Tomasz Marzęta Obiekty architektoniczne Wielkopolski wzniesione w 2 poł. XVII XVIII w. - wpisane do rejestru zabytków (stan na 31. XII.

Transkrypt

1 Tomasz Marzęta Obiekty architektoniczne Wielkopolski wzniesione w 2 poł. XVII XVIII w. - wpisane do rejestru zabytków (stan na 31. XII. 1998) Ochrona Zabytków 52/3 (206),

2 KRONIKA OBIEKTY ARCHITEKTONICZNE WIELKOPOLSKI WZNIESIONE W 2 POL. XVII-XVIII W. WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW (STAN NA 31 XII 1998) Przedstawiamy poniżej spis obiektów z 2 poł. XVII i XVIII w. wpisanych do rejestru zabytków dawnych województw: gorzowskiego, kaliskiego konińskiego, leszczyńskiego, pilskiego i poznańskiego, które w całości lub w części weszły w skład obecnego województwa wielkopolskiego. Uwzględniliśmy także powiaty, które odpadły od nowego województwa, a wchodziły w zakres działania konserwatorów wojewódzkich do 1998 r. Jest to powiat górowski (obecnie województwo dolnośląskie), powiat wałecki (województwo zachodniopomorskie), międzyrzecki (województwo lubuskie) oraz gminy Uniejów, Grabów i Świnice Warckie, które weszły w skład województwa łódzkiego. Nie uwzględniono natomiast powiatu wieruszowskiego i dawnego sycowskiego. Spis obejmuje dzieła barokowe wzniesione od podstaw w tym okresie lub te, które zostały przebudowane, tak że dominują w nich cechy barokowe. Uwzględniliśmy także obiekty, które nie posiadają cech stylistycznych charakterystycznych dla epoki baroku, ale w tym czasie zostały wzniesione i stanowiły istotny element krajobrazu. Są to przede wszystkim kościoły protestanckie drewniane i szachulcowe, które z przyczyn ideowych musiały mieć inny wygląd. Analizując spisy można zauważyć charakterystyczną topografię rozmieszczenia budowli ch. Najwięcej odnotowano ich na terenie województwa leszczyńskiego 249 oraz poznańskiego 241, nieco mniej w kaliskim 149, tylko 99 w województwie pilskim, 74 w konińskim i zaledwie 11 w gorzowskim. Są to tereny, gdzie nastąpiła silna konfrontacja ideologiczna przy znacznej współpracy gospodarczej przedstawicieli różnych wyznań. Katoliccy właściciele ziemscy osadzali w swych majątkach protestanckich uciekinierów z terenów Śląska, Moraw, Czech, Saksonii zakładając nowe miasta (m.in. Rakoniewice, Rawicz, Nowe Bojanowo, Swarzędz) lub przy starych nowe (m.in. Kobylin, Koźmin, Łobżenica, Międzychód, Osieczna, Wieleń, Z duny), w których rozwinęło się na wielką skalę tkactwo i sukiennictwo postawione na wysokim poziomie, które przyczyniło się do podniesienia z ruin zniszczonej w czasie potopu szwedzkiego Wielkopolski i jej znacznego rozwoju gospodarczego. Dzięki płaconym podatkom szlachta i magnaci mogli fundować klasztory i kościoły, budować dla siebie zamki, pałace i dwory, które bogato wyposażali, zakładać ogrody, wysyłać synów na tzw. tury kawalerskie, tzn. objazdy po Europie po skończeniu szkół. Młodzi szlachcice zapoznawali się w ten sposób z najnowszymi trendami artystycznymi, poznawali kulturę innych krajów. Równocześnie innowiercze gminy wyznaniowe budowały swoje kościoły. Warto wspomnieć, że w Lesznie powstała jedna z najpiękniejszych świątyń Braci Czeskich, a gmina żydowska wzniosła dla siebie największą na tych terenach synagogę. Duże skupiska obiektów znajdują się przede wszystkim w stolicy regionu Poznaniu (44), tuż za nim plasuje się Leszno (40), Zduny (33) i Wschowa (32) oraz Rydzyna (26) i nadgraniczne miasteczko Szlichtyngowa (10). Do najwybitniejszych zalicza się kościoły w Gostyniu, Lądzie, Lesznie, Obrze, Owińskach, Poznaniu, Przemęcie, Rokitnie, Sierakowie, Skrzatuszu, Wschowie; pałace w Rydzynie, Wieleniu, Konarzewie, Czempiniu, Trzebinach, Włoszakowicach; dwory alkierzowe zachowały się w Osowcu, Siedmiorogowie, Krzycku Wielkim, Studzieńcu, Koszutach, Kotlinie, Pępowie. Piękne barokowe ratusze zdobią rynki w Lesznie i Rydzynie, skromniejsze w Zdunach, Rawiczu i jedyny z podcieniami w Sulmierzycach. Duże skupiska XVIII-wiecznych domów miejskich zachowały się w Chodzieży, Grodzisku Wielkopolskim, Kargowej, Lesznie, Międzychodzie, Rawiczu, Rydzynie i najwięcej w nadgranicznie położonych Zdunach (30). Natomiast szachulcowe domy podcieniowe, tak często spotykane w południowych miastach Wielkopolski, przetrwały w Rakoniewicach (4) i pojedyncze w Krotoszynie, Pyzdrach, Stęszewie. W Pakości w XVIIII w. powstawał zespół kalwaryjny z licznymi kaplicami. Wiele obiektów sakralnych, wzniesionych we wcześniejszych okresach, przyozdobiono mi malowidłami i rzeźbami, wyposażono w nowe ołtarze, stalle, ambony. W prawie każdym wielkopolskim kościele zachowały się dzieła z tego okresu. Natomiast liczne zdobiące niegdyś ich ściany portrety trumienne trafiły do zbiorów muzealnych w Międzyrzeczu, Lesznie, Poznaniu i Gnieźnie. Od przepychu ch wnętrz i urozmaiconych linii ch katolickich świątyń odbijają skromne kształty szachulcowych protestanckich zbo 312

3 rów na północy i zachodzie regionu. Niektóre z nich posiadają jednak niezwykły urok i rozbudowane formy, jak kościoły w Chlastawie, Brokęcinie, Klępsku, Krotoszynie, Nowych Dworach, Herburtowie czy śląskim już Sułowie Wielkim. Konkurują z nimi drewniane świątynie katolickie w Wełnie, Buczku Wielkim, Sokolnikach, Bralinie, Sośnicy, Słupcy czy szachulcowe w Śmiglu, Jedlcu, Dąbczu. Pluralizm wyznaniowy i narodowościowy przyczynił się do tego, że na terenie Wielkopolski powstało w tym okresie szereg dzieł wybitnych, tworzonych przez artystów polskich i zagranicznych, pochodzących z Włoch, Niemiec, Czech, czy pobliskiego Śląska. Działali znakomici malarze, architekci, sztukatorzy, snycerze i złotnicy, ale także miejscowi cieśle i murarze. To ich dzieła chronią obecnie polscy konserwatorzy wpisując do rejestru zabytków. (D. M.) Województwo gorzowskie Miejscowość, adres Gmina Obiekt Datowanie obiektu Wpis do rejestru zabytków nr rejestru rok wpisu Bobowicko Międzyrzecz pałac 2 poł. XVIII w Goraj Przytoczna kościół par. p.w. Św. Trójcy 1725 r Górzyca Międzyrzecz kościół fil. p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, szachulcowy 1736 r. A Górzyca Międzyrzecz pałac ok r Kalsk Międzyrzecz kościół fil. p.w. św. Bartłomieja, szachulcowy r Kaława Międzyrzecz kościół par. p.w. św. Mikołaja XVIII w. A Kęszyca Międzyrzecz kościół fil. p.w. św. Marcina, ryglowy 1728 r. A Pszczew Pszczew plebania 2 pol. XVIII w Rokitno Stary Dworek Przytoczna Św. Wojciech Międzyrzecz kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP 1704 r., przebud. ok r. A Skwierzyna kościół fil. p.w. św. Józefa r. A kościół fil. p.w. św. Wojciecha, szachulcowy 1768 r. A Województwo kaliskie Miejscowość, Wpis do rejestru zabytków Gmina Obiekt Datowanie obiektu adres nr rejestru rok wpisu Baranów Baranów kościół par. p.w. śś. Wawrzyńca i Andrzeja, 1732 r., 1844 r Blizanów Blizanów Blizanów Blizanów Boborowniki Grabów dzwonnica kościoła par. p.w. N a rodzenia NMP, drewniana kościół par. Narodzenia NMI^ kościół filialny p.w. św. Barbary, i dzwonnica klasycystyczna 2 pol. XVIII w r., 1760 r poł. XVII w., 1 poł. XIX w. (dzwonnica)

