W numerze: 2 Podlaskie Wieści Oświatowe. Biblioteka Pedagogiczna CEN proponuje nowości: Edukacja: Wychowanie: Prezentacje:

Transkrypt

1

2 W numerze: Edukacja: Publikacje Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym... 4 Rok Janusza Korczaka w szkołach i placówkach województwa podlaskiego... 6 O świecie w soczewkach, czyli lekcja fizyki w prawdziwym laboratorium... 9 Wychowanie słuchowe dziecka z wadą słuchu Wychowanie: Pomagamy nie tylko sobie Mamo, Tato pobaw się ze mną Czy w przedszkolu bez zabawek można się nudzić? Dar serca akcje charytatywne w Przedszkolu Samorządowym nr 82 w Białymstoku Korzenie mojej rodziny tworzenie drzewa genealogicznego Prezentacje: Anioły prawdziwie radowały się w Dworku Lutosławskich Zaklęte pod powiekami czy fotografia odbiera część duszy? III spotkanie ze sztuką artystyczne oblicze ZSTiO Jasełka inaczej Kiedy kolęda płynie do nieba Kolejny sukces koła teatralnego Chochliki Ogólnopolski Ranking szkół ponadgimnazjalnych Biblioteka Pedagogiczna CEN proponuje nowości: Pomaganie dzieciom nielubianym przez rówieśników z powodu zachowań antyspołecznych / Marta Herzberg Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia, 2012 Książka prezentuje program wspomagania rozwoju psychospołecznego dzieci nielubianych przez rówieśników z powodu zachowań antyspołecznych. Stanowi on przykład działań zmierzających do poprawy relacji między dziećmi nielubianymi i ich rówieśnikami. Może wspomóc pedagogów, socjoterapeutów, nauczycieli oraz inne osoby pracujące z dziećmi, które mają problemy związane z nawiązywaniem kontaktów rówieśniczych. W supermarkecie szczęścia / Małgorzata Górnik-Durose, Anna Maria Zawadzka - Warszawa: Difin, 2012 Książka analizuje konsekwencje, jakie dla jakości życia ma kultura zdominowana przez konsumpcję. Autorki zwracają uwagę na nowe tendencje i zjawiska w zachowaniach konsumenckich. Zadają pytanie, czy tytułowy supermarket, oferując różnorodność sensów i znaczeń, zapewnia ludziom szczęście. Publikacja zawiera prace empiryczne oraz teoretyczne rozdziały przeglądowe. Skierowana jest do szerokiego kręgu odbiorców, dla których ważna jest problematyka konsumpcji. Dziecko z FAS w szkole i w domu / Krzysztof Liszcz Kraków: Wydawnictwo Rubikon, 2011 Książka zawiera podstawowe informacje o Płodowym Zespole Alkoholowym. Zawiera propozycje pomocy dzieciom z FAS. Opisuje zasady planowania zadań w szkole, tworzenia pozytywnego klimatu. Autor w sposób szczegółowy opisuje zaburzenia, których rozpoznanie jest konieczne przy wypracowaniu określonych form pomocy. Publikacja stanowi cenną pomoc merytoryczną dla nauczycieli i rodziców. Opracowała: Elżbieta Korzeniecka 2 Podlaskie Wieści Oświatowe

3 Szanowni Państwo Dyrektorzy i Nauczyciele Do naszego kuratorium trafiają rozmaite skargi, wnioski o interwencję dotyczące funkcjonowania szkół. Część z nich jest anonimowa i kierowana jest do nas przed wyczerpaniem właściwej drogi postępowania wyjaśniającego lub skargowego, która powinna odbyć się na terenie szkoły. Oczywiście, tak też można. Ale czy jest to zawsze konieczne rozwiązanie? Najbardziej słuszne wydaje się podjęcie próby rozwiązania problematycznej kwestii bezpośrednio w szkole, której ona dotyczy. Natomiast nasza interwencja zasadna jest wówczas, gdy z różnych powodów rozwiązanie danej sprawy okazuje się być niemożliwe bez podjęcia odpowiednich działań, które przysługują kuratorowi oświaty. Mimo, iż nie jesteśmy do tego zobowiązani w większości przypadków sprawdzamy nawet anonimowe zarzuty, choć jest to zadanie problematyczne i w mojej ocenie nie zawsze efektywne. Wiąże się to z brakiem możliwości skonfrontowania zarzutów skarżącego z faktami, stanowiskiem innych osób, co w wielu wypadkach jest sprawą kluczową. Skarżący anonimowo jest przekonany o swojej racji i w takim przekonaniu pozostanie, nawet wtedy, gdy zarzuty się nie potwierdzą. Poniżej przedstawiam moją odpowiedź na jedną ze skarg. Czynię tak, by zasygnalizować problem, z którym zdarza się nam wspólnie mierzyć. Ale także z myślą o tym, że może warto poinformować nauczycieli i rodziców uczniów o istnieniu innej drogi rozwiązywania wewnątrzszkolnych problemów, którą należy stosować zanim napisze się skargę do ministerstwa lub kuratorium. Jerzy Kiszkiel Podlaski Kurator Oświaty Panie A.M. W związku z Pana mailem z dnia ( ) informuję, że wkrótce otrzyma Pan odpowiedź urzędową. Ponieważ jednak ponownie pozwolił Pan sobie na obraźliwe uwagi pod moim adresem, a wcześniej ( ) także pod adresem dyrektora ( ), już teraz odniosę się do kilku wątków z Pana maili. Z treści Pana pism wynika, że występuje Pan w roli przedstawiciela rodziców uczniów ( ), upoważnionego i delegowanego przez nich do oceniania i wnoszenia skarg na temat pracy Dyrektora Szkoły oraz Kuratorium Oświaty w Białymstoku. Informuję Pana, że na terenie szkoły funkcjonują klasowe Rady Rodziców oraz ogólnoszkolna Rada Rodziców ( adres internetowy składu Rady Rodziców szkoły ), która reprezentuje ogół rodziców uczniów i jest organem szkoły o szerokich kompetencjach. Rada Rodziców, m.in. może występować do Rady Pedagogicznej i Dyrektora z wnioskami i opiniami dotyczącymi wszystkich spraw szkoły (, ust. Statutu Szkoły). Część Pana informacji, opinii i ocen ma charakter jednostronny lub nieprawdziwy. Wydaje się, że opiera Pan swoją wiedzę na opiniach zasłyszanych lub przeczytanych na forach internetowych. Wiedza pochodząca z takich źródeł wymaga weryfikacji i konfrontacji i nie powinna być jedyną podstawą do formułowania ocen i sądów. Pyta Pan mnie w jakim celu administrator szkoły wyłączył funkcję dziennika elektronicznego i prosi mnie o odblokowanie tej funkcji. To i inne pytania, ten i inne postulaty oraz zarzuty powinien Pan zgłosić wprost do dyrektora szkoły lub do swoich przedstawicieli w Radzie Rodziców (jeżeli jest Pan rodzicem ucznia tej szkoły). To są właściwi adresaci Pańskich pytań, opinii i postulatów. To są organy szkoły, które mogą zweryfikować zasłyszane przez Pana informacje, udzielić odpowiedzi na pytania i odnieść się do formułowanych przez Pana zarzutów i postulatów. Czy skorzystał Pan z tej drogi postępowania? W mojej opinii, taką drogę powinien wybrać każdy rodzic ucznia zatroskany o dobre funkcjonowanie szkoły swojego dziecka. Takie powinny być jego pierwsze działania. Dopiero gdy te nie przyniosą rezultatów, można i należy zwrócić się do organu nadzoru pedagogicznego lub/i organu prowadzącego szkołę, a potem ewentualnie do ministerstwa. Pan zaczął od końca od ministerstwa i kuratorium. Dlaczego? A może bardziej niż na poprawie funkcjonowania ( ) i spełnieniu Pańskich postulatów, zależy Panu na krytykowaniu i szkodzeniu wizerunkowi tej szkoły, jej dyrektora, kuratorium? Może reprezentuje Pan nie rodziców lub nie tylko rodziców, a bardziej osobę lub osoby, które mają osobiste powody by atakować dyrektora szkoły? Jeżeli takie są Pana motywacje i cele, to rozumiem przyjętą metodę. Gdyby jednak naprawdę zależało Panu na dobru tej szkoły i jej uczniów, proponuję zwrócić się najpierw do dyrektora i rady rodziców. Tak będzie prościej, skuteczniej, bardziej rzetelnie i uczciwie. Zapraszam też do mnie. Chętnie porozmawiam z Panem o problemach ( ) oraz funkcjonowaniu nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez nasze kuratorium. Dlaczego występuje Pan anonimowo? Człowiek zatroskany o dobro wspólne powinien wykazywać się odwagą do konfrontowania swoich opinii i osądów z tymi, którym coś zarzuca. Informuję Pana, że kurator oświaty nie przyznaje tytułu Profesora Oświaty, ani też nagrody Prezydenta Miasta Białegostoku. Jeżeli nie ma Pan tak elementarnej wiedzy, proponuję refleksję nad stopniem wiarygodności innych Pańskich stwierdzeń, opinii i zarzutów. Jerzy Kiszkiel Miesięcznik Kuratorium Oświaty w Białymstoku Rynek Kościuszki 9, Białystok tel. (85) , fax (85) kuratorium@kuratorium.bialystok.pl Skład kolegium redakcyjnego: Bożena Arłukiewicz, Maryla Boćkowska, Grażyna Czyżewska, Dariusz Daniluk, Jolanta Górska, Tadeusz Halicki, Maritta Kossakowska, Jolanta Lenkiewicz-Broda, Marek Onoszko, Krzysztof Ostrowski, Lucja Orzechowska, Barbara Pietraszuk, Alicja Witkowska. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo redagowania nadesłanych tekstów i zmiany tytułów, nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam i ogłoszeń. Skład i druk: Wydawnictwo PRYMAT, Mariusz Śliwowski, ul. Kolejowa 19, Białystok, tel , prymat@biasoft.net, Podlaskie Wieści Oświatowe 3

