Zespół Szkół im. Jarosława Iwaszkiewicza w Sochaczewie

Transkrypt

1 Wymagania dla klasy III A liceum ogólnokształc cego WIEDZA O SPOŁECZE STWIE/zakres rozszerzony/ Wymagania edukacyjne zostały opracowane na podstawieś Katarzyna Panimasz Plan wynikowy z wiedzy o społecze stwie do programu nauczania W centrum uwagi dla zakresu rozszerzonego cz ć II Wyd. Nowa Era UWAGAś aby uzyskać ocen wy sz nale y wykazać si tak e znajomo ci wymaga na oceny ni sze. Temat lekcji Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Uwagi PRAWO Prawo i systemy prawne 2: wyja nia znaczenie terminówś norma prawna, przepis prawny, hipoteza, dyspozycja, sankcja omawia cechy charakterystyczne normy prawnej omawia budow normy prawnej według struktury trójelementowej 3: wyja nia znaczenie terminówś ródła prawa, prawo pozytywne (stanowione), prawo zwyczajowe, prawo precedensowe, prawo religijne, prawo mi dzynarodowe, prawo krajowe, gał prawa, prawo miejscowe, prawo publiczne, prawo prywatne, prawo materialne, prawo formalne, prawo cywilne, prawo karne, prawo administracyjne charakteryzuje system prawa stanowionego opisuje cechy charakterystyczne prawa precedensowego i prawa zwyczajowego wymienia cechy prawa krajowego i miejscowego charakteryzuje prawo prywatne i publiczne przedstawia cechy i zasady prawa cywilnego oraz prawa karnego charakteryzuje prawo administracyjne omawia zasad zupełno ci systemu prawnego wyja nia, na czym polega hierarchiczno ć systemu prawnego 4: wyja nia znaczenie terminówś norma sankcjonowana, norma sankcjonuj ca, system prawa, prawo naturalne, precedens, zwyczaj, prawo karne materialne, prawo karne formalne omawia budow normy prawnej według koncepcji norm sprz onych wskazuje ró nice mi dzy materialnymi a formalnymi ródłami prawa przedstawia cechy ró ni ce prawo mi dzynarodowe od innych rodzajów prawa opisuje ró nice mi dzy prawem materialnym i formalnym oraz mi dzy prawem prywatnym i publicznym porównuje prawo stanowione z prawem naturalnym charakteryzuje rodzaje prawa karnego 5: wyja nia znaczenie terminówś normy generalno-abstrakcyjne, normy konkretno-indywidualne porównuje ró ne koncepcje budowy normy prawnej przedstawia charakter sankcji w normie prawnej wyja nia, na czym polega cywilnoprawna metoda regulacji stosunku prawnego tłumaczy, na czym polega administracyjnoprawna metoda regulacji stosunku prawnego omawia rodzaje niezgodno ci w systemie prawnym i sposoby ich usuwania wyja nia dylematy zwi zane z wyst powaniem zale no ci mi dzy prawem krajowym i mi dzynarodowym Rzeczpospolita Polska jako pa stwo prawa 6: wyja nia, na czym polega zjawisko inflacji prawa i ocenia jego konsekwencje w yciu społecznym i dla obywateli 2: wyja nia znaczenie terminówś konstytucja, ustawa, rozporz dzenie, praworz dno ć, Trybunał Konstytucyjny, Urz d Rzecznika Praw Obywatelskich, Najwy sza Izba Kontroli, s dzia, ławnik, kodeks omawia cechy charakterystyczne Konstytucji RP okre la, które instytucje strzeg praworz dno ci w Polsce wymienia gał zie prawa i kodeksy obowi zuj ce w Polsce 1

2 3: wyja nia znaczenie terminówś rozporz dzenie z moc ustawy, ratyfikacja, dyrektywa, statut, apelacja, kasacja, dwuinstancyjno ć post powania s dowego, skarga konstytucyjna, niezawisło ć s dziowska, niezale no ć s dów, immunitet s dziowski charakteryzuje ródła prawa w Polsce omawia znaczenie uchwał i rozporz dze w hierarchii aktów prawnych przedstawia cechy charakterystyczne aktów prawa wewn trznego i aktów prawa miejscowego omawia zasady pa stwa prawa wymienia rodki odwoławcze od wyroków s dów oraz instrumenty chroni ce wolno ci i prawa obywatelskie wyja nia, na czym polega zasada niezawisło ci s dziowskiej tłumaczy, na czym polega zasada niezale no ci s dów i jak jest realizowana w praktyce przedstawia rol i zadania ławników charakteryzuje kodeksy prawa obowi zuj ce w Polsce 4: wyja nia znaczenie terminówś przepisy wykonawcze, przepisy porz dkowe, rozporz dzenie unijne, decyzja, zalecenie wyja nia, jakie cechy konstytucji decyduj o jej szczególnej formie opisuje kategorie ratyfikowanych umów mi dzynarodowych charakteryzuje rodzaje aktów prawnych stanowionych przez organy UE omawia rodzaje aktów prawa miejscowego przedstawia warunki wyst pienia praworz dno ci formalnej i materialnej wymienia i charakteryzuje gwarancje pa stwa prawnego omawia gwarancje umo liwiaj ce przestrzeganie zasady niezawisło ci s dziowskiej opisuje prawa i odpowiedzialno ć s dziów w Polsce okre la warunki, które musi spełnić kandydat na ławnika wyja nia ró nice mi dzy s dzi a ławnikiem 5: charakteryzuje stosunki mi dzy prawem unijnym a