I E G ISSN

Transkrypt

1 W CIENIU CZEPKA N IEZALEŻNY E MIESIĘCZNIK I I PIELĘGNIAREK I E I POŁOŻNYCH O OKRĘGU WROCŁAWSKIEGO W O I LEGNICKIEGO I E G ISSN NUMER 8 (226) SIERPIEŃ 200 WROCŁAW LEGNICA

2 W NUMERZE...str. INFORMACJE INFORMACJE DORPIP...2 Stanowiska NRPiP...4 PIELĘGNIARSTWO Choroba Alzheimera...5 Przepuklina oponowo-rdzeniowa...6 Błędy w komunikowaniu się...7 Żylaki podudzi czynniki ryzyka...9 Styl życia i wady postawy... Opieka po kardiowersji...2 Bulimia psychiczna...3 Naszego szpitala już nie ma...6 OGŁOSZENIA...7 Uzależnienie od dymu...8 OGŁOSZENIA Ogłoszenia POWIAT LEGNICKI...23 PAMIĘĆ I SERCE OGŁOSZENIA NUMERY TELEFONÓW DOIPIP Sekretariat tel/fax Przewodnicząca Wiceprzewodnicząca Sekretarz Skarbnik/Radca prawny Kasa Księgowość Biblioteka Ewidencja Rzecznik/Sąd Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu, ul. Powstańców Śląskich 50, Wrocław, e mail: info@doipip.wroc.pl tel , , tel/fax Konto Izby: (NOWE) Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych NOWY NUMER KONTA BANKOWE- GO, na który należy przekazywać składki członkowskie: Bank PEKAO S.A. O/Wrocław GODZINY PRACY BIURA Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych SEKRETARIAT I KSIĘGOWOŚĆ poniedziałek czwartek od 8 00 do 6 00 z wyjątkiem wtorków i piątków wtorek od 8 00 do 7 00 a w piątek do 5 00 BIURO EWIDENCJI (wydaje, wymienia pra wo wykonywania zawodu) poniedziałek nieczynne dla petentów wtorek środa czwartek piątek KASA poniedziałek wtorek... 4 środa czwartek piątek... NIECZYNNA BIBLIOTEKA wtorki... od 4 do 7 piątki... od 9 do 4 OKRĘGOWY RZECZNIK ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ Informacja w Biurze Izby PRZEWODNICZĄCA OKRĘGOWEGO SĄDU PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH Informacja w Biurze Izby DYŻURY RADCY PRAWNEGO poniedziałki 4 6; środa 4 7 (mgr E. Stasiak); KASA A POŻYCZKOWA O PRZY DOIPIP I P Bank PKO BP IV Oddział Wrocław, ul. Gepperta 4 Nr: Informacje o stanie swojego konta w Kasie Pożyczkowej można uzyskać w czasie dyżuru w środy od 5 00 do 6 30 telefonicznie lub osobiście KSIĘGOWOŚĆ IZBY NIE PROWADZI KASY POŻYCZKOWEJ I NIE UDZIELA INFORMACJI W CIENIU CZEPKA niezależny miesięcznik pielęgniarek i po łoż nych okręgu wrocławskiego i le gnic kie go. ( Wydawca: Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Po łoż nych we Wro cła wiu. Redaguje Prezydium DORPiP: Urszula Olechowska Leokadia Jędrzejewska Anna Szafran Dorota Pietrzak Mariola Górny Włodziwoj Sawicki Władysława Głowacz Grażyna Majewska-Kaźmierczak Beata Łabowicz Redakcja, redakcja techniczna, skład, korekta, grafika i przygotowanie do druku Włodziwoj Sa wic ki Konsultacja polonistyczna mgr Katarzyna Sawicka Materiałów nieza mó wio nych re dak cja nie zwra ca, w tek stach pu bli ko wa nych za strzega so bie pra wo skró tów, zmian ty tu łów oraz po pra wek sty li stycz no ję zy ko wych. Artykuły, listy, uwagi i inną ko re spon den cję prosimy nadsyłać na adres re dak cji: Dolnośląska Okrę go wa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wro cła wiu, ul. Powstańców Śląskich 50, Wro cław, fax e mail: info@doipip.wroc.pl REDAKCJA NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA TREŚĆ OGŁOSZEŃ I REKLAM I TEK STÓW SPONSOROWANYCH DOIPiP NIE PROWADZI POŚREDNICTWA PRACY W KRAJU I ZA GRA NI CĄ UWAGA: Nie przyjmujemy do pu bli ka cji tekstów przekazywanych telefonicznie! Nasza okładka: fot. arch.doipip Legnica i okolice Numer za mknię to r. Do druku przygotowano r. Nakład 3500 egz. Pismo nieodpłatnie rozprowadzane wśród członków Samorządu Pielęgniarek i Po łoż nych. Druk ABIS Wszystkie artykuły (i nie tylko) na str.

3 Od redakcji Lato jeszcze w pełni, dzieci mają wakacje, dorośli przebywają na urlopach, ale gdzieniegdzie widać już oznaki zbliżającej się jesieni. Dni nie ciągną się w nieskończoność, szybciej zapada zmrok, dojrzewają owoce i warzywa, a na polach trwają żniwa. Świat odpoczywa po deszczowej wiośnie, upalnym lecie, a my wraz z nim. Każdy zwierz czuje, że wszystkie pory roku mają swoje przeznaczenie i trwa w zgodzie z odwiecznym instynktem, który bezpiecznie prowadzi go przez życie. Inaczej jest z człowiekiem, który oddala się od naturalnego trybu egzystowania i choć lato przeznacza na wypoczynek, często relaksuje się tak aktywnie, że zmęczony powraca do pracy. Jak więc widać, świat pełen jest paradoksów, które często ujawniają się w naszej codzienności. Nadmierna aktywność zawodowa i społeczna kłóci się z apatią i biernością obecną wokół nas. Podczas gdy jedni zawzięcie pracują, dyskutują i zmieniają rzeczywistość, innym wystarczają ciepłe kapcie i pilot do telewizora. Takie codzienne postawy przekładają się na sposoby spędzania wolnego czasu: ci aktywni wędrują po górach, przemierzają odległe zakątki ziemi, ci pasywni zadowalają się grillem u znajomych, wczasami w znanym kurorcie, ewentualnie wędkowaniem. Takie postępowanie ukazuje, jak bardzo różni są ludzie i jak bardzo różnią się w postrzeganiu świata. Problem w tym, że różnice w postawach mają swoje korzenie w pochodzeniu każdego z nas. Niby jesteśmy tacy sami, a przecież tak wiele różnic ujawnia się, gdy poddamy badaniom ludzi z odmiennych środowisk. W przyszłym numerze biuletynu studentki Akademii Medycznej dokonają porównania wad postaw 6-latków a jako podstawowe kryterium przyjmują miejsce zamieszkania. A takich porównań można by przeprowadzić więcej. Kolejnym tematem goszczącym na stronach naszego pisma jest sprawa bulimii, choroby spotykanej głównie u młodych kobiet. Ta jednostka chorobowa nie jest prosta do wyleczenia i zatacza coraz szersze kręgi. Warto zaznajomić się z problemem podlegającym leczeniu psychiatrycznemu. Warto też zaobserwować ludzi młodych żyjących wokół nas i zwrócić uwagę na ich nawyki żywieniowe, bowiem młodzież często ulega modzie na tzw. zdrowe, bo ekologiczne żywienie, a efektem rzadko przemyślanej diety może być nie tylko niedowaga, ale i poważne osłabienie pracy organizmu, prowadzące do poważnych chorób. Zbliża się czas powrotów z wakacyjnych szlaków, dorosłych, młodzieży i dzieci. Mamy nadzieję, że wszyscy nabrali sił, odetchnęli innym powietrzem, poznali wspaniałości wielkiego świata. Teraz, gdy przed nami jesień i mroczna zima, trzeba mieć dużo energii i wewnętrznej mocy, aby sprostać wyzwaniom, jakie stawia przed nami nam świat. Redakcja Księga ubogich I Witajcie, kochane góry, O, witaj droga ma rzeko! I oto znów jestem z wami, A byłem tak daleko! Dzielili mnie od was ludzie, Wrzaskliwy rozgwar miasta, I owa śmieszna cierpliwość, Co z wyrzeczenia wyrasta Oddalne to są przestrzenie, Pustkowia, bezpłodne głusze, Przerywa je tylko tęsknota, Co ku wam pędzi duszę. I ona mnie wreszcie przygnała, Że widzę was oko w oko, Że słyszę, jak szumisz, ty wodo, Szeroko i głęboko. Tak! Chodzę i patrzę, i słucham - O jakżeż tu miło! jak miło! - I śledzę, czy coś się tu może Od kiedyś nie zmieniło? Nic, jeno w chacie przydrożnej Zmarł mój przyjaciel leciwy I uschły dwie wierzby nad rowem, Strażniczki wiosennej niwy. A za to świeżym się liściem Pokryły nasze jesiony I jaskry się złocą w trawie Zielonej, nie pokoszonej. A za to płyną od pola Twórcze podmuchy wieczności, Co śmierć na życie przetwarza I ścieżki myśli mych prości. Witajcie, kochane góry, O, witaj, droga ma rzeko! I oto znów jestem z wami, A byłem tak daleko! Jan Kasprowicz

4 Informacje Informacje Dolnośląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych Komitet Organizacyjny XX-lecia Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu zwraca się z ogromną prośbą do członków samorządu pielęgniarek i położnych poszukujemy zdjęć ukazujących historię powstania i działalności DOIPiP we Wrocławiu. Być może w Państw prywatnych zbiorach znajdą się ciekawe materiały, które obecnie mają ogromną wartość historyczną. Jeżeli uznacie Państwo, że warto podzielić się cenną pamiątką, będziemy bardzo zobowiązani. Zdjęcia prosimy składać w siedzibie biura DOIPiP we Wrocławiu przy ul. Powstańców Śl. 50., gdzie zostaną zeskanowane i zwrócone w nienaruszonym stanie. Zebrane materiały posłużą do: - wydania monografii DOIPiP we Wrocławiu; - wykorzystania w prezentacji multimedialnej; - przygotowania sesji plakatowej. Komitet Organizacyjny XX-lecia DOIPiP we Wrocławiu Regulamin Konkursu na najlepszą pracę magisterską na temat: ROLA I ZNACZENIE SAMORZĄDU PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH DLA ROZWOJU PIELĘGNIARSTWA I POŁOŻNICTWA W POLSCE Rozdział I. Postanowienia Ogólne Tworzy się regulamin konkursu na najlepszą pracę magisterską na temat: Rola i znaczenie samorządu pielęgniarek i położnych dla rozwoju pielęgniarstwa i położnictwa w Polsce, zwanego dalej Konkursem. 2 Konkurs odbywa się na zasadach określonych niniejszym regulaminem, zwanym dalej Regulaminem i zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. Rozdział II Organizator, Patronat honorowy, Patronat medialny 3 Inicjatorem i organizatorem Konkursu jest Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych z siedzibą w Warszawie, Aleje Ujazdowskie 22, zwanej dalej Organizatorem. 4 Patronat Honorowy Konkursu obejmują Prezesi Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych kolejnych kadencji: Urszula Łagowska- -Krzyżanowska, Ilona Tułodziecka, Elżbieta Buczkowska. 5 Patronat Medialny Konkursu obejmuje Magazyn Pielęgniarki i Położnej. Rozdział III Przedmiot Konkursu 6. Przedmiotem Konkursu jest wyłonienie najlepszej pracy magisterskiej z zakresu tematu Konkursu, obronionej w szkołach wyższych, prowadzących kształcenie na kierunku pielęgniarstwo / położnictwo. 2. Przedmiot pracy konkursowej na temat Rola i znaczenie samorządu pielęgniarek i położnych dla rozwoju pielęgniarstwa i położnictwa w Polsce, określonej w powinien obejmować w szczególności zagadnienia zawarte w art. 4 ust. ustawy z dnia 9 kwietnia 99 roku o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 4, poz. 78 ze zm.): - sprawowanie pieczy i nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu pielęgniarki i położnej, - ustalanie i upowszechnianie zasad etyki zawodowej oraz sprawowanie nadzoru nad ich przestrzeganiem, - ustalanie standardów zawodowych i standardów kwalifikacji zawodowych pielęgniarek i położnych obowiązujących na poszczególnych stanowiskach pracy, zatwierdzanych przez Ministra Zdrowia, - opiniowanie programu kształcenia zawodowego, - współdziałanie w ustalaniu kierunków rozwoju pielęgniarstwa, - integrowanie środowiska pielęgniarek i położnych, - obrona godności zawodowej pielęgniarek i położnych, - reprezentowanie i ochrona zawodu pielęgniarki i położnej, - udzielanie informacji na temat uznawania kwalifikacji zawodowych, uregulowań prawnych, dotyczących ochrony zdrowia, w tym zawodu pielęgniarki i położnej, ubezpieczeń społecznych oraz zasad etyki zawodowej w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej, - zajmowanie stanowiska w sprawach stanu zdrowia społeczeństwa, polityki zdrowotnej państwa oraz organizacji ochrony zdrowia, - szerzenie oświaty zdrowotnej, - współpraca z towarzystwami naukowymi, szkołami wyższymi i jednostkami badawczo rozwojowymi, - współpraca z samorządem lekarskim oraz samorządami innych zawodów medycznych w kraju i za granicą, - organizowanie i prowadzenie instytucji samopomocowych i innych form pomocy materialnej dla pielęgniarek, położnych i ich rodzin, - prowadzenie działalności wydawniczej, - uznawanie kwalifikacji pielęgniarek i położnych będących obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, zamierzających wykonywać zawód pielęgniarki i położnej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Rozdział IV Warunki uczestnictwa w Konkursie 7. Uczestnikiem Konkursu może zostać absolwent szkoły wyższej, o którym mowa w art. 7 ust. 2 pkt 3) lit. a oraz ust. 3 pkt 3) lit. a ustawy z dnia 5 lipca 996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 5, poz. 27 ze zm.), który obronił pracę magisterską na ocenę co najmniej dobrą, na temat określony w Regulaminu i obejmującą zakres określony w 6 ust Warunkiem uczestnictwa w Konkursie jest złożenie w siedzibie Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych w Warszawie, Aleje Ujazdowskie 22, lub wysłanie do dnia 3 lipca 20 roku, na adres NRPiP ul. Aleje Ujazdowskie Warszawa, z dopiskiem Konkurs prac magisterskich, jednego egzemplarza pracy w formie pisemnej, w formacie A4 oraz elektronicznej wersji pracy w formacie *.doc lub pdf na nośniku CD lub DVD. 3. Do złożonej pracy należy dołączyć wniosek zgłoszenia na Konkurs stanowiący załącznik do Regulaminu. Rozdział V Zasady wyboru najlepszej pracy magisterskiej 8. Najlepsza praca magisterska zostanie wyłoniona przez Komisję Konkursową, 2. Komisja Konkursowa, w tym Przewodniczący, zostaną powołani przez Komitet Organizacyjny Obchodów XX-lecia Samorządu Pielęgniarek i Położnych. 3. Prace oceniane będą pod kątem: wartości merytorycznej, oryginalności ujęcia tematu, przedstawienia nowych, kreatywnych rozwiązań i ich zastosowania oraz zgodności z Regulaminem Konkursu. 4. Komisja podejmuje decyzję o wyborze najlepszej pracy zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej 2/3 członków. Przy równości głosów decyduje głos Przewodniczącego. 5. Z posiedzenia Komisji sporządzony zostanie protokół, zawierający przebieg głosowania, nazwiska osób nagrodzonych, tytuł pracy oraz przyznane nagrody. 6. Od decyzji Komisji nie przysługuje odwołanie. Rozdział VI Nagrody 9. Pula nagród w Konkursie składa się z nagród pieniężnych i nagród książkowych. 2. Przewidziane nagrody pieniężne w wysokości: zł (brutto) za zajęcie I miejsca, zł (brutto) za zajęcie II miejsca, 700 zł (brutto) za zajęcie III miejsca. 3. Za dodatkowo wyróżnione prace osobom wyróżnionym oraz ich promotorom zostaną przyznane nagrody książkowe. 4. Fundatorami nagród są: a) Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych - Organizator Konkursu, 2 W CIENIU CZEPKA

