wejdź na Facebooka Szugar Frik został zatrudniony jako bohater Szugarfrik

Transkrypt

1

2 Szugarfrik Szukaj Frika na Facebooku Szugar Frik jest psotnikiem i rozrabiaką, jest też bohaterem komiksu w magazynie Szugarfrik. Wszyscy twoi znajomi to lubią! Szugar Frik został zatrudniony jako bohater komiksu w magazynie Szugarfrik. Jednak sztywne ramki, w które redakcja próbuje go wtłoczyć, nie do końca mu odpowiadają. Jeśli chcesz dowiedzieć się, co naprawdę myśli Szugar Frik, wejdź na Facebooka Wszyscy to lubią! Wszyscy to lubią! Wszyscy napisali: Tak zrobimy!! Wszyscy to lubią! Wszyscy napisali: Huraaaaaaa!!

3 Szugarfrik nr 3/2011 Spis treści 4 Misz Glukomed 8 Czy da się wyleczyć cukrzycę? 10 Insulina na miarę 12 Diabetyk w salonie piękności 14 Nie-złe ziółka? 18 Zagrożone okolice Mellitum 20 Weź stopy w swoje ręce 22 Zabójcza sylwetka Zastrzyk kultury 28 Recenzje 29 Polska miszczem Polski Rentgen 30 Żegnaj, Kleopatro 32 Serduszko pod opieką Frik 33 Słodkie chciejstwo felieton 34 Rewolucja na plecach 36 Co w Tubie piszczy? 37 Gabinet nr 3 opowiadanie 38 Cukrzyca na sportowo poradnik aktywnej mamy 40 Diabetes song 41 Uzależnieni od C 12 H 22 O 11 Aktif 42 Kraina wąwozów i beretów Zagotowani 46 Podstawa kuchni wielkanocnej Słodzik 48 Z pogranicza grafomaństwa 49 Komiks

4 od redakcji od redakcji od redakcji od redakcji od Energetyczny niewypał Nasza redakcja aż pęka od nadmiaru energii. Powód? Powód jest prosty wiosna! Wszyscy jakby powariowali, frikowy nastrój panuje od kilku dni i nie wygląda na to, żeby zamierzał szybko opuścić naszą siedzibę. Na krótką metę to bardzo pozytywne zjawisko, ale jeśli się utrzyma, grozi nam eksplozja. Dlatego postanowiliśmy nad tą energią zapanować i metodę tę wszystkim polecamy. Aktywność. To najlepszy sposób na wykorzystanie energetycznych nadwyżek może być samba, mogą być konie albo pływanie. Co kto lubi i w czym dobrze się czuje. Korzyści co niemiara lepsze samopoczucie, lepsza kondycja, mniej kilogramów. Z tym ostatnim jednak ostrożnie, bo łatwo popaść w skrajność, a mam tu na myśli dramatyczny paradoks dzisiejszych czasów skrajne wycieńczenie organizmu prowadzące do śmierci głodowej. I nie chodzi tu o kraje trzeciego świata w samym środku cywilizowanej Europy ludzie umierają z głodu bulimia, anoreksja to plaga naszych czasów. Kult wychudzonej sylwetki, o której media każą myśleć piękna, niezwykle szybko przenika do krajów, w których do niedawna ideałem kobiecości była Wenus z Willendorfu. Trudno się dziwić, że diabetycy, którzy mają do dyspozycji dodatkowe możliwości, jakie daje manipulacja insuliną, często nie potrafią oprzeć się pokusie uwierzcie! Nie warto. No cóż zaczęło się od pozytywnej energii, a skończyło się jak zwykle. Trudno mi teraz wymyślić jakąś optymistyczną puentę ale podobno i tak nikt wstępniaków nie czyta ale jeśli ktoś dobrnął do końca (a jednak tli się we mnie taka nadzieja) niech napisze o tym na adres szugarfrik@szugarfrik.pl optymistyczna puenta leży w Twoich Czytelniku rękach! Anna Michnikowska W naukowym labiryncie Operacja zmniejszenia żołądka korzystnie wpływa nie tylko na wagę, ale pomaga pozbyć się bólów głowy wynika z najnowszych badań przeprowadzonych przez Amerykanów Badania dotyczyły osób, które na skutek przeprowadzenia operacji zmniejszenia żołądka straciły średnio ok. 30 kg. Jak się okazało połowa pacjentów zaobserwowała, że występujące u nich wcześniej migreny, po spadku masy ciała, pojawiają się rzadziej i są mniej intensywne. Z badań nie wynika, czy jest to efekt utraty wagi czy może ćwiczeń fizycznych i zdrowej diety. Oczywiście autorzy tych doniesień zastrzegają, że nikt nie będzie przeprowadzał operacji beriatrycznych w celu zminimalizowania bólów głowy, ale jest to z pewnością znakomity punkt wyjścia do kolejnych badań No cóż, na opisanie zależności między dietą a bólami głowy zużyto już zapewne tony papieru i stron internetowych. Na przykład norwescy naukowcy badali młodzież w wieku lat okazało się że osoby z nadwagą i unikające aktywności uskarżały się częściej na bóle głowy niż ich aktywni i szczupli rówieśnicy. Z innych z kolei badań wynika, że przyczyną aż 40% migren jest głód Hmm przeciętnego obywatela z nadwagą lub bez, takie doniesienia mogą przyprawić o jedno Poradnik młodego diabetyka Autorką książki jest Monika Chrzanowski, prezes Fundacji CUD (Cukrzyca u Dzieci) i mama 14-letniej córki z cukrzycą. Swoje doświadczenia zebrała w książce, która zawiera praktyczne rady i wskazówki. Poradnik skierowany jest do mam słodkich pociech, ale to także lektura, która zainteresuje dzieci i młodzież. Barwne ilustracje, przejrzyste tabele wymiennikowe, a także informacje dla nauczycieli i opiekunów to wszystko sprawia, że poradnik jest przyjazny dla każdego. Książka dostępna jest w salonach Empik w całym kraju i w księgarniach. Zamówienia można też składać pod adresem: klucze@wydawnictwoklucze.pl, cena 59 zł, 240 stron, twarda oprawa. Swoimi doświadczeniami z cukrzycą Monika Chrzanowski dzieli się na łamach Szugarfika. Czytaj na stronie 38.

5 Siła natury przeciw cukrzycy Nasiona drzewa Sterculia foetida, rosnącego m.in. w Azji zwiększają wrażliwość na insulinę i mogą zmniejszać ryzyko zachorowania na cukrzycę W niektórych kulturach osoby z nadwagą uznawane są za piękne. Ba, nawet w Europie nadwaga była swego czasu znakiem dostatku i bogactwa, a otyłość u kobiety świadczyła o jej płodności. Niestety jak wynika z badań przeprowadzonych przez naukowców z Arizony kraje, w których do niedawna taka opinia była powszechna również zaczynają ulegać kultowi szczupłej sylwetki. Samoa, Portoryko i Tanzania, czyli społeczeństwa, które preferowały pełniejsze ciała, teraz osobom otyłym nadają negatywne cechy. Najbardziej krytyczni są mieszkańcy Meksyku i Paragwaju. Badacze przypuszczają że tak drastyczna zmiana w poglądach (jeszcze w latach 90. nie oceniano negatywnie osób z nadwagą) to efekt ogólnoświatowych kampanii zdrowotnych. Sterculia foetida to drzewo osiągające wysokość nawet 40 m. Jego kwiaty wydzielają specyficzny zapach stąd też nazwa foetida, która wywodzi się z łacińskiego słowa oznaczającego śmierdzieć. Nasiona tego drzewa zawierają kwas sterkuliowy, który jak odkryli naukowcy Uniwersytetu w Missouri obniża stężenie enzymu związanego z insulinoopornością. Dotychczas badania prowadzono jedynie na szczurach, dlatego właściwości kwasu sterkuliowego będzie jeszcze trzeba przetestować na ludziach, aby sprawdzić czy nie powoduje on żadnych skutków ubocznych. Z nasion drzewa sterculia foetida produkuje się olej i to on, ma szansę stać się nieodłącznym elementem diety diabetyka. Zdjęcia: Stock.XCHNG, serwisy prasowe Szkolenie młodych liderów PSD 8 10 kwietnia to termin pierwszego szkolenia organizowanego w Pałacu Łochów pod Warszawą w ramach konkursu Młodzi Liderzy Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków. Konkurs ma na celu wyłonienie 25 liderów, którzy zrealizują zgłoszone przez siebie projekty edukacyjne mające na celu zwiększenie świadomości na temat cukrzycy wśród diabetyków. Polskie Stowarzyszenie Diabetyków dziękuje sponsorom za umożliwienie tego wydarzenia: Organizator: Patronat: 5 misz Nadwaga jest passè

