WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH

Transkrypt

1 DZIAŁ HODOWLI BYDŁA MLECZNEGO WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH

2

3 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH w OKRESIE od do Podstawowym zadaniem Działu Hodowli Bydła Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka jest prowadzenie ksiąg dla bydła hodowlanego ras mlecznych. Zadania hodowlane w ramach prowadzenia ksiąg bydła hodowlanego wykonywane są przez selekcjonerów bydła mlecznego i specjalistów ds. dokumentacji hodowlanej. Należą do nich: 1. Wpis krów i cieliczek do części wstępnej i głównej księgi oraz wyznaczanie minimalnych progów indeksu selekcyjnego i wpis krów do rozdziału Elita. PFHBiPM prowadzi księgi w formie elektronicznej dla następujących ras bydła mlecznego: polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej (kod HO) i odmiany czerwono- -białej (kod RW), polskiej czerwonej (kod RP) i mieszańców z europejskim bydłem czerwonym, z wyłączeniem czerwonego bydła norweskiego (kod NR) i czerwonego bydła szwedzkiego (kod SR) simentalskiej (kod SM), jersey (kod JE), montbeliarde (kod MO), polskiej czerwono-białej (kod ZR), polskiej czarno-białej (kod ZB), Brown Swiss (kod BS), szwedzkiej czerwonej (kod SR). 2. Wpis buhajów ras mlecznych do ksiąg w formie elektronicznej; 3. Wydawanie hodowcom zaświadczeń potwierdzających dokonanie wpisu; 4. Wydawanie świadectw rodowodowych i rodowodów potwierdzających pochodzenie dla wprowadzanych do obrotu: zwierząt (jałówki hodowlane, jałowice cielne, krowy do dalszego chowu, buhajki i buhaje hodowlane), nasienia, zarodków lub komórek jajowych; 5. Opiniowanie programów oceny i selekcji buhajów tworzonych przez spółki inseminacyjne oraz udział w ich realizacji: komisyjny wybór ojców buhajów i matek buhajów, kwalifikacja buhajków z indywidualnych kojarzeń, ocena i selekcja buhajów przeznaczonych do testowania; 6. Udział w realizacji programu hodowlanego ochrony zasobów genetycznych bydła ras polskiej czerwonej, polskiej czerwono-białej i polskiej czarno-białej. 7. Kwalifikowanie zwierząt na wystawy regionalne i krajowe. 109

4 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA 1. Wpis cieliczek i krów do ksiąg dla bydła hodowlanego ras mlecznych podstawy prawne: Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921, z 2008 r. Nr 171, poz oraz z 2009 r. Nr 223, poz. 1775); Regulaminy wpisu do ksiąg bydła hodowlanego ras mlecznych są w całości zamieszczone na stronie Przytaczamy z nich fragmenty mówiące o zasadach wpisu cieliczek i krów: Zasady wpisu cieliczek ras mlecznych do ksiąg hodowlanych W Polsce są wpisywane do ksiąg cieliczki urodzone od 1 stycznia 2008 roku w oborach objętych oceną wartości użytkowej. Pracownicy Działu Hodowli w trakcie 2012 roku zarejestrowali w księgach bydła hodowlanego ras mlecznych cieliczek. Cieliczki wpisywane do ksiąg muszą spełniać podane w tabeli 1 warunki: Tabela 1. Księga Rasa Pochodzenie Część Wstępna Księgi I polska holsztyńskofryzyjska odmiany barwne: HO i RW oraz RP, SM, JE, MO, BS i SR II polska czerwono-biała (ZR) III polska czarno-biała (ZB) 1. odpowiada standardowi hodowlanemu (w przypadku zwierząt posiadających pochodzenie po matce), 2. przy znanym pochodzeniu posiada udział min.75% genotypu danej rasy, dla której prowadzona jest księga lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego lub min. 75% genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego i ras: ZR lub ZB. 3. w księdze dla rasy SR akceptuje się udział rasy Ayshire, Czerwonej Norweskiej oraz Duńskiej Czerwonej. Maksymalny udział genów odmiany barwnej czerwono-białej bydła holsztyńsko-fryzyjskiego nie może przekraczać 12,5%. 1. pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi dla rasy ZR i posiada max 37,5% genów holsztyńsko-fryzyjskich 1. pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi dla rasy ZB posiada max 37,5% genów holsztyńsko-fryzyjskich 110

