Wykład 20. Ks. Mirosław Łanoszka. Dar Mądrości (Księga Mądrości)
|
|
- Bronisława Wiśniewska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wykład 20 Ks. Mirosław Łanoszka Dar Mądrości (Księga Mądrości) Prowadzący: Kolejne dzieło literackie naleŝące do zbioru biblijnych pism mądrościowych to Księga Mądrości. Co moŝemy powiedzieć na temat pochodzenia tego utworu? Wykładowca: Księga Mądrości jest pismem deuterokanonicznym, którego nie ma w Biblii hebrajskiej. Utwór ten został napisany po grecku i znajduje się jedynie w księgozbiorze Septuaginty, gdzie nosi tytuł Mądrość Salomona (Sofia Salomonos). Wulgata, czyli łaciński przekład Biblii, nazwała to dzieło Księgą Mądrości (Liber Sapientiae), co znalazło swoje odzwierciedlenie w języku polskim. Grecki tytuł księgi, Mądrość Salomona, mógłby sugerować, Ŝe autorem tego pisma jest słynący z wielkiej mądrości król, jednak dzisiaj powszechnie przyjmuje się, Ŝe Księga Mądrości powstała w epoce hellenistycznej, w Ŝydowskim środowisku diaspory aleksandryjskiej w I w. przed Chr., a więc wspaniały okres panowania Salomona przeminął juŝ wieki wcześniej. JeŜeli zgodzimy się z sugestiami niektórych egzegetów, Ŝe powstanie pisma moŝna datować na drugą połowę I w. przed Chr., to Księga Mądrości byłaby najmłodszym utworem Starego Testamentu. Miejscem powstania tego pisma jest Egipt, prawdopodobnie Aleksandria, stanowiąca waŝny ośrodek naukowy ówczesnego świata śródziemnomorskiego, a takŝe miasto gromadzące jedną z najliczniejszych Ŝydowskich wspólnot. Autor Księgi Mądrości, chociaŝ podaje się za Salomona, pozostaje anonimowym śydem, o którym moŝemy jedynie powiedzieć, Ŝe był człowiekiem wykształconym i obeznanym w hellenistycznej filozofii i kulturze. Ten Ŝydowski myśliciel adresuje swoje pismo głównie do Izraelitów zamieszkujących aleksandryjską diasporę, którzy doświadczają prześladowań ze strony śydów-odstępców w wierze (apostatów) (Mdr 2,1-12), a przede wszystkim ze strony egipskiego środowiska (Mdr 15,4; 16,1;17,2), sprzyjającemu konfrontacji dwóch odmiennych religii monoteizmu Ŝydowskiego i politeizmu pogańskiego, a takŝe ścieraniu się kultury hebrajskiej i hellenistycznej. Prowadzący: Jaką naukę przekazuje swoim Ŝydowskim współwyznawcom autor Księgi Mądrości? Wykładowca: Anonimowy autor Księgi Mądrości to człowiek odnoszący się z szacunkiem do religii Ŝydowskiej i kochający naród izraelski. Jest przekonany, Ŝe Izrael ma do wypełnienia wobec całego świata wyjątkowe posłannictwo, polegające na głoszeniu wszystkim Prawa BoŜego. Jednak swoje nauczanie kieruje przede wszystkim do swoich Ŝydowskich współwyznawców, ostrzegając ich przed złem bałwochwalstwa, a takŝe innymi zagroŝeniami, jakie niesie dla wiary śydów pogańska kultura hellenistyczna. Sam Ŝywiąc głęboką cześć dla patriarchów narodu wybranego, pragnie przywiązać do bogatego dziedzictwa wiary ojców, mieszkających z dala od ojczystej ziemi członków diaspory Ŝydowskiej. Autor Księgi Mądrości zachęca swoich rodaków do wierności w Ŝyciu, którego wzór został przedstawiony na kartach Starego Testamentu. Wykazuje on absurdalność wszelkich form bałwochwalstwa, a więc kultu sił przyrody (Mdr 13,1-9), oddawania boskiej czci wytworom rąk ludzkich, czyli róŝnym posągom, władcom i zmarłym (Mdr 13,10), a takŝe kultu zwierząt (15,14-19). Księga Mądrości poddaje w ten sposób ostrej krytyce pogańską religijność, przekonując w ten sposób Ŝydowskich współwyznawców, Ŝe jedynie słuszną drogą w Ŝyciu jest zachowywanie depozytu wiary objawionej. Prowadzący: W jaki sposób autor Księgi Mądrości ukazuje znaczenie mądrości w Ŝyciu człowieka? Wykładowca: Księga ta, w kilku początkowych rozdziałach (1-5), ukazuje znaczenie mądrości dla Ŝycia teraźniejszego i przyszłego człowieka sprawiedliwego oraz bezboŝnego. Autor tego dzieła wykazuje błędne myślenie ludzi bezboŝnych, którzy Ŝyją tak, jakby Boga nie było. Koncentrują się oni tylko na ziemskim wymiarze Ŝycia, sprowadzając istnienie ludzkie tylko do wymiaru materialnego. Ludzie ci 1
2 uwaŝają, Ŝe moment śmierci oznacza powrót człowieka do elementów pierwotnych, z których powstał. Autor w postawie bezboŝnych ukazał pogańską wizję Ŝycia, która jest zamknięta na moŝliwość dalszej egzystencji po śmierci cielesnej (Mdr 2,1-5). Taki sposób myślenia sprawia, Ŝe ludzie bezboŝni negują nieśmiertelności duszy i lekcewaŝą wszelkie normy moralne. Skoro doczesne Ŝycie stanowi wszystko, co jest dostępne dla człowieka, to trzeba korzystać z niego za wszelką cenę (Mdr 2,6-11), łącznie z prześladowaniem ludzi sprawiedliwych, którzy licząc się z obecnością Boga w świecie, stają się dla bezboŝnych wyrzutem sumienia. Na tle błędnej postawy ludzi bezboŝnych autor Księgi Mądrości ukazuje człowieka sprawiedliwego, który cieszy się znajomością Boga (Mdr 2,13), jest dzieckiem Pańskim (Mdr 2,13), chwali się, Ŝe Bóg jest jego Ojcem (Mdr 2,16) oraz wierzy w Ŝycie pozagrobowe, w którym Bóg nagrodzi jego dobre czyny, a grzeszący bezboŝni zostaną ukarani (Mdr 2,16). Autor Księgi Mądrości pokazuje jednak, Ŝe mając pozytywną alternatywę na Ŝycie, bezboŝni nie chcą ani jej przyjąć, ani nawet reflektować nad zasadami Ŝycia sprawiedliwych. Jedyne rozwiązanie, jakie w ich mniemaniu pomoŝe im zagłuszyć wyrzuty sumienia z powodu złego Ŝycia, to sprowadzenie na człowieka prawego prześladowań, włącznie z pozbawieniem go Ŝycia. Jednak Księga Mądrości mówi wyraźnie, Ŝe: śycie ludzi uczciwych jest w ręku Boga, nie dosięgnie ich udręka. Głupiec sądzi, Ŝe umarli, ich śmierć uwaŝa za tragedię, odejście z tego świata za zupełną klęskę, a oni doświadczają pokoju (Mdr 3,1-3). A zatem, bezboŝni pobłądzili w swoim myśleniu na temat Boga, który