GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE I OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały Nr 313/XXXVII/2013 Rady Miejskiej w Praszce z dnia 30 grudnia 2013r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE I OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA

2 PODSTAWA PRAWNA 1. ustawa z dnia 29 lipca 2005r o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005r. Nr 180, poz 1493 z późn. zm.) 2. Ustawa dnia 12 marca 2004r o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 poz.182 z późn. zm.) 3. Ustawa z dnia 26 października 1982 r o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi (Dz. U. z 2007r Nr 70 poz. 473 z późn. zm.) WPROWADZENIE Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie przez 1) członka rodziny należy rozumieć osobę najbliższą w rozumieniu art ustawy z dnia 6 czerwca 1997r Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz.553, z późn. zm.1)), a także inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą; 2) przemoc w rodzinie należy przez to rozumieć jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt 1, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Znamiennym faktem jest, że termin przemoc w rodzinie nie został do tej pory czytelnie, precyzyjnie i jednoznacznie zdefiniowany. Przyjmuje się na ogół, że przez przemoc w rodzinie należy rozumieć wszelkie formy działań lub zachowań sprawcy wobec członków rodziny, które skutkują fizycznymi i psychicznymi zagrożeniami dla zdrowia i życia ofiary przemocy Przemoc jest zjawiskiem powszechnie występującym w naszym społeczeństwie i dotyka rodziny o różnej pozycji społecznej. Sprawcą przemocy może być każda osoba, niezależnie od płci, wieku, statusu społecznego i ekonomicznego, miejsca zamieszkania czy wykształcenia. Przemoc

3 doznawana w rodzinie rodzi głębokie i szkodliwe konsekwencje dając o sobie znać w postaci zaburzeń emocjonalnych w bliższej lub dalszej perspektywie czasowej. Rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań, wewnątrzrodzinne relacje ulegają zaburzeniu, łamane są reguły a zachowania członków rodziny stają się niezgodne z normami prawnymi, moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi. Ofiarami przemocy w rodzinie są na ogół kobiety i dzieci, rzadko mężczyźni, chociaż ostatnio coraz częściej można spotkać się ze stosowaniem przemocy także wobec mężczyzn. Kategorią ofiar przemocy, o której mówi się nieco rzadziej niż o dzieciach i kobietach, są osoby niepełnosprawne i ludzie starsi. Skutkiem przemocy są obrażenia fizyczne powodujące u ofiary urazy, rany, kalectwo czy nawet pozbawienie życia. Poza konsekwencjami dla zdrowia psychicznego maltretowane osoby mają problemy natury psychologicznej. Charakteryzuje je znacznie wyższy stopień niepokoju, depresji oraz dolegliwości cielesnych, niż osób, które nigdy nie były maltretowane. Często paraliżuje je strach oraz są zestresowane ciągłą groźbą możliwości wystąpienia agresji. Ofiary przemocy to osoby słabe fizycznie, psychicznie, o niskim poczuciu własnej wartości, zależne w jakiś sposób od sprawcy. Zależność ta może mieć wymiar psychiczny, fizyczny i ekonomiczny. Najczęstszym objawem u osób doznających przemocy jest wyuczona bezradność. Jest ona poddaniem się, zaprzestaniem działania, co wynika z przekonania, że cokolwiek się zrobi, nie będzie to miało żadnego znaczenia, gdyż zawsze znajdzie się powód do zachowań agresywnych. Ofiara przemocy, jeśli przez lata była poniżana i wykorzystywana, potrzebuje dużo czasu, aby odbudować świadomość swojej wartości. Wielu ofiarom udaje się przeciwstawić sprawcy, niemniej jednak większość potrzebuje pomocy innych. Przemoc w rodzinie, stanowi poważny problem społeczny, wobec którego oczekuje się tworzenia specjalistycznej sieci wsparcia, realizowanej przez profesjonalistów: pracowników socjalnych, asystenta rodzinnego, policjantów, pedagogów, psychologów, kuratorów pielęgniarki i innych, w ramach zakrojonej współpracy międzyinstytucjonalnej. Zjawisko przemocy w rodzinie dotykające społeczność lokalną jest ściśle powiązane z innymi obszarami problemów społecznych, dlatego ich rozwiązanie powinno być wspólnym interesem uzupełniających się działań specjalistów, instytucji i organizacji m.in. służby zdrowia, pomocy społecznej, organizacji pozarządowych, instytucji porządku publicznego. Każde z nich ma do czynienia z innym aspektem zjawiska, jednak działając osobno nie prowadzi do zwiększenia jakości