5 Informacje b) Magazyn Pielęgniarek i Położnych Patronat Medialny. Rozdział VII Ogłoszenie wyników i przekazanie nagród 0. Wyniki Konkursu zostaną ogłoszone najpóźniej do dnia września 20 roku. 2. Ogłoszenie wyników Konkursu nastąpi w drodze publikacji komunikatu pod adresem Organizatora Konkursu: oraz podczas obchodów XX-lecia samorządu pielęgniarek i położnych. 3. Niezwłocznie po ogłoszeniu wyników Konkursu Organizator wyśle do wszystkich uczestników pisemne zawiadomienia. 4. Nagrody, o których mowa w 9 ust. 2 i 3, zostaną przekazane w ciągu 2 dni od daty ogłoszenia wyników Konkursu na wskazane przez laureatów rachunki bankowe, po potrąceniu należnego podatku lub wręczone podczas uroczystych obchodów XX-lecia samorządu pielęgniarek i położnych, które odbędą się w pierwszej połowie września 20 roku, w Warszawie. Rozdział VIII Postanowienia końcowe. Regulamin Konkursu jest udostępniony na stronie internetowej organizatora Konkursu pod adresem: oraz w siedzibie Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych w Warszawie, Aleje Ujazdowskie Organizator zastrzega, że nie zwraca prac nadesłanych w związku z przeprowadzanym konkursem. 3. Organizator jest uprawniony do zmian postanowień Regulaminu. Zmiany Regulaminu wchodzą w życie od dnia ich ogłoszenia przez Organizatora na jego stronie internetowej. 4. Organizator zastrzega sobie prawo do dokonywania wykładni Regulaminu oraz rozstrzygania wszelkich sporów powstałych przy jego stosowaniu. 5. Każdy uczestnik Konkursu poprzez przystąpienie do Konkursu oraz podpisanie zgody na przetwarzanie danych osobowych akceptuje warunki Regulaminu. 6. Prace magisterskie udostępnione Organizatorowi będą wykorzystywane w celu wyłonienia laureatów Konkursu. 7. Organizator zastrzega sobie prawo do publikowania imion, nazwisk, zdjęć i informacji o laureatach Konkursu, a także informacji o nagrodzonych pracach magisterskich. 8. Zwycięzcy Konkursu przenoszą na Organizatora autorskie prawa majątkowe do prac, co nastąpi w ramach otrzymanej nagrody do nieograniczonego w czasie korzystania i rozporządzenia przez Organizatora pracą, a także: - używania i wykorzystania pracy magisterskiej w jakiejkolwiek działalności Organizatora, - wytwarzania, utrwalania i zwielokrotniania egzemplarzy pracy wszelkimi technikami, - publicznego wystawiania i wyświetlania pracy magisterskiej, - wydawania i rozpowszechniania pracy, - wprowadzania pracy do pamięci komputera i umieszczania w sieci Internet, - odtwarzania i reemitowania pracy, - użyczenia lub najmu oryginałów oraz innych egzemplarzy pracy. 9. Przez przystąpienie do Konkursu i zdobycie nagrody zwycięzcy wyrażają zgodę na przekazanie Organizatorowi prawa do wykorzystania proponowanych w swoich pracach rozwiązań organizacyjnych, systemowych i innych. 0. W przypadku otrzymania przez Organizatora informacji, po lub przed przyznaniem nagrody wskazanej w Regulaminie, że nagrodzona praca magisterska stanowi plagiat, lub że w jakikolwiek sposób zostały naruszone postanowienia Regulaminu, organizatorowi przysługuje prawo do: - odmowy przekazania nagrody danemu uczestnikowi, - podjęcia decyzji o nie przyznawaniu nagrody w konkursie, - w przypadku nagród już przyznanych odebrania przyznanej nagrody.. We wszystkich sprawach nieuregulowanych w Regulaminie, mają zastosowanie ogólnie obowiązujące przepisy prawa, w tym: ustawy z dnia 23 kwietnia 964 roku - Kodeks Cywilny (Dz. U. Nr 64, poz. 93 ze zm.), ustawy z dnia 29 sierpnia 997 roku o ochronie danych osobowych (t.j. Dz. U. z 2002r. Nr 0, poz. 926 ze zm.), ustawy z dnia 4 lutego 994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2006r. Nr 90, poz. 63 ze zm.). Wniosek zgłoszeniowy na Konkurs pracy magisterskiej na temat: Rola i znaczenie samorządu pielęgniarek i położnych dla rozwoju pielęgniarstwa i położnictwa w Polsce. Imię i nazwisko Adres do korespondencji Tytuł pracy magisterskiej Imię i nazwisko promotora pracy... (lub inny dokument potwierdzający, że praca została obroniona) Zgoda na przetwarzanie i publikację danych osobowych: Wyrażam zgodę na podawanie do wiadomości publicznej mojego imienia i nazwiska w związku z udziałem w konkursie na najlepszą pracę magisterską na temat Rola i znaczenie samorządu pielęgniarek i położnych dla rozwoju pielęgniarstwa w Polsce w szczególności we wszelkich ogłoszeniach i informacjach o tym konkursie oraz jego wynikach. Wyrażam również zgodę na przetwarzanie przez organizatora Konkursu danych osobowych umieszczonych we wniosku Konkursu, w zakresie jego prowadzenia i realizacji. 6. Wyrażam zgodę na warunki określone w Regulaminie Konkursu. Załączniki: ) kopia oceny pracy dokonanej przez recenzenta, 2) kopia dyplomu lub inny dokument potwierdzający, że praca została obroniona.... (czytelny podpis wnioskodawcy) Dolnośląska Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych przypomina wszystkim członkom o obowiązku aktualizacji swoich danych osobowych - zmiany nazwiska, - zmiany adresu zamieszkania, - zmiany miejsca pracy, - ukończonego kształcenia podyplomowego (szkolenia, kursy, specjalizacje, studia itd.) - informacje o zaprzestaniu wykonywania zawodu, - informacje o zniszczeniu prawa wykonywania zawodu, 8 (226) 200 Zmiany stanu faktycznego winny być niezwłocznie zgłoszone w celu aktualizacji danych w rejestrach pielęgniarek i położnych, który prowadzony jest w Dziale Ewidencji DOIPiP we Wrocławiu. Obowiązek aktualizowania danych nakłada na nas Ustawa z dnia 9 kwietnia 99 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych z późn. zmianami, Art. d Aktualizacji danych możemy dokonać osobiście w Dziale Ewidencji DIPiP - pokój nr 4, lub pisemnie na adres biura Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych ul. Powstańców Śląskich 50, Wrocław z dopiskiem Ewidencja na ARKUSZU ZGŁOSZENIOWYM O WPIS DO REJESTRU, DOSTĘPNY NA ZA- KŁADKA PORADNIK, PRAWO WYKONYWA- NIA ZAWODU) Zapraszamy. KONSULTANCI WOJEWÓDZCY W DZIEDZINACH: PIELĘGNIARSTWA mgr JOLANTA KOLASIŃSKA, AM Wydział Nauk o Zdrowiu, ul. Bartla 5, 5-68 Wrocław, WP-7@am.wroc.pl, tel. 0-7/ ; , fax: PIELĘGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO ICZNEGO I POŁOŻNI NICZEGO CZEGO mgr URSZULA ŻMIJEWSKA, Szpital Specjalistyczny im. A. Falkiewicza, ul. Warszawska 2, 52-4 Wrocław, tel. 0-7/ wew. 344, , PIELĘGNIARSTWA RODZINNEGO EWA CHLEBEK, Caritas Archidiecezji Wrocławskiej, ul. Katedralna 7, Wrocław, tel. 0-7/ , PIELĘGNIARSTWA PEDIATRYCZNEGO mgr DOROTA MILECKA Akademicki Szpital Kliniczny, ul. Borowska 23, Wrocław tel. 07/ , ,

6 Informacje - NRPiP STANOWISKA NACZELNEJ RADY PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH z dnia 6 czerwca 200 roku w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia, zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych, po zapoznaniu się z projektem rozporządzenia Ministra Zdrowia, zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego (wersja z dnia 4 czerwca 200 roku), zgłasza konieczność wprowadzenia zmiany w treści 4 dotyczącej zmniejszenia górnej granicy liczby pacjentów objętych opieką przez pielęgniarkę lub położną w oddziale szpitalnym z 20 na 0 pacjentów w ciągu jednej zmiany. Współczesne technologie medyczne oraz dążenie do minimalizowania okresu pobytu pacjentów w szpitalach doprowadza do zintensyfikowanego postępowania pielęgniarskiego wobec wszystkich hospitalizowanych pacjentów. Zdaniem Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych nie jest możliwa realizacja procesu pielęgnowania, a także monitorowanie stanu zdrowia hospitalizowanych pacjentów, w przypadku gdy jedna pielęgniarka będzie obejmować opieką 20 pacjentów w ciągu jednej zmiany. Należy mieć na uwadze fakt, że pacjenci hospitalizowani są w większości osobami z licznymi ograniczeniami na skutek choroby, urazów, fazy diagnostyki inwazyjnej, leczenia i wymagają wzmożonej opieki pielęgniarskiej. Przyjęcie proponowanego przez Ministra Zdrowia modelu opieki pielęgniarskiej w szpitalach spowoduje powstanie ukrytego niedoboru w obsadzie pielęgniarek i położnych w poszczególnych oddziałach szpitalnych. W konsekwencji doprowadzi do nasilenia występowania zdarzeń niepożądanych i zagrożenia bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentów oraz bezpieczeństwa pracy pielęgniarek i położnych. Zawyżenie liczby pacjentów objętych opieką przez jedną pielęgniarkę lub położną w oddziale szpitalnym w ciągu jednej zmiany, będzie miało bezpośredni wpływ na ergonomię pracy pielęgniarek i położnych, co przyczyni się do zwiększenia wypadkowości przy pracy oraz zachorowalności na choroby zawodowe. Sekretarz NRPiP Tomasz Niewiadomski Prezes NRPiP Elżbieta Buczkowska w sprawie problemu nieprzestrzegania przepisów prawa dotyczących przeprowadzania konkursów na stanowiska kierownicze w publicznych zakładach opieki zdrowotnej Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych wyraża stanowczy sprzeciw wobec działań kierowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej, które polegają na nieprzestrzeganiu przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 99 r. o zakładach opieki zdrowotnej (j.t. Dz. U. z 2007 r. Nr 4, poz. 89 ze zm.) w zakresie obowiązku przeprowadzania konkursów na stanowiska kierownicze w publicznych zakładach opieki zdrowotnej. NRPiP wskazuje, iż powyższe działania kierowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej powinny być zakwestionowane przez organy założycielskie zakładu opieki zdrowotnej. Podmioty tworzące zakłady zobowiązane są w ramach sprawowanego nadzoru do dokonywania kontroli i oceny pracy kierownika zakładu, a w razie stwierdzenia, że decyzja kierownika zakładu opieki zdrowotnej jest sprzeczna z prawem, wstrzymują jej wykonanie oraz zobowiązują kierownika do jej zmiany lub cofnięcia. Uzasadnienie Procedura wyłaniania kandydatów na niektóre stanowiska kierownicze w publicznych zakładach opieki zdrowotnej została jednoznacznie określona w art. 44a ustawy z dnia 30 sierpnia 99 r. o zakładach opieki zdrowotnej (t. j. Dz. U. z 2007 r. Nr 4, poz. 89 z późn. zm.) oraz rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 9 sierpnia 998 r. w sprawie szczegółowych zasad przeprowadzania konkursu na niektóre stanowiska kierownicze w publicznych zakładach opieki zdrowotnej, składu komisji konkursowej oraz ramowego regulaminu przeprowadzania konkursu (Dz. U. Nr 5, poz. 749 ze zm.). Wskazany wyżej przepis ustawy o zakładach opieki zdrowotnej jest przepisem bezwzględnie obowiązującym, który nie może być stosowany fakultatywnie. Powyższe oznacza, że w celu obsadzenia wskazanych w tym przepisie stanowisk, nałożony został ustawowy obowiązek przeprowadzenia postępowania konkursowego. Należy podkreślić, iż wynikająca z art. 44 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej kompetencja kierownika zakładu do określenia struktury organizacyjnej zakładu opieki zdrowotnej, w tym określenia właściwych stanowisk pracy dla danego zakładu nie może prowadzić do obejścia przepisów ustawowych, które wskazują na obowiązek przeprowadzenia konkursu na określone stanowiska. Działania polegające na zastępowaniu stanowisk pracy wskazanych w powyższej ustawie na inne nieprzewidziane w obowiązujących przepisach, lub tworzenie innych stanowisk tożsamych z wymienionymi w art. 44a ust. ustawy w zakresie obowiązków i uprawnień stanowią obejście przepisów przedmiotowej ustawy. Orzecznictwo sądów administracyjnych w przedmiotowej kwestii np. w odniesieniu do stanowiska naczelnej pielęgniarki jest jednoznaczne. Przykładowo przywołać należy wyrok z dnia 27 sierpnia 2008 r. Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie II OSK 666/08 (NZS 2009//2), w którym NSA stwierdził, iż skoro art. 44a ust. ustawy wymaga, by stanowisko naczelnej pielęgniarki w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (poza wyjątkiem wskazanym w tym przepisie) obsadzane było w wyniku konkursu, a osoba ta winna legitymować się określonym w Taryfikatorze kwalifikacyjnym wykształceniem i stażem pracy, to wykreślenie ze statutu tego stanowiska i zastąpienie go innym, nieprzewidzianym w przepisach, któremu przypisane miałyby być te same obowiązki i uprawnienia, jakie miała osoba zatrudniona na stanowisku naczelnej pielęgniarki w oczywisty sposób narusza obowiązujące przepisy i wykracza poza zakres spraw, które mogą być uregulowane w statucie. Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych, dostrzegając rażące i nagminne naruszanie przepisów ustawy o zakładach opieki zdrowotnej w zakresie obsadzania kierowniczych stanowisk pielęgniarskich, przez kierowników zakładów opieki zdrowotnej oraz podmioty tworzące te zakłady, wyraża stanowczy sprzeciw wobec powyższych, wysoce szkodliwych praktyk. Sekretarz NRPiP Tomasz Niewiadomski Prezes NRPiP Elżbieta Buczkowska 4 W CIENIU CZEPKA