5 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Część Główna Księgi I. polska holsztyńskofryzyjska odmiany barwne: HO i RW oraz RP, SM, JE, MO, BS i SR II. polska czerwono-biała (ZR) 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi danej rasy lub zagranicznych ksiąg lub prowadzonych dotychczasowych ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej i czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego i ras: ZR lub ZB; 2. posiada udział min. 93,75% genotypu danej rasy lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego i ras: ZR lub ZB, 3. w przypadku rasy SM dopuszcza się udział min. 87,5% genotypu rasy SM przy udziale: max. do 12,5% genów odmiany RW, max. do 6,25% genów innych ras. 4. 4) w przypadku rasy SR posiada 87,5% genotypu rasy SR. W księdze tej rasy akceptuje się udział rasy Ayshire, Norweskiej Czerwonej oraz Duńskiej Czerwonej. Maksymalny udział genów odmiany barwnej czerwono-białej bydła holsztyńsko-fryzyjskiego nie może przekraczać 12,5%. 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy polskiej czerwono- -białej lub pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi rasy ZR i dziadkach wpisanych do ksiąg hodowlanych dla rasy czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiada min. 87,5% genotypu rasy polskiej czerwono-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, w tym max. 37,5 genów holsztyńsko-fryzyjskich. Pozostałe 12,5% mogą stanowić wyłącznie rasy simentalska lub montbeliarde. III. polska czarno-biała (ZB) 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy polskiej czarno- -białej lub pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi ZB i dziadkach wpisanych do ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiada min. 87,5% genotypu rasy polskiej czarno-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, w tym max. 37,5% genów holsztyńsko-fryzyjskich. Zasady wpisu krów ras mlecznych do ksiąg hodowlanych 1. Krowy wpisywane do księgi hodowlanej muszą być poddane ocenie wartości użytkowej. 2. Krowy można wpisywać do księgi hodowlanej od momentu zarejestrowania ich w systemie informatycznym Symlek. 3. Ocenę pokroju krowy wpisywanej do rozdziału Elita dokonuje się między 15 a 300 dniem po wycieleniu, a u krów w II lub III laktacji, w czasie trwania laktacji od 15 dnia po wycieleniu. 4. Krowy przy wpisie do księgi muszą spełniać podane w tabeli 2 warunki: 111

6 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Tabela 2. Księga Rasa Pochodzenie I. 1. odpowiada standardowi hodowlanemu (w przypadku zwierząt bez pochodzenia), polska holsztyńskofryzyjska 2. przy znanym pochodzeniu posiada udział min. 75% genotypu danej rasy dla któ- odmiany rej prowadzona jest księga lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fry- barwne: HO i RW zyjskiego lub min. 37,5% genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego oraz RP, SM, JE, MO, BS i SR i ras: ZR lub ZB. 3. w księdze dla rasy SR akceptuje się udział rasy Ayshire, Norweskiej Czerwonej oraz Duńskiej Czerwonej. Maksymalny udział genów odmiany barwnej czerwono-białej bydła holsztyńsko-fryzyjskiego nie może przekraczać 12,5%. Część Wstępna Księgi Rozdział Elita Część Główna Księgi II. polska czerwono-biała (ZR) III. polska czarno-biała (ZB) IV. polska holsztyńskofryzyjska odmiany barwne: HO i RW oraz RP i SM. I. polska holsztyńskofryzyjska odmiany barwne: HO i RW oraz RP, SM, JE, MO, BS i SR II. polska czerwono-biała (ZR) III. polska czarno-biała (ZB) 1. odpowiada standardowi hodowlanemu (w przypadku zwierząt bez pochodzenia), 2. pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi ZR lub przy znanym pochodzeniu posiada umaszczenie charakterystyczne dla wzorca oraz min. 75% genotypu rasy polskiej czerwono-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, w tym max. 37,5% genów holsztyńsko-fryzyjskich. Pozostałe 25% mogą stanowić wyłącznie rasy simentalska lub montbeliarde. 1. odpowiada standardowi hodowlanemu (w przypadku zwierząt bez pochodzenia), 2. pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi ZB lub przy znanym pochodzeniu posiada umaszczenie charakterystyczne dla wzorca rasy polskiej czarno-białej oraz min. 75% genotypu rasy polskiej czarno-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, w tym max. 37,5% genów holsztyńsko-fryzyjskich. 1. została wpisana do części Głównej księgi, 2. uzyskała wynik oceny ogólnej typu i budowy min. 80 pkt., 3. uzyskała wynik oceny za wymię min. 80 pkt., 4. dodatkowo dla rasy SM uzyskała wynik oceny za umięśnienie min. 80 pkt. 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi danej rasy lub zagranicznych ksiąg lub prowadzonych dotychczasowych ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej i czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego i ras: ZR lub ZB; 2. posiada udział min. 93,75% genotypu danej rasy lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego i ras: ZR lub ZB, 3. w przypadku rasy SM dopuszcza się udział min. 87,5% genotypu rasy SM przy udziale: max. do 12,5% genów odmiany RW, max. do 6,25% genów innych ras. 4. w przypadku rasy SR posiada 87,5% genotypu rasy SR. W księdze tej rasy akceptuje się udział rasy Ayshire, Norweskiej Czerwonej oraz Duńskiej Czerwonej. Maksymalny udział genów odmiany barwnej czerwono-białej bydła holsztyńsko-fryzyjskiego nie może przekraczać 12,5% 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy polskiej czerwono- -białej lub pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi ZR i dziadkach wpisanych do ksiąg hodowlanych dla rasy czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiada min. 87,5% genotypu rasy polskiej czerwono-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, w tym max. 37,5% genów holsztyńsko-fryzyjskich. Pozostałe 12,5% mogą stanowić wyłącznie rasy simentalska lub montbeliarde. 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy polskiej czarno- -białej lub pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi ZB i dziadkach wpisanych do ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiada min. 87,5% genotypu rasy polskiej czarno-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, w tym max. 37% genów holsztyńsko-fryzyjskich. W okresie od r. do r. liczba krów wpisanych do ksiąg dla bydła hodowlanego ras mlecznych wyniosła sztuk, w tym do rozdziału Elita otwartego w części głównej 112