prawem krajowym przedstawia standardy pa stwa prawa obowi zuj ce w relacjach pa stwa z obywatelem wyja nia, jakie czynniki mog mieć wpływ na negatywne postrzeganie stanu prawa w pa stwie przez obywateli Prawo cywilne i rodzinne 6: ocenia, czy III RP jest pa stwem prawa ocenia, czy pa stwo polskie jest pa stwem praworz dnym ocenia, czy w Polsce s respektowane standardy pa stwa prawa w relacjach pa stwa z obywatelem ocenia rol ławników w polskim systemie sprawiedliwo ci 2: wyja nia znaczenie terminówś powód, pozwany, mał e stwo opisuje podstawowe zasady prawa cywilnego wyja nia, dlaczego mał e stwo jest instytucj prawn omawia prawa i obowi zki rodziców przedstawia prawa i obowi zki dzieci 3: wyja nia znaczenie terminówś osoba fizyczna, osoba prawna, zdolno ć prawna, zdolno ć do czynno ci prawnych, odpowiedzialno ć cywilna, rozwód, separacja, konkubinat przedstawia podział prawa cywilnego okre la warunki wyst pienia pełnej i ograniczonej zdolno ci do czynno ci prawnych wymienia rodzaje odpowiedzialno ci cywilnej i ich cechy charakterystyczne podaje warunki zawarcia mał e stwa i jego skutki prawne 2

3 wyja nia, w jakich sytuacjach nast puje uniewa nienie mał e stwa lub dochodzi do separacji tłumaczy, na czym polega władza rodzicielska 4: wyja nia znaczenie terminówś apelacja, skarga kasacyjna, za alenie, orzeczenie s dowe opisuje cechy prawa cywilnego przedstawia ró nice mi dzy osob fizyczn a osob prawn omawia konsekwencje posiadania zdolno ci prawnej i zdolno ci do czynno ci prawnych opisuje zasady post powania cywilnego omawia rodzaje post powa przed s dami cywilnymi przedstawia cechy orzecze s dowych wymienia cechy charakterystyczne rodków odwoławczych w procesach cywilnych omawia rodzaje mał e stw wyja nia ró nice mi dzy mał e stwem a konkubinatem 5: wymienia przyczyny i przejawy kryzysu mał e stwa we współczesnym społecze stwie wyja nia przyczyny niezadowolenia obywateli z działalno ci s dów Prawo karne 6: ocenia, czy społeczne przyzwolenie na kary cielesne wobec dzieci jest słuszne i zgodne z prawem 2: wyja nia znaczenie terminówś przest pstwo, wykroczenie, zbrodnia, wyst pek omawia zasady odpowiedzialno ci karnej wymienia kary i rodki karne przewidziane w polskim prawie 3: wyja nia znaczenie terminówś czyn zabroniony, prokurator, oskar yciel, oskar ony, podejrzany, skazany, obro ca, pełnomocnik, apelacja, wiadek tłumaczy ró nice mi dzy przest pstwem a wykroczeniem wymienia rodzaje przest pstw charakteryzuje zasady prawa karnego i post powania karnego wymienia uczestników post powania karnego omawia prawa przysługuj ce ofierze, oskar onemu i wiadkom 4: wyja nia znaczenie terminówś wina umy lna, wina nieumy lna, oskar yciel publiczny, oskar yciel prywatny, oskar yciel posiłkowy, kasacja zwyczajna, kasacja nadzwyczajna, wiadek incognito, wiadek koronny omawia funkcje i zadania organów procesowych oraz stron procesowych w post powaniu karnym przedstawia rol przedstawicieli procesowych w procesie karnym wymienia rodzaje czynno ci procesowych omawia rodzaje kasacji i ich skutki prawne opisuje rol i zadania oskar yciela posiłkowego 5: wyja nia znaczenie terminówś kontratyp, dewolutywno ć, suspensywno ć przedstawia cele post powania przygotowawczego i czynno ci w nim podejmowane omawia przebieg post powania głównego w procesie karnym charakteryzuje post powanie odwoławcze, warunki apelacji i jej konsekwencje wyja nia ró nice mi dzy przest pstwami ciganymi z oskar enia publicznego i prywatnego formułuje stanowisko w sporze o to, co jest wa niejsze w zapobieganiu przest pczo ciś surowo ć czy nieuchronno ć kary Prawo administracyjne 6: ocenia rol oskar ycieli posiłkowych w procesie karnym 2: wyja nia znaczenie terminuś akt administracyjny przedstawia cechy charakterystyczne aktów administracyjnych 3

4 wymienia kryteria wa no ci aktu administracyjnego 3: wyja nia znaczenie terminówś decyzja, postanowienie, odwołanie, za alenie, skarga omawia normy post powania administracyjnego opisuje struktur administracji publicznej i s downictwa administracyjnego w Polsce charakteryzuje rodzaje aktów administracyjnych przedstawia przebieg post powania administracyjnego opisuje uwarunkowania uchylenia lub zmiany decyzji 4: wyja nia znaczenie terminówś biegły, skarga kasacyjna wymienia kryteria stwierdzenia niewa no ci decyzji administracyjnej przedstawia struktur i zadania NSA omawia rodzaje post powania administracyjnego przedstawia rol i zadania uczestników post powania administracyjnego wyja nia ró nice mi dzy decyzj a postanowieniem tłumaczy ró nice mi dzy odwołaniem a za aleniem omawia zasady