4 Borków kościół par. p.w. św. Andrzeja Ap., Zelazków 1710 r Stary Borzęciczki Bralin Brzezie Bukownica Chlewo Chocz Chocz Chocz Cieszyn Czermin Koźmin Bralin Pleszew Grabów Grabów Chocz Chocz Chocz Sośnie Czermin kościół par. p.w. św. Marcina bpa, późno kościół odpustowy p.w. N arodzenia NMP, kościół par. p.w. Rozesłania Apostołów, kościół par. p.w. śś. Filipa i Jakuba Ap. kościół par. p.w. św. Marcina, barokowo-klasycystyczny klasztor oo. reformatów skrzydło pld., barokowe kościół par. p.w. NMP i św. Andrzeja Ap., barokowo-klasycystyczny kościół oo. reformatów p.w. św. Michała, kościół par. p.w. św. Michała Archanioła, kościół par. p.w. św. Jakuba, r r r., 1776 r., 1863 r. wieża r r , r r r Dobrzyca Dobrzyca kościół p.w. św. Tekli, 1778 r., 1823 r. 21/A 1953 Dobrzyca Dobrzyca pałac A 1949 Donaborów Droszew Baranów Nowe Skalmierzyce kościół par. p.w. św. Marcina, kościół par. p.w. Wszystkich Świętych, Giżyce Grabów dwór, modrzewiowy Godziesze Wielkie Godziesze Wielkie Golina Górzno Grabów Grabów Grabów Grębanin Godziesze Wielkie Godziesze Wielkie Jarocin Ostrów Wlkp. Grabów Grabów Grabów Baranów dzwonnica przy kościele par. p.w. św. Bartłomieja, drewniana kościół par. p.w. św. Bartłomieja, kościół par. p.w. św. Andrzeja Ap., i dzwonnica drewn ian a kościół par. p.w. św. Mateusza, klasztor oo. franciszkanów, kościół p.w. NMP Niepokalanie Poczętej, wczesno kościół p.w. Serca NMP i św. Mikołaja, kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP, XVIII w. (?), 1928 r poł. XVIII w., pocz. XX w k. XVIII w poł. XVII w., r., 1750 r r po 1642 r., po 1642 r r., 1712 r., 1850 r

5 przed 1610 r., kościół p.w. św. Marcina, Jarocin Jarocin , przebudowany 1910 r. Jedlec Kalisz Kalisz Kalisz Kalisz Kalisz Gołuchów Kalisz Kalisz Kalisz Kalisz Kalisz kościół par. p.w. św. Floriana, szachulcowy kolegium pojezuickie, wczesnobarokowe kościół filialny p.w. św. Wojciecha, kościół i klasztor poreformacki, kościół p.w. Wniebowzięcia NMP, późno pałac arcybiskupi, wczesno r , r., 1783 r Kamień Ceków dwór k. XVIII w Kierzno Kępno kościół par. p.w. św. Mikołaja, XVII w Kosmów Ceków kościół par. p.w. św. Wawrzyńca 1691 r., 1953 r Kościelec Kaliski Mycielin Kotlin Kotlin ogród kościół par. p.w. św. Wojciecha, Kotlin Kotlin pałac szachulcowo-murowany Kotłów Mikstat Koza Wielka Perzów Koźmin Koźmin Koźmin Koźmin Koźmin Koźmin kościół par. p.w. Narodzenia NMP, przebudowany kościół filialny p.w. śś. Filipa i Jakuba, klasztor pobernardyński, kościół par. p.w. św. Wawrzyńca, ob. kościół p.w. św. Stanisława bpa, d. klasztorny Koźminek Koźminek dwór późno Koźminek Koźminek kościół p.w. śś. Jana Ewangelisty i Jana Chrzciciela, 1 poł. XII w., nawa z XVII w. 2 pol. XVIII w., rozbud. 2 poł. XIX w. 2 poł. XVIII w., rozbud. 2 poł. XIX w. poł. XII w., 1721 r., XVII/XVIII w poł. XV w., przed 1671 r poł. XVIII w., XV w., ok r Krotoszyn Krotoszyn klasztor oo. trynitarzy 1733 r Krotoszyn Krotoszyn Krotoszyn Krotoszyn Krotoszyn Krotoszyn kościół filialny p.w. św. Marii Magdaleny, kościół p.w. śś. Piotra i Pawła, ratusz neorenesansowy z barokową wieżą 1755 r XVII w.,

6 Krotoszyn, ul. Koźmińska 36 Krotoszyn dom podcieniowy 2 poł. XVIII w Krzyżowniki Rychtal Kucharki Kuchary Lenartowice Lenartowice Lgów Lipę Magnuszewice Gołuchów Gołuchów Pleszew Pleszew Żerków Blizanów Kotlin kościół par. p.w. Nawiedzenia NMP, późno kościół par. p.w. Św. Trójcy, drewniny kościół par. p.w. św. Bartłomieja, kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP, kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP, kościół filialny p.w. Narodzenia NMP, kościół p.w. św. Stanisława BM, kościół par. p.w. św. Barbary, 1751 r r r r r XVIII w r., 1897 r , 1884 r. kruchta Mieszków Jarocin dwór 2 poł. XVIII w Mieszków Jarocin Mikorzyn Kępno pałac Mikstat Myślniew Nosków Ociąż Odolanów Odolanów Odolanów Olszowa Mikstat Kobyla Góra Jaraczewo Nowe Skalmierzyce Odolanów Odolanów Odolanów Kępno kościół par. p.w. św. Wawrzyńca, późno kościół cmentarny p.w. św. Rocha, kościół par. p.w. Narodzenia NMP kościół par. p.w. Św. Trójcy, kościół par. p.w. Narodzenia NMP, kościół cment. p.w. św. Barbary, kościół par. p.w. św. Marcina, neo kościół poewangelicki szachulcowy kościół par. p.w. św. Jadwigi, 1767 r., XIX w r., 2 poł. XIX w r r r., 1927 r , 1926 r r., 1928 r r., , Olobok Sieroszewice dzwonnica drewniana XVIII w Ołobok Sieroszewice kościół p.w. św. Jana Ewangelisty, przebud. w stylu m XV/XVI w., , , Olobok Sieroszewice mur kościelny z bramą XVIII w Ostrów Wlkp. Ostrów Wlkp. kościół poewangelicki, szachulcowy 1788 r., poł. XIX w

7 Ostrzeszów Ostrzeszów klasztor pobernardyński, Ostrzeszów Ostrzeszów Ostrzeszów Ostrzeszów Pamięcin Panienka Parzynów Blizanów Jaraczewo Kobyla Góra Piątek Wielki Stawiszyn Pleszew Pleszew kościół cment. p.w. św. Mikołaja, kościół pobernardyński, kościół p.w. św. Jana Chrzciciela, kościół par. p.w. Najśw. Imienia Jezus, kościół par. p.w. św. Mikołaja, kościół par. p.w. św. Marcina, kościół filialny p.w. św. Floriana, drew.-mur r r., 1905 r r , 1980 r r r Pleszew Pleszew pałac XVIII w. (?) Proszów Radlin Rychtal Jarocin kościół fil. p.w. św. Rocha, kościół par. p.w. św. Walentego, wczesno Rojów Ostrzeszów dwór 1711 r poł. XVIII w. lub pocz. XIX w Russów Zelazków chałupa i solek, drewniane k. XVIII w Rychnów Rychnów Rychtal Blizanów Blizanów Rychtal Siedlików Ostrzeszów dzwonnica przy kościele, drewniana kościół par. p.w. Wszystkich Świętych, kościół par. p.w. Ścięcia św. Jana, klasycystyczny, z wykorzystaniem wcześniejszych murów kościół par. p.w. św. Adrzeja Ap., k. XVIII w r r., r Skoroszów Rychtal pałac 1700 r Sławoszew Słupia k/bralina Sośnica Starygród Staw Strzałków Kotlin Perzów Dobrzyca Kobylin Szczytniki Lisków kościół par. p.w. św. Zofii, kościół par. p.w. św. Andrzeja, kościół par. p.w. św. Marii Magdaleny, kościół par. p.w. MB Gromnicznej, kościół par. p.w. św. Mikołaja, przebud. kościół par. p.w. NMP Niepokalanie Poczętej, ok r r., 1911 r r poł. XVII w., 1852 r. ok r., ok r r., 1884 r Sulmierzyce Sulmierzyce ratusz 1743 r