7 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH księgi, przeznaczonego dla krów z wysoką wartością hodowlaną, charakteryzujących się dobrą budową ogólną oraz dobrym wymieniem wpisanych zostało 1888 krów. Krowy kandydatki do wpisu do rozdziału Elita zostały wybrane w 2012 roku po uzyskaniu oceny wartości hodowlanej w grudniu 2011 r. oraz w kwietniu, sierpniu i grudniu. W niniejszym biuletynie, tak jak dotychczas, nie zostały uwzględnione informacje hodowlane dotyczące oceny grudniowej czyli sezonu , gdyż wybór matek buhajów, jak i wpis krów do rozdziału Elita zakończy się na początku roku Minimalne progi indeksu selekcyjnego kandydatek do rozdziału Elita dla poszczególnych ras podano w tab. 3 Tabela 3. Rasa Wysokość indeksu selekcyjnego w kg Sezon Sezon Sezon PHF HO PHF RW RP SM Stan krów wpisanych do ksiąg na r. wyniósł sztuk wpisanych do ksiąg bydła hodowlanego ras mlecznych, co w stosunku do pogłowia pod oceną wartości użytkowej ( ) stanowiło 93,5% Wykres 1. Zmiany liczby krów wpisanych do ksiąg w latach Liczba krów zarejestrowanych w księgach hodowlanych (Wykres 1) jest odzwierciedleniem stanu populacji objętej oceną użytkowości. Od 2004 roku, z niewielkim spadkiem w 2006 roku, daje się zaobserwować systematyczny wzrost liczby krów wpisanych do ksiąg spowodowany głównie wzrostem ocenianego pogłowia. 113

8 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Poniższa mapa Polski prezentuje stan krów wpisanych do ksiąg bydła hodowlanego ras mlecznych na koniec 2012 r. w poszczególnych województwach ZACHODNIO-POMORSKIE POMORSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE PODLASKIE 6529 LUBUSKIE WIELKOPOLSKIE ŁÓDZKIE MAZOWIECKIE DOLNOŚLĄSKIE OPOLSKIE ŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE LUBELSKIE MAŁOPOLSKIE 5630 PODKARPACKIE Tabela 4. Stan krów wpisanych do ksiąg bydła hodowlanego na dzień 31 grudnia 2012 r. z podziałem na rasy i województwa województwo PHF HO RW SM RP JE MO ZB ZR BS SR BG* razem Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie

9 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Warmińskomazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie RAZEM KRAJ: * księgę hodowlaną dla rasy białogrzbietej (BG) prowadzi Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Wykres 2. Struktura rasowa krów wpisanych do ksiąg w 2012 roku 3,50% krów wpisanych stanowią poniższe rasy W naszym kraju ponad 96,5% krów wpisanych do ksiąg stanowią zwierzęta rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej i czerwono-białej, co jest tożsame ze strukturą rasową populacji ocenianej. Spośród całości pozostałych ras dominującą jest rasa simentalska (1,49%) a następnie polska czerwono-biała (0,57%), polska czerwona (0,47%), montbeliarde (0,37%), polska czarno-biała (0,34%), jersey (0,16%), białogrzbieta (0,05%), Brown Swiss (0,03%) i szwedzka czerwona (0,02%). Dynamika rozwoju ksiąg hodowlanych dla krów poszczególnych ras, prezentowana w Tabeli 5 dla większości utrzymała tendencję wzrostową. W roku 2012 najwyższy wzrost liczby krów wpisanych do ksiąg nastąpił w rasach polskiej czerwono-białej, montbeliarde i białogrzbietej. Zmniejszyła się liczba sztuk wpisanych do ksiąg ras: polskiej czarno-białej, jersey oraz szwedzkiej czerwonej. Tabela 5. Dynamika rozwoju ksiąg hodowlanych dla poszczególnych ras krów Rasa Stan w księgach Stan w księgach 2012/2011 na na w % PHF HO ,65 PHF RW ,51 SM ,50 ZR ,78 ZB ,15 RP ,02 MO ,73 115

