wystawiane są na podstawie urzędowego pobrania prób i testów przeprowadzonych w tym samym kraju; to one właśnie stanowią podstawę w handlu zagranicznym. Świadectwa zielone, GIC (Green ISTA International Seed Lot Certificates) występują rzadziej; wystawiane są na podstawie tych samych wymagań jakościowych, jedyną różnicą jest fakt, że pobranie próby i badanie jakości nasion następują w dwóch różnych krajach. Certyfikaty niebieskie, BIC (Blue ISTA International Seed Sample Certificates) poświadczają jedynie jakość dostarczonych przez wnioskodawcę nasion, nie gwarantując poprawności pobrania prób, które leżą w gestii wnioskodawcy. Wszystkie certyfikaty nie mają terminu ważności; obowiązują tak długo, jak długo istnieje partia nasion, chyba że zostaną zastąpione kolejnym badaniem Stowarzyszenie Urzędowych Analityków Nasiennych (AOSA i Stowarzyszenie Urzędowych Agencji Certyfikujących (AOSCA) Mimo dominacji ISTA na arenie międzynarodowej jako autorytetu w kwestii badań jakości nasion, istnieją na świecie również konkurencyjne organizacje o podobnym profilu działalności. Taką organizacją jest np. AOSA, czyli Stowarzyszenie Urzędowych Analityków Nasiennych, działające w USA i Kandzie. W jej skład wchodzą oficjalne laboratoria stanowe, federalne i uniwersyteckie w obu krajach, jak i laboratoria agencji rządowych zagranicą. AOSA została utworzona w 1908 r., jako odpowiedź na próby utworzenia przez poszczególne stany indywidual- 17

18 nych przepisów nasiennych. Były to początki uregulowanego handlu nasiennego w USA. Pierwotnym, obowiązującym do dziś celem organizacji było wypracowanie jednolitości i dokładności w metodach i procedurach badań nasion, a następnie opublikowanie i rozpowszechnienie tychże metod; wszystkie jej działania skupiają się wokół jego realizacji. Systemem oceny jakości nasion czyli kwalifikacji materiału siewnego kieruje odrębna organizacja: AOSCA (Association of Official Seed Certifying Agencies), czyli Stowarzyszenie Urzędowych Agencji Certyfikujących, założone już w 1919 r. pod nazwą International Crop Improvement Association. Zrzesza ono obecnie państwa, stany, i agencje rządowe w obu Amerykach, Australii i Nowej Zelandii. Organizacja ta ma szczególne znaczenie zwłaszcza w USA; propagowany przez nią system certyfikacji obowiązuje we wszystkich tamtejszych stanach. Wyróżnia on 4 rodzaje materiału siewnego: breeder seed, czyli nasiona hodowcy, stanowiące pierwsze pokolenie gotowej odmiany i pozostające w pełni pod kontrolą hodowcy, firmy, lub instytucji będącej właścicielem odmiany. Nasiona te nie podlegają obrotowi, dlatego też nie wystawia się im certyfikatów. Kolejna kategoria to fundation seed, odpowiadające polskim nasionom przedbazowym, które stanowią pierwsze pokolenie nasion hodowcy i opatrzone są białą etykietą. Nasiona te mogą być odsprzedawane firmom nasiennym w celach reprodukcji. Następnie, registered seed, opatrzone fioletową etykietą to odpowiednik polskich nasion bazowych, stanowiące najczęściej przedmiot handlu między przedsiębiorstwami hodowlanymi a nasiennymi. Ostatnia kategoria, certified seed, czyli materiał siewny kwalifikowany, odpowiadający polskiej kategorii C1, to nasiona z kolejnego rozmnożenia, zaopatrzone w niebieską etykietę i będące końcowym produktem sprzedawanym przez firmy nasienne rolnikom i producentom. Obok programu certyfikacji, AOSCA promuje też od pewnego czasu dwa nowe programy kontroli tożsamości i jakości materiału siewnego. Celem pierwszego z nich, tzw. Identity Preserved Programme, jest dokładna kontrola tożsamości danej partii nasion wprowadzonej do obrotu. Cel ten osiągnięty jest poprzez przyporządkowanie tej partii do konkretnego pola, oraz szereg metod kontroli tego przyporządkowania, jak inspekcje polowe, kontrola powierzchni magazynowych oraz czystości samego materiału itd. Tożsamość każdej partii poświadcza etykieta przytwierdzona na stałe do każdego worka/pojemnika zawierającego nasiona i uniemożliwiająca jego otwarcie bez uprzedniego zniszczenia etykiety lub naruszenia pojemnika. Informacje zawarte na etykiecie uwzględniają określenie odmiany nasion, pola oraz ilości partii nasion z niego zebranych i przedplonu; podany jest też numer identyfikacyjny i podpis producenta. Celem drugiego programu, tzw. Quality Assurance Programme jest zapewnienie kontroli jakości danej partii nasion pod względem czystości odmianowej, czystości fizycznej i kiełkowania, czyli cech zawartych na dotychczasowych certyfikatach nasiennych. Procedury przyznawania QA są zbieżne z istniejącymi obecnie procedurami kwalifikacji i wykonywane są przez te same instytucje z tą różnicą, że program ten będzie dotyczył również odmian mieszańcowych, mieszanek nasion oraz określonych marek handlowych. Oba programy są stosunkowo nowe i przesuwają odpowiedzialność za jakość produkowanego materiału siewnego z rąk władz lokalnych na rzecz samych producentów i przedsiębiorstw ORGANIZACJA DO SPRAW WYŻYWIENIA I ROLNICTWA (FAO) Na omówienie w niniejszym artykule zasługuje bez wątpienia największa organizacja międzyrządowa angażująca się również w funkcjonowanie handlu materiałem siewnym i monitorująca jego przebieg. Jest nią Organizacja Narodów Zjednoczonych, działająca poprzez wyspecjalizowaną agencję Organizację do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa FAO (Food and Agriculture Organization). Organizacja ta powołana do życia w 1945 r. na konferencji w Quebec, od początku istnienia stawia sobie za cel walkę z głodem na świecie, poprzez poprawianie produktywności i koordynację polityki poszczególnych państw członkowskich w sprawie wyżywienia i rolnictwa oraz wspieranie światowej gospodarki. FAO skupia obecnie 189 państw na całym świecie; ich przedstawiciele zbierają się co 2 lata na konferencji generalnej, która stanowi naczelną władzę tej organizacji. W trakcie konferencji wyłaniany jest organ zarządzający Rada, składająca się z 49 członków zwyczajnych, na czele której stoi przewodniczący. Działalność organizacji finansowana jest ze składek państw i organizacji członkowskich, a także z dotacji wielu innych organizacji międzynarodowych, np.: Międzynarodowego Funduszu rozwoju Rolnictwa itd.; budżet na lata wynosi 765 mln dolarów. Podstawowymi narzędziami działania organizacji są: zbieranie, opracowywanie i publikowanie fachowych informacji na temat nowych technologii i możliwości rozwoju rolnictwa, opracowywanie planów i strategii rozwoju tego sektora oraz prawnych aspektów ich wdrażania dla krajów i rejonów rozwijających się, a także działanie jako neutralne forum do spraw wyżywienia i rozwoju rolnictwa dla wszystkich zainteresowanych stron. Ponadto FAO inicjuje i 18