8 Sulmierzyce, Sulmierzyce dom 1750 r ul. Kaliska 15 Szczury Ostrów Wlkp. kościół par. p.w. św. Michała Archanioła, 1762 r Szczytniki Szczytniki dwór po poł. XVIII w Swiba Tłokinia Kościelna Trębaczów Tursko Kępno Opatówek Perzów Gołuchów kościół par. p.w. św. Katarzyny, kościół par. p.w. św. Jakuba, kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP, kościół par. p.w. św. Andrzeja, późno XVIII w., 1924 r pocz. XVIII w r Tursko Gołuchów ogrójec przy kościele par. k. XVIII w Wielowieś Wysocko Wielkie Zbiersk Zborów Zduny Zduny Krotoszyn Ostrów Wlkp. Stawiszyn Zelazków Zduny Zduny Zduny Zduny ratusz ul. Jana Kazimierza 2 ul. Jana Kazimierza 9 Łacnowo 2 Łacnowo 6 Łacnowo 7 Łacnowo 8 Łacnowo 13 Łacnowo 18 Łacnowo 19 kościół par. p.w. Wszystkich Świętych, kościół par. p.w. Podwyższenia Krzyża, przebudowany kościół, par. p.w. św. Urszuli, drewn.-mur. kościół filialny p.w. św. Michała Archanioła, kościół par. p.w. św. Jana Chrzciciela, kościół poewangelicki barokowo-klasycystyczny 1665 r., 1929 r XVI w., 1684 r r., 1879 r r., 1840 r r r., rozbud. pocz. XIX w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w

9 Zduny dom XVIII w Łacnowo 21 Łacnowo 47 ul. Mickiewicza 12 ul. Mickiewicza 14 ul. Mickiewicza 15 ul. Mickiewicza 3 1 ul. Mickiewicza 32 ul. Mickiewicza 44 ul. Młynarska 2 ul. Młynarska 4 ul. Poprzeczna 2 ul. Rynek 8 ul. Rynek 9 ul. Rynek 10 ul. Sienkiewicza 1 ul. Sienkiewicza 3 ul. Sienkiewicza 17 ul. Skargi 7 Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w

10 Zduny dom XVIII w ul. Skargi 14 ul. Skargi 18 ul. Wrocławska 7 Zduny dom XVIII w Zduny dom XVIII w Zelazków Zelazków dwór 2 poł. XVIII w., przebud. w l Żerków Żerków brama pałacowa, barokowa pocz. XVIII w Żerków Żerków kaplica cmentarna p.w. Św. Krzyża 1708 r Żerków Żerków kościół par. p.w. św. Stanisława BM, Województwo konińskie Miejscowość, adres Gmina Obiekt Datowanie obiektu Wpis do rejestru zabytków nr rejestru rok wpisu poł. XVIII w., Kazimierz brama wjazdowa barokowa Bieniszew przebud. w 1925 r. 72/ Biskupi i zabudowania eremickie i 1938 r. Bieniszew Borysławice Kościelne Borysławice Kościelne Kazimierz Biskupi XVIII w. 21/ Grzegorzew dzwonnica drewniana poł. XVIII w. 104/ Grzegorzew kościół p.w. Wniebowzięcia NMP, Brdów Babiak klasztor oo. paulinów, Brdów Babiak kościół oo. paulinów p.w. św. Wojciecha, poł. XVIII w XV w., 2 poł. XVIII w. XV w., 2 poł. XVIII w. 5/ / Brudzew Brudzew fortyfikacje ziemne, barokowe XVII w. 95/ Brudzew Brudzew kościół p.w. Św. Ducha, XVIII w., przebud r. 46/ Chodów Chodów kościół p.w. Św. Krzyża, XVI/XVII w. 246/ kościół klasztorny oo. kamedułów p.w. Narodzenia NMP, Chwaliborzyce Świnice Warckie kościół p.w. św. Marcina, 2 poł. XVIII w.; 43/ Ciążeń Lądek galeria pałacowa, rokokowa r. 83/ Ciążeń Ciążeń Lądek Lądek kościół p.w. św. Jana Chrzciciela pałac biskupów poznańskich, rokokowy 1535 r., przebud r r., / / Ciążeń Lądek park układ regularny 1 poł. XVIII w. 83/ Ciążeń Lądek pawilon rokokowy r. 83/

11 Ciążeń Lądek plebania barokowa 2 poł. XVIII w. 85/ Ciemin Kościelny Słupca kościół p.w. św. Katarzyny, barokowo-kłasycystyczny r. 145/ Dąbie Dąbie kościół p.w. św. Mikołaja XVII w. 7/ Dębno Królewskie Dęby Szlacheckie Dęby Szlacheckie Babiak kościół p.w. św. Michała Archanioła, 1766 r. 107/ Osiek Mały dzwonnica drewniana 1745 r. 326/ Osiek Dobrosolowo Kazimierz Biskupi Dobrów Kościelec kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP, kościół p.w. św. Jakuba Ap., kaplica p.w. bł. Bogumiła, drewniana Dobrów Kościelec kościół p.w. Sw. Trójcy, 1756 r. 8/ г., ok r. w ruinie, odbud r., restaurowany w 1806 r. i 1862 r. 73/ r. 110/ r., rozbud r. 109/ Dzierzbice Chodów park późnobarokowe posągi XIX w. 251/ Gałczynek Orchowo chata zrębowa XVIII w. 379/ Golina Grodziec kościół fil. p.w. św. Jakuba, , kaplica 1669 r. 136/ Grodziec Grodziec pałac 2 poł. XVIII w. 23/ Grzegorzew Grzegorzew kościół p.w. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja,, 1776 r., XIX w. 9/ Huta Stara Grodziec chałupa zrębowa k. XVIII w. 371/ Janiszew Brudzew kościół p.w; św. Jadwigi XVIII w. 10/ Kazimierz Biskupi Kłodawa Kłodawa Koło Koło Kazimierz Biskupi Kłodawa Kłodawa Koło Koło kościół p.w. św. Izaaka, klasztor karmelitów trzewiczkowych, przebud. kościół pokarmelicki p.w. Wniebowzięcia NMP, późno klasztor oo. bernardynów, kościół klasztorny oo. bernardynów p.w. Nawiedzenia NML 1783 r. 518/ poł. XVIII w. 25/ XVII w., poł. XV w., / / / Koło Koło spichlerz XVIII w. 24/ Konin Konin Konin Konin klasztor oo. reformatorów, kościół klasztorny oo. reform a tów, 1733 r. 71/ r. 71/

