Trudności w nauce pisania. Rafał Gądek
|
|
- Lidia Janik
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Trudności w nauce pisania Rafał Gądek Mimo pozytywnych oddziaływań przedszkola w zakresie przygotowania dzieci do nauki pisania, istnieją jednak uczniowie, którym nauka ta sprawia w szkole wiele trudności i jest przyczyną niepowodzeń. Trudności dotyczące nauki pisania są nazywane następująco: - trudności w zakresie techniki pisania dysgrafia (niski poziom graficzny pisma) - trudności w opanowaniu poprawnej pisowni dysortografia (odstępstwa od prawidłowego zapisu, nie tylko błędy ortograficzne). Pojawiające się u niektórych dzieci trudności w nauce czytania i pisania mogą być wynikiem zaburzenia funkcji analizatora wzrokowego, słuchowego, artykulacyjnego, kinestetyczno ruchowego i zaburzonej lateralizacji. Trudności i iepowodzenia w nauce są też udziałem dzieci nadpobudliwych psychoruchowo, z zaburzeniami emocjonalno motywacyjnymi. 1 W poznawaniu świata oraz w zdobywaniu wiedzy i doświadczeń duże znaczenie ma zmysłowa identyfikacja za pomocą analizatorów. L. Wołoszynowa podkreśla, że tylko sprawna i prawidłowa działalność całego analizatora zapewnia powstanie zjawiska psychicznego w naszym mózgu odbicie w nim rzeczywistości nas otaczającej lub zjawisk dziejących się w nas samych. 2 Jednakże nie u wszystkich ludzi analizatory działają jednakowo sprawnie, tym samym nie przynoszą pożądanych efektów, co więcej stają się przyczyną wielorakich problemów, również w zakresie nauki wczesnoszkolnej. Istotne znaczenie w procesie nabywania umiejętności pisania i czytania ma analizator wzrokowy. Prawidłowy przebieg wzrokowego postrzegania przede wszystkim jest zależny od prawidłowej budowy gałek ocznych, części receptorycznej analizatora wzrokowego stanowiącej siatkówkę oka, nerwu doprowadzającego oraz korowej części analizatora znajdującej się w mózgu. Jakkolwiek analizator wzrokowy nie funkcjonuje w izolacji, lecz we współdziałaniu z innymi analizatorami, to jednak uszkodzenie jakiejkolwiek części analizatora wzrokowego powoduje deformacje w spostrzeganiu, co w istotny sposób może zaburzać proces pisania. 3 Przyczyny zakłóceń spostrzeżeń wzrokowych i wynikające z nich trudności w uczeniu się, mogą wynikać z wadliwej budowy gałki ocznej, w następstwie której dziecko może cierpieć na wady wzroku jak: krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm, zez, itp. Tego typu wady mogą być w znacznej mierze zlikwidowane przez dobranie odpowiednich szkieł korekcyjnych. Inaczej przedstawiają się opóźnienia i zaburzenia funkcji korowej części analizatora wzrokowego, zmieniające się wraz z wiekiem w miarę rozwoju dziecka. Biorąc pod uwagę fakt, iż zaburzenia wyżej wymienione mogą być spowodowane wadami rozwojowymi, wykrywanie, a następnie korygowanie, są czynnościami skomplikowanymi, szczególnie w wypadku nieprawidłowości w odbiorze bodźców wzrokowych, a tym bardziej w zakresie analizy i syntezy dokonującej się w potylicznym płacie kory mózgowej. 4 Sprawy te nabierają szczególnej wagi w okresie początkowej nauki czytania i pisania, gdy wymaga się od dziecka percepcji abstrakcyjnych kształtów graficznych, mających znaczenie symboliczne. Zakłócenia i opóźnienia rozwoju w zakresie sprawności funkcjonalnej analizatora wzrokowego są przyczyną trudności związanych ze spostrzeganiem, odróżnianiem i identyfikacją liter czy cyfr podobnych do siebie pod względem graficznym. W związku z tym uczniowie popełniają charakterystyczne błędy, takie jak: - mylenie liter o podobnych kształtach (np. e ę, l ł itp.), - błędny zapis wyrazów o podobnej strukturze: las lis, ma na, itp. - zamiana zapisu przedrostków i przyrostków, np.: odjazd przyjazd przejazd, - opuszczanie liter lub sylab w wyrazach, wyrazów w zdaniach. 5 Oprócz wyżej wymienionych błędów spotykamy się często z błędami wynikającymi z zaburzeń kierunkowego aspektu percepcji wzrokowej, co ujawnia się w postaci inwersji dynamicznej i inwersji statycznej: - mylenie kierunków w stosunku do osi pionowej mylenie liter, jak: p-g, d-b, d-p, zamiana kolejności liter w wyrazach: od do, kot, - kto. Ten rodzaj błędów nazywamy inwersją dynamiczną. - mylenie kierunków w stosunku do osi poziomej, np.: n-u, p-b, m-w. Jest to inwersja statyczna. 