wnoszenia skargi do wojewódzkiego s du administracyjnego przedstawia zasady wnoszenia skargi kasacyjnej do NSA 5: wymienia zadania poszczególnych izb NSA wyja nia, jakie czynniki ograniczaj mo liwo ć skutecznego załatwienia spraw z zakresu prawa administracyjnego Obywatel wobec prawa 6: ocenia, jakie znaczenie i skuteczno ć ma mo liwo ć odwoływania si od decyzji administracyjnych 2: wyja nia znaczenie terminówś pozew, zawiadomienie o popełnieniu przest pstwa, konsument wymienia podmioty uprawnione do wiadczenia pomocy prawnej 3: przedstawia zakres i zasady udzielania pomocy prawnej omawia obowi zki podmiotów wiadcz cych pomoc prawn wymienia obligatoryjne elementy pozwu wypełnia wzór zawiadomienia o popełnieniu przest pstwa wypełnia wzór odwołania od decyzji administracyjnej podaje prawa konsumentów 4: omawia zasady sporz dzania pozwu w sprawie cywilnej wymienia dodatkowe elementy pozwu wyja nia, na czym polega nieprocesowy tryb spraw cywilnych przedstawia zasady składania zawiadomienia o popełnieniu przest pstwa omawia zasady sporz dzania odwołania od decyzji administracyjnej 5: przedstawia czynniki, które sprzyjaj rozwojowi wiadomo ci prawnej obywateli i j ograniczaj omawia społeczne skutki niskiego poziomu wiedzy prawnej obywateli Stosunki mi dzynarodowe w wymiarze globalnym 6: ocenia wiadomo ć społeczn obywateli STOSUNKI MI DZYNARODOWE 2: wyja nia znaczenie terminuś mocarstwo okre la podmioty stosunków mi dzynarodowych wymienia mocarstwa i organizacje mi dzynarodowe maj ce wpływ na sytuacj mi dzynarodow w XX i XXI w. 4

5 3: wyja nia znaczenie terminówś stosunki mi dzynarodowe, ład (porz dek) mi dzynarodowy, globalna Północ, globalne Południe przedstawia cechy charakterystyczne podmiotów prawa mi dzynarodowego omawia zasady prawa mi dzynarodowego charakteryzuje ład mi dzynarodowy okre la cechy współczesnego układu sił na wiecie wymienia i opisuje kryteria podziału na globaln Północ i globalne Południe omawia przyczyny dysproporcji pomi dzy Północ a Południem przedstawia formy pomocy rozwojowej dla krajów Południa 4: wyja nia znaczenie terminówś podmiot prawa mi dzynarodowego, ład westfalski, porz dek wiede ski, ład wersalski, ład jałta ski (zimnowojenny), ład postzimnowojenny, dekolonizacja opisuje podmioty stosunków mi dzynarodowych b d ce i nieb d ce podmiotami prawa mi dzynarodowego charakteryzuje specyficzne podmioty prawa mi dzynarodowego opisuje cechy społeczno ci mi dzynarodowej omawia rodzaje ładu mi dzynarodowego przedstawia współczesne podziały wiata okre la ró nice mi dzy globaln Północ a globalnym Południem 5: przedstawia ródła mi dzynarodowego prawa publicznego omawia rozwój stosunków mi dzynarodowych w staro ytno ci i redniowieczu opisuje cechy charakterystyczne ładu westfalskiego, wiede skiego, wersalskiego, jałta skiego, postzimnowojennego charakteryzuje procesy wywieraj ce najwi kszy wpływ na obecny porz dek mi dzynarodowy Globalizacja współczesnego wiata 6: ocenia zaanga owanie krajów Północy w pomoc krajom Południa ocenia współczesny układ sił na wiecie z punktu widzenia bezpiecze stwa mi dzynarodowego 2: wyja nia znaczenie terminuś globalizacja omawia cechy charakterystyczne globalizacji opisuje pozytywne i negatywne skutki globalizacji 3: wyja nia znaczenie terminówś internacjonalizacja, społecze stwo wielokulturowe, polityka zrównowa onego rozwoju, alterglobali ci charakteryzuje proces globalizacji w wymiarze gospodarczym, politycznym, komunikacyjnym, ekologicznym i kulturowym wyja nia, jak rol we współczesnym wiecie odgrywaj korporacje mi dzynarodowe, organizacje pozarz dowe i media omawia cele i sposoby działania alterglobalistów 4: wyja nia znaczenie terminówś regionalizacja polityczno-gospodarcza, makdonaldyzacja, antyglobali ci wymienia i opisuje etapy globalizacji przedstawia wymiary globalizacji charakteryzuje rol i znaczenie wiatowej Organizacji Handlu, Banku wiatowego i Mi dzynarodowego Funduszu Walutowego we współczesnym wiecie omawia ró nice mi dzy alterglobalistami i antyglobalistami okre la przyczyny nieskuteczno ci działa zmierzaj cych do zahamowania procesu globalizacji 5: wyja nia znaczenie terminuś tzw. efekt motyla identyfikuje postacieś Anthony ego Giddensa, Zygmunta Baumana, Josepha E. Stiglitza wymienia aktorów globalizacji i okre la ich znaczenie 6: ocenia proces globalizacji we współczesnym wiecie ocenia, który z wymiarów globalizacji ma obecnie najwi ksze znaczenie omawia i ocenia zjawiska zwi zane z globalizacj 5