12 2 poł. XVIII w., Kopydłówek Wilczyn pałac późno nowa elewacja 2 poł. XIX w. 280/ Kopydłówek Wilczyn park układ osiowo-kwaterowy k. XVIII w. 280/ Królików Kuchary Kościelne Ląd Grodziec Rychwał Lądek kościół p.w. św. Michała, kościół p.w. Wszystkich Świętych, klasztor pocysterski, ob. oo. salezjanów Ląd Lądek kościół pocysterski, Lądek Lądek kościół p.w. św. Mikołaja, zrujnowany ok. poł. XVIII w., odbud. w stylu m w , odnow. w 1863 r. 74/ r. 138/ poł. XIV w., przekształcony i rozbud. w k. XVII w. i 1 poł. XVIII w. k. XII i 1 ćw. XIII w., w , rozbud. w r., wykończony i ozdobiony w / / / Linówiec Orchowo dzwonnica drewniana 2 poł. XVIII w. 265/ Linówiec Orchowo kościół p.w. św. Marcina, 1749 r. 265/ Lubsrów Sompolno dzwonnica barokowa 1758 r. 80/ Lubstów Lubstów Lubstówek Sompolno Sompolno Sompolno kościół par. p.w. św. Jadwigi rokokowe wyposażenie park krajobrazowy z elementami starszymi kościół par. p.w. św. Mateusza Ap., drewnany 1534 r., poł. XVIII w. 80/ XVII w. 440/ r., XIX w. wieża 63/ Łukom Zagórów park XVIII w. 17/ Malanów M alanów dzwonnica drewniana XVIII w. 37/ Malanów M ąkolno Malanów Sompolno kościół p.w. śś. Stanisława i Mikołaja, kościół par. p.w. św. Andrzeja Ap., Mielżyn Witkowo kościół p.w. Wszystkich Świętych Młodojewo Słupca kościół p.w. św. Mikołaja, 1716 r., zmieniony w 1873 r , odrestaurowany w 1844 r. 2 poł. XVI., odnow. 2 poł. XVIII w., w 1843 r. dobudowano kaplicę p.w. Św. Krzyża 1780 r., powiększony w 1875 r. 36/ / / /

13 Orchowo Orchowo kościół par. p.w. Wszystkich Świętych, / Osowiec Orchowo dwór z alkierzami, pocz. XVIII w. 273/ Ostrowo Kościelne Pieczew Strzałkowo kościół 1718 r. 3/ Grabów kościół p.w. św. Rozalii, 1747 r., rozbud. w l / Pyzdry Pyzdry dom podcieniowy mieszkalny 1768 r. 57/ Pyzdry Pyzdry Pyzdry Pyzdry klasztor pofranciszkański z fragmentami gotyckimi kościół pofranciszkański p.w. Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela XIV w., 2 poł. XVIII w. 2 poł. XVIII w. 6 1/626/ archit. 61/626/ archit. Rękawczyn Orchowo chata drewniana 1798 r. 380/ Słupca Sompolno Słupca Sompolno kościół par. p.w. św. Leonarda, kaplica p.w. św. Hieronima, drewniana XVII w., rozbud r., polichromia z XVIII w r., odrest r / / Świątniki Rzgów chata drewniana 4 ćw. XVIII w. 390/ Umień Olszówka kościół p.w. św. Michała Archanioła, XVII w., odnow r., 1864 r., 1929 r., 1958 r. 118/ Wilczyn Wilczyn kościół p.w. św. Tekli, 1781 r. 141/ Wyszyna Zagórów Władysławów Władysławów Władysławów Zagórów układ urbanistyczny 1727 r. 420/ kościół par. p.w. Narodzenia MB, kościół par. p.w. śś. Piotra i Pawła, późno ok r. 50/ , odnow r. 148/ Województwo leszczyńskie Miejscowość, Wpis do rejestru zabytków Gmina Obiekt Datowanie obiektu adres nr rejestru rok wpisu Białcz Stary Śmigiel kościół par. p.w. Wszytkich Świętych, we wnętrzu polichromia /22/A 1932 Biatcz Stary Śmigiel plebania 2 poł. XVIII w. 371/566/A Bieżyń Krzywiń wiatrak-koźlak, 2 poł. XVIII w. 1093/A 1988 Bodzewo Piaski wiatrak-koźlak (rozebrany) 1760 r. 1125/A 1988 Borek Wlkp. Borek Wlkp. kościół par. p.w. Pocieszenia NPM i św. Filipa Nereusza, /560/A 1956 Brenno Wijewo wiatrak, 1794 r. 676/1608/A 1965 Brenno Wijewo wiatrak-koźlak II, 1676 r. 675/16 0 1/A

14 kościół par. p.w. św. Franciszka 2 pol. XVII w., Bronikowo Śmigiel 2/23/A 1932 z Asyżu, 1738 r. Brońsko nr 1 Śmigiel wiatrak-koźlak 2 pol. XVIII w. 1083/A 1988 Brzeżany Góra pałac 2 pol. XVIII w., XX w. 1498/A 1994 Bucz Przemęt dzwonnica drewniana XVIII w. 375/573/A 1969 Bucz Bukowiec Górny Bukowiec Górny Przemęt Włoszakowice Włoszakowice kościół par. p.w. św. Barbary, 1782 r. 36/243/A 1932 wiatrak-koźlak, 1707 r. 1099/A 1988 wiatrak-koźlak, 1707 r. 1099/A 1988 Czachorowo Gostyń wiatrak-koźlak, 1737 r. 1091/A 1988 Czacz Czernina Dolna Śmigiel Góra kościół, ob. par. p.w. św. Michała Archanioła, z wnętrzem, wczesno pałac ruiny 1 pol. XIV w, XV w., 1653 r. XVIII w. (?); 1895 r. 3/25/A /A 1988 Daszów Jemielno pałac XVII/XVIII w. 1288/A 1960 Dąbcze Dąbcze (przy drodze do Nowejwsi) Dębowa Lęka Długie Stare Długie Stare Domachowo 88 Rydzyna kościół p.w. św. Katarzyny, szachulcowy /1047/A 1970 Rydzyna wiatrak-koźlak 1766 r. 1077/A 1988 Wschowa dzwonnica-brama kościelna 1793 r. 705/613/A 1963 Święciechowa Święciechowa brama kościelna przy kościele p.w. św. Marcina cmentarz barokowe regencyjne nagrobki pol. XVIII w. 276/318/A pol. XVIII w. 1219/A 1991 Krobia wiatrak-koźlak, 1747 r. 970/A 1983 Drzeczkowo Osieczna dwór późno 3 ćw. XVIII w. 626/1514/A 1974 Drzeczkowo Drzewce Stare Dubin (przy drodze z Dubina do Trzebnicy) Giżyn Osieczna Szlichtyngowa kościół par. p.w. NPM Wniebowziętej, szachulcowy kościół fil. p.w. bł. Szymona z Lipnicy 1775 r. 16/44/A r. (?), XVIII w. 1041/129/A 1958 Jutrosin wiatrak-koźlak, 1773 r. 1082/A 1988 Bojanowo kościół protestancki, ob. fil. p.w. NMP XVIII w. 828/895/A 1961 Glinka Góra oficyna pałacowa I 2 pol. XVIII w. (?) 990/1371/A 1965 Glinka Góra pałac z alkierzami 2 pol. XVIII w. (?), przeb. pocz. XX w. 990/1371/A

15 Gola Gołanice Szlichtyngowa kościół fil. p.w. św. Jadwigi, 1768 r. 1042/240/A 1961 późno Święciechowa kościół par. p.w. śś. Piotra i Pawła, późno Gołaszyn Bojanowo kościół p.w. św. Michała Gostyń Gostyń, ul. 1 Maja 4 Gostyń, ul. 1 Maja 5 Gostyń, ul. 1 Maja 7 brama przy kościele p.w. św. M ałgorzaty Gostyń- -Głogówko Gostyń- -Głogówko Gostyń- -Głogówko Gostyń- -Głogówko klasztor kongregacji Oratorium św. Filipa Nereusza, późno Gostyń- -Głogówko Gostyń- -Głogówko Góra, ul. Piotra Ściegiennego 27 Górka Duchowna Hetmanice Gostyń 1782 r. 17/45/A r., przebud r. 43 7/63 0A 1969 k. XVIII w. 131/562/A 1956 Gostyń budynek mieszkalny 2 poł. XVIII w. 77/343/A 1951 Gostyń budynek mieszkalny 2 poł. XVIII w. 78/344/A 1951 Gostyń budynek mieszkalny 2 poł. XVIII w. 80/346/A 1951 Piaski d. szpital k. XVII w. 138/570/A 1956 Piaski d. zajazd klasztorny tzw. Nadolnik k. XVII w. 138/570/A 1956 Piaski kapliczka położona przy źródle k. XVII w. 138/570/A 1956 Piaski Piaski Piaski Góra kościół klasztorny p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP, mur kościelny z bramą przy klasztorze dom mieszkalny /570/A r., 1679 r., /570/A 1956 k. XVII w. 138/570/A 1956 XVIII w., cz. przebud. XVIII/XIX w. 840/2050/A 1972 Lipno kościół par. p.w. św. Michała XV/XVI w., 1700 r. 5/30/A 1932 Wschowa kościół fil. p.w. św. Jana Chrzciciela XVIII w. 1291/A 1965 Hetmanice Wschowa wiatrak, XVIII/XIX w. 711/1613/A 1965 Jabłonna Rydzyna Jastrzębia Góra dwór Jeżewo Jędrzychowice Dolne Jędrzychowice Dolne Jutrosin Borek Wlkp. Szlichtyngowa Szlichtyngowa Jutrosin kościół cmentarny p.w. św. M ikołaja, kościół par. p.w. Wszystkich Świętych, szachulcowy pałac (dwór) po 1670 r. 475/1036/A 1970 XVIII w., przebud. XX w. 851/772/A r. 44/314/A poł. XVI w., 1720 r., /244/A 1961 park z elementami regularnymi XVIII w. 684/A 1963 dzwonnica przy kościele sukursalnym p.w. Św. Krzyża 4 ćw. XVIII w. 209/110/A