jest Panem Ŝycia i śmierci. Ludzie sprawiedliwi otrzymają nagrodę wiecznego i niezniszczalnego Ŝycia, po doświadczeniach doczesnego cierpienia, które ma dla nich charakter próby i oczyszczenia, będą na zawsze zjednoczeni z Bogiem. Stąd wniosek, Ŝe kierowanie się BoŜą mądrością w Ŝyciu doczesnym ma znaczenie dla przyszłego Ŝycia. Prowadzący: Czy Księga Mądrości, jak wskazuje jej tytuł, wnosi jakiś szczególny wkład w biblijne nauczanie na temat tajemnicy mądrości? Wykładowca: Zdecydowanie tak. Centralna część Księgi Mądrości (6-9) przekazuje naukę na temat pochodzenia, natury oraz darów mądrości. Wykład na temat istoty mądrości stanowi kulminacyjny moment teologicznego pogłębienia pojęcia mądrości w tekstach starotestamentowych. Bardzo waŝne miejsce w tej sekcji zajmuje charakterystyka przymiotów mądrości (Mdr 7,22-8,1), która została dokonana przy pomocy symboliki liczb. Autor wylicza 21 cech mądrości, gdzie liczba 7 oznacza doskonałość, a 3 pełnię, zatem 21 symbolizuje pełną doskonałość. Dzięki wymienionym przymiotom, które opisują naturę mądrości, dowiadujemy się, Ŝe ma ona udział w istocie samego Boga, rodząc się z Niego jako BoŜe tchnienie (Mdr 7,25-26). To sam Bóg stanowi źródło mądrości, która uczestniczy w Jego mocy i świętości. Mądrość moŝe odnawiać świat i działać w duszach ludzi oddanych Bogu dla ich dobra. Mądrość jest darem Boga dla kaŝdego człowieka, którego moŝe uczynić BoŜym przyjacielem. ZauwaŜamy w tych określeniach, Ŝe autor natchniony przypisuje mądrości przymioty Boga, a nawet moŝna mówić o jej osobowym charakterze. Mądrość, która uczestniczy w naturze samego Boga (Mdr 7,25-26), jawi się jako typ osoby Boskiej, która objawiła się w Jezusie Chrystusie. MoŜna zatem powiedzieć, Ŝe Księga Mądrości uczestniczy w znacznym stopniu w przygotowaniu umysłu ludzkiego na przyjęcie objawienia tajemnicy Trójcy Świętej. Mądrość to droga do Ŝycia, a nie ma innej drogi prowadzącej do pełni Ŝycia w wieczności jak tylko osoba Jezusa Chrystusa, Syna BoŜego. Ks. Piotr Łabuda Ostatnia z Ewangelii... Prowadzący: Jaki cel przyświecał autorowi czwartej Ewangelii. Wykładowca: Ewangelia Jana jest złoŝonym dziełem, stąd teŝ i odpowiedź na pytanie o cel tego dzieła jest kwestią niezwykle złoŝoną. Bardziej zasadnym wydaje się mówić nie tyle o celu, co raczej o celach powstania czwartej Ewangelii. 2
3 Cel zasadniczy Ewangelii autor określa w zakończeniu dzieła: wiele innych znaków, których nie zapisano w tej ksiąŝce, uczynił Jezus wobec uczniów. Te zaś zapisano, abyście wierzyli, Ŝe Jezus jest Mesjaszem, Synem BoŜym, i abyście wierząc, mieli Ŝycie w imię Jego (J 20,30-31). Zasadniczymi zatem celem czwartej Ewangelii jest ukazać znaki i mowy Jezusa Chrystusa, Syna BoŜego, by wierzono, Ŝe Jezus jest Mesjaszem. A zatem Nie po to, aby czytelnicy zaczęli wierzyć, ale by ich wiarę ugruntować, umocnić. Wskazuje na to tak treści jak i budowa Ewangelii. Stąd teŝ autor rozpoczyna Ewangelię od prologu o wzniosłej treści teologicznej o preegzystencja Jezusa. MoŜna jednak mówić o pewnych celach drugorzędnych czwartej Ewangelii. Pośród nich warto wymienić zamiar autora, by ukazać postać i dzieło św. Jana Chrzciciela, który został przez niego ukazany przede wszystkim jako Poprzednik Chrystusa, który nie jest światłością, ale tylko tym, który daje świadectwo o światłości (J 1,6-7.15). Jezus był wcześniej od niego (J 1,30). Stąd teŝ i dwukrotne wyznanie Jana, Ŝe Jezus jest Mesjaszem (J 3,28; J 3,30). Niektórzy badacze czwartej Ewangelii wskazują równieŝ na elementy i cel polemiczny dzieła w stosunku do gnozy i doketyzmu 1. Prowadzący: Do kogo czwarta Ewangelia była skierowana? Wykładowca: Wydaje się, iŝ Jan szczególnie zainteresowany był misją w świecie pogańskim. Stąd teŝ autor czwartej Ewangelii uŝywa języka i terminologii znanej światu hellenistycznemu. Podkreśla uniwersalną misję Jezusa Słowo jest prawdziwym światłem, które oświeca kaŝdego człowieka (J 1,9); Jezus gładzi grzech świata (J 1,29); został On posłany, aby zbawić świat, a nie potępić go (J 3,17), zaś kiedy zostanie wywyŝszony, pociągnie wszystkich do siebie (J 12,32). Rzecz jasna Ewangelia św. Jana kierowana była takŝe do śydów, którzy przyjęli naukę Jezusa, a byli związani z judaizmem. A zatem Ewangelista ma na względzie tak judeochrześcijan jak i nawróconych z pogaństwa. Zajmuje się jednak nie tyle ich pochodzeniem, co raczej umocnieniem ich wiary. Zwraca się do wszystkich chrześcijan, aby, niezaleŝnie od trudności: wierzyli w Jezusa, który jest Mesjaszem i Synem BoŜym, gdyŝ dzięki wierze posiądą Ŝycie wieczne (J 20,31). Prowadzący: Gdzie i kiedy mogła powstać Ewangelia Jana? Wykładowca: Najbardziej prawdopodobne wydają się trzy miejsca, w których mogłoby powstać dzieło Jana: Egipt, Syria bądź Azja Mniejsza. Prowadzący: Które z nich wydaje się być najbardziej prawdopodobnym? Wykładowca: Wszystkie te miejsca są terenami, gdzie przypuszczalnie mogło powstać dzieło janowe. Być moŝe powstawało ono etapami w kilku miejscach? Dziś trudno na ten temat wypowiedzieć się w sposób definitywny. Wielu komentatorów uwaŝa, iŝ ostateczne spisanie Ewangelii Jana miało miejsce w Egipcie, gdzieś w okolicach Aleksandrii. Najstarsze bowiem papirusy świadczą, Ŝe Ewangelia ta była rozpowszechniona w Egipcie juŝ na początku II wieku po Chrystusie. Wyciągnięto z tego wniosek, Ŝe musiała w takim razie powstać na tym terenie. Według innych opinii czwarta Ewangelia mogła powstać w Syrii. Potwierdzeniem takich opinii są pewne podobieństwa między Ewangelią a dziełami powstałymi na terenach Syrii, szczególnie zaś względem listów św. Ignacego Antiocheńskiego, którego uwaŝa się za ucznia czwartego Ewangelisty. Znamienita jednak większość egzegetów wymienia Efez, jako właściwe miejsce, gdzie dokonało się ostateczne zredagowanie i spisanie czwartej Ewangelii. Być moŝe początkowo dzieło to postawało w Antiochii, ostatecznie zaś zostało spisane w Efezie. 1 Doketyzm, to wczesnochrześcijańska herezja, według której Syn BoŜy był tylko pozornie człowiekiem. Ciało Jego uwa- Ŝano za rzeczywistość niebieską albo za ciało tylko podobne do tego, które mają ludzie; uwaŝano nawet, Ŝe to Szymon Cyrenejczyk cierpiał zamiast Syna BoŜego. 3