6 Współczesne konflikty mi dzynarodowe ocenia działalno ć wiatowej Organizacji Handlu, Banku wiatowego i Mi dzynarodowego Funduszu Walutowego 2: wyja nia znaczenie terminówś konflikt mi dzynarodowy, wojna, terroryzm wyja nia, dlaczego terroryzm jest najwi kszym zagro eniem współczesno ci okre la przyczyny współczesnych konfliktów zbrojnych wymienia metody rozwi zywania sporów 3: wyja nia znaczenie terminówś geopolityka, konflikt zbrojny, cyberterroryzm, pacyfizm charakteryzuje przyczyny współczesnych konfliktów zbrojnych omawia metody działa terrorystów i ich motywy tłumaczy, jakie jest znaczenie współpracy mi dzynarodowej dla zwalczania terroryzmu przedstawia działalno ć pacyfistów i pozarz dowych organizacji pacyfistycznych charakteryzuje dyplomatyczne i s dowe metody pokojowego rozstrzygania sporów wymienia czynniki, które decyduj o tym, e wi kszo ć konfliktów zbrojnych toczy si obecnie w rejonach wiata zaliczanych do globalnego Południa 4: wyja nia znaczenie terminuś geoekonomia identyfikuje postacieś Alberta Einsteina, Lwa Tołstoja, Mahatmy Gandhiego, Martina Luthera Kinga podaje przyczyny konfliktów zbrojnych w przeszło ci omawia typologi współczesnych konfliktów przedstawia rodzaje terroryzmu charakteryzuje terroryzm polityczny wymienia organizacje polityczne uznane za terrorystyczne opisuje reakcje społeczno ci mi dzynarodowej na terroryzm wymienia pozarz dowe organizacje pacyfistyczne wyja nia, dlaczego współczesne konflikty lokalne maj najcz ciej charakter globalny przedstawia inicjatywy na rzecz pokoju, demokracji i praw człowieka podejmowane przez laureatów Pokojowej Nagrody Nobla 5: opisuje strategie walki z terroryzmem podaje przykłady mi dzynarodowych reakcji na terroryzm wyja nia, jakie znaczenie we współczesnym wiecie ma Pokojowa Nagroda Nobla Organizacja Narodów Zjednoczonych 6: ocenia skuteczno ć rozwi zywania konfliktów we współczesnym wiecie ocenia, czy walka z terroryzmem przynosi efekty 2: wyja nia znaczenie terminuś Organizacja Narodów Zjednoczonych zna dat podpisania Karty Narodów Zjednoczonych (26 czerwca 1945 r.) omawia cele i zasady działania ONZ wymienia organy ONZ 3: wyja nia znaczenie terminówś Zgromadzenie Ogólne, Rada Bezpiecze stwa, Sekretariat, Mi dzynarodowy Trybunał Sprawiedliwo ci, Rada Gospodarcza i Społeczna, organizacje wyspecjalizowane zna dat konferencji w San Francisco (kwiecie czerwiec 1945 r.) identyfikuje postać Ban Ki-Moona charakteryzuje kompetencje Zgromadzenia Ogólnego, Rady Bezpiecze stwa, Sekretariatu i Mi dzynarodowego Trybunału Sprawiedliwo ci omawia skład Zgromadzenia Ogólnego i Rady Bezpiecze stwa wyja nia, co składa si na System Narodów Zjednoczonych wymienia organizacje wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych omawia rol ONZ po II wojnie wiatowej i po zako czeniu zimnej wojny 4: wyja nia znaczenie terminówś Liga Narodów, Rada Powiernicza 6

7 zna daty powstania Ligi Narodów (1919 r.), podpisania Karty atlantyckiej (1941 r.), podpisania Deklaracji Narodów Zjednoczonych (1942 r.) charakteryzuje cele i działalno ć Ligi Narodów omawia znaczenie Karty atlantyckiej i Deklaracji Narodów Zjednoczonych dla powstania ONZ przedstawia okoliczno ci powstania ONZ opisuje sposób działania Zgromadzenia Ogólnego, Rady Bezpiecze stwa, Sekretariatu i Mi dzynarodowego Trybunału Sprawiedliwo ci przedstawia kompetencje i sposób działania Rady Gospodarczej i Społecznej charakteryzuje zadania organizacji wyspecjalizowanych Narodów Zjednoczonych opisuje kierunki działalno ci ONZ zapisane w Milenijnych Celach Rozwoju omawia cele i przejawy reformy ONZ 5: zna daty powstania UNICEF (1946 r.), UNESCO (1945 r.), UNHCR (1950 r.), FAO (1945 r.), ILO (1946 r.), IAEA (1957 r.), WHO (1948 r.), UNIDO (1966 r.) charakteryzuje udział Polski w pracach ONZ i organizacji wyspecjalizowanych przedstawia okoliczno ci powstania Ligi Narodów opisuje metody podejmowania decyzji w Zgromadzeniu Ogólnym, Radzie Bezpiecze stwa, Sekretariacie i Mi dzynarodowym Trybunale Sprawiedliwo ci wyja nia, czego dotycz kontrowersje wokół reformy ONZ tłumaczy, jaki wpływ ma ONZ na codzienne ycie obywateli ró nych pa stw Mi dzynarodowy system bezpiecze stwa 6: ocenia funkcjonowanie Ligi Narodów i jej wpływ na sytuacj mi dzynarodow w dwudziestoleciu mi dzywojennym ocenia rol i działalno ć ONZ we współczesnym wiecie 2: wyja nia znaczenie terminówś Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (NATO), Organizacja Bezpiecze stwa i Współpracy w Europie (OBWE) zna dat zawarcia Traktatu północnoatlantyckiego (1949 r.) charakteryzuje cele i zadania NATO omawia koncepcj bezpiecze stwa OBWE 3: wyja nia znaczenie terminówś operacja pokojowa, izolacjonizm, przymierze, koalicja, partnerstwo