19 koordynuje oraz realizuje lub uczestniczy w realizacji około różnego typu ogólnoświatowych lub regionalnych programów, których celem jest podnoszenie wydajności produkcji żywności oraz walka z głodem. Działem FAO bezpośrednio związanym z przemysłem nasiennym jest Wydział AGP Ochrony i Produkcji Roślin (Plant Protection and Production Division), a w szczególności jego podwydział AGPS Serwis Nasiennictwa i Zasobów Genetycznych Roślin (Seed and Plant Genetic Resources Service). Zajmuje się on rozwojem systemów nasiennych i poprawą jakości materiału siewnego, ale przede wszystkim zabezpieczeniem różnorodności materiału genetycznego i jego wymianą, poprzez wspieranie globalnego systemu FAO konserwacji i zastosowania zasobów genetycznych roślin (FAO Global System on Conservation and Utylisation of Plant Genetic Resources). Ogólnie rzecz biorąc, działalność FAO w dziedzinie nasiennictwa skierowana jest na sektor publiczny i współpracę z odpowiednimi organami państw członkowskich, odpowiedzialnymi za nasiennictwo i ochronę roślin lub ochrony materiału genetycznego. Najbardziej korzystna dla sektora prywatnego jest bez wątpienia działalność informacyjna FAO, w postaci statystyk i systemów jak WIEWS, World Seed Review czy EMPRES ORGANIZACJE OCHRONY ROŚLIN Istotny wpływ na światowy handel nasienny mają również organizacje ochrony roślin, koordynujące działalność państwowych organów ochrony roślin. To one wyznaczają odgórnie maksymalny udział procentowy chwastów w materiale siewnym i ewentualne rośliny kwarantannowe, których domieszka jest niedozwolona.. Zdecydowana większość światowych organizacji ochrony roślin uznaje standardy IPPC (International Plant Protection Convention), powołanej na konferencji FAO w 1951 r. Przykładem takiej organizacji jest EPPO (European and Mediterranean Plant Protection Organization), czyli Europejska i Śródziemnomorska Organizacja Ochrony Roślin, licząca sobie obecnie 48 państw członkowskich z całej Europy. Polska jest jej członkiem od 1988 r.; organem odpowiedzialnym za kontakt z organizacją jest Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Głównym celem EPPO jest walka ze szkodnikami oraz promocja środków ich efektywnej kontroli. Cel ten realizowany jest poprzez wdrażanie standardów i publikowanie informacji na temat szkodników i środków ochrony roślin np.: listy szkodników i roślin kwarantannowych lub publikowane od 1977 r. wytyczne do oceny skuteczności środków ochrony roślin. Wytyczne i standardy EPPO są wiążące dla zrzeszonych organizacji, w tym Polski. EPPO zarządzane jest przez komitet wykonawczy (Executive Committee), składający się z przedstawicieli państw członkowskich, wybieranych na zasadzie rotacji i spotykających się 2 razy w roku; wybierany jest na corocznym Walnym Zgromadzeniu (General Assembly) przedstawicieli wszystkich państw. Zadania techniczne organizacji realizowane są przez panele ekspertów wybieranych z szeregów organizacji krajowych. Stroną organizacyjną zajmuje się stały sekretariat z siedzibą w Paryżu. Podobne organizacje funkcjonują na całym świecie; są to na przykład: NAPPO North American Plant Protection Organization dla Ameryki Północnej, COSAVE dla Ameryki Południowej lub IAPSC dla Afryki. Zdecydowana większość zrzeszona jest pod auspicjami IPPC. 2. Organizacje pozarządowe Obok organizacji i instytucji międzyrządowych, coraz większą rolę w funkcjonowaniu międzynarodowego rynku nasiennego pełnią tzw. NGO czyli organizacje pozarządowe, funkcjonujące na zasadzie non-profit. Wzrost ich liczby i znaczenia, widoczny szczególnie w ostatnich dziesięcioleciach, uznać można za efekt postępujących procesów globalizacyjnych, które nie omijają również sektora nasiennego. Przedsiębiorstwa hodowli roślin i nasiennictwa powołały w ciągu ostatnich 90 lat cały szereg organizacji mających je reprezentować i bronić ich interesów MIĘDZYNARODOWA FEDERACJA NASIENNA (ISF) Naczelną światową organizacją pozarządową w rynku nasiennym jest bez wątpienia ISF, zrzeszająca w swych szeregach wszystkie NGO tego sektora. Międzynarodowa Federacja Nasienna (International Seed Federation), to organizacja non-profit, reprezentująca ogół podmiotów przemysłu nasiennego, skupiająca członków z ponad 70 krajów na całym świecie, zarówno rozwiniętych jak i rozwijających się. Jej oficjalnym reprezentantem w Polsce jest Polska Izba Nasienna. ISF odzwierciedla główny nurt w światowym nasiennictwie i służy jako forum dla dyskusji na tematy żywotne dla tego sektora. Jest to jedna z najstarszych organizacji pozarządowych; obecną formę przyjęła w maju 2002 r., po połączeniu się FIS (Federacji Handlu Nasiennego), działającej od 1924 r. oraz ASSINSEL (Międzynarodowego Stowarzyszenia Hodowców Roślin), założonego w 19

