Kontrowersje wokół terminu przystąpienia Polski do strefy Euro

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Kontrowersje wokół terminu przystąpienia Polski do strefy Euro"

Transkrypt

1 Anna Czerwińska Kontrowersje wokół terminu przystąpienia Polski do strefy Euro Praca dyplomowa Promotor: dr Paweł Szudra Praca przyjęta... Uniwersytet Zielonogórski Wydział Ekonomii i Zarządzania Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy Euro Projekt dofinansowany przez Narodowy Bank Polski Zielona Góra 2015 r.

2 Anna Czerwińska The controversy towards of term to join Poland into the euro zone Diploma Thesis Supervisor dr Pweł Szudra University of Zielona Góra Faculty of Economics and Management Postgraduate Studies: The mechanism of the Euro Area Project part-financed by the National Bank of Poland Zielona Góra 2015r. 2

3 SPIS TREŚCI Strony Wstęp 4 Rozdział 1 Korzyści i koszty związane z wejściem Polski do strefy euro 1.1. Korzyści bezpośrednie Szanse z tytułu przyjęcia Euro Koszty i zagrożenia krótkookresowe Koszty i zagrożenia długo- i średniookresowe...11 Rozdział 2 Istota kryteriów konwergencji 2.1. Kryteria konwergencji nominalnej oraz ich ekonomiczne znaczenie Forma kryteriów konwergencji nominalnej...17 Rozdział 3 Polska a kryteria konwergencji 3.1 Wskaźnik HICP w Polsce w latach Dług publiczny w Polsce w latach Stopy procentowe NBP w latach Badania dotyczące terminu przystąpienia Polski do strefy euro..26 Zakończenie..29 Spis literatury 30 Spis rysunków i załączników

4 Wstęp Kiedy Polska wejdzie do strefy euro? Jest to bardzo często poruszane pytanie. Od 2008 roku, daty te się zmieniały. W 2008 miał być to rok 2011 lub 2012 z kolei w 2010 roku oraz 2011 roku mówiono, że przyjęcie waluty euro będzie w odpowiednim momencie. W tym roku temat wejścia Polski do strefy euro, został przełożony ze względu na wybory parlamentarne. O tym, czy Polska przyjmie wspólną walutę, zadecyduje przyszły parlament. W tegorocznych wyborach prezydenckich startują głośni przeciwnicy zastąpienia złotówki na rzecz euro, co może wynikać z nieznajomości elementarnej wiedzy na temat przystąpienia Polski do strefy euro i w związku z tym nasunął się temat pracy. W pierwszym rozdziale zostały omówione korzyści, szanse oraz koszty i zagrożenia związane z przystąpieniem Polski do strefy euro. Wykorzystane informacje pochodzą z wiarygodnych źródeł wiedzy, zarówno polskich jak i zagranicznych. Rozdział drugi dotyczy istoty kryteriów konwergencji. Zostały tu omówione kryteria konwergencji (oraz ich ekonomiczne znaczenie) takie jak: fiskalne kryterium konwergencji, kryterium stabilności cen, kryterium stóp procentowych, kryterium kursu walutowego, kryterium konwergencji prawnej. Rozdział trzeci przedstawia sytuację polskiej gospodarki w roku teraźniejszym oraz w ubiegłych latach, odnosząc się do kryteriów konwergencji. Został tu przedstawiony wskaźnik HICP, inflacja, dług publiczny, deficyt w Polsce oraz krajach Unii Europejskiej. Przeanalizowane również zostały stopy procentowe Narodowego Banku Polskiego. Ostatnim punktem w tym rozdziale jest przedstawienie wyników badań, dotyczących opinii ekonomistów na temat ewentualnej daty przystąpienia Polski do strefy euro. Badania zostały przeprowadzone przy pomocy kwestionariusz ankiety. Ostatnim punktem w pracy są wnioski jakie nasuwają się z przeprowadzonych badań literaturowych i empirycznych oraz z analizy danych statystycznych. 4

5 Rozdział I KORZYŚCI I KOSZTY ZWIĄZANE Z WEJŚCIEM POLSKI DO STREFY EURO 1.1 Korzyści bezpośrednie Powodem dla którego utworzono strefę euro było osiągnięcie zarówno korzyści ekonomicznych, jak i politycznych. Biorąc pod uwagę cele polityczne ujednolicenie waluty może być dość ważnym krokiem na drodze do pogłębiania integracji europejskiej. Natomiast nadrzędnym celem jest wykształcenie tożsamości europejskiej i utrwalenie silnego poczucia współodpowiedzialności za rozwój Europy jako całość 1. Wspólny obszar walutowy miał za zadanie wspierać gospodarki państw członkowskich (poprzez mechanizmy ekonomiczne). Wspólna waluta miała doprowadzić do między innymi: zmniejszenia ryzyka wahań kursowych, likwidacja kosztów transakcyjnych związanych z wymianą walut narodowych, zwiększenie przejrzystości cen, wzrostu wiarygodności oraz stabilności makroekonomicznej całego obszaru. Bezpośrednie korzyści jakie zostały wyżej wymienione przyczynić się miały do wzrostu wymiany handlowej pomiędzy państwami, pogłębienia oraz integracji rynków finansowych, a także wzrostu inwestycji w przedsiębiorstwach ( w tym też pozyskiwania inwestycji zagranicznych). Z kolei te korzyści, czyli pośrednie miały zwiększyć dobrobyt mieszkańców oraz przyspieszyć wzrost gospodarczy. Eliminacja kosztów wymiany walut jest niewątpliwie najbardziej widoczną korzyścią wiążącą się z przystąpieniem do unii walutowej. Każdy kto chce wyjechać za granicę kraju (chociażby na wakacje) jest narażony na takie koszty. Wymieniając niewielką ilość pieniędzy, nie są to oczywiście kwoty wysokie. Biorąc jednak pod uwagę całą gospodarkę koszty te są znacznie większe. Wg Mendizabal a koszty transakcyjne w wyniku utworzenia strefy euro spadły o 0,69% łącznego PKB państw członkowskich 2. Biorąc pod uwagę Polskę wg Bukowskiego, Dyrdy i Kowala oszczędności te mogłyby wynieść nawet do 15 mld zł. Idąc tym tokiem myślenia warto 1 NBP, Raport na temat pełnego uczestnictwa RP w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej, NBP, Warszawa 2009, s H. R. Mendizabal, Monetary Union and the Transaction Cost Saving of a Single Currency, Review of International Economics, 2002, s

6 zauważyć, że przeciętny Pan Kowalski wyjeżdżając za granicę (przy wspólnej walucie), nie będzie musiał już ponosić kosztów związanych z wymianą walut. Natomiast osoby, które specjalizują się w wymianie walut, mogłyby znaleźć pracę chociażby w bankowości. Kolejną korzyścią, którą warto wziąć pod lupę jest na pewno większa przejrzystość cen. Każde przedsiębiorstwo, chcąc porównać się z innym, na przykład z tej samej branży, ale poza granicami kraju ma nieco utrudnione zadanie. Wiąże się to z tym, że firma porównując swoje przychody z firmą zagraniczną musi również śledzić kurs walutowy ( a to generuje dodatkowe koszty). Sprzedając swój produkt na zagranicznym rynku również niezbędną rzeczą, jaką musi zrobić jest: po pierwsze śledzenie kursu, a po drugie przeliczenie zysków na swoją walutę. W takim wypadku już nasz zysk pomniejsza się o koszty związane ze śledzeniem kursu (ponieważ ktoś to musi robić) oraz o koszty transakcyjne związane z wymianą waluty. Unia walutowa również ograniczy w pewnym stopniu dyskryminację cenową, czyli różne ceny tego samego dobra. Dzięki większej przejrzystości cen, przedsiębiorstwa łatwiej mogą identyfikować miejsca, w których określone grupy towarów mają zbyt wysokie ceny 3. Tak więc wzrost podaży będzie się równał ze spadkiem cen w tych obszarach. Oczywiście nie wszystkie wygórowane ceny dóbr czy usług mogą być wyeliminowane. Idąc śladem Pana Kowalskiego, który spędza wakacje za granicą, oczywiste jest, że posiłki będzie spożywał w miejscowych lokalach, w których cena pomiędzy daniami ( w porównaniu do Polski) jest dwukrotnie większa. Jednakże ceny takich usług, nawet po wprowadzeniu wspólnej waluty, mogą utrzymywać się na takim poziomie na jakim były. Porównywalność cen niesie za sobą wzrost konkurencyjności ( na obszarach o wspólnej walucie), wiąże się to też z obniżeniem barier wejścia na rynek. Oczywiste jest, że większa konkurencja pozytywnie wpływa na całą gospodarkę jak i na konsumenta. Jeśli chodzi o korzyści dla przedsiębiorstw to na pewno wymienić tu można takie zalety jak: wzrost innowacyjności, wzrost efektywności, oraz w dłuższym okresie wzrost gospodarczy. Efekt wahań kursu walutowego jest następną cechą, która spędza sen z powiek polskim przedsiębiorcom. Wiadome jest, że firma zanim sprzeda swoje produkty, najpierw oszacuje swój przyszły zysk. Jednakże sprzedając (czy inwestując) za granicą, 3 N.G. Mankiw, M.P. Taylor, Makroekonomia, PWE, Warszawa 2009, s

7 firmy muszą liczyć się z tym iż mogą wystąpić nagłe wahania kursu walutowego, co może w najgorszym przypadku przynieść stratę w przedsiębiorstwie. Skutkiem takiego myślenia, jest na przykład mniej inwestycji za granicą, czy też strach przed rozszerzeniem dystrybucji na rynki zagraniczne. Wiąże się to z uniemożliwieniem osiągnięcia dodatkowego zysku, który po wyeliminowaniu ryzyka kursowego i kosztów transakcyjnych, byłby możliwy. Zaraz obok korzyści bezpośrednich jakie zostały wymienione, istnieją też korzyści ekonomiczne długookresowe, które są efektem wprowadzenia wspólnej waluty. Pierwszym z nich będzie przyspieszenie tempa wzrostu PKB. Jeśli stopy wzrostu są niestabilne (a więc duże wahania), wzrost ten jest wolniejszy. Przyczyny takiej negatywnej zależności są następujące: niestabilny wzrost obniżenie nakładów inwestycyjnych, spadek inwestycji w kapitał ludzki (oddziałuje to na wielkość PKB), spadająca wiarygodność na rynkach finansowych. Główną zaletą rezygnacji z własnej waluty na rzecz międzynarodowej, jest ograniczenie ryzyka wystąpienia gwałtownych przepływów kapitałów (które są źródłem szoków dla gospodarki). Kolejnym plusem jest fakt, iż wiarygodność prowadzenia polityki pieniężnej przez jeden, wspólny bank jest większa, aniżeli każdy z osobna. Istotne jest również to, że Europejski Bank Centralny jest gwarantem stabilności systemu finansowego strefy euro. Wysokość stóp procentowych jest cechą, która wpływa na wiarygodność makroekonomiczną kraju. Ponieważ im niższy poziom stabilności oraz wiarygodności makroekonomicznej, tym wyższa stopa procentowa. Dzieje się tak, dlatego że inwestorzy zabezpieczają się przed ryzykiem, poprzez większe stopy procentowe. Tak więc niższe stopy procentowe będą oznaczać mniejszy koszt pozyskania gotówki (kapitału dla przedsiębiorstwa), a jednocześnie wzrost stopy zwrotu z inwestycji. 7