strategiczne, sojusz zna dat powstania OBWE (1995 r.) przedstawia cele i zadania operacji pokojowych ONZ omawia warunki członkostwa w NATO podaje przykłady i cele wybranych operacji NATO charakteryzuje regionalne systemy bezpiecze stwa i współpracy na wiecie 4: wyja nia znaczenie terminówś trwała neutralno ć, neutralno ć tymczasowa, hegemonizm, polityka neutralno ci, bezpiecze stwo zbiorowe, bezpiecze stwo kooperatywne, wspólnota bezpiecze stwa zna dat podpisania traktatu brukselskiego ustanawiaj cego Uni Zachodnioeuropejsk (1948 r.) i lata obrad Konferencji Bezpiecze stwa i Współpracy w Europie ( r.) opisuje strategie interwencji pokojowych ONZ przedstawia okoliczno ci powstania NATO omawia proces poszerzania NATO charakteryzuje struktur NATO przedstawia okoliczno ci powstania OBWE okre la zasi g oddziaływania OBWE i struktur organizacji wyja nia, na czym polega ró nica mi dzy unilateralnymi a multilateralnymi strategiami zapewniania bezpiecze stwa 5: charakteryzuje relacje mi dzy pa stwami NATO a pa stwami nieczłonkowskimi opisuje unilateralne i multilateralne sposoby zapewniania bezpiecze stwa omawia argumenty odnosz ce si krytycznie do operacji pokojowych prowadzonych obecnie na wiecie porównuje cele i metody działania NATO i OBWE 7

8 Integracja europejska po II wojnie wiatowej 6: ocenia skuteczno ć działania wiatowych, europejskich i regionalnych systemów bezpiecze stwa i współpracy 2: wyja nia znaczenie terminówś Europejska Wspólnota W gla i Stali (EWWiS), Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG), Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom), zna daty powołania EWWiS (1951 r.), podpisania traktatów rzymskich (1957 r.) wymienia przyczyny integracji europejskiej omawia cele i zadania EWG i Euratomu 3: wyja nia znaczenie terminówś Unia Zachodnioeuropejska (UZ), Rada Europy, Konferencja Bezpiecze stwa i Współpracy w Europie (KBWE), Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) zna daty powstania Rady Europy (1949 r.), obrad Konferencji Bezpiecze stwa i Współpracy w Europie ( r.), pierwszych wyborów do Parlamentu Europejskiego (1979 r.), układu z Schengen (1985 r.), traktatu z Maastricht (1992 r.) identyfikuje postacieś Winstona Churchilla, Jeana Monneta, Roberta Schumana, Paul-Henriego Spaaka, Alcide De Gasperiego, Konrada Adenauera wskazuje na mapie etapy rozszerzania wspólnot wymienia etapy integracji europejskiej po II wojnie wiatowej omawia cele i zadania EWWiS wymienia ojców zało ycieli zjednoczonej Europy opisuje etapy rozszerzania wspólnot wyja nia cele unii gospodarczej, monetarnej i politycznej według traktatu z Maastricht omawia struktur UE opart na trzech filarach przedstawia cele i zadania Rady Europy charakteryzuje cele i zadania KBWE 4: wyja nia znaczenie terminówś Paneuropa, dwubiegunowy układ sił, Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), Europejska Wspólnota Obronna (EWO), Europejska Wspólnota Polityczna (EWP) zna daty realizacji planu Marshalla ( r.), powstania RWPG (1949 r.), planu Schumana (1950 r.), powstania EFTA (1960 r.), podpisania traktatu o fuzji (1965 r.), zawarcia traktatu amsterdamskiego (1997 r.), podpisania Jednolitego aktu europejskiego (1986 r.) identyfikuje postacieś George a Marshalla, Charles a de Gaulle a wyja nia, z czego wynika europejska jedno ć i ró norodno ć przedstawia przyczyny i okoliczno ci integracji europejskiej po II wojnie wiatowej tłumaczy, jaki wpływ na integracj europejsk miał plan Marshalla porównuje koncepcje integracji europejskiej po II wojnie wiatowej opisuje, na czym polegał plan Schumana wyja nia, dlaczego EWO i EWP poniosły fiasko przedstawia rol ojców zało ycieli w procesie integracji europejskiej wyja nia, na czym polegała idea Europy ojczyzn charakteryzuje etapy gospodarczej i politycznej integracji Europy omawia rol traktatu z Maastricht dla integracji europejskiej przedstawia relacje mi dzy Rad Europy a UE 5: zna daty ogłoszenia planu Marshalla (1947 r.), powołania EWO (1952 r.) i EWP (1953 r.) identyfikuje postacie: Richarda Coudenhove-Kalergiego, Aristide a Brianda omawia ide zjednoczeniow Europy na przestrzeni dziejów od staro ytno ci do XIX w. przedstawia okoliczno ci pojawienia si idei zjednoczeniowych na pocz tku XX w. charakteryzuje ide Paneuropy i próby jej realizacji opisuje ide integracji Europy autorstwa Aristide a Brianda wyja nia, dlaczego idea zjednoczeniowe pojawiaj ce si na pocz tku XX w. nie zostały zrealizowane omawia pierwsze plany zjednoczenia Europy po II wojnie wiatowej 8

