II Europejski Kongres Finansowy

Transkrypt

1 II Europejski Kongres Finansowy Raport z badania rynku PPP w Polsce r. Dr Irena Herbst Gdańsk maja 2011 r.

2 Projekt systemowy PARP: Partnerstwo Publiczno Prywatne W ramach zadania pt. Przeprowadzenie diagnozy potencjału ekonomicznego instytucji publicznych i przedsiębiorstw do podejmowania przedsięwzięć w formule partnerstwa publiczno-prywatnego, Fundacja Centrum PPP wraz z GfK Polonia, PKPP Lewiatan oraz PBM Pracownią Badawczą Monitor przeprowadziły badanie na potrzeby Analizy potencjału podmiotów publicznych i przedsiębiorstw do realizacji partnerstwa publiczno-prywatnego.

3 Celem badania było: ukazanie skali potrzeb instytucji publicznych w zakresie zadań służących rozwojowi lokalnemu i regionalnemu oraz stopnia ich przygotowania do współpracy z podmiotami prywatnymi w realizacji usług publicznych, ukazanie potencjału ekonomicznego i zdolności podmiotów prywatnych do realizacji projektów PPP oraz możliwości finansowania ww. projektów przez instytucje finansowe, rozpoznanie barier instytucjonalno - prawnych, utrudniających współpracę w ramach PPP, w tym także praktyk instytucji kontrolujących tego typu przedsięwzięcia. Wyniki badania zostaną przedstawione w postaci Raportu i opublikowane przez PARP w II kwartale 2012 r.

4 Liczba ogłoszeń o wybór partnera/koncesjonariusza w latach 2009, 2010 i Projekty PPP Koncesje % 31 % Liczba ogłoszeń o poszukiwaniu partnera prywatnego w oparciu o ustawę PPP oraz ustawę o koncesji na roboty budowlane lub usługi, to 41 w roku 2009, 61 w roku 2010, 42 w roku w sumie 144 ogłoszenia, a uwzględniając ponownie ogłaszane postępowania, rzeczywista liczba projektów w latach 2009, 2010 i 2011 wyniosła odpowiednio 35, 52 i 36 w sumie 123. Liczba ogłoszeń o koncesji na roboty budowlane lub usługi to kolejno: 33 w roku 2009, 39 w roku 2010 oraz 24 w roku 2011 w sumie 96 ogłoszeń. Źródło: opracowanie własne na podstawie Biuletynu Zamówień Publicznych oraz Suplementu do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej, a także Bazy Projektów PPP, Centrum PPP,

5 Liczba ogłoszeń o wybór partnera/koncesjonariusza w latach 2009, 2010 i liczba ogłoszeń rzeczywista liczba projektów umowy podpisane Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji i danych Biuletynu Zamówień Publicznych oraz Suplementu do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej, a także Bazy Projektów PPP, Centrum PPP,

6 Rezultaty ogłoszeń o PPP/koncesji z okresu Źródło: opracowanie własne Centrum PPP, Zaangażowanie doradców zewnętrznych w przedsięwzięcia typu PPP jest większe niż w tradycyjnym modelu współpracy sektora publicznego i prywatnego (zleceniodawca-zleceniobiorca) ze względu na: wysoki stopień komplikacji przedsięwzięć realizowanych w formule PPP, potrzebę dodatkowego zabezpieczenia interesu publicznego związanego ze specyfiką PPP (przekazywanie składnika majątkowego partnerowi prywatnemu) oraz długi okres umowny.

7 Rezultat postępowań na wybór partnera prywatnego w latach Źródło: opracowanie własne Centrum PPP, Prawie 1/4 wszystkich postępowań, w które zaangażowani byli doradcy zewnętrzni, zakończyła się podpisaniem umowy, a 1/3 ogłoszeń została anulowana, W postępowaniach, przy których doradcy zewnętrzni nie byli zaangażowani w proces przygotowania przedsięwzięcia jedynie 10% ogłoszeń zakończyło się podpisaniem umowy, a ponad 60% ogłoszeń zostało anulowanych.

