Adresaci usług Usługa. Osoby z Osoby starsze niepełnosprawnościami piecza zastępcza Usługi informacyjne X X X Poradnictwo, w tym specjalistyczne

Transkrypt

1 Załącznik nr 2 Badanie Diagnoza sektora usług społecznych w województwie wielkopolskim wraz z rekomendacjami oparte jest o ramę teoretyczną opartą na 3 głównych osiach: 1. Katalogu usług kierowanych do osób starszych, osób z niepełnosprawnościami, rodzin, w tym pieczy zastępczej oraz wewnętrznych profilów tych grup opracowanych w ramach projektu pn. Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej. 2. Koncepcji deinstytucjonalizacji zawartej w Ogólnoeuropejskich wytycznych dotyczących przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności. 3. Warunkach realizacji projektów dotyczących usług społecznych określonych w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata oraz dokumentach regionalnych związanych z wdrażaniem Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Najważniejsze dla realizacji badania założenia zostały przedstawione poniżej. Wykonawca jest zobowiązany wziąć je pod uwagę przy konstruowaniu koncepcji badania, a także wykorzystywać podczas realizacji badania i analizie i interpretacji danych. 1. Katalog usług Poniższa tabela przedstawia zestawiony katalog usług wchodzących w zakres badania w zbiorczym zestawieniu. Zestawienie to powstało w oparciu o katalogi usług kierowanych do osób starszych, osób z niepełnosprawnościami, rodzin, w tym pieczy zastępczej, opracowanych w ramach projektu pn. Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej oraz informacji o kluczowych formach wsparcia możliwych w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata

2 Adresaci usług Usługa Osoby z Rodziny, w tym Osoby starsze niepełnosprawnościami piecza zastępcza Usługi informacyjne Poradnictwo, w tym specjalistyczne Praca socjalna ( w tym indywidualna, grupowa i środowiskowa) Mediacje x Terapia indywidualna i rodzinna (w tym oddziaływania x korekcyjno-edukacyjne) Usługi aktywizujące (w tym WTZ*, CIS*, KIS*, Integracja społeczna) Inicjowanie i wspieranie grup samopomocy x x Interwencja kryzysowa (w tym telefon zaufania) Usługi opiekuńcze, w tym specjalistyczne usługi opiekuńcze Stacjonarna opieka całodobowa (np. Dom Pomocy Społecznej, domy seniora) Placówki opiekuńczowychowawcze Usługi wsparcia dziennego (np. Dzienny Dom Pomoc Społecznej, Środowiskowy Dom Samopomocy) Mieszkanie o charakterze wspieranym (mieszkanie chronione, treningowe i wspomagane)* Adaptacja mieszkania Wspieranie procesów usamodzielnienia Rodziny wspierające Wsparcie funkcji opiekuńczej rodziny poprzez placówkę wsparcia dziennego (w formie opiekuńczej, specjalistycznej, pracę podwórkową realizowaną przez wychowawcę) Asystent rodziny Zapewnienie funkcjonowania rodzinnych form pieczy

3 zastępczej (rodzin zastępczych, w tym spokrewnionych, niezawodowych, zawodowych, rodzinnych domów dziecka) Zapewnienie funkcjonowania instytucjonalnych form pieczy zastępczej (w tym placówki opiekuńczo-wychowawcze, regionalne placówki opiekuńczoterapeutyczne, interwencyjne ośrodki preadopcyjne) Koordynator pieczy zastępczej Rodziny pomocowe Szkolenia (kandydaci na rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka) Wsparcie psychologicznopedagogiczne dla rodzin w procesie adopcji Asystent ON Usługi zdrowotne i rehabilitacyjne (np. zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny), x Uwaga: W przypadku usług oznaczonych gwiazdką (*) Wykonawca będzie bazować na wynikach badań zrealizowanych uprzednio na zlecenie Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Poznaniu, które zostaną udostępnione Wykonawcy. W analizie mogą również zostać uwzględnione usługi wykraczające poza powyższy katalog, których realizacja jest uzasadniona ze względu na potrzeby adresatów. Wszystkie cele szczegółowe odnoszą się do obszarów wsparcia skierowanych do: a) osób starszych (w wieku poprodukcyjnym) Kategoryzacja (profile) osób starszych wiąże się i determinuje zróżnicowaną ofertę usług adresowaną ze względu na profile psychofizyczne tych osób. Oferta obejmuje nie tylko zaspokojenie potrzeb biologicznych, ale i potrzeb wyższego rzędu (poczucie bezpieczeństwa, potrzeby samorealizacji czy też potrzeb kulturalnych, oraz potrzebę uznania i poczucia własnej wartości). Oferta usługowa uwzględnia także usługi, które mają wyraźnie charakter profilaktyczny w stosunku do procesu marginalizowania i wykluczania osób starszych. Biorąc pod uwagę: poziom sprawności fizycznej/mobilność w codziennym funkcjonowaniu; sprawność intelektualną/stan zdrowia psychicznego; sytuację rodzinną (osoba samotna/zamieszkująca samotnie, osoba zamieszkująca z rodziną);