9 przedstawia stosunek opinii publicznej do postanowie traktatu z Maastricht charakteryzuje pozytywne i negatywne aspekty wyst powania ró nic w poziomie rozwoju gospodarczego mi dzy krajami członkowskimi UE Jak funkcjonuje Unia Europejska? 6: ocenia znaczenie traktatów rzymskich dla integracji europejskiej wydaje opini na temat roli UE we współczesnej Europie ocenia, jaki sposób przynale no ć do UE wpływa na rozwój pa stw członkowskich ocenia wpływ członkostwa w UE na ycie codzienne obywateli 2: wyja nia znaczenie terminówś Parlament Europejski, Rada Europejska, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwo ci UE okre la zasady ustrojowe UE wymienia instytucje Unii Europejskiej podaje nazwy organów doradczych UE 3: wyja nia znaczenie terminówś zasada subsydiarno ci (pomocniczo ci), Rada UE, Trybunał Obrachunkowy UE, Europejski Bank Centralny, Unia Gospodarcza i Walutowa, polityka regionalna (spójno ci) opisuje zasady ustrojowe UE przedstawia kompetencje Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady UE, Komisji Europejskiej, Trybunału Sprawiedliwo ci UE, Trybunału Obrachunkowego UE oraz Europejskiego Banku Centralnego omawia znaczenie wprowadzenia wspólnej waluty wyja nia, na czym polega polityka regionalna UE przedstawia struktur dochodów i wydatków bud etowych UE 4: wyja nia znaczenie terminówś traktat amsterdamski, traktat nicejski, traktat lizbo ski, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójno ci zna daty podpisania traktatu amsterdamskiego (1997 r.), traktatu nicejskiego (2001 r.), traktatu lizbo skiego (2007 r.) wymienia najwa niejsze postanowienia traktatów rewizyjnych przedstawia skład i funkcjonowanie Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady UE, Komisji Europejskiej, Trybunału Sprawiedliwo ci UE okre la zadania wysokiego przedstawiciela UE do spraw zagranicznych i polityki bezpiecze stwa przedstawia skład Europejskiego Banku Centralnego omawia skład i zadania organów doradczych UE opisuje etapy powołania Unii Gospodarczej i Walutowej przedstawia mechanizmy finansowania polityki regionalnej charakteryzuje proces legislacyjny w UE opisuje procedur bud etow UE 5: omawia charakter i znaczenie traktatów rewizyjnych opisuje wpływ traktatów rewizyjnych na suwerenno ć pa stw członkowskich przedstawia relacje mi dzy Komisj Europejsk a innymi instytucjami UE charakteryzuje sposób podejmowania decyzji w Radzie UE wyja nia, jak rol w procesie legislacyjnym odgrywaj Komisja Europejska, Parlament Europejski i Rada UE Europa w ród wiatowych mocarstw 6: ocenia praktyczne stosowanie zasady subsydiarno ci i solidarno ci w polityce UE ocenia, czy system organów UE jest zorganizowany na zasadzie trójpodziału władzy 2: przedstawia rol Europy we współczesnym wiecie okre la znaczenie Stanów Zjednoczonych w polityce mi dzynarodowej 3: wyja nia znaczenie terminówś federacja, konfederacja omawia cechy UE jako federacji i konfederacji 9

10 opisuje relacje mi dzy UE a Stanami Zjednoczonymi charakteryzuje stosunki UE z innymi pot gami współczesnego wiata podaje przykłady korzy ci płyn cych z funkcjonowania europejskiego społecze stwa obywatelskiego dla UE i jej obywateli 4: wyja nia, co upodabnia UE do pa stwa jako podmiotu prawa mi dzynarodowego wyja nia, dlaczego nie udało si wprowadzić w ycie Konstytucji dla Europy wskazuje zjawiska, które maj wpływ na proces kształtowania si europejskiego społecze stwa obywatelskiego omawia przyczyny słabo ci idei europejskiego społecze stwa obywatelskiego podaje przykłady współpracy i rywalizacji UE z innymi silnymi gospodarczo podmiotami na wiecie porównuje polityk zagraniczn USA i UE 5: identyfikuje postacie Jacques a Derridy, Jürgena Habermasa wyja nia, na czym polegaj rz dy wielopoziomowe UE i jaki maj wpływ na pa stwa członkowskie charakteryzuje ide sieciowej Europy przedstawia zało enia koncepcji europeizacji horyzontalnej omawia cechy europejskiego społecze stwa obywatelskiego według koncepcji europeizacji horyzontalnej Polska polityka zagraniczna 6: ocenia wpływ koncepcji europeizacji horyzontalnej na kształtowanie si europejskiego społecze stwa obywatelskiego ocenia rol Europy we współczesnym wiecie ocenia znaczenie USA w polityce mi dzynarodowej poddaje ocenie stosunki mi dzy UE a USA 2: wyja nia znaczenie terminówś polityka zagraniczna, racja stanu, ambasada okre la metody i rodki realizacji polityki zagranicznej omawia cele i działania polityki zagranicznej III RP 3: wyja nia znaczenie terminówś Trójk t Wyszehradzki, rodkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu (CEFTA), konsulat generalny, konsulat honorowy, misja, stałe przedstawicielstwo zna daty powstania