Jak radzi ć sobie z zachowaniami trudnymi u dzieci? Włocławek, 2013

Transkrypt

1 Jak radzi ć sobie z zachowaniami trudnymi u dzieci? Włocławek, 2013

2 Zachowania trudne u dzieci to: 1.Nadpobudliwość. 2.Agresja. 3.Nieposłuszeństwo.

3 Umiejętność właściwego reagowania na zachowania trudne to: znajomość specyfiki rozwoju małego dziecka i umiejętność dokonywania bardziej wnikliwej diagnozy przyczyn.

4 Każde dziecko to inna osobowość zespół cech występujących w różnych konfiguracjach. Osobowość ta poddawana jest różnym czynnikom i wpływom. Potrzebna jest podstawowa wiedza o mechanizmach rozwoju dziecka w okresie przedszkolnym.

5 W rozwoju człowieka występuje 8 faz z tego 4 fazy są do momentu pójścia dziecka do szkoły. W każdej dzieje się coś ważnego i zakłócenia mają konsekwencje dla dalszego rozwoju i zachowania dziecka. I faza: Dziecku musi czuć się kochane, ma czuć się bezpieczne /psychicznie/ i musi wiedzieć, że może zwrócić się z problemami do bliskich. II faza: W sytuacjach konfliktowych dziecko musi być partnerem do rozmowy i nie może wychodzić pokonane. Trzeba pozwolić na autonomię w określonych wspólnie granicach, dać szansę na inicjatywy. III faza: Pojawia się problem poczucia winy i gdy sytuacje, zadania przekraczają możliwości dziecka. IV faza: Przełom pójścia do szkoły: tu w zależności od sytuacji ujawnia się przedsiębiorczość (wie co robi i akceptuje swoje ograniczenia) lub poczucie niższości (nie jest gotowe na wyzwania, jakie niesie ze sobą szkoła).

6 Małe dziecko potrzebuje przede wszystkim zaspokojenia potrzeb: VII potrzeba samorealizacji VI potrzeby estetyczne V potrzeba wiedzy i rozumienia IV potrzeba szacunku III potrzeba przynależności i miłości II potrzeba bezpieczeństwa I potrzeby fizjologiczne Ważne są postawy rodzicielskie, systemy wychowania, klimat szczerości, zaufania i szacunku.

7 Zachowania trudne s ą uwarunkowane wieloma czynnikami, które tkwi ą zarówno w samej jednostce, jak i w jej otoczeniu. Na osobowość i zachowanie dziecka mają wpływ: czynniki genetyczne, choroby w okresie okołoporodowym, zdarzenia traumatyczne, wpływ środowiska rodzinnego, przedszkolnego, rówieśniczego, inne.

8 Radzenie sobie z sytuacjami trudnymi to : rozpoznanie objawów, ustalenie przyczyn, konsultacje ze specjalistami, skuteczne metody pracy pedagogicznej, edukacja rodziców, jednolite oddziaływania w rodzinie, przedszkolu, szkole.

9 Poznawanie dziecka współpraca z rodziną * Nie uda się to bez udziału rodziny to rodzina jest źródłem istotnej wiedzy o dziecku. Dlatego nauczyciele przeprowadzają wywiad z rodzicami. * Te dwa środowiska muszą współpracować, aby rozpoznać jakie dziecko jest i ustalić wspólne oddziaływania, szczególnie w sytuacji problemów. Niezbędne są systematyczne kontakty i ustalenia. * Rodzice powinni posiadać wiedzę o tym, jak przebiega rozwój małego dziecka i czego to dziecko potrzebuje, by stworzyć odpowiednie warunki i poradzić sobie z problemami. Niezbędna jest zatem edukacja psychologiczno-pedagogiczna rodziny.

10 Zachowanie nadpobudliwe - objawy: Sfera ruchowa: niepokój ruchowy w sferze motoryki dużej i małej /niemożność pozostania w bezruchu/, wstawanie, chodzenie, bieganie, wymachiwanie rękoma, kiwanie się, drobne ruchy kończyn, manipulowanie przedmiotami będącymi w zasięgu dziecka. Sfera poznawcza: trudności w skupieniu uwagi, wzmożony odruch orientacyjny /przerzucanie uwagi z obiektu na obiekt/, pochopność lub pobieżność myślenia. Sfera emocjonalna: nieopanowane, silne reakcje emocjonalne, wzmożona ekspresja uczuć, zwiększona wrażliwość emocjonalna na bodźce - często towarzyszy jej nasilona aktywność ruchowa oraz poznawcza. Objawy nadpobudliwości mogą dotyczyć jednej sfery, dwóch lub wszystkich sfer.

11 Zachowanie nadpobudliwe - przyczyny: A. Predyspozycje organiczne / układ nerwowy/ Nieprawidłowy rozwój dynamiki procesów nerwowych - przejawy to: słabość procesów nerwowych, przewaga pobudzania nad hamowaniem, wyraźna labilność układu nerwowego, Mikrodeficyty - parcjalne uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego - przejawy to niski próg pobudzenia, mała odporność na frustrację, nietolerancja na zmianę otoczenia, nadwrażliwość na hałasy, płaczliwość.

