Pan Andrzej Kaniewski Dyrektor SP ZOZ Zakładu Opieki Zdrowotnej Wrocław Stare Miasto

Transkrypt

1 1 Wrocław, dnia 31 grudnia 2007 r. P/07/165 LWR /2007 Pan Andrzej Kaniewski Dyrektor SP ZOZ Zakładu Opieki Zdrowotnej Wrocław Stare Miasto WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 roku o NajwyŜszej Izbie Kontroli (j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937 ze zm.), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu skontrolowała Zakład Opieki Zdrowotnej Wrocław Stare Miasto, zwany dalej Zakładem, w zakresie funkcjonowania opieki psychiatrycznej w latach (I półrocze) w naleŝącej do struktury organizacyjnej Zakładu Przychodni Specjalistycznej Lecznictwa Psychiatrycznego i UzaleŜnień, zwanej dalej Przychodnią. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawiono w protokole kontroli, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Dyrektorowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie wykonywanie zadań związanych z zapewnieniem funkcjonowania opieki psychiatrycznej w Przychodni, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości m.in. w zakresie bezpodstawnego pobierania opłat od pacjentów za udzielane świadczenia oraz nierzetelnego prowadzenia ewidencji udzielanych świadczeń. PowyŜszą ocenę uzasadniają następujące ustalenia i oceny szczegółowe: 1. Przychodnia na ogół prawidłowo realizowała postanowienia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie leczenia psychiatrycznego i uzaleŝnień, zawartej z Dolnośląskim Oddziałem Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) na lata , m.in. w zakresie zatrudniania w poradniach personelu o wymaganych kwalifikacjach, wykonywania określonego wymogami NFZ zakresu świadczeń zdrowotnych oraz zapewnienia dostępności do tych świadczeń przez 5 dni w tygodniu w dogodnych dla pacjentów godzinach.

2 2 Zakres świadczeń udzielanych w ramach poradni zdrowia psychicznego i poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy obejmował: porady lekarza psychiatry, porady psychologa, sesje psychoterapii indywidualnej, grupowej i rodzinnej oraz kierowanie do stacjonarnych placówek psychiatrycznych i odwykowych. Ponadto w ramach funkcjonującego w Przychodni zespołu leczenia środowiskowego opieka nad pacjentem była realizowana poprzez: wizyty lekarza, psychologa, pielęgniarki, pracownika socjalnego w środowisku chorego a takŝe porady lekarza psychiatry, psychologa, pracownika socjalnego świadczone pacjentowi w siedzibie zespołu. Leczeniem w poradni zdrowia psychicznego objętych było w latach 2005 i 2006 odpowiednio i osób, w tym opiekę czynną realizowano w kolejnych latach wobec dorosłych pacjentów, tj. 39,4% i osób, tj. 37,4%. Liczba pacjentów poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy zwiększyła się z 626 w 2005 r. do 716 w 2006 r., z czego opieką czynną objęto odpowiednio 31 i 28 nieletnich pacjentów, tj. 4,9% i 3,9% ogółem leczonych w tych latach. W ramach zespołu lecznictwa środowiskowego udzielono świadczeń w latach 2005 i 2006 odpowiednio 102 i 64 pacjentom. Na podkreślenie zasługuje podnoszenie kwalifikacji zawodowych personelu zatrudnionego w Przychodni, w badanym okresie m.in. 7 z 12 psychologów zatrudnionych w poradni zdrowia psychicznego ukończyło szkolenia z psychoterapii. Jednocześnie NajwyŜsza Izba Kontroli zwraca uwagę, Ŝe wbrew wymogom NFZ w zespole leczenia środowiskowego Przychodni w 2006 r. i w I półroczu 2007 r. nie zatrudniano psychologa klinicznego, co według wyjaśnień kierownik Przychodni spowodowane było trudnościami z pozyskaniem takiego specjalisty, m.in. ze względu na ograniczoną ilość miejsc na tej specjalizacji. Ponadto faktyczny tygodniowy czas pracy zespołu leczenia środowiskowego, w porównaniu do zapisów umowy z NFZ, był krótszy odpowiednio o 8,5 godzin, tj. 14,2% w 2006 r. i o 11,7 godzin, tj. o 19,6% w I półroczu 2007 r. 2. W Przychodni prowadzona była ewidencja zarejestrowanych pacjentów oczekujących na udzielenie świadczenia, a comiesięczne informacje w tym zakresie były przekazywane do NFZ. Średni czas oczekiwania na udzielenie świadczenia w latach (I półrocze) w poradniach nie przekraczał 23 dni, a w zespole leczenia środowiskowego świadczenia udzielane były pacjentom na bieŝąco. Sposób prowadzenia tej ewidencji nie uwzględniał danych o ewentualnym oczekiwaniu pacjenta na rejestrację, która w razie braku miejsc na dany miesiąc, dokonywana była od 15 dnia miesiąca na miesiąc następny (porada lekarza), bądź od ostatniego dnia miesiąca na miesiąc następny (porada psychologa).