8 1.2 Szanse z tytułu przyjęcia euro Szanse jakie płyną z tytułu przystąpienia do strefy euro można inaczej nazwać korzyściami pośrednimi. Zaliczyć do nich można: integrację rynków finansowych, wzrost handlu, wzrost inwestycji oraz wzrost PKB i dobrobytu. Efektem integracji rynków finansowych jest przede wszystkim ułatwienie firmom dostępu do kapitału i obniżenie jego kosztu, co daje wzrost inwestycji. Kolejną pozytywną cechą jest to, że zintegrowane rynki finansowe mogą być skutecznym mechanizmem absorpcji szoków asymetrycznych przez tzw. wygładzanie konsumpcji 4. Wzrost handlu uwarunkowany jest likwidacją wcześnie istniejących barier. Bariery te związane były z wahaniami kursowymi, kosztami transakcyjnymi oraz brakiem przejrzystości cen. Eliminując te wszystkie przeszkody, przedsiębiorstwa mogą łatwiej inwestować, czy sprzedawać na rykach zagranicznych, przez co powiększą swój zysk. Dzięki temu utworzą się też powiązania handlowe pomiędzy poszczególnymi krajami. Wymiana handlowa umożliwić może bardziej efektywne wykorzystanie pracy i kapitału (czynniki produkcji). Poszczególne kraje mogą przenosić swoje zasoby ludzkie oraz kapitał, w te gałęzie gospodarki, które są najbardziej opłacalne. Zwiększenie skali produkcji w tych gałęziach również przyniesie dodatkowe korzyści. Kolejną z zalet wymiany handlowej jest możliwość podpatrzenia technologii. Tak więc, poprzez powiązania z rozwiniętymi technologicznie i innowacyjnymi firmami, przedsiębiorca może wnieść wiele nowych rozwiązań do swojego przedsiębiorstwa, co na rynku krajowym zwiększa jego konkurencje. Związek pomiędzy unią walutową a wymianą handlową pomiędzy jej państwami członkowskimi szacował Baldwin. Jego wyniki badań mówią, iż utworzenie unii walutowej może zwiększyć wolumen wymiany handlowej na poziomie 5-15% 5. Do źródeł wzrostu wymiany handlowej zaliczyć można: po pierwsze zwiększenie firm eksportowych oraz po drugie wzrost wolumenu eksportu (który był realizowany już wcześniej przez firmy uczestniczące w rynku zagranicznym). Wykres 1 przedstawia udział importu wybranych krajów UE w stosunku do udziału całego importu UE w roku 2003 i P. Gajewski w: Mechanizmy funkcjonowania strefy euro, NBP, Warszawa 2014, s R.E. Baldwin The euro s trade effect, Working PaperSeries, 594, European Central Bank,

9 Rysunek 1. Udział importu w stosunku do całego importu UE (%) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. Analizując powyższy wykres, zauważyć można, że prawie we wszystkich krajach udział importu jest większy w 2013 roku. Największy wzrost od 2003 roku zanotowała Estonia (wzrost o 17,6), kolejno Irlandia (7,8) oraz Węgry (6,8). Państwa w którym nastąpił niewielki spadek, to Polska (0,7) oraz Finlandia (2,1). Wzrost inwestycji jest kolejną szansą jaką za sobą niesie wprowadzenie wspólnej waluty. Jeśli chodzi o inwestycje krajowe głównym plusem będzie na pewno: mniejszy koszt pozyskania kapitału, czyli na przykład tańsze kredyty i pożyczki, większa przejrzystość cen, bardziej przejrzyste zasady prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwa, którym krajowy bank nie będzie w stanie uzupełnić kapitału, będą mogły sięgnąć (po wprowadzeniu wspólnej waluty) po środki z banków zagranicznych. Dzięki ujednoliceniu waluty firmy te będą miały dostęp do taniego kapitału w całej strefie euro, co może również zaowocować wzrostem inwestycji. Na dzień dzisiejszy, Polscy przedsiębiorcy mają utrudnione zadanie, chcąc pozyskać kapitał zagraniczny, ponieważ nie posiadamy wspólnej waluty z innymi krajami europejskimi. Zarówno inwestycje krajowe jak i inwestycje, które napływają zza granicy mają szanse wzrosnąć dzięki wspólnej walucie. Bezpośrednio do wzrostu inwestycji zagranicznych przyczynić się może większa stabilność makroekonomiczna oraz eliminacja ryzyka kursowego. 9

10 Szansą wynikającą z utworzenia unii walutowej może być również przyrost PKB oraz zwiększenie dobrobytu. Teoretycznie rzecz ujmując wszystkie wymienione wcześniej korzyści bezpośrednie jak i pośrednie powinny prowadzić do wzrostu gospodarczego. Jednakże w praktyce nie jest łatwo ocenić wpływ wejścia do strefy euro na wzrost gospodarczy, ponieważ na PKB składa się bardzo dużo czynników. 1.3 Koszty i zagrożenia krótkookresowe. Obok korzyści i szans z przystąpienia do strefy euro istnieją również koszty i zagrożenia wynikające z tego procesu. Zagrożenia krótkookresowe mogą wystąpić w okresie przed wprowadzeniem wspólnej waluty, jak i po wprowadzeniu euro. W pierwszym przypadku wiążą się z możliwym zacieśnieniem polityki makroekonomicznej w celu spełniania kryteriów konwergencji, w drugim zaś wynikają z ewentualnego wzrostu cen na skutek ich zaokrąglania w górę 6. Jeśli chodzi o formalne kryteria konwergencji są to: kryterium fiskalne, kryterium stabilności cen, kryterium kursowe, kryterium stóp procentowych oraz kryterium konwergencji prawnej. Aby Polska spełniła wymagania, które umożliwiłyby wejście do strefy euro, konieczne będzie prowadzenie restrykcyjnej polityki makroekonomicznej. Zagrożeniem wynikającym z takiego rozwiązania może być obniżenie tempa wzrostu gospodarczego (przejściowe), a więc także spadek zatrudnienia, a co za tym idzie wzrost bezrobocia. Natomiast ewentualne koszty z tytułu prowadzenia takiej polityki makroekonomicznej dla gospodarki, będą zależały od poziomu inflacji w Polsce. Kryterium kursowe jest kolejnym elementem, który należy spełnić przed przystąpieniem do strefy euro. Oznacza to, iż waluta państwa, czyli w przypadku Polski będzie to złoty, musi przebywać mechanizmie ERM II, przez okres minimum dwa lata. W tym czasie również nie mogą występować duże napięcia. Uczestnictwo w tym mechanizmie opiera się na wyznaczeniu centralnego kursu waluty krajowej wobec euro. Zagrożenie jakie wiąże się z udziałem złotego w tym systemie wiąże się z przewartościowaniem lub niedowartościowaniem waluty. Czyli silna złotówka sprzyjająca importerom, lub słaba złotówka sprzyjająca eksporterom. Koszty związane z pobytem w tym systemie generować mogą interwencje na rynku 6 A. Rogut, w: Mechanizmy funkcjonowania strefy euro, NBP, Warszawa 2014, s

11 walutowym. Sytuacja w której będzie potrzebna interwencja, to taka sytuacja, w której będzie występować duża zmienność kursu. Aby utrzymać stabilny kurs ważnym narzędziem może być wysoki poziom rezerw walutowych ( ich niski poziom może świadczyć o ograniczonych możliwościach obrony kursu). Tak więc stabilny kurs w dużej mierze uwarunkowany jest wysoką wiarygodnością banku centralnego. Bardzo duże znaczenie z punktu widzenia minimalizacji ewentualnych kosztów związanych z pobytem złotego w systemie ERM II ma również koordynacja polityki pieniężnej i polityki fiskalnej 7. Najgłośniejszym wśród społeczeństwa zagrożeniem, jakie wiąże się ze zmianą waluty jest oczywiście wzrost cen, który będzie skutkiem zaokrąglania cen w górę. Jak wiadomo wprowadzenie nowej waluty wiąże się z przeliczeniem obecnych cen na ceny w walucie, którą się przyjmuje. Jednakże ludzie po zmianie cen odczuwają je jako wyższe, tworząc tak zwany efekt iluzji euro, co może negatywnie wpłynąć na całą gospodarkę. Po pierwsze społeczeństwo, sugerując się wyższymi cenami może zażądać wyższej płacy, a po drugie przedsiębiorstwa mogą odczuć spadek siły nabywczej. Istnieje jednak mnóstwo sposobów, aby takiemu zjawisku zapobiec, jak np. podawanie podwójnych cen, zakaz podwyżek przez jakiś okres, czy monitorowanie cen przez właściwe organy. 1.4 Koszty oraz zagrożenia długo- i średniookresowe Do długookresowych kosztów związanych z wejściem Polski do strefy euro jest koszt utraty polityki pieniężnej. Polityka jaką prowadzi bank centralny umożliwia utrzymywanie stabilnych cen w gospodarce. Jednakże przystępując do unii monetarnej automatycznie traci się autonomiczną politykę pieniężną i kursową. Tak więc w przypadku Polski zamiast Banku Centralnego byłby Europejski Bank Centralny, którego polityka pieniężna dostosowana jest do wszystkich krajów unii. Istotnym terminem jaki pojawia się w tym rozdziale jest szok asymetryczny. Ma on miejsce wtedy, kiedy zmiana popytu dotyka jedno państwo lub kilka, w stopniu większym od innych. Wstrząsy asymetryczne zatem będą wpływały na koszt utraty polityki pieniężnej. Jeśli wstrząsy będą po przystąpieniu do strefy euro asymetryczne, wówczas będzie 7 R. Kokoszczyński, Współczesna polityka pieniężna w Polsce, PWE, Warszawa 2004, w: NBP, Mechanizmy funkcjonowania strefy euro, Warszawa 2014, s