16 kościół sukursalny p.w. Św. Krzyża, szachulcowy, obmurowany 1774 r., poł. XVIII w., Jutrosin Jutrosin 209/110/A 1968 r. Kaczkowo Kaszczor Kaszczor Rydzyna Przemęt Przemęt kościół par. p.w. św. Marcina, szkieletowy figura św. Jana Nepomucena wraz z cokołem, barokowa kościół par. p.w. św. Wojciecha, 1674 r., 1729 r. 252/229/A r. 175/618/A /402/A 1953 Kaszczor 44 Przemęt wiatrak-koźlak, 1761 r. 1019/A 1987 Kobylin Kobylin Kobylin Konradowo Kobylin Kobylin Kobylin Wschowa klasztor pobernardyński, kościół klasztorny p.w. Narodzenia Pańskiego oo. bernardynów, wieża dawnego kościoła ewangelickiego, drewniana kościół par. p.w. św. Jakuba, przebud. na , XVII w., XVIII w. XV w., k. XVI w., 1720 r. 201/67A /262/A poł. XVIII w. 321/483/A 1969 XVI/XVII w. 696/128/A 1958 Kościan (przy obwodnicy na trasie Leszno ) Kościan wiatrak-koźlak, 1714 r. 1098/A 1988 Kościan Kościan, ul. Kościuszki 1 Kościan Krzycko Wielkie Krzycko Wielkie Kościan, ul. Bączkowskiego Włoszakowice Włoszakowice cmentarz rzymskokatolicki budynek klasztorny, ob. zespół szpitala psychiatrycznego XVIII w., XIX w., XX w. 968/A 1981 p. XVII w., 1839 r. 1313/A 1992 dwór alkierzowy, ok. poł. XVIII w. 19 8/62A 1965 park podworski p. XVIII w. 1027/A 1987 Krzywiń Krzywiń wiatrak-koźlak, 1698 r. 974/A 1984 Krzywiń, ul. Kościańska 20 (przy drodze do Gryżyny) ul. Bracka 11 ul. Chrobrego Krzywiń wiatrak-koźlak, k. XVIII w. 1048/A 1988 Leszno dom k. XVIII w. 526/1239/A 1970 Leszno kościół Braci Czeskich, ob. katolicki p.w. św. Jana , ul. Chrobrego 8 Leszno dom XVIII w., przebud. w XIX w. ul. Chrobrego 25 91/381/A /A 1986 Leszno dom XVIII w. 545/1258/A

17 ul. Chrobrego 32 Leszno gimnazjum Braci Czeskich 1712 r. 1303/A 1969 ul. Chrobrego 34 ul. Chrobrego 44 Leszno dom polskich kaznodziei 2 pol. XVIII w. 530/1243/A 1970 Leszno dom k. XVIII lub p. XIX w. 531/1244/A 1970 ul. Komuny Paryskiej 31, ob. ul. Królowej Jadwigi Leszno dom 2 pol. XVIII w. 541/1254/A 1971 ul. Kościelna Leszno ul. Łaziebna 6 kościół p.w. św. Mikołaja, ok r. lub 1687 r., /271/A 1932 Leszno dom XVIII/XIX w. 454/858/A 1970 ul. Łaziebna 26 Leszno dom XVIII w., cz. rozebrany ul. Łaziebna 27 Leszno dom k. XVIII w., nadbud. XIX w. ul. Narutowicza 8 ul. Narutowicza 18 ul. Narutowicza 31 Leszno Leszno Leszno dom dom synagoga XVIII w., cz. przebud. k. XVIII w., przebud r., wielokrotnie przebud., z 1904 r. pl. Kościuszki 4 Leszno pałac Sułkowskich p. XVII w. (?), ok pl. Metziga pl. Metziga 13 pl. Metziga 16/17 pl. Metziga 21 pl. Metziga ul. Rynek ul. Rynek Leszno mur lapidarium przy kościele polskokatolickim 457/861/A /862/A /865/A /867/A /A /382/A r., XIX w. 202/82/A 1965 Leszno dom k. XVIII w. 460/864/A 1970 Leszno pastorówka, ob. Muzeum Okręgowe 1 pol. XVIII w. 197/61/A 1965 Leszno dom, d. szpital św. Jerzego 1688 r. 466/870/A 1970 Leszno Leszno Leszno kościół par. poewangelicko- -augsburski p.w. Sw. Krzyża ratusz Stary Rynek 1711 r., , 1782 r , ,1786 r., XVII w., XVIII w., XIX w., XX w. 90/377/A /389/A /382/A

18 Leszno dom p. XVIII w. 1183/A 1991 ul. Rynek 2 ul. Rynek 7 ul. Rynek 8 ul. Rynek 9 Leszno dom XVII/XVIII w. 516/1229/A 1970 Leszno Leszno dom dom XVII/XVIII w., cz. przebud. XVIII/XIX w., przebud. ul. Rynek 15 Leszno dom XVII/XVIII w., przebud. ul. Rynek 16 Leszno dom 1635 r., przebud. XVIII w. ul. Rynek 19 Leszno kamienica poł. XVIII w., przebud. k. XIX w. ul. Rynek 22 ul. Rynek /1230/A /1231/A /1251/A /1252/A /A 1991 Leszno dom XVIII/XIX w. 524/1237/A 1970 Leszno dom XVIII w. 540/1253/A 1971 ul. Rynek 32 Leszno dom XVIII w., cz. przebud. ul. Rynek 38 Leszno dom XVIII w., cz. przebud. ul. Strumykowa 1 ul. Średnia 4 ul. Wolności 2 ul. Wolności 8 ul. Wolności 22 Leszno- -Zaborow o Lubiń Lubiń Lubonia Ługi Miejska Górka 520/1233/A /1232/A 1970 Leszno wiatrak-koźlak 1 poł. XVIII w. 1090/A 1988 Leszno dom 1 poł. XVIII w. 1139/A 1989 Leszno dom k. XVIII w. 467/871/A 1970 Leszno dom XVIII w. 542/1255/A 1971 Leszno dom k. XVIII w. 543/125 6/A 1971 Leszno Krzywiń Krzywiń Krzemieniewo Wąsosz Miejska Górka J kościół poewangelicki, szachulcowy kościół klasztorny oo. benedyktynów p.w. Narodzenia NMI^ zespół klasztorny oo. benedyktynów strefa ochronna dwór kościół fil. p.w. Wniebowzięcia NMP kościół poewangelicki, (ruina) 1796 r. 1485/A poł. XVIII w. 10/35/A 1932 XII-XVIII w. 1224/A 1991 XVIII w., 1 pol. XIX w. 117/538/A r. 844/2052/A r. 439/632/A