7 Pielęgniarstwo Anna Klejewska, Ewa Kopydłowska ROLA PIELĘGNIARKI W OPIECE NAD PACJENTEM Z CHOROBĄ ALZHEIMERA I JEGO RODZINĄ Cechy choroby otępiennej, w tym choroby Alzheimera, wykazuje 0% populacji osób, które ukończyły 65 lat, co w Polsce przekłada się na grupę ok osób. Na wzrostową tendencję tego zjawiska wskazuje fakt, iż w 2000 roku ilość osób dotkniętych tą chorobą szacowano w populacji światowej na 7,9 mln, natomiast do roku 2025 ma wzrosnąć do 34 mln. Taka ilość chorych wymaga opracowania właściwych modeli postępowania zarówno na poziomie systemu opieki medycznej jak i w wymiarze indywidualnym, począwszy od właściwego zdiagnozowania jednostki chorobowej, poprzez wsparcie zapisane w systemie prawnym, aż do wskazania sposobów rozwiązania problemów codziennej opieki nad chorym. W sprawowaniu właściwej opieki nad chorym niezwykle istotna jest rola pielęgniarki. Pomoc kompetentnej osoby jest niezbędna na każdym etapie choroby, począwszy od wczesnych momentów po jej zdiagnozowaniu tutaj istotnym zadaniem jest przygotowanie psychiczne i merytoryczne rodziny do opieki- aż do zaawansowanego stadium choroby, kiedy to niezbędna jest bezpośrednia opieka medyczna. W opiece nad chorym istotna jest współpraca całego zespołu terapeutycznego, do którego należą oprócz pielęgniarki lekarze różnych specjalności, pracownik socjalny, rehabilitant. Działania te powinny zmierzać nie tylko do hamowania procesu chorobowego, ale również poprawy jakości życia chorego i jego opiekunów. Pielęgniarka ma rolę szczególną, pomaga pacjentowi w jak najdłuższym utrzymaniu niezależności w czynnościach życia codziennego, poprzez swoje działania stara się zapobiegać powikłaniom ruchowym, emocjonalnym i wegetatywnym. Szczególnie ważna jest rola edukacyjna i dotyczy ona zwłaszcza osób opiekujących się pacjentem z chorobą Alzheimera. Poprzez działania edukacyjne trzeba przygotować opiekuna do opieki nad chorym. Konieczne jest poinformowanie o przebiegu, objawach, sposobach leczenia tej jednostki chorobowej. Należy udzielić instruktażu odnośnie sposobów postępowania w różnych sytuacjach oraz zapewnić wsparcie psychiczne. Ze względu na różnorodną symptomatologię tego schorzenia nie jest możliwe ustalenie jednolitych zasad postępowania z osobą chorą, pielęgniarka powinna pomóc rodzinie wypracować indywidualny sposób radzenia sobie z chorym. Istotne tu będzie przestrzeganie kilku zasad, np. poprzez obserwację pacjenta możliwe jest zaobserwowanie przyczyn niepożądanych zachowań i następnie opracowanie strategii działań, które pozwolą ich unikać. Musi też zwrócić uwagę na to, by opiekun nie przejmował wszystkich czynności za swojego podopiecznego, ważna jest stymulacja, aby opóźnić całkowitą utratę samodzielności. Pacjent może wykonywać tak długo, jak jest to możliwe różne czynności domowe oraz powinien być zachęcany do ulubionych zajęć. Postępujące zaburzenia pamięci to najczęściej występujący objaw choroby nasilający się i stanowiący istotny problem opiekuńczy, pielęgniarka planując opiekę nad chorym, powinna wskazać rodzinie różnorodne sposoby wspomagające pamięć tak, aby maksymalnie łagodzić te problemy lub im przeciwdziałać. Wskazane jest ustalenie stałego harmonogramu dnia, wprowadzenie wspomagania pamięci poprzez zastosowanie przypominaczy, znaków graficznych, strzałek w celu poprawienia orientacji. Ważne także jest codzienne, regularne prowadzenie ćwiczeń pamięci dostosowanych do możliwości danej osoby. Podczas działań pielęgniarskich zwrócić należy uwagę na komunikację pacjent-opiekun i zaproponować poza kontaktem słownym metody pozawerbalne takie jak: dotyk, mimika czy gesty. Uświadomić także trzeba opiekunowi jak ważny jest ton głosu, życzliwość i spokój okazywany przez osobę opiekującą się. Istotnym czynnikiem w walce z chorobą jest ruch. Nawet niewielki, ale regularny wysiłek fizyczny może wpłynąć korzystnie na stan zdrowia. Pielęgniarka w porozumieniu z rehabilitantem powinna dobrać ćwiczenia do fazy choroby i zaprezentować ich zakres. W początkowym stadium pacjent wykonuje ćwiczenia czynne w różnych pozycjach, zalecane są także ćwiczenia oddechowe oraz spacery. W etapie następnym, kiedy pacjent ma potrzebę chodzenia, wykorzystujemy to, mimo że ruchy są spowolniałe, do pobytu na świeżym powietrzu. Warto wykorzystać ćwiczenia rozluźniające z wykorzystaniem muzykoterapii. W głębokim otępieniu, kiedy pacjent nie ma kontaktu z otoczeniem i najczęściej jest osobą leżącą, wskazane jest stosowanie gimnastyki biernej w celu zapobiegania zakrzepom oraz przykurczom mięśniowym. Pielęgnowanie chorych w zaawansowanym stadium otępienia uwzględnia także profilaktykę przeciwodleżynową, konieczne jest udzielenie instrukcji rodzinie, zaplanowanie wspólnie działań oraz zapoznanie z możliwymi udogodnieniami. Edukacja zdrowotna powinna być dla pielęgniarki priorytetowym zadaniem wobec pacjenta z chorobą Alzheimera i jego opiekuna. Odpowiednie przygotowanie rodziny do tej niezwykle trudnej sytuacji pomoże zapewnić dobrą opiekę. Pielęgniarka współuczestniczy w szkoleniu opiekuna oraz pomaga mu w rozwiązywaniu codziennych problemów dotyczących pielęgnacji, odżywiania. Współpracuje także z lekarzem i dostarcza mu informacji o stanie zdrowia podopiecznego oraz koordynuje działania opiekuńcze. Innym istotnym aspektem w pracy z pacjentem, a szczególnie z jego opiekunem, jest udzielanie przez pielęgniarkę szeroko rozumianego wsparcia psychicznego. Wsparcie to powinno uwzględniać sferę emocjonalną rozumianą jako przekazywanie emocji stwarzających poczucie bezpieczeństwa, sferę poznawczą rozumianą jako wymianę i dostarczanie informacji ułatwiających zrozumienie sytuacji oraz sferę instrumentalną wskazującą sposoby postępowania. Szczególny aspekt działań powinien być ukierunkowany na podtrzymanie nadziei i samooceny. Ważnym jest jednak uświadomienie zarówno sobie jak i rodzinie pacjenta, iż profesjonalizm nie może zastąpić empatii i humanizmu w kontaktach z chorym, gdyż to właśnie te aspekty świadomości zarówno pielęgniarki jak i opiekuna zapewnić mogą podmiotowość chorego i tak już doświadczonego przez sam fakt wystąpienia choroby. Bibliografia. Aupetit H., Choroba Alzheimera, Wydawnictwo WAB, Warszawa, Bidzan L., Choroba Alzheimera, Wydawnictwo Medyczne Via Medica, Gdańsk, Buraczyk M., Rehabilitacja w chorobie Alzheimera, http;// [dostęp ]. 4. Grochmal-Bach B., Cierpienie osób z otępieniem typu Alzheimera podejście terapeutyczne, Wydawnictwo WAM, Kraków Ozga D., Zadania edukacyjne pielęgniarki środowiskowo-rodzinnej, [W] Magazyn Pielęgniarki i Położnej, nr -2, 2008, str godzin na dobę poradnik dla opiekunów osób z chorobą Alzheimera i innymi chorobami otępiennymi oraz zaburzeniami pamięci w późnym okresie życia, pod red. Borzym A., Długoń U., Medipage, Warszawa, Choroby układu nerwowego, pod red.kozubskiego W., Liberskiego P.,Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne, pod red., Wieczorkowskiej-Tobis K., Talarskiej D., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, Kompendium pielęgnowania pacjentów w starszym wieku, pod red. Kędziory- Kornatowskiej K., Muszalik M., Wydawnictwo Czelej, Lublin, Senior w domu Opieka długoterminowa nad niesprawnym seniorem, pod red. Twardowskiej-Rajewskiej J., Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, (226) 200 5

8 Pielęgniarstwo lek. Sylwester Gerus, Monika Boryczka, Katarzyna Szymańska. Studentki III roku pielęgniarstwa, AM Wrocław PRZEPUKLINA OPONOWO-RDZENIOWA ZAGADNIENIA KLINICZNE ORAZ OPIEKA PIELĘGNIARSKA Rozwój układu nerwowego przebiega etapami i dopiero w wieku pokwitania jest prawie ukończony. W czasie rozwoju zmienia się zarówno morfologia i funkcjonowanie jak również biochemia układu nerwowego. Wszystkie zmiany są genetycznie zdeterminowane, jednakże mogą być one modyfikowane poprzez czynniki środowiska. Zaburzenia procesu rozwojowego powodują różne następstwa, które są przede wszystkim zależne od czasu w jakim dany czynnik zadziałał, w mniejszym stopniu zależy od jego rodzaju lub lokalizacji. Wadę rozwojową można rozumieć jako zaburzenie procesu organogenezy z zachowaniem prawidłowego utkania narządu, inaczej jest to każda nieprawidłowość (anomalia) rozwoju morfologicznego, niezależnie od etiopatogenezy, czasu jej powstania lub wykrycia (prenatalnie, po urodzeniu lub w okresie późniejszym). Wrodzone wady rozwojowe po dziś dzień są jednym z najpoważniejszych problemów współczesnej pediatrii jak i chirurgii dziecięcej. Przed wszystkim dotyczy to umieralności niemowląt, czynnej prewencji, wczesnej diagnostyki oraz terapii (w stanach zagrażających życiu). W późniejszym etapie chodzi przed wszystkim o rehabilitacje, korektywę oraz i rewalidację osób które urodziły się z anomalią rozwojową. Patofizjologia, czyli jak dochodzi do powstania przepukliny oponowo rdzeniowej? Zarodek ludzki który powstał z połączenia męskiej i żeńskiej komórki rozrodczej szybko się dzieli. Stopniowo komórki te po podziałach komórkowych różnicują się i powstają z nich trzy listki zarodkowe zwane ektodermą, endodermą i mezodermą. Z każdego listka powstają inne organy ludzkiego organizmu układ nerwowy powstaje z ektodermy. To ona tworzy blaszkę struny grzbietowej, która w 3-4 tyg. życia płodowego zamyka się w rynienkę nerwową. Fałdy rynienki grubieją i wznoszą się zamieniając w cewę nerwową. Z jej przedniej części powstaje potem mózg, a cześć tylna, wydłużona powoli różnicuje się w rdzeń kręgowy z odchodzącymi od niego nerwami rdzeniowymi. Z poszczególnych segmentów rdzenia nerwy te przewodzą bodźce do odpowiedniej części mięśni, skóry i narządów wewnętrznych. Na zewnątrz rdzenia rozwijają się osłonki delikatnej substancji nerwowej. Są to opony rdzenia sprężyste struktury włókniste i osłony kostne kręgi kręgosłupa. Jeśli w okresie zamykania się rynienki nerwowej dojdzie do zadziałania czynników szkodliwych może dojść do zaburzeń tego procesu, a w konsekwencji do niepełnego zamknięcia cewy i powstania wad wrodzonych kręgosłupa, kanału kręgowego i rdzenia. Rozległość wady i jej nasilenie może być zróżnicowane. Przepuklina oponowo-rdzeniowa najczęściej występujący i najcięższy rozszczep kręgosłupa Definicja brzmi następująco: Jest to złożona wada dotycząca rdzenia kręgowego, wychodzących z niego nerwów rdzeniowych i osłon kostnych rdzenia tj. kręgów kręgosłupa, może ona także łączyć się z ubytkami skóry. Wadzie tej towarzyszą zaburzenia przewodzenia bodźców nerwowych od struktur centralnych na obwód ciała czyli do mięśni, skóry i narządów wewnętrznych tj. pęcherz moczowy, ostatni odcinek jelita grubego i odbyt. Zaburzona jest także droga nerwowa od zewnątrz do centralnego układu nerwowego. W 80% przypadków wadzie rdzenia towarzyszy wodogłowie związane z zaburzonym krążeniem płynu mózgowo-rdzeniowego. Wyróżniamy przepuklinę oponowo-rdzeniowa : - okryta/ pokryta jeśli rdzeń kręgowy jest izolowany workiem oponowym i tkanka nerwowa nie znajduje się na zewnątrz, - otwarta jeśli rdzeń kręgowy pozostaje w bezpośrednim kontakcie z otoczeniem zewnętrznym i nie jest pokryty. Obraz kliniczny Przepuklina oponowo- rdzeniowa różni się od oponowej przede wszystkim obecnością w worku rdzenia kręgowego oraz korzeni nerwowych Stopień ubytku neurologicznego jest ściśle związany z anatomicznym poziomem wady, które są warunkowane zajęciem określonych nerwów. POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARSKIE: Na początku po stwierdzeniu przepukliny oponowo-rdzeniowej należy umieścić noworodka w inkubatorze w ułożeniu na brzuchu lub na boku. Gdy przepuklina jest otwarta konieczne jest wtedy zastosowanie tzw. przymoczek wykonanych ze sterylnej (jałowej) gazy, która jest nasączona ciepłym roztworem 0.9% NaCl. Jednym z naszych priorytetów w postępowaniu jest ochrona worka przepuklinowego przed zakażeniem i urazem. Następnie ocena stanu neurologicznego (obserwacja stopnia porażenia zwieraczy oraz kończyn dolnych). Ze względu na dosyć częste współistnienie wodogłowia wśród dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową do zadań pielęgniarki należy kontrola obwodu główki, wielkość i uwypuklenie ciemiączka. Innym istotnym zadaniem jest kontrola podstawowych parametrów życiowych (np. ilość, jakość oddechów) oraz innych parametrów świadczących o stanie i kondycji małego pacjenta takich jak: kontrolowanie wypróżnień (stanów przejściowych), wystąpienia miejscowych infekcji oraz objawów świadczących o zapaleniu opon mózgowych (gorączka, zaburzone łaknienie, drażliwość). Nie należy zapominać o pielęgnacji kikuta pępowiny która wygląda identycznie jak w przypadku zdrowego noworodka. Również ważnym elementem w pielęgnacji są stałe zmiany opatrunku, by miejsce powstania wady było w środowisku jak najbardziej jałowym. Zminimalizowanie ryzyka infekcji poprzez profilaktyczne podanie antybiotyków przed operacją, zgodnie ze zleceniem lekarskim. Wykonanie badań lekarskich takich jak m.in. pobranie krwi celem wykonania badań biochemicznych, morfologicznych, koagulogramu, jonogramu, bakteriologicznych oraz posiew, pobranie moczu na badania i jego posiew. Podawanie leków oraz płynów infuzyjnych według zaleceń lekarskich Przekazanie kompletu badań i historii choroby dziecka zespołowi, który będzie wykonywał operację. Po zabiegu operacyjnym najważniejszym celem jest przed wszystkim rozpoznanie i zapobieganie powikłaniom pooperacyjnym oraz czuwanie na tym aby przebieg gojenia się rany był prawidłowy. Postępowanie pielęgniarki podczas przejęcia dziecka. Na tym etapie uzyskuje informacje od zespołu z bloku operacyjnego lub z zespołu terapeutycznego z sali pooperacyjnej dotyczące rodzaju zabiegu, jak on przebiegał, jakie dziecko otrzymało leki oraz zastosowane znieczulenie. Następnie przeprowadza pierwsza kontrolę podczas przekazania małego pacjenta, czyli stan świadomości, parametry życiowe oraz ogólny stan chorego. Dowiaduje się gdzie zostały założone dreny, ponieważ musi obserwować ilość, jakość odprowadzanego płynu Następnie po przywiezieniu dziecka na oddział układa je na boku lub na brzuchu w czystej i ogrzanej cieplarce 6 W CIENIU CZEPKA

9 Pielęgniarstwo (inkubatorze). Sprawdza w dokumentacji jak często była przeprowadzana kontrola parametrów życiowych a następnie sama je obserwuje. Dokonuje również pomiarów obwodu główki oraz ocenia stan neurologiczny (obserwacja stopnia porażenia zwieraczy oraz kończyn dolnych). Ze względu na dosyć częste współistnienie wodogłowia wśród dzieci z przepukliną oponowo- -rdzeniową do zadań pielęgniarki należy kontrola obwodu główki, wielkość i uwypuklenie ciemiączka oraz obserwacja dziecka pod kątem wystąpienia objawów wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego, te zabiegi mogą zapobiec ewentualnym uszkodzeniom wynikającym z podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego (ICP) Kolejną rzeczą jest utrzymanie jałowego opatrunku, zwracanie uwagi na wyciek treści spod opatrunku. Należy unikać przykrywania pieluszką miejsca wystąpienia przepukliny, aby nie doprowadzić do zanieczyszczenia rany stolcem i/lub moczem. Zapobieganie uszkodzeniom wtórnym które wynikają z upośledzenia sprawności nerwowo-mięśniowej. Pielęgniarka powinna sprawdzać stan skóry, aby nie dopuścić do powstania zmiana skórnych (odleżyn), zmieniać pozycję ciała dziecka jak najczęściej Pielęgniarka podaje leki oraz płyny infuzyjne zgodnie z zleceniem lekarskim. Gdy wystąpią nieprawidłowe wartości parametrów życiowych informuje o wszystkim lekarza. Wspiera rozwój więzi pomiędzy rodzicami a noworodkiem. Przekazuje rodzicom wszelkie informacji dotyczące zasad opieki dziecka z przepukliną oponowo rdzeniową (np. rodzice tych dzieci uczone są opróżniania pęcherza masażem brzuszka lub przy pomocy zakładania cewnika do pęcherza moczowego). Zalecenia dla opiekunów. Karmienie na żądanie. 2. Proszę o regularny pomiar masy ciała. 3. Regularne kąpiele. 4. Podawanie leków w zależności od stanu klinicznego, rozległości wady oraz możliwych następstw, np.: Furagin, Ditropan, Witamina D, Cebion 5. Pomiar obwodu głowy i klatki piersiowej co 2-gi dzień - notowanie wyników pomiarów w zeszycie. 6. Regularne badania ogólne moczu co 2 tygodnie. W każdym przypadku zwyżki temperatury należy wykonać badanie mikrobiologiczne moczu. Wyniki należy wklejać do zeszytu. 7. Regularne badania usg głowy (co 3 4 tygodnie). Badanie usg nerek co 3 miesiące. 8. Kontynuacja postępowania rehabilitacyjnego 9. Wskazane konsultacyjne badanie ortopedy dziecięcego. 0. Kontrolne badanie w około 4 tygodnie po wyjściu ze szpitala łącznie z kontrolnym badaniem USG głowy.. Regularna opieka pediatryczna w miejscu zamieszkania. 2. Badanie manometryczne za około 4 miesiące po wyjściu ze szpitala. 3. W razie jakichkolwiek niepokojących objawów (w szczególności: wymioty, senność, apatia dziecka, brak apetytu) należy pilnie skontaktować się z lekarzem (najlepiej specjalista chirurg dziecięcy). Ze względu na długotrwale leczenie wady i konieczność wykonywania licznych badań kontrolnych proszę o gromadzenie wyników dotychczasowych badań w zeszycie lub w innej formie pozwalającej na łatwy dostęp (najlepiej skoroszyt). Należy pamiętać o konieczności posiadania skierowań na wszystkie wykonywane badania diagnostyczne W przeciągu ostatniego 20- lecia, częstość występowania przepuklin oponowo-rdzeniowych znacznie zmalała głównie dzięki wczesnej diagnostyce prenatalnej jak również i efektywnej eliminacji ciąż zagrożonych oraz suplemantacją kwasem foliowym diety kobiet w wieku rozrodczym. Przyszłość będzie stanowić przede wszystkim profilaktyka oraz szeroko dostępna diagnostyka prenatalna. Wyniki jakie są przedstawiane w różnych źródłach zdecydowanie wskazują na konieczność przeprowadzania cięć cesarskich w przypadku prenatalnie rozpoznanych przepuklin odcinka krzyżowo- -lędźwiowego. Dzięki takiemu działaniu możemy uniknąć uszkodzenia porodowego płytki nerwowej. Przeprowadzono również badania które udowodniły, że przepukliny oponowo-rdzeniowej nie muszą być operowane w trybie nagłym. Przesunięcie terminu operacji do 72h życia noworodka nie zwiększa ryzyka infekcji w obrębie układu nerwowego. Dzięki temu możemy więcej czasu poświęcić na odpowiednie przygotowanie pacjenta a także podjęcie niezbędnej diagnostyki obrazowej np. MRI. Mając kilkanaście godzin więcej możemy odpowiednio zaplanować i rozszerzyć zabieg operacyjny celem jednoczesnej plastyki przepukliny rekonstrukcji wad towarzyszących. Magdalena Kłodzińska, Elżbieta Matuszak Absolwentki Akademii Medycznej, kierunek: Pielęgniarstwo BŁĘDY W KOMUNIKOWANIU SIĘ UTRUDNIAJĄCE PRACĘ PIELĘGNIARKI Z PACJENTEM Termin komunikacja wywodzi się z łaciny od słowa communicatio i oznacza łączność, wymianę, rozmowę. To proces psychologiczny, dzięki któremu jednostka przekazuje i otrzymuje informacje. Komunikowanie odgrywa bardzo ważną rolę w procesie kształtowania relacji międzyludzkich. Jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka. Prawidłowa komunikacja jest znacząca dla życia, zdrowia i rozwoju ludzi. Komunikowanie między ludźmi dokonuje się za pośrednictwem słów, a także innych sygnałów pozawerbalnych jak mimika twarzy, postawa ciała, ton lub melodia głosu, które uzupełniają przekaz wiadomości, oraz informację o różnych cechach i postawach człowieka. Myśląc o komunikowaniu się z drugim człowiekiem, czyli po prostu o umiejętności rozmowy z ludźmi jesteśmy obarczeni doświadczeniami z własnego życia. Różne doświadczenia w kontaktach z innymi przenosimy w relacje prywatne bądź zawodowe. Trudne jest oderwanie własnych emocji od komunikowania się z obcymi ludźmi. Ważny jest w pracy pielęgniarki kontakt z drugim człowiekiem. Ta umiejętność nawiązania prawidłowego kontaktu ma kluczowe znaczenie w osiągnięciu dobrych efektów leczenia. Tak jest właśnie w relacji pielęgniarki z chorym. [,2,3] Do najczęściej spotykanych błędów utrudniających pracę pielęgniarki z pacjentem należą: - Bronienie się - Doradzanie - Fałszywe zapewnianie - Ganienie - Głuche milczenie - Moralizowanie 8 (226) 200 7