10 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA JE ,09 SR ,68 BG ,92 BS ,40 Ogółem ,81 2. Wpis buhajów do ksiąg dla bydła hodowlanego ras mlecznych ogólne warunki wpisu: do ksiąg wpisywane są buhaje, których obustronne pochodzenie zostało potwierdzone badaniem grup krwi i białek krwi lub wynikiem badania markerów genetycznych DNA; buhaj wpisany do ksiąg musi być zakwalifikowany przez prowadzącego księgę. szczegółowe warunki wpisu zawiera tabela 6: Tabela 6. SZCZEGÓŁOWE WARUNKI WPISU BUHAJÓW DO KSIĄG Księga Rasa Pochodzenie Część Wstępna księgi Część Wstępna księgi Część Główna księgi I. polska czerwono-biała (ZR) II. Polska czarno-biała (ZB) I. polska holsztyńskofryzyjska odmiany barwne: HO i RW oraz RP, SM, JE i MO. 1. charakteryzują się umaszczeniem i budową typową dla bydła polskiego czerwono- -białego i odpowiadają wzorcowi rasowemu; 2. posiadają udział min. 87,5% genów rasy polskiej czerwono-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, przy czym maksymalny udział genów holsztyńsko-fryzyjskich nie może przekraczać 50%, a udział genów rasy simentalskiej lub montbeliarde jest nie większy niż 12,5%; 3. pochodzą po rodzicach wpisanych lub nie wpisanych do księgi rasy polskiej czerwono-białej lub dotychczasowych ksiąg hodowlanych dla rasy czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 4. uzyskały wynik oceny ogólnej typu i budowy min. 75 punktów.; 5. uzyskały wynik oceny za umięśnienie min. 75 punktów. 1. charakteryzują się umaszczeniem i budową typową dla bydła polskiego czarno-białego i odpowiadają wzorcowi rasowemu; 2. posiadają udział min. 87,5% genów rasy polskiej czarno-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, przy czym maksymalny udział genów holsztyńsko-fryzyjskich nie może przekraczać 50%; 3. pochodzą po rodzicach wpisanych lub nie wpisanych do księgi rasy polskiej czarno- -białej lub dotychczasowych ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 4. uzyskały wynik oceny ogólnej typu i budowy min. 75 punktów.; 5. uzyskały wynik oceny za umięśnienie min. 75 punktów. 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi danej rasy lub zagranicznych ksiąg lub prowadzonych dotychczas ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej i czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiada udział min. 93,75% genów danej rasy lub genów odmian barwnych czarno-białej i czerwono-białej bydła holsztyńsko-fryzyjskiego. W przypadku rasy SM dopuszcza się udział min. 87,5% genotypu rasy SM przy udziale: max. do 12,5% genów odmiany RW, max. do 6,25% genów innych ras; 3. uzyskał wynik oceny ogólnej typu i budowy min.75 punktów. 116

11 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Część Główna księgi Część Główna księgi II. polska czerwono-biała (ZR) III. polska czarno-biała (ZB) IV. Brown Swiss (BS) V. Szwedzka Czerwona (SR) 1. posiadają dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy polskiej czerwono-białej lub dotychczasowych ksiąg hodowlanych dla rasy czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiadają udział min. 93,75% genów rasy polskiej czerwono-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, przy czym maksymalny udział genów holsztyńsko-fryzyjskich nie może przekraczać 50%, a udział genów rasy simentalskiej lub montbeliarde jest nie większy niż 6,25%, 3. uzyskały wynik oceny ogólnej typu i budowy min. 75 pkt., 4. uzyskały wynik oceny za umięśnienie min. 75 pkt. 1. posiadają dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy polskiej czarno-białej lub dotychczasowych ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiadają udział min. 93,75% genów rasy polskiej czarno-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, przy czym maksymalny udział genów holsztyńsko-fryzyjskich nie może przekraczać 50%, 3. uzyskały wynik oceny ogólnej typu i budowy min. 75 punktów, 4. uzyskały wynik oceny za umięśnienie min 75 punktów. 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy Brown Swiss lub zagranicznych ksiąg rasy Brown Swiss, 2. posiada udział min. 93,75% genotypu rasy Brown Swiss, 3. uzyskał wynik oceny ogólnej typu i budowy min. 75 pkt. 4. uzyskał wynik oceny za umięśnienie min. 75 pkt. 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy szwedzkiej czerwonej lub zagranicznych ksiąg rasy szwedzkiej czerwonej, 2. posiada udział min. 87,5% genotypu rasy szwedzkiej czerwonej, W księdze dla tej rasy akceptuje się udział rasy Ayrshire, Norweskiej Czerwonej oraz Duńskiej Czerwonej. Maksymalny udział genów odmiany barwnej czerwono-białej bydła holsztyńsko-fryzyjskiego nie może przekraczać 12,5%, 3. uzyskał wynik oceny ogólnej typu i budowy min. 75 pkt. W okresie od r. do r. selekcjonerzy PFHBiPM przeprowadzili selekcję i na jej podstawie wpisali do ksiąg dla bydła hodowlanego ras mlecznych 1385 buhajów hodowlanych, tym 300 przeznaczonych do realizacji programów oceny i selekcji buhajów przez spółki unasienienia i 1085 do krycia naturalnego na potrzeby własnego stada. W tabeli 7 przedstawiono liczbę buhajów wpisanych do ksiąg z wyszczególnieniem ras oraz ich przeznaczenia: Tabela 7. Wpis buhajów do ksiąg w 2012 r. z podziałem na rasy i przeznaczenie Przeznaczenie buhajów RASA PHF HO PHF RW SM RP JE MO ZR ZB BS SR Spółki Unasieniania rozród naturalny Zaświadczenia potwierdzające dokonanie wpisu do ksiąg dla bydła hodowlanego ras mlecznych Zgodnie z zapisami Ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich, prowadzący księgi na wniosek hodowcy lub właściciela zwierzęcia wydaje Zaświadczenie potwierdzające wpis do ksiąg. W 2012 roku PFHBiPM wydała 1148 zaświadczeń potwierdzających wpis krów i buhajów do ksiąg bydła hodowlanego. 117