4 wsparcia społecznego w obszarze przemocy wewnątrzrodzinnej. Zintegrowanie wszelkich zasobów jednostek i organizacji do realizacji zadań Programu daje szansę stworzenia jednolitej strategii wsparcia oraz zdecydowanego podniesienia skuteczności udzielanej pomocy. Jednym z podstawowych tego warunków jest poczucie wspólnego celu w sensie działań społecznych, oraz scalenie środowiska przy jego realizacji. Zadaniem Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie jest realizacja zadań gminnych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie szczególnie poprzez promowanie działań profilaktycznych, wspieranie osób doświadczających przemocy na każdym etapie ich powrotu do normalnego życia, jak również praca ze sprawcami przemocy nad zmianą ich zachowań. Gmina podejmuje działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności w ramach pracy w zespole interdyscyplinarnym. Funkcjonowanie zespołu interdyscyplinarnego skutkuje: dostrzeganiem przez ofiary szansy znalezienia wsparcia w jednostkach prowadzonych przez gminę, uwzględnieniem dzieci w systemie, który wcześniej często skupiał się tylko na osobach zgłaszających się po pomoc, a nie na całych rodzinach, podejmowaniem działań wobec sprawców przemocy w rodzinie, rozpowszechnianie informacji o instytucjach pomagających oraz kierowaniem do nich ofiar przemocy w rodzinie. Zespól interdyscyplinarny realizuje działania określone w Gminnym Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie. Program skorelowany jest z: Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Praszka Gminnym Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Gminnym Programem przeciwdziałania Narkomanii

5 SKALA I DIAGNOZA ZJAWISKA PRZEMOCY Ofiarami przemocy w rodzinie są najczęściej kobiety (58%) oraz dzieci do 13 roku życia (24%). Natomiast sprawcami przemocy są głównie mężczyźni (96%) będący często pod wpływem alkoholu. Przemoc w rodzinie (dane Komendy Głównej Policji) Tabela 1.:Działania podjęte w procedurze Niebieskie Karty wyłącznie przez policję w 2012r Liczba wypełnionych Niebieskich Kart Ogólna liczba ofiar przemocy w tym: kobiet mężczyzn małoletnich

6 Tabela2.: liczba niebieskich Kart w I połowie 2012r Liczba Ogółem przez: Policję Pomoc Oświatę Służbę GK RPA założonych Społeczną zdrowia NK Województwo Opolskie Powiat Oleski Gmina Praszka Tabela 3.: Działania podjęte w procedurze Niebieskiej Karty w Gminie Praszka I połowa 2013 Liczba Niebieskich Kart wypełnionych liczba ofiar przemocy w tym kobiet mężczyzn małoletnich Jak wynika z informacji Komisariatu w Praszce w 2012 ro ku na terenie Gminy Praszka przeprowadzono 376 interwencji domowych. W porównaniu z rokiem 2011 liczba interwencji uległa wzrostowi z 327 do 376. W pierwszym półroczu roku 2013 interwencji tych odnotowano 250. Policyjna interwencja domowa nie zawsze ma charakter rodzinny. Do interwencji domowych zalicza się też wiele innych zdarzeń np. kłótnie sąsiedzkie, zakłócanie ciszy nocnej.