4 wyodrębnione zostały następujące istotne z punktu widzenia pakietu usług profile osób starszych: Profil 1. Osoby zdolne do samodzielnego funkcjonowania w środowisku zamieszkania przy zapewnieniu wsparcia. Osoby sprawne i o ograniczonej sprawności, mobilne (tzn. zdolne do poruszania się w środowisku samodzielnie, w tym z użyciem sprzętu ortopedycznego lub z niewielką pomocą/wsparciem innych osób), których sprawność intelektualna i stan zdrowia psychicznego umożliwia funkcjonowanie w miejscu zamieszkania i zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych. Profil 2. Osoby zdolne do funkcjonowania w środowisku zamieszkania przy zapewnieniu wsparcia. Osoby mobilne, o ograniczonej sprawności intelektualnej lub wykazujące zaburzenia psychiczne, niewymagające całodobowej opieki i pielęgnacji; Osoby o ograniczonej sprawności, mobilne tylko w obrębie mieszkania w tym zużyciem sprzętu ortopedycznego lub z pomocą innych osób niewymagające całodobowej opieki i pielęgnacji; Osoby niemobilne, niewymagające całodobowej opieki i pielęgnacji. Profil 3. Osoby niezdolne do funkcjonowania w środowisku zamieszkania. Osoby czasowo wymagające wzmożonej/całodobowej opieki lub pielęgnacji; Osoby stale wymagające całodobowej opieki. Skróty nazw wyróżnionych wyżej kategorii (profile 1, 2, 3) zostały użyte w wyszczególnieniu pakietu usług w rubryce adresaci usług. 1 Obowiązkowy pakiet usług pomocy i integracji społecznej zawiera zestawienie usług, które instytucje pomocy społecznej są zobowiązane świadczyć na rzecz poszczególnych adresatów (pakiet minimum). Optymalny pakiet usług pomocy i integracji społecznej stanowi wskazówkę, jak budować kompleksową i zintegrowaną ofertę usług kierowanych do osób starszych. Usługi Pakiet usług Adresaci usług Praca socjalna Profile 1, 2, 3 Interwencja kryzysowa Profile 1,2,3 Obowiązkowy Usługi mieszkaniowe Profile 1, 2, 3 (w tym mieszkanie chronione, dom pomocy społecznej) 1 Opracowano na podstawie: Krzysztof Balon, Grażyna Rutkowska, Joanna Staręga-Piasek, Katarzyna Stec, Izabela Szmaglińska, Mirosława Zielony Preambuła i pakiet usług pomocy i integracji społecznej dla osób starszych,

5 Usługi opiekuńcze (świadczone w Profile 1, 2, 3 miejscu zamieszkania OS, w ośrodkach dziennego pobytu oraz w ośrodkach całodobowej opieki) Specjalistyczne usługi opiekuńcze Profile 1, 2 Poradnictwo, w tym specjalistyczne Profile 1,2,3 Usługi informacyjne Profile 1,2 Usługi bytowe (w tym rodzinny Profile 1, 2, 3 dom pomocy, ośrodek wsparcia z miejscami całodobowego pobytu) Usługi zdrowotne i rehabilitacyjne Profile 1, 2, 3 Mediacje Profile 1, 2, 3 Terapia indywidualna i rodzinna Profile 1,2,3 Optymalny Usługi aktywizujące OS Profile 1,2,3 Usługi aktywizujące działania Profile 1,2,3 środowiska lokalnego na rzecz OS Usługi aktywizujące zawodowo OS Profile 1,2 Integracja społeczna Profile 1,2,3 b) osób z niepełnosprawnościami (zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych) Proponowany pakiet usług został przedstawiony dla wskazanych trzech kategorii osób z niepełnosprawnością. Wyodrębnienie kategorii osób z niepełnosprawnością pozwala zróżnicować ofertę usług pod kątem dominujących cech, problemów i związanych z nimi potrzeb osób z niepełnosprawnością. Pakiet usług obejmuje usługi pozwalające na kompleksowe zaspokajanie potrzeb wskazanej grupy docelowej i realizowanie się poprzez pełniejsze pełnienie ról społecznych czy zawodowych. Obowiązkowy pakiet usług pomocy i integracji społecznej zawiera zestawienie usług, które instytucje pomocy społecznej są zobowiązane świadczyć na rzecz poszczególnych adresatów (pakiet minimum). Optymalny pakiet usług pomocy i integracji społecznej stanowi wskazówkę, jak budować kompleksową i zintegrowaną ofertę usług kierowanych do osób z niepełnosprawnościami. Kategoria A. Osoby z niepełnosprawnością fizyczną B. Osoby z niepełnosprawnością słuchu, mowy 2 i wzroku C. Osoby z zaburzeniami psychicznymi Podkategoria Osoby niepełnosprawne chore somatycznie Osoby z niepełnosprawnością ruchową Osoby głuche/nieme Osoby niewidome Osoby z niepełnosprawnością intelektualną Osoby psychicznie chore 2 Dodane przez Zamawiającego.