3 3 3. Podstawę finansowania świadczeń realizowanych przez Przychodnię w zakresie opieki psychiatrycznej stanowiła umowa podpisana z NFZ na lata , wraz z aneksami i ugodami obejmującymi ostateczne rozliczenia kontraktów za 2005 r. i 2006 r. Ustalona w umowach z NFZ wartość punktu rozliczeniowego w poradniach zdrowia psychicznego wynosiła w kolejnych latach 8 zł za punkt, a w zespole lecznictwa środowiskowego odpowiednio w 2005 r zł i w latach 2006 i 2007 r. - 6,50 zł za punkt rozliczeniowy. Łączna kwota środków na realizację świadczeń zdrowotnych w poradni zdrowia psychicznego ustalona w umowie z NFZ (po uwzględnieniu aneksów i ugód między stronami) wyniosła w latach 2005 i 2006 odpowiednio: 489,4 tys. zł i 510,6 tys. zł i została zrealizowana kolejno w 94,4 % i 100,2%. Świadczenia tej poradni na 2007 r. zostały zakontraktowane w wysokości 484,8 tys. zł, z czego w I półroczu 2007 r. zostały wykonane świadczenia o wartości 265,2 tys. zł, tj. 54,7% wartości umowy rocznej i 109,4% limitu półrocznego. W poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy, przy wartości świadczeń ustalonej w umowie na lata 2005 i 2006 w wysokości 129,6 tys. zł i 156,2 tys. zł, zrealizowane zostały świadczenia w kwotach 149,2 tys. zł i 159,4 tys. zł, tj. 115,1% i 102 % wielkości umownych. Umowa na 2007 r. określała wartość tych świadczeń w kwocie 104,0 tys. zł, tj. odpowiednio o 19,7% i o 33,4% niŝszej od ustalonych w latach poprzednich. Realizacja tych świadczeń w I półroczu 2007 r. w kwocie 70,3 tys. zł stanowiła 67,6 % wartości umowy rocznej i 135,2% limitu półrocznego. Świadczenia zdrowotne w zakładzie lecznictwa środowiskowego zostały ustalone w umowie NFZ na 2005 r. ryczałtowo w kwocie 162,4 tys. zł, a w umowach na lata następne w wysokości 30,9 tys. zł w 2006 r. zrealizowanej w kwocie 30,7 tys. zł, tj. 99,3% oraz 31 tys. zł w 2007 r. wykonanej w I półroczu 2007 r. w kwocie 14,6 tys. zł, tj. 47%. Przychody pozyskiwane przez Przychodnię z innych źródeł obejmowały wpływy z wynajmu pomieszczeń w kwotach po 25,3 tys. zł w latach 2005 i 2006 oraz 12,5 tys. zł w I półroczu 2007 r. oraz za wykonywanie świadczeń zleconych przez Gminę Wrocław w kwotach 6,5 tys. zł i 6,7 tys. zł w latach 2006 i NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia przystosowanie obiektu zajmowanego przez Przychodnię do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz spełnianie warunków określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wymagań jakim mają odpowiadać pod