20 1938 r. Podstawowym ciałem decyzyjnym organizacji jest coroczne zgromadzenie generalne wszystkich członków zwyczajnych i stowarzyszonych (General Assembly), odbywające się podczas organizowanego przez ISF światowego kongresu nasiennego. Do ciał zarządzających organizacją należą zarząd (Board of Directors), w którego skład wchodzi 24 członków z 5 kontynentów oraz prezydium (Executive Committee) złożone z 5 członków i Sekretariat Generalny (General Secretariat), z siedzibą w Nyon w Szwajcarii. Prócz tego, w ramach organizacji funkcjonują też sekcje robocze zajmujące się poszczególnymi uprawami oraz stałe komisje (Standing Committees), w kwestiach horyzontalnych, jak np. własność intelektualna, zrównoważone rolnictwo, zasady handlu itp. Do najważniejszych celów statutowych organizacji należą: reprezentowanie interesów swoich członków na poziomie międzynarodowym, wspieranie swobodnego przepływu nasion w handlu za pomocą sprawiedliwych i rozsądnych regulacji prawnych, służących jednakowo rolnikom i producentom, jak i przemysłowi nasiennemu i jego klientom, zwiększanie świadomości społecznej w kwestii zadań i osiągnięć przemysłu nasiennego dla bezpieczeństwa żywnościowego świata, różnorodności genetycznej i zrównoważonego rolnictwa, poprzez rozwój, produkcję i zastosowanie nasion wysokiej jakości, promowanie wdrażania praw intelektualnych dla materiału siewnego, odmian roślin i związanych z nimi technologii, wynikających z inwestycji w hodowlę, biotechnologię i technologię nasienną, usprawnienie handlu materiałem siewnym lub reprodukcyjnym przez ustalenie zasad obowiązujących w międzynarodowym handlu nasiennym i korzystania z praw własności do odmiany, ułatwianie rozwiązywania sporów handlowych poprzez mediację, arbitraż i wskazywanie rozwiązań polubownych, wspieranie rozwoju krajowych i regionalnych stowarzyszeń (izb) nasiennych, wspieranie kształcenia i szkoleń nasienników na całym świecie. Cele te organizacja spełnia poprzez cztery rodzaje działań. Po pierwsze, ISF organizuje coroczne kongresy, w których uczestniczy do osób, pozwalające na: wymianę informacji o zaistniałych zmianach w międzynarodowym handlu i hodowli roślin, zidentyfikowanie i omówienie wspólnych problemów oraz określenie strategii ich rozwiązania i przyjęcie wobec nich wspólnego stanowiska, nawiązanie nowych kontaktów handlowych i negocjacji kontraktów dla zainteresowanych członków organizacji. Kongresy te, trwające 3 dni, rozpoczynają się tradycyjnie od kolacji powitalnej wieczorem dnia pierwszego; dzień drugi i trzeci poświęcone są na wymienioną wyżej działalność informacyjną, w postaci prezentacji, odczytów i obrad plenarnych. Jednocześnie reprezentanci firm z całego świata maja okazję spotkać się twarzą w twarz i nawiązać lub umocnić wzajemne kontakty handlowe jest to dla wielu główny powód uczestnictwa w kongresach, odbywających się regularnie już od 1924 r. Po drugie, ISF wydaje publikacje informacyjne, takie jak raporty z kongresów, opracowania statystyczne rynku nasiennego, sektorowy kwartalnik informacyjny, itd. Najważniejszymi dokumentami opublikowanymi przez ISF są bez wątpienia zasady międzynarodowego handlu nasiennego (ISF trade rules) oraz procedury i zasady arbitrażu w handlu materiałem siewnym i w kwestiach własności intelektualnej (Procedure Rules for Dispute Settlement for the Trade in Seeds for Sowing Purposes and the Management of Intellectual Property). Oba zestawy zasad uznać można za największy wkład w rozwój handlu nasiennego; powołuje się na nie 90% kontraktów handlowych tego sektora. W ramach działalności arbitrażowej w handlu nasiennym, ISF utrzymuje również stałe izby arbitrażowe, rozsiane po całym świecie. Zgodnie z artykułem 2 zasad arbitrażu, wniosek o postępowanie arbitrażowe można składać wyłącznie w kraju strony sprzedającej; jeśli w kraju tym nie ma izby arbitrażowej, wyznacza ją sekretariat generalny ISF. W Europie izby takie działają w Austrii, Belgii, Danii i Czechach (w Polsce istnieje przy Polskiej Izbie Nasiennej). Po trzecie, ISF reprezentuje poglądy rynku nasiennego i broni interesów swoich członków na forum międzynarodowym, szczególnie w kwestiach warunków handlu i umacniania praw własności intelektualnej. Zadania te realizowane są poprzez stałe kontakty z innymi organizacjami międzynarodowymi aktywnymi w sektorze nasiennym; posiada między innymi status obserwatora w UPOV, OECD i FAO. ISF to bez wątpienia największa pozarządowa organizacja funkcjonująca obecnie w rynku nasiennym; dzięki swej ponad 80-letniej historii i parasolowej strukturze, skupia ona większość znaczących 20

ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA. Radzików, Błonie RYNEK NASION 2011

ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA. Radzików, Błonie RYNEK NASION 2011 INSTYTUT HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA PRACOWNIA EKONOMIKI NASIENNICTWA I HODOWLI ROŚLIN Radzików, 05-870 Błonie RYNEK NASION 2011 Raport

Bardziej szczegółowo

ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA. Radzików, Błonie RYNEK NASION 2010

ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA. Radzików, Błonie RYNEK NASION 2010 INSTYTUT HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA PRACOWNIA EKONOMIKI NASIENNICTWA I HODOWLI ROŚLIN Radzików, 05-870 Błonie RYNEK NASION 2010 Raport

Bardziej szczegółowo

RYNEK NASION Raport Rynkowy

RYNEK NASION Raport Rynkowy RYNEK NASION 2015 Raport Rynkowy Dr inż. Tadeusz Oleksiak 1. Produkcja kwalifikowanego materiału siewnego Według danych Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) łączna masa materiału

Bardziej szczegółowo

RYNEK NASION 2017 Raport rynkowy

RYNEK NASION 2017 Raport rynkowy RYNEK NASION 2017 Raport rynkowy Dr inż. Tadeusz Oleksiak 1. Produkcja kwalifikowanego materiału siewnego Według danych Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) łączna ilość materiału

Bardziej szczegółowo

RYNEK NASION Raport rynkowy

RYNEK NASION Raport rynkowy RYNEK NASION 2017 Raport rynkowy Dr inż. Tadeusz Oleksiak 1. Produkcja kwalifikowanego materiału siewnego Według danych Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) łączna ilość materiału

Bardziej szczegółowo

ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA. Radzików, Błonie RYNEK NASION 2012

ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA. Radzików, Błonie RYNEK NASION 2012 INSTYTUT HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA PRACOWNIA EKONOMIKI NASIENNICTWA I HODOWLI ROŚLIN Radzików, 05-870 Błonie RYNEK NASION 2012 Raport

Bardziej szczegółowo

RYNEK NASION Raport rynkowy

RYNEK NASION Raport rynkowy RYNEK NASION 2016 Raport rynkowy Dr inż. Tadeusz Oleksiak 1. Produkcja kwalifikowanego materiału siewnego Według danych Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) łączna ilość materiału

Bardziej szczegółowo

Analiza i upowszechnianie wiedzy o rynku nasiennym i zmian w Przepisach ISTA jako wsparcie w podejmowaniu decyzji w sektorze hodowlano nasiennym 5.

Analiza i upowszechnianie wiedzy o rynku nasiennym i zmian w Przepisach ISTA jako wsparcie w podejmowaniu decyzji w sektorze hodowlano nasiennym 5. Analiza i upowszechnianie wiedzy o rynku nasiennym i zmian w Przepisach ISTA jako wsparcie w podejmowaniu decyzji w sektorze hodowlano nasiennym 5.1 Tadeusz Oleksiak Pracownia Ekonomiki Hodowli Roślin

Bardziej szczegółowo

Realizacja mechanizmu Dopłat do materiału siewnego w województwie pomorskim.

Realizacja mechanizmu Dopłat do materiału siewnego w województwie pomorskim. Realizacja mechanizmu Dopłat do materiału siewnego w województwie pomorskim. Mechanizm dopłat do materiału siewnego wykorzystywanego w produkcji od samego początku funkcjonowania tj. od 2007 roku cieszy

Bardziej szczegółowo

Sprzedaż nasion a organizacja rynku nasiennego

Sprzedaż nasion a organizacja rynku nasiennego https://www. Sprzedaż nasion a organizacja rynku nasiennego Autor: Leszek Lipski Data: 24 października 2018 Sprzedaż nasion i wymienialność wzrasta, jednak daleko nam jeszcze do poziomu sprzed zmiany ustrojowej.

Bardziej szczegółowo

(Dz.U. L 254 z , str. 7)

(Dz.U. L 254 z , str. 7) 2003L0090 PL 24.12.2005 001.001 1 Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość B DYREKTYWA KOMISJI 2003/90/WE z dnia 6 października

Bardziej szczegółowo

Działania prowadzone w ramach zadania

Działania prowadzone w ramach zadania ZAD. 7.1 ANALIZA FUNKCJONOWANIA RYNKU NASIENNEGO ORAZ TWORZENIE SYSTEMÓW INFORMACJI WSPIERAJĄCYCH PODEJMOWANIE STRATEGICZNYCH DECYZJI W SEKTORZE HODOWLANO NASIENNYM ROŚLIN UPRAWNYCH. PW Ulepszanie Roślin

Bardziej szczegółowo

Minimalne ilości materiału siewnego na 1 ha Kto może ubiegać się o dopłaty?