4 Edukacja Publikacje Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym W ramach projektu Program wzmocnienia efektywności systemu nadzoru p edagogicznego i oceny jakości pracy szkoły etap III, realizowanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji w partnerstwie z Uniwersytetem Jagiellońskim i Erą Ewaluacji Sp. z o.o. systematycznie wydawan e są kolejne publikacje, współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Ewaluacja w nadzorze pedagogi cznym. Oprócz wydania książkowego, są one dostępne również w wersji elektronicznej na stronie internetowej seo: 2/1. Publikacje zawieraj ą cele i główne założeni a zmodernizowanego nadzoru pedagogicznego. Artykuły do publikacji napisali światowej sławy naukowcy od lat zajmujący się ewaluacją w oświacie. Czytelnik znajdzie w nich również analizę wymagań państwa wobec szkół i placówek oraz ich istotę. Są też praktyczne rady dla prowadzących badania, ale także dla tych, którzy chcieliby wiedzieć, jak czytać raport z ewaluacji. Dotychczas ukazały się następujące pozycje: Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym. Konteksty (w tomie: wizja zmian w nadzorze pedagogicznym, znaczenie wymagań państwa dla pracy szkół, kluczowe elementy prawidłowo prowadzonej ewaluacji, różne rozwiązania w innych krajach Europy); Ewaluacja w nadzorze pedagogi czny m. Od powied zialność (system ewaluacji oświaty: założenia, praktyczne rady, głosy uczestników); Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym. Autonomia (prace traktujące o ró żnych asp ektach ewaluacji wewnętrznej prowadzon ej przez dyrektorów i nauczycieli oraz jej relacji do ewaluacji zewnętrznej); Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym. Refleksje (przypomnienie głównych założeń projektu, jego celów oraz zamierzeń co do funkcji ewaluacji w procesie tworzenia polityki edukacyjnej. Analiza danych zebranych w procesie ewaluacji projektu, analiza wymagań oraz rozważania nad kulturą organizacyjną szkół, w których przeprowadzono ewaluację); Jakość edukacji. Różnorodne perspektywy (różnorodne spojrzenia na jakość edukacji i wymagania); najnowsza publikacja Jak być jeszcze leps zym. Ewaluacja w edukacji (wybór tekstów znanych z poprzednich publikacji z tej serii. Niektóre spośród artykułów są zaktualizowane, np. opierają się na projekcie nowych wymagań dla szkół i placówek, inne są zmienione zgodnie z intencjami autorów, w oparciu o doświadczenia z ponad d wuletniego procesu realizacji nowej fo rmuły nadzoru ped agogicznego, są też teksty nowe). Zachęcaj ąc do ich lektury, chciałabym w poniższym tekście przybliżyć Państwu jedno ze spojrzeń na edukację, zawarte w publikacji Jakość edukacji. Różnorodne persp ektywy, którego autorem jest Anthony Townsend. Nauczyciele jako przewodnicy w uczeniu się Spróbujcie zastanowić się przez chwilę: Co dzisiejszy piętnastolatek może robić i z czego korzystać, a co nie było możliwe, gdy Wy byliście w jego wieku? Z pewnością zauważacie ewolucję dokonującą się w zak resie dostępnych obecnie młodym ludziom technologii, wobec których my, dorośli, czujemy się mniej pewnie niż oni. O ile więcej nowych sposobów zdobywania wiedzy istnieje obecnie niż wtedy, gdy sami uczęszczaliśmy do szkoły? Jak wiele zmieniło się w praktykowanych przez nas metodach nauczania? Po zagłębieniu się w temat dojdziemy jednak do wniosku, że zmiany dotyczą nie tylko sfery związanej z rozwojem technologii, ale niemal wszystkiego. Świat się zmienia Weźmy pod uwagę zmiany, jakie w ciągu ostatnich dwudziestu lat zaszły. Moglibyśmy powiedzieć, że zmieniło się prawie wszystko: środowisko, zatrudnienie, stosunki międzyludzkie, stan zdrowia, poziom zamożności, społeczeństwo, kultura, komunikacja zaś współczesne dzieci myślą, działają i rozumują inaczej, niż niegdyś ich rodzice. Podczas zorgani zowan ej w Dubaju konferencji deputowana Izby Lordów Susan Greenfield zauważyła, że w ostatnich latach nauki w szkole podstawowej uczniowie znacznie więcej czasu niż na zajęciach lekcyjnych spędzają w lokalnych społecznościach, a jeszcze więcej przed komputerem. W tej sytuacji pojawia się pytanie o znaczenie szkoły w porównaniu z innymi podejmowanymi przez uczniów formami nauki. Skoro w naszym życiu zaszło tak wiele zmian, trzeba bliżej przyjrzeć się temu, co powinni robić nauczyciele, aby przygotować młodych ludzi do życia w nowoczesnym świecie, w którym przyszłość wydaje się coraz bardziej skomplikowana i coraz szybciej ewoluuje? Co należy zrobi ć, aby przygotować pedagogów do tego zadania? Wiemy na pewno bardzo wiele o uczeniu się i o tym, w jaki sposób nauczyciele mogą angażować uczniów w proces zdobywania wiedzy. Należy jednak stale poszerzać informacje na temat sposobu uczenia się przez młodzież, w czym z kolei pomaga nam wiele dziedzin nauki (na przykład wiedza na temat różnych rod zajów inteligencji, takich jak: inteligencja emocjonalna, inteligencja duchowa, inteligencja wieloraka czy badania umysłu). Wiemy również, że młodzi ludzie uczą się dużo lepiej, gdy rodzice i społeczeństwo aktywnie wspierają zarówno ich, jak i szkoły, do których uczęszczają. 4 Podlaskie Wieści Oświatowe

5 Decydujące znaczenie w tym procesie ma jednak przede wszystkim aktywność nauczy cieli. Ich współpraca z uczniami staje się kluczem do skutecznego przyswajania wiedzy, a ostatecznie do sukcesu ucznia. Z tego właśnie powodu zachowanie nau czyciela jest interesującym elementem, jaki należy rozważy ć podczas analizowania prób optymalizacji procesu uczenia się. Zwiększani e zaangażowania uczniów wiąże się ponadto z przesunięciem nacisku z programu nauczania na ludzi. Zmiana taka oznacza: odejście od obecnego systemu, gdzie wielu uczniów funk cjonuje w pewn ego rodzaju zamknięciu, ucząc się określonych informacji do egzaminu, a następnie zapominając przyswojone wiadomości, przejście do sytuacji, kiedy młodzież samodzielnie steruje wiedzą zdobywaną na poziomie globalnym. Młodzi ludzie staną się uczniami globalnymi, sterującymi własną nauką, nie potrzebującymi nauczyciela, ale kogoś, kto pomaga im w kształtowaniu warunków sprzyjających uczeniu się. Co zrobić, by pomóc uczniom w nauce? W ciągu ostatniej dekady nastąpiło wiele zmian na szczeblach oświaty, jednak tylko nieliczne były próbą zmiany tego, co się dzieje w klasie. Jak twierdzi Dean Ashenden: Największą słabością tych reform jest to, że kończą się przed drzwiami klasy, a to klasa jest miejscem pracy uczniów. Pozostaje ona w gruncie rzeczy dzi ewiętn astowiecznym miejscem pracy dużo bardziej humanistycznym i interesującym, ale zasadniczo takim samym. Jest to nieskuteczne i krzywdzące źródło dawnych zasad, których absolutnie nie da się pogodzić z nowymi. Jeżeli więc chcemy pomóc uczniom w nauce, musimy rozwiązać trzy problemy: pierwszym jest opracowanie programu nauczania dostosowanego do szybko zmieniaj ą- cego się świata; drugim włączenie każdego ucznia w jego realizację; trzecim kształtowanie pozytywnego nastawienia do nauki, co będzie sprzyjać uczeniu się przez całe życie. Pod pewnymi względami największe znaczenie ma ten ostatni aspekt, jako że w szkole uczniowie spędzą nie więcej niż 3% swojego życia. Edukacja Globalna klasa Autor stwierdził, że program nauczania w Stanach Zjednoczonych podobny jest prawdopodobnie w 90% do bloków tematycznych obecnych w programach w Chinach, Afryce Południowej, Australii, Wielkiej Brytanii, na Fidżi Tak zresztą było zawsze. Jego zdaniem, być może powinniśmy rozważyć opracowanie takiego programu, który pod względem czasu realizacji w co najmniej 50% skupia się na tym, co czyni nas ludźmi, to znaczy na umiejętnościach interp ersonalnych, wspólnych wszystkim, niezależnie od miejsca zamieszkania. Taki program mógłby zostać uznany za globalny, gdyż odnosiłby się w równym stopniu do wszystkich uczniów w każdym zakątku Ziemi. Prawdopodobnie 20% czasu nauki skupiałoby się na tym, co sprawia, że jesteśmy Polakami, Amerykanami, Australijczykami czy Chińczykami, na naszej historii, geografii, systemach politycznych, i treści te nie zmieniałyby się zbytnio z upływem czasu. 30% zostałoby poświęcone konkretnym tematom, ważnym dla nas w danym momencie, to znaczy wiedzy przydatnej podczas szukania zatrudnienia, przygotowującej do rozpoczęcia kształcenia na wyższej uczelni itd. Treści te zmieniałyby się z czasem, czego doskonałym przykładem jest wprowadzenie do szkół zajęć z informatyki. Prawdopodobnie pojawiłaby się konieczność dokonywania regularnych przeglądów programu nauczania, przy czym jego krajowej części tylko co jakiś czas, a globalnej bardzo rzadko. Uzasadni eniem powyższego podejścia jest założenie, że nauczyciel PRZECZYTAJ TO, CO MI SIĘ PODOBAŁO W listopadzie i grudniu 2012 r. na terenie III Liceum Ogólnokształcącego im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Białymstoku odbyła się akcja Przeczytaj to, co mi się podobało, podczas której zbierane były książki. Każdy, kto chciał podarować książkę, mógł ją przynieść do biblioteki szkolnej. Nie musiała to być książka nowa. Warunkiem było, by każdy, kto chce książkę oddać, napisał krótką informację, dlaczego warto ją przeczytać. Akcja spotkała się z dużym zainteresowaniem uczniów i nauczycieli naszej szkoły. Udało nam się zebrać 50 książek, które pięknie zapakowane, zostały przekazane do Domu Książki Antykwariat przy ul. Lipowej18 w Białymstoku i od 10 grudnia były dostępne jako specjalne prezenty od uczniów III LO. Czy człowiek jest z gruntu dobry cz zły? We mnie znajdziesz odpowiedź tymi słowami uczennica kl. II f Paula Bojar zachęcała do przeczytania książki Demon i panna Prym Paulo Coelho. Będę twoim przyjacielem, pomogę Ci rozwiązać twoje problemy w ten sposób rekomendował swój podarunek Mateusz Muszyński z kl. I b, który przyniósł książkę: O człowieku, który chciał być szczęśliwy Laurenta Gounellego. Akcja Przeczytaj to, co mi się podobało, przeprowadzona wspólnie z Domem Książki Antykwariat bardzo spodobała się uczniom. Wzięło w niej udział 33 uczniów i 6 nauczycieli. W przedsięwzięciu aktywnie pomagały uczennice kl. II f: Paula Bojar, Anna Falkowska, Dominika Juchnicka, Joanna Łępicka i Sylwia Truszkowska. Koordynatorami akcji, z ramienia szkoły, były: Maryla Boćkowska, Katarzyna Maciejuk i Małgorzata Tomaszewska. Maryla Boćkowska Katarzyna Maciejuk Małgorzata Tomaszewska Podlaskie Wieści Oświatowe 5