6 Skróty nazw wyróżnionych wyżej kategorii (kategoria A, B, C) zostały użyte w pakiecie usług w rubryce adresaci usług 3. Usługi Pakiet usług Adresaci usług Punkt informacyjny dla ON Praca socjalna Inicjowanie i wspieranie grup samopomocy Poradnictwo specjalistyczne Interwencja kryzysowa Dom Dziennego Pobytu Ekonomiczne usamodzielnienie Usługi opiekuńcze Mieszkanie chronione Dom Pomocy Społecznej Specjalistyczne usługi opiekuńcze Środowiskowy Dom Samopomocy Adaptacja mieszkania Integracja społeczna Warsztaty terapii zajęciowej Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego Mediacje Terapia rodzinna Centrum Integracji Społecznej Mieszkanie treningowe Centrum wspierania samopomocy Zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze Asystent ON Klub Integracji Społecznej Telefon zaufania Terapia indywidualna Zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny Obowiązkowy Optymalny Kategoria A, B, C i ich rodziny Kategoria A, B, C Kategoria A, B, szczególnie C Kategoria C Kategoria A, B Kategoria A, B, C, ich rodziny oraz otoczenie ON Kategoria A, B, C 3 Opracowano na podstawie: Grażyna Kaczmarek, Beata Karlińska, Anna Kruczek, Iwona Płatek, Małgorzata Polak, Mirosław Sobkowiak Preambuła i pakiet usług pomocy i integracji społecznej dla osób z niepełnosprawnością i ich rodzin,

7 c) rodzin, w tym pieczy zastępczej (zgodnie z Ustawą o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej z dnia 9 czerwca 2011 roku) Określając definicję pakietu usług dla rodziny z dziećmi przyjęto, że jest to wyróżniony zbiór usług systemu pomocy i integracji społecznej, spełniający funkcje przyporządkowane do tej grupy, określający sposób oddziaływania, pozwalający poprawić funkcjonowanie rodziny z dziećmi, przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. 4 Obowiązkowy pakiet usług pomocy i integracji społecznej zawiera zestawienie usług, które instytucje pomocy społecznej są zobowiązane świadczyć na rzecz poszczególnych adresatów (pakiet minimum). Optymalny pakiet usług pomocy i integracji społecznej stanowi wskazówkę, jak budować kompleksową i zintegrowaną ofertę usług kierowanych do rodzin, w tym pieczy zastępczej. Usługi Pakiet usług Adresaci usług Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze dla rodziny z dziećmi Interwencja kryzysowa Rodziny wspierające Praca socjalna z rodziną z dzieckiem metodą indywidualnego przypadku Asystent rodziny Poradnictwo specjalistyczne Informacja o prawach i uprawnieniach rodziny Wsparcie funkcji opiekuńczej rodziny poprzez placówkę wsparcia dziennego w formie opiekuńczej Wsparcie funkcji opiekuńczej rodziny poprzez placówkę wsparcia dziennego w formie specjalistycznej Wsparcie funkcji opiekuńczej WSPARCIE RODZINY Obowiązkowy Rodzice, dzieci, wspólnie zamieszkali dziadkowie i rodzeństwo Rodzice i dzieci i doświadczający przemocy domowej i innych sytuacji kryzysowych Rodziny przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych Rodzice i dzieci Rodzice i dzieci Rodzice i dzieci Rodzice Dzieci Dzieci Dzieci 4 Opracowano na podstawie: Dorota Ławniczak, Magdalena Marszałkowska, Beata Mierzejewska, Danuta Polczyk, Lidia Zeller Preambuła i pakiet usług pomocy i integracji społecznej dla rodziny z dziećmi,