12 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA 4. Świadectwa rodowodowe Zgodnie z zapisami Ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich z dnia 29 czerwca 2007 roku (Dz. U. z 2007 r. Nr 133 poz. 921 art. 26) zwierzęta hodowlane, nasienie zwierząt hodowlanych, ich komórki jajowe i zarodki wprowadzane do obrotu, zaopatruje się w świadectwa rodowodowe. Do wydawania świadectw rodowodowych jest uprawniona Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka jako podmiot prowadzący księgi zwierząt hodowlanych. Zakres szczegółowych informacji o zwierzętach hodowlanych czystorasowych z gatunku bydła oraz ich nasienia, komórek jajowych i zarodków określa Decyzja Komisji nr 2005/ 379/WE z dnia 17 maja 2005 r. W 2012 roku Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka wydała na wnioski hodowców lub posiadaczy wprowadzanych do obrotu zwierząt lub materiału biologicznego ogółem świadectwa rodowodowe. WARTO WIEDZIEĆ! Hodowca nabywając materiał hodowlany: jałowice, krowy, buhaje powinien wymagać od sprzedającego świadectwa rodowodowego. Zawarte w świadectwie dane rodowodowe, aktualne wartości hodowlane zwierzęcia i jego przodków, wydajności laktacyjne, ocena typu i budowy oraz informacje o pokryciu samic zaprezentowane w przyjaznej graficznie formie i foliowane przed zniszczeniem są niezwykle pomocne hodowcy w jego pracy. Również czystorasowe zwierzęta hodowlane i pochodzący od nich materiał biologiczny, zakupione za granicą w krajach członkowskich Unii Europejskiej obowiązkowo powinny być zaopatrzone w świadectwa rodowodowe, zgodnie z Decyzją 2005/379/WE. 5. Współpraca ze spółkami inseminacyjnymi w zakresie realizacji programów oceny i selekcji buhajów Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka opiniuje i koordynuje programy oceny i selekcji buhajów spółek inseminacyjnych oraz współuczestniczy w poszczególnych etapach ich realizacji, takich jak wybór ojców buhajów oraz matek buhajów, kwalifikacja buhajków z indywidualnych kojarzeń, selekcja i ocena buhajów przeznaczonych do testowania. Obecnie programy oceny i selekcji buhajów realizują cztery krajowe spółki unasieniania i Przedsiębiorstwo Handlowe Konrad. O wstępnym wyborze krów kandydatek na matki buhajów decyduje odpowiednia wysokość indeksu produkcyjnego uzupełniona o ustalony poziom indeksu IKW- indeks krowy własny lub IKR- indeks krowy rodowodowy. Indeksy IKW i IKR, wykorzystywane w selekcji krów kandydatek na matki buhajów i matek buhajów rasy PHF odmiany HO i RW, są skonstruowane podobnie jak indeks selekcyjny PF dla buhajów tej rasy. Indeksy te są szacowane jedynie na potrzeby realizacji programu oceny i selekcji buhajów rasy PHF począwszy od sezonu W 2012 roku po sezonach wyceny , oraz spośród krów znajdujących się na krajowej liście kandydatek, selekcjonerzy PFHBiPM dokonali komisyjnego przeglądu