4 4 względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej 1. Na podkreślenie zasługuje takŝe fakt pozyskania od Gminy Wrocław kwoty 19,6 tys. zł na przeprowadzony w 2006 r. remont dachu Przychodni. Stosownie do uregulowań art. 62 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo budowlane 2 przeprowadzane były coroczne przeglądy budynku, protokoły z tych przeglądów były dołączone do ksiąŝki obiektu, w której odnotowywano ich wykonanie. Niemniej od 2001 r. nie przeprowadzono wymaganego - zgodnie z art.62 ust.1 pkt 2 ww. ustawy - co najmniej raz na 5 lat przeglądu obejmującego kontrolę stanu technicznego i przydatności do uŝytkowania obiektu budowlanego. 5. W Przychodni nie podejmowano inicjatywy na rzecz tworzenia programów zdrowotnych i pozyskiwania dodatkowych środków finansowych na ich realizację m.in. z NFZ, budŝetów jednostek samorządu terytorialnego czy Unii Europejskiej. Nie tworzono takŝe programów rehabilitacji społeczno-zawodowej, o której wykonywaniu w zakładach opieki zdrowotnej stanowi art. 7 ust. 2 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego 3. W ocenie Kierownika Przychodni istotną przyczyną takiego stanu był brak moŝliwości zapewnienia satysfakcjonującego wynagrodzenia pracownikom podejmującym takie dodatkowe zadania. Współpraca Przychodni z innymi jednostkami psychiatrycznej opieki zdrowotnej, w zakresie sprawowania opieki nad pacjentami, ograniczała się w zasadzie do kierowania chorych do tych jednostek i sporadycznie do udzielania im, za zgodą pacjentów, informacji dotyczących leczenia. 6. Kontrola ujawniła przypadki pobierania w poradni zdrowia psychicznego nienaleŝnych opłat od pacjentów za udzielanie świadczeń zdrowotnych objętych umową z NFZ, w tym za porady lekarzy psychiatrów i psychologów oraz prowadzenie sesji psychoterapii grupowej. Działania powyŝsze stanowiły naruszenie przepisu art. 54 ust. 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej 4, ustalającego źródła pozyskiwania środków finansowych przez samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, które poza świadczeniami zdrowotnymi udzielanymi na podstawie umów z NFZ, nie uwzględniają dodatkowych opłat od pacjentów. Pobieranie nienaleŝnych opłat od ubezpieczonych za świadczenia objęte umową z NFZ zgodnie z art.193 pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowa- 1 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 10 listopada 2006r. w sprawie wymagań jakim mają odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 213, poz. 1568). 2 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j. t. Dz. U. z 2006 r., Nr 156, poz. 1118, ze zm.). 3 Ustawa z dnia 19 sierpnia 1999 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 ze zm.). 4 ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (j.t. Dz.U. z 2007 r., Nr 14, poz.89).