Trójk ta Wyszehradzkiego (1991 r.), powołania CEFTA (1992 r.) charakteryzuje wewn trzne i zewn trzne uwarunkowania polskiej polityki zagranicznej podaje nazwy najwa niejszych struktur regionalnych, w których uczestniczy Polska wymienia rodzaje polskich placówek dyplomatycznych omawia proces wł czania si Polski do NATO i UE przedstawia polskie oczekiwania wobec UE wyja nia, na czym polega europeizacja polskiej polityki zagranicznej omawia relacje Polski z s siadami 4: wyja nia znaczenie terminówś Trójk t Weimarski, Rada Pa stw Morza Bałtyckiego, Inicjatywa rodkowoeuropejska, Instytut Polski, partnerstwo wschodnie zna daty powołania Trójk ta Weimarskiego (1991 r.), Rady Pa stw Morza Bałtyckiego (1992 r.), Inicjatywy rodkowoeuropejskiej (1992 r.), podpisania traktatów o dobrym s siedztwie i przyja ni z RFN i Czechosłowacj (1991 r.) oraz z Ukrain i Federacj Rosyjsk (1992 r.), nawi zania stosunków polskobiałoruskich (1992 r.), podpisania traktatu o przyjaznych stosunkach i dobros siedzkiej współpracy z Litw (1994 r.), zawieszenia relacji z Białorusi (1999 r.) przedstawia relacje mi dzy polityk zagraniczn i wewn trzn charakteryzuje cele polityki zagranicznej omawia rol dyplomacji w kształtowaniu polityki zagranicznej opisuje proces budowania nowych relacji Polski z pa stwami Europy Zachodniej omawia cele organizacji regionalnych, w których uczestniczy Polska 10

11 wyja nia rol, jak w polityce zagranicznej UE odgrywa partnerstwo wschodnie opisuje relacje Polski z Francj, USA i Chinami 5: omawia ró nice mi dzy realistami i neoliberałami w podej ciu do kształtowania polityki zagranicznej charakteryzuje proces budowania nowych powi za regionalnych omawia wpływ europeizacji polskiej polityki zagranicznej na współprac regionaln wyja nia znaczenie relacji dwustronnych w polskiej polityce zagranicznej charakteryzuje ewolucj polskiej polityki zagranicznej po 1989 r. Polska w Unii Europejskiej 6: ocenia relacje Polski z s siadami ocenia geopolityczne poło enie Polski oraz jego pozytywne i negatywne aspekty 2: wyja nia znaczenie terminuś Europass zna dat wej cia Polski do UE (1 maja 2004 r.) omawia skutki akcesji Polski do UE wyja nia, jakie znaczenie ma Europass 3: wyja nia znaczenie terminówś referendum akcesyjne, dopłaty bezpo rednie zna daty podpisania traktatu akcesyjnego w Atenach (kwiecie 2003 r.), referendum akcesyjnego (czerwiec 2003 r.) identyfikuje postacie Krzysztofa Skubiszewskiego, Danuty Hübner, Aleksandra Kwa niewskiego charakteryzuje reguły funkcjonowania europejskiego rynku wewn trznego przedstawia zasady poruszania si obywateli polskich po obszarze UE wymienia uprawnienia wynikaj ce z posiadania obywatelstwa europejskiego omawia rol i zadania Urz du Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich przedstawia procedur wnoszenia skarg do rzecznika omawia perspektywy nauki i pracy za granic 4: wyja nia znaczenie terminuś kryteria kopenhaskie zna daty podpisania układu o stowarzyszeniu (1991 r.), opracowania kryteriów kopenhaskich (1993 r.), rozpocz cia negocjacji akcesyjnych (1997 r.), ratyfikacji traktatu akcesyjnego (lipiec 2003 r.) identyfikuje postacie Jana Kułakowskiego, Jana Truszczy skiego omawia okoliczno ci ratyfikacji traktatu akcesyjnego charakteryzuje proces wst powania Polski do Unii Europejskiej wymienia fundusze europejskie, z których korzysta Polska omawia wpływ rodków unijnych na rozwój gospodarczy i naukowy Polski charakteryzuje rol rodków unijnych w rozwoju rolnictwa omawia zakres wsparcia organizacji pozarz dowych ze rodków UE charakteryzuje programy UE skierowane do młodzie y 5: zna daty powołania Komitetu Integracji Europejskiej (1996 r.), przyj cia Narodowej strategii integracji (1997 r.) przedstawia etapy procesu negocjacyjnego w akcesji Polski do UE wskazuje utrudnienia w wykorzystywaniu przez Polsk rodków unijnych charakteryzuje rol rodków unijnych w rozwoju administracji publicznej omawia pozytywne i negatywne aspekty korzystania z funduszy unijnych przez polskich obywateli oraz instytucje unijne Czym s prawa 6: ocenia z wielu perspektyw skutki integracji Polski z UE ocenia korzy ci płyn ce z członkostwa w UE dla przeci tnego obywatela PRAWA CZŁOWIEKA 2: wyja nia znaczenie terminuś prawa człowieka 11