6 6 misz Greckie rarytasy Tradycyjna kuchnia grecka, oryginalne greckie produkty i Teo Vafidis kulinarny mistrz we własnej osobie. 23 marca odbył się VI Festiwal Kuchni Greckiej Festiwal odbył się na terenie Targów EuroGastro 2011 w Centrum MT Polska. Jego celem jest promowanie kuchni greckiej wśród hotelarzy, restauratorów, szefów kuchni, kucharzy oraz konsumentów. Uroczystego otwarcia festiwalu, na którym gościł także Szugarfrik, dokonał Ambasador Grecji. Impreza była znakomitą okazją do poznania nowych talentów gastronomicznych. Polscy kucharze mieli okazję zaprezentować swoje umiejętności w Konkursie Kulinarnym, w którym zadanie polegało na przygotowaniu dania z wykorzystaniem oryginalnych greckich produktów. A są one wyśmienite. Przede wszystkim oliwa, która nieodłącznie kojarzy się z Grecją. Jej systematyczne spożywanie pomaga obniżyć poziom cukru we krwi, reguluje wydzielanie soków żołądkowych oraz korzystnie wypływa na serce. Razem pokonujemy przeszkody W ostatni weekend marca na warszawskim Torwarze odbył się finał eliminacji do Pucharu Świata w Skokach przez Przeszkody i w Ujeżdżaniu X Warsaw Horse Days Swoje stoisko na Torwarze miała Fundacja CUD, która pod hasłem Razem pokonujemy przeszkody promuje jazdę konną wśród osób z cukrzycą. Na stoisku zlokalizowanym na parterze w halu głównym można było bezpłatnie zmierzyć sobie poziom cukru oraz otrzymać egzemplarz magazynu Szugarfrik. Dlaczego akurat jazda konna? Jak wynika z badań, jest to sport szczególnie zalecany diabetykom, ponieważ w naturalny sposób masuje trzustkę, prowokując ją do wydzielania insuliny u osób z cukrzycą typu 2, natomiast u diabetyków z typem 1 niweluje stany zapalne i zmniejsza insulinooporność. Cukrzycę można porównać do skoków przez przeszkody mówi Monika Chrzanowski prezes Fundacji CUD. Aby uniknąć upadku, trzeba ją dobrze prowadzić, nawigować między niskimi i wysokimi cukrami. Rewelacje na temat akupunktury Akupunktura może wywołać infekcje i urazy, a jej działanie jest porównywalne do placebo. Do takich wniosków doszli naukowcy z Korei. I choć jak sami przyznają skutki uboczne stanowią niewielki odsetek, to jest to i tak za dużo. Komplikacje będące efektem zastosowania akupunktury nie wynikają ze szkodliwości samej metody, lecz z braku umiejętności osób, które ją stosują. Problem ten można zminimalizować inwestując w szkolenie osób zajmujących się tą metodą leczenia dowodzą badacze. Pytanie jakie się nasuwa, to wiarygodność nie tyle akupunktury, co badań, które przeprowadzili Koreańczycy mianowicie wysnuli oni powyższe wnioski na podstawie analizy 266 artykułów, z których tylko 56 zakwalifikowali jako odpowiednie w zakresie jakości naukowej. Jaką więc wiarygodność mogą mieć badania przeprowadzane na bazie niewiarygodnych materiałów? Zdjęcia: Stock.XCHNG

7 Szugarfrik wkracza do akcji Ambulans Ambulans to akcja, która obejmuje cykl bezpłatnych badań. Do 13 kwietnia pod aptekami patronackimi Centrali Farmaceutycznej CEFARM SA w całej Polsce będzie zatrzymywał się Ambulans, w którym można bezpłatnie zmierzyć poziom cukru, uzyskać poradę lekarza lub pielęgniarki, a także otrzymać magazyn Szugarfrik. W 2010 r. w ramach Akcji Ambulans w ciągu dwóch tygodni przebadano 2500 osób! Szczegółowy program kwietniowej akcji znajduje się w tabeli poniżej. dzień data godziny miejsce Pt :00-13:00 Al. Niepodległości 32, Częstochowa Pt :00-18:00 ul. Marii Konopnickiej 245, Kamienica Polska Sob :00-14:00 ul. Przedborska 47, Radomsko Pon :00-13:00 ul. Dzieci Warszawy 44, Warszawa Pon :00-18:00 ul. Armii Krajowej 44, Pruszków Wt :00-13:00 ul. Szlenkierów 1, Warszawa Wt :00-18:00 ul. Elektoralna 24, Warszawa Śr :00-13:00 ul. Warszawska 10, Kobyłka Śr :00-18:00 ul. Kobyłkowska 15, Wołomin Czw :00-13:00 ul. Żelazna 56/62, Warszawa Czw :00-18:00 ul. Marii Dąbrowskiej 13A, Warszawa Pt :00-13:00 ul. Przy Agorze 6, Warszawa Pt :00-18:00 ul. Olbrachta 36/42, Warszawa Sob :00-14:00 ul. Kolejowa 9, Zielonka Pon :00-13:00 Pl. Hallera 4, Warszawa Pon :00-18:00 Al. Wilanowska 363, Warszawa Wt :00-13:00 ul. Fieldorfa 10A, Warszawa Wt :00-18:00 ul. Baleya 9, Warszawa Śr :00-13:00 ul. Matejki 1C, Sierpc Śr :00-18:00 ul. Grunwaldzka 24B, Płońsk 7 misz Rzut za 3 punkty Po raz pierwszy w Polsce zostanie w tym roku zorganizowany obóz koszykarski dla diabetyków Propozycji letniego wypoczynku dla dzieci i młodzieży z cukrzycą jest nie tak mało, o czym pisaliśmy w poprzednim numerze Szugarfrika ( Lato czeka, Szugarfrik nr 2/2011, s. 34), ale obóz sportowy o profilu koszykarskim to nowość na skalę krajową. Obóz odbędzie się w terminie 5 18 lipca 2011 r. w Zawoi u podnóża Babiej Góry, koszt wyjazdu to 1480 zł. Organizatorem wypoczynku jest Uczniowski Klub Rekreacji Ruchowej dla Diabetyków Trzymaj Poziom, który przez ostatnie 5 lat organizował wyjazdy rehabilitacyjne we współpracy z jednym z łódzkich biur podróży. Jednak w tym roku klub zdecydował się na samodzielne działanie z uwagi na możliwość obniżenia kosztów i dofinansowania z innych źródeł. A dlaczego akurat koszykówka? pytamy organizatorkę wyjazdu Dorotę Karło. Kierując się wyborem dyscypliny wiodącej, braliśmy pod uwagę kształtowanie umiejętności technicznych, z którymi nasi podopieczni mieli dotąd najmniejszy kontakt, poprawę sprawności ogólnej, ze szczególnym uwzględnieniem układu krążenia i oddechowego oraz nasze własne możliwości szkoleniowe. Nie oznacza to, że na naszym obozie nie będzie siatkówki ani piłki nożnej. Wszystko uzależniamy od kondycji uczestników mówi Dorota Karło. W programie obozu jest m.in. półtoragodzinny trening ze szkolenia koszykarskiego oraz wycieczki kondycyjne, ponadto przewidziano warsztaty z reedukacji cukrzycowej, wycieczki autokarowe oraz takie atrakcje, jak dyskoteki, karaoke i malowanie na szkle. W dniu zamykania kwietniowego numeru Szugarfrika było jeszcze 12 wolnych miejsc, zainteresowane udziałem osoby mogą się skontaktować z organizatorami dzwoniąc pod numer: (42)

