Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku

Transkrypt

1 Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku 1

2 Szanowni Państwo, Za nami już szósty rok funkcjonowania Programu REKARTON. Był to dla nas okres wytężonej pracy i wielu wyzwań, z którymi Program musiał się zmierzyć, aby osiągnąć cele recyklingowe założone w Dobrowolnym Porozumieniu. Jednak dzięki olbrzymiemu zaangażowaniu oraz wsparciu wielu osób i podmiotów, co roku udawało się nam realizować założone cele i z sukcesem budować, a następnie rozwijać w Polsce system zbierania i recyklingu zużytych kartonów po mleku i sokach. Jest mi niezmiernie miło poinformować, że również w 2012 roku zrealizowaliśmy cel roczny, czyli doprowadziliśmy do zebrania i poddania recyklingowi 10,5% masy kartonów wprowadzonych na rynek w ubiegłym roku. Było to ponad ton odpadów, które dzięki naszym działaniom zostały przerobione na papier i tekturę, a także płyty wykorzystywane w budownictwie. Szczególnie godnym podkreślenia jest fakt, że rezultat ten został osiągnięty wyłącznie dzięki dobrowolnemu zaangażowaniu się użytkowników i dostawców opakowań do płynnej żywności. Niezmiernie cieszymy się też, że po prawie sześciu latach naszych działań udało nam się stworzyć znaczący popyt na zużyte kartony po mleku i sokach. Dzięki działaniom Programu REKARTON przemysł recyklingowy dostrzegł w nich cenny surowiec wtórny, na który zapotrzebowanie zgłaszają papiernie oraz firmy produkujące płyty. Także coraz więcej firm i podmiotów zajmujących się zbieraniem i sortowaniem odpadów odbiera zużyte kartony i chętnie nam je przekazuje do zagospodarowania. Pomimo tych sukcesów mamy jednak jeszcze wiele do zrobienia. W porównaniu do innych krajów europejskich pozostajemy nadal w tyle pod względem poziomów zbierania i recyklingu zużytych kartonów po płynnej żywności. W 2011 roku 37% wszystkich kartoników do mleka i soków wprowadzonych do obrotu w Europie zostało poddanych recyklingowi. W Niemczech i Belgii odsetek ten był ponad dwukrotnie wyższy. Kraje z naszego regionu, takie jak Czechy oraz Węgry, mogą pochwalić się zebraniem i recyklingiem kartoników na poziomie odpowiednio 26% i 20% (dane z 2012 roku). Naszym celem na najbliższe lata powinno być więc osiągnięcie przynajmniej podobnego poziomu zbiórki i recyklingu, co nasi południowi sąsiedzi. Program REKARTON podejmuje bardzo wiele działań mających na celu zwiększenie ilości zbieranych i odzyskiwanych kartonów do płynnej żywności. Są to inicjatywy skierowane zarówno do konsumentów, jak również podmiotów zajmujących się zbieraniem i sortowaniem odpadów oraz ich recyklingiem, a także przedstawicieli gmin i samorządów lokalnych. Dzięki takim działaniom możliwe jest realizowanie celów rocznych oraz zwiększanie z roku na rok ilości odpadów pozyskiwanych i przekazywanych do recyklingu. W krótkim okresie jednak, znaczące zwiększenie ilości zużytych kartonów po mleku i sokach odbieranych z gospodarstw domowych, będzie niezwykle trudne bez jeszcze większego zaangażowania się wszystkich zainteresowanych stron. Ufam jednak, że podołamy temu wyzwaniu i w bieżącym roku również osiągniemy założone cele. Jan Jasiński przewodniczący Rady Dobrowolnego Porozumienia 2 Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku

3 O Programie REKARTON Program REKARTON to nowatorska i w pełni dobrowolna inicjatywa przemysłu sokowego, mleczarskiego i opakowaniowego aktywnie wspierająca zbieranie oraz recykling zużytych kartoników po mleku i sokach w Polsce. Jest on odpowiedzią przemysłu na zaistniałą sytuację związaną z brakiem recyklingu zużytych kartonowych opakowań po płynnej żywności w latach , wynikającą ze zmiany prawa. Program REKARTON realizuje cele Dobrowolnego Porozumienia na rzecz rozwoju systemu zbierania i recyklingu odpadów opakowaniowych po kartonach do płynnej żywności, które zostało podpisane 2 lipca 2007 roku pod patronatem ministra środowiska. Wśród sygnatariuszy Dobrowolnego Porozumienia znajdują się organizacje reprezentujące użytkowników opakowań, branżę gospodarki żywnościowej i opakowaniowej oraz firmy dostarczające kartonowy materiał opakowaniowy. Realizacja Programu opiera się na współpracy przedsiębiorców zajmujących się produkcją płynnej żywności pakowanej w kartony, dostawców materiału opakowaniowego, jednostek samorządu terytorialnego, zakładów zajmujących się zbieraniem i sortowaniem odpadów, recyklerów i innych podmiotów działających w obszarze zagospodarowywania odpadów komunalnych. Ważną rolę w Programie REKARTON pełnią także indywidualne gospodarstwa domowe, w których dokonuje się wstępnej selekcji odpadów. Misja i cel Programu REKARTON 2 lipca 2007 roku, w imieniu ministra środowiska, podsekretarz stanu Andrzej Szweda-Lewandowski podpisał Dobrowolne Porozumienie na rzecz rozwoju systemu zbierania i recyklingu odpadów opakowaniowych po kartonach do płynnej żywności. Misją Programu REKARTON jest wspieranie oraz finansowanie projektów i działań podejmowanych na rzecz zbierania i recyklingu odpadów opakowaniowych po kartonach do płynnej żywności oraz działalności edukacyjnej w tym zakresie. Celem Programu jest stworzenie w Polsce sprawnie funkcjonującego i efektywnego kosztowo systemu zagospodarowywania odpadów po zużytych kartonach do mleka i soków. W związku z tym Program chętnie wspiera liczne akcje edukacyjne i promocyjne prowadzone w całej Polsce, zarówno w największych miastach, jak i mniejszych miejscowościach. Angażuje się m.in. w organizację konkursów dla szkół i gmin, pikników ekologicznych oraz wszelkich innych działań zachęcających do selektywnego zbierania zużytych kartoników po mleku i sokach. Korzyści z efektywnego funkcjonowania Programu odnoszą jego uczestnicy, przemysł papierniczy, a przede wszystkim środowisko naturalne w Polsce. Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku 3