12 Zachowanie nadpobudliwe - przyczyny: B. Warunki środowiskowe Środowisko rodzinne - warunki bytowe, struktura, atmosfera (niezaspokojone potrzeby, konflikty, osobowość rodziców), system wychowawczy, postawy rodzicielskie (odrzucenie, nadmierne wymagania, nadmierna ochrona, unikanie), Środowisko pozarodzinne przedszkole- oddziałuje poprzez określone wymagania, relacje społeczne, jakich dziecko doświadcza, Sytuacje traumatyczne utrata bliskiej osoby, silne zagrożenie.

13 Nadpobudliwo ść postępowanie: Dziecku, które żyje w chaosie trzeba stworzyć uporządkowany świat poprzez stworzenie reguł i zasad dziecko musi czuć się pewnie i bezpiecznie. Powinno wiedzieć co wolno, czego nie wolno i jakie to ma swoje konsekwencje. Kalendarz dnia: Dotyczy zarówno przedszkola jak i domu!

14 Nadpobudliwo ść - postępowanie: Ograniczyć liczbę bodźców emocjonalnych, Gdy dochodzi do konfliktu, w chwili pobudzenia dziecka sprawę należy rozpatrzyć, gdy dziecko uspokoi się /chyba, że wymaga natychmiastowej reakcji/. Trzeba pokazać dziecku jak można naprawić szkodę lub wyrządzone zło. Regulować reakcje emocjonalne poprzez zainteresować dziecko czymś nowym lub skłonić do refleksji. Prowadzić zabawy i ćwiczenia dotyczące myślenia przyczynowo-skutkowego, wymyślania zakończenia, zmiany odwracalne i nieodwracalne. Uczyć dzieci przewidywać w zabawie: Co by było gdyby np. Ktoś wszedł na lód na jeziorze

15 Nadpobudliwo ść postępowanie: Nie dawać dziecku zbyt trudnych zadań, Dawać krótkie i wyraźne polecenia, w razie potrzeby powtarzać kilkakrotnie lub przypominać, Cel zadania musi być bliski, Pomagać w dokończeniu zadań, chwalić, Angażować dzieci do pomagania, przygotowania zajęć, powierzać różne funkcje (uczą się spokojnego planowego działania), Powierzać zadania polegające na klasyfikowaniu, porządkowaniu.

16 Nadpobudliwo ść postępowanie: Zajęcia ruchowe przeplatać zajęciami spokojnymi, cichymi, Organizować dzień w sposób planowy i regularny, Na terenie przedszkolnym, podwórku zwracać szczególną uwagę na te dzieci, Wprowadzać zasady, umowy (stanowiące kodeks) także w domu, Przypominać o umowach, egzekwować je, Nie stosować kar fizycznych ani nie krzyczeć na dziecko, Stała linia wychowania, spokojna atmosfera, kontrola i pomoc dorosłych.

17 Agresja u dzieci przyczyny: Okazywanie złości, agresja wynika z cierpienia, zrodzonego z braku miłości i braku zaspokojenia podstawowych potrzeb - jest odwetem. Często złe zachowania to zwracanie na siebie uwagi, szukanie sposobu na kontakt z drugim człowiekiem, na bycie zauważonym, szukanie uznania, wsparcia - znowu - zaspokojenia potrzeb. Sposób postępowania rodziców lub środowiska to czasem zbyt rygorystyczne wymagania - dzieci te mają niską samoocenę brak zaspokojenia potrzeb. Nieprawidłowe zachowania dziecka bardzo często są reakcją na niejasne zasady oceniania, niesprawiedliwość, chaos organizacyjny, brak konsekwencji.

18 Agresja u dzieci - przyczyny Wrogie relacje pomiędzy dorosłymi i dziećmi lub w grupie rówieśniczej. Agresja może być instynktem lub zachowaniem wyuczonym. W rozwoju człowieka występuje mechanizm modelowania: My dorośli jesteśmy modelami, a dziecko jest obserwatorem i uczy się. Dzieci agresywne nie potrafią uświadamiać sobie swoich emocji i ich przyczyn. Złe wzorce bez rozmowy, wyjaśnienia to milczące poparcie bajki, gry komputerowe, filmy.

19 Agresja to często objaw słabości, braku zaspokojenia potrzeb... stąd ważnym elementem obserwacji jest poznanie samooceny dziecka i jego potrzeb, oczekiwa ń, sposobu myślenia.

20 Czasami agresja dziecka to prowokacja. Dlatego hasłem i głównym wskazaniem, którym powinien się kierować dorosły jest: Nie daj się wciągnąć na ring! Zamiast ganić zachowanie nieprawidłowe, dorosły modeluje zachowanie pożądane. Istotny jest klimat społeczny w grupie i rodzinie.

21 Nieposłuszeństwo, czyli niespełnienie polece ń. Działania dorosłych wobec dziecka: *Wyznaczanie reguł i granic, * Ustalenie zachowań akceptowanych i nieakceptowanych, * Nieprzestrzeganie reguł musi mieć swoje konsekwencje.