10 Pielęgniarstwo - Niewłaściwości związane z zadawaniem pytań - Ocenianie - Patronowanie - Racjonalizowanie uczuć - Sugerowanie odpowiedzi - Zmienianie tematu - Nieodpowiedni wygląd - Nieodpowiednie miejsce rozmowy - Lekceważąca postawa Bronienie się pielęgniarki jest przejawianiem przez nią słownie lub poza słownie wrogości do pacjenta a także niesłuchanie tego, co mówi, nie odpowiadanie na pytania lub odpowiadanie w taki sposób, jak by była atakowana. Zdarza się to zwłaszcza w sytuacjach, gdy pielęgniarka jest zmęczona, ma dużo pracy, lub jakieś osobiste problemy. Doradzanie pacjentowi w podejmowaniu ważnych decyzji dotyczących leczenia, czy pielęgnowania jest ważne w pracy pielęgniarki. Jednak zbyt częste doradzanie lub odradzanie w kategoryczny sposób np. Tak zrób, Musi pan teraz, Sądzę, że powinien pan jest niewłaściwe. Doradzanie bez rozpatrzenia problemu może okazać się niekorzystne dla samego pacjenta i zaufania do pielęgniarki. W ten sposób pacjent zakłada, że pielęgniarka wie lepiej, co jest dla niego dobre, jak powinien się zachować, jak myśleć. Własne sugestie i rozwiązania nie zawsze są trafne, mogą nie odpowiadać prawdziwym potrzebom pacjenta. Fałszywe zapewnianie to mówienie nieprawdy lub sloganowe odezwanie się wtedy, gdy np. pacjent przejawia niepokój lub ma poczucie zagrożenia. Jest nim wyrażanie takich komunikatów, jak np. wszystko będzie dobrze, nie ma, co się martwić nie trzeba płakać wtedy, gdy nie ma pewności, że wszystko będzie dobrze. Taki sposób działania zmierzający do uspokojenia pacjenta może w istocie zwiększyć jego napięcie emocjonalne i może być sygnałem bagatelizowania problemu. Ganienie zdarza się najczęściej wtedy, gdy pacjent zachowuje się niewłaściwie z punktu widzenia jego leczenia, np. wstaje wtedy, gdy powinien leżeć, je coś, czego nie powinien jeść. Ganienie może być też okazane pozawerbalnie wyrazem twarzy, spojrzeniem, gestem ręki. Może to wpływać ujemnie na współpracę pielęgniarki z pacjent. Pielęgniarka musi sobie zdawać sprawę, że jej zachowanie ganiące może u pacjenta wywołać gniew lub poczucie winy, a wtedy on uruchamiając swoje mechanizmy obronne może świadomie, lub nie, bojkotować tę współpracę. Głuche milczenie zdarza się wówczas, gdy ani pielęgniarka, ani pacjent nie podtrzymują rozmowy przez dłuższy czas. Taka sytuacja, chociaż czasem potrzebna, często wywołuje niepokój, oraz zdenerwowanie podopiecznego Moralizowanie jest specyficzną formą oceny pacjenta. Zdarza się ono najczęściej, gdy jakieś jego zachowanie jest niezgodne z tym, co pielęgniarka uważa za właściwe z punktu widzenia moralnego. Moralizowanie to np. mówienie palaczowi, że niemoralne jest palenie papierosów, gdyż szkodzi tym sobie i innym, lub, że powinien zrozumieć sytuację rodziny. Niewłaściwości związane z zadawaniem pytań- należą do nich: zadawanie wielu pytań naraz, zadawanie zbyt wiele pytań zamkniętych, dopytywanie się o to, o czym pacjent nie chce mówić lub jest do tego nieprzygotowany, zadawanie pytania, dlaczego?. Dobór niewłaściwych słów do możliwości rozmówcy np. zbyt wyuczone, niezrozumiałe, wyszukane. Zadawanie licznych pytań naraz stwarza trudności odpowiadającemu, gdyż może on nie wiedzieć, od czego zacząć lub może ich nie zapamiętać. Nadużywanie pytań zamkniętych, czyli takich, w których pytający stara się ograniczyć liczbę możliwych odpowiedzi jest niewłaściwe, gdyż nie umożliwiają one podejmowania przez pacjenta tych spraw, które mają dla niego istotne znaczenie. Ocenianie jest bardzo niewłaściwe w komunikowaniu się z pacjentem. To przekazywanie mu oceny w kategoriach, że jest on dobry lub zły zarówno słownie jak i pozawerbalnie. Oznacza brak bezwarunkowej akceptacji. Pacjent oceniany jako zły nie nawiązuje pozytywnej relacji z pielęgniarką, odmawia współdziałania. Niekorzystne jest też potakiwanie i mówienie dobrze wtedy, gdy pacjent przekazuje informacje, które odpowiadają oczekiwaniom pielęgniarki. Może to spowodować, że pacjent nie będzie mówił prawdy. Patronowanie jest przejawem traktowania pacjenta z góry, czyli jako osobę, której trzeba okazywać pobłażliwość. W komunikowaniu się zawierającym sygnały patronowania występuje, np. używanie języka dziecinnego, mówienie zbyt słodkim tonem głosu, używanie zwrotów my zamiast ja lub pan, mówienie do ludzi starszych np. dziadku, babciu. Reakcja występująca wówczas ze strony pacjenta to najczęściej obniżenie poczucia własnej wartości, złość i niechęć do pielęgniarki. Racjonalizacja uczuć jest wprowadzeniem uzasadnień i wyjaśnień dla uczuć przeżywanych przez pacjenta np. pacjent mówi, że nie zgłosił się do lekarza i nie wie, dlaczego pielęgniarka odpowiada, że tak się stało, gdyż się bał. Racjonalizacja uczuć podejmowana przez pielęgniarkę jest niekorzystna w komunikowaniu się o charakterze terapeutycznym, ponieważ utrudnia podejmowanie działań, które mogą służyć poprawie zdrowia pacjenta. Sugerowanie odpowiedzi występuje wówczas, gdy pielęgniarka podpowiada pacjentowi określoną możliwość odpowiedzi. Np.: to nie boli, prawda?. Sugerowanie odpowiedzi ogranicza możliwość dokonywania swobodnego wyboru odpowiedzi przez pacjenta Zmienianie tematu podjętego przez pacjenta jest niewłaściwe ze strony pielęgniarki. Najczęściej występuje to wtedy, gdy temat ten budzi w pielęgniarce niepokój, jest dla niej nieprzyjemny bądź krępujący lub jest to także jej własny problem, oraz wtedy, gdy pacjent poruszy temat, w którym pielęgniarka czuje się niepewnie. Do takich należą często sprawy emocjonalne i seksualne. Zmiana tematu w tych sytuacjach jest niewłaściwa, gdyż może przeszkodzić pacjentowi w przekazaniu jakiś znaczących dla niego problemów. Nieodpowiedni wygląd np. szokujący, ekstrawagancki strój, ostry makijaż, długie paznokcie, rozpuszczone włosy, biżuteria mogą wywołać negatywne uczucia u pacjenta tj. niepokój i obawa o profesjonalizm pielęgniarki. Nieodpowiednie miejsce rozmowy, w którym występuje duży ruch, hałas, obecność innych pacjentów na sali, dźwięki z zewnątrz rozpraszają uwagę chorego zakłócając prawidłową komunikacje interpersonalną i powodują skrępowanie u pacjenta, niepokój oraz brak intymności. Lekceważąca postawa najczęściej występuje w sytuacji, gdy pielęgniarka rozmawia przez telefon przy pacjencie, kiedy rozmawia przy chorym z drugą pielęgniarką również przejawia się brakiem kontaktu wzrokowego z podopiecznym oraz okazywaniem zniecierpliwienia przez pielęgniarkę w trakcie wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych. Często popełnianym błędem w sferze niewerbalnej jest pośpiech i zdenerwowanie pielęgniarki. Ciągłe spoglądanie na zegarek, nerwowe ruchy, przyśpieszanie odpowiedzi na pytania zadawane przez pacjenta odbierane są jako brak zainteresowania jego osobą. [3] Zawód pielęgniarki jest wyjątkowym zawodem, ponieważ przedmiotem jej pracy jest drugi człowiek. Kontakt z osobą dotkniętą tak trudnym doświadczeniem, jakim jest choroba wymaga wielu umiejętności i odpowiednich predyspozycji. Pielęgniarka ma z chorym najczęstszy kontakt. Wykonuje nie tylko czynności pielęgnacyjne, ale również jest odpowiedzialna za stworzenie odpowiedniej atmosfery. Pacjent oczekuje od pielęgniarki, aby przy wykonywaniu czynności pielęgnacyjnych uwzględniła jego stan psychiczno- -duchowy. Aby swoją postawą zachwyciła, iż pacjent zdecyduje się nawiązać z nią kontakt. Jednak sama postawa otwartości pielęgniarki wobec pacjenta nie wystarczy, trzeba umieć podjąć zainicjowany przez chorego temat rozmowy i odpowiednio nim pokierować, aby się rozwijał i służył jako pozytywna postawa pacjenta wobec leczenia.[,2] Umiejętność komunikowania się pielęgniarki z chorym człowiekiem jest istotą opieki medycznej. Właściwa relacja z pacjentem powinna mieć charakter wspomagająco-leczniczy. Pielęgniarka ma przywracać nadzieje choremu, pomagać w opanowaniu bezradności i pobudzać do aktywności, współdziałania w procesie leczenia. Powinna akceptować pacjenta takim, jaki jest, szanować jego godność, potrafić wczuć się w jego uczucia. Aby unikać popełniania błędów, 8 W CIENIU CZEPKA

11 Pielęgniarstwo pielęgniarka powinna, więc je sobie wyraźnie uświadamiać, aby wiedzieć, do jakich błędów ma pewne skłonności i podejmować starania o ich eliminowanie. [,3] Bibliografia. Kwiatkowska. A, Krajewska Kułak. E, Panek. W: Komunikowanie interpersonalne w pielęgniarstwie, Lublin Nęcki. Z: Komunikacja międzyludzka, Kraków Zahradniczek. K : Komunikowanie się w relacjach pielęgniarka pacjent oraz we współpracy zespołowej. Wydanie Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, s Sabrina Wąsowska, Magdalena Wójcik, Kaja Wójcik, Lidia Wyszyńska Studenckie Koło Naukowe Pielęgniarstwa Internistycznego Akademii Medycznej we Wrocławiu. CZYNNIKI RYZYKA A WYSTĘPOWANIE ŻYLAKÓW PODUDZI WŚRÓD KOBIET I MĘŻCZYZN W POSZCZEGÓLNYCH GRUPACH WIEKOWYCH Opierając się na znajomości czynników ryzyka, objawów oraz profilaktyki powstawania żylaków podudzi postanowiłyśmy dokonać możliwie szerokiej, przekrojowej analizy zjawiska. By ocenić czynniki ryzyka, które predysponują do występowania żylaków podudzi posłużono się ankieta własnego autorstwa zawierającą pytania, które dotyczą stylu życia, rodzinnego występowania chorób układu krwionośnego oraz stosowanej profilaktyki w zakresie powstawania żylaków podudzi. Ankieta została przeprowadzona wśród wybranych losowo 9 osób 25 mężczyzn i 67 kobiet. Ankietowanych podzielono na trzy grupy wiekowe lat, 3-50, 5 i więcej. Badanie polegało na przeprowadzeniu wywiadu i naniesieniu na ankiety odpowiedzi respondentów. Wszyscy zostali poinformowani o celu badania i wyrazili świadomą zgodę na udział w nim. Ankieta była realizowana pod kątem trzech płaszczyzn: czynników ryzyka występowania żylaków podudzi, symptomów zwiastujących chorobę oraz profilaktyki. Analiza ankiet pozwoliła ocenić, które z czynników najczęściej predysponują do powstawania żylaków podudzi w poszczególnych grupach wiekowych. W części dotyczącej czynników ryzyka powstawania żylaków ankietowani odpowiadali w następujący sposób: Na pytanie jak często pan/pani pije alkohol najczęściej zaznaczaną odpowiedzią było rzadziej niż raz na tydzień - 64,84%. Jedynie 3,3% ankietowanych odpowiedziało codziennie - w tym 2, 2% w przedziale wiekowym 3-50 lat oraz,% w wieku lat, w grupie wiekowej powyżej 50 roku życia żadna osoba nie zaznaczyła takiej odpowiedzi. W pytaniu o palenie tytoniu 37,36% respondentów odpowiedziało twierdząco w tym 30,77% w wieku lat, 39,53% w wieku, 3-50 lat i 40,9% w ostatniej grupie wiekowej. W grupie lat ankietowani średnio wypalają 5 papierosów dziennie i palą średnio przez okres 4,9 lat, w grupie 3-50 lat 7,2 sztuk i palą średnio przez okres 9 lat, natomiast w grupie wiekowej 5 i powyżej 3,9 sztuk - przez 27 lat. Spośród ankietowanych 37,36% wykonywało pracę stojącą. Średni czas przepracowany w tej pozycji to dla grupy wiekowej lat to 7 godzin, lat również 7 godzin i 5 i więcej lat - 8 godzin. Ankietowani korzystają z promieni słonecznych, na słońcu przebywają opalając się tylko latem mniej niż 2 godziny 24,7%. 68,3% ankietowanych nie korzysta z sauny lub korzysta z niej rzadziej niż raz w miesiącu w tym 69,23% w wieku lat, 72,09% w wieku 3-50 lat i w wieku 50 i więcej - 59,09%. Rodzinne występowanie chorób to najczęściej choroby serca 40,66% ankietowanych. Najczęściej występującą wartością ciśnienia tętniczego krwi było 20-29/80-84 mmhg (40,66%). Na pytanie czy podczas siedzenia często zakłada pan/ pani nogę na nogę ankietowani najczęściej odpowiadali - sporadycznie 46,5%. W części dotyczącej symptomatyki odpowiedzi przedstawiały się następująco: Na pytanie czy odczuwa pan/pani tępe bóle kończyn dolnych po dłuższym okresie stania/siedzenia - 47,25% osób odpowiedziało czasem/sporadycznie w tym - 30,77% w wieku lat, 3-50 lat 69,77% i 5 lat i więcej 22,73%. Najrzadziej udzielana odpowiedź - zawsze - zaledwie 4,4% ankietowanych. Kolejne pytanie dotyczące obrzęków kończyn dolnych wykazało, że 48,35% ankietowanych nie miewa takich dolegliwości. Odpowiedzi potwierdzające ich ciągłe występowanie udzieliło 4,4% ankietowanych. Drętwienie kończyn dolnych tylko po długim siedzeniu odczuwało 29,67%. Natomiast - 4,4% uskarżało się na drętwienie nawet po krótkim siedzeniu. Uczucie ciężkości nóg nie występowało u 46,5% ankietowanych, natomiast 2,2% miewało je zwłaszcza rano po wstaniu z łóżka. Skurcze łydek pojawiały się wśród respondentów sporadycznie oraz rzadziej niż raz w tygodniu 43,96%. Wśród ankietowanych na dolegliwości związane z zespołem niespokojnych nóg uskarża się 27,47%. Świąd skóry podudzi odczuwało 4,30%. Wyprysk żylakowy zauważało u siebie 9,9% ankietowanych. 4,76% respondentów zgłaszało widoczne przez skórę niebiesko sine zabarwienie żył o poszerzonym, krętym przebiegu. Profilaktyka żylaków. Ocenie poddano poziom wiedzy respondentów na temat sposobów zapobiegania żylakom podudzi. Wśród metod zapobiegania ankietowani wymieniali kolejno: pływanie 53,85%, chodzenie 56,04% w grupie wiekowej lat 57,69%, 3-50 lat 60,47%, 5 i więcej lat 45.45%. 62,64% respondentów miało świadomość niekorzystnego wpływu pozycji siedzącej. Podczas pobytu w pracy oraz w domu, w ramach profilaktyki ankietowani praktykują: wykonywanie stopami ruchów okrężnych - 20,88%, leżenie z nogami powyżej poziomu serca 24,07%, stąpanie z nogi na nogę 20,98% osób z grupy wiekowej 3-50 lat. 75,82% respondentów ma świadomość, że zwiększenie aktywności fizycznej zmniejsza ryzyko występowania żylaków podudzi. Spośród grupy badanych tylko 6,6% jeździ na rowerze raz w tygodniu 3-50 lat 9,30%, 5 i więcej lat 9,09%. Rzadziej niż raz na miesiąc na rowerze jeździ 52,75% ogółu. 72,53% ankietowanych zdaje sobie sprawę, że należy unikać długotrwałego wysiłku aby nie obciążać dodatkowo kończyn dolnych. Istnieje wiele badań i publikacji mówiących o czynnikach ryzyka występowania żylaków podudzi. Wyniki podkreślają występowanie czynników ryzyka, które predysponują do pojawiania się w przyszłości choroby, jaką są żylaki. Do najważniejszych z nich należą siedzący tryb życia lub praca związana z długotrwałym staniem, sposób siedzenia, nadwaga, palenie tytoniu, 8 (226) 200 9