6 Edukacja osiąga sukces wyłącznie wtedy, gdy jego uczniowie się uczą. Spróbujmy sobie odpowiedzieć na pytanie: Co mogę powiedzieć o sobie jako nauczyciel, jeżeli moi uczniowie tego nie robią? Jak wskazują badania, istnieje silny związek między poglądem uczniów na szkoł ę, nauczy ciela, samych siebie, uczenie się i przyszłość, a ich wynikami w nauce. Kolejnym elementem byłoby zastanowieni e się nad sposobem oceniania poziomu odnoszonych przez uczniów sukcesów oraz przekazy wania informacji na ten temat rodzicom i władzom. Propozycja przedstawiona przez Mela Ainscowa: Musimy przestać oceniać to, co mierzymy, a zacząć mierzyć to, co cenimy. Uczeń osoba ucząca się Istnieje pogląd, że aby uczeń stał się osobą uczącą się, miał siłę i pozytywne nastawienie, powinniśmy pogłębić pięć koncepcji, pracować nad tymi pięcioma pozytywnymi wizerunkami: uczenia się, nauczyciela, szkoły, samego uczni a i przyszłości. Wyzwania są jasne. Koncepcja uczenia się musi oznaczać umiejętność zdobywania wiedzy i zdolności do robienia czegoś, czego nie potrafiło się zrobić wczoraj. Koncepcj a nau czy ciel a powinna być następująca: ktoś, kto ułatwia naukę lub dzieli się nią. Koncepcja szkoły, to: miejsce nauki. Koncepcja samego siebie: jestem osobą uczącą się. Koncepcja przyszłości: coś, co jeszcze się nie wydarzyło, ale na co czekam z niecierpliwością. Zastanawiając się nad tym, co udało się nam osiągnąć w ciągu wielu wieków rozwoju cywilizacji, warto zadać sobie pytanie: Dlaczego ludzkość nie osiągnęła ogólnoświatowego sukcesu w edukacji? Thomas Edison, zapytany o swoje zmagania związane z wynalezieniem żarówki elektrycznej, powiedział: To nie tak, że 99 razy mi się nie udało. Po prostu znalazłem 99 sposobów na to, jak sprawić, żeby nie działała. Właśnie takie podejście należy przyjąć! Poznaliśmy wiele sposobów pozwalaj ących niektórym osiągnąć sukces, a teraz musimy kontynuować poszukiwania drogi, która zapewni taką szansę wszystkim. Anthony Townsend Kierownik Katedry Służb Publicznych, Przywództwa Edukacyjnego i Zarządzania na University of Glasgow. Był m.in. prezesem Kongresu Międzynarodowego do spraw Efektywności i Poprawy Szkolnictwa (ICSEI). Jest doradcą Krajowej Szkoły do spraw Przywództwa Edukacyjnego w Słowenii, gdzie pomaga opracować system samooceny szkoły, czynniki krajowe sprzyjające osiągnięciu sukcesu przez szkołę oraz system zewnętrznej oceny szkoły. Organizuje liczne prezentacje w dziedzinie efektywności i poprawy szkół, przywództwa i rozwoju stra tegii; były one prezentowane w ponad 40 krajach. Jolanta Lenkiewicz-Broda wizytator ds. ewaluacji Kuratorium Oświaty w Białymstoku Rok Janusza Korczaka w szkołach i placówkach województwa podlaskiego Jestem nie po to, by mnie kochali i podziwiali, ale bym kochał i działał...dać dziecku całe powietrze, słońce, całą życzliwość, jaka mu się należy, niezależnie od zasług czy win, zalet czy przywar to motto konkursu plastycznego, do którego uczniów podlaskich szkół zaprosił w Roku Janusza Korczaka Młodzieżowy Dom Kultury w Białymstoku. Na konkurs wpłynęło ponad 500 bardzo pięknych, kolorowych prac. To tylko jeden z przykładów uczczenia Starego Doktora, niezaprzeczalnie prawdziwego przyjaci ela dzieci, twórcy innowacyjnych metod wychowawczych, którego spostrzeżenia na temat psychologii dziecka są nadal aktualne. Dobrze więc stało się, że rok 2012, na mocy uchwały podjętej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, został ogłoszony Rokiem Janusza Korczaka. Z przepro wadzon ego przez Kuratorium Oświaty w Białymstoku rozpoznania wynika, że wi ększość podlaskich placówek oświatowych w swych planach pracy na rok 2012 uwzględniła działania promujące wartości wyznawane przez tego wybitnego pedagoga, lekarza, pisarza. Poniżej przedstawiamy katalog działań zrealizowanych w szkołach, które odpowiedziały na nasz sondaż oraz przykłady konkretnych inicjatyw i przedsięwzięć: lekcje tematyczne, wykłady, prelekcj e na temat ży cia, działalności, postawy życiowej i twórczości Janusza Korczaka, gazetki tematyczne w klasach, bibliotekach szkolnych, na korytarzach i holach, wystawy Jego dzieł i publikacji Mu poświęconych, turnieje czytelnicze, wieczorki literacko-poetyckie, wspólne czytanie utworów Korczaka, apele, montaże słowno-muzyczne, inscenizacje, spektakle teatralne, wspólne oglądanie filmów (np. Korczak, Król Maciuś I ), zajęcia otwarte dla rodziców, prezentacje multimedialne, różn oro dne ko nkursy (pl a- styczne, literackie, poetyckie, czytelnicze ), quizy, 6 Podlaskie Wieści Oświatowe

7 ogólnoszkolne dyktanda o tematyce korczakowskiej, projekty edukacyjne, wzbogacenie księgozbiorów bibliotecznych poprzez zakup pozycji korczakowskich, szkoleniowe posiedzenia rad pedagogicznych na temat korczako wskich idei wychowania. Projekty edukacyjne i cykliczne imprezy organizowane w szkołach Szkoły w różny sposób włączyły się w obchody Roku Janusza Korczaka i w różny sposób próbowały poruszyć wyobraźni ę i wrażliwość współczesnego młodego człowieka. Częś ć placówek nie ograniczyła się tylko do jednorazowego akcentu korczakowskiego, ale swym działaniom nadała szerszy wymiar, opracowując projekty edukacyjne i realizując cykl imprez poświęconych Januszowi Korczakowi. Oto kilka przykładów. Kto ma silną wolę i silną chęć służby ludziom, temu życie pięknym będzie snem (Janusz Korczak Kajtuś Czarodziej) Szkoła Podstawowa im. Wspólnoty Polskiej w Białostoczku k. Kurian. Happening poświęcony Korczako wi w Zespole Szkół Samorządowych w Sztabinie. Przedsięwzięcia zo rganizo wane w Szkole Podstawowej im. Janusza Korczaka w Kuziach. Projekt Korczak I LO w Łomży. Janusz Korczak człowiek, który miał jasne serce i myśli Szkoła Podstawowa w Choroszczy. Sen Starego Doktora o pełni małego człowieka szkoła Podstawowa nr 26 w Białymstoku Którędy? 2012 Rok Janusza Korczaka Szkoła Podstawowa nr 7 im. Adama Mickiewicza w Łomży. Lekarz z zawodu, pisarz z talentu, społecznik i wychowawca z powołania (cykl imprez w Gimnazjum nr 2 w Augustowie). Jak kochać dziecko? Rok Janusza Korczak a Gimnazjum im. Króla Aleksandra Jagiellończyka w Trzciannem. Księga wielkich słów Szkoła Podstawowa im. Franciszka Karpińskiego w Zabłudowie. Nie ma dzieci. Są ludzie (Szkoła Podstawowa w Starym Skarżynie, gm. Zambrów) Janusz Korczak przyjacielem dzieci i młodzieży Akademia Sukcesu Nasza Szkoła w Białymstoku. Uczniowie Zespołu Szkół w Bargłowie Kościelnym uczestniczyli w projekcie edukacyjnym Elementarz Korczaka, realizowanym przez Centrum Edukacji Obywatelskiej w Warszawie. Konkursy organizowane przez szkoły i placówki podlaskie Idee Janusza Korczaka promowano poprzez konkursy szkolne, międzyszkolne, wojewódzkie, a także poprzez udział w konku rsach ogólnopolskich, w tym organizowanych przez Rzecznika Praw Dziecka. Nie ma dzieci, są ludzie. Konkurs inspirowany życiem i twórczością Janusza Korczaka, zorganizowany przez Centrum Edukacji Nau czyci eli w Białymstoku. Konkurs plastyczny...dać dziecku całe powietrze, słońce, całą życzliwość, jaka mu się należy, niezależnie od zasług czy win, zalet czy przywar (Janusz Korczak) Młodzieżowy Dom Kultury w Białymstoku. Konkurs fotograficzny Jak kochać dziecko organizator Niepaństwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Białymstoku. Nie zmuszajmy dzieci do aktywności, lecz wyzwalajmy aktywność Przedszkole Samorządowe nr 55 z Oddziałami Integracyjnymi w Białymstoku. Janusz Korczak największy przyjaciel dzieci Zespół Szkół w Dziadkowicach. Korczak w oczach dzieci Zespół Szkół w Kobylinie Borzymach. Janusz Korczak jego twórczość i idee Zespół Szkół Handlowo-Ekonomicznych w Białymstoku. Janusz Korczak wielki pedagog Szkoła Podstawowa nr 31 w Białymstoku. Edukacja Kochaj i dawaj przykład Gimnazjum im. Jana Pawła II w Kolnie. Bez szczęśliwego dzieciństwa całe życi e jest kalekie Zespół Szkół nr 1 w Hajnówce. Konkurs plastyczno-literacki na Album o życiu i twórczości Janusza Korczaka (Szkoła Podstawowa w Boguszach, SP nr 28 w Białymstoku). Konkursy w Szkole Podstawowej nr 1 w Grajewie (we współpracy z Biblioteką Pedagogiczną w Grajewie ) na najpiękniejszą okładkę książki pt. Król Maciuś I, na Zakładkę Korczakowską oraz wiedzy: Co wiemy o Januszu Korczaku. Wykorzystanie idei Janusza Korczaka do promocji praw ucznia, dziecka Z bogatego dorobku Janusza Korczaka korzystano w różny sposób także w odniesieniu do praw ucznia, dziecka, pamiętając Jego słowa: Dziecko już mieszkaniec, obywatel i już człowiek. Nie dopiero będzie, a już ( ). Lata dziecięce to życie rzeczywiste, nie zapowiedź oraz Dziecku potrzebny jest ruch, powietrze, światło zgoda, ale i coś jeszcze. Spojrzenie w przestrzeń, poczucie wolności otwarte okno. ( ) ambicją wychowawcy być musi osiągać najpomyślniejsze wyniki drogą najmniejszych pogwałceń praw człowieka. Kształtowanie świadomości, że dziecko jest autonomiczną osobą, która posiada własną godność, zainteresowania, potrzeby i prawa stało się celem m.in. następujących placówek: Jesteśmy dziećmi, mamy swoje prawa Przedszkole nr 5 z Oddziałami Żłobkowymi w Hajnówce, Wyspa moich praw Przedszkole nr 2 w Hajnówce, Prawa dziecka wg Janusza Korczaka warsztaty w Zespole Szkół Technicznych w Suwałkach, Prawa dziecka wg Janusza Korczaka wystawa w Zespole Szkół nr 10 w Suwałkach, Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat Przedszkole Miejskie nr 2 w Grajewie, Podlaskie Wieści Oświatowe 7