Minimalne ilości materiału siewnego na 1 ha Kto może ubiegać się o dopłaty? Komunikat Agencja Rynku Rolnego informuje, że 15 kwietnia 2008 roku rozpoczyna nabór wniosków na dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany

Bardziej szczegółowo

DLACZEGO ZBOŻA... Prof. dr hab. Edward Arseniuk Dr Tadeusz Oleksiak Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy POTENCJAŁ

DLACZEGO ZBOŻA... Prof. dr hab. Edward Arseniuk Dr Tadeusz Oleksiak Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy POTENCJAŁ POTENCJAŁ Prof. dr hab. Edward Arseniuk Dr Tadeusz Oleksiak Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy DLACZEGO ZBOŻA... Prosta technologia uprawy, względnie niskie koszty produkcji

Bardziej szczegółowo

Podjęte środki, zabezpieczenia i działania w zapewnieniu dostawy materiału siewnego na najbliższe zasiewy przez przemysł nasienny

Podjęte środki, zabezpieczenia i działania w zapewnieniu dostawy materiału siewnego na najbliższe zasiewy przez przemysł nasienny Podjęte środki, zabezpieczenia i działania w zapewnieniu dostawy materiału siewnego na najbliższe zasiewy przez przemysł nasienny Grzegorz Piechowiak Przewodniczący Zarządu Komitetu Firm Nasiennych PIN

Bardziej szczegółowo

USTAWA. o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych

USTAWA. o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych USTAWA z dnia.... 2006 r. PROJEKT o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych Art. 1. W ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia...2014 r. w sprawie opłat związanych z oceną materiału siewnego

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia...2014 r. w sprawie opłat związanych z oceną materiału siewnego PROJEKT ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia...2014 r. w sprawie opłat związanych z oceną materiału siewnego Na podstawie art. 118 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie

Bardziej szczegółowo

Rynek Ziemniaka nr 45. Produkcja nasienna

Rynek Ziemniaka nr 45. Produkcja nasienna Rynek Ziemniaka nr 45 Produkcja nasienna Dr Tadeusz Oleksiak Według danych Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa (GIORiN), do kwalifikacji polowej w 2018 r. zgłoszono 2030 plantacji nasiennych

Bardziej szczegółowo

o zmianie ustawy o ochronie prawnej odmian roślin i ustawy o nasiennictwie.

o zmianie ustawy o ochronie prawnej odmian roślin i ustawy o nasiennictwie. SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI KADENCJA Warszawa, dnia 28 kwietnia 2006 r. Druk nr 145 MARSZAŁEK SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Pan Bogdan BORUSEWICZ MARSZAŁEK SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Zgodnie

Bardziej szczegółowo

Przewidywane procedury rejestracji i kontroli uprawy odmian transgenicznych w Polsce

Przewidywane procedury rejestracji i kontroli uprawy odmian transgenicznych w Polsce NR 221 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 2002 EDWARD GACEK Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych, Słupia Wielka Przewidywane procedury rejestracji i kontroli uprawy odmian transgenicznych

Bardziej szczegółowo

Rolnictwo na terenie województwa zachodniopomorskiego

Rolnictwo na terenie województwa zachodniopomorskiego Rolnictwo na terenie województwa zachodniopomorskiego Marek Kalkowski 21.2.213 VI Polsko Niemiecki Dzień Rolnika Konferencja: Wymiana doświadczeń na temat zintegrowanej uprawy roślin Pasewalk, 21 luty

Bardziej szczegółowo

Ocena dostępności i jakości nasion warzyw z upraw ekologicznych

Ocena dostępności i jakości nasion warzyw z upraw ekologicznych Zakład Uprawy i Nawożenia Roślin Warzywnych Ocena dostępności i jakości nasion warzyw z upraw ekologicznych Autorzy: prof. dr hab. Stanisław Kaniszewski dr Anna Szafirowska Opracowanie redakcyjne: dr Ludwika

Bardziej szczegółowo

Ta uprawa się opłaca! Skąd wziąć nasiona soi?

Ta uprawa się opłaca! Skąd wziąć nasiona soi? .pl Ta uprawa się opłaca! Skąd wziąć nasiona soi? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 19 marca 2017 Coraz większe zainteresowanie konsumentów budzą produkty bez GMO. Aby zatem sprostać wymogom rynku,

Bardziej szczegółowo

Zebranie sekcji zbóż i roślin strączkowych. kwiecień, 2013 roku

Zebranie sekcji zbóż i roślin strączkowych. kwiecień, 2013 roku Zebranie sekcji zbóż i roślin strączkowych kwiecień, 2013 roku Plan spotkania:. 1. Podsumowanie sytuacji popytowo-podażowej na rynku zbóż jarych i roślin strączkowych w sezonie wiosna 2013 roku. 2. Prognozy

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 25 października 2012 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 25 października 2012 r. Dz.U.2012.1210 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 25 października 2012 r. w sprawie określenia gatunków roślin, dla których badanie OWT przeprowadza się według wytycznych UPOV lub

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 26 marca 2012 r. Poz Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 12 marca 2012 r.

Warszawa, dnia 26 marca 2012 r. Poz Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 12 marca 2012 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 26 marca 2012 r. Poz. 316 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 12 marca 2012 r. w sprawie określenia gatunków roślin, dla których

Bardziej szczegółowo

Dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany

Dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany Dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany Kto może ubiegać się o dopłaty? O dopłaty mogą ubiegać się producenci rolni w rozumieniu ustawy z

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z Konferencji Nasiennej w Turcji w dniach Konferencja Nasienna w Turcji //

Sprawozdanie z Konferencji Nasiennej w Turcji w dniach Konferencja Nasienna w Turcji // Sprawozdanie z Konferencji Nasiennej w Turcji w dniach 18-21.12.2017 Konferencja Nasienna w Turcji // 18-21.12.2017 1 Agenda Podsumowanie Konferencji Nasiennej Turecki Rynek Nasienny Konferencja Nasienna

Bardziej szczegółowo

Materiał porównawczy do ustawy z dnia 9 października 2009 r. o zmianie ustawy o nasiennictwie. (druk nr 674)

Materiał porównawczy do ustawy z dnia 9 października 2009 r. o zmianie ustawy o nasiennictwie. (druk nr 674) BIURO LEGISLACYJNE/ Materiał porównawczy Materiał porównawczy do ustawy z dnia 9 października 2009 r. o zmianie ustawy o nasiennictwie (druk nr 674) USTAWA z dnia 26 czerwca 2003 r. O NASIENNICTWIE (Dz.

Bardziej szczegółowo

Ewolucja przemysłu nasiennego - co o niej decyduje?

Ewolucja przemysłu nasiennego - co o niej decyduje? Ewolucja przemysłu nasiennego - co o niej decyduje? Autor: prof. dr hab. Sławomir Podlaski Data: 11 października 2018 Z roku na rok rośnie wartość sprzedanych nasion na rynku globalnym, jednak jak pokazują

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 19 stycznia 2015 r. Poz. 88 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 29 grudnia 2014 r.