8 50 Liczba ogłoszeń wg podmiotów ogłaszających postępowanie realizacji PPP w 2009, 2010, 2011r powiaty jednostki budżetowe inne gminy i miasta Źródło: opracowanie własne na podstawie Bazy Projektów PPP, Centrum PPP,

9 Liczba ogłoszeń wg województw ( ) Do liderów stosowania formuły PPP w Polsce należą województwa: małopolskie, wielkopolskie, dolnośląskie, mazowieckie pomorskie i śląskie. Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji i danych Biuletynu Zamówień Publicznych oraz Suplementu do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej, a także Bazy Projektów PPP, Centrum PPP,

10 Wartość projektów PPP silne zróżnicowanie przygotowywanych projektów nie pozwala na posługiwanie się wartościami średnimi np. sport i rekreacja 600 tys. PLN 375 mln PLN, najwyższe wartości projektów odnotowano w sektorach sportu i rekreacja, gospodarki odpadami, wodociągowo-kanalizacyjnym oraz parkingów, w porównaniu z projektami europejskimi, polskie projekty są bardzo małe. Ma to ścisły związek z tym, iż w zasadzie, wszystkie realizowane są przez władze szczebla samorządowego. Niska wartość projektów jest konsekwencją właściwej im domeny odpowiedzialności ustrojowej w zakresie usług publicznych jak i, jak się wydaje, pragmatycznej ostrożności rozpoczynania działań w tym przedmiocie od projektów małych i prostych logistycznie,

11 w świetle informacji pozyskanych z prowadzonego (przez Centrum PPP) monitoringu rynku, średnia wartość projektów realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego będzie rosła nie tylko w wyniku nabywania doświadczeń przy realizacji mniejszych projektów i zwiększenia umiejętności i zdolności organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego, ale także w wyniku wejścia władz samorządowych szczebla regionalnego na rynek PPP z projektami realizacji usług znajdujących się w domenie ich odpowiedzialności - projekty drogowe (np. województwo dolnośląskie) czy szpitale (starostwo żywieckie), jedną z podstawowych przyczyn niskiej obecnie wartości realizowanych w Polsce projektów PPP jest brak zaangażowania władzy publicznej szczebla krajowego w ich realizację. Decyzja o realizacji projektów PPP w zakresie np. sądów, więzień, dróg i autostrad, strategicznego transportu powietrznego, kolejnictwa w tym np. kolei dużych prędkości może radykalnie, z roku na rok, podwyższyć średnią wartość realizowanych w Polsce projektów. Kwestia ta jest przedmiotem wielu debat i konferencji; w kilku resortach rozpoczęto już prace w tym przedmiocie.

12 Liczba ogłoszeń wg sektorów ( ) Infrastruktura miejska 5% Najbardziej popularne były sektory: Wod-kan 3% Ochrona środowiska 3% Sport i rekreacja 34% sportu i rekreacji (34%) Edukacja 5% infrastruktura komunalna (15%) Ochrona zdrowia 4% Infrastruktura komunalna 15% transport i parkingi (razem 18%) Teleinformatyka 4% infrastruktura transport 6% Inne 12% Parkingi 12% edukacja (5%)

13 Liczba ogłoszeń o PPP w poszczególnych sektorach ( ) sport i rekreacja ochrona zdrowia parkingi infra. komunalna teleinformatyka wod-kan gosp. odpadami transport kultura drogi energetyka usł. wydawnicze infra. publiczna sektor paliwowy edukacja centrum handlowe rewitalizacja Źródło: opracowanie własne na podstawie Rynek PPP w Polsce Raport podsumowujący pierwszy rok obowiązywania ustawy o partnerstwie publiczno prywatnym i ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi, Investment Support, Warszawa, 2009, s.9, oraz Raport PPP w Polsce 2010 Raport podsumowujący rynek partnerstwa publiczno prywatnego w Polsce w 2010r., Investment Support, Warszawa, 2010, str. 11 oraz Rynek PPP w Polsce 2011, Investment Support, Warszawa, 2012, str. 12