8 Edukacja Wiem wszystko o prawach dziecka i prawach człowieka sprawdzian wiedzy w Gimnazjum nr 29 w Zespole Szkół nr 2 im. A. Mickiewicza w Białymstoku, Uczniowie Szkoły Podstawowej im. Papieża Jana Pawła II w Nowej Wsi na lekcjach wychowawczych poznawali Kartę Praw Rodziny, przygotowali apel ph. Moje prawa Twoje prawa. Przedstawi enia teatralne, dramy, montaże : Nauka poprzez teatr szkolny, gry dramatyczne, inscenizacje to sprawdzona w szkołach podlaskich forma pracy wychowawczej (choćby projekt Dramat i tragedię pozostaw teatrowi!). Tym razem także wiele szkół wykorzystało środki sztuki teatralnej do przybliżenia postaci Janusza Korczaka swoim uczniom i rodzicom: Janusz Korczak i dzieci Zespół Szkół i Przedszkole w Tykocinie we współpracy z Muzeum w Tykocinie, Ocalić od zapomnienia wspomnienie o Januszu Korczaku Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Rudce, Dobry Doktor wspomnienie o Januszu Korczaku Gimnazjum im. Króla Aleksandra Jagiellończyka w Trzciannem, Temu, który ukochał sercem Szkoła Podstawowa nr 3 w Hajnówce, Nawet, jeśli go nie ma Zespół Szkół nr 4 w Suwałkach, Zespół Szkół nr 1 w Hajnówce, Dar miłości Zespół Szkół w Sokołach, Janusz Korczak i Jego Król Maciuś I Zespół Szkół z Dodatkową Nauką Języka Białoruskiego im. Jarosława Kostycewicza w Bielsku Podlaskim, Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat Szkoła Podstawowa nr 14 z Oddziałami Integracyjnymi im. Kazimierza Puławskiego w Białymstoku, Zespół Szkół Integracyjnych nr 1 w Białymstoku, Dziecko to przyszłość Szkoła Podstawowa im. kpt. Józefa Kłopotowskiego w Jacowlanach. W wielu szkołach idee Janusza Korczaka popularyzowane były przez wspólne czytanie jego utworów. W Szkole Podstawowej w Karolinie we wspólnej lekturze Króla Maciusia I uczestniczyli Pani Prezydentowa Anna Komorowska i Jerzy Kiszkiel, Podlaski Kurator Oświaty. W kilku szkołach odbyły się spotkania z pisarką Beatą Ostrowicką, autorką książki Jest taka historia. Opowieść o Januszu Korczaku. Dobrze też się stało, że w wielu szkołach do działań upamiętniających Korczaka włączeni zostali rodzice, którzy uczestniczyli w zajęciach otwartych, wieczorach literackich, apelach, oglądali wystawy. W niektórych specjalnie dla nich przygotowano spotkania prezentujące myśl pedagogiczną autora dzieła Jak kochać dziecko, np. w Zespole Szkół w Szumowie ( Doktor Janusz Korczak ma głos ), w Zespole Szkół w Kleszczelach (Dni Rodziny). Poza tym uczniowie i nauczyciele podlaskich szkół uczestniczyli w konferencji Ku dorosłości zorganizowanej z inicjatywy Rzecznika Praw Dziecka przez Kuratorium Oświaty w Białymstoku we współpracy z Operą i Filharmonią Podlaską Europejskie Centrum Sztuki, a także w innych przedsięwzięciach tej instytucji: konferencji Z przyszłością w przyszłość. Jak uczyć o holokauście, konkursie Mały Przegląd reaktywacja. W tym szczególnym roku nie zabrakło także ofert szkoleniowych przygotowany ch przez ośrodki doskonalenia nauczycieli, np. ODN w Łomży zaprosił pedagogów na warsztaty Działaj jak Korczak. W kilku placówkach odbyły się szkoleniowe posiedzenia rad pedagogicznych, np. w Szkole Podstawowej w Jeziorku ( Poznanie założeń pedagogiki Janusza Korczaka, wymiana doświadczeń w obszarze działań wychowawczych nakierowanych na wychowanie ucznia odpowiedzialnego ), w Przedszkolu Samorządowym nr 55 w Białymstoku ( Korczakowskie idee wychowania, Janusz Korczak obrońca praw dzieci ). WYGRANA ZABŁUDOWA W GRAJEWIE W sobotę po raz VII w hali sportowej MOSiR w Grajewie odbyły się Mistrzostwa Pracowników Oświaty w futsalu. Zawodnicy rywalizowali o puchary Prezesa Zarządu Oddziału Związku Nauczycielstwa Polskiego, a turniej odbył się pod patronatem Adama Kiełczewskiego burmistrza miasta. Po raz kolejny najlepsi, bez straty punktu, okazali się zawodnicy Zabłudowa, którzy wystąpili w następującym składzie: Artur Sacharczuk, Jarosław Leończuk, Radosław Klepacki, Dariusz Gołdowski, Michał Tchórznicki, Grzegorz Pieczywek i Marek J amiołkowski. O kolejnych miejscach zadecydowała różnica bramek, bo trzy kolejne zespoły miały taką samą ilość zdobytych punktów. Drugie miejsce zajęli gospodarze, a kolejne Politechnika Białostocka i Biała Białystok. Kolejne Mistrzostwa odbędą się 11 stycznia 2014 roku jak zwykle w Grajewie. Tekst i Foto: Wiesław Jerulank, Zespół Szkół Miejskich nr 3 Grajewo 8 Podlaskie Wieści Oświatowe

9 Zamiast podsumowania Szkolne inicjatywy miały różny charakter i zasięg, ale wszystkie są cenne, bo poprzez odwołanie się do twórczoś ci i działalności Janusza Korczaka, uczyły szacunku dla dzieci, otwartości i wrażliwości na potrzeby drugiego człowieka. Jak podsumowała jedna ze szkół ten Rok był potrzebny, by wywołać refleksję doty czącą sprawy wyd awałoby się oczywistej nie tylko dla młodzieży, ale i dla dorosłych dziecko to też człowiek (Barbara Pietruszewska nauczyciel I LO w Łomży). Bardzo Państwu dziękuję za przekazane informacje (oj, biedna była moja skrzynka pocztowa przep raszam za utrudnienia w komunikacji!). Bardzo się cieszę, że tyle zadziało się w podlaskich szkołach w ramach Roku Janusza Korczaka. Ten artykuł z założenia ma charakter statystyczny, w kolejnych numerach Podlaskich Wieści Oświatowych relacje ze szkół. Edukacja A na pożegnanie jeszcze jedna myśl Starego Doktora: Wychowanie dziecka to nie miła zabawa, a zadanie, w które trzeba włożyć wysiłek bezsennych nocy, kapitał ciężkich przeżyć i wiele myśli Bożenna Krzesak-Mucha Wydział Kształcenia Ogólnego, Specjalnego i Wychowania Kuratorium Oświaty w Białymstoku O świecie w soczewkach, czyli lekcja fizyki w prawdziwym laboratorium Członkowie koła fizycznego z Publicznego Gimnazjum nr 1 pod opieką Ludmiły Wojniak i Anny Apanowicz udali się na wycieczkę do Warszawy. Celem wyprawy były zajęcia w Laboratorium Fizycznym przygotowane przez praco wników Centrum Nauki Kopernik. Zważywszy na to, że uczestnicy wyjazdu są w najwyższym stopniu zafascyno wani fizyką, nie mogli się wprost doczekać tego, co dla nich przygotowano. Każdy Podlaskie Wieści Oświatowe 9