13 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH kandydatek na matki buhajów. Stan matek buhajów po zakończeniu przeglądu w sezonie przedstawiał się następująco: Tabela 8. Stan matek buhajów według ras w sezonie Spółka PHF HO PHF RW SM RP ZR ZB Razem SHiUZ Bydgoszcz MCHiRZ Łowicz MCB Krasne WCHiRZ Tulce PH Konrad Razem W okresie od do spółki inseminacyjne w rasie polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmian HO i RW wytestowały łącznie 263 buhaje. Każdorazowo po wycenie wartości hodowlanej, na podstawie informacji ze spółek inseminacyjnych o buhajach, których nasienie będzie wykorzystywane w sztucznej inseminacji, PFHBiPM sporządza krajową listę buhajów. Jest ona zamieszczana na stronie Buhaje rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej na liście są uszeregowane według obowiązującego indeksu selekcyjnego PF. Polski indeks selekcyjny Produkcja i Funkcjonalność (PF) Od czerwca 2007 podstawowym kryterium selekcji samców rasy PHF pozostaje indeks selekcyjny PF. Na formułę indeksu PF składa się: PF = 0,5* PI_PROD + 0,3* PI_POKR + 0,1* PI_PŁOD + 0,1* WH_KSOM gdzie: PI_PROD podindeks produkcyjny PI_POKR podindeks pokrojowy PI_PŁOD podindeks płodności WH_KSOM wartość hodowlana dla laktacyjnej zawartości komórek somatycznych Podindeks produkcyjny (PI_PROD) składa się z sumy wartości hodowlanej dla wydajności tłuszczu (kg) i podwojonej wartości hodowlanej dla wydajności białka (kg). Przed utworzeniem tego podindeksu wartości wchodzące w jego skład zestandaryzowano na średnią 100 i odchylenie standardowe 10, przyjmując jako bazę średnią wartość hodowlaną buhajów urodzonych w latach , posiadających co najmniej 20 córek w 10 oborach. Podindeks ogólny pokroju (PI_POKR) został utworzony z następujących podindeksów cząstkowych z podanymi niżej wagami dla każdego z nich: 119

14 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA 1. podindeks wymienia 50% 2. podindeks nóg i racic 30% 3. podindeks typu i budowy 10% 4. podindeks kalibru 10% Poszczególne podindeksy cząstkowe dla cech pokroju są obliczane z wykorzystaniem szacowanych wartości hodowlanych dla cech liniowych oceny typu i budowy i sformułowano je w następujący sposób: Podindeks wymienia: Podindeks nóg i racic: położenie wymienia 35% przekątna racicy 50% zawieszenie tylne 20% ustawienie nóg widok z tyłu 30% więzadło środkowe 15% ustawienie nóg widok z boku 20% zawieszenie przednie 10% ustawienie strzyków przednich 10% szerokość wymienia 5% długość strzyków 5% Podindeks typu i budowy: Podindeks kalibru: charakter mleczny 40% wysokość w krzyżu 50% ustawienie zadu 40% szerokość klatki piersiowej 30% szerokość zadu 20% głębokość tułowia 20% Podindeks płodności (PI_PŁOD) na wartość tego podindeksu mają wpływ cztery oszacowane wartości hodowlane dla cech płodności z przyjętymi wagami: wskaźnik niepowtarzalności rui do 56 dni u jałówek (NRj) 70% wskaźnik niepowtarzalności rui do 56 dni u krów (NRk) 10% długość przestoju poporodowego (PP) 10% długość okresu międzyciążowego (OMC) 10% Wartość hodowlana dla komórek somatycznych (WH_KSOM) jest szacowana metodą TDM na podstawie zawartości komórek somatycznych w mleku pobranym podczas poszczególnych próbnych udojów w trzech pierwszych laktacjach. Wyższe od 100 wartości hodowlane buhaja oznaczają, że buhaj poprawia tę cechę u swoich córek. Buhaje rasy PHF w zależności od koloru umaszczenia są uszeregowane od najwyższego indeksu PF na oddzielnych listach rankingowych, na których są również zamieszczone informacje o wartości hodowlanej dla: podindeksu produkcji podindeksu kalibru podindeksu typu i budowy podindeksu nóg i racic podindeksu wymienia podindeksu pokroju ogólnego podindeksu płodności (przy buhajach, dla których jest on oszacowany) komórek somatycznych przeżywalności (przy buhajach, dla których jest on oszacowany). 120