14 Liczba ogłoszeń o PPP w poszczególnych sektorach ( ) Porównując rok do roku, szczególnie interesujące wydają się następujące zmiany: wyraźny wzrost w 2011 ogłoszeń projektów PPP w przedmiocie gospodarka odpadami. Jedną z przyczyn tego może być świadomość jednostek samorządu terytorialnego o bliskiej, nieuchronnej zmianie regulacji przenoszącej pełną odpowiedzialność za gospodarkę odpadami na gminy; śladowa ilość, w 2011, projektów wodno kanalizacyjnych, infrastruktury publicznej, drogowych, rewitalizacyjnych, kulturowych, transportowych, edukacyjnych; pojawienie się w 2011, po raz pierwszy, projektów sektora edukacji, oraz centrum handlowego?, brak, poza incydentalnym rokiem 2009, projektów edukacyjnych i teleinformatycznych.

15 Źródło: Baza Projektów PPP, Centrum PPP, 2011, Zidentyfikowano ponad 120 przedsięwzięć znajdujących się we wstępnej fazie przygotowań do ewentualnego podjęcia decyzji o realizacji ich w formule PPP, dla których nie zostały jeszcze wszczęte postępowania przetargowe.

16 Wartość polskiego rynku PPP obecna i potencjalna Wartość polskiego rynku PPP, do czerwca 2011 roku, szacuje na ponad 3,5 mld PLN netto*. Po doliczeniu zidentyfikowanych, planowanych projektów samorządowych, jego wartość zwiększa się o kolejne 15 mld PLN*, Podobnie wyglądają przytaczane już szacunki Investment Support oraz Centrum PPP**, Powyższe wyliczenia oparte są na ogłoszonych postępowaniach poszukiwania partnera prywatnego i dotyczą w zasadzie jedynie samorządowych przedsięwzięć w zakresie PPP. * Źródło: Raport samorządowy PPP, wydanie specjalne Forum PPP nr 2 ** Wg szacunków Investment Support oraz wyliczeń własnych, szacunkowa wartość polskiego rynku PPP (na podstawie ogłoszeń) to 1,97 mld PLN, w 2009 r., 1,88 mld PLN w 2010 r. oraz ok. 1,5 mld PLN na koniec 2011 r. Zgodnie z szacunkami prof. Witolda Orłowskiego, Głównego Doradcy Ekonomicznego PwC: Luka finansowa w latach szacowana jest na kwotę mld PLN oznacza to, że takiej właśnie kwoty zabraknie w sektorze publicznym (wraz ze środkami z UE) dla sfinansowania potrzebnych inwestycji, Gdyby miała być ona w całości finansowana projektami PPP, oznaczałoby to, w latach , konieczność poniesienia rocznych nakładów rzędu 4-7 mld PLN, Jest to zarazem szacunek potencjalnej rocznej wartości rynku PPP w Polsce w analizowanym okresie.

17 Podsumowanie (1) Polski rynek PPP dopiero powstaje. Trzy lata działania nowych regulacji zaowocowały 144 ogłoszeniami o poszukiwaniu partnera prywatnego, z tego 24 zakończyły się podpisaniem umowy tzw. zamknięcie komercyjne (dane na koniec 2011); Wartość rynku PPP, obliczana w oparciu o ogłoszenia (ok. 2,5 mld PLN netto). Szacunki w oparciu o plany zgłaszane przez JST zwiększają tę wielkość do 15 mld PLN (okres realizacji tych planów nie jest określony). Porównanie wielkości potrzebnego dla pokrycia luki finansowej z liczbami opisującymi wartość rzeczywistego, rocznego portfela projektów PPP, jasno pokazuje, że Polska jest nadal na początku drogi prowadzącej do szerokiego, adekwatnego do potrzeb, stosowania PPP;