10 Edukacja W poglądowy, przemawiający do wyobraźni sposób wyjaśniono, czym jest ogniskowa, do czego służy przesłona i jak korygować aberację chromatyczną. Pomiary i wyniki doświadczeń notowaliśmy w multimedialnych kartach pracy. uczeń otrzymał fartuch laboratoryjny i został przydzielony do jednego z ośmiu dwuosobowych stanowisk, które były profesjonalnie zaopatrzone we wszystkie przyrządy niezbędne do doświadczeń. Tematem zajęć była optyka. Młodzież dowiedziała się wiele na ten temat poprzez prezentacje multimedialne, potwierdzane obserwacjami wykonywanych samodzielnie doświadczeń. Po raz kolejny przekonaliśmy się, że praktyka czyni naukę atrakcyjniejszą, pozwala dogłębniej zrozumieć poznawan e treści i je zapamiętać. Wszyscy uczestnicy bardzo dobrze się b awili, a jednocześnie, w sposób niekonwencjonalny, niemożliwy do zrealizowania w typowych szkolnych warunkach, poszerzyli wiedzę i udoskonalili swoje umiejętności, zwłaszcza w zakresie obsługi aparatu fotograficznego. Wycieczka była świetnie zorganizowana i udana pod każdym względem. Z niecierpliwością czekamy na kolejną. Ludmiła Wojniak nauczyciel fizyki w PG nr 1 w Zespole Szkół nr 3 w Białymstoku Wychowanie słuchowe dziecka z wadą słuchu Dziecko z prawidłowo funkcjonującym narządem słuchu przyswaja dźwięki mowy i otoczenia w sposób naturalny: słysząc zapamiętuje, a potem realizuje. Nauka mowy dzi ecka z uszkodzonym narządem słuchu jest niezwykle trudnym i czasochłonnym zadaniem. Tu, od początku nabywanie dźwięków nie odbywa się w sposób naturalny. Współczesne metody diagnostyki wad słuchu pozwalają na wykrycie nieprawidłowości już w drugiej dobie życia d zieck a (przesiewowe badanie słuchu noworodków). Już kilkumiesięczne dziecko zostaje wyposażone w aparaty słuchowe, a jeśli to konieczne w implant ślimakowy. Od momentu dopasowania odpowiedniej protezy słuchowej należy rozpoczynać proces rehabilitacji słuchu i mowy małego dziecka. Jest to tzw. mądrze zaplanowane wycho wanie słuchowe przebiegaj ące w odpowiednim dla dziecka czasie i przy ścisłej współpracy rodziców. Wychowanie słuchowe to proces terapeuty czny dotyczący dzieci, u których uszkodzenie słuchu wystąpiło przed n aturalnym momentem rozpoczęcia nauki mowy. Są to działania polegające na uaktywnieniu posiadanych przez dziecko resztek słuchowych i wykształceniu umiejętności wykorzystywania ich w celu lepszej orientacji w otoczeniu. Warunkami powodzenia terapii są: wczesna diagnoza ( najlepiej w pierwszym roku życia dziecka), zastosowanie odpowiedniej protezy słuchowej, brak dodatkowych dysfunkcji rozwojowych u dziecka, systematycznie prowadzona rehabilitacja. Wychowanie słuchowe dziecka z wadą słuchu przebiega na kilku etapach. Stosowanie się do nich warunkuje postęp w rehabilitacji. Pierwszym krokiem jest nauka wykrywania dźwięków, gdzie dziecko uczy się reagować na dźwięk, zwracać na niego uwagę i nie reagować, gdy go nie ma. Etap kolejny to różnicowanie, czyli dyskryminacja dźwięków. Jest to czas nauki postrzegania podobieństw i różnic pomiędzy dwoma lub więcej bodźcami słuchowymi. Trzeci krok to identyfikacja, czyli ro zpoznawanie d źwięków otoczenia, mowy, głosów różnych osób, głosek, słów zdań czy tekstów. Ostatnim etapem jest rozpoznawanie i rozumienie mowy, czyli umiejętność rozpoznawania znaczenia mowy poprzez odpowiadanie na pytania, wykonywanie poleceń, uczestniczenie w rozmowie. Pierwsze trzy lata życia dziecka to okres największej gotowości mózgu do przyswajania mowy. To, czego nauczy się maluch w tym okresie jest jedyne i niepowtarzalne, bo mózg w tym czasie jak gąbka chłonie najwięcej informacji. Dostarczanie bodźców słuchowych przynosi największe re Podlaskie Wieści Oświatowe

11 zultaty. Dajemy dziecku szansę na rozwijanie mowy i języka w czasie zbliżonym do rówieśników z prawidłowym słuchem. Ale nawet najlepszy aparat słuchowy czy implant nie pomoże w nabywaniu mowy bez odpowiedniej i wczesnej rehabilitacji oraz ścisłej współpracy z rodzicami. W procesie rehabilitacji dziecka z wadą słuchu metody audytywno-werbalne, których częś cią jest wychowanie słuchowe, mocno aktywizują rodzica w proces terapeutyczny. Opiekunowie, przychodząc na zajęcia do logopedy, ćwiczą razem z dzieckiem i te same czynności powtarzają w domu. W niedługim czasie po rozpoczęciu terapii rodzice sami zauważają, że nauka mowy ich dziecka p rzest aje być uci ążliwym zadaniem, a staje się nową formą spędzania czasu z dzieckiem, a nawet funkcjonowania całej rodziny. Wychowanie słuchowe ma na celu zainteresowanie dziecka światem dźwięków poprzez dostarczenie mu różnego rodzaju bodźców słuchowych. W każdej sytuacji dnia codziennego należy zwracać uwagę dziecka na dźwięki, które znajdują się wokół nas. W terapii zwraca się uwagę na takie dźwięki otoczenia, które wydają zwierzęta, pojazdy, instrumenty, przyroda (szum drzew, burza, deszcz), różnego rodzaju czynności (pukanie do drzwi, odkurzanie, wbijanie gwoździ, zmywanie czy układanie naczyń itd.), dźwięki ludzkie ( płacz, śmiech, kasłanie, itd.), różne przedmioty (czajnik, klucze, łyżeczka, telefon, itd.). Działania rodzica powinny być świadome i zaplanowane tak, by w efekcie dziecko nauczyło się kojarzyć dźwięki ze zjawiskami i przedmiotami, które je wywołują. Celem wychowania słuchowego jest rozbudzenie u dziecka zainteresowania światem dźwięków, poznawania różnych cech dźwięków oraz rozpo znawanie i rozwój mowy na drodze słuchowej. Wychowanie słuchowe to także ćwiczenia słuchu werbalnego, czyli otaczanie dziecka mową, śpiewem i muzyką. Ponieważ dziecko z wadą słuchu z trudem dostrzega prozody czne elementy wypowiedzi słownej (akcent, rytm, melodia czy intonacja), codzienne śpiewanie, czytanie bajek, krótkich rymowanek oraz słuchanie muzyki uwrażliwia słuch dziecka na te elementy mowy. Prowadząc wychowanie słuchowe, terapeuta zachęca rodziców do tego, by dbali o poprawną, wyrazistą mowę oraz intonację odpowiednią do wypowiadanych przez siebie słów. Rodzic nie powinien obawiać się stosowania tzw. mowy ciała, czyli różnych naturalnych gestów i zacho wań podkreślający ch sens wypowiedzi oraz dużego zaangażowania emocjonalnego w ro zmowie z dzi eckiem. Maluszek lepiej zap amięta przekaz werbalny, gdy będzie on pełen Wychowanie pozytywnych emocji, uśmiechów, zach wytów i dużej ekspresji mimicznej opiekuna. Ucząc mowy, rodzic powinien pamiętać o tym, że naturalną formą aktywności dzieck a jest zabawa. Uczenie poprzez zabawę przynosi większe efekty. Warto w tym miejscu zaproponować rodzicom znane z ich własnego dzieciństwa zabawy paluszkowe ( sroczka kaszkę warzyła, idzie rak nieborak, idzie kominiarz po drabinie lub inne). Te proste i krótkie rymowanki w połączeniu z gestami rąk szybciej zapad ają w pamięć. Dostarczają jednocześnie wielu bodźców słuchowych, mają bogatą linię melodyczną, a co najważniejsze wzmacniają więź rodzica z dzieckiem. Bibliografia: 1. Szuchnik J., Poprzez słuchanie do słowa, Warszawa 2000 r. 2. Rehabilitacja dzieci i młodzieży z uszkodzonym narządem słuchu, Kosmalowa J. (red.) Warszawa Bednarska B., Liwo H., Wasila K., Pierwsze kroki dźwięki słowa. Poradnik dla rodziców małych dzieci z wadą słuchu, Gdańsk Katarzyna Pawelec surdologopeda Łomżyńskie Centrum Rozwoju Edukacji w Łomży Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna Nr 2 w Łomży Pomagamy nie tylko sobie... Od wielu lat uczniowie Zespołu Szkół Technicznych im. gen. Wł. Andersa w Białymstoku z chęcią pracują w wolontariacie. Były to, i są nadal, zbiórki pieniędzy na rzecz hospicjum, żywności i innych artykułów dla potrzebujących, akcje pieczenia i sprzedaży ciast oraz ciepłych kanapek czy też wyjazdy do domu dziecka. Wielokrotnie różne ak cje przeprowadzaliśmy w szkole bądź poza nią w odpowiedzi na apele org anizacji pozarządowych oraz stowarzyszeń. Zach ęcaliśmy naszych wychowanków do udziału, gdyż obecnie każdy zapewne wie, jak ważna dla młodego człowieka jest praca w wolontariacie. Okres przedświąteczny, szczególnie Świąt Bożego Narodzenia, Podlaskie Wieści Oświatowe 11 11