12 Pielęgniarstwo częste spożywanie alkoholu i brak aktywności nie. Długie przebywanie w pozycji sto- dane również wskazują na to, że objawy przewlekłych. fizycznej[]. W naszej pracy jącej utrudnia odpływ krwi, zaburza związane z pojawianiem się żylaków są Wnioski chciałyśmy nie tylko potwierdzić predysponowanie cyrkulację, powoduje uczucie ciężko- proporcjonalne do wieku.. Żylaki najczęściej występują u osób czynników do powstaści nóg, a czasem także ich obrzęk, co Wśród naszych respondentów na powyżej 50 roku życia. wania żylaków, oraz wykazać, że mają predysponuje do powstania żylaków. zespół niespokojnych nóg uskarża się 2. Czynniki ryzyka występowania żygo, one związek z wiekiem. Pomimo te- U osoby stojącej ciśnienie krwi w ży- ogółem ok. 27% ankietowanych, z czelaków to: wiek, styl życia a także że grupa badanych dotyczy losowo łach kończyn dolnych wielokrotnie go aż 36% z grupy wiekowej 5 i więcej. czynniki dziedziczne. wybranych osób, czyli nie jest reprezentatywna wzrasta, ściany żył powierzchownych Odczuwanie świądu skóry podudzi 3. Społeczeństwo ma świadomość dla konkretnego obszaru, ulegają rozciągnięciu pod wpływem jest porównywalne w grupie 3-50 oraz czynników ryzyka i profilakty- to badanie może stać się wstępem do siły ciężkości, której nie równoważy 5 lat i więcej (ok. 3%). Grupą, w której ki żylaków podudzi, jednakże ich dalszych, obejmujących większą część ciśnienie zewnętrzne; prowadzi to do ankietowani najczęściej zauważają styl życia potwierdza ich realnego populacji danego obszaru, badań, dzięki wzrostu średnicy naczyń, rozciągnię- u siebie wyprysk żylakowy oraz wi- wdrażania. którym w danym miejscu mogą zocia zastawek i ich niedomykalności. doczne przez skórę niebiesko sine za- stać wdrożone nowe programy edukacyjne i profilaktyczne dotyczące żyla- pogarsza sytuację.[] przebiegu, jest grupa 5 i więcej lat (ko- Powstający w ten sposób refleks żylny barwienie żył o poszerzonym, krętym Bibliografia:. Boccalon H. Choroby żył i naczyń limfatycznych praktyczny przewodnik, Bielsko- Biała, ά medica-press,2002 ków podudzi. Istotnym czynnikiem ryzyka w badanej grupie jest rodzinne występowa- Najczęstszym objawem pojawiają- 2. Choroby wewnętrzne podręcznik dla stulejno 3,64% oraz 59,09%). Wyniki, które uzyskałyśmy podczas badania, wskazują, że najbardziej nie chorób układu krążenia i dotyczyło 40% ankietowanych. Pojawienie się barwienie żył o poszerzonym, krętym cym się w badanej grupie jest sine zadentów pielęgniarstwa i położnictwa pod red. prof. Dra hab. N. med. Leszka Pączka, Warszawa, Wydawnictwo lekarskie zagrożoną grupą są ludzie w wieku 5 lat i powyżej. Koreluje to ze stwierdzeniem, z jakim się powszechnie spoty- się z prawdopodobieństwem obciąże- je więcej niż 59% badanych w wieku 3. Herold G. Medycyna wewnętrzna-repe- chorób w najbliższej rodzinie wiąże przebiegu jest najistotniejsze, zauważa PZWL, 2006 kamy, że im człowiek starszy, tym ryzyko wystąpienia żylaków wzrasta. następujące korelacje: rodzice zdrowi ponieważ świadczy o dysplazji ściany nia następnych pokoleń. Stwierdzono 5 i więcej lat. Objaw ten jest istotny tytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Warszawa, Wydawnictwo lekarskie PZWL, 2006 Z wiekiem dochodzi do zaawansowania zmian w obrębie żył, leki w wieku z rodziców żylaki u 25% chłopców jedynym powodem, z powodu którego wlekłej niewydolności żylnej [w ] Prze- żylaki u 20%dzieci, żylaki u jednego żył i często jako defekt estetyczny jest 4. Jawień A., Grzela T. Epidemiologia prze- podeszłym bywają gorzej tolerowane, i 62% dziewczynek, żylaki u obojga rodziców: żylaki u 90% dzieci.[] chorych dotkniętych nawet dużymi ży- pacjenci zgłaszają się do lekarza. Wielu wodnik Lekarza 2004 nr 8, Noszczyk W. Żylaki i inne choroby żył, często do patologii żylnej dołącza patologia tętnicza[6]. Badania przepro- Nadciśnienie, jako czynnik ryzyka, lakami lecz prowadzący ruchliwy tryb 6. Reinharez D. Żylaki profilaktyka i lecze- Warszawa, Wyd. Lekarskie PZWL, wadzone w USA ujawniły obecność nie zostało zbadane w naszej pracy, ponieważ życia nie posiada żadnych dolegliwości nie Warszawa, Wyd. W.A.B, 993 najczęściej wskazywaną warto- bólowych. [5] 7. Schmidt Hans G. Żylaki kończyn dolnych, żylaków u 5% badanych w wieku 20- Warszawa, Wyd. Cedrus Publishing House, lat, 33% w wieku lat i aż 58% ścią ciśnienia u respondentów była wartość 20-29/80-84 mmhg, co jest warka oraz objawów świadczących o roz- 8. Załoga K. Ciesielski L. Żylaki kończyn Występowanie czynników ryzy- w wieku lat []. Do najważniejszych czynników ryzyka powstawania tością prawidłową. Tylko jedna osoba poznaniu jest istotnym momentem do dolnych, Warszawa, Wyd. PZWL, 99 żylaków zaliczono picie alkoholu ankietowana cierpiała na nadciśnienie wdrożenia profilaktyki, uświadamiania oraz palenie papierosów. Może to być i znajdowała się ona w przedziale wiekowym ludziom o zagrożeniu i o sposobach ra- spowodowane faktem, iż istnieją narządy 5 i więcej lat. dzenia sobie z nim. Grupa 5 i więcej Polskie docelowe, szczególnie wrażliwe Po dłuższym okresie stania lub sie- lat posiada w naszym badaniu najmniej Towarzystwo Pielęgniarskie na nikotynę. W obrębie układu dzenia tępe bóle kończyn odczuwane są informacji na temat zapobiegania żyla- zaprasza na cykl żylnego są to tętnice i żyły. Nikotyna sporadycznie, ankietowani w większości nie miewali obrzęków kończyn. Oddzie starsi często nie wiedzą, do kogo które odbędą się kom. Może to wynikać z faktu, że lu- comiesięcznych szkoleń wpływa na zwapnienie i zwężenie żył powodując zmniejszenie światła przepływu krwi. Toksyczny dym tytonio- obrzęki kończyn udzieliło ok. 30% ną z edukacją, często pacjenci uważapowiedzi często/zawsze odczuwam można się zwrócić po pomoc związa- w Sali konferencyjnej Okręgowego Szpitala Kolejowego wy uszkadza układ naczyniowy, przyczyniając się do postępów miażdżycy i więcej lat. Tylko 4.4% respondentów gatelizują problem żylaków, traktując we Wrocławiu respondentów z grupy wiekowej 5 ją, że nie potrzebują pomocy, albo ba- i choroby wieńcowej[6]. W badanej miewa ciągle obrzęknięte nogi, w tym go jako proces naturalny i związany przy ul. Wiśniowej 36 przez nas grupie nie ma względnego połowa to ludzie z przedziału wiekowego 5 i więcej lat. Również uczucie drę- W grupie 5 lat i więcej ok. 27% z wiekiem. TEMATYKA SZKOLEŃ ryzyka spowodowanego alkoholem, natomiast jeśli chodzi o palenie tytoniu, twienia nóg, było odczuwane najczęściej zdaje sobie sprawę, że w profilaktyce godz. 3:00 tutaj sprawa przedstawia się zupełnie po długim siedzeniu noga na no- żylaków podudzi pomaga pływanie, mgr Beata Jankowska inaczej. Najważniejszą grupą ryzyka gę, co jest wytłumaczalne fizjologicznie, ok. 45%, że częste chodzenie. Ok. 36% - Rola pielęgniarki w zapobie- zmniejszaniem się odpływu krwi ma świadomość, że pozycja noga na ganiu zakażeniom szpitalnym są ankietowani 5 lat i więcej. Ponad 40% osób w taj grupie wiekowej pali (poprzez ucisk) i powstaniem uczucia nogę zwiększa ryzyko żylaków. Także ok. 36% stosuje w domu lub w pra godz. 3:00 papierosy, (ok 4 sztuk dziennie, średnio przez okres 27 lat, co stanowi ponych odpowiedziało, że drętwieją im cy profilaktykę polegającą na wykony- drętwienia[8]. Tylko 4.4% ankietowa- mgr Monika Michalak ważne obciążenie wydolność układu nogi nawet po krótkim siedzeniu, w waniu stopami ruchów okrężnych oraz - Rola pielęgniarki w systemie krwionośnego i przyczynia się do powstawania tym niecałe 2% z przedziału wiekowe- (ok. 22%) na leżeniu z nogami powyżej ratownictwa medycznego. żylaków). go równego lub powyżej 5 lat. W tym poziomu serca r. godz. 3:00 Jeśli chodzi o czynnik ryzyka, jakim jest stojący tryb pracy, to najistotkietowany miewał uczucie ciężkości tywności nie są stosowane w profilak- przedziale wiekowym także jeden an- Często także i dostępne rodzaje ak- dr Mariola Marynicz-Hyla niejszy jest on w grupie wiekowej 3-50 nóg w ciągu dnia, które przychodziło tyce, a powodem tego mogą być obok - Nowoczesne sposoby leczenia lat, ponad 48% ankietowanych pracuje nagle (w innych przedziałach wiekowych niechęci pogorszenie stanu zdrowia ran przewlekłych taka odpowiedź nie padała). Te wynikające ze współistnienia chorób w tej pozycji średnio po 7 godzin dzien- v-ce przewodnicząca 0 W CIENIU CZEPKA Zarządu PTP dr Joanna Rosińczuk-Tonderys

13 Położnictwo Kinga Szymura studentka Akademii Medycznej we Wrocławiu Wydziału Nauk o Zdrowiu CIĄŻA PO TERMINIE Ciąża przeterminowana nadal pozostaje trudnym problemem współczesnego położnictwa. Przekroczenie terminu porodu wiąże się przede wszystkim ze zwiększonym zagrożeniem płodu. Częstość występowania ciąży przeterminowanej waha się od 3 do 2%, zależnie od przyjętej definicji, charakteru ocenianej populacji oraz zastosowania kryteriów datowania. Gdy opieramy się przy wyznaczaniu terminu na regule Naegelego, ciąża po terminie stanowi ok. 0% ciąż. Stan ciąży po terminie rzadziej występuje u wieloródek i kobiet w zaawansowanym wieku, częściej natomiast u ciężarnych z dużym przyrostem masy ciała. Zwiększające się po przekroczeniu prawidłowego czasu trwania ciąży, tj. 40 tygodnia, zagrożenie dziecka jest następstwem starzenia się zawiązanego we właściwym czasie narządu, jakim jest łożysko. W czasie przenoszenia położnik ma wówczas do pokonania problemy diagnostyczne i lecznicze niewydolności łożyska [8]. W ciąży po terminie obserwuje się również większą częstość występowania niedotlenienia płodu, obecność smółki w płynie owodniowym, zespołu aspiracji smółki, dystocji barkowej, wad rozwojowych i urazów. Wzrost częstości powikłań spowodowanych ciążą po terminie dotyczy także ciężarnej. Do powikłań tych należą: cięcie cesarskie, krwotok poporodowy, zaburzenia przebiegu porodu i uszkodzenie dróg rodnych [2]. Statystyczny opis uzyskanych wyników Przeprowadzenie badań nie zostało niczym zakłócone, a ciężarne chętnie podejmowały rozmowę. Wyniki analiz momentami były zaskakujące, co ostatecznie ugruntowało wybór danej tematyki pracy. W badaniach w niniejszej pracy posłużono się historiami choroby i książeczką zdrowia dziecka rodzących i ich dzieci. Pomocne były również rozmowy z pacjentkami po przekroczeniu terminu porodu, umożliwiły one zrozumienie problematyki i potwierdzały dane uzyskane z innych źródeł. Wgląd do 47 historii choroby badanych ciężarnych, w tym 65 kobiet po przekroczeniu daty porodu pozwoliły na przeprowadzenie poniższej analizy. Wiek badanych to 5-38 lat. Udział badanych kobiet przed 40 tygodniem ciąży i po 40 tygodniu ciąży przedstawia się następująco. Rozkład kobiet rodzących przed i po terminie Rysunek. Rozkład kobiet rodzących przed i po terminie porodu Jak ukazuje Rys.. większa część ciężarnych rodzi przed lub w dniu terminu porodu obliczonego za pomocą reguły Naegellego. Przed 40 tygodniem ciąży urodziło 56% wszystkich badanych, w 40 tygodniu 2%, a po 40 tygodniu u 32% ciężarnych nastąpiło rozwiązanie. U ponad połowy badanej grupy akcja porodowa wystąpiła przed 40 tygodniem ciąży. Poród siłami natury a cięcie cesarskie Rysunek 2a. Porównanie porodów siłami natury i cięć cesarskich do i po 40 tygodnia ciąży Rysunek 2b. Porównanie porodów siłami natury i cięć cesarskich do i po 4 tygodniu ciąży Jak to pokazano na Rysunku 2a w ciąży po 40 tygodniu ilość porodów odbytych siłami natury w porównaniu z ilością ciąż ukończonych cięciem cesarskim jest podobna do tego samego stosunku w ciąży do 40 tygodnia. Sytuacja zmienia się natomiast po 4 tygodniu. Rysunek 2b pokazuje, że ilość porodów siłami natury po 4 tygodniu ciąży jest prawie taka sama jak ilość wykonanych cięć cesarskich. Do 40 tygodnia ciąży poród siłami natury odbył się u 39,5% ciężarnych, w stosunku do 6,3% ciąż zakończonych cięciem cesarskim. Po 40 tygodniu ciąży stosunek ten jest podobny i wynosi 33,3% porodów siłami natury do 0,9% cięć cesarskich. Przed 4 tygodniem ciąży odbyło się 60,5% porodów siłami natury i 26,5% cięć cesarskich, natomiast po 4 tygodniu stosunek ten znacznie się zmienił, 8,2% ciąż ukończono porodem siłami natury, a 7,7% cięciem cesarskim. Korelacja punktacji Apgar noworodka z wiekiem ciążowym Rysunek 3. Korelacja punktacji Apgar noworodka z wiekiem ciąży Stan noworodka po porodzie zależy od tygodnia ciąży, w którym odbył się poród. Jak to pokazano na rysunku 3. najlepsze wyniki w punktacji skali Apgar uzyskują noworodki urodzone między 40 a 4 tygodniem ciąży, średnia punktacja uzyskana w badaniu wynosi 9,625. Najgorzej wypadły natomiast noworodki urodzone po 42 tygodniu ciąży. Jednakże średnia ilość punktów otrzymanych przez te noworodki wynosi 9, co świadczy o dobrym stanie dziecka. Najczęściej traciły punkt za zabarwienie powłok skórnych, co najczęściej w kolejnych minutach po porodzie wraca do normy. Noworodki urodzone między 38 a 39 tygodniem ciąży uzyskały 9,55 punktów, natomiast urodzone przed 38 tygodniem jedynie 9,03 punktów w skali Apgar. Płeć płodu Rysunek 4. Zależność tygodnia ciąży w którym odbył się poród od płci płodu Z badania wynika, że płeć żeńska płodu predysponuje do wystąpienia ciąży po terminie. W badanej grupie poród odbył się po 42 tygodniu ciąży tylko, wówczas gdy dziecko było płci żeńskiej. W 40 tygodniu ciąży urodziło się 36,67% noworodków płci męskiej i 40% noworodków płci żeńskiej. W 4 tygodniu ciąży chłopców było 8,33%, natomiast dziewczynek,67%. W 42 tygodniu ciąży żadna z ciężarnych nie urodziła noworodka płci męskiej, natomiast płeć żeńska wystąpiła w 3,33%. Przed 40 tygodniem ciąży również rodzi się więcej dziewczynek, natomiast nie wystąpiła sytuacja, żeby w innym niż 42 tydzień urodziły się same noworodki płci żeńskiej. Kolejność ciąż Rysunek 5. Zależność tygodnia ciąży w którym odbył się poród od kolejności ciąż Na Rys. 5. pokazano, że w 42 tygodniu rodziły tylko kobiety rodzące po raz pierwszy. W 4 tygodniu najczęściej rodziły kobiety będące w ciąży po raz drugi. Natomiast w 40 tygodniu najczęściej rodzą kobiety, dla których jest to ciąża pierwsza. W 42 tygodniu ciąży rodziły jedynie pierwiastki i stanowiły one 4,69% badanej grupy. W 4 tygodniu ciąży kobiety rodzącej po raz pierwszy stanowiły 7,8%, rodzące po raz drugi 9,38%, czwarty raz rodziło 3,3% kobiet, a powyżej 3 razy rodziło jedynie,56% ciężarnych. W 40 tygodniu ciąży najczęściej rodzą pierwiastki i stanowią one 40,63% danej grupy, dwuródki to 23,44% grupy badawczej, panie rodzące trzeci raz stanowią 7,84%, natomiast rodzące po raz kolejny jedynie,56% badanych. Wiek ciężarnej Rysunek 6. Wpływ wieku ciężarnej na długość trwania ciąży (patrz str 2) Powyższy rysunek obrazuje zależność długości trwa- 8 (226) 200