Warszawa, dnia 19 stycznia 2015 r. Poz. 88 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 29 grudnia 2014 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 9 stycznia 05 r. Poz. 88 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ) z dnia 9 grudnia 04 r. w sprawie opłat związanych z oceną materiału siewnego

Bardziej szczegółowo

Porównanie wyników produkcyjnych gospodarstw w zależności od klas wielkości ekonomicznej

Porównanie wyników produkcyjnych gospodarstw w zależności od klas wielkości ekonomicznej Porównanie wyników produkcyjnych gospodarstw w zależności od klas wielkości ekonomicznej Krystyna Maciejak Dz. Ekonomiki i zarządzania gospodarstwem rolnym 18.10.2017 r. FADN to europejski system zbierania

Bardziej szczegółowo

Dopłaty z tytułu zuz ytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego

Dopłaty z tytułu zuz ytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego Dopłaty z tytułu zuz ytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany mającej charakter pomocy de minimis w rolnictwie w 2013 r. Agencja Rynku Rolnego udziela w ramach

Bardziej szczegółowo

Produkcja nasienna ziemniaka 1)

Produkcja nasienna ziemniaka 1) Produkcja nasienna ziemniaka 1) Według danych GIORiN, do kwalifikacji polowej w 2015 r. zgłoszono 2143 plantacje nasienne ziemniaka o łącznej powierzchni 5640 ha (w 2014 r. 2123 plantacje). Oznacza to,

Bardziej szczegółowo

Na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie (Dz.U. z 2019 r., poz. 568) zarządza się, co następuje:

Na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie (Dz.U. z 2019 r., poz. 568) zarządza się, co następuje: Decyzja Nr 10/N/2019 Dyrektora Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych z dnia 13 czerwca 2019 roku w sprawie określenia gatunków roślin rolniczych i warzywnych, dla których badania odrębności,

Bardziej szczegółowo

www.icppc.pl 34-146 Stryszów 156 Tel./fax. (033) 8797 114 E-mail: biuro@icppc.pl www.gmo.icppc

www.icppc.pl 34-146 Stryszów 156 Tel./fax. (033) 8797 114 E-mail: biuro@icppc.pl www.gmo.icppc www.icppc.pl 34-146 Stryszów 156 Tel./fax. (033) 8797 114 E-mail: biuro@icppc.pl www.gmo.icppc Międzynarodowa Koalicja dla Ochrony Polskiej Wsi International Coalition to Protect the Polish Countryside

Bardziej szczegółowo

Europejski System Jakości Zaprawiania Nasion

Europejski System Jakości Zaprawiania Nasion Europejski System Jakości Zaprawiania Nasion Ograniczenia w stosowaniu zapraw 2008 2010 Wymieranie pszczół w Niemczech spowodowane nieprofesjonalnym zaprawianiem nasion ograniczenia w stosowaniu skutecznych

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 15 grudnia 2017 r. Poz. 2354

Warszawa, dnia 15 grudnia 2017 r. Poz. 2354 Warszawa, dnia 15 grudnia 2017 r. Poz. 2354 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 4 grudnia 2017 r. w sprawie opłat związanych z oceną materiału siewnego Na podstawie art. 118 ustawy

Bardziej szczegółowo

Umowa licencyjna Nr... /2016

Umowa licencyjna Nr... /2016 Umowa licencyjna Nr... /2016 zawarta w dniu... w Zamartem pomiędzy: uprawnionym Hodowcą Hodowla Ziemniaka Zamarte Spółka z o.o. Grupa IHAR w Zamartem, ul. Parkowa 1, 89 430 Kamień Krajeński, NIP 561 13

Bardziej szczegółowo

Tytuł I Przepisy ogólne

Tytuł I Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/57 Dz.U. 2012 poz. 1512 Art. 1. 1. Ustawa reguluje sprawy: USTAWA z dnia 9 listopada 2012 r. 1), 2) o nasiennictwie Tytuł I Przepisy ogólne 1) rejestracji odmian oraz wytwarzania,

Bardziej szczegółowo

MOŻLIWOŚCI SEKTORA LEŚNO-DRZEWNEGO W ROZWOJU REGIONALNYM

MOŻLIWOŚCI SEKTORA LEŚNO-DRZEWNEGO W ROZWOJU REGIONALNYM MOŻLIWOŚCI SEKTORA LEŚNO-DRZEWNEGO W ROZWOJU REGIONALNYM Dr inż. Anna Żornaczuk-Łuba Zastępca dyrektora Departamentu Leśnictwa i Ochrony Przyrody Ministerstwo Środowiska Polanica Zdrój 23 maja 2014 r.

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 23 stycznia 2007 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 23 stycznia 2007 r. Dz.U.2007.23.140 2007.09.26 zm. Dz.U.2007.163.1158 1 2010.03.18 zm. Dz.U.2010.31.163 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 23 stycznia 2007 r. w sprawie szczegółowego sposobu oraz zakresu

Bardziej szczegółowo

Przedmowa 9 Początki hodowli i oceny odmian roślin warzywnych w Polsce Hodowla roślin kapustnych Znaczenie gospodarcze Systematy

Przedmowa 9 Początki hodowli i oceny odmian roślin warzywnych w Polsce Hodowla roślin kapustnych Znaczenie gospodarcze Systematy Przedmowa Przekazywana czytelnikowi książka jest podręcznikiem szczegółowej hodowli wybranych, uprawianych w Polsce gatunków roślin warzywnych. Do tej pory wydano w Polsce w 1967 roku jeden podręcznik

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 20 października 2015 r. Poz OBWIESZCZENIE. z dnia 22 września 2015 r.

Warszawa, dnia 20 października 2015 r. Poz OBWIESZCZENIE. z dnia 22 września 2015 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 20 października 2015 r. Poz. 1653 OBWIESZCZENIE Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 września 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu

Bardziej szczegółowo

STATUT Europejskiego Regionalnego Centrum Ekohydrologii w Łodzi, w Polsce pod auspicjami UNESCO

STATUT Europejskiego Regionalnego Centrum Ekohydrologii w Łodzi, w Polsce pod auspicjami UNESCO STATUT Europejskiego Regionalnego Centrum Ekohydrologii w Łodzi, w Polsce pod auspicjami UNESCO Artykuł 1 Status prawny i siedziba Centrum 1. Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii z siedziba w Łodzi,

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie 1)

USTAWA z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie 1) Kancelaria Sejmu s. 1/51 USTAWA z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie 1) 1) Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich: 1) dyrektywy

Bardziej szczegółowo

R o l n i c t w o e k o l o g i c z n e w P o l s c e w 2 0 0 3 roku

R o l n i c t w o e k o l o g i c z n e w P o l s c e w 2 0 0 3 roku G ł ó w n y I n s p e k t o r a t W y d z i a ł E k o l o g i i R o l n i c z e j R o l n i c t w o e k o l o g i c z n e w P o l s c e w 2 0 0 3 roku Z A T W I E R D Z A M G ł ó w n y I n s p e k t o

Bardziej szczegółowo

Nazwa projektu Projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniającego rozporządzenie w sprawie stawek opłat za usługi świadczone przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz

Bardziej szczegółowo

DECYZJE. uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 43 ust. 2,

DECYZJE. uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 43 ust. 2, 12.11.2018 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 284/31 DECYZJE DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2018/1674 z dnia 23 października 2018 r. zmieniająca decyzję Rady 2003/17/WE w odniesieniu do

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia... 2013 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia... 2013 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia... 2013 r. projekt w sprawie rodzaju opakowań materiału siewnego roślin rolniczych i warzywnych, sposobu ich zabezpieczania oraz szczegółowego

Bardziej szczegółowo

Wspieranie kontroli rynku w zakresie genetycznie zmodyfikowanych organizmów

Wspieranie kontroli rynku w zakresie genetycznie zmodyfikowanych organizmów Wspieranie kontroli rynku w zakresie genetycznie zmodyfikowanych organizmów Program: Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia

Bardziej szczegółowo

Kryteria doboru odmian na konkretne warunki klimatyczne Mgr inż. Marcin Behnke

Kryteria doboru odmian na konkretne warunki klimatyczne Mgr inż. Marcin Behnke Kryteria doboru odmian na konkretne warunki klimatyczne Mgr inż. Marcin Behnke Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Ustawowa definicja Wartości Gospodarczej Odmian (WGO) Art. 7. Za odmianę

Bardziej szczegółowo

Wnioski o materiał siewny - końcowy termin

Wnioski o materiał siewny - końcowy termin https://www. Wnioski o materiał siewny - końcowy termin Autor: mgr inż. Ewelina Marciniak Data: 20 czerwca 2019 Rolniku! Śpiesz się, złóż wniosek o przyznanie dopłaty z tytuły zużytego do siewu lub sadzenia

Bardziej szczegółowo

DYREKTYWA WYKONAWCZA KOMISJI 2014/20/UE

DYREKTYWA WYKONAWCZA KOMISJI 2014/20/UE L 38/32 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 7.2.2014 DYREKTYWA WYKONAWCZA KOMISJI 2014/20/UE z dnia 6 lutego 2014 r. określająca unijne klasy sadzeniaków elitarnych i kwalifikowanych oraz warunki i oznaczenia

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 7 czerwca 1990 r. o utworzeniu Agencji Rynku Rolnego

USTAWA z dnia 7 czerwca 1990 r. o utworzeniu Agencji Rynku Rolnego Kancelaria Sejmu s. 1/6 USTAWA z dnia 7 czerwca 1990 r. o utworzeniu Agencji Rynku Rolnego Art. 1. 1. Tworzy się państwową jednostkę organizacyjną pod nazwą Agencja Rynku Rolnego, zwaną dalej Agencją.

Bardziej szczegółowo

Europejski System Jakości Zaprawiania Nasion

Europejski System Jakości Zaprawiania Nasion Europejski System Jakości Zaprawiania Nasion Ograniczenia w stosowaniu zapraw 2008 2010 Wymieranie pszczół w Niemczech spowodowane nieprofesjonalnym zaprawianiem nasion ograniczenia w stosowaniu skutecznych

Bardziej szczegółowo

Krajowy rynek nasion traw i motylkowatych drobnonasiennych SEZON: 2016/2017. Spotkanie Sekcji Traw i MD (PIN) Będlewo, r.

Krajowy rynek nasion traw i motylkowatych drobnonasiennych SEZON: 2016/2017. Spotkanie Sekcji Traw i MD (PIN) Będlewo, r. Krajowy rynek nasion traw i motylkowatych drobnonasiennych SEZON: 2016/2017 Spotkanie Sekcji Traw i MD (PIN) Będlewo, 23-24.01.2018 r. Powierzchnia użytków rolnych w Polsce [tys. ha] Lp. Użytki rolne 2006

Bardziej szczegółowo

12950/17 kt/gt 1 DG B 2B

12950/17 kt/gt 1 DG B 2B Rada Unii Europejskiej Bruksela, 9 października 2017 r. (OR. en) 12950/17 AGRI 530 FAO 41 WYNIK PRAC Od: Sekretariat Generalny Rady Data: 9 października 2017 r. Do: Delegacje Nr poprz. dok.: 12473/17 Dotyczy:

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich Dz. U. 2016r. poz.792 z późn. zm.

USTAWA. z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich Dz. U. 2016r. poz.792 z późn. zm. USTAWA z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich Dz. U. 2016r. poz.792 z późn. zm. (stan prawny na 01.04.2017r.) Opracowano w Biurze Ubezpieczeń Rolnych Materiał opracowany

Bardziej szczegółowo

Misją spółki jest wdrażanie postępu biologicznego w produkcji roślinnej oraz dostarczanie rolnikom na terenie całego kraju dobrej jakości nasion

Misją spółki jest wdrażanie postępu biologicznego w produkcji roślinnej oraz dostarczanie rolnikom na terenie całego kraju dobrej jakości nasion KIEDYŚ Poznańska Hodowla Roślin, jako przedsiębiorstwo państwowe, została powołana w 1959 roku. W obecnej strukturze prawnej, spółki z o.o. istnieje od 1994 roku. Prace hodowlane zapoczątkowano w latach

Bardziej szczegółowo

CENY PRODUKTÓW ROLNYCH W MAJU 2011 r I-VI VII-XII IV V w złotych CENY SKUPU. Pszenica... 47,95 67,15 94,83 99,22 210,2 104,6

CENY PRODUKTÓW ROLNYCH W MAJU 2011 r I-VI VII-XII IV V w złotych CENY SKUPU. Pszenica... 47,95 67,15 94,83 99,22 210,2 104,6 Warszawa, 211.6.17 Produkty Ziarno zbóż (bez siewnego) - za 1 dt: CENY PRODUKTÓW ROLNYCH W MAJU 211 r. 211 I-VI VII-XII IV V w złotych CENY SKUPU V = 1 IV 211= 1 Pszenica... 47,95 67,15 94,83 99,22 21,2

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 29 kwietnia 2013 r. Poz. 513. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 18 kwietnia 2013 r.

Warszawa, dnia 29 kwietnia 2013 r. Poz. 513. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 18 kwietnia 2013 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 29 kwietnia 2013 r. Poz. 513 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie rodzaju opakowań materiału siewnego

Bardziej szczegółowo

Spis treści ISSN 1231-918 X ZASADY ORAZ SPOSOBY WYTWARZANIA I KWALIFIKACJI MATERIAŁU SIEWNEGO W KRAJACH CZŁONKOWSKICH UE... 2

Spis treści ISSN 1231-918 X ZASADY ORAZ SPOSOBY WYTWARZANIA I KWALIFIKACJI MATERIAŁU SIEWNEGO W KRAJACH CZŁONKOWSKICH UE... 2 HODOWLA ROŚLIN I NASIENNICTWO NR 3 KWARTALNIK POLSKIEJ IZBY NASIENNEJ Spis treści ZASADY ORAZ SPOSOBY WYTWARZANIA I KWALIFIKACJI MATERIAŁU SIEWNEGO W KRAJACH CZŁONKOWSKICH UE... 2 FRANCUSKI SEKTOR NASIENNY...