5 5 nych ze środków publicznych 5 zagroŝone jest karą grzywny. Kwoty nielegalnie uzyskanych z tego tytułu przychodów wyniosły w 2005 r. 11,1 tys. zł, w 2006 r. 6,0 tys. zł i w I półroczu 2007 r. 4,2 tys. zł. Wprawdzie od 2006 r. zakres odpłatnych świadczeń pobieranych od pacjentów został ograniczony do prowadzenia odpłatnych grup terapeutycznych, nie mniej do czasu kontroli nie zaniechano pobierania tych opłat. 7. NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia sposób prowadzenia w Przychodni ewidencji udzielonych świadczeń zdrowotnych oraz sporządzania sprawozdań w tym zakresie, które ze względu na liczne rozbieŝności nie zapewniają uzyskania rzetelnych danych o tej działalności. Kontrola wykazała m.in.: - błędne dokonywanie rozliczeń niektórych świadczeń wykonywanych przez pracownika socjalnego w zespole leczenia środowiskowego, w tym wykazywanie jako wizyta w środowisku chorego wszystkich świadczeń samodzielnie udzielanych przez pracownika socjalnego, mimo Ŝe niektóre z nich wykonywane były w siedzibie zespołu. W I półroczu 2007 r. uzyskano w związku z tym z NFZ zapłatę za świadczenia na kwotę co najmniej o 250 zł wyŝszą od naleŝnej, - istotne rozbieŝności pomiędzy ilością świadczeń wykazywaną na podstawie dokumentacji medycznej w sprawozdaniach statystycznych i w programie Pakiet Świadczeniodawcy do dokonywania rozliczeń z NFZ, które stwierdzono w odniesieniu do wszystkich ilościowo wykazywanych świadczeń; np.: liczba porad i sesji terapii indywidualnej prowadzonych przez psychologa w poradni zdrowia psychicznego w 2005 r. wykazana w sprawozdaniach statystycznych 19,0 tys., a w Pakiecie Świadczeniodawcy 17,9 tys. - róŝnica 1,1 tys., tj. 6,1% liczby porad/sesji wykazanych w rozliczeniach z NFZ; w 2006 r. odpowiednio 4,8 tys. i 4,3 tys. róŝnica 0,5 tys. porad/sesji, tj. 11,6% wykazanych w rozliczeniach, a w I półroczu 2007 r. odpowiednio 3,2 tys. i 2,9 tys. róŝnica 0,3 tys. porad/sesji, tj. 10,3% liczby porad/sesji wykazanych w rozliczeniach. W ocenie NIK występowanie powyŝszych rozbieŝności było wynikiem niewystarczającego nadzoru w tym zakresie ze strony kierownik Przychodni, która do czasu przeprowadzenia kontroli przez NIK nie zauwaŝyła ich występowania, a jako prawdopodobne przyczyny wskazywała pomyłki pracowników oraz zawodność poprzednio uŝytkowanego programu kompu- 5 ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Dz. U nr 210, poz.2135)

6 6 terowego, słuŝącego do bezpośredniego wpisywania danych eksportowanych następnie do programu Pakiet Świadczeniodawcy, zastąpionego od czerwca 2007 r. nowym programem 8. Sposób prowadzenia przychodów i kosztów Przychodni w ewidencji księgowej, według przyjętego w Zakładzie planu kont, nie zapewniał ich rozliczania na poszczególne komórki organizacyjne. W ewidencji księgowej Zakładu, przychody poradni zdrowia psychicznego dla dorosłych, poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy oraz poradni leczenia nerwic ujmowane były na jednym koncie, podczas gdy kwoty środków finansowych przekazywanych w oparciu o umowy z NFZ były rozliczane odrębnie dla kaŝdej poradni. Przeprowadzone w trakcie kontroli wyliczenie przychodów z NFZ, za badany okres, dla poszczególnych poradni Przychodni w oparciu o dokumenty źródłowe tj. faktury i faktury korygujące, wykazało występowanie rozbieŝności w stosunku do kwot przychodów z NFZ ujętych w księgach o łącznej wartości 32,1 tys. zł, które stanowiły 1,7% z kwoty 1.839,9 tys. zł tych przychodów według dokumentów źródłowych. Stan taki był konsekwencją księgowania w Zakładzie faktur korygujących saldem, bez podziału na korekty dotyczące poszczególnych poradni. RóŜnice wystąpiły równieŝ pomiędzy wartością świadczeń rozliczonych przez NFZ, wynikającą ze sprawozdań w programie Pakiet Świadczeniodawcy a kwotami przychodów obliczonymi na podstawie faktur i faktur korygujących, które zamknęły się kwotą 24,9 tys. zł, co stanowiło 1,4% łącznej kwoty 1.783,4 tys. zł przychodów: poradni zdrowia psychicznego dla dorosłych, poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieŝy oraz zespołu leczenia środowiskowego, wykazanych w Pakiecie Świadczeniodawcy. Przyczyn występowania powyŝszych rozbieŝności w ewidencjonowaniu przychodów nie potrafiła wyjaśnić główna księgowa Zakładu. 9. Ponadto NIK zwraca uwagę, Ŝe w Przychodni nie prowadzono ewidencji pisemnych skarg wpływających do Przychodni, jak teŝ sposobu ich rozpatrzenia i załatwienia. Wszystkie złoŝone skargi pisemne zgłoszone do Kierownik Przychodni zostały włączone do dokumentacji medycznej pacjentów, bez pozostawienia informacji odnośnie ich zakresu i sposobu załatwienia. Przyjęty sposób postępowania nie zapewniał przejrzystości i rzetelności informacji w tym zakresie, potrzebnych w szczególności w celu analizy skarg, do której zgodnie z art. 46 pkt 5 ustawy o zoz zobowiązana jest Rada Społeczna Zakładu. Regulamin porządkowy Zakładu, obowiązujący w latach , nie został dostosowany do wprowadzonych zmian organizacyjnych, bowiem nie ujęto w nim danych dotyczących utworzonej w 2002 r. Przychodni, przy czym w regulaminie obowiązującym od połowy 2006 r. uwzględniono ww. zapisy. Terminowość i kompletność wypełnienia przez Za-