14 Pielęgniarstwo nia ciąży od wieku rodzącej. Zauważamy, że najczęściej po 4 tygodniu ciąży rodzą kobiety w wieku lat. Dzieci kobiet z przedziału wiekowego lat urodzone po 4 Hbd stanowią 66,67% wszystkich dzieci urodzonych po 4 Hbd. Pozostałe 33,33% dzieci urodziły panie będące w przedziale wiekowym lat. W 4 tygodniu ciąży najczęściej jednak rodzą ciężarne mieszczące się w przedziale wiekowym lat i liczba urodzonych przez nie dzieci stanowi 33,3% wszystkich noworodków urodzonych w 4 tygodniu. Kobiety znajdujące się w przedziale wiekowym lat urodziły 26,67% dzieci urodzonych w 4 tygodniu ciąży, natomiast kobiety poniżej 20 roku życia 3,3%, tak samo jak rodzące z przedziału wiekowego 3-35 lat i powyżej 35 roku życia. Ogólnie najczęściej rodziły kobiety znajdujące się w przedziale wiekowym lat, jednakże porody te odbywały się najczęściej w 39 i 40 tygodniu ciąży. Poniżej 38 tygodnia ciąży natomiast najczęściej rodziły kobiety poniżej 20 roku życia. Urodzone przez te rodzące dzieci stanowią 35,3% wszystkich dzieci urodzonych przed 38 tygodniem ciąży. Masa płodu Rysunek 7. Zależność masy płodu od tygodnia ciąży Z Rysunku 7. wnioskujemy, że masa noworodków urodzonych po 42 tygodniu ciąży nie przekraczała 4000g. Najczęściej u tych kobiet rodziły się dzieci o masie 3500g g. W 4 tygodniu ciąży najczęściej rodzą się noworodki o masie 3000g-3500g. Natomiast tylko w 40 tygodniu ciąży urodził się noworodek o masie powyżej 4500g, jednakże najczęściej w tym czasie rodziły się noworodki o masie g. Średnia masa płodów urodzonych z ciąż po 40 tygodniu ciąży wynosiła 3560g. Ciąża po terminie w dalszym ciągu stwarza wiele problemów i jest przyczyną wielu rozważań i obaw zarówno rodzącej, jak i jej lekarza prowadzącego. Nadal badania potwierdzają, że noworodki urodzone po terminie porodu rodzą się w gorszym stanie niż te urodzone w terminie lub parę dni przed. Jednakże prowadząc badania udało mi się uzyskać średnią punktację w skali Apgar noworodków urodzonych po 42 tygodniu ciąży wynoszącą, aż 9 punktów. Dzieci, które uzyskały 9 punktów definiujemy jako noworodki w stanie dobrym, najczęściej nie wymagają one innej pomocy niż odessanie śluzu z dróg oddechowych. W przeprowadzonym badaniu potwierdzono, że noworodki urodzone siłami natury rodzą się w lepszym stanie i otrzymują więcej punktów w skali Apgar niż te wydobyte przy pomocy cięcia cesarskiego. Najbardziej widoczna różnica wystąpiła właśnie w 42 tygodniu ciąży, gdzie średnia punktacja w skali Apgar u noworodków urodzonych siłami natury wynosiła 0, natomiast u noworodków urodzonych cięciem cesarskim jedynie 8. W przeprowadzonego badania wynika, że należy szczególną uwagę poświęcić ciężarnym, które przekroczyły magiczną datę porodu wyznaczoną reguła Naegellego, ponieważ jest to dla nich sytuacja stresogenna, a z medycznego punktu widzenia może stanowić zagrożenie dla płodu, dlatego należy wykonywać wszystkie niezbędne w tej sytuacji badania, takie jak USG z obliczeniem szacunkowej masy płodu i AFI, jak również amnioskopię, pomiary obwodu brzucha i masy ciała. Bardzo ważna jest również rozmowa z ciężarną, w celu uspokojenia jej i rozwiania wszelkich wątpliwości, należy również bardzo dokładnie, szczegółowo i odpowiednim językiem przystępnym pacjentce wyjaśniać każde przeprowadzone u niej badanie i jego wynik, aby niepotrzebnie nie tworzyły się w niej wątpliwości co do prawidłowości przebiegu ciąży. badanie wykazało, że najbardziej Przeprowadzone narażone na wystąpienie ciąży po terminie są pierwiastki, znajdujące się w przedziale wiekowym lat, których szacunkowa masa płodu wynosi g. Natomiast poród po zakończeniu 4 tygodnia ciąży występuje najczęściej również u pierwiastek, jednak zajmujących przedział wiekowy od 20 do 25 lat, których szacunkowa masa płodu znajduje się w przedziale g i oczekujących noworodka płci żeńskiej. Konkludując ciąża po terminie pod warunkiem przeprowadzania wszystkich odpowiednich badań, ciągłego kontrolowania stanu matki i płodu, odpowiedniego wyboru sposobu rozwiązania ciąży i dobrego stanu psychicznego ciężarnej nie stanowi praktycznie żadnego ryzyka zagrażającego płodowy czy matce. Jolanta Przybył, Oddział Urologii Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu Kardiowersja jest metodą przywracania prawidłowego rytmu serca rytmu zatokowego. Stosuje się ją w przypadku nadkomorowych zaburzeń rytmu (migotanie lub trzepotanie przedsionków). Rozróżnia się kardiowersję farmakologiczną i elektryczną. Kardiowersja farmakologiczna polega na próbie przywrócenia rytmu zatokowego za pomocą leków antyarytmicznych. Kardiowersja elektryczna polega na próbie przywrócenia rytmu zatokowego za pomocą elektrycznej stymulacji mięśnia sercowego. Stymulację przeprowadza się za pomocą kardiowertera-defibrylatora. Zabieg kardiowersji elektrycznej OPIEKA NAD CHORYM PO KARDIOWERSJI wykonywany w trybie planowym wymaga uzyskania pisemnej zgody pacjenta. Nieprzyjemne odczucia związane z wyładowaniem elektrycznym wymuszają przeprowadzenie zabiegu w krótkotrwałej anestezji. Wykonuje się w znieczuleniu. Najczęściej stosuje się krótko działające preparaty: fentanyl oraz midazolam. Coraz częściej stosowanym lekiem jest propofol. Jest to preparat wygodny w stosowaniu, krótkodziałajacy i niepowodujących niepożądanych działań dotychczas stosowanych środków. Zabieg powinien odbywać się w pomieszczeniu pozwalającym na monitorowanie czynności życiowych (ciśnienie, tętno, saturacja, oddechy), z dostępem zestawu reanimacyjnego, tlenu, respiratora oraz ssaka. Przed zabiegiem należy oznaczyć stężenie elektrolitów (szczególnie potasu i magnezu) oraz wskaźnik INR u chorych przyjmujących długotrwale acecumarol. Należy założyć wkłucie dożylne przydatne podawania leków. Pacjent powinien pozostać na czczo przynajmniej 5-6 godz. przed zabiegiem. Dożylnie podaje się lek, który wywołuje kilkuminutowy sen. W tym czasie pod kontrolą EKG wyzwala się kilka impulsów elektrycznych. Energia impulsu, w zależności od charakteru i czasu trwania arytmii, budowy ciała pacjenta oraz parametrów kardiowertera, waha się od kilkunastu do kilkuset dżuli. W nowoczesnych kardiowerterach dwufazowych maksymalna energia wynosi 200J, w starszych modelach 360J. Impuls kardiowertera ma za zadanie stłumić chaotyczną aktywność elektryczną przedsionków serca pewnym sensie wyzerować tą część układu bodźcoprzewodzącego, co pozwala na przejęcie kontroli przez węzeł zatokowy fizjologiczne źródło rytmu serca. Moment wyzwolenia impulsu jest zsynchronizowany z wykresem EKG w ten sposób, by nie miał wpływ jedynie na aktywność elektryczna przedsionków, nie komór. Przed zabiegiem konieczne jest ustalenie, jak długo trwa arytmia. Nadkomorowe zaburzenia rytmu związane są z nieprawidłową kurczliwością 2 W CIENIU CZEPKA

15 Pielęgniarstwo przedsionków serca. Może to sprzyjać powstaniu skrzeplin. Po przywróceniu rytmu zatokowego, powraca prawidłowa funkcja skurczowa przedsionków. Ewentualna skrzeplina może w takiej sytuacji zostać wypchnięta do naczyń krwionośnych i zadziałać jak korek, wywołując udar mózgu lub zator tętnicy płucnej. Aby unikać takich powikłań, pacjent musi być odpowiednio przygotowany do zabiegu. Konieczne jest wykonanie badania ECHO i stosowanie doustnych leków przeciwkrzepliwych (np. acecumarol) na cztery tygodnie przed zabiegiem W niektórych sytuacjach wykonuje się kardiowersję po uprzednim podaniu heparyny. W sytuacjach skrajnych gdy arytmia stanowi bezpośrednie zagrożenie życia pacjenta, kardiowersję wykonuje się w trybie ostrym. Wskazania do kardiowersji migotanie przedsionków częstoskurcz komorowy trzepotanie przedsionków i napadowy częstoskurcz nadkomorowy przewlekłe migotanie przedsionków napadowe migotanie przedsionków. Czynniki wpływające na skuteczność kardiowersji czas wystąpienia VF/VT rozległość zmian podawanie dostatecznej energii, co zależy od: impedancji klatki piersiowej wielkości zastosowanej energii ustawienia elektrod przepływu prądu innymi drogami (tylko 4% podanego prądu trafia do serca) stanu metabolicznego pacjenta stopnia niedokrwienia mięśnia sercowego zastosowanych leków grubości tkanek masy ciała liczba wcześniejszych wyładowań stosowanych substancji zmniejszających opór skóry (żel półstały, płynny) Przeciwwskazania do kardiowersji intensywnie leczonych preparatmi naparstnicy z zaburzeniami elektrolitowymi ze skrzepliną w przedsionku lub echogenną krwią z dysfunkcją węzła zatokowego lub blokiem przedsionkowo-komorowym bez zabezpieczenia czasową stymulacją Pielęgniarka przygotowując pacjenta do zabiegu winna: dopilnować wyjęcie protez zębowych, ściągnięcie okularów i szkieł kontaktowych sprawdzenie lub usuniecie owłosienia z klatki piersiowej (ponieważ powoduje niedostateczny kontakt ze skorą redukuje skuteczność defibrylacji, stwarza ryzyko powstania łuku elektrycznego pomiędzy elektrodą a skórą i pomiędzy elektrodami oraz zwiększa prawdopodobieństwo oparzenia klatki piersiowej pacjenta) położenie pacjenta na łóżku w sali gdzie odbędzie się zabieg podłączenie do monitora ustawienie elektrod (dwie elektrody umieszczone w okolicy podobojczykowej prawej oraz okolicy koniuszkowej- V międzyżebrze w linii środkowo obojczykowej lewej) uspokojenie i zapewnienie komfortu psychicznego pacjentowi Opieka po zabiegu kontrolowanie parametrów życiowych w trakcie trwania zbiegu i po zabiegu (tętno, ciśnienie saturacja) obserwacja stanu świadomości wybudzanie chorego (nawiązanie kontaktu słownego) pozostawienie przez kilka godzin na obserwacji podaż tlenu pomoc w odzyskaniu świadomości. Kardiowersja elektryczna jest najskuteczniejszym sposobem przywracania rytmu zatokowego u chorych z przetrwałym migotaniem przedsionków. Bibliografia: Szczelik A. Choroby wewnętrzne, Forum kardiologiczne 2006, Trusz- Gluza M. Standardy PTK Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca Monika Zając, licencjat pielęgniarstwa 4 Wojskowy Kliniczny Szpital we Wrocławiu MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD CHORĄ LECZONĄ Z POWODU BULIMII PSYCHICZNEJ (CZĘŚĆ I) Założeniem niniejszego artykułu jest przedstawienie (w trzech częściach) modelu opieki pielęgniarskiej nad chorą leczoną z powodu bulimii psychicznej. Część pierwsza przedstawia klinikę bulimii psychicznej w celu przybliżenia jej etiopatogenezy oraz wielorakie konsekwencje (somatyczne i psychologiczne). W części drugiej zaprezentowany zostanie model adaptacyjny Callisty Roy jako przykład holistycznej opieki nad pacjentką leczoną z powodu bulimii psychicznej, natomiast w części trzeciej przedstawiony zostanie plan opieki pielęgniarskiej wg. tego modelu dla pacjentki leczonej z powodu bulimii psychicznej. Przyjmuje się, że pierwsze informacje na temat bulimii pochodzą od Galena. Użył on wyrazu bulimis, oznaczający byczy apetyt do opisania jednostki chorobowej zwanej wilczym głodem. Uważał on, że przyczyną nienasyconego głodu był kwas żołądkowy, odpowiedzialny za przesyłanie do mózgu niewłaściwych sygnałów. Osobą, która w roku 966 jako pierwsza dostarczyła naukowy opis zespołu objawów podobnych do bulimii była Hilde Bruch, natomiast dopiero w 979 roku londyński psychiatra Gerald Russell, użył już określenia bulimia nervosa, uważając ją za złowieszczą odmianę jadłowstrętu psychicznego. Dopiero w kolejnych kwalifikacjach Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego bulimia uzyskała miano samodzielnego zespołu klinicznego. Rozpowszechnienie bulimii psychicznej szacowane jest na ok.2% (od % - 4%). Bulimia psychiczna rozpoczyna się w starszym wieku niż jadłowstręt psychiczny. Najwięcej zachorowań jest do 25 roku życia, ale wśród jej ofiar zdarzają się nawet ludzie w trzeciej i czwartej dekadzie życia. P. Sala uważa, że wśród osób, u których istnieją częściowe i niepełne objawy, rozpowszechnienie sięga nawet 8%.. Etiopatogeneza bulimii psychicznej Etiopatogeneza bulimii jest uwarunkowana wieloma czynnikami. Najbardziej znaczącymi są czynniki psychologiczne, biologiczne, rodzinne i społeczno-kulturowe. Czynniki psychologiczne to zaburzenia osobowości (często typu borderline), depresja, lęk, obsesje i kompulsje, deficyty poznawcze i emocjonalne, zaburzenia postrzegania własnego ciała, uraz psychiczny lub fizyczny, niska samoocena, perfekcjonizm. Czynniki biologiczne to zaburzenia neuroprzekaźnictwa serotoniny, znaczenie leptyny i peptydu YY oraz oreksyny, skłonność do otyłości, wczesne dojrzewanie. Czynniki rodzinne to chaotyczna struktura rodziny lub brak tej struk- 8 (226) 200 3