7 Z wszystkich interwencji domowych w 2012 roku - 49 miało znamiona przemocy w rodzinie. W porównaniu z rokiem 2011 liczba tych interwencji zwiększyła się o 10. Pod wpływem alkoholu znajdowało się 40 sprawców. Liczba postępowań przygotowawczych w ramach procedury Niebieskie Karty wynosiła w roku ; w roku ; w pierwszym półroczu i jest zdominowana przez sprawców odpowiadających za czyny zabronione art.207 Kodeksu Karnego oraz art. 190 i art. 209 Kodeksu Karnego. Według statystyki Ośrodka Pomocy Społecznej w Praszce w roku 2011 udzielono wsparcia 16 osobom z tytułu przemocy w rodzinie, w roku 2012 udzielono wsparcia 25 osobom. Podkreślić należy, że z doświadczeń osób i organizacji zajmujących się przemocą domową wynika, iż statystyki nie oddają powagi problemu. Często ofiarami przemocy w rodzinie są dzieci, które nie potrafią poprosić o pomoc, często stosowanie przemocy przez najbliższych jest ukryta a problem uważany za wstydliwy. Bardzo często się zdarza, że rodzina trwa w przemocy do kilku do kilkunastu lat mając nadzieję, że sprawca się zmieni, że problemy rodzinne rozwiązuje się we własnej rodzinie. Wiele środowisk nie reaguje na problem przemocy w rodzinie z uwagi na istnienie w świadomości społecznej wiele mitów i stereotypów na temat przemocy w rodzinie. Używane jako argument za stosowaniem przemocy lub jako jej usprawiedliwienie, utrudniają prawidłowe reagowanie na akty brutalności czy okrucieństwa samej ofierze, jej bliskich lub innych osób będących świadkami przemocy i podejmowanie decyzji o pomocy dla osób krzywdzonych. Innymi ważnymi problemami Gminy Praszka związanymi z przeciwdziałaniem przemocy domowej są: niska świadomość społeczna, funkcjonowanie stereotypów na temat przemocy, brak możliwości izolowania sprawcy przemocy, długi okres rozstrzygania spraw w sądach, bark współpracy z instytucjami zajmującymi się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, zły przepływ informacji, brak bazy lokalowej i mieszkań chronionych. Problemami przemocy w rodzinie głównie zajmują się funkcjonariusze policji, pracownicy jednostek organizacji pomocy społecznej oraz członkowie Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie rozszerzyła krąg osób

8 zajmujących się problematyką przemocy o przedstawicieli oświaty, służby zdrowia oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych. Ponadto nałożyła na pracowników socjalnych dodatkowe zadania. ZASADY DZIAŁANIA PROGRAMU Gminny program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w zakresie udzielania pomocy osobom dotkniętych przemocą, oddziaływania na osoby stosujące przemoc oraz podnoszenia świadomości społecznej na temat przyczyn i skutków przemocy w rodzinie, oparty jest na zasadach: - wzajemnej współpracy i współdziałania organów administracji publicznej, organizacji pozarządowych, środowisk i osób fizycznych uprawnionych lub zobowiązanych do inicjowania i realizacji zadań związanych pośrednio lub bezpośrednio z przeciwdziałaniem występowania przemocy i jej negatywnych następstwom, - jawność działań organów administracji publicznej oraz podmiotów realizujących zadania publiczne w zakresie przeciwdziałania przemocy z poszanowaniem godności osoby, - szczególnej ochrony dzieci, z zachowaniem ich praw do wychowania się w rodzinie, poprzez udzielanie rodzinie szczególnego wsparcia w dążeniu do poprawy jej funkcjonowania. CELE PROGRAMU CEL GŁÓWNY Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, zwiększenie dostępności i skuteczności profesjonalnej pomocy oraz ochrona ofiar przemocy w rodzinie CELE SZCZEGÓŁOWE

9 1. Skuteczne i efektywne zwalczanie przemocy w rodzinie. 2. Zapewnienie osobom doznającym przemocy bezpieczeństwa i skutecznej pomocy. 3. Zapewnienie interdyscyplinarnych szkoleń dla służb zajmujących się problemem przemocy. 4. Zmiana postawy mieszkańców wobec przemocy w rodzinie poprzez działania informacyjno edukacyjne. REALIZATORZY PROGRAMU 1. Ośrodek Pomocy Społecznej w Praszce. 2. Komisariat Policji w Praszce. 3. Gminna komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Praszce. 4. Szkoły na terenie Gminy Praszka. 5. Służba zdrowia. 6. Urząd Miejski w Praszce. 7. Organizacje pozarządowe. PROGNOZOWANE EFEKTY 1. Zwiększenie dostępności pomocy dla ofiar przemocy. 2. Spadek liczby przypadków przemocy w rodzinie. 3. Pogłębienie wiedzy społeczności lokalnej na temat zjawiska przemocy domowej. PODSTAWOWE ZADANIA

10 Tabela 3.: Tworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie Lp. Tematy Zadania Odpowiedzialny za realizację Partnerzy w realizacji zadania 1. Prowadzenie przez - diagnozowanie problemu Zespół OPS Zespół przemocy w rodzinie, Interdyscyplinarny Interdyscyplinarny -podejmowanie działań zintegrowanych i w środowisku zagrożonym skoordynowanych przemocą w rodzinie mającym działań w zakresie na celu przeciwdziałanie temu przeciwdziałania zjawisku, przemocy w - inicjowanie interwencji rodzinie w w środowisku dotkniętym szczególności przemocą w rodzinie, przez: -rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym, -inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie, -prowadzenie dokumentacji działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań. 2. Realizacja - kierowanie ofiar oraz sprawców Zespół OPS, Policja,