8 Prof. Ewa Otto-Buczkowska Słodkie vademecum część III Czy da się wyleczyć cukrzycę? 8 Zarówno pacjenci, jak i lekarze są zarzucani doniesieniami o możliwościach wyleczenia cukrzycy. Jaki jest stan faktyczny? Jakimi realnymi metodami dysponuje współczesna medycyna? glukomed Badania nad wyleczeniem cukrzycy rozwijają się w różnych kierunkach. Jedną z metod, która budzi pewne nadzieje, jest transplantacja. Przeszczep trzustki Przeszczepy wykonywano już w latach 60. XX wieku. Transplantacje przeprowadza się głównie u chorych na cukrzycę z krańcową niewydolnością nerek, przeszczepu trzustki dokonuje się zwykle równocześnie z przeszczepem nerki. Zabieg ten jest skomplikowany z wielu powodów. Pierwsze trudności pojawiają się już podczas starań o uzyskanie nadającego się do przeszczepu narządu. Ponadto przeszczep trzustki jest stosunkowo trudny technicznie, ze względu na jej budowę i położenie oraz konieczność stosowania kosztownej i agresywnej immunosupresji, która zmniejsza ryzyko odrzucenia przeszczepu. W związku z tym, że transplantacja jest obciążona wysokim ryzykiem, nie można jej szerzej stosować. Przeszczep izolowanych wysp trzustki lub komórek ß Alternatywą dla trudnej i kosztownej transplantacji trzustki jest znacznie mniej kosztowna i prostsza metoda przeszczepienia izolowanych wysp trzustki lub komórek ß. Jej ograniczeniem jest konieczność posiadania dużej liczby komórek pobranych ze zwłok, a także konieczność stosowania agresywnej immunosupresji. Podjęto więc próby zamykania transplantowanych komórek w specjal-

9 nie spreparowanych mikrokapsułkach, których ściany pozwalają na przechodzenie glukozy do wnętrza oraz przechodzenie wyprodukowanej insuliny na zewnątrz, ale uniemożliwiają wydostawanie się z wnętrza mikrokapsuły białka komórkowego stanowiącego antygen, aby zapobiegać wytwarzaniu przeciwciał przeszczepionym komórkom. Kapsuły takie udało się wytworzyć, ale niestety z czasem ulegają one opłaszczeniu przez inne białka organizmu, co znacznie pogarsza ich przepuszczalność. Rozpoczęto więc poszukiwania alternatywnych źródeł komórek do przeszczepów. Przeszczep komórek macierzystych Wykazano, że źródłem komórek macierzystych mogą być między innymi komórki zawarte w szpiku, które mogą się różnicować w komórki innych narządów. Coraz więcej uwagi poświęca się możliwości transplantacji komórek macierzystych, wyizolowanych z krwi pępowinowej niespokrewnionego dawcy. Trwają również badania nad wykorzystaniem jako źródła komórek macierzystych komórek zewnątrzwydzielniczych trzustki. Trwają prace nad metodami przygotowania takich komórek do przeszczepów. Istnieje jednak wiele problemów, które wymagają rozwiązania. Komórki macierzyste w związku ze swymi możliwościami nieograniczonego podziału i niezróżnicowaniem, łatwo mogą przeobrazić się nie tylko w komórki ß, ale również w komórki nowotworowe. Tak więc zastosowanie takich przeszczepów wiąże się ze wzrostem ryzyka rozwoju nowotworu u biorcy. Pamiętać również należy, że zastosowanie terapii komórkowej nie eliminuje przyczyny cukrzycy typu 1, a jedynie wpływa na zlikwidowanie nieprawidłowego metabolizmu glukozy i zwalnia pacjenta z konieczności wykonywania iniekcji insuliny. Należy się więc liczyć z możliwością wznowienia choroby na skutek ponownej destrukcji wszczepionych komórek. Konieczne są więc dalsze badania, które pozwoliłyby znaleźć metody zapobiegania tym niekorzystnym skutkom. Prewencja wystąpienia cukrzycy typu 1 Obok poszukiwania sposobów coraz lepszego leczenia cukrzycy typu 1 trwają prace nad metodami zapobiegania jej wystąpieniu. Pod uwagę brane są możliwości prewencji pierwotnej oraz prewencji wtórnej. Prewencja pierwotna prowadzona w okresie, kiedy nie rozpoczął się jeszcze proces autoagresji przeciwko komórkom ß, jest obecnie jeszcze nierealna, ponieważ nie znamy czynników sprawczych prowadzących do uruchomienia procesów autoimmunizacji. Dotychczas podejmowane próby nie dały zadowalających rezultatów. Prewencja wtórna dotyczy okresu przedklinicznego, kiedy obecne są immunologiczne wskaźniki świadczące o rozpoczętym procesie autoagresji, lub okresu bezpośrednio po ujawnieniu się choroby, jeśli stwierdza się jeszcze resztkowe wydzielanie własnej insuliny. W okresie przedklinicznym podejmowane są próby hamowania destrukcji komórek ß, indukowania tolerancji na autoantygeny trzustkowe, czyli immunosupresji i immunomodulacji oraz próby stymulacji namnażania obecnych jeszcze własnych komórek. To są bardzo interesujące badania, znajdują się jednak na razie w sferze prób klinicznych i na ostateczną ocenę ich wyników trzeba jeszcze poczekać. Terapia genowa Terapia genowa stanowi kolejną próbę alternatywnego leczenia i prewencji cukrzycy typu 1. Prace nad terapią genową w cukrzycy typu 1 polegają na wprowadzaniu do komórek genów lub ich fragmentów w celu blokowania autoagresji i ochrony komórek ß przed destrukcją. Zasadniczy problem polega na znalezieniu metod bezpiecznego transferu leczniczych genów do komórek. Realne, ale jeszcze nie teraz Na zakończenie pragnę jeszcze raz przypomnieć, że cukrzyca typu 1 w chwili obecnej pozostaje nadal chorobą nieuleczalną. Prowadzone są bardzo intensywne i wielokierunkowe badania nad znalezieniem leku na tę chorobę. Wydaje się, że jest to realne, ale jeszcze nie teraz. W świetle tego, co obecnie wiemy na temat roli pamięci hiperglikemicznej w uruchamianiu procesów prowadzących do rozwoju powikłań przewlekłych i wynikającego z tego kalectwa, cały wysiłek zarówno pacjentów i ich opiekunów, jak i lekarzy winien być skierowany na maksymalne wykorzystanie obecnych możliwości utrzymania homeostazy metabolicznej organizmu. Bardzo dobre preparaty insuliny, coraz szerzej wprowadzane leki wspomagające terapię insulinową, a także coraz doskonalsze metody monitorowania glikemii pozwalają na uniknięcie rozwoju powikłań przewlekłych, a tym samym skorzystanie w przyszłości z możliwości wyleczenia cukrzycy! Piśmiennictwo na prośbę dostępne w redakcji 9 glukomed metoda Przeszczep trzustki Przeszczep izolowanych wysp trzustki lub komórek β Przeszczep komórek macierzystych Przeszczepy w leczeniu cukrzycy ograniczenia ograniczenia związane z pozyskaniem odpowiedniego narządu trudności techniczne wynikające z budowy i położenia trzustki kosztowna i agresywna immunosupresja konieczna jest duża liczba komórek pobranych ze zwłok agresywna immunosupresja wzrost ryzyka rozwoju nowotworu nie likwiduje przyczyny cukrzycy typu 1, zatem trzeba się liczyć z możliwością nawrotu