18 .. podsumowanie (2) zgodnie z obowiązującymi w Unii Europejskiej regulacjami, odpowiedni podział ryzyk między partnerami PPP, pozwala na uniknięcie obciążania limitów zadłużenia (budżetów publicznych), mimo podejmowania przez partnera publicznego w stosunku do partnera prywatnego zobowiązań finansowych. W sytuacji konieczności zmniejszenia deficytu finansów publicznych, jest to dodatkowy argument (obok większej efektywności wynikającej z samej formuły współpracy) przemawiający za działaniami prowadzącymi do upowszechnienia PPP w Polsce; Jak się wydaje, istnieje duża zgodność poglądów środowisk eksperckich i władz publicznych w zakresie pilnej potrzeby implementacji PPP do polskiej praktyki realizacji zadań publicznych. Wskazuje się przy tym na nieuchronną konieczność większej aktywności administracji rządowej przy opracowywaniu i wdrażaniu niezbędnych rozwiązań systemowych. Bardziej podzielone są opinie w ocenie istniejących regulacji prawnych a także niezbędnych działań, o charakterze instytucjonalno finansowym, wspierających upowszechnianie PPP.

19 Co należy zrobić? 1. Opracowanie rządowej polityki stosowania PPP. Cel: Przełożenie woli politycznej na język świadomych, planowych działań praktycznych gdzie (w jakim sektorze, branży), kiedy i jak stosować PPP. 2. Opracowanie strategii implementacji PPP do polskiej praktyki. Cel: Opracowanie struktury organizacyjnej - wykonawczej (w tym i koordynującej działania podmiotów publicznych) niezbędnej dla urzeczywistnienia polityki stosowania PPP w Polsce. Opracowywanie średnioterminowych programów upowszechniania wiedzy i umiejętności stosowania PPP w Polsce. 3. Rozwiązania instytucjonalne. Cel: Cel: Uruchomienie struktury organizacyjnej pozwalającej na realizację celów programowych określonych w polityce stosowania PPP i strategii upowszechnienia tej formuły realizacji usług publicznych( pełnomocnik rządu ds. PPP, jednostki w resortach) Uruchomienie instytucji zmniejszających poziom ryzyk związanych ze stosowaniem formuły PPP ( jednostka certyfikująca korzystność wyboru PPP, poręczenia, pokrycie części kosztów przygotowania projektów kretydy preferencyjne dla gmin(na wzór FRIK-o) 4. Regulacje prawne. Zachowanie przyjaznych dla stosowania formuły PPP uwarunkowań prawnych Nowelizacja Ustawy o finansach publicznych zaliczanie wydatków do wydatków bieżących lub inwestycyjnych musi uwzględniać specyfikę PPP Inkorporacja do prawa polskiego decyzji EUROSTATU 18/2004 w sprawie podziału ryzyk i jego wpłwu na wysokość długu publicznego..

20 Dziękuję za uwagę dr Irena Herbst, Prezes Zarządu Mobile: Centrum Partnerstwa Publiczno-Prywatnego jest niezależną instytucją obywatelską, która stawia sobie za cel zaspokajanie ważnych potrzeb publicznych poprzez znaczące przyspieszenie inwestycji prywatnych w tej części na które państwo nie ma pieniędzy. Fundację Centrum PPP powołano aktem notarialnym 10 lipca 2008 roku w Warszawie. Założycielami Centrum PPP są: banki, kancelarie prawne, firmy doradcze, przedsiębiorstwa, regionalne agencje rozwoju, fundacje, związki, izby i stowarzyszenia gospodarcze - łącznie 41 podmiotów prywatnych i publicznych. Są one zainteresowane przełamywaniem marazmu, jaki panuje w Polsce w zakresie przygotowania inwestycji publiczno-prywatnych w przedmiocie świadczenia usług publicznych. Obok założycieli współpracują z nami inne podmioty zainteresowane partnerstwem publiczno-prywatnym w Polsce. Centrum PPP współpracuje z ministerstwem finansów, gospodarki, rozwoju regionalnego i infrastruktury, jak również JST. Jednym z postulatów jest podpisanie umowy z rządem na realizację zadań publicznych wynikających z upowszechnienia PPP w Polsce.