4 Prowadzący: Czy rzeczywiście dzieło Jana powstało jako ostatnia spośród ksiąg Ewangelii? Wykładowca: Wszystko wskazuje na to, Ŝe tak. Według znaczącej większości staroŝytnych świadectw czwarta Ewangelia została napisana jako ostatnia. Trudno podać dokładną datę. Wydaje się jednak, iŝ na pewno na początku II wieku czwarta Ewangelia była juŝ znana w Kościołach Egiptu, Rzymu, Syrii oraz Azji Mniejszej. Pomocne przy ustalaniu czasu powstania Księgi Jana są odkrycia archeologiczne. Posiadamy fragmenty czwartej Ewangelii prawie z czasu powstania tej księgi. Niemal cały tekst czwartej Ewangelii (z wyjątkiem 24 wierszy), pochodzi z około 300 roku. Posiadamy takŝe mały fragment papirusu (6x4 cm), zwany P 52 (Papirus Rylandsa). Jest to fragment Ewangelii według św. Jana z kodeksu pochodzącego z Egiptu z lat Inny, równie niezwykle staroŝytny papirus (tzw. Egertona 2), pochodzi równieŝ z Egiptu i zawiera tzw. Ewangelię nieznaną, będącą połączeniem Ewangelii św. Jana i Ewangelii synoptycznych. Na podstawie kaligrafii zastosowanej przy jego spisaniu, która jest podobna do tej, jaka jest na papirusach z tej epoki, moŝna przyjąć, iŝ dzieło to powstało około 125 roku. A zatem czwarta Ewangelia była znana w Egipcie juŝ na początku II wieku. Posiadamy takŝe i inne papirusy (np. Bodmera II i XV papirusy P 66 i P 75 ), które zawierają obszerne fragmenty dzieła Janowego, a powstały przy końcu II wieku. Prowadzący: A moŝe w samej Ewangelii są jakieś wskazówki, które pozwoliłyby ustalić czas powstania Ewangelii Jana. Wykładowca: W samej Ewangelii brak wskazówek chronologicznych, które pozwoliłyby dokładnie określić czas jej powstania. Jedynie w zakończeniu Ewangelii jest mowa o losie ucznia umiłowanego przez Jezusa (J 21,22-23). Powszechnie przyjmuje się, Ŝe ten końcowy fragment zawiera aluzję do śmierci Jana Apostoła. JeŜeli przyjmiemy, Ŝe ów umiłowany uczeń nie Ŝył juŝ w chwili redagowania czwartej Ewangelii, wtedy łatwo wyjaśnić skomplikowany sposób mówienia o jego losie. Jezus nie przyrzekł Janowi, Ŝe nie umrze przed czasem paruzji. Autor zakończenia świadomie wspomina o śmierci umiłowanego ucznia. Był on bowiem uczestnikiem i naocznym świadkiem Wydarzenia Jezusa. Gdy osiągnął podeszły wiek, niektórzy sądzili, Ŝe będzie Ŝył aŝ do powrotu Chrystusa. W chwili jednak ostatecznego redagowania zakończenia czwartej Ewangelii umiłowany uczeń juŝ nie Ŝyje. Jeśli tak, to moŝna przyjąć, Ŝe dzieło zostało zredagowane dosyć późno, czyli wiele lat po wydarzeniach w nim przedstawionych. Mając na uwadze niezwykle dojrzałą teologię janowego dzieła moŝna przyjąć, iŝ czwarta Ewangelia została zredagowana pod koniec epoki Apostołów, czyli w okresie przejścia od Kościoła czasów apostolskich do Kościoła czasów poapostolskich. Większość komentatorów przyjmuje, Ŝe mogło to mieć miejsce między 90 a 100 rokiem. Prowadzący: Jeśli tak, to moŝna przypuszczać, Ŝe poszczególni autorzy, czy teŝ redaktorzy mieli do dyspozycji sporo materiałów źródłowych. Wykładowca: Niektórzy komentatorzy uwaŝają, Ŝe autor czwartej Ewangelii korzystał ze źródeł, które moŝna nawet wyodrębnić. Wydaje się bowiem, Ŝe Ewangelia Jana jest kompilacją wielu źródeł pisanych. Według R. Bultmanna moŝna wyodrębnić trzy zasadnicze źródła: opisy cudów, z którego to źródła redaktor dzieła wybrał opisy siedmiu cudów; zbiór mów zawierających objawienie oraz źródła wspólne z synoptykami. Według innych proces tworzenia się dzieła janowego przebiegał w nieco inny sposób. Najpierw miały powstawać zbiory słów i czynów Jezusa. Czas ten nazywa się okresem przedewangelicznym. Część z 4
5 tych przekazów została wykorzystana przez synoptyków, pozostałe zostały przyjęte do czwartej Ewangelii. Z czasem te teksty zostały utrwalone na piśmie. Stało się to być moŝe w szkole janowej, nad zapisaniem tych tekstów prawdopodobnie czuwał sam Jan Apostoł. Pierwsze wydanie tekstu Ewangelii zostało z czasem uzupełnione o nowe perykopy, których włączenie miało być odpowiedzią na powstałe problemy i trudności. Po śmierci Ewangelisty ma miejsce ostatnie wydanie Ewangelii będące dziełem ucznia i przyjaciela Mistrza. MoŜna go określić terminem redaktor. Być moŝe owo ostatnie przepracowanie Ewangelii Jana było spowodowane wspomnianą wcześniej śmiercią Jana jak równieŝ powstającymi we wspólnocie kościoła rozłamami. Redaktor włączył pewne, bardzo stare elementy tradycji Janowej, które nie były wcześniej wykorzystane. Będąc jedynie redaktorem niekiedy niezbyt dobrze powiązał nowy materiał ze starym dziełem. Stąd w czwartej Ewangelii widoczne są przesunięcia czy powtórzenia. Wydaje się, iŝ przedstawiony powyŝszy proces powstawania Ewangelii wg św. Jana mo- Ŝe być uznany za wiarogodny i chyba dość bliski prawdy. Ks. Michał Bednarz Biblia podaje zasady postępowania prowadzące do szczęścia Prowadzący: Czy autorzy Biblii przedstawiają jedynie dzieje pewnych ludzi? Wykładowca: Autorzy Pisma Świętego odsłaniają tajemnicę Boga, czyli piszą o tym, kim On jest i co uczynił i co czyni stale dla ludzi. Dzięki Biblii moŝemy Go w pewien sposób poznać. Nie znaczy to, iŝ wszystko juŝ o Nim będziemy