10 Prof. Anna Noczyńska Insulina na miarę Zapotrzebowanie na insulinę zależy od wieku, pory dnia, wykonywanych zajęć i wielu innych czynników, na które możemy, choć nie zawsze, wpływać. Warto jednak zdawać sobie sprawę z ich istnienia Jedynym lekiem w leczeniu cukrzycy jest insulina, którą podajemy wyłącznie pozajelitowo przy pomocy penów lub osobistej pompy insulinowej, ale zapotrzebowanie na insulinę w poszczególnych okresach życia znacznie się różni. Na dawkę insuliny wpływają także takie czynniki jak: choroba, okres dojrzewania, stres, wysiłek fizyczny. Każda osoba z cukrzycą podaje insulinę w bazie oraz w bolusach przed posiłkami. U małych dzieci 10 glukomed Zalecane stężenie glukozy w ciągu dnia Rano: mg/dl Przed posiłkiem: poniżej 120 mg/dl 2 godziny po posiłku: poniżej 140 mg/dl Przyczyny hiperglikemii dzieci przed południem: wielogodzinne siedzenie w ławce stres związany z klasówkami, odpytywaniem podjadanie słodyczy

11 insulina podawana w bazie stanowi około 20%, ale już u latka około 50% dobowego zapotrzebowania. Insuliny podawane przed posiłkami różnią się od insulin podawanych w bazie krótkim okresem działania, czyli obniżania poziomu glukozy poposiłkowej. Do insulin podawanych przed posiłkami należą insuliny krótko działające oraz szybko działające analogi. Dawka insuliny przedposiłkowej u osoby dobrze wyedukowanej, leczonej metodą intensywnej insulinoterapii, jest ustalana samodzielnie przez pacjenta, w oparciu o stężenie glukozy przed posiłkami oraz ilość węglowodanów (WW) oraz białek i tłuszczów (WBT) w danym posiłku. Osoba leczona przy pomocy osobistej pompy insulinowej ma możliwość bardziej precyzyjnego podawania insuliny, a mianowicie może podać U dzieci i młodzieży częściej niż u osób dorosłych występuje skłonność do hipo- i hiperglikemii insulinę w bolusie prostym na WW oraz wydłużonym w okresie kilku godzin na białka i tłuszcze (WBT). Każdy nieprawidłowy poziom glukozy, zarówno na czczo, jak i przed posiłkiem i po nim, powinien być jak najszybciej obniżony skorygowany przy pomocy insuliny krótko działającej lub szybko działającego analogu. Dawkę insuliny korekcyjnej (podanej na wysoki poziom glukozy) oraz podanej w bazie i do posiłku ustala się każdemu choremu indywidualnie. Uwaga na lekcje WF-u U dzieci i młodzieży częściej niż u osób dorosłych występuje skłonność do hipo- i hiperglikemii. W godzinach przedpołudniowych stężenie glukozy zwykle jest wyższe, na co wpływają: kilkugodzinne siedzenie w ławce szkolnej, stres związany ze sprawdzianami, niekontrolowane jedzenie słodyczy (często w szkole). Istotnym problemem są lekcje wychowania fizycznego. Osoba, która nie kontroluje poziomu glukozy lub jest niedostatecznie wyedukowana, częściej po wysiłku fizycznym jest narażona na niedocukrzenie, a także na hiperglikemię. Przyczynami wysokiego stężenia glukozy są najczęściej jej wysokie wartości przed zajęciami wychowania fizycznego oraz nierozpoznane niedocukrzenie podczas wysiłku. Natomiast przyczynami niedocukrzenia: niski poziom glukozy przed wysiłkiem oraz brak lub niedostateczne uzupełnienia węglowodanów (brak przekąski) przed wysiłkiem i w jego trakcie. Podczas wysiłku mięśnie zużywają znacznie więcej glukozy niż podczas spoczynku, dlatego jej deficyt powinien być na bieżąco uzupełniany. Błąd w obliczeniach Przyczyną wysokiego poziomu glukozy w ciągu doby może być nieprawidłowo obliczona dawka insuliny (przed posiłkiem oraz w bazie). Brak lub niedobór insuliny znacznie ogranicza transport glukozy do wnętrza komórek mięśniowych, czego efektem jest jej wysoki poziom w surowicy krwi. Przyczyną wysokiego poziomu glukozy w ciągu dnia są również błędy dietetyczne, czyli niekontrolowane podjadanie bez podania insuliny, niewłaściwe oszacowanie kaloryczne posiłków podawanie insuliny na oko lub opuszczenie jej podania. W godzinach popołudniowych szczególnie u dziecka bardzo aktywnego (np. chętnie grającego w piłkę) istnieje większe zagrożenie niedocukrzeniem, czemu można zapobiec, podając przed wysiłkiem, a także w trakcie jego trwania szybko wchłaniający się węglowodan (czyli węglowodan o wysokim indeksie glikemicznym) oraz kontrolując poziom glukozy przed wysiłkiem. Nie wolno uprawiać żadnych ćwiczeń fizycznych po niedocukrzeniu oraz wówczas, kiedy poziom glukozy jest niższy niż 70 mg/dl. Nocne skoki cukru Ważnym problemem jest hipoglikemia występująca w I połowie oraz hiperglikemia w II połowie nocy. Przyczynami niedocukrzenia w I połowie nocy są najczęściej: zbyt duża dawka insuliny podanej w bazie przed snem oraz do kolacji, duży wysiłek fizyczny w godzinach popołudniowych (późne niedocukrzenie), a także remisja cukrzycy, w której zapotrzebowanie na insulinę gwałtownie się obniża. Niedocukrzenie może występować o każdej porze dnia, ale najbardziej niebezpieczne jest niedocukrzenie występujące w nocy. Jest ono zagrożeniem dla pracy komórek mózgowych, dla których glukoza jest jedynym źródłem energii. Utrzymujący się niedobór glukozy może powodować trwałe uszkodzenie komórki mózgowej. Osoba nieprzytomna wymaga natychmiastowej pomocy, a lekiem z wyboru jest glukagon. Osobie, z którą mamy kontakt, można podać glukozę w żelu, napój wysokoenergetyczny lub galaretkę owocową. Hiperglikemia w II połowie nocy najczęściej wynika z działania hormonów brzasku (kortyzol, hormon wzrostu, progesteron, prolaktyna) oraz hipoglikemii w I połowie nocy (zjawisko kontrregulacji, tzw. odbicia). Przyczyną może być również niedobór lub niewłaściwa dawka insuliny podanej w bazie. Każdy wysoki poziom glukozy, szczególnie w godzinach nocnych, należy obniżać bardzo ostrożnie i powoli. Szybciej i bezpieczniej obniżają cukier małe dawki insuliny (około 1-2 jednostek) podawane w 2-3 wstrzyknięciach co 1-2 godziny. W osobistej pompie insulinowej pacjent ma możliwość podania minimalnej dawki insuliny (od 0,01 jednostki), a także rozłożenia jej przepływu w czasie (30-60 minut). Zbyt szybkie obniżanie poziomu glukozy we krwi może pogorszyć samopoczucie, ale przede wszystkim pogarsza funkcję wątroby. Należy pamiętać, że zanim zdecydujemy się na zmianę dawki insuliny, powinniśmy wykluczyć inne przyczyny nieprawidłowego poziomu glukozy. Dr hab. med Anna Noczyńska prof. nadzwyczajny, pediatra-diabetolog, Akademia Medyczna oraz Państwowy Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu 11 glukomed