15 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Podstawowym kryterium stosowanym przy selekcji samic w dalszym ciągu pozostaje ocena wartości hodowlanej cech mlecznych i obliczany na jej podstawie indeks: Indeks dla krów = WH dla kg tłuszczu + 2 x WH dla kg białka Począwszy od 2011 roku PFHBiPM publikuje listę 100 najlepszych krów rasy polskiej holsztyńsko fryzyjskiej obu odmian barwnych: czarno-białej i czerwono-białej. Krowy uszeregowane są według indeksu produkcyjnego. Wartość hodowlaną zwierząt rasy PHF obu odmian barwnych HO i RW szacuje się w oparciu o wspólną bazę genetyczną, którą stanowi średnia wartość hodowlana krów urodzonych w 2005 roku. Od 2008 roku wartości hodowlane dla cech produkcji szacowane są na podstawie próbnych udojów (TDM), które zastąpiły 305-dniowe wydajności laktacyjne. Na liście 100 najlepszych krów znajdują się jedynie zwierzęta, które w momencie tworzenia rankingu żyją i są użytkowane mlecznie w oborach swych właścicieli. Należy podkreślić, że na liście stale pojawiają się młode krowy, mające swą pierwszą ocenę. Lista cieszy się dużym zainteresowaniem wielu hodowców i specjalistów. Na stronie internetowej można znaleźć wszystkie listy sporządzone począwszy od oceny w sezonie Udział w realizacji programów ochrony zasobów genetycznych bydła rasy polskiej czerwonej, polskiej czerwono-białej i polskiej czarno-białej Działając w porozumieniu z Instytutem Zootechniki, nadzorującym i koordynującym program ochrony zasobów genetycznych bydła rasy polskiej czerwonej oraz ras polskiej czerwono-białej i polskiej czarno-białej, PFHBiPM jako prowadzący księgi dla tych ras jest odpowiedzialna za: wydawanie hodowcom rodowodów krów zgłaszanych do uczestnictwa w programie oraz przekazywanie ich do Instytutu Zootechniki; wykonywanie w stadach objętych programem następujących prac hodowlanych: typowanie buhajów do udziału w programie, typowanie krów na matki buhajów, tworzenie planu kojarzeń na bieżący rok z uwzględnieniem podziału krów na grupy genetyczne, podejmowanie działań na rzecz promocji i rozwoju chronionych populacji bydła ras polskiej czerwonej oraz polskiej czerwono-białej i czarno-białej. Tabela 9. Stan liczebności krów uczestniczących w programie ochrony zasobów genetycznych* (*dane IZ) Rasa Ilość stad w programie Ilość krów w programie RP ZR ZB

16 POLSK A FEDERAC JA HODOWCÓW BYD ŁA i PRODUCENTÓW MLEK A Krowy rasy polskiej czerwono-białej na pastwisku 7. Udział w organizowaniu wystaw i pokazów bydła Podczas organizowania wystaw i pokazów bydła mlecznego Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka jest odpowiedzialna za: tworzenie regulaminów wystaw, przygotowanie danych o zwierzętach do katalogu, wyznaczanie komisji sędziowskiej, kwalifikowanie zwierząt, koordynowanie działań podczas wystawy wspólnie z organizatorami. VII OGÓLNOPOLSKA WYSTAWA BYDŁA HODOWLANEGO W SIELINKU, MAJA 2012 r. W dniach maja 2012 roku na terenie Centrum Szkoleniowo-Wystawowym w Sielinku miała miejsce VII Ogólnopolska Wystawa Bydła Hodowlanego. Swój dorobek hodowlany zaprezentowało 52 hodowców z całej Polski. Komisja sędziowska w składzie: sędzia główny Erik Hansen z Danii oraz jego asystenci Roman Januszewski i Piotr Kowol, pracownicy Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka ocenili 75 krów i 85 jałowic. Spośród nich 15 zostało nagrodzonych tytułem czempiona, a 14 wiceczempiona. Jak zwykle najwięcej emocji wzbudziło przyznanie honorowych tytułów superczempionów. Na Ogólnopolskiej Wystawie w Sielinku zdobyły je: 122

17 W YKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH w grupie jałowic: jałowica rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej ONDRA 29 nr PL (numer katalogowy 371), wyhodowana przez Ośrodek Hodowli Zarodowej w Osięcinach. grupie krów: krowa w kategorii krów w III i dalszych laktacjach, rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej JANET 58 nr PL (numer katalogowy 316), pochodząca z hodowli Ośrodka Hodowli Zarodowej w Dębołęce. spośród krów ras simentalskiej, jersey i polskiej czerwonej tytuł superczempiona został przyznany krowie rasy jersey JEŻYNA 44 nr PL wyhodowanej w Stadninie Koni w Michałowie Krowa ONDRA 29 (LUDEK X ILUSION), nr PL wyhodowana przez Ośrodek Hodowli Zarodowej w Osięcinach Sp. z o.o, Superczempion na VII OWBH w Sielinku. 123

18 POLSK A FEDERAC JA HODOWCÓW BYD ŁA i PRODUCENTÓW MLEK A Krowa JANET 58 (TITANIC X SUREN), nr PL wyhodowana w Ośrodku Hodowli Zarodowej w Dębołęce Sp. z o.o,. Superczempion na VII OWBH w Sielinku Krowa JEŻYNA 44 (ROCKET X TRADER), nr PL wyhodowana w Stadninie Koni w Michałowie Sp. z o.o. Superczempion na VII OWBH w Sielinku 124