12 większy koszt rezygnacji z autonomicznej polityki pieniądza. Natomiast skala kosztów będzie uwarunkowana tym jak autonomiczna polityka pieniężna amortyzuje te koszty. Jak podaje Schadler łączna skala kosztów, które wynikają z utratą autonomicznej polityki kursowej i pieniężnej zależą od: odpowiedniej polityki pieniężnej EBC do potrzeb danego państwa, skuteczności w absorbowaniu szoków, poprzez nominalny kurs walutowy, skuteczności krajowej polityki pieniężnej, która jest prowadzona w okresie globalizacji, efektywności, z jaką funkcjonują alternatywne mechanizmy dostosowawcze. Europejski Bank Centralny ma na celu utrzymanie stabilnych cen w strefie euro. Bank ten bierze pod uwagę dobro wspólnoty, a nie poszczególnego kraju. Nieadekwatność polityki pieniężnej wiąże się z kształtowaniem stóp procentowych, które nie będą odpowiednie dla danych państw. Nieadekwatność ta może mieć charakter cykliczny (zmiany stóp procentowych są nieodpowiednie dla danej gospodarki) oraz strukturalny (stopy procentowe są za niskie lub za wysokie w stosunku do inflacji w danej gospodarce). Poniższy wykres przedstawia stopy referencyjne NBP oraz EBC w latach Rysunek 2. Stopy referencyjne NBP oraz EBC (%) w latach EBC NBP Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Eurostat. Na powyższym wykresie widać, że zarówno w banku polskim jak i europejskim jest tendencja spadkowa referencyjnych stóp procentowych. Jednak wyraźnie też widać, iż stopy NBP są zawsze wyższe od stóp NBP. Obecnie referencyjna wartość stopy NBP wynosi 1,5 % i jest ona pięciokrotnie większa od stopy EBC z 2014, która wynosi 0,3%. Istnieje zależność pomiędzy nieadekwatnością polityki pieniężnej a zróżnicowaniem poziomu rozwoju gospodarczego. Mianowicie im większe jest zróżnicowanie poziomu gospodarczego tym wyższa nieadekwatność strukturalna. Tak 12

13 więc gospodarki o niższym poziomie rozwoju, rozwijać się będą szybciej od tych wysoko rozwiniętych. Im wyższe tempo wzrostu, tym wyższa inflacja (tempo wzrostu cen), co wiąże się z potrzebą wyższej nominalnej stopy procentowej. Biorąc pod uwagę fakt, że w unii są państwa wysoko rozwinięte, jak i słabo rozwinięte, niska stopa procentowa, nie będzie korzystna dla wzrostu gospodarczego dla wszystkich. Obok nieadekwatności strukturalnej jest też nieadekwatność cykliczna wspólnej polityki pieniężnej. Chodzi tu o wystąpienie pro cykliczności, czyli takiej sytuacji, w której w danej gospodarce dochodzi do przesunięcia cyklu koniunkturalnego w stosunku do reszt gospodarek (wchodzących w skład UGiW ). Reasumując koszt utraty autonomicznej polityki pieniądza będzie zależał od odpowiedniej synchronizacji cykli koniunkturalnych, symetryczności szoków oraz szybkości ich absorpcji. Jeśli Polska w tych obszarach będzie zbliżona do reszty państw strefy euro, tym polityka pieniężna EBC będzie odpowiednia dla naszej gospodarki. Kolejny koszt będzie wiązał się z utratą nominalnego kursu walutowego. Będzie on uwarunkowany od rodzajów szoków, jakie dotykają daną gospodarkę. Jeśli będą to szoki nominalne to koszt ten będzie niewielki. Natomiast jeśli większość szoków będzie miała charakter realny, to koszt ten może być znacznie większy. Biorąc pod uwagę zagrożenia średniookresowe, to wymienić tu można: ustalenie kursu konwersji złotego na nieoptymalnym poziomie, czyli niezgodnym z kursem równowagi, zbyt szybki wzrost cen - w stosunku do jej możliwości, efekt Balassy-Samuelsona, oznacza to, że istnieje możliwość wystąpienia wyższej inflacji w krajach rozwijających się niż w krajach rozwiniętych oraz ryzyku realnej aprecjacji kursu walutowego pieniądza kraju wdrażającego reformy względem walut krajów rozwiniętych. Podsumowując zagrożenia średniookresowe jak i długookresowe wiązać się będą z obniżeniem konkurencyjności gospodarki. Jednak przygotowując gospodarkę przed wejściem do strefy euro oraz już po jej wejściu, zagrożenia te nie muszą wystąpić, ponieważ istnieją odpowiednie narzędzia i instrumenty, które gospodarka może wykorzystać niwelując założone koszty i zagrożenia. 13

14 Rozdział II ISTOTA KRYTERIÓW KONWERGENCJI 2.1 Istota kryteriów konwergencji oraz ich ekonomiczne znaczenie Euro wprowadzone zostało 1 stycznia 1999 r. w 11 państwach członkowskich UE. Od tej pory osiem kolejnych krajów przyjęło wspólną walutę (jako ostatnia była to Litwa r.). Obecnie więc dziewięć państw członkowskich UE nie wprowadziło euro, czyli nie uczestniczą one w pełni w unii gospodarczej i walutowej (UGW). Jednak dwa z nich (Dania i Zjednoczone Królestwo) zadeklarowały, że nie będą uczestniczyć w trzecim etapie UGW. Raporty o konwergencji dla tych państw są sporządzane tylko i wyłącznie na ich wniosek. Kraje takie jak Bułgaria, Czechy, Chorwacja, Litwa, Węgry, Polska, Rumunia i Szwecja są na mocy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zobowiązane do wprowadzenia euro. Oznacza to, że muszą dążyć do tego, aby spełnić wszystkie kryteria konwergencji. Teoria konwergencji wskazuje, w których obszarach gospodarki powinny być zbieżne. Gwarantem tego będzie stabilność kursu walutowego, a po wprowadzeniu unii brak wstrząsów asymetrycznych. Wyróżnić tu można: konwergencja stóp procentowych, którą zapewni wspólna polityka pieniężna oraz przejęcie przez organ ponadnarodowy kompetencji monetarnych. konwergencja fiskalna nadmierne zadłużenie się państwa, czy obawa przed tym nie sprzyja inwestorom, co przekłada się na premię za ryzyko, która wchodzi w skład stopy procentowej. Róże podejścia do polityki fiskalnej mogłyby spowodować różnice w stopach procentowych. konwergencja inflacji różna stopa inflacji powoduje różnicę w konkurencyjności (stały kurs lub jego brak może wywołać wstrząsy asymetryczne). konwergencja cykli koniunkturalnych rozbieżności jakie są w poszczególnych fazach cyklu koniunkturalnego, są powodem powstania rozbieżności w popycie i podaży jak również nierównowagi płatniczej. Wyróżnia się dwa typy konwergencji. Pierwsza jest to konwergencja realna, czyli rzeczywista zbieżność procesów, jakie zachodzą w danych gospodarkach. Skutkować może zmniejszeniem prawdopodobieństwa wystąpienia szoków asymetrycznych. 14

15 Obejmuje takie dziedziny jak wydajność pracy, poziom PKB, zgodność cykli koniunkturalnych oraz elastyczność cenową i dochodową produktów. Drugą jest konwergencja nominalna, czyli zgodność podstawowych wskaźników makroekonomicznych gospodarek. Wskaźniki te są warunkiem koniecznym, ale nie wystarczającym dla konwergencji realnej. Kryteria konwergencji w Unii Europejskiej określać powinny, w jakim stopniu gospodarka danego kraju jest zbieżna względem innych państw oraz czy uczestnictwo tego kraju nie spowoduje zakłóceń w funkcjonowaniu UGW. Określone one zostały w sposób ogólny w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską, następnie zostały doprecyzowane przez akty wykonawcze oraz protokoły. Spełnienie ich w sposób trwały jest równoznaczne ze zgodą na przyjęcie przez dany kraj wspólnej waluty. Podstawowym zapisem jest art. 121 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, który nakazuje wszystkim państwom członkowskim uzyskanie wysokiego poziomu konwergencji trwałej poprzez osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen, stabilną sytuację finansów publicznych, odpowiedni poziom długoterminowych stóp procentowych oraz stabilność kursu walutowego. Ocena, czy państwa wypełniają te zobowiązania, wykonywana jest na podstawie ust. 122 przez Europejski Bank Centralny oraz Komisję Europejską. Zasady oceny stopnia realizacji tych kryteriów wg EBC są następujące: integralność i równorzędność aby uzyskać pozytywną ocenę, należy spełnić wszystkie wymienione kryteria, ponieważ wszystkie są równie ważne (nie podziału na kryteria najważniejsze i mniej ważne), rygoryzm normy ilościowe muszą być wypełnione bardzo dokładnie, nie może to być zrobione w sposób przybliżony, trwałość czyli jak trwała jest realizacja tych norm, przejrzystość oraz realność ocena ta powinna być sporządzona w sposób czytelny i prosty, wykorzystując przy tym rzetelne dane. Biorąc pod uwagę wymienione kryteria, można zauważyć, że dotyczą one systemu szeroko rozumianych cen. Pierwsze kryterium, czyli inflacja, a więc ceny. Drugie długoterminowe stopy procentowe, czyli krajowa cena pieniądza. Kolejne kurs walutowy, a więc międzynarodowa cena pieniądza. Jako pierwsze kryterium omówiona zostanie stabilność cen. Jeśli jeden z krajów członkowskich miałby wysoką inflacje, znacznie utrudniałby realizacje działań banku centralnego z obszaru stabilności cen. Z punktu widzenia ekonomicznego, jeśli bank 15