11 programów ochrony ofiar przemocy w rodzinie oraz pracy ze sprawcą przemocy przemocy do psychologa i prawnika pracującego przy OPS, - współpraca z instytucjami prowadzącymi domy samotnej matki, ośrodki interwencji kryzysowej, - kierowanie na grupy wsparcia dla ofiar przemocy, - praca socjalna z osobami doznającymi przemocy, - określenie sposobu rozwiązywania problemów związanych z przemocą, dotyczących indywidualnych środowisk Interdyscyplinarny GKRPA 3. Podwyższanie Systematyczne podnoszenie Zespół Kierownicy umiejętności wiedzy i kwalifikacji Interdyscyplinarny członków zespołu kadry podmiotów przedstawicieli wchodzących interdyscyplinarne lokalnych w skład zespołu go interdyscyplinarnego Tabela 5.: Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie

12 przemocy w rodzinie. Lp. Tematy Zadania Odpowiedzialny za realizację Partnerzy w realizacji zadania 1. Zmiana postaw - rozpowszechnianie broszur Zespół OPS, GKRPA, mieszkańców i ulotek, plakatów Interdyscyplinarny Policja, Szkoły wobec przemocy dotyczących zjawiska w rodzinie przemocy w rodzinie wśród poprzez działania lokalnej społeczności, informacyjno - dostarczenie informacji edukacyjne, a w społeczeństwu o instytucjach szczególności: udzielających pomocy i wsparcia ofiarom przemocy w rodzinie, -umieszczenie powyższych informacji na stronie internetowej OPS, tablicach ogłoszeń 2. Edukacja dzieci - prowadzenie zajęć Zespół Szkoły, świetlica i młodzieży edukacyjno informacyjnych, Interdyscyplinarny terapeutyczna, w zakresie -wspieranie różnych form OPS sposobów spędzania czasu wolnego radzenia sobie ze sprzyjającym zachowaniom stresem i agresją nieagresywnym. 3. Edukacja - poradnictwo w zakresie Zespół Kościoły przedmałżeńska radzenia sobie ze stresem Interdyscyplinarny i konfliktem i agresją 4. Wspieranie - promowanie mediacji, Zespół OPS, Szkoły,

13 rozwoju w tym mediacji rodzinnej, Interdyscyplinarny Policja, nieagresywnych - zajęcia wychowawcze sposobów dotyczące nieagresywnego rozwiązywania rozwiązywania konfliktów konfliktów społecznych i rodzinnych Tabela 6.: Zmniejszenie negatywnych następstw dla ofiar i świadków występowania przemocy w rodzinie Lp. Tematy Zadania Realizator lub Koordynator 1. Udzielanie pomocy i wsparcia osobom dotkniętym przemocą i pozostającym w rodzinie, w dotychczasowym miejscu zamieszkania lub pobytu - poradnictwo medyczne, psychologiczne, pedagogiczne, rodzinne, prawne i socjalne, - praca socjalna, - aktywizacja zawodowa, - interwencja kryzysowa, - realizacja systemu Niebieskiej Karty OPS, służba zdrowia, policja, sądy, prokuratura, pedagodzy szkolni 2. Ochrona przed dalszym krzywdzeniem przez sprawcę - Odseparowanie sprawcy od ofiar, Policja, sądy, prokuratura - zakaz kontaktowania się z osobą pokrzywdzoną

14 3. Udzielenie wsparcia osobom dotkniętych przemocom i zmuszonym do opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu lub rodziny 4. Działania realizowane w ramach Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania problemów Alkoholowych - udzielenie bezpiecznego schronienia osobom dorosłym lub rodzinom dotkniętym przemocą, - udzielenie bezpiecznego schronienia dzieciom ofiarom przemocy, - pomoc socjalna osobom dotkniętym przemocą Wszystkie zadania z katalogu zadań wymienionych w GPPiRPA, które wiążą się z przeciwdziałaniem przemocy u osób uzależnionych lub współuzależnionych Urząd Miejski, OPS, organizacje pozarządowe, policja, sądy, prokuratura Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Tabela7.: Zapobieganie stosowaniu przemocy w rodzinie Lp. Tematy Zadania Realizator lub Koordynator 1. Działania edukacyjne - poradnictwo psychologiczne Punkt konsultacyjny, OPS, i pedagogiczne wydział oświaty Urzędu - terapia, Miejskiego -programy w zakresie radzenia sobie ze stresem