19 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Czempiony na VII OWBH w Sielinku Kategoria wystawowa Nr kat. Numer rejestracyjny Właściciel Jałówki w wieku mies. 15 PL Łukasz Majkowski, Jarzyły Jałówki w wieku mies. 36 PL OHZ Lubiana Sp. z o.o. Jałówki w wieku mies. 81 PL Przedsiębiorstwo Rolniczo-Hodowlane Gałopol Jałówki w wieku mies. 89 PL OHZ Głogówek Sp. z o.o rasy PHF RW Jałówki w wieku mies. 371 PL , OHZ Osięciny Sp. z o.o. Jałówki w wieku mies. 124 PL OHZ Głogówek Sp. z o.o rasy PFH RW Jałówki w wieku mies. 149 PL OHZ Osięciny Sp. z o.o. Jałówki w wieku mies. 175 PL Stadnina Koni w Dobrzyniewie Sp. z o.o Krowy w I laktacji 233 PL , Łukasz Makowski z Jarzył Krowy w II laktacji 263 PL , Stadnina Koni w Dobrzyniewie Sp. z o.o Krowy rasy PFH HO w III 316 PL OHZ Dębołęka Sp. z o.o i dalszych laktacjach Krowy rasy PHF RW 330 PL , Sławomira Zalewska z Sikor Krowy rasy polskiej czerwonej 338 PL Henryk Kulpa ze Słopnic Krowy rasy jersey 353 PL , Stadnina Koni Michałów Sp. z o.o. Krowy rasy simentalskiej 366 PL ZD IZ w Odrzechowej Wiceczempiony VII OWBH w Sielinku Kategoria wystawowa Nr kat. Numer rejestracyjny Właściciel Jałówki w wieku mies. 17 PL OHZ Dębołęka Sp. z o.o Jałówki w wieku mies. 51 PL OHZ Dębołęka Sp. z o.o Jałówki w wieku mies. 63 PL OHZ Lubiana Sp. z o.o. Jałówki w wieku mies. 84 PL OHZ Głogówek Sp. z o.o rasy PHF RW Jałówki w wieku mies. 111 PL Przedsiębiorstwo Rolniczo-Hodowlane Gałopol Jałówki w wieku mies. 130 PL OHZ Głogówek Sp. z o.o. rasy PHF RW Jałówki w wieku mies. 182 PL OHZ Osięciny Sp. z o.o Krowy w I laktacji 202 PL Stadnina Koni w Dobrzyniewie Sp. z o.o Krowy w II laktacji 275 PL OHZ Garzyn Sp. z o.o. Krowy w III i dalszych laktacjach 305 PL Waldemar Lis z Księżego Dworu 125

20 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Krowy rasy PHF RW 329 PL OHZ Przerzeczyn Zdrój Sp. z o.o Krowy rasy polskiej czerwonej 331 PL Maria Zdybał z Tarnawy Krowy rasy jersey 348 PL Stadnina Koni Michałów Sp. z o.o. Krowy rasy simentalskiej 361 PL ZD IZ w Odrzechowej KONTAKT ul. Żurawia 22, WARSZAWA tel , ; fax pfhb@pfhb.pl DYREKTOR ds. HODOWLI KIEROWNIK DZIAŁU HODOWLI BYDŁA Teresa Piechowska Anna Siekierska tel tel t.piechowska@pfhb.pl a.siekierska@pfhb.pl SELEKCJONERZY terytorialny zakres działania województwo bezpośredni numer telefonu Mirosław Anaczkowski pomorskie, warmińsko-mazurskie Krzysztof Gałązka łódzkie, Grażyna Jendrysiak-Lipietta dolnośląskie, opolskie, śląskie Mieczysław Kopiczko podlaskie Krystian Korytkowski kujawsko-pomorskie Piotr Kowol podkarpackie, małopolskie, świętokrzyskie Paweł Ruchała małopolskie Janusz Tercjak mazowieckie Sławomir Piejaś pomorskie, zachodnio-pomorskie Paweł Przybylak lubuskie, wielkopolskie Anna Siekierska lubuskie, wielkopolskie Irena Trojanowska lubelskie BIURA REGIONALNE Miejscowość kod pocztowy ulica nr telefonu JEŻEWO STARE Tykocin; Jeżewo Stare BYDGOSZCZ z/s w Minikowie Minikowo 1B GDAŃSK Na Stoku GOSTYŃ Wrocławska KOSZALIN Partyzantów 15a LUBLIN Bursaki ŁODŹ z/s w Rzgowie Rzgów, ul Rawska OLSZTYN Niepodległości 53/ POZNAŃ Naramowicka WROCŁAW Ofiar Oświęcimskich ZABIERZÓW k/krakowa Cmentarna