4 Program REKARTON nowatorską inicjatywą NOWATORSKA INICJATYWA pierwsza w Polsce DOBROWOLNA WSPÓŁPRACA firm produkujących żywność pakowaną w kartony FAKTYCZNIE ROZWIĄZUJE PROBLEM zagospodarowywania zużytych kartonów po mleku i sokach SKUTECZNA NON PROFIT EFEKTYWNA KOSZTOWO Korzyści ze współpracy z Programem REKARTON Współpraca z Programem REKARTON to skuteczne rozwiązanie dla gmin i podmiotów zajmujących się odbieraniem i segregowaniem odpadów, pozwalające na wypełnianie ustawowo nałożonego na gminy obowiązku prowadzenia selektywnej zbiórki wielomateriałowych odpadów opakowaniowych, w tym zużytych kartonów po mleku i sokach. Dopłaty do zbiórki kartoników Program REKARTON wspiera finansowo pozyskiwanie zużytych kartoników po płynnej żywności oferując dopłatę, a następnie koordynuje przekazanie ich do recyklingu. Zasady funkcjonowania Dobrowolnego Porozumienia Zasada dobrowolności Zgodnie ze swoją nazwą Dobrowolne Porozumienie ma charakter dobrowolny. Oznacza to, że każdy z jego uczestników akceptuje zasady funkcjonowania Programu REKARTON i zobowiązuje się do przestrzegania norm Dobrowolnego Porozumienia. Zasada zrównoważonego rozwoju Zasada zrównoważonego rozwoju zakłada harmonijny rozwój biznesu uwzględniający trzy istotne obszary: rozwój ekonomiczny, poszanowanie zasad ochrony środowiska naturalnego i zapewnienie warunków do rozwoju społecznego. Zasada odpowiedzialności Zasada ta mówi o tym, że społeczna odpowiedzialność za prawidłowe zagospodarowywanie odpadów opakowaniowych spoczywa na wszystkich podmiotach uczestniczących w tzw. łańcuchu opakowaniowym. Łańcuch ten tworzą wszystkie podmioty, które uczestniczą w powstawaniu opakowania (zaprojektowanie, zapewnienie surowców do jego produkcji, produkcja), jego wykorzystywaniu, pełnym cyklu handlowym (handel hurtowy i detaliczny), konsumpcji produktu, który jest w nie zapakowany, oraz pełnym cyklu zagospodarowania odpadów z opakowań, w tym selektywnym zbieraniu i recyklingu. 4 Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku

5 Sygnatariusze Dobrowolnego Porozumienia Dobrowolne Porozumienie na rzecz rozwoju systemu zbierania i recyklingu odpadów opakowaniowych po kartonach do płynnej żywności zostało podpisane przez przedstawicieli organizacji zrzeszających przedsiębiorców przemysłu mleczarskiego i napojowego, korzystających z opakowań kartonowych do płynnej żywności oraz dostawców materiału opakowaniowego. Organizacje reprezentujące użytkowników opakowań: Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich Związek Rewizyjny Związek Polskich Przetwórców Mleka Polska Izba Mleka Organizacje reprezentujące branżę gospodarki żywnościowej i opakowaniową: Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców Stowarzyszenie Polska Koalicja Przemysłowa na Rzecz Opakowań Przyjaznych Środowisku Eko-Pak Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Spożywczy Firmy dostarczające kartonowy materiał opakowaniowy: Elopak S.A. SIG Combibloc Sp. z o.o. Tetra Pak sp. z o.o. Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku 5

6 Uczestnicy Programu REKARTON Agros-Nova Sp. z o.o. AGRO-DANMIS Sp. z o.o. Coca-Cola HBC Polska Sp. z o.o. CUIAVIA Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Inowrocławiu EMIG Sp. z o.o. w Warszawie FRUCTA Napoje Sp. z o.o. w Łęczycy Hortex Holding SA JANTOŃ S.A. Sp.K. Kujawska Spółdzielnia Mleczarska KESEM we Włocławku Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Chojnicach Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Garwolinie Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kaliszu Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Krasnymstawie Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Łowiczu Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Radomsku Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Sanoku Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Siedlcach Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska WART-MILK w Sieradzu Pepsi Cola General Bottlers Poland Sp. z o.o. Polska Żywność SA ROTR Spółdzielnia Mleczarska w Rypinie Sokpol Sp. z o.o. Spółdzielnia Dostawców Mleka w Wieluniu Spółdzielnia Mleczarska w Gostyniu Spółdzielnia Mleczarska JOGSER w Sosnowcu Spółdzielnia Mleczarska Polmlek-Maćkowy Spółdzielnia Mleczarska MLEKOVITA Spółdzielnia Mleczarska MLEKPOL Tymbark SA Zakład Mleczarski Sp. z o.o. w Płońsku z/s w Skarżynie Zakład Przetwórstwa Mleka MLECZ Sp. z o.o. w Wolsztynie Forma organizacyjno-prawna i finansowanie Programu REKARTON Aby Program REKARTON mógł funkcjonować, ze względów pragmatycznych włączono go do struktur organizacyjno-prawnych Krajowej Izby Gospodarczej Przemysł Spożywczy, która jest sygnatariuszem Dobrowolnego Porozumienia. W ramach KIG PS Program REKARTON działa na zasadzie wyodrębnionej komórki. Program REKARTON wspomaga finansowo sortownie odpadów komunalnych, firmy zajmujące się zbieraniem i wywozem odpadów oraz gminy, tak aby zapewnić firmom zajmującym się recyklingiem (głównie zakładom papierniczym) regularne dostawy odpowiedniej jakości surowca. Środki finansowe na wspomaganie tych działań są pozyskiwane od przedsiębiorstw, które wprowadzają na rynek produkty pakowane w kartony do płynnej żywności, w formie jednakowej dla wszystkich dopłaty recyklingowej naliczanej od tony zakupionego materiału opakowaniowego. 6 Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku

7 Bieżącą kontrolę nad funkcjonowaniem Programu REKARTON sprawuje Rada Dobrowolnego Porozumienia powołana do życia 2 lipca 2007 roku, która opracowuje roczne plany operacyjne oraz określa po konsultacji z sygnatariuszami wysokość dopłaty recyklingowej na każdy kolejny rok. Środki uzyskane w ten sposób są przeznaczane na rozwój systemu zbierania i recyklingu zużytych kartonów po płynnej żywności. Zadania Programu REKARTON Program REKARTON jest odpowiedzią przemysłu na zaistniałą sytuację związaną z brakiem recyklingu zużytych kartonowych opakowań po płynnej żywności w latach , wynikającą ze zmiany prawa. Program ma na celu rozwój systemu selektywnego zbierania tego typu opakowań, ich recyklingu oraz: Stanowi realną alternatywę dla innych rozwiązań prawnych, które mogą być mniej skuteczne i bardziej kosztowne Pozwala podmiotom pakującym swoje produkty w kartony do płynnej żywności na budowanie wizerunku firmy, która troszczy się o środowisko naturalne Utrwala pozytywny wizerunek produktów mlecznych i sokowych zapakowanych w kartony, które są produkowane z odnawialnych źródeł surowca, jako przyjaznych środowisku (podstawowym komponentem kartonu jest papier pochodzący z certyfikowanych i stale odnawianych zasobów leśnych) W Dobrowolnym Porozumieniu określona została wielkość masy odpadów, które mają zostać poddane recyklingowi w ramach Programu REKARTON, wyrażona w procentach masy opakowań kartonowych dostarczonych na rynek w kolejnych latach. Procenty te przedstawia poniższy wykres: ,0% 12,5% 10,5% 9,0% 7,5% 6,0% 4,5% Realizacja celów założonych na 2012 rok W ciągu sześciu lat działalności Program REKARTON co roku realizował wyznaczone cele recyklingowe. Podobnie było w 2012 roku, kiedy to klienci firm Tetra Pak, SIG Combibloc i Elopak wprowadzili łącznie na rynek w Polsce swoje produkty w opakowaniach, których masa wyniosła ponad ton. W 2012 roku zostały zebrane i poddane recyklingowi tony zużytych kartonów po mleku i sokach, tak więc z przyjemnością można potwierdzić, że cel recyklingowy Programu REKARTON ustalony na poziomie 10,5% masy opakowań wprowadzonych na rynek został nie tylko osiągnięty, ale nawet przekroczony. Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku 7

8 * 7 700* * prognoza W ciągu ponad pięciu lat funkcjonowania Programu zebrano i poddano recyklingowi łącznie ponad W ciągu 26 ponad tysięcy pięciu ton zużytych lat funkcjonowania kartonów po Programu mleku i sokach, zebrano czyli i poddano ładunek, recyklingowi do którego łącznie przewiezienia ponad 26 potrzeba tysięcy ton ponad zużytych kartonów tirów, które po ustawione mleku i sokach, w linii czyli jeden ładunek, za drugim do którego utworzyłyby przewiezienia kolejkę o długości potrzeba niemal ponad 18 1 kilometrów! 350 tirów, które Do ustawione przewiezienia w linii takiego jeden ładunku za drugim drogą utworzyłyby lotniczą trzeba kolejkę byłoby o długości zaangażować niemal 18 ponad kilometrów! 270 samolotów towarowych Boeing F! dr Władysław Janikowski dyrektor Programu REKARTON Dobrowolne Porozumienie podpisane w 2007 roku między innymi przez organizacje branżowe skupiające przemysł mleczarski oraz producentów soków i napojów pakowanych w kartony do płynnej żywności, oznaczało podjęcie przez przemysł dodatkowych zobowiązań, niewynikających bezpośrednio z przepisów prawa, a przyczyniających się do wspólnego dobra, jakim jest kondycja środowiska naturalnego w Polsce. Porozumienie obejmuje lata i wyznacza skwantyfikowane roczne cele w postaci poziomów recyklingu pokonsumenckich odpadów po kartonach do płynnej żywności. Ważnym aspektem tej inicjatywy jest to, że nikt wcześniej w Polsce takiej działalności nie prowadził. Tym samym było to pionierskie rozwiązanie wychodzące naprzeciw społecznym oczekiwaniom. W swojej istocie oznaczało ono wzięcie na siebie odpowiedzialności za ważny ze społecznego punktu widzenia problem ekologiczny. Popisane pod patronatem ministra środowiska Dobrowolne Porozumienie było pierwszą tego typu inicjatywą w Polsce. Program REKARTON stał się ramieniem wykonawczym Dobrowolnego Porozumienia. W jego działaniach uczestniczy niemal cały przemysł mleczarski i producenci soków. Dysponując skromnymi siłami, Program od ponad 5 lat w pełni realizuje wszystkie postawione przed nim zadania! W tym okresie zebrano i poddano recyklingowi ponad 26 tysięcy ton odpadów po kartonikach to ponad tysiąc trzysta TIR-ów! Co równie ważne, Program REKARTON zbudował swoją obecność na rynku nie tylko poprzez działania biznesowe, ale także oddziałując na kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa. Wspieramy liczne programy 8 Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku

9 edukacji szkolnej oraz akcje promujące zbiórkę i recykling, które bardzo często przekształcają się w cyklicznie organizowane imprezy. To także działalność Programu REKARTON stała się katalizatorem powstania w Polsce przemysłu recyklingowego, zajmującego się przetwarzaniem zużytych kartonów po płynnej żywności. W ubiegłym roku uruchomiono w spółce TOP SA w Tychach dedykowaną instalację papierniczą do przerobu odpadów po kartonikach, w ramach której nie tylko odzyskuje się celulozę, ale oddziela od niej także frakcję polietylenowo-aluminiową. W Ćmielowie koło Sandomierza w firmie PMP RECYKL powstała instalacja do przerobu zużytych kartoników na płyty wodoodporne, mające zastosowania w budownictwie. Moce recyklingowe obu instalacji dalece przekraczają potrzeby recyklingowe na następne lata. Kilka kolejnych inwestycji jest w trakcie realizacji lub przygotowywania. Niestety świadomość sukcesów Programu jest ciągle niewystarczająca, także wśród jego uczestników, czyli mleczarni i producentów soków. Nadeszła więc pora, aby własne dokonania przemysłu spożywczego w postaci Programu REKARTON przekuć na sukces w sferze kształtowania świadomości społecznej. Mleczarnie i producenci soków powinni aktywnie zacząć chwalić się swoim olbrzymim sukcesem i wykorzystywać go do budowania swojego wizerunku jako firm ekologicznie zaangażowanych oraz do promocji marek swoich produktów. Cóż może być lepszym przekazem marketingowym niż dbałość o sprzątanie po sobie? Takie podejście staje się bardzo na czasie, ponieważ z jednej strony toczy się dyskusja o kształcie polskiego systemu recyklingu, z drugiej zaś polskie firmy spożywcze coraz śmielej przekraczają granice Polski i muszą konkurować nie tylko na polu jakości oferowanych wyrobów czy ich ceny, ale także odpowiedzialności za środowisko i ważne kwestie społeczne. Czyż może być lepszy przykład takiego zaangażowania niż uczestnictwo w Programie REKARTON? Powstał on przecież z inicjatywy mleczarni i producentów soków, jest przez nich finansowany i osiąga założone cele. Kartony do płynnej żywności Kartony do mleka i soków posiadają wszystkie cechy, które powinny spełniać funkcjonalne i nowoczesne opakowania. Są odporne na uszkodzenia i doskonale chronią znajdujące się w nich produkty oraz ich cenne składniki odżywcze np. witaminy przed światłem, tlenem i innymi czynnikami zewnętrznymi. Ponadto są lekkie, atrakcyjne pod względem kształtu oraz ergonomiczne w użytkowaniu, magazynowaniu i transporcie. Zapewniają także szerokie możliwości nadruku, co umożliwia dużą swobodę w zakresie pozycjonowania produktu i marki. Kartony do mleka i soków mają różne pojemności, kształty oraz zamknięcia umożliwiające wielokrotne otwieranie i zamykanie. Stale udoskonalana technologia przetwarzania i pakowania produktów w kartony zapewnia utrzymanie wysokiej jakości soków i mleka oferowanych na polskim rynku. Przyczyniła się ona także do powstania i dynamicznego rozwoju nowych segmentów rynku, takich jak np. mleko UHT, które może być przechowywane i transportowane bez potrzeby chłodzenia. Dzięki kartonowi również produkty pasteryzowane mogą zachować pełnię swoich walorów. Nowoczesne opakowanie powinno nie tylko spełniać swoją funkcję, którą jest ochrona zapakowanego w nie produktu, ale jednocześnie oszczędzać zasoby naturalne Ziemi oraz wywierać minimalny wpływ na środowisko. Ma to szczególne znaczenie w dobie zwiększającej się świadomości ekologicznej konsumentów. Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku 9

10 Opakowanie ekonomiczne Kartony do mleka i soków to opakowania, które są bardzo ekonomiczne pod względem zużycia surowców potrzebnych do ich produkcji. Zaprojektowano je tak, aby do ich produkcji, transportu oraz procesu pakowania wykorzystać minimalną ilość materiałów i zasobów. W karton o wadze zaledwie gramów można zapakować 1 litr produktu, co daje wymierne oszczędności energii podczas transportu i magazynowania żywności. W przypadku kartonu w przybliżeniu 95% ładunku stanowi sam produkt, podczas gdy opakowanie jedynie 5%. Dla przykładu, przy szklanych opakowaniach zwrotnych płyn może stanowić około 60% transportowanej masy, a samo opakowanie 40%. Z podliczenia efektywnego kosztu transportu wynika, że przewiezienie płynu w opakowaniach zwrotnych wymaga zaangażowania wielokrotnie większych mocy przewozowych, a tym samym większego zużycia energii, co w rezultacie zwiększa emisję CO 2. Transport oraz magazynowanie kartoników do mleka i soków jest efektywne kosztowo również ze względu na ich zwartą formę, gdyż zajmują one mniej miejsca na palecie w porównaniu do innych typów opakowań. Opakowanie przyjazne środowisku Kartony składają się w 73%-88% z papieru (w zależności od zastosowanej technologii przetwarzania i pakowania produktu, a także z uwagi na konkretny format i typ opakowania), a więc celulozy, która pochodzi z drewna, czyli surowca odnawialnego. Dzięki temu opakowania kartonowe mogą być łatwo poddawane recyklingowi, co ma miejsce także w Polsce. Drewno wykorzystywane do produkcji kartonów pochodzi z certyfikowanych i odpowiedzialnie zarządzanych upraw leśnych, co oznacza, że każde ścięte drzewo zastępowane jest nowymi nasadzeniami. Producenci materiału opakowaniowego, z którego powstają kartony do płynnej żywności, działając zgodnie z normami ISO 14001, od samego początku cyklu technologicznego dbają o to, aby proces produkcji materiału opakowaniowego wywierał jak najmniejszy wpływ na środowisko naturalne. Dlatego do produkcji kartoników wykorzystuje się minimalną ilość materiałów i energii. Również procesy pakowania mleka i soków w opakowania kartonowe oraz ich transport i przechowywanie są zoptymalizowane z punktu widzenia wydatkowania energii. 10 Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku

11 Także analizy cyklu życia kartoników do mleka i soków (LCA Life Cycle Assessment) przeprowadzone m.in. w Niemczech i Czechach pokazują, że kartony mają bardziej pozytywny profil środowiskowy w porównaniu z innymi opakowaniami do płynnej żywności w szczególności w odniesieniu do emisji CO 2, wykorzystania zasobów kopalnych i zużycia energii pierwotnej 1. Opakowania kartonowe dobrze chronią produkt, dzięki czemu zapobiegają marnowaniu zawartej w nich żywności. Na świecie marnuje się aż jedną trzecią wyprodukowanej żywności. Europejczycy wyrzucają do śmieci 89 milionów ton jedzenia rocznie, z czego 9 milionów ton marnują Polacy! Jaki związek ma to z kartonikami? Wyrzucona żywność to strata nie tylko pieniędzy, ale również znaczne obciążenie dla środowiska naturalnego. Wyrzucone produkty spożywcze to marnotrawstwo energii oraz wody potrzebnej do produkcji, transportu i dystrybucji żywności. Jednocześnie marnujemy środki poniesione na zakup i przygotowanie posiłków oraz wytwarzamy więcej odpadów. Dzięki opakowaniom kartonowym wiele wrażliwych produktów dłużej utrzymuje swoją świeżość. Kartony po mleku i sokach to cenny surowiec wtórny Zużyte kartony po mleku i sokach to wartościowy surowiec wtórny, gdyż w przeważającej części składają się z papieru i łatwo mogą zostać poddane recyklingowi. Długie pierwotne włókna celulozowe zawarte w kartonach charakteryzują się bardzo dobrymi parametrami fizycznymi i są cennym surowcem wtórnym, który należy odzyskiwać. Najbardziej popularną metodą recyklingu kartoników jest odzysk celulozy w papierni i ponowne jej wykorzystanie do produkcji różnego rodzaju papierów i tektur. Celuloza odzyskiwana jest przy zastosowaniu takich samych technologii jak w przypadku recyklingu zwykłej makulatury. Odpady po kartonikach do mleka i soków przerabia się również na płyty składające się z rozdrobnionych kartonów do płynnej żywności, które mogą mieć wielorakie zastosowanie, np. w budownictwie. Wysortowane opakowania kartonowe wrzucane są do hydropulpera w papierni, zalewane wodą o temperaturze otoczenia i mieszane przez kilka do kilkunastu minut w celu rozwłóknienia. W ten prosty sposób odzyskuje się wysokiej jakości celulozę pierwotną o długich włóknach, która stanowi cenny surowiec do dalszej produkcji papieru lub tektury, w tym także tektury falistej. Inną technologią recyklingu zużytych kartoników po mleku i sokach stosowaną w Polsce jest produkcja płyt wykorzystywanych w budownictwie. Polega ona na rozdrobnieniu zużytych kartonów, podgrzaniu ich i sprasowaniu pod ciśnieniem. Topiąc się polietylen zawarty w opakowaniu wiąże, wypełnia i uszczelnia strukturę płyty. 1 Więcej informacji na ten temat w opracowaniu zbiorczym przeprowadzonym przez Instytut Energii i Środowiska w Heidelbergu: Meta-analysis: LCA studies on beverage cartons and alternative packaging dostępnym na stronie: Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku 11

12 Współpraca z recyklerami W 2012 roku Program REKARTON współpracował z czterema firmami, które zajmowały się m.in. recyklingiem zużytych kartonów do płynnej żywności. Papiernie: Mondi Świecie S.A. Fabryka Papieru i Tektury Beskidy S.A. TOP SA Zakład produkujący płyty: PMP RECYKL Sp. z o.o. Działania edukacyjne i promocyjne Programu REKARTON XIII edycja Konkursu o Puchar Recyklingu Oprócz wielu akcji o charakterze edukacyjno-ekologicznym organizowanych z myślą o konsumentach, w tym dzieciach i młodzieży, Program REKARTON wspiera także inicjatywy skierowane do organizacji, które w znaczący sposób przyczyniają się do popularyzowania idei recyklingu zużytych kartoników po mleku i sokach w lokalnych społecznościach. Właśnie takie podmioty nagradzane są w ramach Konkursu o Puchar Recyklingu organizowanego przez miesięcznik Przegląd Komunalny. Finał XIII edycji konkursu odbył się w listopadzie 2012 roku podczas uroczystej Gali Międzynarodowego Kongresu Ochrony Środowiska ENVICON. Program REKARTON, jeden z partnerów konkursu, był sponsorem nagród w kategorii Rekordowy Karton. Konkurs o Puchar Recyklingu to jedyne w Polsce przedsięwzięcie, które w sposób kompleksowy ocenia selektywną zbiórkę odpadów oraz działania edukacyjne w tym zakresie. Celem konkursu jest wyłonienie i nagrodzenie podmiotów, które posiadają najbardziej efektywne systemy selektywnej zbiórki odpadów oraz prowadzą ciekawą i skuteczną edukację ekologiczną. W konkursie mogą brać udział urzędy gmin i starostwa powiatowe, związki komunalne gmin i powiatów, zakłady gospodarki komunalnej, sortownie oraz inne podmioty gospodarcze mające zezwolenie na usuwanie odpadów stałych. W 2012 roku w kategorii Rekordowy Karton pamiątkowe statuetki i nagrody w wysokości złotych otrzymały poniższe firmy: Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Komunalnik z Kętrzyna (kategoria do 30 tysięcy mieszkańców) 12 Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku

13 Regionalny Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych Rypin (kategoria do 100 tysięcy mieszkańców) Celowy Związek Gmin CZG-12 z Sulęcina (kategoria powyżej 100 tysięcy mieszkańców) Ponadto wyróżnienia przyznano Spółce Komunalnej Wschowa, Miejskiemu Zakładowi Gospodarki Komunalnej z Bolesławca oraz spółce Beskid Żywiec. IX Konferencja Przemysłu Spożywczego W dniach 6-7 grudnia 2012 roku w Krakowie odbyła się IX Konferencja Przemysłu Spożywczego poświęcona ważnym dla tego sektora zmianom prawa. Podczas spotkania Tadeusz Pokrywka, prezes Krajowej Izby Gospodarczej Przemysł Spożywczy, wygłosił prezentację Zmiany prawa w zakresie ochrony środowiska i skutki tych zmian dla przemysłu spożywczego. W konferencji udział wzięło ponad 80 osób. Zgodnie z tradycją, uczestnicy konferencji w strojach Świętego Mikołaja rozdawali na Rynku Głównym w Krakowie prezenty w postaci produktów spożywczych dostarczonych przez przedstawicieli poszczególnych producentów. Upominki zostały ufundowane m.in. przez: Spółdzielnię Mleczarską w Gostyniu, firmy Jutrzenka Colian, The Lorenz Bahlsen Snack- World, Prospona, HJ Heinz oraz WSP Społem Kielce. Wybrano również Mikołaja Roku i dwie Śnieżynki. Zarówno Mikołaj Roku, jak i Śnieżynki otrzymały piękne parasole, na których widnieje logo Programu REKARTON oraz Fundacji ProKarton. Kultura to Natura 21 marca 2012 roku w Pierwszy Dzień Wiosny już po raz czwarty odbyła się akcja Kultura to Natura. Wydarzenie wspierał Program REKARTON. Znany ekolog i podróżnik, Dominik Dobrowolski, zawitał tym razem na warszawską Pragę. Podczas imprezy rozdano ponad dwa tysiące biletów do kin, teatrów, muzeów oraz na różne wydarzenia kulturalne. Aby otrzymać bilety wystarczyło przynieść surowce wtórne, baterie, elektrośmieci lub przyjść w ekologicznych przebraniach. Podczas akcji zebrano ponad 5 ton różnych surowców, w tym kartoników, które zamiast na wysypiska trafiły do recyklingu. To nie pierwsza akcja, podczas której Dominik Dobrowolski zachęcał, aby łączyć ze sobą kulturę i ekologię z obopólną korzyścią. Kultura nigdy nie stała w opozycji do natury. Kiedy patrzymy na pierwsze znaki Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku 13

14 kultury w prehistorii, widzimy, że opisywały one przyrodę. Przykładem mogą być rysunki w jaskiniach przedstawiające ludzi polujących, tańczących, żegnających zmarłych, korzystających z natury i przypisujących jej boskie cechy. Oczywiście można powiedzieć, że kultura w pewien sposób naturę przekształca, interpretuje, tworzy jej wariacje, ale nie stoi w opozycji do niej. Kultura nie może zatem służyć do niszczenia przyrody, ale do wyławiania z niej rzeczy, które można wytworzyć, przetworzyć, pokazać i wzruszyć się nimi powiedział Dominik Dobrowolski. Tym razem kultura była natchnieniem dla ekologów. Do akcji przyłączyły się 43 warszawskie ośrodki kulturalne pokazując, że kultura może skutecznie wesprzeć ekologię w myśl hasła Kultura to Natura. W segregacji i recyklingu odpadów pomagało Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania w m. st. Warszawie. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny gromadziła firma Wastes Service Group, a zbiórkę baterii prowadziła firma ERP Batteries Poland. Recykling kartoników po napojach wsparł Program REKARTON. Gospodarzem akcji była Szkoła Podstawowa nr 30 przy ulicy Kawęczyńskiej w Warszawie. Z ekologią żyję w zgodzie, pomagam przyrodzie W kwietniu 2012 roku odbył się finał II edycji konkursu plastycznego Z ekologią żyję w zgodzie, pomagam przyrodzie, zorganizowanego po raz kolejny przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Słupsku. Partnerem tej cennej inicjatywy ekologicznej skierowanej do najmłodszych był Program REKARTON. W konkursie wzięły udział dzieci z 30 przedszkoli działających w mieście Słupsku oraz gminach Kobylnica i Słupsk. Spośród 150 prac o tematyce ekologicznej wybrano trzy, których autorzy otrzymali nagrody główne. Przyznano także 12 wyróżnień. Podczas finału konkursu dziewięć nagród specjalnych wręczył Władysław Janikowski, dyrektor Programu REKARTON. Recykling daje owoce na Targach Eco Family w Kielcach 18 maja 2012 roku podczas targów Eco Family w Kielcach zorganizowana została akcja Recykling daje owoce. Inicjatorem, a zarazem organizatorem projektu był Dominik Dobrowolski, redaktor portalu a partnerem Program REKARTON. Celem akcji Recykling daje owoce była edukacja ekologiczna mieszkańców Kielc i osób odwiedzających targi, a także pokazanie, że zużyte kartony po mleku i sokach to cenny surowiec wtórny, który warto poddawać recyklingowi. W zamian za przyniesione kartoniki do płynnej żywności osoby odwiedzające targi otrzymywały owoce. 14 Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku

15 Recykling daje owoce Warszawa W warszawską edycję akcji Recykling daje owoce, która odbyła się 19 kwietnia 2012 roku, zaangażowali się studenci Politechniki Warszawskiej. Tego dnia kampus uczelni przypominał stoisko z owocami. Każdy, kto przyniósł kartoniki po napojach, otrzymywał jabłka, gruszki, kiwi lub pomarańcze. W akcji wzięło udział kilkaset warszawskich studentek i studentów. Kilkanaście pełnych worków kartoników zostało przekazanych za pośrednictwem Stowarzyszenia EKON Programowi REKARTON, który zatroszczył się o ich recykling. Dodatkowo studenci zbudowali z kartoników eko-robota. Kraków W Krakowie akcja Recykling daje owoce została zorganizowana 20 kwietnia 2012 roku w XI Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Dąbrowskiej w Nowej Hucie. W tym roku nacisk położono na zbiórkę kartoników po napojach, które w całości nadają się do recyklingu. Ze względu na to, że szczególnie ważne jest kształtowanie nawyku segregowania śmieci wśród młodzieży, akcja została zorganizowana w znanym z ekologicznych inicjatyw XI LO. Jej zwieńczeniem było stworzenie przez uczniów drzewa ze zużytych kartonów. W akcji wzięło udział łącznie kilkuset uczniów liceum, a zebrano w sumie kilkanaście worków kartoników. Trójmiasto Trójmiejska odsłona akcji Recycling daje owoce, której lokalnym koordynatorem było Centrum Wychowania Morskiego, odbyła się w Dniu Ziemi, czyli 22 kwietnia 2012 roku, na Skwerze Kościuszki w samym sercu Gdyni. Wymianie pustych kartonów po napojach na owoce towarzyszył szereg akcji związanych z flagowym żaglowcem Centrum Wychowania Morskiego Zawiszą Czarnym. Od samego rana trwała konstrukcja Zawiszy, którego pokład, maszty i żagle zostały w całości zbudowane z przyniesionych kartoników. W rezultacie powstał model o wymiarach około 6 metrów długości i 2 metrów wysokości. Akcja cieszyła się dużym powodzeniem wśród mieszkańców Gdyni. Łącznie uzbierano około metra sześciennego kartonów zgromadzonych w kontenerze na makulaturę dostarczonym przez współpracującą z organizatorami firmę Sanipor. Poznań Także 22 kwietnia 2012 roku, w ramach obchodów Dnia Ziemi, w Kluboksięgarni Głośna w Poznaniu na wszystkich mieszkańców miasta czekało mnóstwo owoców. Uczestnicy akcji Recykling daje owoce, którzy przynieśli co najmniej 5 kartonów po napojach, mogli otrzymać smakowite owoce. Podwórko Głośnej i Kina Muza zaaranżowano na mały warsztatowy kramik. Wszyscy chętni mogli poznać tajniki tworzenia z kartonów portfelików, plecionych wazonów czy karmników dla ptaków. Dla najmłodszych przygotowano także warsztaty Eko jest spoko, podczas których mieli okazję nauczyć się jak samemu stworzyć eko-zabawki: instrumenty z papieru i kartonów, bransoletki z worków na śmieci czy pacynki z gazet. Przekrój wiekowy (od 3 do 90 lat) i ekologiczna świadomość poznaniaków zaskoczyły organizatorów akcji, w czasie której zebrano ponad dwa tysiące kartoników! Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku 15

16 Święto Ekologii w Jeleniej Górze W ramach Święta Ekologii, które obchodzono 6 października 2012 roku w Jeleniej Górze, odbyły się konkursy związane z segregacją odpadów, a także pokazy recyklingu zużytych kartoników po mleku i sokach, podczas których zostały one wykorzystane do produkcji papieru czerpanego. Jeden z pokazów poprowadził Marcin Zawiła, prezydent miasta Jeleniej Góry. Na tropie surowców wtórnych 1,2,3 kartoniki zbieraj Ty! Pod koniec roku szkolnego 2011/2012 zakończyła się już piąta edycja konkursu Na tropie surowców wtórnych 1,2,3 kartoniki zbieraj Ty!, zorganizowana przez Szkołę Podstawową nr 4 im. Stefana Żeromskiego w Bełchatowie oraz spółkę EKO-REGION. Sponsorem konkursu był Program REKARTON, a patronat nad nim objął prezydent miasta Bełchatowa. W konkursie wzięło udział ponad 5 tysięcy uczniów i przedszkolaków wraz z rodzinami, a także mieszkańcy miasta i gminy Bełchatów. Z roku na rok ilość kartonów gromadzonych w ramach konkursu jest coraz bardziej imponująca w 2012 roku zebranych zostało ponad 9 ton zużytych kartoników po mleku i sokach! Uczestnicy konkursu otrzymali atrakcyjne nagrody, m.in. odtwarzacze CD, MP3, MP4, a także sprzęt sportowy. Jedna z uczestniczek konkursu zebrała ponad 9 tysięcy kartoników. Celem konkursu było uświadomienie dzieciom, młodzieży oraz dorosłym konieczności segregacji odpadów opakowaniowych, a jednocześnie pozyskanie cennych surowców wtórnych, jakimi są kartoniki po mleku i sokach. Organizatorom konkursu zależy na rozwijaniu wśród konsumentów nawyku segregacji odpadów, ze szczególnym uwzględnieniem odpadów opakowaniowych. Dzięki kolejnej edycji konkursu udało się zagospodarować odpady przydatne do ponownego wykorzystania. Były to kartony po mleku wypijanym w szkole oraz opakowania po mleku, sokach i napojach przynoszone przez dzieci z domów. Konkurs w Bydgoszczy W roku szkolnym 2011/2012 we współpracy z Programem REKARTON i Fundacją ProKarton po raz kolejny został zorganizowany konkurs mający na celu zebranie zużytych kartoników do mleka i soków z placówek oświatowych zlokalizowanych na terenie Bydgoszczy. W konkursie była oceniana zarówno ilość zebranych kartonów (w kilogramach), jak i jakość zebranych odpadów (zgniecenie kartoników i ich czystość). Ponadto wynik był uzależniony od liczby uczniów w danej 16 Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku

17 placówce, czyli od ilości kilogramów zebranych kartonów przypadającej na jednego ucznia. W tegorocznej edycji konkursu zebrano ponad 26 ton kartoników. W konkursie nagrodzono: Przedszkole Niepubliczne Radość, Katolickie Niepubliczne Przedszkole św. Jadwigi Królowej, Przedszkole nr 34, Przedszkole nr 70 Stokrotka, Przedszkole nr 19, Przedszkole Niepubliczne Muminki oraz Przedszkole nr 16. Konkurs Rzeźba z kartoników po mleku i sokach We współpracy z Programem REKARTON w maju 2012 roku w Szkole Podstawowej nr 271 im. 11 Listopada w Warszawie odbył się konkurs ekologiczny Rzeźba z kartoników po mleku i sokach. Do konkursu przystąpiło osiem klas: trzy klasy I, trzy klasy II oraz dwie klasy III. Każda klasa wykonała jedną wspólną rzeźbę na podstawie pomysłów dzieci. Celem konkursu było przybliżenie dzieciom problemu selektywnej zbiórki oraz odzyskiwania i recyklingu odpadów opakowaniowych. W dniu wielkiego finału konkursu, który miał miejsce 31 maja 2012 roku, Władysław Janikowski, dyrektor Programu REKARTON, przedstawił dzieciom i nauczycielom prezentację multimedialną dotyczącą recyklingu kartoników po mleku i sokach oraz pokazał produkty otrzymywane ze zużytych kartonów po płynnej żywności. Dzieci wykazały duże zainteresowanie pokazem, a po prezentacji zadały wiele pytań. Jury konkursowe pod kierunkiem dyrektora Programu REKARTON zdecydowało nagrodzić wszystkie dzieci, które wzięły udział w konkursie. Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku 17

18 III Festyn Ekologiczny w Hajnówce W Parku Miejskim w Hajnówce 23 września 2012 r. już po raz trzeci odbył się Festyn Ekologiczny, który miał na celu promowanie idei poszanowania środowiska naturalnego i podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców miasta. W trakcie festynu placówkom edukacyjnym wręczono nagrody za zwycięstwo w prowadzonym w roku szkolnym 2011/2012 konkursie zbiórki zużytych kartonów po mleku i sokach. Pierwsze miejsce w kategorii przedszkoli zajęło Przedszkole nr 5, natomiast w kategorii szkół podstawowych Szkoła Podstawowa nr 5. Nagrody w konkursie ufundowała Fundacja ProKarton, a zbiórkę i recykling zgromadzonych kartonów zorganizował Program REKARTON. Ponadto burmistrz Hajnówki wyróżnił dwie placówki za aktywny udział w konkursie. Dodatkowe nagrody przyznano Szkole Podstawowej nr 5 i Przedszkolu nr 2, w których dzieci zebrały największą ilość kartonów w przeliczeniu na jednego uczestnika. Wielką popularnością wśród wszystkich uczestników festynu cieszyły się pokazy czerpania papieru ze zużytych kartonów po płynnej żywności.,,eko Święto w Czwórce 7 listopada 2012 r. w Szkole Podstawowej nr 4 w Bełchatowie odbyła się akcja o charakterze ekologiczno-edukacyjnym,,eko Święto w Czwórce, której mottem była wyliczanka: 1, 2, 3 kartoniki zbieraj Ty, 4, 5, 6 elektrośmieci oddaj też, 7, 8 zdrowo jedz i pij, 9, 10 ekologicznie z Czwórką żyj! Dla uczestników przygotowano wiele atrakcji, m.in. projekcję filmu pt.,,na tropie surowców wtórnych, w którym wystąpili uczniowie z klasy IVa, wystawę oraz gazetki o tematyce ekologicznej, występ szkolnego zespołu wokalnego 4 Nutki, a także stoisko ze zdrową żywnością. Przedszkolaki z kolei mogły wymieniać przyniesione kolorowanki na drobne upominki. W podobny sposób funkcjonowało stoisko, na którym 18 Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku

19 w zmian za zużyte kartoniki po mleku i sokach lub elektrośmieci można było otrzymać małe podarunki. Sponsorem nagród był Program REKARTON. W spotkaniu wzięły udział dzieci w wieku przedszkolnym, uczniowie, koordynatorzy, dyrekcje szkół oraz przedszkoli. Gośćmi Eko Święta w Czwórce byli Janusz Mękarski, wiceprezydent Bełchatowa, Sylwester Legiędź, wiceprezes EKO-REGION Bełchatów, Jolanta Pawlikowska, naczelnik Wydziału Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa, oraz Władysław Janikowski, dyrektor Programu REKARTON. Patronat medialny nad konkursem objęła Telewizja DOLSAT. Wszyscy uczestnicy,,eko Święta w Czwórce zostali zaproszeni na smaczny i zdrowy poczęstunek. Raport niezależnego biegłego rewidenta z uzgodnionych procedur audytorskich Programu REKARTON za 2012 rok Streszczenie Celem Dobrowolnego Porozumienia jest stworzenie mechanizmu wspomagającego system selektywnego zbierania i recyklingu odpadów opakowaniowych po kartonach do płynnej żywności w Polsce, zapewniającego osiągnięcie zakładanych wskaźników recyklingu tych odpadów. W 2012 roku wprowadzono na rynek polski ,44 tony materiału opakowaniowego. Zebrano i poddano recyklingowi tony odpadów opakowaniowych po kartonach do płynnej żywności, co stanowi 10,57% wprowadzonej masy. Tak więc wskaźnik ustalony dla 2012 roku na poziomie 10,5% został zrealizowany. Obsługa realizacji Programu REKARTON przez Krajową Izbę Gospodarczą Przemysł Spożywczy prowadzona była zgodnie z zawartym porozumieniem z 2 lipca 2007 roku. Fragmenty raportu zostały umieszczone na stronie Pełna treść raportu jest dostępna w siedzibie Programu REKARTON. Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku 19

20 Zobacz, jak dzięki wykorzystaniu do wydrukowania tego raportu papieru Cyclus Print, pochodzącemu w 100% z recyklingu, zmniejszył się nasz wpływ na środowisko: 39 kg mniej odpadów 15 kg mniej gazów cieplarnianych 145 km krótsza podróż samochodem średniej klasy europejskiej litrów mniej zużytej wody 180 kwh mniej zużytej energii 64 kg mniej zużytego drewna Źródło: Kontakt: dr Władysław Janikowski, dyrektor Programu REKARTON tel. kom.: wladyslaw.janikowski@rekarton.pl Biuro Programu REKARTON Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Spożywczy Tadeusz Pokrywka, prezes KIG PS Al. Wilanowska 97E, Warszawa tel.: , , fax: tel. kom.: , tpokrywka@kig-ps.eu 20 Raport z realizacji Programu REKARTON w 2012 roku