19 Miejska Górka, ul. Rawicka Miejska G órka- -Raw icka wiatrak-koźlak, 1772 r., 1976 r. 1108/A 1988 Miejska Górka- -Goruszki Miejska Górka- -Goruszki Miejska Górka Miejska Górka Naratów Niechlów dwór Niechłód klasztor poreformacki, kościół poreformacki p.w. Św. Krzyża, kościół par. p.w. Wszystkich Świętych, 1742 r., /107/A r. 43/3 09/A r., przebud. w 1900 r. 847/254/A 1951 k. XVIII w. 505/117 1/A 1970 Nowa Wieś Wschowa wiatrak-koźlak, 1764 r. 725/16 4 1/A 1974 Oporowo Święciechowa Krzemieniewo kościół par. p.w. Niepokalanego Poczęcia NPM, szachulcowy 1640 r., XIX w. 20/48/A 1932 Osetno Góra dwór z mi elementami XVI/XVII/XX w. 852/759/A 1960 Osieczna Osieczna, ul. Krzywińska 13 Pępowo Osieczna Osieczna Pępowo brama przy kościele par. p.w. Św. Trójcy kościół późno poreformacki p.w. św. Walentego oficyna I i II w zespole pałacowym Pępowo Pępowo park regularny i cz. krajobrazowy Pępowo Pępowo plebania późnobarokowa Pępowo Popowo Stare Popowo Stare Przemęt Przysieka Stara Pępowo Przemęt Przemęt Przemęt Śmigiel zespół pałacowy Mycielskich, późno dwór Szołdrskich, późno park dworski z elementami regularnymi kościół pocysterski, ob. par. p.w. św. Jana Chrzciciela, dwór opatów przemęckich, późno 4 ćw. XVIII w. 636/1573/A , poł. XVII w., poł. XVII w., uzupełniony w XIX w r., przebud r. 2 poł. XVII w., /276/A /7 A /496/A /1519/A /496/A /359/A 1952 XVIII w. 1162/A , /197/A ćw. XVIII, XIX 83/357/A 1952 Psary Jemielno dwór 2 poł. XVII w. 843/2055/A 1972 Racot Kościan spichlerz 1773 r. 1528/A 1995 Racot Kościan stajnia i wozownia XVIII w. 1528/A 1995 Racot Kościan wiatrak-koźlak, XVIII w. 1084/A 1988 Radomierz Przemęt wiatrak-koźlak, Rawicz Rawicz pozostałość d. fortyfikacji ziemnych 1703 r., odnowiony 1830 r XVII w. - ok. poł. XVIII w. 471/892/A /1170/A

20 Rawicz, Rawicz dom XVIII/XIX w. 642/1610/A 1974 ul. Rynek 27 Rawicz, ul. Rynek 31 Rawicz dom XVIII/XIX w. 646/1614/A 1974 Rojęczyn Rydzyna dwór późno, ob. szkoła Rydzyna Rydzyna Rydzyna Rydzyna Rydzyna Rydzyna kolegium pijarów barokowe, ob. szkoła podstawowa kościół poewangelicki Św. Krzyża, kościół par. p.w. św. Stanisława, późno XVIII w., przebud. XIX w. 511/1214/A /226/A /643/A / /50/A 1932 Rydzyna Rydzyna ratusz 1752 r. (?), 1761 r. 23/51/A 1930 Rydzyna Rydzyna założenie urbanistyczne, barokowe XV-XVIII w. 167/610/A 1957 Rydzyna Rydzyna zamek Rydzyna, ul. Rynek 12 Rydzyna, ul. Rynek 13 Rydzyna, ul. Rynek 14 Rydzyna, ul. Rynek 15 Rydzyna, ul. Rynek 17 Rydzyna, ul. Rynek 19 Rydzyna, ul. Rynek 2 Rydzyna, ul. Rynek , ok r. 24/52/A 1930 Rydzyna dom XVIII w., 1902 r. 231/204/A 1968 Rydzyna dom XVIII w. 232/205/A 1968 Rydzyna dom 1 poł. XVIII w. 233/206/A 1968 Rydzyna dom 1 poł. XVIII w. 218/135/A 1968 Rydzyna dom 1731 r., 1906 r. 235/208/A 1968 Rydzyna dom 1 poł. XVIII w. 234/207/A 1968 Rydzyna dom 1 poł. XVIII w. 224/197/A 1968 Rydzyna dom 1708 r., k. XIX w. 239/212/A 1968 Rydzyna, ul. Rynek 26 Rydzyna dom 1 poł. XVIII w., k. XIX w. Rydzyna, ul. Rynek 27 Rydzyna dom 2 poł. XVIII w., 1932 r. Rydzyna, ul. Rynek 4 240/213/A /214/A 1968 Rydzyna dom XVIII w., 1845 r. 226/199/A 1968 Rydzyna, ul. Rynek 18 Rydzyna dom 1 poł. XVIII w., przebud. Rydzyna, ul. Kościelna 2 Rydzyna, ul. Kościelna 2 Rydzyna, ul. Matejki /A 1987 Rydzyna budynek d. wozowni XVIII w. 1046/A 1988 Rydzyna dom 1770 r. 243/218/A 1968 Rydzyna dom 1737 r. 244/220/A

21 Rydzyna, Rydzyna dom 1713 r. (?) 245/221/A 1968 ul. Matejki 3 Rydzyna, ul. Wolności 10 Rydzyna, ul. Wolności 19 Rydzyna, ul. Wolności 6 Rydzyna, ul. Zamkowa 6 Rydzyna budynek, d. pastorówka 4 ćw. XVIII w. 1500/A 1994 Rydzyna dom 1783 r. 248/224/A 1968 Rydzyna budynek 1783 r. 1389/A 1993 Rydzyna dom mieszkalny 1779 r., 1904 r. 249/225/A 1968 Sarnowa Rawicz dwór (pałac) Siciny Niechlów kościół par. p.w. św. Marcina, późno k. XVII w. lub p. XVIII w. (?), przebud. w k. XIX w. 672/1705/A 1975 XVIII w. 848/897/A 1961 Siciny Niechlów pałac późno XVIII w. 849/775/A 1960 Siciny Niechlów wiatrak XVIII w. 847/1004/A 1963 Siedlnica Siedmiorogów II Siedmiorogów II Wschowa Borek Wlkp. Borek Wlkp. spichlerz I z cz. mieszkalną (oficyna) dwór alkierzowy,, szachulcowy kapliczka murowana, przydrożna w ogrodzie dworskim 2 poł. XVIII w. 1442/A r. 163/605/A 1957 XVIII w. 165/607/A 1957 Siekowo Przemęt wiatrak-koźlak 1777 r. 1118/A 1988 Sławęcice nr 27 Sobialkowo Góra kapliczka k. XVIII w. 84 1/205 7/A 1972 Miejska Górka kościół par. p.w. św. Jakuba Większego Apostola 2 poł. XVIII w. 33/133/A 1932 Stary Gostyń Gostyń brama kościelna XVIII w. 135/566/A 1956 Sułów Wielki Szlichtyngowa, ul. Rynek 11 Szlichtyngowa Szlichtyngowa, ul. Rynek 13 Szlichtyngowa Szlichtyngowa, ul. Rynek 19 Szlichtyngowa Szlichtyngowa, ul. Rynek 20 Wąsosz Szlichtyngowa Szlichtyngowa Szlichtyngowa Szlichtyngowa Szlichtyngowa kościół poewangelicki p.w. śś. Piotra i Pawła, szachulcowy 1617 r. 854/898/A 1961 wiatrak-koźlak, 1757 r. 1023/A 1987 zespół budowlany i założenie urbanistyczne, przywilej lokacyjny miasta 1644 r. 1169/A 1990 kamienica XVIII/XIX w. 810/1643/A 1965 kamienica XVIII/XIX w. 811/1644/A 1965 kamienica XVIII/XIX w. 812/1635/A 1965 kamienica XVIII/XIX w. 813/1636/A