wiedzieli. Dzięki Pismu Świętemu poznajemy takŝe, kim jest człowiek i do czego Bóg go przeznaczył. Biblia rzuca równieŝ światło na środowisko, w którym Ŝyjemy, a więc na wartość ziemi i całego wszechświata. Autorzy biblijni starają się takŝe natchnieni przez Ducha Świętego wpływać bezpośrednio na nasze postępowanie. Z tego powodu ukazują pewnych ludzi. W ich postępowaniu moŝemy odkryć siebie, nasze zachowania. Ale w Piśmie Świętym znajdujemy takŝe konkretne wskazania, jak naleŝy Ŝyć. Kiedy Izraelici mówią o tzw. wymiarze egzystencjalnym Biblii, myślą nie tylko o ludzkich postawach, ale takŝe o wskazaniach Ŝyciowych w niej zawartych. Pismo Święte podaje bowiem pewne zasady, których celem jest kształtowanie naszego Ŝycia. Właściwie wszystko zawarte zostało w dwóch podstawowych przykazaniach: miłości Boga i bliźniego. Ale to nie mogło wystarczyć. Człowiek zawsze pytał bowiem o konkretne zasady; o to, jak naleŝy postępować, gdyŝ podane dwa przykazania są bardzo ogólne. Prowadzący: W jaki sposób powinna się w Ŝyciu codziennym objawiać miłość Boga i bliźniego? Wykładowca: W krótkiej audycji nie moŝna podać wszystkich zasad moralnych, które znajdują się na kartach Biblii. Dla przykładu zatrzymajmy się tylko na niektórych z nich, aby zrozumieć, o co w tym wypadku chodzi. Gdy po wyjściu z Egiptu MojŜesz tworzył społeczność narodu izraelskiego, wiedział, Ŝe dzikim, nieokiełznanym szczepom, wędrującym przez pustynię, musi narzucić surowe zasady postępowania, poniewaŝ w przeciwnym wypadku wyniszczą się wzajemnie. I uczył ich miłości a nie zemsty. Hamował dzikie zapędy. MoŜe czasem oburzamy, Ŝe zasady Dekalogu są negatywne; właściwie same tylko zakazy czy nakazy. Oprócz tego w Starym Testamencie znajduje się wiele zasad szczegółowych, które daleko odbiegają od tego, co głosił Jezus. Z tego powodu jesteśmy nimi zgorszeni. Zapominamy, Ŝe autorzy natchnieni mają świadomość, iŝ w jednej chwili nie da się zmienić ludzi, którzy daleko odeszli od Boga. Wiedzą, Ŝe tylko powoli moŝna wpływać na ich postępowanie, jeŝeli oddziaływanie ma być 5
6 skuteczne. Dlatego w Starym Testamencie zawarte są zasady, które budzą czasem nasz sprzeciw. Nie zapominajmy jednak, Ŝe zmieniały one powoli myślenie Izraelitów i miały wpływ na ich postępowanie. Dlatego moralność Hebrajczyków róŝniła się diametralnie od zasad, jakimi kierowały się ludy ościenne. Moralnie zawsze górowali nad narodami, które ich otaczały. Powoli przygotowywali się na to, co miał przynieść oczekiwany Zbawiciel. Prowadzący: A jakie zasady postępowania podają autorzy Nowego Testamentu? Wykładowca: Zwieńczeniem moralności biblijnej jest nauczanie Jezusa, który powiedział: Nie sądźcie, Ŝe przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić (Mt 5,17). Jak świadczy zwłaszcza Kazanie na Górze, przyszedł, aby udoskonalić zasady, którymi dotychczas kierowali się ludzie. Udoskonalił wszystkie dziedziny moralności. Podał zasady niezwykle wymagające, np. wezwał do pojednania się z bliźnimi, a nawet do miłości nieprzyjaciół (Mt 5,43-48). Równie wygórowane zasady sformułował takŝe w dziedzinie moralności małŝeńskiej. Ale najtrudniejszą częścią nauczania Jezusa są tzw. Błogosławieństwa (Mt 5,3-12). Chrystus poucza w nich, Ŝe szczęście osiąga ten, kto kieruje się zasadami, jakie świat zawsze odrzucał, uznając je za niezgodne z rozumem. Prowadzący: Dokonajmy podsumowania. Wykładowca: Niezbyt nam moŝe odpowiadają zasady Dekalogu i gotowi jesteśmy je odrzucać, gdyŝ w nich Bóg tak uwaŝamy jawi się jako niezwykle surowy nadzorca stawiający tylko zakazy, krępujące rzekomo naszą wolność. Ponadto mamy zbyt wygórowane mniemanie o sobie. UwaŜamy się za doskonałych, którzy nie kierują się prostymi zasadami. Ale czy mamy rację? Czy czasem i nam nie są równieŝ potrzebne hamulce, którymi są przykazania zawarte w Dekalogu? Uznajemy, Ŝe jako uczniów Jezusa obowiązują nas zasady podane przez Niego. Ale bądźmy w tym wypadku konsekwentni do końca. Nauka Chrystusa nie jest z pewnością łatwa i z tego powodu nie oszukujmy się oraz nie usiłujmy tłumaczyć, Ŝe pewne Jego wskazania nas nie obowiązują, gdyŝ są przeznaczone dla jakiejś wybranej grupy, np. zakonnic czy zakonników, którzy w sposób wyjątkowy poświęcają się Bogu. Kazanie na Górze nie jest bynajmniej przeznaczone dla jakiejś elity. Jest skierowane do kaŝdego z nas, o ile chcemy być uczniami Mistrza z Nazaretu. JeŜeli mamy wątpliwości, czy wskazania Jezusa nas obowiązują, przypomnijmy sobie, Ŝe aby osiągnąć coś wielkiego i wspaniałego, trzeba zdobyć się na długotrwały, powaŝny wysiłek. Do wielkich rzeczy nie idzie się drogą łatwą. Zamiast więc zastanawiać się, czy zasady Kazania na Górze nas obowiązują, przeczytajmy je a następnie spróbujmy według nich Ŝyć. Pytanie: Gdzie mogła zostać napisana Ewangelia wg św. Jana? 6
Ks. Michał Bednarz ZANIM ZACZNIESZ CZYTAĆ PISMO ŚWIĘTE
Ks. Michał Bednarz ZANIM ZACZNIESZ CZYTAĆ PISMO ŚWIĘTE 4 by Wydawnictw o BIBLOS, Tarnów 1997 ISBN 83-86889-36-5 SPIS TREŚCI Wstęp.................................. 9 :2 6.,H. 1998 Nihil obs tat Tarnów,
Bardziej szczegółowoJak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte?
Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte? Mój pierwszy nauczyciel języka hebrajskiego bił mnie linijką po dłoni, gdy ośmieliłem się dotknąć palcem świętych liter Pięcioksięgu. (R. Brandstaetter, Żywa Księga)
Bardziej szczegółowoJak czytać i rozumieć Pismo Święte? Podstawowe zasady. (YC 14-19)
Jak czytać i rozumieć Pismo Święte? Podstawowe zasady. (YC 14-19) Mój pierwszy nauczyciel języka hebrajskiego bił mnie linijką po dłoni, gdy ośmieliłem się dotknąć palcem świętych liter Pięcioksięgu. (R.