12 Barbara Włudyka Diabetyk w salonie piękności 12 glukomed Wiosna skłania do dbania o urodę. Jednak do niektórych zabiegów wykonywanych w salonie kosmetycznym diabetyk powinien podejść z ostrożnością Kosmetyczka, wyszkolona w zakresie zmian cukrzycowych, może okazać się osobą, która jako pierwsza rozpozna cukrzycę i zasugeruje wizytę u specjalisty, mimo że klient nie ma świadomości choroby. Na cukrzycę mogą wskazywać zmiany płytki paznokciowej lub stan skóry. Jednak wszystkie osoby z cukrzycą świadome swojej choroby powinny podczas wizyty u kosmetyczki poinformować o niej dla własnego bezpieczeństwa. Dzięki temu w trakcie wykonywania np. pedicuru zostanie użyta frezarka z odpowiednimi końcówkami umożliwiającymi bezinwazyjne wykonanie zabiegu (stosowanie nożyków i skalpeli nie jest właściwym rozwiązaniem, a przy użyciu cążek i pilników trzeba zachować szczególną ostrożność ze wzglę- du na możliwość zranienia). Informacja o cukrzycy jest o tyle istotna, że nie wszystkie zabiegi, które większość gabinetów kosmetycznych ma w swojej ofercie, są zalecane diabetykom. Powody tego są różne. Ostrożnie z peelingami Po pierwsze, skóra diabetyka gorzej radzi sobie z gojeniem się zranień, jest też bardziej wrażliwa na działanie termiczne i fizyczne. Trzeba zatem pamiętać o tym, że takie zabiegi, jak makijaż permanentny, depilacja, epilacja (włoski podczas tego zabiegu usuwane są razem z cebulkami), a nawet regulacja brwi umożliwiają powstawanie drobnych uszkodzeń skóry, podczas których dochodzi do naruszenia naskórka z wszelkimi tego konsekwencjami. Inną grupą zabiegów, do której należy podejść z ostrożnością, są peelingi. Słowo peel znaczy po angielskieku obierać, złuszczać, zedrzeć, a dzieje się to w obrębie naskórka lub głębiej w skórze właściwej. Ze względu na głębokość działania wyróżniamy zabiegi działające powierzchownie, średnio i głęboko. Jeśli zaś chodzi o rodzaj, dzielimy je na: chemiczne (chemabrazja), fizyczne (dermabrazja, z wykorzystaniem lasera,

13 ciekłego azotu, podtlenku azotu) oraz mechaniczne, czyli ścieranie naskórka przy użyciu tarcz korundowych, diamentowych lub kryształków korundu (mikrodermabrazja). Zabiegi te stosowane są m.in. w celu likwidacji drobnych zmarszczek, przebarwień i innych skaz na skórze. Są one jednak szczególnie niekorzystne dla osób z niewyrównaną cukrzycą, ponieważ w rankach może dojść do zakażenia. Częstym problemem są popękane naczynka i tutaj też diabetyk napotka pewne ograniczenia. W zamykaniu naczyń krwionośnych przeszkadza ewentualna angiopatia cukrzycowa, czyli zmiany naczyniowe, które mogą dotyczyć mniejszych i większych naczyń. Nadmiar cukru we krwi prowadzi do zmian zwyrodnieniowych w naczyniach włosowatych, tętniczkach i żyłach, czego skutkiem jest upośledzenie układu naczyniowego i tu ingerencja nie wydaje się wskazana. Nie należy wykonywać zabiegów z użyciem światła IPL ani poddawać się zabiegom fotoodmładzania. Zabieg Accent XL wykorzystując zjawisko RadioFrekwencji, ujędrnia skórę, redukuje zmarszczki i modeluje sylwetkę, Zdjęcie: Pielęgnacja z pomocą fachowców Diabetyk powinien dodatkowo specjalnie zadbać o stopy i przestrzenie między palcami. Uzupełnieniem podstawowych, domowych zabiegów są wizyty w salonie kosmetycznym. Właściwie wykonany pedicure i manicure w gabinecie kosmetycznym ułatwia codzienne borykanie się z niedogodnościami, odsuwa zagrożenia. Jeśli powstaną modzele lub nagniotki, nie należy usuwać ich samodzielnie. Ze względu na ryzyko powikłań nie należy także samodzielnie wycinać wrastających paznokci, a skracanie ograniczać tylko do spiłowania. Bez odpowiedniego przeszkolenia podologicznego pedicure może przyczynić się do poważnych powikłań. Pielęgnacja paznokci Diabetykom polecany jest manicure biologiczny i pedicure leczniczy. Pedicure leczniczy to podstawowy pedicure połączony z usuwaniem modzeli, nagniotków i zgrubień na pękających piętach, a także wycinanie wrastających paznokci. Manicure biologiczny to podstawowy manicure bez stosowania ostrych narzędzi typu cążki, w jego trakcie skórki wokół paznokci są tylko odpychane lub usuwane specjalnymi płynami, a nie wycinane. Przed rozpoczęciem zabiegu trzeba odkazić narzędzia i skórę, by zapobiec zakażeniu. Zabiegi są znacznie trudniejsze ze względu na neuropatię, która powoduje zmniejszone odczuwanie bólu i temperatury u klienta. Dlatego zranienia mogą pozostać niezauważone i rozwijać się wraz z owrzodzeniem, w konsekwencji mogą powstać zmiany ropne lub martwicze. Cukrzyka należy podczas zabiegu chronić przed skrajnymi temperaturami, dlatego nie ma wskazań do zabiegów ciepłoleczniczych oraz do stosowania produktów rozgrzewających. Dostosowanie zabiegów do choroby pozwoli ograniczyć dolegliwości i rozwój stopy cukrzycowej. Icoone mikrostymulacyjny masaż modelujący ciało, Nouveau Lashes to zabieg wydłużający i pogrubiający rzęsy, Pękające pięty i wrastające paznokcie Skóra diabetyków jest sucha i mało elastyczna. Tworzą się małe rysy, które pod wpływem obciążeń tworzą liniowe pęknięcia. Powodują ból i krwawienie utrudniające chodzenie. Problemy z chodzeniem mogą powstać z powodu wrastających paznokci oraz narośli. Mimo że paznokieć rośnie prosto, to jego narożniki wchodzą w otaczającą skórę, co grozi zapaleniem wału paznokciowego. Dlatego paznokcie powinny być obcinane do linii prostej, bez wycinania boków. Przyczyną wrastania może być niewłaściwa pielęgnacja, złe obcinanie, zaburzony wzrost płytki, a także niewłaściwie dobrane buty. Deformacje płytki zaleca się korygować papierowymi pilnikami lub frezarkami. Jeżeli wrastająca płytka paznokciowa jest elastyczna i nie przerośnięta, można założyć klamry. Te korygują tor wzrostu paznokcia i redukują ryzyko zranienia. Klamra podnosi wrastające brzegi paznokcia. Założenie jej wymaga stałej kontroli i wizyt u podologa. W specjalistycznych gabinetach pacjenci uzyskują porady dotyczące profilaktyki, higieny i pielęgnacji, a także adresy przychodni, poradni i centrów diabetologicznych. Kompleksowe potraktowanie problemu może zapobiec powikłaniom i przynieść dużą ulgę. mgr Barbara Włudyka, konsultant ds. badań i rozwoju branży kosmetycznej, biolog, kosmetolog, absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego 13 glukomed