16 ustaliłby politykę pieniężną, która skierowana będzie przeciw zwalczaniu zbyt wysokiej inflacji, biorąc za przykład ten kraj w której jest ona największa, to okazało by się, że jest ona zbyt restrykcyjna względem państw, w których inflacja jest niższa. Jednakże z drugiej strony, jeśli bank centralny nie wziąłby tego pod uwagę, skutkowałoby to zbyt łagodną polityką dla tego kraju. Stopy procentowe w tym przypadku w szczególności, mogłyby się okazać relatywnie niskie. Mogłoby to być przyczyną wzrostu inwestycji i konsumpcji, a to z kolei mogłoby powodować przegrzanie gospodarki. Na poziom długookresowe stóp procentowych z kolei wpływa wysokość premii za ryzyko (wynagrodzenie inwestora z tytułu ryzyka jakie ponosi na rynku) oraz oczekiwania inflacyjne. Stabilne oraz niskie długookresowe stopy procentowe, doprowadzają do tego, że uczestnicy rynku przewidują niższą inflację (w dłuższej przyszłości). Tak więc można stwierdzić, że inflacja będzie niska w sposób trwały. Jeśli chodzi o finanse publiczne, to warto przeanalizować, dlaczego ważną rolę w integracji walutowej odgrywa stabilność finansów. Im kraj ma większy dług, tym bardziej wzrasta obsługa tego zadłużenia. W warunkach, kiedy występuje osłabienie koniunktury obsługa dużego długu mogłaby się okazać wielkim problemem, a nawet prowadzić do niewypłacalności. Innymi skutkami za dużego długu publicznego może być również zły wpływ na potencjał rozwojowy gospodarki. Stabilny kurs z kolei może sprzyjać niższej inflacji. Może się to dziać dzięki mniejszym zmianom cen krajowych dóbr importowanych. Zakładając, że będą to dobra surowców, które wykorzystywane są do produkcji, ich niższa cena jest istotnym czynnikiem kosztotwórczym w przedsiębiorstwie. Poniższy wzór wskazuje na zależność między stopniem konwergencji nominalnej a dynamiką krajowej inflacji (1): INFLt = α +βinflt-1 + β UE INFL UE t-1 +λ + εt INFL jest to inflacja w danym kraju, INFL UE inflacja w strefie euro, (1), gdzie: P/P UE ceny relatywne w danym kraju w stosunku do cen w strefie euro. λ- współczynnik ten, nie powinien być większy od zera, ponieważ oznaczałoby to że ceny krajowe są wyższe od cen europejskich. 16

17 2.2 Forma kryteriów konwergencji nominalnej Osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen może być różnie interpretowane w zależności od kraju. Zmiany cen mogą być obliczane używając różnych wskaźników. Chcąc odpowiedni zmierzyć stabilność cen, należy określić jaki wskaźnik zostanie do tego użyty oraz jakie są dopuszczalne wahania tego wskaźnika. W przypadku kryteriów konwergencji tempo wzrostu cen w kraju, mierzone jest przez Eurostat za pomocą uniwersalnego wskaźnika HICP ( Harmonized Index of Consumer Prices ), który nie może być większy od wartości referencyjnej. Wzór na HICP (2) przedstawia się następująco 8 : = = gdzie: jest ceną dobra (i) w chwili (t), jest również ceną dobra, ale w roku bazowym czyli 0, jest to ilość dobra nabywana w chwili bazowej, jest to udział wydatków na dobro w chwili 0 (we wszystkich wydatkach jakie są ponoszone na nabycie całego koszyka dóbr w chwili 0). Wartość ta kalkulowana jest w oparciu o dane o inflacji, w trzech krajach o najbardziej stabilnych cenach w całej Unii Europejskiej (nie są tu brane pod uwagę kraje, gdzie występuje deflacja, jeśli odstaje ona od tempa inflacji w strefie euro). Następnie wyciąga się z tego średnią arytmetyczną z dwunastu miesięcy. Do tej wartości dodaje się 1,5 punktu procentowego. Jeśli kraj, który chce przyjąć wspólną walutę będzie się mieścił w tych normach oznacza to, że spełnił kryterium stabilności cen. Warto również zauważyć, że średnia ze wskaźnika HICP wyciągana jest ze wszystkich krajów Unii Europejskiej, a nie tylko z wyników uzyskanych przez kraje funkcjonujące w strefie euro. Kryterium stóp procentowych liczone jest podobnie jak poprzednie kryterium. Jest to wskaźnik ilościowy, traktujący za wyznacznik stóp procentowych rentowność długoterminowych (dziesięcioletnich) rządowych papierów wartościowych. W tym przypadku również stopa procentowa nie może być wyższa niż wartość referencyjna. Wartość ta z kolei wyznaczana jest na podstawie trzech państw o najlepszej stabilności, wyznaczając średnią z długookresowych stóp procentowych oraz powiększenie jej o dwa punkty procentowe. 8 P. Boguszewski w: Mechanizmy Funkcjonowania Strefy Euro, NBP, Warszawa 2014, s

18 Jeśli chodzi o kryteria fiskalne, to traktat wspomina o stabilnej sytuacji finansów publicznych. Oznacza to, że kraj nie jest objęty tzw. procedurą nadmiernego deficytu. W ujęciu ilościowym odzwierciedlają to dwa wskaźniki, mianowicie : deficyt finansów publicznych (tzw. sektora general government, tj. rządu centralnego, samorządu lokalnego oraz systemu ubezpieczeń społecznych) nie może być wyższy niż 3% PKB. Warunek ten sformułowany jest jednak w sposób mało kategoryczny w sytuacji, kiedy państwo przekroczy pułap, można wykazać, że stosunek ten zmniejszył się znacznie oraz w sposób stały i osiągnął poziom bliski wartości odniesienia lub przekroczenie wartości odniesienia ma charakter wyjątkowy oraz tymczasowy i stosunek ten pozostaje bliski wartości odniesienia, z kolei drugim wskaźnikiem jest: dług publiczny (sektora general government) nie może być wyższy od 60% rocznego PKB, i tu również ustawa przewiduje ustępstwa, cyt. chyba że stosunek ten zmniejsza się dostatecznie i zbliża się do wartości odniesienia w zadowalającym tempie. Warto zaznaczyć, że z tego łagodzącego kryterium skorzystała Grecja, Belgia czy Włochy przystępując do strefy euro. Pozostałe zapisy Traktatu (które nie dotyczą kryteriów nominalnych), to między innymi udział w mechanizmie kursowym. Wg Traktatu oznacza to poszanowanie zwykłych marginesów wahań kursów, które są przewidziane mechanizmem wymiany walut (przez co najmniej dwa lata), bez dewaluacji z własnej inicjatywy w stosunku do waluty innego państwa członkowskiego oraz bez poważnych napięć. Oznacza to w praktyce konieczność formalnego przystąpienia kraju do mechanizmu ERM2 oraz utrzymywanie stabilnego kursu własnej waluty w określonych widełkach (zasadniczo ±15% względem ustalonego kursu centralnego). Warto się jednak zastanowić, czy na pewno jest konieczność formalnego wejścia przez państwo do tego mechanizmu. Pojawiły się nawet propozycje, aby kryterium to zostało spełnione, jeśli waluta kraju przez dwa lata charakteryzowała się stabilnym kursem. Zgodność prawa krajowego jest też dodatkowym kryterium. Oznacza to, że ustawodawstwo danego kraju powinno być zgodne z statutem Europejskiego Banku Centralnego oraz z Traktatem. Reasumując każde z kryteriów konwergencji nominalnej są tak samo ważne. Jednakże jedne z kryteriów są łatwiejsze do spełnienia tj. stabilność cen, stabilność waluty, inne zaś ciężko spełnić jak na przykład kryteria fiskalne. Jak Polska prezentuje się w wybranych kryteriach zostanie omówione w rozdziale trzecim. 18

19 ROZDZIAŁ III POLSKA A KRYTERIA KONWERGENCJI 3.1 Wskaźnik HICP w Polsce w latach Nadal nie wiadomo, kiedy Polska wejdzie do strefy euro. Od 2008 roku, daty te się zmieniały. W 2008 mówiono, że do unii walutowej Polska wejdzie w 2011 lub 2012 roku. W 2009 roku data ta już zmieniła się na 2015 rok. W 2010 oraz 2011 mówiono, że przyjęcie waluty euro będzie w odpowiednim momencie. W tym roku temat wejścia Polski do strefy euro, został przełożony ze względu na wybory parlamentarne. O tym czy Polska przyjmie wspólną walutę, zadecyduje przyszły parlament (m.in. poprzez blokadę w konstytucji, której nie da się zmienić uzyskując 2/3 głosów) Jak już powszechnie wiadomo I turę wyborów prezydenckich wygrał kandydat PiS Andrzej Duda, który jest głośnym przeciwnikiem zastąpienia złotówki na rzecz euro. Istnieje więc ryzyko, że europoseł (który najwyraźniej nie posiada elementarnej wiedzy na temat wprowadzenia euro), zrobi wszystko, aby nie doszło do integracji walutowej w Polsce. Przyjmując jednak bardziej optymistyczny scenariusz - parlament będzie chciał, aby Polska weszła do strefy euro - wiąże się ze spełnieniem kryteriów konwergencji. W rozdziale tym znajdzie się odpowiedź na pytanie jak kształtują się wybrane wskaźniki w Polsce i w UE. Pierwszym z nich będzie wskaźnik HICP z ang. Harmonised Index of Consumer Proces, czyli zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych. Jak kształtował się on w Polsce w poszczególnych latach przedstawia poniższy wykres. Rysunek 3. Wskaźnik HICP dla Polski w latach ,0 Polska 220,0 210,0 200,0 190,0 180,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. 19

20 Analizując wykres, zauważyć można, że na początku roku 2010 wartość HICP była najmniejsza, wynosiła ona wówczas 198,1. Od tego też roku wskaźnik ten zaczął stopniowo wzrastać, aż do połowy 2012 roku, gdzie uzyskał wynik 216,5. Od tego momentu przez kolejne lata, aż do połowy roku 2014 był mniej więcej na tym samym poziomie. Od października 2014 roku do stycznia 2015 roku wskaźnik ten zmalał o 1.6. Świadczy to tym, że poziom cen w Polsce jest stabilny, nie ma dużych skoków wzrostowych ani spadkowych, co jest ewidentnie zaletą. Jeśli chodzi o inflację w Polsce mierzoną poprzez HICP w poszczególnych latach od 2003 roku, to została ona przedstawiona na rysunku nr 4. Rysunek 4. Inflacja (HICP) w Polsce w latach (%) Polska 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. Na powyższym wykresie widać ż od roku 2003 do ubiegłego roku inflacja w Polsce się znacznie zmieniała. Rok 2003 cechował się inflacją na poziomie 0,7%, ale już w roku 2004 wynosiła 3,6%, co jest bardzo dużym skokiem. Kolejne dla lata miały tendencje spadkową ( ,2 %, ,3%), zaś kolejne dwa tendencją wzrostową. To właśnie w 2008 roku poziom inflacji był największy i wynosił 4,2%. Do roku 2010 inflacja zmalała o 1,5 pkt. procentowego. W 2011 roku poziom inflacji znów zbliżył się do 4%. Od roku 2012 do 2013 nastąpił największy spadek aż o 2,5%. W poprzednim roku inflacja ta wynosiła najmniej, bo tyko 0,1%. Biorąc pod uwagę kryterium inflacyjne Polska w 2014 roku spełniła to kryterium. Średnią inflację wyliczoną na podstawie dwudziestu ośmiu krajów Unii Europejskiej od roku 2003 do 2014 przedstawia wykres 5. 20