12 Wychowanie sprzyja, by z troską spojrzeć na innych, którym z różnych powodów trudniej jest przygotować świąteczny stół. Wówczas pragniemy pomóc przynajmniej tym, kogo znamy i wiemy, że takiej pomocy potrzebuje. Uśmiech i dobre słowo nie zawsze wystarczą. Każdego roku p rzygotowywaliśmy paczki żywnościowe na święta dla uczniów naszej szkoły, jednak zawsze wiedzieliśmy, iż jest to kropla w morzu potrzeb. Dlatego też w październiku 2012 r. skontaktowałam się z Romualdem Turczyńskim Prezesem Banku Żywności w Suwałkach. Zaproponowałam udział naszej młodzieży w ogólnopolskiej zbiórce oraz poprosiłam o wsparcie naszych wychowanków. Okazało się, iż z takiej pomocy korzystają już uczniowie białostockich szkół, które współpracują ze Stowarzyszeniem Pomocy Rubież w Białymstoku. Na mój mail odpowiedziała Bronisława Tomaszewska, sekretarz stowarzyszenia. Wspólnie ustaliłyśmy zasady współpracy w Świątecznej Zbiórce Żywności. Nasza młodzież 7-8 grudnia 2012 r. kwestowała w dwóch sklepach: w Biedronce przy ul. Choroszczańskiej oraz Komecie przy ul. Wyszyńskiego. W sumie brało udział 15 osób z naszej szkoły. Uczniowie zawsze rzetelnie podchodzili do swoich obowiązków i zadań. Tak było też i tym razem. Witali i żegnali z uśmiechem, serdecznie dziękując ofiarodawcom za przyłączenie się do akcji. Ilość zebranych produktów była większa niźli w ubiegłym roku w tych samych sklepach. Zebraliśmy w sumie 406 kg żywności. Dzięki temu uzyskaliśmy produkty na 26 paczek (waga jednej to ok. 10 kg). Część żywności pochodziła z zasobów Stowarzyszenia Pomocy Rubież, otrzymana w ramach pomocy Unii Europejskiej. Wiele ciepłych słów usłyszeliśmy od Członków Stowarzyszenia o naszej młodzieży, która wykazała się wielką odpowiedzialnością, kulturą i znakomitym zachowaniem. Mamy nadzieję, iż to początek naszej współpracy, która przyniesie wymierne korzyści naszej szkole i stowarzyszeniu. Elżbieta Krystyna Jamiołkowska nauczyciel w ZST Mamo, Tato pobaw się ze mną spotkania integracyjne w Przedszkolu Samorządowym nr 48 Bajkowa Kraina w Białymstoku Rozwój techniki, informatyki, postęp w dziedzinach medycyny, odkrywanie kosmosu to wszystko sprawia, że żyjemy lepiej, wygodniej, pełni dalekosiężnych planów. Niestety to powoduje, że podstawowa komórka społeczna, jaką jest rodzina w niezauważalny sposób zaczyna zatracać wartości, jakimi się powinna kierować opiekuńczość, zrozumienie, bliskość. Aby zapewnić podstawowe potrzeby, rodzice pracują do późnych godzin. Kontakt z dzieckiem w zrozumiały sposób jest ograniczony, a to przecież rodzice są pierwszymi nauczycielami, opiekunami, powiernikami, a co najważniejsze przyjaciółmi własnego dziecka. Dzisiaj, kiedy jesteśmy tak zabieg ani, wciąż brakuje nam pieniędzy i zmuszeni jesteśmy więcej pracować, brakuje już czasu na zabawy z dzieckiem. Usprawiedliwiamy się, że najważniejsze jest, aby dziecko było ubrane, najedzone, uczyło się języków obcych, umiało obsługiwać komputer. Oto zdaniem rodziców istotne rzeczy dla przyszłości naszego dziecka. O tym, że nie tulimy, zbyt mało chwalimy, nie rozmawiamy z dzieckiem o jego problemach i uczuciach, niestety myślimy rzadko lub nawet wcale. A dzieci potrzebują bliskości, uczucia i zrozumienia ze strony mamy i taty. Czas nieubłaganie mija, dzieci rosną, dojrzewają, same stają się rodzicami i najczęściej dają innym to, co otrzymały od swoich bliskich, czego nauczyły się po drodze od innych ludzi. W dzisiejszych czasach dzieci większość dnia spędzają w przedszkolu i te więzi z rodziną się rozluźniają. Stąd w celu wzmacniani a więzi rodzinnych i niejako zmuszenia rodziców do poświęcenia swojego cennego Podlaskie Wieści Oświatowe

13 czasu na wspólną zabawę z dzieckiem w Przedszkolu Samorządowym nr 48 Bajkowa Kraina w Białymstoku organizujemy spotkania integracyjne dla rodziców i dzieci Mamo, Tato pobaw się ze mną. Rodzice bardzo chętnie uczestniczą w takich spotkaniach, których podstawą jest dobra zabawa w miłej i pełnej wzajemnej życzliwości atmosferze. Sami rodzice niejednokrotnie są zdziwieni, jak wspaniale się bawili. Spotkaniom tym towarzyszy wiele emocji, rozluźnienia, spontaniczności, szczerego śmiechu, takiego pełną piersią, szczególnie widocznego wśród dorosłych. Rodzice są świetni: z poczuciem humoru, bez zahamowań i to oni właśnie stwarzają tę cudowną, radosną, ciepłą i wesołą atmosferę. Pewnie udziela im się prawdziwość, szczerość, otwartość i spontaniczność swoich własnych dzieci. Tego powinniśmy my dorośli uczyć się od naszych jeszcze małych pociech. Rodzice potrafią zniżyć się do poziomu dziecka, położyć się z nim na podłodze, popatrzeć na nie od dołu, a nie jak zwykle z góry, poszaleć z nim, a co najważniejsze poświecić swoją Wychowanie uwagę wyłącznie jemu. Patrząc, jak wspaniale rodzice bawią się z dziećmi w naszej Bajkowej krainie, aż nam serca rosną. Bo cóż może być piękniejszego, milszego niż widok uśmiechniętego, szczęśliwego, tulącego się w ramiona rodzica dziecka, które całym sobą mówi Mamo, Tato dziękuję Ci, kocham Cię? I nie trzeba słów, bo to się po prostu czuje. Dzięki takim formom i wielu innym wpierającym rodzinę w wychowaniu staramy się uświadomić rodzicom, jak ważne jest bycie blisko dzieck a, jak je zrozumieć, pomóc wychowywać w klimacie ciepła, bliskości i zaufania. Małgorzata Anna Kiryluk nauczycielka PS nr 48 Bajkowa Kraina w Białymstoku DZIEŃ MAŁEGO SPORTOWCA Dnia r. w Przedszkolu Samorządowym nr 56 odbył się Dzień małego sportowca zorganizowany we współpracy ze studentami drugiego roku Turystyki i R ekreacji, Studiów Stacjonarnych I stopnia Wydziału Zarządzania, Politechniki Białostockiej. Przedsięwzięcie miało na celu promowanie zajęć sportowych, naukę uczciwej rywalizacji i zasad fair play wśród dzieci. W zajęciach wzięły udział dzieci z najstarszej grupy przedszkolnej oraz 13 studentów. Doskonała organizacja i przygotowanie zaowocowały wielkim zaangażowaniem wychowanków. Dzieci w zespołach pod kierunkiem swego kapitana studenta, rywalizowały ze sobą podczas konkurencji sportowych. Każdy kapitan opiekun wzmacniał swoją drużynę, objaśniał zadania i jej kibicował. Pozostali studenci włączyli się aktywnie do zajęć, co dodatkowo budowało pozytywne emocje. Dzięki pomysłowo przedstawionej prezentacji multimedialnej dzieci poszerzyły wiadomości na temat sportu a także miały okazję wykazać się swoją wiedzą podczas wesołego quizu. Studenci stanęli na wysokości zadania przygotowując urozmaicone konkursy dla dzieci. Zabawy sportowe poprzedzała dłuższa rozgrzewka. W ramach zawodów odbyły się konkurencje: tor przeszkód (bieg, slalom), podawanie i toczenie piłki, rzucanie do celu, przenoszenie piłki ping-pongowej na łyżce itp. Przedszkolacy z dużym zapałem brali udział w poszczególnych konkurencjach, zabawach i rozgrywkach. Wielkim przeżyciem dla każdego dziecka było stanięcie na podium - w naszej zabawie wszyscy byli wygrani, każde dziecko stanęło na najwyższym stopniu i wysłuchało fanfar na swoją cześć, otrzymało pamiątkowy dyplom oraz lizakowy medal. Wspaniałym gestem było przekazanie przez studentów podium na rzecz przedszkola. Z pewnością będzie często wykorzystywane, by dawać radość i zadowolenie, dodawać wiary we własne siły małym sportowcom. Na zakończenie dzieci mogły pobawić się z maskotką Jagielonii pszczołą. Chętnie też opowiadały studentom o ulubionych sportach, wykorzystując do tego swoje prace plakaty Sport to zdrowie wykonane na wcześniejszych zajęciach. Oczekujemy, że zainicjowane pomysły na trwale wpiszą się w kalendarz imprez przedszkolnych, a studenci Politechniki Białostockiej staną się częstymi gośćmi w przedszkolu, wspierając młode pokolenie w aktywnym wykorzystywaniu wolnego czasu na sport i zabawy ruchowe. Ewa Gierejko Danuta Dziejma Podlaskie Wieści Oświatowe 13 13

14 Wychowanie Czy w przedszkolu bez zabawek można się nudzić? Przedszkole bez zabawek taka innowacja pedagogiczna została zapoczątkowana już przeszło dziesięć lat temu w Niemczech, Austrii i Szwajcarii. Program miał zapobiegać uzależnieniom dzieci od telewizji oraz gier komputerowych. Wprawdzie ten problem nie dotyka zbyt często dzieci w wieku przedszkolnym, jednak działania profilaktyczne należy rozpocząć jak najwcześniej. Okazuje się bowiem, że dzieci w czasie zabaw zdobywają ważne życiowe umiejętności, takie jak: zdolność komunikowania się z otoczeniem, asertywność i poczucie własnej wartości, które w późniejszych latach chronią je przed uleganiem różnym nałogom. Wychowawcy postanowili namówić dzieci do tego, aby same wymyślały zabawy dla siebie i swoich rówieśników, posługując się własną wyobraźnią, a nie gotowymi zabawkami. Dlatego jednym z założeń projektu Przedszkole bez zabawek jest rozwijanie inwencji twórczej dzieci oraz ich wyobraźni podczas samodzielnego tworzenia własnych zabawek z różnych materiałów. Dzisiejsze dzieci żyją w świecie pełnym zabawek. Pokoje dziecinne przep ełnione są nowoczesnymi, przeważnie plastikowymi gadżetami. Średnio, przedszkolak dostaje po kilka zabawek z okazji swoich urodzin, świąt czy Dnia Dziecka. Często nawet nie pamięta, jakie posiada. Dawniej dzieci samodzielnie tworzyły własne zastawy stołowe z kubeczków po maśle, lepiły ciastka z plasteliny czy laleczki z wyrwanej kępy trawy. Dzisiaj dzieci dostają gotowe, konkretne rzeczy, nie muszą wyko rzystywać wyobraźni do ich tworzenia. Nawet my, dorośli, z sentymentem wspominamy cz asy zab aw w dom, kiedy piekliśmy pączki z piasku, gotowaliśmy zupę z liści, a teraz coraz częś ciej obserwujemy, że nasi milusińscy chętniej siedzą przed tel ewizorem i co chwila proszą o super zabawkę z reklamy. Zastanawiamy się czy zanikła dziecięca umiejętność do wymyślania i tworzenia własnych zabawek? Czy niezbędna do dobrej zabawy jest gotowa, kolorowa zabawka? Dlatego, w naszym przedszkolu postanowiłyśmy powrócić do czasów bez zabawek, aby pokazać dzieciom, jaką wielką siłę ma ich fantazja; jak wiele niepowtarzalnych rzeczy można zrobić samemu, bądź z pomocą rodziców czy nauczyciela. Nasz projekt miał zmobilizować zarówno dzieci, jak i nauczycieli do nowej formy zabawy, dzięki której dziecko wyzwoli swoją kreatywność i samodzielność. W pierwszym dniu akcji panie poin fo rmowały swoi ch podopi ecznych, że zabawki wyjeżdżają na wakacje i wypoczęte wrócą dopiero za miesiąc. We wszystkich salach w naszym przedszkolu zostały tylko puste półki Podlaskie Wieści Oświatowe