7 7 kład obowiązku zgłoszenia do rejestru zakładów opieki zdrowotnej wymaganych danych w zakresie objętych kontrolą komórek organizacyjnych nie budzi zastrzeŝeń. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Zaniechanie pobierania opłat od ubezpieczonych pacjentów za udzielane świadczenia zdrowotne. 2. Wyeliminowanie występujących rozbieŝności i zapewnienie pełnej przejrzystości, rzetelności i korespondencji danych ujętych w: - ewidencji rachunkowej w księgach głównej i pomocniczych, - zestawieniach i sprawozdaniach tworzonych na potrzeby rozliczeń z NFZ w programie Pakiet Świadczeniodawcy, - sprawozdaniach statystycznych MZ-15 i MZ-19, - ewidencji osób oczekujących na udzielenie świadczenia. 3. WdroŜenie działań mających na celu zapewnienie pozyskiwania w oparciu o ewidencję księgową danych o poziomie kosztów i przychodów dotyczących świadczeń psychiatrycznej opieki zdrowotnej, w układzie uwzględniającym zakresy tych świadczeń według zawartych umów na ich udzielanie. 4. Przeprowadzenie kontroli stanu technicznego oraz przydatności do uŝytkowania budynku Przychodni przy ul. Podwale 13 we Wrocławiu, stosownie do art. 62 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo budowlane. 5. Zapewnienie zgodności godzin pracy komórek organizacyjnych Przychodni z postanowieniami umowy z NFZ. 6. Wprowadzenie w Przychodni ewidencji skarg pacjentów z uwzględnieniem ich przedmiotu, sposobu i terminu ich rozpatrzenia i załatwienia. 7. RozwaŜenie podjęcia działań w celu pełnego wykorzystywania określonych prawem moŝliwości w zakresie: -wykonywania świadczeń w zakresie opieki psychiatrycznej rehabilitacji społecznozawodowej oraz tworzenia programów zdrowotnych, - pozyskiwania środków finansowych na realizację tych zadań, m.in. z NFZ, budŝetów jednostek samorządu terytorialnego i Unii Europejskiej.

8 8 NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje od Pana Dyrektora, w terminie 30 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o podjętych działaniach na rzecz realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust.1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Dyrektorowi prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Delegatury NIK we Wrocławiu umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o której mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej Komisji NIK.