14 Edyta Ramotowska Nie-złe ziółka? Które zioła mogą nam pomóc w leczeniu cukrzycy? Jak je stosować? Czy każdy może z nich korzystać? Przekonanie, że zioła nie szkodzą, jest dość powszechne. Jednak zanim zaczniemy je stosować, powinniśmy skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu lub diabetologiem. Ziół nie powinny przyjmować kobiety w ciąży, matki karmiące oraz osoby z poważnymi chorobami nerek i wątroby. Trzeba również pamiętać, że zioła mają działanie wielowymiarowe i niewinna z pozoru herbatka może, obniżając poziom cukru, podnieść nam ciśnienie. Od niektórych ziół można się też uzależnić. 14 glukomed Pamiętaj! Stosowanie ziół nie zwalnia Cię z obowiązku brania lekarstw, insuliny i mierzenia cukru! Jeśli poziom cukru jest za niski, nie reguluj go dodatkowo ziołami! Lek z ogródka Zioła można kupić w sklepach zielarskich i aptekach, ale można też część z nich wyhodować w przydomowych ogródkach lub zebrać na niezanieczyszczonych łąkach. Zbierając zioła, trzeba ściśle stosować się do zaleceń, pamiętać o miesiącu zbioru, właściwym przygotowaniu i odpowiednim przechowywaniu. Dobrze jest także podpisywać je i oznaczać datę zbioru, gdyż wbrew obiegowym opiniom zioła i preparaty ziołowe też mają swój termin przydatności do spożycia. Zioła powinniśmy zużyć w ciągu dwóch, trzech lat. Jeśli nie dysponujemy kawałkiem ziemi nie mamy działki ani ogródka z dala od miasta możemy skorzystać z gotowych preparatów. Na rynku dostępnych jest obecnie wiele produktów, zarówno jedno-, jak i wieloskładnikowych. Zioła i ziółka Do stabilizacji poziomu glukozy wykorzystywane są najczęściej: Liść morwy białej obniża poziom glukozy w surowicy poprzez hamowanie wchłaniania węglowodanów z jelit. Zapobiega także poposiłkowemu wzrostowi poziomu glukozy w surowicy krwi. Liść morwy zwiększa ilość wydzielanej insuliny. Podawany jako napar łącznie z liściem borówki czarnej i owocni fasoli obniża zarówno poziom glukozy w surowicy krwi, jak i poziom hemoglobiny glikowanej HbA1c.

15 nazwa główny składnik ilość producent cena Cynamon cynamon 50 kaps. Colfarm ok. 11 zł Diabecol morwa biała i cynamon 30 tabl. Colfarm ok. 10 zł Diabetex Diabetofort Diabetopol strąki fasoli, pokrzywa, kłącze perzu, ziele mniszka owocnia fasoli, liść brzozy, kłącze perzu, liść jeżyny fałdowanej, owoc róży strąki fasoli, korzeń mniszka, korzeń podróżnika, liść borówki brusznicy 20 sasz. Herbapol Kraków ok. 4,50 zł 100 g Leki Natury ok. 12 zł 100 ml Herbapol Kraków ok. 9 zł GlucosCare Gymnema Sylvestre 12 sasz. GlucosCare ok. 12 zł Glukobonisan morwa, owocnia fasoli, pokrzywa, znamiona kukurydzy, kora cynamonowca, mieszanka ziołowa 20 sasz. Bonimed ok. 12 zł Herbatka z liścia morwy białej Humavit Diabeto-Var 180 Memobon Morwa biała morwa biała morwa biała, pokrzywa zwyczajna, kora cynamonowca wonnego miłorząb japoński, żeń-szeń morwa biała 20 sasz. Venter Herbal Products ok. 7 zł 180 tab. Varia ok. 19 zł 60 kaps. Bonimed ok. 32 zł 30 tab. 60 tab. Colfarm ok. 11 zł ok. 21 zł 15 glukomed Na poziom cukru cynamon, chrom, cynk 30 kaps. Doppelherz.pl ok. 22 zł Nopalin opuncja (nopal) 200 tab. CaliVita International ok. 74 zł Oculobon owoc borówki czarnej 30 kaps. Bonimed ok. 25 zł Topinulin Diabetes morwa biała 60 tab. Farmapol 25 zł Zioła Mnicha, Na poziom cukru herbata zielona Sen-Cha, pokrzywa, korzeń cykorii, chlorek chromu 20 sasz. Bio-Active ok. 5 zł Zuccarin morwa biała 60 tab. 120 tab. New Nordic ok. 60 zł ok.120 zł Zuccero Gold morwa biała 60 tab. 120 tab. Langsteiner ok. 40 zł ok. 70 zł

16 16 glukomed Liść pokrzywy podobnie jak liść morwy hamuje wchłanianie się węglowodanów w jelitach i ten mechanizm jest prawdopodobnie odpowiedzialny za jego nieznaczne hipoglikemizujące działanie na organizm. Nie należy podawać naparu jednocześnie z lekami. Liść pokrzywy jest pomocny w utrzymaniu w prawidłowym stanie dróg moczowych, gdyż wykazuje nieznaczne działanie moczopędne. Liście można zbierać od maja do września. Najbardziej cenne są przed kwitnieniem. Pokrzywę zrywamy w rękawiczkach w pogodne dni. Zostawiamy na kilka godzin, aby zwiędła, gdyż wtedy traci swoje parzące właściwości. Przechowujemy w papierowych lub płóciennych torebkach w suchym miejscu. Młode liście możemy też dodać do sałatki lub zupy. Liść borówki czernicy należy je zbierać w czasie kwitnienia w maju i czerwcu i suszyć w ocienionych miejscach, w temperaturze nie wyższej niż 35 C. Napar z liści działa korzystnie zwłaszcza w łagodniejszych i wczesnych okresach choroby. Owocnia fasoli pobudza wydzielanie insuliny z wysp trzustkowych. Zwiększa także ilość wydalanego moczu, co ma znaczenie przy zapobieganiu powikłaniom cukrzycy. Niektórzy zielarze porównują siłę działania jednej filiżanki naparu z surowca z trzema jednostkami insuliny. Uwaga fasola spożywana w nadmiarze może sprzyjać rozwojowi wola tarczycy, stąd trzeba ją gotować w osolonej wodzie. Dziewanna wielokwiatowa żółte kwiaty, które wyrastają w drugim roku życia rośliny, zbiera się w lipcu lub sierpniu, ale bez kielicha. Po wysuszeniu mają zapach miodu. Trzeba je przechowywać w szczelnie zamkniętym pudełku. Nawrot lekarski przez Indian był uważany za lek antykoncepcyjny. Nie należy mylić nawrotu lekarskiego o zielonkawoniebieskich kwiatach z nawrotem polnym, kwitnącym na biało. Obniża poziom cukru i blokuje wydzielanie hormonów kory nadnerczy i adrenaliny. Rdest ptasi oprócz działania przeciwcukrzycowego, zapobiega powstawaniu kamieni moczowych, a także zmniejsza łamliwość ścian naczyniowych. Stosowany zewnętrznie przyspiesza gojenie ran i owrzodzeń. Na początku kwitnienia w sierpniu i wrześniu ścina się ulistnione, niezdrewniałe szczyty pędów. Pokryte białymi plamami nie nadają się do użytku. Miłorząb japoński (ginko biloba) przeciwdziała powikłaniom naczyniowym cukrzycy. Pomoże w stanach niedokrwiennych kończyn dolnych, którym towarzyszy dokuczliwy ból przy chodzeniu, obrzęk kończyn, uczucie zimna w stopach, a także w chorobach oczu na tle naczyniowym (nadciśnieniu wewnątrzgałkowym, retinopatii cukrzycowej). Ze względu na silne działanie przeciwzakrzepowe należy kontrolować gęstość krwi. Kora cynamonowca ta popularna przyprawa pobudza komórki do pobierania glukozy z krwi i jej przekształcania w tłuszcz lub glikogen. Zalecana jest osobom z cukrzycą typu 2. Nasiona kozieradki usprawniają wchłanianie pokarmów, pobudzają wydzielanie soku trzustkowego, żołądkowego i jelitowego. Mogą obniżać poziom cholesterolu i cukru we krwi. Pomocne są także w stanach zapalnych skóry. Korzeń żeń-szenia wpływa na metabolizm glukozy poprzez stymulację