Bardziej szczegółowo

ogółem pastewne jadalne

ogółem pastewne jadalne Znaczenie roślin strączkowych w polskim rolnictwie Powierzchnia uprawy Powierzchnia zasiewów roślin strączkowych w Polsce w okresie ostatnich 25 lat ulegała dużym zmianom, największą powierzchnię, (ponad

Bardziej szczegółowo

ZAPRAWIANIE NASION NIBY DROBIAZG, A TO PODSTAWA NOWOCZESNEJ OCHRONY ROŚLIN

ZAPRAWIANIE NASION NIBY DROBIAZG, A TO PODSTAWA NOWOCZESNEJ OCHRONY ROŚLIN ZAPRAWIANIE NASION NIBY DROBIAZG, A TO PODSTAWA NOWOCZESNEJ OCHRONY ROŚLIN Polskie i zagraniczne firmy nasienne zrzeszone w PIN domagają się jak najszybszego finalnego uregulowania ustaw i przepisów wykonawczych

Bardziej szczegółowo

U Z A S A D N I E N I E. 1. Potrzeba i cel związania Rzeczypospolitej Polskiej Umową międzynarodową

U Z A S A D N I E N I E. 1. Potrzeba i cel związania Rzeczypospolitej Polskiej Umową międzynarodową U Z A S A D N I E N I E 1. Potrzeba i cel związania Rzeczypospolitej Polskiej Umową międzynarodową W dniu 22 marca 1990 r. została zawarta Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów

Bardziej szczegółowo

Cel prezentacji: Przedstawienie Unii Europejskiej jako instytucji i jej wpływu na gospodarki wewnątrz sojuszu oraz relacji z krajami spoza UE.

Cel prezentacji: Przedstawienie Unii Europejskiej jako instytucji i jej wpływu na gospodarki wewnątrz sojuszu oraz relacji z krajami spoza UE. Cel prezentacji: Przedstawienie Unii Europejskiej jako instytucji i jej wpływu na gospodarki wewnątrz sojuszu oraz relacji z krajami spoza UE. Plan prezentacji: 1. Ogólne informacje na temat UE i jej gospodarki

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIA OGÓLNE CELE I SPOSOBY REALIZACJI

POSTANOWIENIA OGÓLNE CELE I SPOSOBY REALIZACJI STATUT STOWARZYSZENIA NAUCZYCIELI JĘZYKA ANGIELSKIEGO W POLSCE (INTERNATIONAL ASSOCIATION OF TEACHERS OF ENGLISH AS A FOREIGN LANGUAGE IN POLAND, IATEFL POLAND) 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Stowarzyszenie

Bardziej szczegółowo

Nadzór nad stosowaniem materiału siewnego (uprawą odmian GMO)

Nadzór nad stosowaniem materiału siewnego (uprawą odmian GMO) Nadzór nad stosowaniem materiału siewnego (uprawą odmian GMO) nowa ustawa o nasiennictwie nowe zadanie dla Inspekcji Tadeusz Kłos Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa Zgodnie z art. 78 oraz art.

Bardziej szczegółowo

Założenia kontroli plantacji produkcyjnych w kierunku wykrywania autoryzowanych i nieautoryzowanych GMO

Założenia kontroli plantacji produkcyjnych w kierunku wykrywania autoryzowanych i nieautoryzowanych GMO Założenia kontroli plantacji produkcyjnych w kierunku wykrywania autoryzowanych i nieautoryzowanych GMO Sławomir Sowa Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB, Radzików Radzików 14.12.2015 Wprowadzenie zakazów

Bardziej szczegółowo

Trendy w robotyzacji przemysłu w Polsce i na świecie.

Trendy w robotyzacji przemysłu w Polsce i na świecie. Trendy w robotyzacji przemysłu w Polsce i na świecie. Potrzeby rozwojowe światowego przemysłu powodują, że globalny popyt na roboty przemysłowe odznacza się tendencją wzrostową. W związku z tym, dynamiczny

Bardziej szczegółowo

Licencje, certyfikaty, świadectwa 2015-03-01 18:16:42

Licencje, certyfikaty, świadectwa 2015-03-01 18:16:42 Licencje, certyfikaty, świadectwa 2015-03-01 18:16:42 2 Instytucją zajmującą się kwestiami norm technicznych i jakościowych oraz ich standaryzacją jest Koreańska Agencja Standardów i Technologii, która

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 24 marca 2017 r. Poz. 633 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 24 lutego 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu

Bardziej szczegółowo

O rolnictwie ekologicznym

O rolnictwie ekologicznym O rolnictwie ekologicznym Limanowa 23.02.2016 Ewa Smuk Stratenwerth Stowarzyszenie ZIARNO Co to jest rolnictwo ekologiczne? całościowy system gospodarowania, wspierający różnorodność biologiczną, cykle

Bardziej szczegółowo

o zmianie ustawy o nasiennictwie oraz ustawy o ochronie roślin.

o zmianie ustawy o nasiennictwie oraz ustawy o ochronie roślin. SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI KADENCJA Warszawa, dnia 28 marca 2006 r. Druk nr 106 MARSZAŁEK SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Pan Bogdan BORUSEWICZ MARSZAŁEK SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Zgodnie

Bardziej szczegółowo

Druk nr 1346 Warszawa, 12 lutego 2003 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ IV kadencja. Pan Marek Borowski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Druk nr 1346 Warszawa, 12 lutego 2003 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ IV kadencja. Pan Marek Borowski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Druk nr 1346 Warszawa, 12 lutego 23 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ IV kadencja Prezes Rady Ministrów RM 1-1-3 Pan Marek Borowski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust.

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 28 grudnia 2012 r. Poz USTAWA. z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie 1), 2) Tytuł I Przepisy ogólne

Warszawa, dnia 28 grudnia 2012 r. Poz USTAWA. z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie 1), 2) Tytuł I Przepisy ogólne DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 grudnia 2012 r. Poz. 1512 Art. 1. 1. Ustawa reguluje sprawy: USTAWA z dnia 9 listopada 2012 r. 1), 2) o nasiennictwie Tytuł I Przepisy ogólne

Bardziej szczegółowo

Dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany mające charakter pomocy de minimis

Dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany mające charakter pomocy de minimis Dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany mające charakter pomocy de minimis w rolnictwie Dopłaty są udzielane do powierzchni gruntów ornych

Bardziej szczegółowo

ZADANIA COBORU: 2. Badania OWT po wpisaniu odmian do rejestru.

ZADANIA COBORU: 2. Badania OWT po wpisaniu odmian do rejestru. ZADANIA COBORU: 1. Badania odmian mające na celu wpisanie odmian do krajowego rejestru (OWT, WGO - rośliny rolnicze) oraz przyznania wyłącznego prawa do odmiany. 2. Badania OWT po wpisaniu odmian do rejestru.

Bardziej szczegółowo

STATUT STOWARZYSZENIA ROTOPOL ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE

STATUT STOWARZYSZENIA ROTOPOL ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE STATUT STOWARZYSZENIA ROTOPOL ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Stowarzyszenie nosi nazwę: ROTOPOL w dalszych postanowieniach statutu zwane Stowarzyszeniem. 2. Stowarzyszenie jest zrzeszeniem osób fizycznych

Bardziej szczegółowo

Druk nr 188 Warszawa, 19 października 2005 r.