22 Szlichtyngowa, ul. Rynek 36 Szlichtyngowa Szlichtyngowa, ul. Rynek 37 Szlichtyngowa Szlichtyngowa, ul. Rynek 7 Szlichtyngowa Szlichtyngowa, ul. Polna 2 Szlichtyngowa kamienica XVIII/XIX w. 814/1637/A 1965 kamienica XVIII/XIX w. 815/1638/A 1965 kamienica XVIII/XIX w. 809/1642/A 1965 kamienica XVIII/XIX w. 808/1639/A 1965 Smieszkowo Wschowa kościół 1 poł. XVIII w. 721/1651/A 1965 Śmigiel Śmigiel, ul. Kilińskiego 31 Świerczyna nr 64 Trzebiny Trzebiny Śmigiel kościół fil. p.w. św. Wita, szachulcowy 1769 r., 1908 r. 326/516/A 1969 Śmigiel dom mieszkalny 1704 r., XIX w. 363/553/A 1969 Osieczna wiatrak-koźlak, 2 pol. XVIII w. 1080/A 1988 Święciechowa Święciechowa Święciechowa Święciechowa kościół par. p.w. św. Jakuba Apostoła, pałac Trzebosz Bojanowo pałac von Bothmera 1 poł. XV w., , 1860 r. 26/54/A /55 6/A 1956 park regularny XVIII w., XIX w. 125/556/A poł. XVIII w., /619/A 1957 Trzebosz Bojanowo park regularny-krajobrazowy XVIII/XIX w. 9 62/A 1979 Trzebosz Bojanowo plebania późnobarokowa, ob. przedszkole XVIII w., przebud. 501/ Trzebosz Bojanowo założenie folwarczne: spichlerz k. XVIII w. 1339/A 1992 Wąsosz Wąsosz pałac XVI/XVIII w. 822/967/A 1961 Wąsosz, ul. Parafialna 6 Wąsosz kościół pomocniczy p.w. Niepokalanego Poczęcia NPM Wieleń Przemęt figura św. Jana Nepomucena na słupie, barokowa XVIII w. 823/1374/A 1965 XVIII w. 174/617/A 1957 Wilkowice Lipno wiatrak, 1779 r. 1085/A 1988 Witoszyce Góra dwór (pałac) po 1700 r. 846/255/A 1951 Włoszakowice Włoszakowice, ul. Spokojna Wroniniec Włoszakowice Włoszakowice Włoszakowice Włoszakowice Niechlów pałac myśliwski Sulkowskich, późno /5 67/A 1956 park krajobrazowy XVIII w. 1163/A 1990 kościół par. p.w. Św. Trójcy, wczesno kaplica grobowa z trzema piaskowcowymi płytami nagrobnymi /5 6/A r. 1174/A

23 Wschowa Wschowa fontanna miejska XVIII w. 1036/1599/A 1965 Wschowa Wschowa Wschowa Wschowa Wschowa ul. Bema 11 ul. Boh. Westerplatte 5 ul. Boh. Westerplatte 6 ul. Głogowska 11 ul. Kilińskiego 2 Wschowa Wschowa Wschowa Wschowa Wschowa kaplica Sw. Krzyża przy kościele pobernardyńskim św. Józefa klasztor pobernardyński, ob. oó. franciszkanów kostnica na cmentarzu ewangelickim kościół farny p.w. św. Stanisława, kościół pobernardyński p.w. św. Józefa, wczesno ok r. 1040/1593/A poł. XVIII w. 690/53/A 1963 XVIII w. 731/1745/A 1965 XIV w., przebud. w , /1594/A /53 A 1955 Wschowa kamienica XVIII w. 732/1690/A 1965 Wschowa kamienica XVIII w. 735/1696/A 1965 Wschowa kamienica XVIII w. 736/1697/A Wschowa dom XVIII w. 678/616/A 1965 Wschowa kamienica XVII w. 1035/1600/A 1965 Wschowa kamienica XVII w. 763/1684/A 1965 ul. Łazienna 4 pl. Farny 2 pl. Farny 3 pl. Zamkowy 3 pl. Zamkowy 4 pl. Zamkowy 8, ob. nr 10 Wschowa plebania przy kościele par. XVIII w. 730/1675/A 1965 Wschowa kolegium jezuickie, barokowe XVIII w. 1034/1595/A 1965 Wschowa dom XVIII w. 757/245/A 1961 Wschowa dom XVIII w. 757/245/A 1961 Wschowa dom XVIII w. 757/245/A 1961 ul. Powstańców Wschowa d. szkoła ewangelicka XVII w. 729/609/A 1963 Wlkp. 16 ul. Ratuszowa 1 ul. Rynek 2 Wschowa kamienica XVII/XVIII w. 681/618/A 1965 Wschowa kamienica XVIII w. 780/169 1/A

24 Wschowa kamienica XVIII/XIX w. 782/1986/A 1965 ul. Rynek 4 ul. Rynek 5 ul. Rynek 8 ul. Rynek 9 ul. Rynek 10 ul. Rynek 11, ob. nr 10 ul. Rynek 12 ul. Rynek 13, ob. Rzeźnicka 1 ul. Rynek 19 ul. Kościuszki 3 ul. Zamkowa 5 ul. Zamkowa 7, d. ul. Jedności Robotniczej 7 Zakrzewo Zalesie Zamysłów Zamysłów Wschowa kamienica XVIII w. 783/1676/A 1965 Wschowa kamienica barokowa XVII w. 785/610/A 1965 Wschowa kamienica XVII w. 786/1677/A 1965 Wschowa kamienica XVII w. 787/1678/A 1965 Wschowa kamienica XVII w. 788/1679/A 1965 Wschowa kamienica XVII w. 789/1680/A 1965 Wschowa kamienica 1671 r. 1038/1598/A 1965 Wschowa kamienica XVII w. 795/1683/A 1965 Wschowa dom XVII/XVIII w. 973/A 1984 Wschowa dom XVIII w. 757/245/A 1961 Wschowa dom XVIII w. 757/245/A 1961 Miejska Górka Borek Wlkp. Szlichtyngowa Szlichtyngowa kaściól par. p.w. św. Klemensa polichromia kapliczka przedrożna, przy drodze dworskiej kościół p.w. św. Magdaleny, rokokowy 1610 r., 1647 r., 1728 r. 166/608/A ćw. XVIII w. 172/615/A r. 692/126/A 1958 pałac 2 poł. XVIII w. 682/619/A 1965 Zuchlów Niechlów wiatrak-m łyn, 1745 r. 1141/A 1989 Zytowiecko Poniec organistówka k. XVIII w. lub p. XIX w. 555/1283/A

25 Województwo pilskie Miejscowość, Wpis do rejestru zabytków Gmina Obiekt Datowanie obiektu adres nr rejestru rok wpisu kościół poprotestancki, ob. kat. fil. Batorowo Lipka A-2/ p.w. Dobrego Pasterza, szachulcowy Bronikowo Mirosławiec Buczek Wielki Buczek Wielki kościół poprotestancki, ob. kat. fil. p.w. św. Jakuba Apostoła 1775 r. A-4/ Lipka dzwonnica drewniana 1739 r. A-6/ Lipka Budziszewko Rogoźno Chodzież Chodzież ul. Nowa 7 ul. Wojska Polskiego 38 ul. Wojska Polskiego 39 ul. Kościelna 12 ul. Kościuszki 6, d. 30 ul. Kościuszki 8, d. 31 ul. Kościuszki 10, d. 29 ul. Kościuszki 12, d. 10 ul. Kościuszki 14 ul. Kościuszki 16 Chodzież Chodzież kościół par. p.w. Sw. Trójcy, szachulcowy kościół fil. p.w. św. Jakuba, kościół (kolegiata) p.w. św. Floriana, późno założenie urbanistyczne miasta z XVIII w A-6/ r. A-225/ A-91/68/AK 1931 XVIII w. A Chodzież lamus tkacki z k. XVIII w. A Chodzież lamus tkacki XVIII/XIX w. A Chodzież lamus tkacki XVIII/XIX w. A Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A - l Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A - l Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A - l Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A -l Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A - l Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A - l