21 Rysunek 5. Inflacja (HICP) dla 28 krajów UE w latach (%) 4 EU (28 krajów) 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. Analizując dane z powyższego wykresu widać, że od 2003 roku do roku 2007 średnia stopa inflacji w UE jest mniej więcej na podobnym poziomie. Waha się od 2,1% do 2,4%. W 2008 roku tak jak w przypadku Polski średni stopień inflacji w UE był największy i wynosi 3,7%. Jest to mniejsza inflacja niż w Polsce w tym samym roku o 0,5%. Świadczy to o tym, że nie tylko w Polsce nastąpił wzrost cen, ale również w innych krajach członkowskich. Być może było to spowodowane kryzysem gospodarczym z tego roku. Kolejny 2009 rok niesie za sobą największy spadek stopy procentowej, mianowicie o 2,7%, tak więc inflacja zbliżyła się do poziomu 1%. Następne dwa lata charakteryzują się tendencją wzrostową ( ,1%, ,1%). Od roku 2012 średni poziom inflacji w krajach UE spada, wynosi kolejno : 2,6%, 1,5%, 0,6%. Warto również zauważyć, że średni poziom inflacji krajów UE w ostatnim roku jest większy od poziomu inflacji w Polsce, która wyniosła w 2014 roku 0,1%. Odnosząc się w ten sposób do kryterium inflacyjnego z Maastricht, można by rzec, że Polska idzie w dobrym kierunku do spełnienia tego kryterium. Oczywiście, żeby wyliczyć, czy na pewno Polska spełnia w tym roku tą część konwergencji potrzebne byłyby jeszcze dane trzech krajów o najmniejszej stopie inflacji w tym okresie. 21

22 3.2 Dług publiczny w Polsce w latach Dług publiczny jest kolejnym ważnym kryterium, które Polska musi spełnić, aby przystąpić do strefy euro. Stabilna sytuacja finansowa sektora publicznego jest dość ważną kwestią. Istnienie prosta zależność, mianowicie im wyższy dług, tym wyższy koszt obsługi tego długu. Poniższy rysunek pokazuje jak kształtował się dług publiczny w Polsce od roku 2000 do roku Rysunek 6. Dług publiczny Polsce w latach (% PKB) 60 Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. Na powyższym wykresie widać udział długu publicznego w PKB. Od roku 2000 do roku 2003 wartość długu publicznego rosła. W poszczególnych latach zmieniało się to następująco: 2000 r. 36,5; 2001 r. - 37,3; ,8; ,6. Od roku 2003 do 2007 dług publiczny był na mniej więcej takim samym poziomie, wahał się w przedziałach 44,2 47,1. Kolejne sześć lat cechowały się tendencją wzrostową. Od roku 2008 do roku 2013 udział długu publicznego w PKB zwiększył się o 9,1 %. Dopiero w ubiegłym roku nastąpił spadek długo publicznego, który wynosił 50,1. Odnosząc się do kryterium konwergencji o stabilności finansów publicznych warto zauważyć, że Polska w każdym z roku, począwszy od 2003, skończywszy na ubiegłym nie przekroczyła wartości 60% długu publicznego. Oznacza to tym samym, że spełnia warunek z Traktatu odnośnie długu publicznego. Dług publiczny w Polsce, a dług publiczny w innych krajach Unii Europejskiej w ostatnim roku 2014, przedstawiony został na rysunku 7. 22

23 Rysunek 7. Dług publiczny w wybranych krajach UE w 2014 r. (% PKB) Belgium Bulgaria Czech Republic Denmark Germany Ireland Greece Spain France Croatia Italy Cyprus Lithuania Luxembourg Hungary Austria Poland Portugal Romania Finland Sweden United Kingdom Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. Powyższy wykres pokazuje jak Polska wypadła na tle innych krajów członkowskich. Już na pierwszy rzut oka widać, że udział długu publicznego w Polsce względem innych krajów nie jest na najwyższym poziomie. Największy dług publiczny w ostatnim roku zanotowała Grecja (co było do przewidzenia), następnie Portugalia (130,2) oraz Włochy (132,1). Najmniejszy udział długu w ostatnim kraju posiadał Luksemburg, gdzie wartość ta wynosiła 23,6. Kolejne kraje z małym długiem publicznym to: Bułgaria (27,6), Rumunia (39,8), Litwa (40,9), Czechy i Szwecja (43,9) oraz Dania (45,2). Warto zaznaczyć również, że udział długu publicznego w PKB w Polsce w 2014 roku była niższa niż w Niemczech, czy Francji. Różnica między Niemcami a Polską wynosiła 24,6 punkty procentowe, natomiast między Polską a Francją 44,9. Oczywiście te kraje już są w strefie euro, więc one nie muszą spełniać kryteriów konwergencji. Jeśli jednak byłoby inaczej, to wówczas z takimi wynikami, nie spełniłyby kryterium dotyczącego stabilności finansów publicznych. Biorąc pod uwagę Polskę i kryterium stabilności finansów publicznych, to w 2014 spełniliśmy to kryterium, co mogłoby oznaczać, że kolejny krok zbliżający polską gospodarkę do przyjęcia wspólnej europejskiej waluty został zrobiony. Kolejnym ważnym punktem w konwergencji jest deficyt publiczny. Czyli ujemny stan salda, kiedy wydatki budżetu są większe niż dochody. Jeśli kraj wychodzi na plus, oznacza to, że ma nadwyżkę budżetową. Poniższy wykres prezentuje deficyt lub nadwyżkę w wybranych krajach UE w ostatnim roku. 23

24 Rysunek 8. Deficyt/nadwyżka w wybranych krajach UE w roku (%PKB) Denmark Germany Czech Republic Belgium Bulgaria Ireland Greece Italy France Spain Croatia Luxembourg Lithuania Romania Hungary Austria Sweden Poland Finland Portugal United Kingdom Cyprus Norway Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. Na wykresie 8 od razu widać przewagę państw z deficytem budżetowym, aniżeli z nadwyżką. Krajem, który najbardziej odstaje od reszty jest niewątpliwie Norwegia, która cechuje się nadwyżką 9,1. Kolejne trzy kraje, które mają nadwyżkę, to Dania (1,2) Niemcy (0,7) i Luksemburg (0,6). Największy z kolei deficyt z wybranych krajów UE posiada Cypr, gdzie jego wartość wynosi -8,8. Polska na tle innych krajów, jest mniej więcej w środku. Deficyt budżetowy tu wyniósł 3,2. Odnosząc podane dane do kryterium dotyczącego deficytu budżetowego, który nie powinien przekraczać 3% PKB - Polska przekroczyła nieznacznie ten limit. Nie oznacza to, że w ubiegłym roku kraj nasz nie spełniłby tego kryterium. Warunek ten posiada pewne ale, które umożliwiają mimo przekroczenia wartości, zaliczenie tego wyniku. Reasumując te trzy podane wskaźniki w Polsce, można stwierdzić, że Polska chcąc wejść do UE w 2015 roku, zaliczyłaby kryterium długu publicznego, deficytu (z małym naciągnięciem) oraz inflacji. 3.3 Stopy procentowe NBP w latach W krajach strefy euro stopy procentowe ustala Europejski Bank Centralny, którego prezesem od 2011 roku jest Mario Draghi. W Polsce natomiast zajmuje się Narodowy Bank Polski pod przewodnictwem od 2010 roku Marka Belki. Przyjmując wspólną europejską walutę, krajowy BC zastąpiłby EBC. 24

25 W Polsce należącej do strefy euro obowiązywałyby takie same stopy procentowe jak w innych krajach do niej należących. Poniższy wykres przedstawia stopy procentowe (referencyjną, lombardową, redyskontową weksli oraz stopę depozytową) od 1998 do 2015 roku. Rysunek 9. Stopy procentowe NBP w latach (%) Stopa referencyjna Stopa lombardowa Stopa redyskonta weksli Stopa depozytowa Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. Analizując powyższy wykres widać, że od roku 1998 poziom stóp procentowych radykalnie się zmienił. Tak jak w roku 1996 stopa redyskontowa opiewała na 24% tak w roku 2015 wynosi 1,5%, co daje gigantyczną różnicę. Wszystkie stopy procentowe mniej więcej zmieniają się tak samo, a więc rosną i spadają jednocześnie. Największy spadek stóp zaczął się od roku 2000 i trwał do roku Od roku 2003 spadek ten był wolniejszy, czasem też nastąpił niewielki wzrost. Od roku 2013 stopy procentowe znów maleją, biorąc pod uwagę stopę referencyjną, to w roku 2013 wynosiła 2,5%, w roku %, a teraz wynosi 1,5%. Malejące stopy procentowe są oczywiście bardzo dobrym sygnałem. Jednakże przyjmując wspólną walutę, stopy te mogłyby być niższe. Przykładowo w 2014 roku stopa EBC wynosiła 0,3 %, natomiast w BC w Polsce 2%. Jest to pięciokrotnie więcej niż w krajach strefy euro. Reasumując, poprzez przystąpienie do strefy euro, Polska przyjmie dużo niższe stopy procentowe, co jest kolejnym argumentem, przemawiającym za wspólną walutą. 25

26 3.4 Badania dotyczące terminu przystąpienia Polski do strefy euro W rozdziale tym zostaną przedstawione wyniki badań, dotyczące terminu w jakim Polska ma szansę wejść do strefy euro. Do poznania opinii na ten temat, została stworzona ankieta, składająca się łącznie z sześciu pytań (w większości zamkniętych). Kwestionariusz skierowany był do 30 osób, które mają wykształcenie ekonomiczne. Na pytania odpowiadali głównie absolwenci studiów wyższych w wieku od 22 do 37 lat. Pytanie zaczynające ankietę, dotyczyło preferencji badanych odnośnie wejścia Polski do strefy euro, a więc czy są za, czy przeciw. 80 % badanych wyraziło swoją chęć do przyjęcia euro, natomiast pozostałe 6 osób uznało, że nie chcą aby polska weszła do strefy euro. Osoby, które w pytaniu pierwszym zaznaczyły odpowiedź nie, nie potrafiły w sposób racjonalny wytłumaczyć, dlaczego nie są za zmianą waluty. Odpowiedzi jakie padały to cyt. jesteśmy w Polsce i powinna być polska waluta, nie, bo nie, nie, ponieważ będą wyższe ceny. Odpowiedzi tych udzieliły osoby w wieku lat (a więc są to świeżo upieczeni absolwenci) i wynikać mogą z braku elementarnej wiedzy na temat strefy euro. Być może już na studiach powinien być przedmiot, który uświadomi młodym polskim ekonomistom funkcjonowanie strefy euro. Kolejne trzy osoby nie są zwolennikami euro ze względów politycznych. Najprawdopodobniej są zwolennikami A. Dudy i tak jak on, nie posiadają dostatecznej wiedzy na temat przystąpienia Polski do strefy euro. Drugie pytanie dotyczyło korzyści jakie płyną przystąpienia do strefy euro. W tym pytaniu nie było narzuconych odpowiedzi, respondent sam mógł wyrazić swoje zdanie. Głównie korzyści wg badanych dotyczyły ceny i kosztów. Ranking odpowiedzi przedstawia poniższa tabela. Tab. 1. Ranking korzyści. Miejsce Korzyść 1. Redukcja kosztów transakcyjnych i ryzyka kursowego. 2. Przejrzystość cen. 3. Zmniejszenie oprocentowania kredytów. 4. Wzrost inwestycji. 5. Zwiększenie prestiżu Polski. Źródło: Opracowanie własne, na podstawie badań ankietowych. Analizując odpowiedzi zauważyć można, że ekonomiści upatrują korzyści z wejścia do strefy euro, poprzez przede wszystkim redukcje kosztów transakcyjnych 26