Druk nr 188 Warszawa, 19 października 2005 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ V kadencja Prezes Rady Ministrów RM 10-144-05 Druk nr 188 Warszawa, 19 października 2005 r. Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej V kadencji Szanowny Panie Marszałku,

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie 1)

USTAWA z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie 1) Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie 1) 1) Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich: 1) dyrektywy

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 14 września 2010 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 14 września 2010 r. Dziennik Ustaw Nr 183 13875 Poz. 1230 1230 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 14 września 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących wytwarzania

Bardziej szczegółowo

GRUPY PRODUCENTÓW ROLNYCH W OCHRONIE ŚRODOWISKA ROLNEGO

GRUPY PRODUCENTÓW ROLNYCH W OCHRONIE ŚRODOWISKA ROLNEGO GRUPY PRODUCENTÓW ROLNYCH W OCHRONIE ŚRODOWISKA ROLNEGO GRUPA PRODUCENTÓW ROLNYCH forma gospodarowania, której celem jest poprawa efektywności i towarowości produkcji określonego produktu rolnego lub grupy

Bardziej szczegółowo

RAPORT RYNKOWY ZBOŻA I OLEISTE POLSKA - UE - ŚWIAT

RAPORT RYNKOWY ZBOŻA I OLEISTE POLSKA - UE - ŚWIAT 1 14/2012 (3-16.IX.2012) RAPORT RYNKOWY ZBOŻA I OLEISTE POLSKA - UE - ŚWIAT POLSKA Pomimo rozpoczęcia prac polowych związanych z podorywkami i siewem rzepaku ozimego, podaż ziarna na rynku w dalszym ciągu

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Warszawa, dnia 26 marca 2019 r. Poz. 568

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Warszawa, dnia 26 marca 2019 r. Poz. 568 DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 26 marca 2019 r. Poz. 568 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu

Bardziej szczegółowo

Hodowla roślin genetyka stosowana

Hodowla roślin genetyka stosowana Hodowla roślin genetyka stosowana Hodowla roślin jest świadomą działalnością człowieka zmierzającą do wytworzenia nowych, ulepszonych odmian oraz zachowania istniejących odmian na nie zmienionym poziomie.

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie Nr 6. Ministra Rozwoju Regionalnego. z dnia 11 kwietnia w sprawie Komitetu Koordynacyjnego

Zarządzenie Nr 6. Ministra Rozwoju Regionalnego. z dnia 11 kwietnia w sprawie Komitetu Koordynacyjnego Zarządzenie Nr 6 Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 11 kwietnia 2007 w sprawie Komitetu Koordynacyjnego Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013 Na podstawie art. 7 ust. 4 pkt 5 ustawy

Bardziej szczegółowo

STATUT STOWARZYSZENIA NASZE JEZIORA

STATUT STOWARZYSZENIA NASZE JEZIORA STATUT STOWARZYSZENIA NASZE JEZIORA ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Stowarzyszenie nosi nazwę NASZE JEZIORA, w dalszych postanowieniach statutu zwane Stowarzyszeniem. 2. Stowarzyszenie jest zrzeszeniem

Bardziej szczegółowo

Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku, ze szczególnym uwzględnieniem turystyki wiejskiej

Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku, ze szczególnym uwzględnieniem turystyki wiejskiej Kierunki rozwoju do 2015 roku, ze szczególnym uwzględnieniem wiejskiej Katarzyna Sobierajska Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki Międzynarodowa Konferencja Perspektywy rozwoju i promocji

Bardziej szczegółowo

Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji

Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji Andrzej Kowalski Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB Katedra Rozwoju Obszarów Wiejskich Szkoła Główna Handlowa Warszawa kwiecień 2009 Wzajemne

Bardziej szczegółowo

wyrok, w którym orzekł, że Rzeczypospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 31 ust. 3 lit. b) tej dyrektywy.

wyrok, w którym orzekł, że Rzeczypospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 31 ust. 3 lit. b) tej dyrektywy. UZASADNIENIE Projekt ustawy o zmianie ustawy o mikroorganizmach i organizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz niektórych innych ustaw dokonuje nowelizacji obowiązującej obecnie ustawy z dnia 22 czerwca

Bardziej szczegółowo

Opinia do ustawy o organizacji rynku rybnego (druk nr 394)

Opinia do ustawy o organizacji rynku rybnego (druk nr 394) Warszawa, dnia 9 grudnia 2008 r. Opinia do ustawy o organizacji rynku rybnego (druk nr 394) I. Cel i przedmiot ustawy Celem uchwalonej na posiedzeniu Sejmu w dniu 5 grudnia ustawy o organizacji rynku rybnego

Bardziej szczegółowo

8,4 8,8 13,7 12,9 18,7 17,9 18,2

8,4 8,8 13,7 12,9 18,7 17,9 18,2 Produkcja nasienna ziemniaka 1) Tadeusz Oleksiak Według danych Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa (GIORiN), do kwalifikacji polowej w 2016 r. zgłoszono 2153 plantacje nasienne ziemniaków

Bardziej szczegółowo

Dopłaty do materiału siewnego

Dopłaty do materiału siewnego Dopłaty do materiału siewnego Agencja Rynku Rolnego uprzejmie informuje, że zgodnie z przepisem 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 lipca 2009 r. w sprawie terminów składania wniosków

Bardziej szczegółowo

Konferencja prasowa. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stanisława Kalemby. Zaawansowanie żniw, sytuacja na rynku zbóż i rzepaku

Konferencja prasowa. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stanisława Kalemby. Zaawansowanie żniw, sytuacja na rynku zbóż i rzepaku Konferencja prasowa Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stanisława Kalemby Zaawansowanie żniw, sytuacja na rynku zbóż i rzepaku W A R S Z A W A, 7 S I E R P N I A 2 0 1 3 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju

Bardziej szczegółowo

ZAPLECZE NAUKOWO- BADAWCZE I EDUKACYJNE DLA POTRZEB INTEGROWANEJ OCHRONY ROŚLIN

ZAPLECZE NAUKOWO- BADAWCZE I EDUKACYJNE DLA POTRZEB INTEGROWANEJ OCHRONY ROŚLIN ZAPLECZE NAUKOWO- BADAWCZE I EDUKACYJNE DLA POTRZEB INTEGROWANEJ OCHRONY ROŚLIN Dr inż. Stefan Wolny Zakład Upowszechniania, Wydawnictw i Współpracy z Zagranicą IOR - PIB IX Konferencja: RACJONALNA TECHNIKA

Bardziej szczegółowo

STATUT STOWARZYSZENIA RAZEM POKONAMY DEPRESJĘ

STATUT STOWARZYSZENIA RAZEM POKONAMY DEPRESJĘ STATUT STOWARZYSZENIA RAZEM POKONAMY DEPRESJĘ ROZDZIAŁ I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Stowarzyszenie działa pod nazwą "Razem pokonamy depresję". 2. Stowarzyszenie posiada osobowość prawną. 3. Stowarzyszenie

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY

Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 14.8.2017 r. COM(2017) 425 final 2017/0191 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie stanowiska, jakie należy przyjąć w imieniu Unii Europejskiej w odniesieniu do wniosków

Bardziej szczegółowo

Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie

Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Departament Hodowli i Ochrony Roślin Dorota Nowosielska (dorota.nowosielska@minrol.gov.pl; tel. (022)

Bardziej szczegółowo