17 wydzielania insuliny oraz zwiększenie magazynowania glukozy w postaci glikogenu w wątrobie. Powoduje on także redukcję wchłaniania się glukozy z przewodu pokarmowego do krwi. Właściwości żeń-szenia znajdują odzwierciedlenie w badaniach poziomu glukozy i stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c) we krwi. Oba te parametry w wyniku stosowania korzenia żeń-szenia ulegały obniżeniu. Żeń-szenia nie powinny stosować osoby z nadciśnieniem tętniczym, kołataniem serca, nerwowe, cierpiące na bezsenność oraz kobiety w ciąży. Nie zaleca się go także przy stosowaniu preparatów hormonalnych. Opuncja to rodzaj kaktusa, który występuje m.in. w Meksyku i Stanach Zjednoczonych. Roślina ma błonnik wspomagający obniżenie poziomu glukozy we krwi, wpływający korzystnie na poziom cholesterolu. Gymnema sylvestre żucie liści tej dalekowschodniej rośliny powoduje utratę zdolności wychwytywania słodkiego smaku. Zauważono też pozytywny wpływ na parametry krwi: poziom cukru na czczo i po posiłku, poziom lipidów, hemoglobiny glikowanej, obniżenie oporności insulinowej, poprawę wychwytu glukozy. Zioła możemy stosować pojedynczo albo je łączyć. Jednak warto stosować się do pewnej zasady i zioła zmniejszające wchłanianie cukru z przewodu pokarmowego, takie jak np. liść morwy białej lub pokrzywy, łączyć z ziołami zwiększającym wydzielanie insuliny, np. owocnią fasoli i korzeniem żeń-szenia. Zapobiegawczo Zioła nie tylko pomagają stabilizować poziom cukru we krwi, ale również, co bardzo istotne, zapobiegać powikłaniom cukrzycowym. Diabetykom szczególnie zalecane są zioła poprawiające ukrwienie i działające antyoksydacyjnie, takie jak np. liść miłorzębu japońskiego (nie powinny go jednak przyjmować osoby ze zmniejszoną krzepliwością krwi). Aby zminimalizować zagrożenie cukrzycowego uszkodzenia siatkówki oka, warto też stosować preparaty z czarną borówką. 17 nazwa zioła Liść morwy białej Nasiona kozieradki Kora cynamonowca Liść borówki czernicy Dziewanna wielokwiatowa Nawrot lekarski Liść pokrzywy Rdest ptasi Strąki fasoli zwyczajnej Korzeń żeń-szenia Gymnema sylvestre Opuncja (nopal) działanie wspomagające odchudzanie żółciopędne, w chorobie wrzodowej żołądka, rozkurczowe, poprawiające samopoczucie, pobudzające regenerację wszystkich tkanek, mlekopędne, moczopędne, przeciwalergiczne przy braku apetytu, dolegliwościach dyspeptycznych, kolkowych bólach brzucha przeciwbiegunkowe; owoce przeciwzapalne, przeciwkrwotoczne, poprawiające wzrok wykrztuśne, przeciwskurczowe (w kolce jelitowej i wątrobowej), dezynfekujące skórę, przeciwbólowe na stawy wspomagające antykoncepcję, hamujące krwawienia z dróg rodnych moczopędne, hamujące krwawienia, poprawiające przemianę materii, przeciwłojotokowe, w niedoborach żelaza moczopędne, poprawiające przemianę materii, przeciwzapalne w infekcjach dróg oddechowych, przyspieszające gojenie ran, przeciwdziałające demineralizacji kości; wyciągi alkoholowe zwiększają krzepliwość krwi i obniżają ciśnienie moczopędne, przeciwobrzękowe, w kamicy moczanowej; sproszkowane: na rany i zmiany po chorobie zwanej różą poprawiające koncentrację i pamięć, zwiększające odporność na stres; wykazuje działanie przeciwnowotworowe poprawiające trawienie, przeciwkaszlowe, przeciwmalaryczne wspomagające trawienie glukomed

18 dr Alicja Barwicka Zagrożone OKOlice 18 glukomed Cukrzyca, schorzenie ogólnoustrojowe, nie oszczędza także narządu wzroku, a retinopatia cukrzycowa jako jedno z najcięższych powikłań okulistycznych może niekiedy prowadzić do całkowitej i nieodwracalnej utraty widzenia Jednym z podstawowych cukrzycowych mechanizmów patologicznych jest proces uszkadzający ścianę naczyń krwionośnych oraz ich zawartość, a dokładnie niektóre komórki krwi. Czas sojusznik retinopatii Retinopatia cukrzycowa, czyli cukrzycowe uszkodzenie siatkówki może rozwinąć się w każdym typie cukrzycy, jednak głównym czynnikiem ryzyka wystąpienia jest czas trwania choroby podstawowej. Jak wynika z amerykańskich wieloletnich badań epidemiologicznych, po 20 latach trwania cukrzycy cechy retinopatii występują u ok. 90% osób z cukrzycą typu 1 i u ok. 60% z cukrzycą typu 2. Mogą to być zarówno zmiany początkowe, jak i ciężkie, nieodwracalnie uszkadzające siatkówkę. Do uszkodzeń naczyniowych w cukrzycy dochodzi bardzo powoli. Zmiany dotyczące elementów składowych krwi to przede wszystkim utrata elastyczności, zniekształcenie i zrolowanie krwinek czerwonych, czyli erytrocytów, przez co istotnie zmniejsza się zdolność transportowania przez nie tlenu. Równocześnie inne elementy Dr n. med. Alicja Barwicka, specjalista w zakresie chorób oczu morfotyczne krwi, tzw. płytki krwi, łączą się w większe skupiska, powodując zwiększenie lepkości krwi, co z kolei sprzyja powstawaniu zakrzepów. Równolegle dochodzi do zmian patologicznych w ścianach naczyń (zob. ramka). Kiedy naczynia tracą wydolność, siatkówka w związku z ciągłym niedostatkiem tlenu zaczyna się dusić, a jej obszary pozbawione efektywnego mikrokrążenia stają się coraz bardziej rozległe zaczyna dochodzić do tworzenia sieci nowych naczyń. Niestety mają one charakter patologiczny, są zupełnie nieefektywne i to z nich do siatkówki i sąsiadującego ciała szklistego następują Wykaz usterek Ściana naczynia włosowatego pełni szereg bardzo ważnych funkcji transportowych. Niestety proces cukrzycowy uszkadza wszystkie jej warstwy, prowadząc do: osłabienia i utraty elastyczności jako rezultat powstaje odcinkowe rozdęcie uszkodzonego naczynia i tworzą się mikrotętniaki, co sprzyja tworzeniu się zakrzepów, odcinkowego pogrubienia z czasem skutkuje to zwężeniem, a następnie wręcz zamknięciem światła naczyń, a więc wyłączeniem dopływu krwi do konkretnych obszarów siatkówki, stopniowej utraty szczelności przez uszkodzone naczynie jak przez sito uciekają do okolicznych tkanek niektóre składniki krwi. Tworzą się bardzo groźne dla procesu widzenia ogniska obrzęku siatkówki, a także mniejsze i większe krwotoczki. Wszystkie te zmiany prowadzą do narastającego niedokrwienia siatkówki.