27 oraz zniesienie ryzyka kursowego. Przejrzystość cen również jest jedną z najlepszych korzyści. Dla pięciu osób ważną korzyścią będzie zmniejszenie oprocentowania kredytów. Osoby te, mogą być przedsiębiorcami, którzy będą mogli wziąć tańszy kredyt po wejściu do strefy euro, co poskutkuje na przykład wzrostem inwestycji, która również jest na 4 miejscu w rankingu udzielanych odpowiedzi. Poprzez wzrost inwestycji, może zwiększyć się prestiż Polski na świecie (odpowiedziały tak 3 osoby). Kolejne pytanie dotyczyło ważności poszczególnych kryteriów konwergencji. Większość respondentów uważa kryterium stabilności cen za najważniejsze (50%). Do wyboru również była odpowiedź, że wszystkie kryteria są bardzo ważne ( i tak odpowiedziało kolejne 30%). Odpowiedzi jakie nie padły ani razu to: fiskalne kryterium konwergencji oraz kryterium kursu walutowego. Na pytanie, które z kryteriów konwergencji jest najtrudniejsze do spełnienia, odpowiedzi były następujące: Rysunek 10. Kryterium konwergencji najtrudniejsze do spełnienia ankieta. Wszystkie kryteria Kryterium konwergencji prawnej Kryterium kursu walutowego Kryterium stóp procentowych Kryterium stabilności cen Fiskalne kryterium konwergencji 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych. Wg badanych ekonomistów, jednogłośnie kryterium konwergencji prawnej jest najtrudniejszym kryterium do wykonania. Odpowiedzi te wynikać mogą z sytuacji politycznej kraju. Ażeby Polska mogła wejść do strefy euro, należałoby zmienić Konstytucję, a to nie jest możliwe z 2/3 głosami w sejmie. Kryterium walutowe oraz odpowiedź wszystkie kryteria uzyskały po 17% głosów. Kolejne trzy odpowiedzi były zaznaczane tylko jeden raz. Jeśli chodzi o opinie na temat tego, czy Polska ma szanse spełnić wszystkie kryteria konwergencji, to znaczna większość (75%) uważa, że jest to możliwe. Biorąc pod uwagę obecne wskaźniki, które zostały omówione w pracy, to rzeczywiście 27

28 wszystko na to wskazuje. Przeszkodą może być kryterium prawne, które już zależy od parlamentu. Ankietę kończyło pytanie dotyczące ewentualnej daty wejścia Polski do strefy euro. Respondenci mieli do wyboru trzy odpowiedzi (za trzy lata, 2-5 lat, powyżej 5 lat). Wybierając trzecią opcje, konieczne było uzasadnienie swojej decyzji. Wyniki przedstawiały się następująco: Rysunek 11. Przypuszczalna data wejścia Polski do strefy euro. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% za 2 lata 2-5 lat powyżej 5 lat Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych. Najwięcej badanych ekonomistów (szesnastu), uważa, że Polska wejdzie do strefy nie wcześniej niż za pięć lat. Najczęściej odpowiedź tą argumentują tym, że w Polsce nie ma rządu, który podejmie odpowiednie kroki ( jak na przykład zmiana konstytucji ), ażeby przystąpić do strefy euro. Niektórzy uważają, że społeczeństwo polskie nie posiada dostatecznej wiedzy na temat funkcjonowania strefy euro, w związku z tym są jej przeciwnikami. Również starsze społeczeństwo, które jest emocjonalnie związane ze swoją walutą, powoduje to, że data ta staje się bardziej odległa. Ostatnim powodem jaki wymieniali ekonomiści, była za słaba gospodarka. Za wczesne wprowadzenie euro przy niedostosowanej gospodarce, mogłoby spowodować wiele szkód (respondenci powołali się na przykład Grecji). Reasumując, ekonomiści (ci o zdrowych zmysłach), są za wejściem Polski do strefy euro. We wspólnej walucie widzą dużo korzyści. Główną z nich jest redukcja kosztów transakcyjnych i eliminacja ryzyka kursowego. Jeśli chodzi o rok w którym Polska mogłaby przyjąć wspólną walutę, to jednak jest to termin odległy (powyżej 5 lat), a głównym tego powodem jest nieodpowiedni rząd. 28

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 14 i 15 Polska w strefie euro

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 14 i 15 Polska w strefie euro Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz Wykład 14 i 15 Polska w strefie euro http://www.zie.pg.gda.pl/~jwo/ email: jwo@zie.pg.gda.pl Czy opłaca się wejść do strefy euro? 1. Rola

Bardziej szczegółowo

Warunki uzyskania zaliczenia z przedmiotu, na którym słuchacz studiów podyplomowych był nieobecny

Warunki uzyskania zaliczenia z przedmiotu, na którym słuchacz studiów podyplomowych był nieobecny Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej VII edycja Rok akademicki 2015/2016 Warunki uzyskania zaliczenia

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej 1. Model Mundella Fleminga 2. Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej 3. Skuteczność polityki monetarnej i fiskalnej w warunkach

Bardziej szczegółowo

Korekta nierównowagi zewnętrznej

Korekta nierównowagi zewnętrznej Wykład 4 Korekta nierównowagi zewnętrznej Plan wykładu 1. System kursu walutowego 2. Korekta przy sztywnym kursie 1. System kursu walutowego W systemie płynnych kursów walutowych cena waluty jest wyznaczona

Bardziej szczegółowo

Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski

Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski Załącznik do uchwały nr 548 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych prowadzonych na Wydziale Ekonomii i Zarządzania Studia podyplomowe Mechanizmy

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Strona1 Monika Borowiec Scenariusz zajęć edukacyjnych nr 2.10 Temat zajęć: Sprawdzian z działu 2 1. Cele lekcji: Uczeń: sprawdza stopień opanowania wiedzy i umiejętności z działu 2, zna podstawowe pojęcia

Bardziej szczegółowo

Wyzwania dla polityki makroekonomicznej na drodze do wspólnej waluty. Doświadczenia krajów strefy euro

Wyzwania dla polityki makroekonomicznej na drodze do wspólnej waluty. Doświadczenia krajów strefy euro Wyzwania dla polityki makroekonomicznej na drodze do wspólnej waluty Doświadczenia krajów strefy euro Przeprowadzone na potrzeby Raportu analizy NBP (2009) wskazują, że: w perspektywie długookresowej przyjęcie

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA

MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Wykład: MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Aktorzy gry rynkowej RZĄD FIRMY GOSPODARSTWA DOMOWE SEKTOR FINANSOWY Rynki makroekonomiczne Zasoby i strumienie STRUMIENIE ZASOBY Strumienie: dochody liczba

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Po co komu Unia Europejska i euro? Prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska (Katedra Integracji Europejskiej im. Jeana Monneta; www.kawecka.eu) Poprzedniczka strefy euro Łacińska

Bardziej szczegółowo

Unia walutowa korzyści i koszty. Przystąpienie do unii walutowej wiąże się z kosztami i korzyściami.

Unia walutowa korzyści i koszty. Przystąpienie do unii walutowej wiąże się z kosztami i korzyściami. Unia walutowa korzyści i koszty rzystąpienie do unii walutowej wiąże się z kosztami i korzyściami. Korzyści: Eliminacja ryzyka kursowego i obniżenie ryzyka makroekonomicznego obniżenie stóp procentowych

Bardziej szczegółowo

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Konwergencja nominalna a konwergencja realna kiedy będzie możliwe wprowadzenie euro? Joanna

Bardziej szczegółowo

FINANSE. Rezerwa obowiązkowa. Instrumenty polityki pienięŝnej - podsumowanie. dr Bogumiła Brycz

FINANSE. Rezerwa obowiązkowa. Instrumenty polityki pienięŝnej - podsumowanie. dr Bogumiła Brycz Rezerwa obowiązkowa FINANSE dr Bogumiła Brycz Zakład Analiz i Planowania Finansowego Rezerwa obowiązkowa - częśćśrodków pienięŝnych zdeponowanych na rachunkach bankowych, jaką banki komercyjne muszą przekazać

Bardziej szczegółowo

Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate?

Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate? Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate? Od czego zależy rozwój i dobrobyt? Uniwersytet w Białymstoku 17 maja 2012 r. dr Anna Gardocka-Jałowiec EKONOMICZNY UNIWERSYTET

Bardziej szczegółowo

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK 29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów

Bardziej szczegółowo

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003

Bardziej szczegółowo

Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego

Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania Poglądy wyrażone przez autora nie stanowią

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw

dr Bartłomiej Rokicki Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw Kryzysy walutowe Modele pierwszej generacji teorii kryzysów walutowych Model Krugmana wersja analityczna

Bardziej szczegółowo

Spis treêci. www.wsip.com.pl

Spis treêci. www.wsip.com.pl Spis treêci Jak by tu zacząć, czyli: dlaczego ekonomia?........................ 9 1. Podstawowe pojęcia ekonomiczne.............................. 10 1.1. To warto wiedzieć już na początku.............................

Bardziej szczegółowo

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 2 grudnia 2015 r.