16 Pielęgniarstwo tury, częste przypadki patologii społecznej (alkoholizm, choroba psychiczna jednego z rodziców, maltretowanie fizyczne i/lub psychiczne, wykorzystywanie seksualne), problem z separacją i indywidualizacją dorastających dzieci. Czynniki społeczno-kulturowe to silna koncentracja na własnym wyglądzie, społeczne oczekiwanie atrakcyjności, stygmatyzowanie otyłości, idealizowanie szczupłej sylwetki. Obecnie za główną przyczynę powstawania bulimii uważana jest patologia rodziny, a zwłaszcza nadmierny rygoryzm rodziców w stosunku do dzieci. Wychowane w surowej atmosferze dzieci mogą mieć niskie poczucie własnej wartości i małą odporność na stres, co w połączeniu z silną potrzebą osiągnięć, sukcesu i perfekcjonizmu może prowadzić do zaburzeń bulimicznych. 2. Przebieg bulimii psychicznej Najbardziej charakterystycznym objawem bulimii psychicznej są napady objadania się. W początkach choroby objadanie się wpływa na zmniejszenie niepokoju i napięcia. Chorobliwy lęk przed przytyciem i zależność samooceny od masy ciała i wyglądu powodują, że natychmiast po spożyciu większych ilości jedzenia chore próbują rekompensować skutki obżarstwa prowokując wymioty w celu pozbycia się nadmiaru jedzenia. W tym momencie zaczyna się cykl przejadania się i eliminowania pokarmów w najróżnorodniejszy sposób, co powoduje dezorganizację życia pacjentki, które powoli zamienia się w stałą, nieskuteczną walkę o odzyskanie kontroli nad jedzeniem. Przygotowania do napadu są precyzyjnie i starannie planowane. Chora gromadzi już wcześniej zapasy, wyczekuje, kiedy nikogo nie będzie w domu. Często zaopatruje się w produkty o niskiej wartości odżywczej (ciastka z kremem, słodycze, jedzenie typu fast food). W czasie napadu żarłoczności, chora pochłania w szybkim tempie duże ilości różnych pokarmów (nawet w postaci nieprzetworzonej, np. cukier, zamrożone pożywienie, kakao w proszku, sucha kasza itd.). W czasie napadu chora pochłania nawet do kalorii. Gdy jedzenie się kończy, chora pędzi do sklepu, aby je uzupełnić. Podczas ataku bulimii chora ma często poczucie całkowitego braku kontroli nad przebiegiem zdarzenia. Odczuwa niemożność zaprzestania jedzenia. Niekontrolowanie się może wynikać z nieumiejętności panowania nad impulsami bądź podejmowania działań nieadekwatnych do rzeczywistości. Kolejnym objawem są zachowania kompensacyjne czyli zapobiegające wzrostowi masy ciała. Po napadzie chora prowokuje wymioty, zażywa duże ilości środków przeczyszczających i/lub odwadniających, hormony tarczycy, leki odchudzające. Po pewnym czasie wymioty mogą powodować uczycie przyjemności, gdyż powodują pozbycie się pokarmu i rozładowanie napięć psychicznych. Między kolejnymi napadami chora głodzi się, może stosować intensywne i forsujące ćwiczenia fizyczne i w taki właśnie sposób wpada w błędne koło naprzemiennych okresów obżarstwa i głodzenia się. Tworzy się paradoks polegający na tym, że odkąd stosuje różne sposoby eliminowania pokarmów, objada się jeszcze bardziej i częściej. Tym sposobem doprowadzają się do stanu zbliżonego do uzależnienia. Bulimia jest chorobą o przewlekłym charakterze. Chora przez długi czas może ukrywać objawy choroby, jednocześnie realizując podstawowe role społeczne, robiąc karierę zawodową oraz pozostając w związkach emocjonalnych i seksualnych. 3. Konsekwencje fizyczne Powikłania somatyczne bulimii psychicznej zależą głównie od mechanizmów kompensacyjnych stosowanych przez osobę chorą. W chorobie tej na pierwszy plan wysuwają się zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi kwasowo-zasadowej, a także powikłania związane z chemicznym wpływem treści wymiotnej na przełyk oraz jamę ustną. Wraz z zaprzestaniem stosowania działań kompensacyjnych większość objawów somatycznych powoli ustępuje. Jednak powrót do zdrowia nie jest łatwy. Jest to droga długa i pełna wyzwań. Często chora będzie czuła się gorzej, zanim nastąpi oczekiwana poprawa zdrowia. POWTARZAJĄCE SIĘ WYMIOTY MOGĄ WYWOŁAĆ: zagrażające życiu odwodnienie organizmu i brak równowagi elektrolitycznej, które traktowane są jako najbardziej niebezpieczne powikłania w bulimii, mogące doprowadzić do zaburzenia pracy serca zwanego arytmią i w wyniku tego do nagłej śmierci; zaburzenia równowagi elektrolitowej mogą wywołać parestezje czyli uczucie mrowienia w dłoniach i wokół ust; niekiedy mogą wystąpić ataki epilepsji; w szczególnie ciężkich przypadkach może dojść do paraliżu, trwałe uszkodzenia szkliwa zębów przez kwas żołądkowy, uszkodzenia tkanki przełyku w postaci bolesnych ran, a w konsekwencji blizn, w skrajnych przypadkach pęknięcie żołądka, obrzęki ślinianek przyusznych, nadżerki tylnej ściany gardła, chrypka, ból gardła, choroby dziąseł, obrażenia na grzbietowych powierzchniach dłoni w wyniku prowokowania wymiotów (objaw Russela), odwrócona perystaltyka układu pokarmowego u osób, które wymiotują 5 lub więcej razy dziennie może wystąpić samoczynne zwracanie jedzenia (pacjent może mieć trudności z utrzymaniem jedzenia w żołądku przez czas dłuższy, niż kilka minut). W konsekwencji przewlekłych wymiotów można zaobserwować następujące zmiany biochemiczne: - hipokaliemia, - hiponatremia, - hipomagnezemia, - podwyższona aktywność amylazy w surowicy. Powikłania wynikające ze stosowania środków przeczyszczających: - długotrwałe stosowanie takich środków zaburza pracę przewodu pokarmowego, co w rezultacie może spowodować niemożność wypróżnienia się bez nich, - krwawienia z odbytu, - w pewnych przypadkach może dojść do niewydolności serca, - nadużywanie tych środków uniemożliwia wchłanianie przez organizm niektórych ważnych substancji odżywczych, np. witamin, co prowadzi do ich niedoboru, - nadużywanie środków przeczyszczających powoduje ubytki potasu, sodu i magnezu z okrężnicy, - ciągłe nadużywanie tych środków prowadzi do odwodnienia (częste biegunki) oraz nadmiaru sodu w stolcu, co może być przyczyną bólu brzucha i zatwardzenia. Powikłania wynikające ze stosowania środków moczopędnych: - wzmożone wydzielanie moczu, redukujące ilość płynów w organizmie odwodnienie, - niedobory potasu i magnezu, wywołujące rwące bóle w nogach oraz poczucie słabości w czasie marszu. Powikłania wynikające z głodówek i drastycznego ograniczenia przyjmowania kalorii: - zwolnienie procesów trawienia, polegające na opóźnionym opróżnianiu żołądka (oznacza to, że pokarm zalega w żołądku i jeszcze długo po posiłku następuje uczucie pełności), - gromadzące się podczas jedzenia gazy mogą powodować bolesne wzdęcia, - u osób głodujących może wystąpić kwasica metaboliczna ketonowa. 4. Konsekwencje psychologiczne W literaturze dotyczącej problematyki zaburzeń odżywiania się, zaburzenia depresyjne i lękowe są bardzo często opisywane ponieważ są jednymi z najczęściej występujących objawów klinicznych u osób z tego rodzaju zaburzeniami. Skutkiem depresji będzie obniżenie nastroju, utrata radości życia i zainteresowań, stopniowe wycofywanie się z życia towarzyskiego, smutek, negatywny obraz własnej osoby i zwią- 4 W CIENIU CZEPKA

17 Pielęgniarstwo zana z nim niska samoocena, uczucie lęku, a w aspekcie somatycznym będzie to złe samopoczucie czy ciągłe zmęczenie. Mogą również pojawić się problemy ze snem, a także myśli samobójcze. Niektóre prace wykazują, że w przypadku bulimii lęk przejawia się zachowaniami kompensacyjnymi, czyli wymiotami i przeczyszczaniem się jako reakcją na nadmierne, impulsywne objadanie się, czyli brakiem kontroli nad ilością spożywanego pokarmu połączonym z chęcią utrzymania szczupłej sylwetki. Inni badacze uważają, że pacjentki z bulimią wymiotują nie po to, aby zrekompensować skutki objadania się, ale by zredukować poziom lęku. U chorych na bulimię nasilenie zaburzeń obsesyjno- -kompulsywnych koreluje z zachowaniami przeczyszczającymi. Zaburzenia obsesyjno kompulsywne przejawiać się mogą ruminacjami, czyli powracającymi natrętnymi myślami, obrazami lub impulsami o silnie niepokojącym charakterze i/lub natręctwami, czyli powtarzającymi się, angażującymi rytuałami, które mają zmniejszyć wywoływany ruminacjami lęk i niepokój. Inne konsekwencje psychologiczne bulimii psychicznej, to: - problemy z pamięcią i koncentracją; - problemy z formułowaniem opinii i podejmowaniem decyzji; - izolacja społeczna charakteryzująca się wycofywaniem się z życia towarzyskiego i stronienia od innych, unikaniem spotkań z rodziną (powodem tego może być jedzenie i niezadowolenie z siebie i swojego ciała); - zaburzenia snu; -drobne kradzieże w sklepach; - zbyt częste zakupy. 5. Rokowanie i leczenie Rokowanie zależy od szybkości rozpoznania i rozpoczęcia leczenia. Badania statystyczne nad przebiegiem i prognozą bulimii wykazują, że u ok. 50% osób można się spodziewać pełnego wyleczenia. U 30% następuje poprawa częściowa z tendencją do nawrotów w niekorzystnych sytuacjach życiowych, natomiast u 20% poprawa nie następuje. Leczenie bulimii jest trudne i zwykle długotrwale. Dlatego dąży się do łączenia różnych form psychoterapii, wspierania ich podawaniem fluoksetyny lub innych leków przeciwdepresyjnych. Dodatkowo w leczenie powinna zostać włączona rodzina, jeśli pacjentka jest młodsza i mieszka z rodzicami, lub partner pacjentki. Większość przypadków bulimii może być leczona w warunkach ambulatoryjnych, w poradniach zdrowia psychicznego, ośrodkach psychoterapeutycznych lub w oddziałach dziennych. Konieczność hospitalizacji występuje tylko wówczas, gdy istnieją poważne powikłania somatyczne, w przypadku całkowitej utraty kontroli nad jedzeniem lub w przypadku nasilonej depresji i prób samobójczych. 6. Profilaktyka W profilaktyce bulimii psychicznej szczególnie zaznacza się rola zawodowa pielęgniarki poprzez pełnioną przez nią funkcję promocyjną, profilaktyczną i edukacyjną, czyli wychowawczonauczającą, mającą związek z kształtowaniem cech osobowościowych pacjentów, a także ich rodzin. Funkcja promocyjna ma za zadanie lansowanie zdrowia, wytwarzając ku temu odpowiednie warunki i okoliczności. Promuje poprawne zachowania, nawyki i właściwy styl życia. Funkcja profilaktyczna wiąże się ze wczesnym rozpoznawaniem zagrożeń zdrowia, zapobieganiem wszelkiego rodzaju komplikacjom i ograniczeniom z nich wynikających. Z powyższych funkcji wynika prowadzenie przez pielęgniarkę działań psychoedukacyjnych w środowisku nauczania i wychowania, w oddziałach szpitalnych i pracy środowiskowej. Psychoedukacja polega na rozpoznawaniu słabych stron własnej osobowości i uczeniu się jak je przezwyciężać bądź umiejętności radzenia sobie z nimi w życiu. Służy ona również budowaniu zdrowia psychicznego, co wiąże się z higieną psychiczną. Działania psychoedukacyjne łączą się z trzema stopniami psychoprofilaktyki. Pielęgniarka może przedstawić rodzicom zasady dotyczące kształtowania zdrowego stylu życia, co w konsekwencji może przyczynić się do właściwego postrzegania przez dzieci swojego ciała i wykształcenia u nich zdrowych nawyków żywieniowych. Christine Craggs-Hinton przedstawia kilka zasad dla rodziców, pomocnych w profilaktyce bulimii, a które polegają m. in. na: - okazywaniu dziecku miłości, szacunku oraz wsparcia, - częstym chwaleniu i innym motywowaniu dziecka do właściwych zachowań, - uświadamianiu dziecku, ze zawsze może się ze wszystkim do ciebie zwrócić, - tłumaczeniu dziecku, że sukces nie zależy wyłącznie od wyglądu zewnętrznego, ale raczej od włożonego wysiłku i zaangażowania, - zwracaniu dziecku uwagi, że wygląd ludzi pojawiających się w telewizji i w gazetach jest wystylizowany, poprawiany a często zafałszowany dzięki nowoczesnym technikom komputerowym, - tłumaczeniu dziecku, że przybieranie na wadze jest wynikiem okresu adolescencji i że zwłaszcza dziewczęta w tym okresie przybierają na wadze więcej, - zezwalaniu dziecku, aby współuczestniczyło w wyborze jedzenia, zwracając jednocześnie uwagę na to, żeby posiłki były pełnowartościowe, - tłumaczeniu dziecku, że należy oceniać ludzi po czynach i słowach, a nie po wyglądzie zewnętrznym, - nauczeniu dziecka zasad racjonalnego odżywiania się, - powstrzymywaniu się od robienia negatywnych uwag na temat jedzenia, wagi, wyglądu i zachęcaniu do codziennej aktywności fizycznej, - uświadamianiu dziecku zagrożeń płynących ze stosowania diet odchudzających. Szczególnie podatne na zaburzenia odżywiania się są dorastające dziewczęta, albowiem ich samoocena jest związana z wagą i wyglądem. Ważnym jest, aby rozmawiać z dziećmi o presji doskonałego ciała i potędze oddziaływania przemysłu odchudzania i mody, który osiąga wielki zysk żerując na naiwności kobiet. Należy zwrócić uwagę na to, jak nierealistyczne i niezdrowe są wizerunki kobiet w magazynach mody oraz rozmawiać o manii szczupłości- niemądrym założeniu, że bycie szczupłą jest kluczem do szczęścia, sukcesu i miłości. Należy również przypominać, że ludzie mają różne figury i wymiary, zaś wygląd jest kiepskim wyznacznikiem czyjejś wartości. Powyższe zasady wchodzą w skład psychoprofilaktyki I stopnia, zwanej też psychoprofilaktyką pierwotną. Psychoprofilaktyka I stopnia obejmuje działania psychoedukacyjne polegające na wzmocnieniu psychologicznych umiejętności człowieka, wyposażając go w wiedzę i umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach poprzez stosowanie ćwiczeń pomagających radzić sobie ze stresem (nauka relaksacji) i kształtowanie umiejętności społecznych (asertywność, konwersację, wyrażanie uczuć i poglądów). Psychoprofilaktyka obejmuje także tworzenie grup wsparcia społecznego, na przykład w sytuacjach kryzysowych (zgon bliskiej osoby, rozwód). Psychoprofilaktykę II stopnia stosuje się w przypadku wczesnego wykrycia bulimii psychicznej. Jej celem będzie powstrzymanie rozwoju zaburzeń i skrócenie czasu ich trwania poprzez rożne formy psychoterapii i farmakoterapię. Działania psychoedukacyjne w II stopniu psychoprofilaktyki ukierunkowane są na naukę samoobserwacji własnych zachowań, rozpoznawanie reakcji na stres i naukę relaksacji. Istotne znaczenie ma psychoterapia elementarna, która jest utożsamiana z komunikacją terapeutyczną. 8 (226) 200 5