8 rodziny poprzez pracę podwórkową realizowaną przez wychowawcę Praca socjalna metodą grupową Praca socjalna z rodziną przy Wykorzystaniu metody organizowania środowiska lokalnego Oddziaływania korekcyjnoedukacyjne dla osób stosujących przemoc w rodzinie Zapewnienie funkcjonowania rodzin zastępczych spokrewnionych Zapewnienie funkcjonowania rodzin zastępczych niezawodowych Zapewnienie dzieciom pieczy zastępczej w rodzinie zawodowej (w tym pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowej specjalistycznej) Zapewnienie dzieciom pieczy zastępczej w rodzinnym domu dziecka Zapewnienie dzieciom pieczy zastępczej w placówce opiekuńczo-wychowawczej Wspieranie procesów usamodzielnienia Rodziny pomocowe Grupy wsparcia Specjalistyczne poradnictwo Szkolenia Optymalny PIECZA ZASTĘPCZA Obowiązkowy Rodzice i dzieci Rodzice i dzieci Sprawcy przemocy domowej Dzieci w pieczy zastępczej Dzieci w pieczy zastępczej Dzieci w pieczy zastępczej Dzieci w pieczy zastępczej Dzieci w pieczy zastępczej Osoby usamodzielniane opuszczające rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka oraz placówki opiekuńczowychowawcze i regionalne placówki opiekuńczoterapeutyczne, Rodzinna piecza zastępcza Rodzinna piecza zastępcza Rodzinna piecza zastępcza Rodziny zastępcze, prowadzący rodzinne domy dziecka, dyrektorzy placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego oraz kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, prowadzenia

9 Wsparcie psychologicznopedagogiczne rodzinnego domu dziecka lub pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczowychowawczej typu rodzinnego (oraz kandydaci) Rodziny, które przysposobiły dziecko (oraz kandydaci) Ponadto, we wszystkich obszarach konieczne jest wyodrębnienie podziału na usługi społeczne świadczone w formie instytucjonalnej i usługi świadczone w lokalnej społeczności. Usługi w formie instytucjonalnej usługi świadczone w placówce, w której: a) liczba pensjonariuszy uniemożliwia świadczenie usług w sposób indywidualny (dostosowany do potrzeb i możliwości danej osoby); b) pensjonariusze nie mają możliwości podejmowania decyzji, które dotyczą ich życia; c) wymagania organizacyjne mają zazwyczaj pierwszeństwo przed indywidualnymi potrzebami mieszkańców. Usługi świadczone w lokalnej społeczności usługi umożliwiające osobom niezależne życie w środowisku lokalnym. Usługi te zapobiegają odizolowaniu osób od rodziny i środowiska lokalnego, a gdy to nie jest możliwe, gwarantują tym osobom warunki życia jak najbardziej zbliżone do warunków domowych i rodzinnych. Są to w szczególności usługi świadczone w miejscu zamieszkania, w mieszkaniu o charakterze wspieranym, a także w instytucji (w placówce)oferującej wsparcie dzienne lub całodobowe, o ile rozmiar tej instytucji oraz jej kultura organizacyjna gwarantują, że usługi są świadczone w sposób zindywidualizowany (dostosowany do potrzeb i możliwości danej osoby) oraz jak najbardziej zbliżony do warunków odpowiadających życiu w środowisku rodzinnym i umożliwiający odbiorcom tych usług podejmowanie decyzji o własnym życiu. Oznacza to, że osoby przebywające w tej instytucji nie są odizolowane od ogółu społeczności lub nie są zmuszane mieszkać razem oraz mają kontrolę nad swoim życiem i nad decyzjami, które ich dotyczą, a wymagania organizacyjne w tej instytucji nie mają pierwszeństwa przed indywidualnymi potrzebami tych osób. W przypadku dzieci usługi świadczone w lokalnej społeczności oznaczają opiekę i wychowanie w środowisku rodzinnym lub w formach wskazanych w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z dnia 9 czerwca 2011 r Deinstytucjonalizacja jest procesem obejmującym: a) rozwój w obrębie społeczności zindywidualizowanych usług o wysokiej jakości, w tym zapobiegających umieszczaniu dzieci i osób dorosłych w zakładach, oraz przeniesienie zasobów ze stacjonarnych zakładów opieki długoterminowej w celu 5 Projekt Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata

10 świadczenia nowych usług, aby zapewnić długoterminową trwałość wdrożonych rozwiązań; b) planowane zamknięcie stacjonarnych zakładów opieki długoterminowej, w których dzieci, osoby niepełnosprawne (w tym mające problemy ze zdrowiem psychicznym) i starsze są odizolowane od społeczeństwa, nie zapewnia się im odpowiedniej opieki i wsparcia oraz często nie szanuje się ich praw; c) zapewnienie powszechnej dostępności podstawowych usług w dziedzinach, takich jak edukacja i szkolenia, zatrudnienie, mieszkalnictwo, opieka zdrowotna oraz transport wszystkim dzieciom i osobom dorosłym potrzebującym wsparcia 6 6 Za: Wykorzystanie funduszy Unii Europejskiej w celu przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności zestaw narzędzi.