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 2 grudnia 2015 r. Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 2 grudnia 2015 r. Na posiedzeniu członkowie Rady dyskutowali na temat polityki pieniężnej w kontekście bieżącej i przyszłej sytuacji

Bardziej szczegółowo

Sytuacja gospodarcza Polski

Sytuacja gospodarcza Polski Sytuacja gospodarcza Polski Bohdan Wyżnikiewicz Warszawa, 4 czerwca 2014 r. Plan prezentacji I. Bieżąca sytuacja polskiej gospodarki II. III. Średniookresowa perspektywa wzrostu gospodarczego polskiej

Bardziej szczegółowo

Endogeniczność kryteriów OOW/ Otwartość gospodarki i kurs walutowy

Endogeniczność kryteriów OOW/ Otwartość gospodarki i kurs walutowy Endogeniczność kryteriów OOW/ Otwartość gospodarki i kurs walutowy Do połowy lat 90. badania empiryczne nie potwierdzały hipotezy o negatywnym wpływie wahań kursów na handel zagraniczny Obstfeld (1997),

Bardziej szczegółowo

Pomiar dobrobytu gospodarczego

Pomiar dobrobytu gospodarczego Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Pomiar dobrobytu gospodarczego Uniwersytet w Białymstoku 07 listopada 2013 r. dr Anna Gardocka-Jałowiec EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL

Bardziej szczegółowo

Polska bez euro. Bilans kosztów i korzyści

Polska bez euro. Bilans kosztów i korzyści Polska bez euro Bilans kosztów i korzyści Warszawa, marzec 2019 AUTORZY RAPORTU Adam Czerniak główny ekonomista Polityka Insight Agnieszka Smoleńska starsza analityczka ds. europejskich Polityka Insight

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 11 Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce otwartej Diagram Swana

Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 11 Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce otwartej Diagram Swana Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 11 Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce otwartej Diagram Swana Leszek Wincenciak Wydział Nauk Ekonomicznych UW 2/26 Plan wykładu: Prosty model keynesowski

Bardziej szczegółowo

Monitor konwergencji nominalnej

Monitor konwergencji nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 5 / 1 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 69 36 69 36 fax (+8 ) 69 1 77 e-mail: dziennikarze @mofnet.gov.pl

Bardziej szczegółowo

EURO jako WSPÓLNA WALUTA

EURO jako WSPÓLNA WALUTA Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy EURO jako WSPÓLNA WALUTA Prof. dr hab. Eugeniusz Gatnar Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 18 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp Dariusz Rosati... 11. Część I. Funkcjonowanie strefy euro

Spis treści. Wstęp Dariusz Rosati... 11. Część I. Funkcjonowanie strefy euro Spis treści Wstęp Dariusz Rosati.............................................. 11 Część I. Funkcjonowanie strefy euro Rozdział 1. dziesięć lat strefy euro: sukces czy niespełnione nadzieje? Dariusz Rosati........................................

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty. Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt?

Akademia Młodego Ekonomisty. Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt? Akademia Młodego Ekonomisty Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt? dr Anna Gardocka-Jałowiec Uniwersytet w Białymstoku 7 marzec 2013 r. Dobrobyt, w potocznym rozumieniu, utożsamiać można

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r.

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 12.5.2010 KOM(2010) 239 wersja ostateczna 2010/0135 (NLE) C7-0131/10 Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r. PL PL UZASADNIENIE

Bardziej szczegółowo

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 6 maja 2015 r.

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 6 maja 2015 r. Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 6 maja 2015 r. Członkowie Rady Polityki Pieniężnej dyskutowali na temat polityki pieniężnej w kontekście bieżącej i oczekiwanej sytuacji

Bardziej szczegółowo

Sveriges Riksbank

Sveriges Riksbank BANKOWOŚĆ CENTRALNA 1668 - Sveriges Riksbank W 1694 r. powstaje Bank of England, prawie wiek później Banco de Espana (1782), Bank of the United States (1791) czy Banque de France (1800). W XIX wieku powstały

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r.

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.6.2014 r. COM(2014) 324 final 2014/0170 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. PL PL UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU

Bardziej szczegółowo

D Huto. UTtt. rozsieneoia o Somne

D Huto. UTtt. rozsieneoia o Somne D Huto UTtt rozsieneoia o Somne Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2007 Wstęp 9 ROZDZIAŁ I Zarys teoretycznych podstaw unii monetarnej 15 1. Główne koncepcje i poglądy teoretyczne 15 1.1. Unia monetarna

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Wahania koniunktury gospodarczej Ożywienie i recesja w gospodarce Dr Joanna Czech-Rogosz Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 16.04.2012 1. Co to jest koniunktura gospodarcza?

Bardziej szczegółowo

Zatrudnienie w Polsce Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Zatrudnienie w Polsce Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Trendy na polskim rynku pracy 80 75 Wskaźnik zatrudnienia Wskaźnik aktywności Stopa bezrobocia 20 18 70 16 65 60 14 55 12 50 10 45 8 40 35 6 30 4 Turcja

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wyzwania stojące przed Polską gospodarką Paweł Kruk Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie 04-12-2014 r. Jeśli nie wiadomo o co chodzi, chodzi o : Pieniądze

Bardziej szczegółowo

Bardzo dobra Dobra Dostateczna Dopuszczająca

Bardzo dobra Dobra Dostateczna Dopuszczająca ELEMENTY EKONOMII PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Klasa: I TE Liczba godzin w tygodniu: 3 godziny Numer programu: 341[02]/L-S/MEN/Improve/1999 Prowadzący: T.Kożak- Siara I Ekonomia jako nauka o gospodarowaniu

Bardziej szczegółowo

Prognozy gospodarcze dla

Prognozy gospodarcze dla Prognozy gospodarcze dla Polski po I kw. 21 Łukasz Tarnawa Główny Ekonomista Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 13.5.21 Gospodarka globalna po kryzysie finansowym Odbicie globalnej aktywności gospodarczej

Bardziej szczegółowo

Deficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie. Joanna Siwińska

Deficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie. Joanna Siwińska Deficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie Joanna Siwińska Dług publiczny, jako % PKB Dług publiczny kraje rozwinięte 1880 1886 1892 1898 1904 1910 1916 1922 1928 1934 1940 1946 1952 1958 1964

Bardziej szczegółowo

Wykład 12. Integracja walutowa. Plan wykładu

Wykład 12. Integracja walutowa. Plan wykładu Wykład 12 Integracja walutowa Plan wykładu 1. Waluta globalna 2. Teoria optymalnych obszarów walutowych 3. Europejska Unia Walutowa i Gospodarcza (EMU) 4. Działalność ECB 1 1. Waluta globalna Paul Volcker

Bardziej szczegółowo

Monitor konwergencji nominalnej

Monitor konwergencji nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 7 / 2014 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+48 22) 694 36 00 694 36 04 fax (+48 22) 694 41 77 e-mail: dziennikarze

Bardziej szczegółowo

Mirosław Gronicki MAKROEKONOMICZNE SKUTKI BUDOWY I EKSPLOATACJI ELEKTROWNI JĄDROWEJ W POLSCE W LATACH 2020-2035

Mirosław Gronicki MAKROEKONOMICZNE SKUTKI BUDOWY I EKSPLOATACJI ELEKTROWNI JĄDROWEJ W POLSCE W LATACH 2020-2035 Mirosław Gronicki MAKROEKONOMICZNE SKUTKI BUDOWY I EKSPLOATACJI ELEKTROWNI JĄDROWEJ W POLSCE W LATACH 2020-2035 Krynica - Warszawa - Gdynia 5 września 2013 r. Uwagi wstępne 1. W opracowaniu przeanalizowano

Bardziej szczegółowo

Monitor Konwergencji Nominalnej

Monitor Konwergencji Nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 11 / 01 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 00 9 0 fax (+ ) 9 1 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki

Bardziej szczegółowo

Monitor Konwergencji Nominalnej

Monitor Konwergencji Nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 9 / 1 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 9 fax (+ ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów Ul.

Bardziej szczegółowo

Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec 2016 r.

Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec 2016 r. Opracowanie: Wydział Analiz Sektora Bankowego Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec 201 r. W dniu 22 marca

Bardziej szczegółowo

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 4 Teoria optymalnych obszarów walutowych Koszty Unii Walutowej

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 4 Teoria optymalnych obszarów walutowych Koszty Unii Walutowej Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz Wykład 4 Teoria optymalnych obszarów walutowych Koszty Unii Walutowej http://www.zie.pg.gda.pl/~jwo/ email: jwo@zie.pg.gda.pl Teoria optymalnych

Bardziej szczegółowo

Unia Gospodarcza i Pieniężna

Unia Gospodarcza i Pieniężna Unia Gospodarcza i Pieniężna Polityka gospodarcza i pieniężna (art. 119 TfUE) Dla osiągnięcia celów określonych w artykule 3 Traktatu o Unii Europejskiej, działania Państw Członkowskich i Unii obejmują,

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW arytet siły nabywczej () arytet siły nabywczej jest wyprowadzany w oparciu o prawo jednej ceny. rawo jednej ceny zakładając,

Bardziej szczegółowo

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej STABILIZACJA KURSU WALUTOWEGO PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO STREFY EURO Joanna Stryjek, SGH Wejście

Bardziej szczegółowo

FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU

FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich Warszawa 02.12.2015 Transformacja polskiej gospodarki w liczbach PKB w Polsce w latach 1993,2003 i 2013 w mld PLN Źródło:

Bardziej szczegółowo

Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu

Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych

Bardziej szczegółowo

Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego

Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego dr Piotr Szajner IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego;

Bardziej szczegółowo

Monitor Konwergencji Nominalnej

Monitor Konwergencji Nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 5 / 015 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 9 3 00 9 3 0 fax (+8 ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo

Bardziej szczegółowo

SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH

SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH Scoreboard to zestaw praktycznych, prostych i wymiernych wskaźników, istotnych z punktu widzenia sytuacji makroekonomicznej krajów Unii Europejskiej.

Bardziej szczegółowo

Finansowanie akcji kredytowej

Finansowanie akcji kredytowej Finansowanie akcji kredytowej ze źródeł zagranicznych: doświadczenia Hiszpanii i Irlandii Robert Woreta Departament Analiz Rynkowych Urząd Komisji Nadzoru Finansowego 24 września 2010 roku 1 10,0 % Negatywne

Bardziej szczegółowo

Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko

Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 5 listopada 2013 r. Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko W ostatnich miesiącach pojawiły się obiecujące oznaki ożywienia

Bardziej szczegółowo

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej 222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty piąty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2014 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE

Bardziej szczegółowo

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 2.7.2008 SEK(2008) 2189 wersja ostateczna Zalecenie ZALECENIE RADY mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie (przedstawiona

Bardziej szczegółowo

PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ

PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ 10.05.2018 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 12 423 00 45 media@sedlak.pl PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji.