18 Pielęgniarstwo Jest rozumiana jako korzystne dla leczenia podejście do pacjentki. Komunikowanie się z chorą na bulimię psychiczną ma fundamentalne znaczenie w leczeniu somatycznym i rzutuje na jego wyniki. Autentyczny kontakt, zaufanie chorej i uważne wsłuchiwanie się w to, co ma do powiedzenia pozwala na sprecyzowanie czynników, które miały wpływ na powstanie i rozwój choroby. Psychoprofilaktyka III stopnia, to zapobieganie skutkom przebytej bulimii psychicznej i skutkom hospitalizacji oraz zapobieganie nawrotom choroby. Psychoedukacja nie zależy tylko od pielęgniarki. Człowiek sam angażując się w działania na rzecz własnego zdrowia, przyczynia się do wypracowania skutecznych metod radzenia sobie z trudnościami. Pielęgniarka pomaga i wskazuje sposoby postępowania. BIBLIOGRAFIA Barnhill J. W., Taylor N., A jeśli to zaburzenia odżywiania, Wydawnictwo Prószyński i S -ka, Warszawa 200 Bilikiewicz A., Pużyński S., Rybakowski J., Wciórka J.,(red.), Psychiatria.Tom 2. Psychiatria kliniczna, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002 Borkowska B., Udział pielęgniarki w psychoedukacji, Pielęgniarstwo 2000, 6 (23)/995 Brytek A., Objawy depresji i lęku u pacjentek z zaburzeniami odżywiania się, Psychoterapia, 3 (38)/2006, Brytek A., Poczucie umiejscowienia kontroli i ekspresji złości u kobiet z bulimią badania pilotażowe, Psychoterapia, (40)/2007 Brytek-Matera A., Ocena poczucia własnej wartości w jadłowstręcie i bulimii psychicznej: badania porównawcze, Psychoterapia, 3 (42)/2007 Cameron A.D., Psychiatria, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2009 Craggs-Hinton Ch., Jak radzić sobie z zaburzeniami jedzenia. Anoreksja, bulimia, jedzenie kompulsywne, zaburzenia obrazu własnego ciała, Wydawnictwo JK, Łódź 2008 Heitzman J., Psychiatria. Podręcznik dla studiów medycznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007 Jablow M. M., Anoreksja, bulimia, otyłość. Przewodnik dla rodziców, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000 Józefik B. (red.), Anoreksja i bulimia psychiczna. Rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 999 Kiejna A, Małyszczak K, Mazurek J. (red.), Psychiatria. Wybrane zagadnienia, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich, Wrocław Kokot F. (red.), Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 99 McCabe R. E., McFarlane T. L., Olmsted M. P., Jak pokonać bulimię?, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2009 Mikołajczyk E., Samochowiec J., Cechy osobowości u pacjentek z zaburzeniami odżywiania się, Psychiatria, tom, nr 2, (dok. elektr.) Namysłowska I. (red.), Psychiatria dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005 Namysłowska I., Zaburzenia odżywiania jadłowstręt psychiczny i bulimia, Przewodnik lekarza, 6/2000 Namysłowska I., Paszkiewicz E., Siewierska A., Gdy odchudzanie jest chorobą. Anoreksja i bulimia, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 200 Sala P., Bulimia psychiczna, (dok.elektr.), Ugniewska C., Pielęgniarstwo psychiatryczne i neurologiczne. Podręcznik dla szkół medycznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 998 Wojnowska -Dawiskiba H. (red.), Wprowadzenie do teorii i praktyki pielęgniarstwa, Wydawca Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 2003 z Dolnośląskim Szpitalem Specjalistycznym im. T. Marciniaka. Nie mniej jednak, pozostał po nim największy kapitał, jakim są pracownicy Szpitala Kolejowego, ludzie, którzy przez lata działali dla dobra Szpitala i jego pacjentów. Wielu z obecnych teraz na Sali, związało ze Szpitalem najlepsze lata życia zawodowego, przyczyniło się do tworzenia dobrej marki Szpitala, razem z nim przeżywało dni jego chwały, nie opuszczając go również w okresie niedostatku. Przeżyliśmy trudny okres kryzysu w ochronie zdrowia, który nie złamał ducha pracowników Szpitala. Przez cały ten czas, z ogromdr Mariola Marynicz-Hyla DZISIAJ NASZEGO SZPITALA JUŻ NIE MA Dnia 6 maja 200 roku na wniosek dyrektora Okręgowego Szpitala Kolejowego we Wrocławiu dr Michała Rataja, w Urzędzie Wojewódzkim, zostają uhonorowani pracownicy tegoż Szpitala Medalem za długoletnią służbę. Wśród wyróżnionych 75 pracowników, najliczniejszą grupę stanowią pielęgniarki. Uroczystość ta była oficjalnym zamknięciem Jubileuszu 40-lecia Szpitala. Aktu dekoracji dokonał wojewoda wrocławski pan Rafał Jurkowlaniec. W imieniu osób odznaczonych głos zabrał dr Jerzy Pacholski, który powiedział m.in.: Dzisiaj naszego Szpitala już nie ma. Po czterdziestu latach działalności, w ramach restrukturyzacji Dolnośląskiej Służby Zdrowia, został on przed miesiącem połączony 6 W CIENIU CZEPKA

19 Pielęgniarstwo/ ogłoszenia nym zaangażowaniem, nie bacząc na braki sprzętowe i okresowe wstrzymania wypłat wynagrodzeń, ani na chwilę nie zaprzestaliśmy wykonywania usług medycznych Stąd nie mury i sprzęt stanowią o marce szpitala, lecz ludzie ich zaangażowanie, umiejętności i zespołowa praca. Wobec tych słów nie krył wzruszenia pan dyrektor dr Michał Rataj. Podkreślił w swoim wystąpieniu, że uczestniczy w kolejnym rodzinnym spotkaniu, na którym obejmuje swoją myślą również tych, których już nie ma, a ich wkład w budowanie tej wyjątkowej kolejowej rzeczywistości był bardzo duży i nadal wydaje się nieoceniony. Poprosił o przekazanie słów podziękowania wszystkim pracownikom za ten jakże bogaty czas przebywania razem. Co też dzięki przychylności Redakcji W cieniu czepka, z wielką radością czynię. Niech zachętą do przetrwania trudnych chwil będzie wypowiedź dr Pawła Wróblewskiego zawarta w filmie, który został przygotowany z okazji Jubileuszu: Historia naszego Szpitala uczy, że choć wszystko się zmienia, to jednak nigdy się nie kończy, że najważniejsza jest misja naszego działania, a tę jesteśmy w stanie realizować niezależnie od miejsca, w którym przyjdzie nam pracować w przyszłości. G.B. MANAGEMENT DZIAŁ DOSKONALENIA KADR MEDYCZNYCH ul. Trzebnicka Wrocław tel./ fax: 7/ gbm@ddskm.pl tel./ fax: 7/ G.B. Management Dział Doskonalenia kadr Medycznych ogłasza nabór na:. Specjalizacje dla pielęgniarek w dziedzinach pielęgniarstwa: Kursy specjalistyczne dla pielęgniarek (P) i położnych (A): Endoskopia (P) anestezjologicznego i intensywnej opieki Leczenie ran nr /07 (P) chirurgicznego Leczenie ran 2/07 (A) pediatrycznego psychiatrycznego Leczenie ran odleżyny (P) ratunkowego Leczenie ran oparzenia (P) i epidemiologicznego dla pielęgniarek i położnych Leczenie ran owrzodzenia żylne (P) 2. Kursy kwalifikacyjne dla pielęgniarek Medyczna pielęgnacja stóp (P) w dziedzinach pielęgniarstwa: Opieka nad dzieckiem z chorobą nowotworową (P) anestezjologicznego i intensywnej opieki chirurgicznego Opieka nad pacjentem ze stomią jelitową (P) opieki długoterminowej Pielęgnowanie w chorobach narządu wzroku (P) pediatrycznego Podstawy dializoterapii - nr 08/07 (P) ratunkowego Podstawy opieki paliatywnej - nr 05/07 (P) rodzinnego Przygotowanie i podawanie leków przeciwnowotworowych środowiska nauczania i wychowania zachowawczego (P i A) 27 września 200 r. rozpoczynamy kursy: kwalifikacyjne w dziedzinach pielęgniarstwa: Resuscytacja krążeniowo oddechowa - nr 02/07 (P i A) Szczepienia ochronne (P) opieki długoterminowej Szczepienia ochronne (A) rodzinnego We wrześniu 200 r. rozpoczynamy także kursy: Terapia bólu przewlekłego u dorosłych (P) kwalifikacyjne w dziedzinie pielęgniarstwa: chirurgicznego Wykonanie konikopunkcji, odbarczenie odmy prężnej oraz wykonanie dojścia doszpikowego (P systemu Ratownictwa Medycznego) specjalistyczne podstawy opieki paliatywnej resuscytacji krążeniowo-oddechowej Wykonanie i interpretacja zapisu EKG - nr 03/07 (P i A) EKG Żywienie enteralne i parenteralne (P) więcej informacji o kursach oraz formularze zgłoszeń dostępne są na stronie terminy realizacji kursów są uzależnione od ilości zgłoszeń 8 (226) 200 7

20 Pielęgniarstwo Irena Moczarna licencjat pielęgniarstwa Justyna Raszewska licencjat pielęgniarstwa Michalina Motylewska licencjat pielęgniarstwa Dolnośląskie Centrum Chorób Płuc we Wrocławiu Nikotyna, skłania mózg do wytwarzania w pamięci skojarzeń między zachowaniem środowiskowym a nawykiem palenia. Mózg wysyła sygnał nagradzający, gdy działamy w sposób, który przyczynia się do naszego dobra, natomiast nikotyna tak zawiaduje tym podświadomym procesem uczenia, iż nasz mózg odbiera palenie, jako coś dobrego i wysyła sygnał nagradzający. John A. Dani, profesor neurologii w BCM. Odkrycie Ameryki było równocześnie odkryciem tytoniu. Jego ekspansja na cały świat przez wieki wywołała globalną epidemię palenia. Na świeci pali ok.30% populacji. Palenie tytoniu stało się główną przyczyną przedwczesnej umieralności wśród mężczyzn i kobiet. Dym tytoniowy to mieszanina ok związków chemicznych. W czasie palenia papierosa następuje szereg reakcji fizykochemicznych, chemicznych, powstają związki toksyczne i rakotwórcze. Palenie tytoniu powoduje przedostanie się kancerogenów do organizmu palacza i to rozpoczyna się wieloetapowy proces powstawania nowotworu. Palenie tytoniu zarówno aktywne jak i bierne powoduje w konsekwencji wiele następstw zdrowotnych, które są bardzo uciążliwe i nieprzyjemne dla samego palacza, obniżają komfort i jakość życia a nawet je skracają. Przyczyną tego zjawiska jest farmakologiczne uzależnienie od nikotyny oraz bardziej złożone uzależnienie behawioralne oparte na czynnikach psychospołecznych. Nikotyna (alkaloid wytwarzany przez tytoń) substancja, która powoduje uzależnienie na podłożu neurobiologicznym silniejsze od narkotyków. Mechanizm uzależnienia polega na tym, że wchłonięta nikotyna pobudza receptory cholinergiczne N w zwojach sympatycznych i parasympatycznych układu autonomicznego i rdzenia nadnerczy, przez to palacze UZALEŻNIENIE OD DYMU TYTONIOWEGO odczuwają w czasie palenia przyjemność. Palenie to sposób radzenia sobie ze stresem a sprzyja temu już nie tylko akceptacja, ale przyzwolenie społeczne w rodzinie i środowisku. Uzależnienie od tytoniu to poważny problem społeczny, to przewlekła, nawracająca choroba a leczenie zespołu uzależnienia musi się stać elementem pracy lekarza i pielęgniarki. Zaprzestanie palenia to złożony, wieloetapowy, cykliczny proces, a nie jednorazowa zmiana zachowań, dlatego należy dobrać odpowiedni sposób leczenia. Problemy z rzucaniem palenia wiążą się najczęściej nie z brakiem motywacji, lecz z wystąpieniem nieprzyjemnych objawów zespołu abstynencyjnego. Dym tytoniowy powstaje z powodu niecałkowitego spalania tytoniu. Podczas palenia papierosa powstają dwa strumienie dymu: główny, (ang. Mainstrem Smoke, MS) powstaje podczas zaciągania w temp C i jest inhalowany przez palacza, boczny (ang.sidestream Smoke, SS) powstaje w wyniku tlenia się papierosa C w przerwach między zaciąganiem, Dym tytoniowy w środowisku (ang.environmental Tobacco Smoke, ETS) składa się z % bocznego strumienia dymu, % dymu wydychanego przez palacza, jest bardzo niebezpieczny dla osób niepalących narażonych na jego ekspozycję w środowisku domowym i zawodowym. Dym tytoniowy to mieszanina ok związków chemicznych uwalniana w trzech fazach: gazowej substancje gazowe; parowej substancje ciekłe i cząstkowej substancje stałe / kondensat cząstek ciał smolistych i nikotyny/. Ilość składników chemicznych jest zróżnicowana i zależy od: rodzaju tytoniu odpowiednio spreparowanego w procesie produkcji w tym dodawanych substancji konserwujących i poprawiających rynkową, jakość produktu oraz od sposobu palenia. Do tytoniu dodaje się wiele dodatkowych substancji, dopuszczonych jest ok. 600 związków o różnym składzie chemicznym stosowane są w celu zmiany działania farmakologicznego składników dymu tytoniowego np.: zwiększenie biodostępności nikotyny. Dodatkowo dodaje się substancje poprawiające walory smakowo-aromatyczne i zmniejszające właściwości drażniące dymu takie jak: gliceryna, węglowodany, kakao, czekolada, lukrecja. W czasie palenia papierosa następuje szereg reakcji fizykochemicznych i chemicznych: destylacja, sublimacja, kondensacja, utlenianie, redukcja, dekarboksylacja, dehydratacja, piroliza. Palenie tytoniu negatywnie wpływa na funkcjonowanie narządów i jest przyczyną wielu schorzeń u czynnych palaczy: Układ oddechowy: rak płuca gardła, krtani, tchawicy; przewlekła obturacyjna choroba płuc; zmiany zapalne dróg oddechowych; rozedma płuc; rozstrzenia oskrzeli. Układ sercowo-naczyniowy: choroba wieńcowa serca zawał mięśnia sercowego; nadciśnienie tętnicze; zaburzenia rytmu serca; zmiany zakrzepowe naczyń obwodowych; zmiany miażdżycowe naczyń krwionośnych; zmniejszają wydolność organizmu; udary; tętniak aorty. Układ pokarmowy: nowotwory i stany zapalne jamy ustnej; stany zapalne przełyku i żołądka; nowotwory przełyku i żołądka; rak trzustki, wątroby; cukrzyca; choroba Crohna. Układ moczowo-płciowy: czynnościowe i organiczne uszkodzenie nerek; rak pęcherza i nerek; rak szyjki macicy; obniżenie płodności; zaburzenia miesiączkowania Inne: osteoporoza; zaburzenia wzroku / katarakta, zwyrodnienia plamki, jaskra /; szara cera; zabarwione na żółto zęby; nieświeży oddech. Palenie papierosów przez kobiety w ciąży powoduje: poronienia; krwawienia; zaburzony rozwój dziecka; zwiększone ryzyko wystąpienia wad wrodzonych; częściej występuje zespół nagłej śmierci noworodka SIDS; powikłania poporodowe; objawy zespołu uzależnienia od nikotyny po urodzeniu; problemy zdrowotne u dziecka. Bierne palenie tytoniu ETS (environmental tobacco smoke) powoduje zwiększone ryzyko zachorowania na raka płuc i inne schorzenia układu oddechowego oraz powoduje wyższe współczynniki zapadalności na choroby sercowo-naczyniowe. Palenie tytoniu powoduje przedostanie się kancerogenów do organizmu palacza i to rozpoczyna się wieloetapowy proces - inicjacja (mutacje pojedynczych komórek); promocja (rozwój choroby nowotworowej, powoduje to zmiany programu genetycznego komórek, aktywację protoonkogenów i spadek aktywności antyonkogenów, progresja (wywołuje to niekontrolowane namnażanie komórek, czyli powstawanie nowotworu często z przerzutami do innych narządów. Progresja może wystąpić po kilkudziesięciu latach od inicjacji procesu kancerogenezy, dlatego skutki inhalowania dymu tytoniowego pojawiają się po wielu latach i palacze nie łączą skutków z przyczyną. Dym tytoniowy w swoim składzie zawiera składniki inicjujące i promujące powstawanie nowotworu, dotyczy to palaczy aktywnych i biernych. Dlatego walka z nałogiem palenia tytoniu to najbardziej skuteczna forma działania w ramach profilaktyki pierwotnej nowotworów, chociaż trudna, to wymaga zaangażowania całego społeczeństwa i ogromnego wsparcia dla osób chcących przestać palić. Uzależnienie od nikotyny ma formę fizyczną i psychiczną, u palacza mogą występować razem. Uzależnienie psychogenne / behawioralne/ polega na przymusowym przyjmowaniu nikotyny po przez palenie papierosów, aby osiągnąć przyjemność i uniknąć złego samopoczucia z powodu jej braku. Jest ono zależne od czynników psychospołecznych i środowiskowych: ciekawość, naśladowanie, bunt, chęć imponowania, uleganie presji otoczenia, poszukiwanie środka 8 W CIENIU CZEPKA