15 Co teraz będzie? zastanawiały się wszystkie dzieci. Jednak mimo wielkich obaw, było wspaniale. Wkrótce wszystkie wolne kąciki w przedszkolu (dzięki owocnej i przesympatycznej współpracy z naszymi rodzicami) zapełniły się przeróżnymi kartonami, plastikowymi butelkami, rolkami po papierze toaletowym, ścinkami materiałów, foliowymi workami, włóczką, kolorowymi guzikami i wieloma innymi rzeczami, które na co dzień są bezużyteczne w naszych domach. W każdym dniu tygodnia wszystkie sale przemieniały się w wielkie hale produkcyjne, w których powstawały najbardziej oryginalne i niepowtarzalne zabawki wyczarowan e przez kreatywnych przedszkol aków. Mimo, że niekiedy panował dość duży bałagan, było bardzo spokojnie, ponieważ d zieci stale były czymś zajęte i z wielkim zaang ażowaniem projektowały własne, coraz bard ziej pomysłowe wytwory. Wyobraźnia naszy ch wycho wanków była zaskakująca! Ku naszemu zdziwieniu wkrótce powstały wspaniałe, kartonowe samochodziki; butelkowe pajacyki rozśmieszaczki ; przepiękne foliowo-papierowe stroje oraz fantazyjne korony; niezwykle długi wąż Bazyli stworzony z rolek po papierze toaletowym, a nawet wielka ciężarówka (do wykonania której zaangażowali się chętni rodzice). W grupie starszej dzieci wpadły na pomysł, żeby z różnych, kartonowych pudeł zrobić wielkiego robota. Udał się wspaniale! Dzieci, widząc efekt swojej pracy, już w następnym dniu wykonały prześliczne akwarium oraz ogromną choinkę z plastikowych korków po butelkach. Kiedy pewnego razu Antoś powiedział, że chce ugotować herbatkę natychmiast inne dzieci wpadły na pomysł, że trzeba zrobić kuchenkę. Wspólna praca przyniosła pożądany efekt, już po podwieczorku w sali Kropelek wszyscy pili pyszną, malinową herbatkę z plastikowych kubeczków po jogurtach. Wychowanie Podczas udziału w programie nasi podopieczni byli tak pochłonięci tworzeniem, że nawet nie wspominali o dawnych zabawkach, które wcześniej były w każdej sali. Nikt nie tęsknił za bardzo drogimi gadżetami z reklam i markowych sklepów, ponieważ największą radość sprawia to, co jest zrobione własnymi rączkami. Uśmiechy na twarzach naszych wychowanków i wielkie zadowolenie w ich oczach utwierdziły nas w przekonaniu, że warto było wziąć udział w projekcie Miesiąc bez zabawek. Wszystkie nauczycielki jednomyślnie zadecydowały, że w następnym roku również przeprowadzimy podobny eksperyment. Iwona Romanowska Agnieszka Maciorowska Przedszkole Samorządowe nr 81 w Białymstoku Dar serca akcje charytatywne w Przedszkolu Samorządowym nr 82 w Białymstoku Grudzień to czas przedświ ątecznych porządków, przygotowań oraz refleksji. W Przedszkolu Samorządowym nr 82 w Białymstoku to również czas, kiedy inny człowiek staje się bliski. W grudniu 2012 r. społeczność przedszkolna podjęła trud przygotowania i przeprowadzeni a kilku akcji charytatywnych. Celem zorganizowanych w naszej placówce akcji było: uwrażliwiani e dzieci na cierpienie drugiego człowieka, dostrzeganie wśród nas ludzi potrzebujących, starszych, chorych i opuszczonych, kształtowanie umiejętności dzielenia się z innymi przedświąteczną radością, nadzieją i miłością. Dom Matki i Dzi ecka Na zaret w Wasilkowie W dniach w Przedszkolu Samorządowym nr 82 w Białymstoku przeprowadziliśmy akcję charytatywną na rzecz Domu Matki i Dziecka Nazaret w Wasilkowie. W akcję tę włączyli się nauczyciele, rodzice oraz dzieci uczęs zczające do przedszkola. Akcję zorganizo- Podlaskie Wieści Oświatowe 15 15

16 Wychowanie wały Małgorzata Damszel i Agnieszka Postołowicz. Dzieci dowiedziały się o zbiórce rzeczy dla potrzebujących podczas pogadanki w grupach, zaś rodzice otrzymali ulotki informacyjne na ten temat. Dzięki hojności rodziców udało nam się pozyskać wiele środków pierwszej potrzeby. Dom Opieki Społecznej w Białymstoku Tuż przed świętami Bożego Narodzenia nasze przedszkole włączyło się w kolejną akcję charytatywną pod hasłem Choinka Nadziei. Działanie to jest organizowane przez Fundację Ekologiczną Arka oraz Lasy Państwowe. W dniu 19 grudnia 2012 r. szesnaścioro dzieci z najstarszych grup przeds zkolnych odwiedziło pensjonariuszy Domu Pomocy Społecznej w Białymstoku przy ulicy Świerkowej. Nasza akcja rozpoczęła się od wystosowania prośby do Nadleśnictwa Dojlidy o podarowanie nam żywej choinki. Świerk otrzymaliśmy i wyruszyliśmy z nim do Domu Opieki Społeczn ej przy ulicy Świerkowej w Białymstoku. Przedszkolaki własnoręcznie wykonały ozdoby świąteczne, którymi udekorowały choinkę. Przebrały się w stroje aniołków, gwiazdek, krakowianek oraz Józefa i Maryi z dzieciątkiem, by zaprezentować krótką część artystyczną o tematyce bożonarodzeniowej. Na koniec spotkania, każdy obecny na przedstawieniu mieszkaniec Domu Opieki Społecznej otrzymał prezent od naszych małych artystów. Bardzo cieszymy się, że mogliśmy wziąć udział w tego typu przedsięwzięciu. Dzięki niemu dzieci wniosły odrobinę radości i świątecznego nastroju w życie pensjonariuszy Domu Opieki Społecznej, a dla dzieci była to niezapomniana lekcja wychowawcza. Tak liczny udział dzieci oraz rodziców w obu przedsięwzięciach charytatywnych świadczy o tym, że mimo przedświąteczny ch przygotowań potrafimy na chwilę zatrzymać się i zrobić coś dla innych. Składamy gorące podziękowania wszystkim darczyńcom oraz nau czycielom zaangażowanym w przepro wadzenie obu akcji o charakterze charytatywnym. Beata Szorc-Frankowska Barbara Mironiuk Agnieszka Postolowicz Małgorzata Damszel Podlaskie Wieści Oświatowe

17 Korzenie mojej rodziny tworzenie drzewa genealogicznego Wychowanie Dziś dla Babci słońce mamy i całuski dla Dziadziusia, Dziś życzenia wnuczek składa i piosenki śpiewa wnusia, Aby Babcia i Dziadziunio W zdrowiu długo żyli, Aby uśmiech dla nas mieli W każdej wolnej chwili. Święto Dziadków, od wielu lat, wpisuje się na stałe do uroczystości przedszkolnych i jest to jedno z najważniejszych wydarzeń w życiu małego dziecka. Żadne inne przedszkolne święto nie ma takiej temperatury. Przybywają wystrojone Babcie niektóre prosto od fryzjera. Wchodzą przystojni Dziadkowie, z błyskiem w oku i wyprostowaną sylwetką, często w odświętnych garniturach i krawatach. Każdego roku przedszkolaki przygotowują się do tego święta bardzo starannie i pragną zaskoczyć najbliższych czymś wyjątkowym i nieoczekiwanym. Pięciolatki z grupy Żabki 17 stycznia 2013 roku zaprosiły swoje Babcie i Dziadków do Przedszkola Samorządowego Nr 49 im. Jana Brzechwy w Białymstoku na spotkanie, podczas którego przedstawiły montaż słowno-muzyczny. Były wiersze, inscenizacje, piosenki, taniec z chustkami oraz instrumentacja do dwóch utworów muzyki klasycznej. Niezapomnianym i zaskakującym punktem programu było rapowanie przez chłopców utworu pt. Wyliczanka dla Babci. Dzieci przygotowywały się do uroczystości od kilku tygodni. Z wielkim zapałem i jeszcze większą starannością wykonywały upominki dla swoich Dziadków oraz uczyły się swoich ról. Nie jest to zwykły występ, bo i odbiorcy są niezwykli. Każda Babcia i każdy Dziadek widzi tylko swojego wnuczk a lub wnuczkę. To ona najpiękniej śpiewa, to on najładniej mówi wierszyk, ten mój wnuczek jest taki mądry, a moja Paulinka najładniej tańczy to można wyczytać z ich wzruszonych twarzy gdy patrzą na swoje wnuczęta. Dziadkowie z uwagą oglądają swoje portrety wykonane przez przedszkolaki i z rozbawieniem dostrzegają uchwycone na nich charakterystyczne cechy swojego wyglądu. Spotkanie to było wspaniałym przeżyciem i doświadczeniem dla wszystkich uczestników: dla dzieci ponieważ n auczyły się lepiej panować nad emocjami, utrwaliły zasady kulturalnego zachowania się, bardziej uwierzyły w siebie i swoje możliwości; dla seniorów ponieważ poczuli, jak bardzo są potrzebni i kochani przez wnuczęta. Nie zabrakło także słodkiego poczęstunku. Został on przygotowany wspólnym wysiłkiem ze strony rodziców, nauczycieli i dzieci. Te ostatnie miały wspaniałą okazję do czynnego Podlaskie Wieści Oświatowe 17 17