Bardziej szczegółowo

Wykład XII Unia Gospodarczo-Walutowa

Wykład XII Unia Gospodarczo-Walutowa Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej Wykład XII Unia Gospodarczo-Walutowa Optymalny obszar walutowy Kiedy do euro? Danemu krajowi opłaca się przyjąć wspólną walutę wtedy, kiedy korzyści z tym

Bardziej szczegółowo

KROK 6 ANALIZA FUNDAMENTALNA

KROK 6 ANALIZA FUNDAMENTALNA KROK 6 ANALIZA FUNDAMENTALNA Do tej pory skupialiśmy się na technicznej stronie procesu inwestycyjnego. Wiedza ta to jednak za mało, aby podejmować trafne decyzje inwestycyjne. Musimy zatem zmierzyć się

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Walutowa wieża Babel

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Walutowa wieża Babel Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Walutowa wieża Babel dr Monika Pettersen-Sobczyk Uniwersytet Szczeciński 3 grudnia 2015 r. Temat: Walutowa Wieża Babel 1) Czy potrzebujemy własnej waluty? 2) Czy ma sens

Bardziej szczegółowo

Biuletyn Obserwatorium Regionalnych Rynków Pracy

Biuletyn Obserwatorium Regionalnych Rynków Pracy Biuletyn Obserwatorium Regionalnych Rynków Pracy Nr 12 Bezrobocie w Polsce na tle sytuacji w UE Dane Eurostatu pochodzą z badań LFS (Labour Force Survey, w Polsce LFS realizowanego jako BAEL Badanie Aktywności

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z konwergencji za 2010 r. - jedynie Estonia. gotowa na przyjęcie waluty euro z dniem 1 stycznia 2011 r.

Sprawozdanie z konwergencji za 2010 r. - jedynie Estonia. gotowa na przyjęcie waluty euro z dniem 1 stycznia 2011 r. Bruksela, dnia 12 maja 2010 r. Sprawozdanie nr 29/2010 Sprawozdanie z konwergencji za 2010 r. - jedynie Estonia gotowa na przyjęcie waluty euro z dniem 1 stycznia 2011 r. Wstęp W sprawozdaniu z konwergencji

Bardziej szczegółowo

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 8 lipca 2015 r.

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 8 lipca 2015 r. Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 8 lipca 2015 r. Członkowie Rady Polityki Pieniężnej dyskutowali na temat polityki pieniężnej w kontekście bieżącej sytuacji makroekonomicznej

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa WPROWADZENIE

Spis treści. Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa WPROWADZENIE Spis treści Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa xiii xv WPROWADZENIE l Rozdział l. Ekonomiczne opisanie świata 3 1.1. Stany Zjednoczone 4 1.2. Unia Europejska 10 1.3. Chiny 15 1.4. Spojrzenie na inne

Bardziej szczegółowo

Wpływ wprowadzenia euro na stopień otwartości i zmiany strukturalne w handlu krajów strefy euro

Wpływ wprowadzenia euro na stopień otwartości i zmiany strukturalne w handlu krajów strefy euro Wpływ wprowadzenia euro na stopień otwartości i zmiany strukturalne w handlu krajów strefy euro PREZENTACJA WYNIKÓW Wojciech Mroczek Znaczenie strefy euro w światowym handlu 1996-1998 2004-2006 Czy wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU

WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU GOSPODARCZEGO NA POZYCJĘ KONKURENCYJNĄ UNII EUROPEJSKIEJ W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM Tomasz Białowąs Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej, UMCS w Lublinie bialowas@hektor.umcs.lublin.pl

Bardziej szczegółowo

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 2 września 2015 r.

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 2 września 2015 r. Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 2 września 2015 r. Członkowie Rady Polityki Pieniężnej dyskutowali na temat polityki pieniężnej w kontekście bieżącej i oczekiwanej

Bardziej szczegółowo

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 8 października 2014 r.

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 8 października 2014 r. Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 8 października 2014 r. Członkowie Rady Polityki Pieniężnej dyskutowali na temat bieżącej i przyszłych decyzji dotyczących polityki

Bardziej szczegółowo

Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec 2017 r.

Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec 2017 r. Opracowanie: Wydział Analiz Sektora Bankowego Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec r. W dniu marca r. Komisja

Bardziej szczegółowo

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.

Bardziej szczegółowo

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej 222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty czwarty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce ( kwartał 2014 r.) oraz prognozy na lata 2014 2015 KWARTALNE

Bardziej szczegółowo

Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP

Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP Prof. Anna Zielińska-Głębocka Uniwersytet Gdański Rada Polityki Pieniężnej 1.Dynamika wzrostu gospodarczego spowolnienie

Bardziej szczegółowo

Integracja walutowa w Europie: geneza EMU

Integracja walutowa w Europie: geneza EMU Integracja walutowa w Europie: geneza EMU Wykład 13 z Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych, CE UW Copyright Gabriela Grotkowska 2 Wykład 13 Europejska integracja gospodarcza: podstawowe fakty Integracja

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11 Makro- i mikroekonomia : podstawowe problemy współczesności / red. nauk. Stefan Marciniak ; zespół aut.: Lidia Białoń [et al.]. Wyd. 5 zm. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp (S. Marciniak) 11 Część I. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

- potrafi wymienić. - zna hierarchię podział. - zna pojęcie konsumpcji i konsumenta, - zna pojęcie i rodzaje zasobów,

- potrafi wymienić. - zna hierarchię podział. - zna pojęcie konsumpcji i konsumenta, - zna pojęcie i rodzaje zasobów, WYMAGANIA EDUKACYJNE PRZEDMIOT: Podstawy ekonomii KLASA: I TH NUMER PROGRAMU NAUCZANIA: 2305/T-5 T-3,SP/MEN/1997.07.16 L.p. Dział programu 1. Człowiek - konsument -potrafi omówić podstawy ekonomii, - zna

Bardziej szczegółowo

Czy małe może być efektywne i dochodowe, a duże piękne i przyjazne środowisku. Andrzej Kowalski

Czy małe może być efektywne i dochodowe, a duże piękne i przyjazne środowisku. Andrzej Kowalski Czy małe może być efektywne i dochodowe, a duże piękne i przyjazne środowisku Andrzej Kowalski Wszelkie oceny sprawności wytwórczości rolniczej, oparte zarówno na analizach teoretycznych czy modelowych,

Bardziej szczegółowo

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej 222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty siódmy kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce ( kwartał 2015 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE

Bardziej szczegółowo

Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD

Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Warszawa,.. r. Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Instytut Ekonomiczny Plan prezentacji. Zmiany pomiędzy rundami prognostycznymi Zmiana założeń

Bardziej szczegółowo

Wykład: Przestępstwa podatkowe

Wykład: Przestępstwa podatkowe Wykład: Przestępstwa podatkowe Przychody zorganizowanych grup przestępczych z nielegalnych rynków (w mld EUR rocznie) MTIC - (missing trader intra-community) Źródło: From illegal markets to legitimate

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowe stosunki gospodarcze Wykład XII. Bilans płatniczy

Międzynarodowe stosunki gospodarcze Wykład XII. Bilans płatniczy Międzynarodowe stosunki gospodarcze Wykład XII Bilans płatniczy Tomasz Białowąs bialowas@hektor.umcs.lublin.pl Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej http://msg.umcs.lublin.pl/ Pojęcie

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY

AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY WAHANIA KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ OŻYWIENIE I RECESJA W GOSPODARCE DR JAROSŁAW CZAJA Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 17 października 2016 r. KONIUNKTURA GOSPODARCZA DEFINICJA

Bardziej szczegółowo

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej 222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty drugi kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (I kwartał 2014 r.) oraz prognozy na lata 2014 2015 KWARTALNE

Bardziej szczegółowo

Zalecenie DECYZJA RADY. uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze

Zalecenie DECYZJA RADY. uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 18.5.2016 r. COM(2016) 295 final Zalecenie DECYZJA RADY uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze PL PL Zalecenie DECYZJA RADY

Bardziej szczegółowo

Wpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę

Wpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę Mirosław Gronicki Wpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę Warszawa 31 maja 2011 r. Spis treści 1. Geneza światowego kryzysu finansowego. 2. Światowy kryzys finansowy skutki. 3. Polska

Bardziej szczegółowo

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE Kursy i rynki walutowe - synteza

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE Kursy i rynki walutowe - synteza MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE 2017 Kursy i rynki walutowe - synteza Rodzaje notowań 2 Pośrednie liczba jednostek pieniądza zagranicznego przypadającego na jednostkę pieniądza krajowego 0,257 PLN/EUR

Bardziej szczegółowo

W 2018 roku zarobki w Polsce pójdą w górę

W 2018 roku zarobki w Polsce pójdą w górę W 2018 roku zarobki w Polsce pójdą w górę data aktualizacji: 2017.12.29 Według szacunków Unii Europejskiej w 2018 roku Polska odnotuje jeden z najwyższych wzrostów gospodarczych w Unii Europejskiej. Wzrost

Bardziej szczegółowo

Makrootoczenie firm w Polsce: stan obecny i perspektywy

Makrootoczenie firm w Polsce: stan obecny i perspektywy Makrootoczenie firm w Polsce: stan obecny i perspektywy Prof. dr hab. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Makrootoczenie: Otoczenie polityczne Otoczenie ekonomiczne Otoczenie społeczne Otoczenie technologiczne

Bardziej szczegółowo

WPŁYW POLITYKI STABILIZACYJNEJ NA PRZEDSIĘBIORSTWA. Ryszard Rapacki

WPŁYW POLITYKI STABILIZACYJNEJ NA PRZEDSIĘBIORSTWA. Ryszard Rapacki WPŁYW POLITYKI STABILIZACYJNEJ NA PRZEDSIĘBIORSTWA Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa ZAŁOŻENIA: 1. Mała gospodarka, analizowana w dwóch wariantach: Gospodarka zamknięta, Gospodarka otwarta.

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Przedmioty podstawy przedsiębiorczości i geografia Temat:,,Euro waluta wspólnej Europy

SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Przedmioty podstawy przedsiębiorczości i geografia Temat:,,Euro waluta wspólnej Europy SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Przedmioty podstawy przedsiębiorczości i geografia Temat:,,Euro waluta wspólnej Europy CELE LEKCJI: Ogólny: - poznanie waluty euro. Szczegółowe: - uczeń zna

Bardziej szczegółowo

Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku :38:33

Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku :38:33 Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku 2015-10-21 14:38:33 2 Rumunia jest krajem o dynamicznie rozwijającej się gospodarce Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku. Rumunia jest dużym krajem o dynamicznie

Bardziej szczegółowo

Porównanie opłacalności kredytu w PLN i kredytu denominowanego w EUR Przykładowa analiza

Porównanie opłacalności kredytu w PLN i kredytu denominowanego w EUR Przykładowa analiza Porównanie opłacalności kredytu w PLN i kredytu denominowanego w EUR Przykładowa analiza Opracowanie: kwiecień 2016r. www.strattek.pl strona 1 Spis 1. Parametry kredytu w PLN 2 2. Parametry kredytu denominowanego

Bardziej szczegółowo

JEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO. mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki

JEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO. mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki JEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki Plan wystąpienia 1. Ogólne założenia polityki pieniężnej EBC 2. Dywergencja

Bardziej szczegółowo