26 ul. Kościuszki 18, d. 25 Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A -l ul. Kościuszki 20 ul. Kościuszki 22 ul. Kościuszki 24 ul. Kościuszki 26 ul. Kościuszki 27 ul. Wojska Polskiego 30 ul. Wojska Polskiego 33 ul. Wojska Polskiego 37 ul. Wojska Polskiego 40 ul. Wojska Polskiego 41 ul. Wojska Polskiego 44 ul. Wojska Polskiego 47 ul. Wojska Polskiego 48 ul. Wojska Polskiego 49 Chojna Debrzno Wieś Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A - l Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A -l Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A - l Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A -l Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A-200/ Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A-201/ Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A-203/ Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A-204/ Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A-204/ Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A-205/ Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A-206/ Chodzież dom szczytowy XVIII/XIX w. A Gołańcz kościół par. p.w. św. Małgorzaty, szachulcowy 1766 r. A-172/ Lipka cmentarz żydowski p. XVIII w. A

27 dwór i park z resztkami układu ok. poł. XVIII w., Gębice Czarnków A -l 66/ regularnego przeb r. Gçbice Czarnków kaplica dworska p.w. św. Zofii, późnobarokowa 1785 r. A-446/ Golce Wałcz cmentarz XVII w. A-9/ Golce Gołańcz Gołańcz Górka Klasztorna Górnica Wałcz Gołańcz Gołańcz Łobżenica Wałcz kościół poprotestancki, ob. kat. fil. p.w. św. Antoniego, szachulcowy brama przy kościele pobernardyńskim kościół oo. bernardynów p.w. NMP, kościół pielgrzymkowy p.w. NMP Niepokalanie Poczętej, kościół poprotestancki, ob. kat. fil. p.w. MB Królowej Polski, szachulcowy 1664 r. A-9/ poł. XVIII w. A-147/ , 1 poł. XVIII w. A XVII w. A r. A -l 0/ Grylewo Wągrowiec dwór późno k. XVIII w. A-142/ Herburtowo Jaktorow o Wieleń Szamocin kościół poprotestancki, ob. kat. fil. p.w. MB Siewnej, kościół par. p.w. św. Anny, szachulcowy 1787 r. A-272/ A -2 31/ Jastrowie Jastrowie cmentarz żydowski 2 poł. XVIII w. A Jeziorki Wałeckie Karsibór Tuczno Wałcz kościół fil. p.w. Podwyższenia Krzyża Św., szachulcowy kościół poprotestancki, ob. kat. fil. p.w. Narodzenia NMP, szachulcowy 1790 r. A-13 (353) 1961 p. XVIII w. A -l 5/ Kiełpin Lipka chałupa podcieniowa nr 32 XVIII w. A -l 6/ Kozielsko Damasławek plebania późnobarokowa XVIII w. A-175/ Krajenka Kuźnica Czarnkowska Laski Wałeckie Lotyń Lubasz Łobżenica, ul. Mickiewicza/Sportowa Łobżenica, pl. Wolności 52 Łobżenica, ul. 1 Maja 1 Krajenka kościół par. św. Mikołaja i Anny przebudowany z zamku gotyckiego p. XV w., 1774 r. A-19/ Czarnków park dworski krajobrazowy poł. XVIII w. A Wałcz Okonek Lubasz kościół poprotestancki, ob. kat. fil. p.w. Matki Boskiej Szkaplerznej, szachulcowy kościół poprotestancki, ob. par. p.w. Wniebowzięcia NMP, szachulcowy kościół par. p.w. Narodzenia NMP, późno XVII/XVIII w. A-22/ r. A-23 (81) A Łobżenica d. zajazd św. Józefa k. XVIII w. A-4299/ Łobżenica dom poł. XVIII w. A-3 01/ Łobżenica dom XVIII w. A-3 00/

28 Margonin Margonin dzwonnica przy kościele p.w. św. Wojciecha XVIII/XIX w. A-140/ Margonin Margonin, ul. Rynek 8 Margonin, ul. Rynek 15 Margonin, ul. Rynek 19 Margonin, ul. Rynek 22 Margonin, ul. Rynek 25 Marianowo Martew Margonin kościół par. p.w. św. Wojciecha, późno A-140/ M argonin dom XVIII/XIX w. A-258/ Margonin dom XVIII/XIX w. A-235/ Margonin dom XVIII/XIX w. A-236/ Margonin dom k. XVIII w. A-237/ Margonin dom XVIII/XIX w. A-259/ Wieleń Tuczno chałupa przekazana na Lednice w 1975 r. kościół fil. p.w. Matki Bożej Różańcowej, szachulcowy 1737 r. A -l r. A-27/ Mirosławiec Mirosławiec cmentarz żydowski z nagrobkami p. XVIII w. A Mirosławiec Mirosławiec Nowe Dwory Osówka Parkowo Połajewo Wieleń Tarnówka Rogoźno Połajewo kościół par. p.w. MB Niepokalanie Poczętej kościół poprotestancki, ob. kat. p.w. św. Jana Chrzciciela, kościół poprotestancki, ob. kat. fil. p.w. Św. Rodziny kościół par. p.w. NMP Królowej i św. Małgorzaty, barokow o-klasycystyczny kościół p.w. św. Michała, późno 1721 r., 1883 r. A-28/ r. A -l 90/ r. A 3 1/ A A - l 63/ Potrzebowice Wieleń park pałacowy 1 poł. XVIII w. A Skrzatusz Stara Wiśniewka Strzaliny Szydłowo Zakrzewo Tuczno kościół pielgrzymkowy par. p.w. Wniebowzięcia NMP, kościół p.w. św. Marcina, kościół poprotestancki, ob. kat. fil. p.w. Nawiedzenie NMP, szachulcowy A-40/ r. A-55/ XVIII w. A-33/ Studzieniec Rogoźno dwór alkierzowy, szachulcowy 2 poł. XVIII w. A Tarnówka Toporzyk Wałecki Tarnówka Mirosławiec kościół poprotestancki, ob. kat. par. p.w. Nawiedzenia NMP, szachulcowy kościół poprotestancki, ob. kat. kaplica p.w. św. Jana, szachulcowy 1773 r. A-45/ poł. XVIII w. A-46/ Trzcianka Trzcianka park pałacowy 1 poł. XVIII w. A Trzeboń Łobżenica pałac XVIII w. A-3 03/

29 Wartosław Wronki kościół p.w. Św. Trójcy i św. Łukasza, 1785 r. A -l 83/ Wągrowiec Wągrowiec Wągrowiec Wełna Wągrowiec Wągrowiec Wągrowiec Rogoźno brama późnobarokowa przy kościele pocysterskim klasztor pocysterski przy kościele p.w. NMI^ późno kościół pocysterski p.w. W niebowzięcia NMP, późno kościół fil. p.w. Podwyższenia Krzyża Św.,, k. XVIII w. A -l poł. XVIII w. A -l poł. XVIII w., odbud. w A r. A Wełna Rogoźno pałac późno 3 ćw. XVIII w. A-156/ Wieleń Północny Wieleń Północny Wołowe Lasy Człopa Wronki Wysoka Zawada Złotów Złotów, ul. Kościelna 3 Złotów, ul. Kościelna 5 Złotów, ul. Paderewskiego 13/14 Żoń Wieleń pałac Sapiehów, A - l 38/ Wieleń park poł. XVIII w. A - l 38/ Wronki Wysoka Szydłowo Złotów kościół poprotestancki, ob. kat. fil. p.w. Św. Trójcy, kościół podominikański p.w. Zwiastowania NMP, kościół par. p.w. NMP Różańcowej, późno kościół poprotestancki, ob. kat. fil. p.w. Ścięcia Jana Chrzciciela, kościół par. p.w. W niebowzięcia NMP XVII w. A-56/ ćw. XVII w. A XVIII w. A XVII w. A-5 8/ A-62/ Złotów dom XVIII/XIX w. A Złotów dom XVIII/XIX w. A Złotów spichlerz 1780 r. A-68/ Margonin kościół p.w. św. Marcina, szachulcowy 1793 r. A-239/ Województwo poznańskie Miejscowość, adres Gmina Obiekt Datowanie obiektu Wpis do rejestru zabytków nr rejestru rok wpisu Bagrowo Dominowo kościół św. Katarzyny, 1751 r., 1937 r /A 1932 Biechowo Miłosław klasztor pofilipiński, ob. plebania /A 1968 Biechowo Miłosław park (ogród przyklasztorny) z fragmentami regularnymi k. XVIII i XX w. 1982/A