19 kolejne krwawienia. Co gorsza, dla tych nowych naczyń zostaje dodatkowo utworzony rodzaj rusztowania z bardzo kurczliwej tkanki włóknistej, która rozrastając się, razem z patologicznymi naczyniami może pociągać za sobą siatkówkę i powodować jej odwarstwienie. Jednak najbardziej niebezpiecznym powikłaniem retinopatii cukrzycowej jest zajęcie okolicy plamkowej siatkówki, tj. okolicy odpowiedzialnej za widzenie centralne. Im większe zmiany naczyniowe występują w tym obszarze, tym większy problem z utrzymaniem użytecznej ostrości widzenia. Profilaktyka i leczenie Ponieważ u każdej osoby chorującej wiele lat na cukrzycę istnieje ryzyko wystąpienia retinopatii cukrzycowej, bezwzględną koniecznością jest okresowa (przynajmniej raz w roku) kontrola okulistyczna oraz profilaktyka. Trzeba mieć świadomość, że początkowe zmiany cukrzycowe w narządzie wzroku najczęściej nie powodują zauważalnych objawów, ale badanie okulistyczne umożliwia wykrycie nawet tych najwcześniejszych i najmniejszych uszkodzeń. Niezwykle ważne są także okresowe konsultacje z prowadzącym podstawowe leczenie diabetologiem, gdyż od jego decyzji zależy ewentualna korekta leczenia cukrzycy. Leczenie okulistyczne retinopatii cukrzycowej jest zawsze zależne od stopnia zaawansowania zmian, przy czym najważniejsze jest zamknięcie patologicznych naczyń oraz likwidacja ognisk krwotocznych. Służy temu stosowanie fotokoagulacji laserowej. W rezultacie można uzyskać znaczącą (chociaż nieraz przejściową) poprawę stanu miejscowego. W ciężkich powikłaniach stosuje się zabieg witrektomii, tj. chirurgiczne usunięcie części patologicznie zmienionego ciała szklistego i zastąpienie go sztuczną substancją o zbliżonych właściwościach fizyko-chemicznych. Pewne nadzieje wiąże się z wynikami podawania bezpośrednio do ciała szklistego leków hamujących nowotworzenie naczyń często w połączeniu z laserokoagulacją. Zależnie od czasu trwania i przebiegu choroby oraz stosowanego wcześniej (lub nie) leczenia uzyskiwane wyniki różnią się od siebie. W większości przypadków następuje jednak długotrwała poprawa ostrości wzroku. Jak w każdym innym ciężkim schorzeniu, oprócz prac nad udoskonaleniem metod leczenia, intensywnie poszukuje się sposobów profilaktyki. Ostatnie badania jednoznacznie wskazują na rolę monitorowania poziomu cukru we krwi. Wynika z nich, że prawidłowe wartości i brak dobowych wahań mają istotny wpływ na zmniejszenie ryzyka rozwoju retinopatii cukrzycowej. Jednym z kluczowych elementów jest także odpowiednia dieta. Powinna ona uwzględnić odpowiednie ilości składników niezbędnych dla prawidłowego widzenia i funkcjonowania siatkówki oka, w tym także wzmacniających naczynia krwionośne i poprawiających mikrokrążenie: kwasy tłuszczowe Omega-3 (EPA i DHA), resweratrol, luteinę i zeaksantynę, antyoksydanty. W celu uzupełnienia diety w niezbędne dla oka składniki można sięgnąć po okulistyczne suplementy diety. Zastępujmy więc lek profilaktyką, właściwym stosowaniem leków i przestrzeganiem diety! 19 WSZYSTKO DLA PRAWID OWEGO WIDZENIA jeszcze wi cej resweratrolu, cennego dla dobrego mikrokr enia w oku, witaminy, minera y oraz luteina i zeaksantyna o dzia aniu ochronnym, kwasy Omega-3 wpieraj ce prawid ow budow siatkówki oraz funkcjonowanie naczy krwiono nych oka. Je eli chcesz wiedzie wi cej przyst p do Programu DBAM O OCZY. Ka dy uczestnik b dzie mia dost p do najnowszych informacji jak dba o oczy, atrakcyjnych ofert cenowych oraz ciekawych akcji. Czytaj wi cej na

20 Izabella Piotrowska Weź stopy w swoje ręce Amputacji stopy dokonuje się średnio u co 10 diabetyka, mimo to problem stopy cukrzycowej wciąż jest bagatelizowany. Co zrobić by zapobiec czarnemu scenariuszowi? Jednym z najważniejszych i najczęstszych powodów stopy cukrzycowej (lub zespołu stopy cukrzycowej) jest związane z cukrzycą uszkodzenie nerwów. O neuropatii mówimy, gdy uszkodzeniu uległy nerwy jednego rodzaju, o polineuropatii, gdy uszkodzeniu uległy nerwy kilku rodzajów i nie otrzymujemy informacji o drażnieniu powierzchownym (tarcie, ucisk), drażnieniu głębokim (skaleczenie, ból) czy zmianach temperatury. 20 glukomed U osób chorych na cukrzycę ryzyko powstania chronicznej rany na kończynach dolnych jest od 20 do 50 razy większe niż u osób zdrowych Przyczyny stopy cukrzycowej Drugim bardzo istotnym czynnikiem powodującym rozwój stopy cukrzycowej jest uszkodzenie naczyń krwionośnych, które prowadzi do poważnych zaburzeń ukrwienia kończyn dolnych, a szczególnie stóp (makro- lub mikroangiopatia). Trzecim czynnikiem ryzyka są zmiany deformacyjne zachodzące w stopach w ciągu życia (dotyczy to nie tylko u diabetyków). Zmiany w szkielecie stopy prowadzą do całego łańcucha następstw: wadliwe ustawienie kości powoduje zmiany w obciążeniu punktów na stopach, czyli przeciążenie miejsc, które nie są na to przygotowane. Czynniki zewnętrzne tj.: źle dopasowane obuwie, nadwaga, rodzaj wykonywanej pracy (np. praca wymagająca wielogodzinnego stania) zamykają listę najważniejszych przyczyn stopy cukrzycowej. U zdrowych ludzi nadmierne obciążenie na stopach powoduje odczucia bólowe. Chorzy na cukrzycę z neuropatią mają wyłączony sygnał alarmu (bólu), ponieważ nerwy przewodzące informacje o bólu zostały porażone. Z tego powodu ból i ucisk nie jest rejestrowany wystarczająco szybko. Powstające w efekcie rany czy uszkodzenia nie bolą, a infekcje spowodowane bakteriami znajdującymi sie na powierzchni skóry rozpoznawane są zbyt późno.