Bardziej szczegółowoPismo Święte podstawowym źródłem treści w programach. Kościoła Zielonoświątkowego w RP
Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach nauczania biblijnego Kościoła Zielonoświątkowego w RP Podstawa Programowa katechezy zielonoświątkowej Za podstawowe źródło treści oraz główną przesłankę
Bardziej szczegółowoUczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, oraz: - wykazuje w jaki sposób powstała Biblia. - opisuje symbole Ewangelistów w sztuce sakralnej
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Religia klasa 5 : oceny dopuszczająca i dostateczna : oceny dobra, bardzo dobra, celująca Uwaga dotycząca oceniania na każdym poziomie wymagań: Aby uzyskać kolejną,
Bardziej szczegółowoKryteria ocen z religii kl. 4
Kryteria ocen z religii kl. 4 Ocena celująca - spełnia wymagania w zakresie oceny bardzo dobrej - prezentuje treści wiadomości powiązane ze sobą w systematyczny układ - samodzielnie posługuje się wiedzą
Bardziej szczegółowoKościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza
WYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza Wymagania edukacyjne śródroczne Ocena celująca Ocenę celującą przewiduję dla uczniów przejawiających
Bardziej szczegółowoJak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte (YC 14-19)?
Jak czytać ze zrozumieniem Pismo Święte (YC 14-19)? Mój pierwszy nauczyciel języka hebrajskiego bił mnie linijką po dłoni, gdy ośmieliłem się dotknąć palcem świętych liter Pięcioksięgu. (R. Brandstaetter,
Bardziej szczegółowoWSTĘP DO HISTORII ZBAWIENIA. Chronologia Geografia Treść Przesłanie
WSTĘP DO HISTORII ZBAWIENIA Chronologia Geografia Treść Przesłanie Historia zbawienia jest to historia świata i człowieka widziane z perspektywy relacji z Bogiem. definicja Chronologia historii zbawienia
Bardziej szczegółowoŁk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY
Łk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY Tomasz Kiesling Oborniki 2013 Być jak Teofil dziś Teofil konkretne imię adresata, chrześcijanina, do którego pisze św. Łukasz Ewangelię. Ewangelista przeprowadził wiele rozmów
Bardziej szczegółowoBOśE NAKAZY - DZIESIĘĆ PRZYKAZAŃ
BOśE NAKAZY - DZIESIĘĆ PRZYKAZAŃ W Biblii znajdujemy nakazy i Ŝądania. Zawierają one to, co wierzący nazywają wolą BoŜą. Najbardziej znanym ich zbiorem jest Dziesięć przykazań (Wj 34, 28). Znajdujemy go
Bardziej szczegółowoStudium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI
Polish FF Curriculum Translation in Polish Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI 1. Objawienie: Pismo Św. i Tradycja a. Pismo Święte: Części,
Bardziej szczegółowo- uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy
Kryteria oceniania z religii kl. I gimnazjum Ocena celująca - uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy - twórczo rozwija własne uzdolnienia oraz dba o własną
Bardziej szczegółowoKościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚ CI KSIĘGA PIERWSZA
SPIS TREŚ CI Wprowadzenie... 5 Przedmowa Rufina... 45 KSIĘGA PIERWSZA Przedmowa... 51 ROZDZIAŁ I. O Bogu... 58 (1 3. Bóg Istota niecielesna. 4 7. Bóg jest duchem. 8 9. Bóg jest niepodzielny.) Fragmenty
Bardziej szczegółowoZe Zmartwychwstałym w społeczeństwie. Podręcznik do religii dla I klasy szkoły zawodowej
Ze Zmartwychwstałym w społeczeństwie Podręcznik do religii dla I klasy szkoły zawodowej Człowiek sumienia 19 Każdy dzień życia człowieka wypełniony jest dużymi i małymi wyborami. To one nadają ludzkiemu
Bardziej szczegółowo1 Zagadnienia wstępne
1 Zagadnienia wstępne 2 W ramach powtórki księgi protokanoniczne pisma, które od początku były uznawane przez wszystkie gminy chrześcijańskie za natchnione protokanoniczność nie oznacza, że księgi te mają
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY. w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH. KLASY II i III
WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH KLASY II i III WYMAGANIA Z RELIGII DLA KLASY II I. Znajomość modlitw: Znak Krzyża; Modlitwa Pańska; Pozdrowienie
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA Z RELIGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE IV
WYMAGANIA Z RELIGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE IV Rozdział I Żyję w przyjaźni z Jezusem - charakteryzuje postawę przyjaciela Jezusa - wymienia warunki przyjaźni z Jezusem praktykowanie pierwszych piątków
Bardziej szczegółowoReligia ks. Paweł Mielecki Klasa IV
Religia ks. Paweł Mielecki Klasa IV Na ocenę celującą uczeń: Posiada wiedzę i umiejętności przewidziane na ocenę bardzo dobrym (co najmniej w 90%), a nad to: Samodzielnie i twórczo rozwija własne zainteresowania
Bardziej szczegółowoZESPÓŁ SZKÓŁ NR. 1 im. JANA PAWŁA II W BEŁŻYCACH. SZKOŁA PODSTAWOWA KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII
ZESPÓŁ SZKÓŁ NR. 1 im. JANA PAWŁA II W BEŁŻYCACH. SZKOŁA PODSTAWOWA KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA IV Program AZ-2-01/10. Ocena dopuszczająca
Bardziej szczegółowoZespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy. Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4
Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4 Opracowanie: mgr Violetta Kujacińska mgr Małgorzata Lewandowska Zasady: IZ może być ustna lub pisemna, IZ pisemną przekazujemy
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII KLASA I ROK SZKOLNY 2012/ 2013 katechetka Genowefa Szymura Ocena dopuszczająca * podstawowe prawdy wiary: Wierzę w Boga, 10 Przykazań, Przykazanie Miłości Ocena dostateczna,
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z religii. kl. IV w oparciu o realizowany program Poznaję Boga i w Niego wierzę. nr AZ-2-01/10
Wymagania edukacyjne z religii kl. IV w oparciu o realizowany program Poznaję Boga i w Niego wierzę Ocena niedostateczny nr AZ-2-01/10 Uczeń nie opanował umiejętności i wiadomości określonych w podstawie
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA Z RELIGII. I. Czy przyjaźnię się z Panem Jezusem? Ocena Dobra
WYMAGANIA Z RELIGII I. Czy przyjaźnię się z Panem Jezusem? Niedostateczna Dopuszczająca Dostateczna Dobra bardzo dobra Celująca Wykazuje rażący brak wiadomości programowych klasy IV. Wykazuje zupełny brak
Bardziej szczegółowoBOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym
Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym Użyte kolory: Kolor czarny materiał obowiązkowy na poziomie podstawowym Kolor Ubuntu Orange - materiał rozszerzony na ocenę celującą Księga PŚ (Czytać ze zrozumieniem
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA Z RELIGII. 1. Świadkowie Chrystusa
WYMAGANIA Z RELIGII 1. Świadkowie Chrystusa często nie przynosi go na lekcje. definiuje, czym jest lęk; określa sposoby odnoszenia się do Boga na wzór Jezusa. potrafi podać z nauczyciela zasady życia wspólnoty
Bardziej szczegółowoBOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Księga PŚ (Jak czytać Pismo Święte? Najważniejsze księgi historyczne Starego Testamentu i ich bohaterowie.