18 Wychowanie uczestnictwa w przygotowaniach: utrwaliły zasady nakrywania do stołu, ładnego układania serwetek, rozkładania ciasta na talerzykach. Na uroczystości spotkały się trzy a nawet cztery pokolenia rodziny: dziadkowie, rodzice i ich dzieci wnuczęta. Była to doskonała okazja do zaprezentowania się i wyjaśnienia dzieciom na czym polega istota rodziny wielopokoleniowej. Tym bardziej, iż w tegorocznym planie pracy przedszkola założyłyśmy realizację zadania pt. Korzenie mojej rodziny tworzenie drzewa genealogicznego. Do tego przedsięwzięcia zgłosili się zaprzyjaźnieni rodzice Tomka S. Z wielką chęcią podjęli się przeprowadzenia prelekcji na ten temat, uwzględniając zalety i atuty rodziny wielopokoleniowej. Państwo S. to jedna z kilku rodzin w naszym przedszkolu, która dzieli opiekę nad dziećmi z Dziadkami. Babcia na co dzień opiekowała się swoimi wnukami: Tomkiem i Wojtkiem zanim zaczęli uczęszczać do przedszkola. Teraz także często na widok Dziadków Tomek i Wojtek z radością biegną do drzwi. Tata Tomka, w bardzo ciekawy sposób, zwrócił uwagę na pochodzenie swojej rodziny, skąd się wywodzi i skąd wzięły się zwyczaje, które obecnie kultywuje w swojej rodzinie. Zdobywanie in formacji o przodkach sprawia, ze pogłębia się ich tożsamość. Na zakończenie prelekcji Pan S. utworzył na tablicy drzewo genealogiczn e swojej rodziny, posługując się zdjęciami jej członków. Taki przekaz dał dzieciom poczucie porządku i w sposób obrazowy pozwolił lepiej zrozumieć znaczenie pojęcia rodzina w szerszym ujęciu. W dzisiejszych czasach, gdy rodzice mieszkają tyko z dziećmi pojęcie rodziny zawęża się do tych dwóch pokoleń. Dziadkowie są rozumiani jako oddzielna rodzina. Takie spotkania kilku pokoleń pozwalają wszystkim przypomnieć o wartościach ponadczasowych wartości rodziny, której trwałość gwarantuje bezpieczeństwo, spokój i ład wewnętrzny. Kontakt z Babcią i Dziadkiem to żywa lekcja szacunku dla starszych, to warsztaty uczące okazywania uczuć. Tworzenie drzewa genealogicznego rodziny daje możliwość dziecku nawiązania szczególnej więzi ze starszymi pokoleniami. Sama rozmowa z dziadkami, rodzicami lub innymi członkami rodziny pozwala uwrażliwić się na drugiego człowieka, wymianę doświadczeń. Jest to doskonała okazja do poznania rodzinnych anegdot, ale również poważnych faktów spajający ch rodzinę w trudnych sytuacjach i tworzący ch jej historię. Tworząc drzewo z dziećmi, sami poczujemy się jak odkrywcy. Rozmawiając w ten sposób uczymy malca praw rządzących naturą, pokazujemy kolejność zdarzeń, ciągłość historii, bo drzewo genealogiczne to tak naprawdę cały świat rodziny w pigułce. Wiesława Utko Wiesława Filimoniuk PS nr 49 im. Jana Brzechwy w Białymstoku Podlaskie Wieści Oświatowe

19 Anioły prawdziwie radowały się w Dworku Lutosławskich Prezentacje Za nami kolejny wieczór kolęd i pastorałek organi zowany przez Muzeum Przyrody w Drozdowie we współpracy z chórem Szkolne Słowiki ze Szkoły Podstawowej w Jeziorku. Dziecięce kolędowanie w Salonie Dworskim muzeum to już pięcioletnia tradycja. Sam zwyczaj zapraszania Beata Sejnowska-Runo z chórem Szkolne Słowiki dzieci do pałacu Lutosławskich przetrwał dziesiątki lat. Z relacji Marty Niklewicz, wnuczki Marii Niklewicz (ostatniej właścicielki drozdowskiego dworku z rodu Lutosławskich) wiemy, że w Drozdowie kultywowanych było wiele obyczajów integrujących dwór ze wsią. Pani Oczka (Wacława Lignowska, dama do towarzystwa pani Pauliny Lutosławskiej) opisuje świąteczne obiady dla oficjalistów. Pani Marta informuje: Za mojej pamięci, czyli lata 60-80, moja Babka kontynuowała dwa zwyczaje. Co roku wszystkie dzieci przystępujące do pierwszej komunii świętej w parafii drozdowskiej, zapraszane były na poczęstunek i zabawy w ogrodzie. Drugi odbywał się w wielkanocną niedzielę. Dawniej zbierali się przed tarasem fornale i strzelali z batów, za co dostawali poczęstunek i szklaneczk ę wina (drozdowskiego oczywiście). Po wojnie fornali zastąpiła orkiestra Ochotniczej Straży Pożarnej, która grała pod oknami, aż Babcia wyszła i poczęstowała ich winem, browaru już nie było. Tegoroczne kolędowanie w Salonie Dworskim Muzeum Przyrody w Drozdowie z udziałem chóru Szkolne Słowiki ze Szkoły Podstawowej w Jeziorku odbyło się dnia 18 stycznia Scenka jasełkowa o godzinie Gościem specjalnym bieżącej edycji była łomżyńska malarko-poetka, Teresa Adamowska. To niezwykła osoba, zarówno w swoim talencie, jak i w swej skromności. Opowiedział a wszystkim zgromadzonym o sobie i swojej artystycznej drodze. Nasze kolędo wanie było kolędowaniem z aniołami. Nosiło tytuł Aniołowie się radują. A anioły pojawiały się w scenkach inscenizowanych przez uczniów ze Szkoły Podstawowej w Jeziorku, w poezji pani Teresy Adamowskiej z cyklu Betlejem Łomżyńskie prezentowanej przez młodzież z PG w Piątnicy, II LO w Łomży i Zespołu Szkół Mechanicznych i Ogólnokształcących w Łomży oraz w jej obrazach prezentowanych na kartach kalendarza z roku Anioły były też na tegorocznych zaproszeniach i na okładce śpiewnika. Kolejna ciekawostka spotkania z kolędą i pastorałką to jedna ze scen, w której wystąpiły najmłodsi aktorzy, uczniowie klasy II Szkoły Podstawowej w Jeziorku. Scenk a została zaczerpnięta z o ryginalnego tekstu jasełek napisanych przez Wacławę Lignowską, damę do towarzystwa Pauliny Lutosławskiej. Taka okazja sprowokowała do występu naszego przyjaciela Sybiraka, Mariana Paliwodę, który wygłosił z pamięci w gwarze góralskiej słynną Gawędę o Panu Jezusiku. Trudno przecenić inicjatywę, jaką jest rodzinne śpiewanie kolęd. Dzieciaki z chóru Szkolne Słowiki razem ze swoimi bliskimi miło spędziły ten styczniowy wieczór, utrwaliły znane kolędy, nauczyły się nowych pastorałek, swoją postawą zachęciły do czerpania radości ze wspólnego śpiewu. Tym samym podtrzymały w narodzie piękn ą trady cję, która równocześnie wpisuje się w naszą narodową tożsamość. A jeszcze przy tym uruchomiły to, co w nas najlepsze, sporą dozę empatii, która każe patrzeć na drugiego człowieka miłosiernym spojrzeniem i wyzwala w nas... anioła. Na zakończenie pragnę p rzytoczyć słowa współczesnego, bardzo poczytnego brazylijskiego pisarza i poety Paulo Coelho, który twierdzi, że Oblicze twojego anioła ukazuje się zawsze, gdy ze szlachetnością odnosisz się do świata. Jest strumieniem, polem, błękitem nieba. Beata Sejnowska-Runo opiekun chóru Szkolne Słowiki Podlaskie Wieści Oświatowe 19 19

20 Prezentacje Zaklęte pod powiekami czy fotografia odbiera część duszy? Czy fotografia odbiera część duszy? W czym tkwi jej magia i odwieczn a fascyn acja ludzi, by zatrzymać w kadrze czas? Jako miłośniczka tej niewątpliwie pięknej dziedziny postanowiłam to ponownie sprawdzić, organizując III już edycję Wojewód z- kiego konkursu fotograficznego dla gimnazjalistów Zaklęte pod powiekami. Dlaczego gimnazjaliści? zdaniem romantyków dzieci widzą więcej mają zdolność, która przemija wraz z wiekiem, może młodzież w wieku gimnazjalnym dostrzeże w otoczeniu coś, czego my już nie zauważamy. I i II edycja spotkały się z bardzo dużym zainteresowaniem uczniów i opiekunów. Za pierwszym razem nie zdecydo wałam się jednak n a organi zację konkursu w szkole, ale rozstrzygnięcie za pośrednictwem Internetu. Okazało się jednak, że apetyt rośnie w miarę jedzenia i już w zeszłym roku uznałam, że II i kolejne edycje odbędą się w placówce i połączę je z pro fesjonalnymi warsztatami fotograficznymi. Nawiązałam kontakt ze znanymi białostockimi fotografami, którzy zgodzili się obejrzeć i ocenić nadesłane prace oraz poprowadzić warsztaty. Pozostało tylko czekać W wyznaczonym regulaminem terminie wpłynęło około 200 zdjęć ukazujących Białystok wielu kultur, enigmatyczn e zakątki tego niezwykłego miasta i ciekawe montaże zdjęć z przeszłości ze zrobionymi obecnie. Różne formaty, perspektywy, pomysły każda wizja ciekawa, oryginalna, inspirująca. 7 grudnia Jury zadecydowało o przyznaniu nagród następującym osobom: Kategoria Białystok wielu kultur I miejsce: Jessica Pisanko Różne kultury jedno serce ; II miejsce: Mateusz Rajch A po nas zostanie, Za murem przeszłości ; III miejsce: Jędrzej Bania Pod krzyżem. Kategoria Zaklęty Białystok I miejsce: Andrzej Kupras zewicz Urokliwa alejka ; II miejsce: Urszul a Maksimiuk Leniwy poranek, Krywlany Białystok ; III miejsce: Paulina Nikołajuk Jaga w tunelu. Kategoria Białystok dawniej i dziś I miejsce: Maciej Jurewicz Grand Prix konkursu (ufundowane przez właściciela Studia Wasabi Przemysława Sejwę) zajęcia fotograficzne dla zaawansowanych: Mateusz Rajch; Urszula Maksimiuk. 13 grudnia odbyło się długo oczekiwane rozstrzygnięcie połączone Podlaskie Wieści Oświatowe