15 2. Oddziaływanie na społeczność lokalną w celu włączenia jej w system monitorowania zjawisk związanych z występowaniem przemocy Prowadzenie akcji społecznych mających na celu zwiększenie wiedzy mieszkańców gminy na temat przemocy w rodzinie, upowszechnianie materiałów edukacyjno informacyjnych w tym o instytucjach udzielających pomocy w sytuacjach doświadczania przemocy w rodzinie. Współuczestnictwo w programach i kampaniach społecznych poświęconych przemocy w rodzinie i jej skutkom. Wywiady środowiskowe w społecznościach szczególnie zagrożonych OPS, Policja- dzielnicowi PRZEWIDYWANE EFEKTY REALIZACJI PROGRAMU 1. Usprawnienie systemu pomocy ofiarom przemocy w rodzinie. 2. Zbudowanie systemu działań w zakresie pomocy rodzinom o osobą dotkniętym przemocą. 3. Udzielanie profesjonalnej pomocy rodzinom dotkniętym przemocą. 4. Zmiana postaw społecznych wobec zjawiska przemocy w rodzinie. 5. Zwiększenie zaangażowania społeczności w sprawy przeciwdziałania przemocy. 6. Spadek liczby przypadków przemocy w rodzinie. 7. Niwelowanie skutków zjawiska przemocy. 8. Zmniejszenie skali występowania w rodzinach dysfunkcji wynikających z przemocy. ZASOBY UMOŻLIWIAJĄCE PRZECIWDZIAŁANIE PRZEMOCY W RODZINIE

16 Do zasobów umożliwiające przeciwdziałanie przemocy w rodzinie można zaliczyć grupy, instytucje i organizacje funkcjonujące na terenie gminy lub obejmujące zasięgiem działania jej mieszkańców, które prowadzą działalność na rzecz ofiar i sprawców tego zjawiska. Poniższa tabela zawiera wykaz tego rodzaju podmiotów świadczących wsparcie dla ludności Gminy Praszka. Tabela 8.: Jednostki wsparcia dla osób dotkniętych przemocą w Gminie Praszka Nazwa jednostki Adres Telefon Ośrodek Pomocy Społecznej Praszka ul. Boczna 4e Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Praszka ul. Boczna 4e Komisariat Policji Praszka ul. Piłsudskiego Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Powiatowe centrum Pomocy Rodzinie Praszka pl. Grunwaldzki Olesno ul. Konopnickiej Pogotowie Ratunkowe 999 Przychodnia Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna Olesno ul. Krasickiego Olesno ul. Dębowa

17 Sąd Rejonowy w Kluczborku VII Zamiejscowy Wydział Rodzinny i Nieletnich z siedzibą w Oleśnie Olesno ul. Sądowa Prokuratura Rejonowa Olesno ul. Dworcowa REALIZATORZY PROGRAMU Program będzie realizowany przez instytucje i organizacje zobligowane do działań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie to jest: Urząd Miejski, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Ośrodek Pomocy Społecznej, Policja, Placówki oświatowe, Placówki służby zdrowia, Organizacje pozarządowe, Kościoły i związki wyznaniowe, Społeczność lokalna.

18 MIEJSCE I CZAS REALIZACJI Gminny program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata będzie realizowany na terenie Miasta i Gminy Praszka. Realizacja programu jest działaniem długofalowym, wymagającym stałego monitorowania i zaangażowania wszystkich realizatorów, ma także wieloletnią perspektywę i powinna przyczynić się do poprawy stanu bezpieczeństwa życia codziennego. Bieżący nadzór nad realizacją programu sprawuje Burmistrz Praszki oraz podejmuje niezbędne działania zmierzające do osiągnięcia celów wyznaczonych w programie. Wdrażanie programu rozpocznie się po jego uchwaleniu przez Radę Miejską w Praszce i będzie kontynuowane do 2020 roku. Zadania zaplanowane do realizacji w ramach programu będą wdrażane w formie ciągłej.