Księga PŚ (Jak czytać Pismo Święte? Najważniejsze księgi historyczne Starego Testamentu i ich bohaterowie.) YK 14-19, notatka w zeszycie, prezentacja, skrypt Pojęcia: Biblia, kanon, natchnienie Podział
Bardziej szczegółowoTym zaś, którzy Go przyjęli, dał prawo stać się dziećmi BoŜymi, tym, którzy wierzą w imię Jego. Ew. Jana 1:12. RóŜnica
Tym zaś, którzy Go przyjęli, dał prawo stać się dziećmi BoŜymi, tym, którzy wierzą w imię Jego. Ew. Jana 1:12 Stworzenie BoŜe Dziecko BoŜe Naturalna rasa pochodzenie ziemskie Duchowa rasa pochodzenie niebiańskie
Bardziej szczegółowoDEKALOG gdzie szukać informacji? YouCat KKK
gdzie szukać informacji? YouCat 348 351 KKK 2052 2082 Jacek Salij Dekalog o. Adam Szustak, Konferencje o Dekalogu Valerio Bocci Dziesięć przykazań wyjaśniane dzieciom Wiesława Lewandowska Pan Bóg nie robi
Bardziej szczegółowoADWENT, BOŻE NARODZENIE I OKRES ZWYKŁY
Archidiecezjalny Program Duszpasterski ADWENT, BOŻE NARODZENIE I OKRES ZWYKŁY ROK A Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2007/2008 25 Adwent I Niedziela Adwentu 2 grudnia 2007 Iz 2, 1-5 Ps 122
Bardziej szczegółowosłowo Biblia pochodzi od greckiego słowa biblos, które z kolei miało swoje źródło w języku egipskim, gdzie oznaczało albo papirus
Powtórzenie wiadomości o Biblii (Nowy Testament) słowo Biblia pochodzi od greckiego słowa biblos, które z kolei miało swoje źródło w języku egipskim, gdzie oznaczało albo papirus (służący wówczas między
Bardziej szczegółowoKLASA IV OCENA CELUJĄCA (6)
KLASA IV OCENA CELUJĄCA (6) - jest aktywny na zajęciach, zawsze przygotowany - wzorowo prowadzi zeszyt - zawsze odrabia zadania domowe - potrafi scharakteryzować poszczególne okresy roku liturgicznego
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII DLA UCZNIÓW KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII DLA UCZNIÓW KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ PROGRAM NAUCZANIA POZNAJĘ BOGA I W NIEGO WIERZĘ PODRĘCZNIK JESTEM CHRZEŚCIJANINEM ROZDZIAŁ 1. Żyję w przyjaźni z Jezusem rozumie sens
Bardziej szczegółowoJezus przed swoim ukrzyżowaniem w modlitwie do Ojca wstawiał się za swoimi uczniami (i za nami).
Lekcja 3 na 20 października 2018 A nie tylko za nimi proszę, ale i za tymi, którzy przez ich słowo uwierzą we mnie. Aby wszyscy byli jedno, jak Ty, Ojcze, we mnie, a Ja w tobie, aby i oni w nas jedno byli,
Bardziej szczegółowoKRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą.
KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA I Semestr I Ocena dopuszczająca -Umie wykonać znak krzyża, -Zna niektóre modlitwy i wymaga dużej pomocy
Bardziej szczegółowoW imię Ojca i Syna i Ducha Świętego
W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego Sens życia Gdy na początku dnia czynię z wiarą znak krzyża, wymawiając słowa "W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego", Bóg uświęca cały czas i przestrzeń, która otworzy
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z religii
Kryteria oceniania z religii OCENA NIEDOSTATECZNA - wykazuje się brakiem jakiejkolwiek wiedzy w zakresie materiału przewidzianego programem, - ma lekceważący stosunek do przedmiotu, do wartości religijnych
Bardziej szczegółowoWymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV. I. Podstawowe:
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Posiada wiedzę i umiejętności, które są efektem samodzielnej
Bardziej szczegółowoJezus prowadzi. Wydawnictwo WAM - Księża jezuici
Jezus prowadzi Elementarz dziecka bożego 1 Wydawnictwo WAM - Księża jezuici Jezus prowadzi Elementarz dziecka bożego 1 Drogi przyjaciół Pana Jezusa Księża Jezuici - Wydawnictwo WAM 1 Pan Jezus gromadzi
Bardziej szczegółowoWymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Posiada wiedzę i umiejętności, które są efektem samodzielnej
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Część pierwsza ESCHATOLOGIA POWSZECHNA NOWEGO TESTAMENTU
SPIS TREŚCI Słowo do niniejszego wydania... 5 Przedmowa do niniejszego wydania... 7 Przedmowa do wydania z 1987 roku... 9 Wykaz skrótów... 11 Część pierwsza ESCHATOLOGIA POWSZECHNA NOWEGO TESTAMENTU WSTĘP
Bardziej szczegółowoEwangelia z wyspy Patmos
Ewangelia z wyspy Patmos Lekcja 1 na 5. stycznia 2019 Błogosławiony ten, który czyta, i ci, którzy słuchają słów proroctwa i zachowują to, co w nim jest napisane; czas bowiem jest bliski (Objawienie 1:3)
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WSTĘP...5
SPIS TREŚCI WSTĘP...5 I. TYM CZŁOWIEKIEM JESTEM JA!" HEBRAJSKI MAŚAL -PRZYPOWIEŚĆ W STARYM TESTAMENCIE...7 1. Etymologia...8 2. Prz 1,1-7...9 3. Jeszcze trochę etymologii...12 4. Przysłowie...13 1 Sm 10;
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA Z RELIGII dla klasy szóstej szkoły podstawowej
WYMAGANIA Z RELIGII dla klasy szóstej szkoły podstawowej Ks. Tadeusz Szamara SDB katecheta I. PODSTAWOWE: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Posiada wiedzę i umiejętności,
Bardziej szczegółowoCele nauczania w ramach przedmiotu - religia.
Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy
Bardziej szczegółowoLekcja 8 na 24. listopada 2018
JEDNOŚĆ W WIERZE Lekcja 8 na 24. listopada 2018 I nie ma w nikim innym zbawienia; albowiem nie ma żadnego innego imienia pod niebem, danego ludziom, przez które moglibyśmy być zbawieni (Dzieje Ap. 4,12)
Bardziej szczegółowoJEDNOŚĆ W WIELBIENIU BOGA. Lekcja 11 na 15. grudnia2018
JEDNOŚĆ W WIELBIENIU BOGA Lekcja 11 na 15. grudnia2018 Bóg jest czczony przez istoty niebiańskie, ale pragnie również naszego uwielbienia płynącego z Ziemi. Uwielbiać Boga oznacza uznawać Jego wielkość
Bardziej szczegółowoArchidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY. Komentarze do niedzielnej liturgii słowa
Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2008/2009 17 18 II Niedziela Wielkanocna 19 kwietnia 2009 Dz 4,32-35 Ps 118 1 J 5,1-6 J 20,19-31
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum
Kryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. Kim jestem? 2. Uzupełnia zdobytą na 3. Aktywnie uczestniczy w lekcji
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLASY VI.
WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLASY VI. Przedmiot oceny 1. Cytaty z Pisma św., modlitwy, pieśni 2. Zeszyt przedmioto wy 3. Prace domowe 4. Testy i sprawdziany OCENA celująca
Bardziej szczegółowoRysunek: Dominika Ciborowska kl. III b L I G I A. KLASY III D i III B. KATECHETKA: mgr teologii Beata Polkowska
RE Rysunek: Dominika Ciborowska kl. III b L I G I A KLASY III D i III B KATECHETKA: mgr teologii Beata Polkowska Duchu Święty przyjdź ZESŁANIE DUCHA ŚWIĘTEGO DOMINIKA CIBOROWSKA KL III D MODLITWA Przyjdź
Bardziej szczegółowoAUTORYTET I EWANGELIA PAWŁA
AUTORYTET I EWANGELIA PAWŁA Lekcja 2 na 8 lipca 2017 A teraz, czy chcę ludzi sobie zjednać, czy Boga? Albo czy staram się przypodobać ludziom? Bo gdybym nadal ludziom chciał się przypodobać, nie byłbym
Bardziej szczegółowoNOWY PROGRAM NAUCZANIA RELIGII ADWENTYSTYCZNEJ W SZKOLE LUB W PUNKCIE KATECHETYCZNYM
NOWY PROGRAM NAUCZANIA RELIGII ADWENTYSTYCZNEJ W SZKOLE LUB W PUNKCIE KATECHETYCZNYM WARSZAWA 2015 KOŚCIÓŁ ADWENTYSTÓW DNIA SIÓDMEGO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ SEKRETARIAT EDUKACJI ul. FOKSAL 8 00-366
Bardziej szczegółowodrogi przyjaciół pana Jezusa
Jezus prowadzi ElEmEnta rz dziecka bożego 1 Podręcznik do religii dla I klasy szkoły podstawowej drogi przyjaciół pana Jezusa Wydawnictwo WAM Księża Jezuici rozdział 1 Jezus nas kocha pragniemy Go poznawać
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z religii. w zakresie 1 klasy technikum. opracowane na podstawie materiałów katechetycznych
Kryteria oceniania z religii w zakresie 1 klasy technikum opracowane na podstawie materiałów katechetycznych W Kościele z serii Drogi świadków Chrystusa podręcznik nr AZ-41-01/10-KR-1/12 do nauczania religii
Bardziej szczegółowoLekcja 2 na 14 lipca 2018 1. Dzieje 2,1-3 Wczesny deszcz 2. Dzieje 2,4-13 Dar języków 3. Dzieje 2,14-32 Pierwsze kazanie 4. Dzieje 2,33-36 Wywyższenie Jezusa 5. Dzieje 2,37-41 Pierwsze owoce Drugi rozdział
Bardziej szczegółowo- uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy
Kryteria oceniania z religii klasa II gimnazjum Ocena celująca - uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy - twórczo rozwija własne uzdolnienia oraz dba o
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania z religii dla klasy czwartej szkoły podstawowej
Przedmiotowy system oceniania z religii dla klasy czwartej szkoły podstawowej Wymagania programowe i kryteria oceniania I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą.
Bardziej szczegółowoDla kogo Nowy Testament w Towarzystwie Strażnica?
Dla kogo Nowy Testament w Towarzystwie Strażnica? Wszyscy wiedzą, że Świadkowie Jehowy twierdzą, iż studiują Biblię. Mało jednak kto zdaje siobie sprawę z tego, że Towarzystwo Strażnica naucza, iż Nowy
Bardziej szczegółowoEwangelizacja O co w tym chodzi?
Ewangelizacja O co w tym chodzi? Droga małego ewangelizatora ;) Warsztaty ewangelizacyjne: 11 maja 2013 r. Ks. Tomek Moch, Diecezjalna Diakonia Ewangelizacji Ruchu Światło-Życie Archidiecezja Warszawska
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne dla klas V z przedmiotu religia na rok 2017/18 nauczyciel: ks. Władysław Zapotoczny
I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Wymagania edukacyjne dla klas V z przedmiotu religia na rok 2017/18 nauczyciel: ks. Władysław Zapotoczny Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Posiada wiedzę
Bardziej szczegółowoTo powiedziałem wam, abyście we mnie pokój mieli. Na świecie ucisk mieć będziecie, ale ufajcie, Ja zwyciężyłem świat (Jan 16:33)
Lekcja 4 na 22 października 2016 Mojżesz napisał Księgę Joba i Genesis w czasie, gdy przebywał w Midianie. Tak więc Księga Joba jest jedną z pierwszych ksiąg Biblii. W odróżnieniu od innych ksiąg Starego
Bardziej szczegółowo1. Bóg mnie kocha i ma wobec mnie wspaniały plan.
1. Bóg mnie kocha i ma wobec mnie wspaniały plan. 1. Bóg mnie kocha i ma wobec mnie wspaniały plan. 2. Człowiek jest grzeszny i oddzielony od Boga. 1. Bóg mnie kocha i ma wobec mnie wspaniały plan. 2.
Bardziej szczegółowoJeden Pasterz i jedno stado. Jan 10,1-11. Jedna. Jedno ciało. 1 Koryntian 12: świątynia. 1 Koryntian 3, Jedna
Lekcja 6 na 10. listopada 2018 Biblia zawiera różne obrazy, które przedstawiają duchowe i teologiczne prawdy. Na przykład woda w Ewangelii Jana 7,38, wiatr w Ewangelii Jana 3,8 i filar w Liście do Tymoteusza
Bardziej szczegółowoRozkład materiału nauczania treści programowe dla klasy pierwszej gimnazjum
Rozkład materiału nauczania treści programowe dla klasy pierwszej gimnazjum Rozkład materiału nauczania treści programowe dla klasy pierwszej gimnazjum Przedmiot: religia Klasa: pierwsza gimnazjum Tygodniowa
Bardziej szczegółowo2. Na to zaś wszystko przyobleczcie miłość, która jest więzią doskonałości (Kol 3, 14).
Miłość jest cnotą teologalną, dzięki której miłujemy Boga nade wszystko dla Niego samego, a naszych bliźnich jak siebie samych ze względu na miłość Boga. 1. "Bóg jest miłością" (1 J 4, 8. 16): miłość jest
Bardziej szczegółowoNa początku Bóg podręcznik do nauki religii w I klasie gimnazjum (semestr pierwszy) razem 22 jednostki lekcyjne
Na początku Bóg podręcznik do nauki religii w I klasie gimnazjum (semestr pierwszy) razem 22 jednostki lekcyjne Zagadnienia programowe Tematyka Cele i treści szczegółowe Liczba lekcji (45 ) Lekcje organizacyjne
Bardziej szczegółowoSzko a Uczniostwa. zeszyt I
Szko a Uczniostwa zeszyt I D. Zestaw zadań do pracy indywidualnej w domu Zapowiedź Szkoła Uczniostwa pomyślana jest jako pierwszy i podstawowy etap formacji świeckich przeżywany we wspólnocie po okresie
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne dla klasy VI B z przedmiotu religia na rok szkolny 2017/2018. Nauczyciel ks. Władysław Zapotoczny
I. Podstawowe: Wymagania edukacyjne dla klasy VI B z przedmiotu religia na rok szkolny 2017/2018 Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Nauczyciel ks. Władysław Zapotoczny Posiada
Bardziej szczegółowoNajczęściej o modlitwie Jezusa pisze ewangelista Łukasz. Najwięcej tekstów Chrystusowej modlitwy podaje Jan.
"Gdy Jezus przebywał w jakimś miejscu na modlitwie i skończył ją, rzekł jeden z uczniów do Niego: «Panie, naucz nas się modlić, jak i Jan nauczył swoich uczniów». Łk 11,1 Najczęściej o modlitwie Jezusa
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Przedmiot: etyka Klasy: VI Rok szkolny: 2015/2016 Szkoła: Szkoła Podstawowa im. Batalionów AK Gustaw i Harnaś w Warszawie ul. Cyrklowa 1 Nauczyciel prowadzący: mgr Piotr
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I Gimnazjum W Gimnazjum nr 53
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I Gimnazjum W Gimnazjum nr 53 Numer programu AZ-3-02/10 Tytuł programu: Jezus Chrystus Drogą, prawdą i życiem Numer podręcznika AZ -31-02/10-0 Tytuł podręcznika:
Bardziej szczegółowoBóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?
Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje
Bardziej szczegółowoZJAZD KOŚCIOŁA W JEROZOLIMIE
ZJAZD KOŚCIOŁA W JEROZOLIMIE Lekcja 8 na 25. sierpnia 2018 Wierzymy przecież, że zbawieni będziemy przez łaskę Pana Jezusa, tak samo jak i oni (Dzieje Ap. 15,11) Poganie akceptowali Ewangelią, ale dla
Bardziej szczegółowoNa zakończenie nauki w klasie IV uczeń potrafi:
Na zakończenie nauki w klasie IV uczeń potrafi: - dostrzega działanie Boga w świecie - potrafi odczytać przesłanie dekalogu i poznanych tekstów biblijnych - rozwiązuje sytuacje konfliktowe w duchu przesłania
Bardziej szczegółowoTrójca Święta wzór doskonałej wspólnoty
Trójca Święta wzór doskonałej wspólnoty Prawda o Bogu w Trójcy Jedynym należy do największych tajemnic chrześcijaństwa, której nie da się zgłębić do końca. Można jedynie się do niej zbliżyć, czemu mają
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY. w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH KLASY IV - VI
WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH KLASY IV - VI WYMAGANIA Z RELIGII DLA KLASY IV I. Znajomość modlitw: poznane w kl. I- III; Modlitwa różańcowa.
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII KLASA I
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII KLASA I I. Cele nauczania: Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób
Bardziej szczegółowoROK SZKOLNY 2016/2017
ROK SZKOLNY 2016/2017 Podstawowe kryteria przedmiotowego systemu oceniania z religii dla klas III Ocena celująca spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą; posiadane wiadomości łączy ze sobą w systematyczny
Bardziej szczegółowoOgólne kryteria oceniania z religii
Przedmiotowy system oceniania z religii dla klasy czwartej szkoły podstawowej Rok szkolny 2016/2017 Obszary aktywności ucznia podlegające ocenie 1.Pisemne prace klasowe-po zakończonym dziale, obejmujące
Bardziej szczegółowoWymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I I. Znajomość modlitw: Znak Krzyża; Modlitwa Pańska; Pozdrowienie Anielskie;
Bardziej szczegółowo2. Wiadomości zdobywane podczas katechezy będą sprawdzane w następującej formie:
Klasa 6 SP 1. Ocenie z religii podlegają: 1. Wiadomości w zakresie materiału przewidzianego programem klasy. 2. Umiejętności: aktywność (podczas katechez, w przygotowaniu szkolnych Mszy Św., nabożeństw
Bardziej szczegółowoCele nauczania w ramach przedmiotu - religia.
Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy
Bardziej szczegółowos. Łucja Magdalena Sowińska zdch
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLAS 6 SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Wymagania zaznaczone na zielono obowiązują przy wystawianiu ocen końcowo rocznych, czyli nie są brane pod uwagę w I okresie roku
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania z religii dla klasy drugiej szkoły podstawowej
Przedmiotowy system oceniania z religii dla klasy drugiej szkoły podstawowej Wymagania programowe i kryteria oceniania osiągnięć uczniów I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę
Bardziej szczegółowo1 Zagadnienia wstępne
1 Zagadnienia wstępne 2 Ale o co chodzi? Czy ta wiedza jest do zbawienia koniecznie potrzebna? NIE, ale można ją wykorzystać by ułatwić sobie życie Lecz wiedza wbija w pychę, miłość zaś buduje. 1 Kor 8,1
Bardziej szczegółowoWymagania programowe i kryteria oceniania - religia. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności.
Wymagania programowe i kryteria oceniania - religia I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Prowadzi zeszyt i odrabia zadania domowe. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności.
Bardziej szczegółowoPierwszorzêdnym autorem Pisma œw. jest Duch Œwiêty, a drugorzêdnymi ludzie natchnieni przez Ducha Œw. zwani hagiografami.
PYTANIA DLA OSóB PRZYGOTOWUJ¹CYCH SIê DO PRZYJêCIA SAKRAMENTU BIERZMOWANIA W PARAFII ŒW. RODZINY W S³UPSKU 1.Co to jest religia? Religia jest to ³¹cznoœæ cz³owieka z Panem Bogiem. 2.Co to jest Pismo œwiête?
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA RELIGIA KLASA VI
KRYTERIA OCENIANIA RELIGIA KLASA VI DZIAŁ I TAJEMNICA KOŚCIOŁA CHRYSTUSOWEGO bardzo celująca - wie, komu objawił się Duch Święty; - podaje przykłady, dotyczące budowania wspólnoty - wyjaśnia, dlaczego
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne klasy I - III
Wymagania edukacyjne klasy I - III Wymagania edukacyjne opracowane zostały na podstawie: 1.Podstawy Programowej Katechezy Kościoła Katolickiego 2.Programu Nauczania Religii 3.Dyrektorium Katechetycznego
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I LICEUM. TEMAT Godz. TREŚCI NAUCZANIA WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ KATECHEZY Czas realizacji
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I LICEUM Numer programu : AZ-4-01/10 Tytuł programu: Świadek Chrystusa Numer podręcznika AZ-41-01/10-Wa-1/12 Tytuł podręcznika: Być świadkiem Zmartwychwstałego
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH II Gimnazjum W Gimnazjum nr 53
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH II Gimnazjum W Gimnazjum nr 53 Numer programu AZ-3-02/10 Tytuł programu: Jezus Chrystus Drogą, prawdą i życiem Numer podręcznika AZ -32-02/10-0 Tytuł podręcznika:
Bardziej szczegółowoŻeby zdobyć jakiś zawód, trzeba się go uczyć, czasem całe lata.
Wychowanie dzieci praktyczne (bo biblijne) wskazówki. 29. maja 2011 r. Żeby zdobyć jakiś zawód, trzeba się go uczyć, czasem całe lata. Tymczasem, żeby zostać rodzicem, nie trzeba żadnej szkoły. Większość
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z religii dla klasy siódmej szkoły podstawowej
Kryteria oceniania z religii dla klasy siódmej szkoły podstawowej I. Szukam prawdy o sobie II. Spotykam Boga III. Słucham 3. Aktywnie uczestniczy w lekcji i biegle posługuje się zdobytą wiedzą. 4. Wykonał
Bardziej szczegółowoKomantarzbiblijny.pl. Komentarze. 1 list apostoła Piotra
Komantarzbiblijny.pl Komentarze 1 list apostoła Piotra Październik 2015 1 Spis treści 1 Pt. 3:21... 3 2 Komentarz Biblijny do 1 Pt. 3:21 "Odpowiednik tego teraz i was wybawia, mianowicie chrzest (nie usunięcie
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania w klasie I, II i III - Religia
Kryteria oceniania w klasie I, II i III - Religia KLASA I ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia kryteriów na ocenę dopuszczającą ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: odróżnia modlitwę
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA Z RELIGII DLA KLASY IV, V, VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ
1 KRYTERIA OCENIANIA Z RELIGII DLA KLASY IV, V, VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ Ocenie podlegają: odpowiedzi ustne z trzech jednostek lekcyjnych, kartkówki z trzech jednostek lekcyjnych, wypowiedzi w trakcie katechezy,
Bardziej szczegółowoWymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy V. I. Podstawowe:
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy V I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Posiada wiedzę i umiejętności, które są efektem samodzielnej
Bardziej szczegółowo