22 Techniki komunikowania si ę z dzieckiem: Komunikaty typu ja Aktywne słuchanie Techniki asertywne Negocjowanie

23 Aktywne słuchanie Umiejętność powtórzenia tego, co się usłyszało/parafrazowanie, Zrozumienie emocji, szczerość, Zachęcenie do szukania rozwiązań pokazanie innych możliwości, Danie wyboru podczas podejmowania decyzji. Nie wolno!: Oskarżać, wypominać, udzielać rad, upokarzać, moralizować, rozczulać się

24 Asertywność umiejętność wyrażania opinii, krytyki, potrzeb, życzeń, poczucia winy, umiejętność odmawiania, umiejętność przyjmowania krytyki, ocen i pochwał, autentyczność, elastyczność zachowania, świadomość siebie (wad, zalet, opinii), wrażliwość na innych ludzi, stanowczość i zdecydowanie. nie poddawanie się zbyt łatwo manipulacjom i naciskom emocjonalnym innych osób.

25 Gdy asertywnie wyrażasz krytyk ę: Pochwal na początku. Wspomnij o własnym błędzie. Mów patrząc w oczy. Nie podkreślaj mową ciała dezaprobaty /wyjątek! /. Nie krytykuj przy innych. Nie czekaj z krytyką, zrób to zaraz po fakcie. Nie powtarzaj zarzutu. Krytykuj zachowanie nie osobę. Nie dowcipkuj, nie pozwalaj sobie na złośliwości. Traktuj swoja ocenę jako jedną z możliwych, dopuszczając, że możesz się mylić. Nie pytaj o motywy krytykowanego zachowania. Unikaj słów nigdy i zawsze. Mów tylko o jednej sytuacji. Używaj zachęt, tak aby naprawienie błędu wydawało się łatwe. Pozwól zachować twarz. Staraj się, aby po rozmowie rozmówca był mimo wszystko zadowolony.

26 Pamiętajmy, nie ma dzieci złych, s ą tylko dzieci skrzywdzone, zaniedbane, niewłaściwie kochane. To one stwarzaj ą trudności wychowawcze.

27 Rola współpracy z rodzin ą: Rodzice są pierwszymi i najważniejszymi wychowawcami swoich dzieci. To oni ponoszą konsekwencje wykroczeń swoich nieletnich dzieci. Przedszkole ma wspierać rodziców w ich wychowawczej roli. Przedszkole nie może zastępować rodziców. Dziecko przebywa tu kilka godzin w ciągu dnia, resztę czasu powinno spędzać w domu, i to rodzice powinni interesować się tym, co dziecko robi, jaką ogląda bajkę, w co gra, jak spędza wolny czas.

28 Co więc powinni robi ć rodzice, gdy ich dziecko sprawia trudnoś ci wychowawcze? Nie udawaj, że twoje dziecko nie sprawia trudności wychowawczych, jeżeli są na niego skargi, jeżeli późno wraca do domu, jeżeli kłamie. Poznaj prawdę o swoim dziecku i przyjmij ją. Postaraj się szukać przyczyn złego zachowania. Nie broń dziecka na siłę, nie obwiniaj innych za jego naganne czyny. Ucz go odpowiedzialności za to, co robi. Kary stosuj z umiarem, przemyśl dokładnie, jak i za co karzesz, bądź konsekwentny. Szukaj pomocy u fachowców: w szkole, w poradni pedagogiczno-psychologicznej. Rozmawiaj o problemach wychowawczych z innymi rodzicami. Czytaj fachową literaturę pedagogiczno-psychologiczną. Bądź odpowiedzialnym rodzicem. Pamiętaj, że skuteczni są tylko ci rodzice, którzy łączą swoje słowa z jednoznaczną postawą moralną. Bądź wzorem dla swojego dziecka!

29 Formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla rodziców to: porady, konsultacje, warsztaty, szkolenia.

30 Zasady udzielania pomocy w przedszkolu: Korzystanie z pomocy psychologicznopedagogicznej w przedszkolu jest dobrowolne i nieodpłatne. Pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje dyrektor przedszkola. Pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielają nauczyciele oraz specjaliści wykonujący zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w szczególności psycholodzy, pedagodzy, logopedzi, posiadający kwalifikacje do prowadzenia zajęć specjalistycznych.

31 Procedura radzenia sobie z zachowaniami trudnymi: 1.Rozpoznanie objawów. 2. Ustalenie przyczyn. 3. Ewentualne konsultacje ze specjalistami. 4. Dobry klimat, metody pracy nauczycieli. 5.Jednolite oddziaływania w rodzinie i przedszkolu. 6.Ewentualnie formy pomocy psychologicznopedagogicznej w placówce. 7.Analiza skuteczności, ewentualne konsultacje ze specjalistami.

32 Dziękuj ę za uwag ę! Na podstawie materiałów szkoleniowych J. Pytlarczyk opracowała M. Rosińska Nauczyciel PP Nr 19 Bajka