12 człowieka? omawia cechy charakterystyczne praw obywatelskich przedstawia funkcje praw człowieka 3: zna daty uchwalenia Deklaracji praw człowieka i obywatela (1789 r.), Powszechnej deklaracji praw człowieka (1948 r.) charakteryzuje o wieceniow genez praw człowieka omawia cechy trzech generacji praw człowieka wyja nia, na czym polega uniwersalizm praw człowieka opisuje przyczyny naruszania praw i wolno ci w ró nych pa stwach 4: omawia ide praw człowieka od staro ytno ci do XVIII w. wyja nia zmiany w podej ciu do praw człowieka w XIX i na pocz tku XX w. wymienia prawa człowieka przypisane do kolejnych generacji okre la prawa zaliczane do czwartej generacji praw człowieka opisuje przykłady pa stw, w których łamane s prawa człowieka omawia stan przestrzegania praw człowieka na wiecie 5: wyja nia, dlaczego uniwersalizm praw człowieka jest kwestionowany porównuje stopie przestrzegania praw człowieka w re imach autorytarnych i totalitarnych oraz pa stwach demokratycznych wiatowy i europejski system ochrony praw człowieka 6: ocenia stan przestrzegania praw człowieka na wiecie 2: wymienia elementy wchodz ce w skład mi dzynarodowego systemu ochrony praw człowieka okre la, w jaki sposób jest zbudowany system ochrony praw człowieka w Europie 3: zna daty uchwalenia Powszechnej deklaracji praw człowieka (1948 r.), Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolno ci (1950 r.), Paktów praw człowieka (1966 r.), podpisania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (2000 r.), powstania Organizacji Bezpiecze stwa i Współpracy w Europie (1995 r.) wymienia najwa niejsze akty uchwalone przez ONZ wprowadzaj ce standardy praw człowieka charakteryzuje skład, cele i działalno ć Mi dzynarodowego Trybunału Karnego oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka omawia procedur post powania przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka charakteryzuje system ochrony praw człowieka w UE omawia funkcje organizacji pozarz dowych w zakresie ochrony praw człowieka wymienia przykłady organizacji pozarz dowych zajmuj cych si ochron praw człowieka 4: zna daty powstania Komisji Praw Człowieka ONZ (1946 r.), Rady Praw Człowieka ONZ (2006 r.), Mi dzynarodowego Trybunału Karnego (1998 r.), Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (1959 r.), utworzenia Urz du Komisarza Praw Człowieka Rady Europy (1999 r.), podpisania Europejskiej karty społecznej (1961 r.) charakteryzuje skład i działalno ć Komitetu Praw Człowieka przedstawia skład, zadania i działalno ć Rady Praw Człowieka omawia działalno ć Urz du Wysokiego Komisarza do spraw Praw Człowieka oraz Urz du Komisarza Praw Człowieka Rady Europy wymienia formalne warunki przyj cia skargi indywidualnej przez Europejski Trybunał Praw Człowieka omawia wpływ OBWE na przestrzeganie praw człowieka na wybranym przykładzie charakteryzuje działania organizacji pozarz dowych zajmuj cych si ochron praw człowieka 5: omawia rol Powszechnej deklaracji praw człowieka i Paktów praw człowieka w budowaniu mi dzynarodowego systemu ochrony praw człowieka omawia znaczenie Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolno ci dla budowania europejskiego systemu ochrony praw człowieka wyja nia, jak rol odgrywa Karta praw podstawowych Unii Europejskiej w systemie ochrony praw człowieka UE porównuje uniwersalny i europejski system ochrony praw człowieka 12

13 Ochrona praw człowieka w Polsce 6: ocenia skuteczno ć działania uniwersalnego i europejskiego systemu ochrony praw człowieka 2: wymienia wolno ci oraz prawa człowieka i obywatela zapisane w Konstytucji RP charakteryzuje cele i zadania pomocy społecznej w Polsce 3: wyja nia znaczenie terminuś skarga konstytucyjna okre la warunki ograniczenia praw i wolno ci obywateli RP zapisane w Konstytucji RP wskazuje rodki ochrony praw człowieka w Polsce okre lone w Konstytucji RP omawia procedur składania skargi konstytucyjnej omawia zadania Urz du Rzecznika Praw Obywatelskich i Urz du Rzecznika Praw Dziecka 4: charakteryzuje działalno ć Urz du Rzecznika Praw Obywatelskich i Urz du Rzecznika Praw Dziecka przedstawia realizacj praw socjalnych w Polsce opisuje działania polskiego rz du wpływaj ce na popraw przestrzegania praw człowieka omawia problem przestrzegania praw mniejszo ci narodowych, etnicznych i religijnych 5: omawia wybrane programy Helsi skiej Fundacji Praw Człowieka w Polsce monitoruj ce stan praw człowieka w III RP wymienia zjawiska, które negatywnie wpływaj na stopie przestrzegania praw człowieka w Polsce wyja nia, dlaczego rozbudowane prawa socjalne umo liwiaj władzy pa stwowej wi ksz ingerencj w ycie obywateli 6: dokonuje oceny stopnia realizacji praw socjalnych w Polsce ocenia rol pa stwa i organizacji pozarz dowych w udzielaniu pomocy społecznej obywatelom wydaje opini na temat respektowania praw człowieka w Polsce ocenia, w jakim stopniu w Polsce s przestrzegane prawa mniejszo ci narodowych, etnicznych i religijnych 13