6 Aspekt kierunkowy wzrokowego ujmowania kształtów wiąże się ściśle z poziomem orientacji przestrzennej. Trudności w orientacji przestrzennej przejawiają się: - niewłaściwym zagospodarowaniem przestrzeni przy rysowaniu, pisaniu, - zakłóceniem proporcjonalności wielkości rysowanych elementów, czy napisanych liter, - słabym wykształceniem się pojęć oraz słownych określeń pozycji i położenia przedmiotów w otoczeniu ( nad, pod, za, przed, lewo, prawo, itd.) 7 1 H. Spionek: Psychologiczna analiza trudności i niepowodzeń szkolnych. Warszawa 1970, PWN, s L. Wołoszynowa: Rozwój i wychowanie dzieci w młodszym wieku szkolnym. Warszawa 1977, PZWS, s I. Czajkowska, K. Herda: Zajęcia korekcyjno kompensacyjne w szkole. Warszawa 1998, s M. Bolechowska: Diagnoza i reedukacja trudności w nauce dzieci w młodszym wieku szkolnym. Katowice 1978, UŚ, s H. Nartowska: Opóźnienia i dysharmonie rozwoju dziecka. Warszawa 1980, WSiP, s B. Zakrzewska: Trudności w czytaniu i pisaniu. Warszawa 1996, WSiP, s H. Wasyluk Kuś: Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. Warszawa 1984, WSiP, s
2 Dzieci z opóźnioną, bądź zaburzoną funkcją wzrokową mają problemy z utrzymaniem pisma w liniaturze, rozplanować niezbędne miejsce dla wyrazu czy rysunku, by wszystkie jego części były proporcjonalne. Zeszyty tych dzieci sprawiają wrażenie prowadzonych niestarannie, choć często bywa tak, że uczniowie o których mowa, wkładają w prowadzenie zeszytu wiele wysiłku. Dziecko w wieku wczesnoszkolnym z zaburzoną analizą i syntezą wzrokową nie lubi wszelkich układanek, rozsypanek, odmawia układania historyjek obrazkowych, wyszukiwania różnic czy analogii w obrazkach. Ponadto ma naturalną tendencję do unikania tych czynności, które angażują analizator wzrokowy i sprawiają im wobec tego trudności. Zaburzenia percepcji wzrokowej stanowią nie tylko o przyczynach początkowych trudności w czytaniu i pisaniu, ale mają daleko szersze konsekwencje dla nauki szkolnej. Brak ćwiczeń usprawniających działanie analizatora wzrokowego może spowodować w miarę upływu czasu pogłębianie się zaburzeń i opóźnień, jak również prowadzić do reakcji nerwicowych. 1 Spostrzeżenia słuchowe mogą kształtować się prawidłowo wyłącznie w warunkach, kiedy analizator słuchowy jest anatomicznie nieuszkodzony i funkcjonalnie sprawny. Wszelkie defekty w obrębie poszczególnych części analizatora słuchowego, zakłócają proces odbierania przez dziecko bodźców akustycznych. Każde, najprostsze nawet słowo, stanowi złożony pod względem dźwiękowym układ bodźców słuchowych. Aby usłyszeć dane słowo, trzeba rozłożyć jego całościową strukturę na proste elementy, a później elementy te umieć zestawić w dźwiękową całość pisze H. Spionek. 2 U poszczególnych jednostek występują duże różnice w zakresie percepcji słuchowej. W tym miejscu należy podkreślić, że poziom analizy i syntezy słuchowej zmienia się wraz z wiekiem. To co jest właściwe i pożądane w wieku 3 5 lat, staje się deficytem w wieku 7 8 lat. 3 Jak pisze L. Kaczmarek, większość dzieci osiąga pełną dojrzałość słuchu fonematyczno fonetycznego około 7 roku życia. Związane jest to z wyodrębnieniem czyli analizą i syntezą wyrazu i identyfikacją czyli różnicowanie, utożsamianie oraz wymawianie poszczególnych dźwięków mowy. 4 Największe trudności mają w tym zakresie dzieci, których korowe funkcje słuchowe są obniżone czy zaburzone. Nie radzą sobie wówczas ze składaniem dźwięków odpowiadających kolejnym literom całości stanowiącej wyraz. Przeżywają także liczne kłopoty, gdy pisząc pod dyktando, muszą rozłożyć słyszane słowa, wyodrębniając z nich poszczególne dźwięki i przyporządkować im odpowiedniki graficzne litery i te napisać. Według I. Styczek, uczniowie z zaburzoną funkcją słuchową popełniają pewne charakterystyczne przy pisaniu błędy, mianowicie: - nieprawidłowo zmiękczają, - zniekształcają głoski nosowe: em zamiast ę, on,om zamiast ą, - opuszczają litery w środku i na końcu wyrazu, zmieniają końcówki, - opuszczają słowa lub nie kończą zdań, - piszą łącznie przyimki z rzeczownikami, np. wdomu zamiast w domu, - ubezdźwięczniają i udźwięczniają d : t, b : p, g : k. 5 Dzieci z obniżoną funkcją słuchową często pomagają sobie podczas pisania ze słuchu pamięcią wzrokową. Świadczą o tym liczne poprawki w zeszycie. Gdy dziecko spostrzeże, że napisany wyraz nie odpowiada zapamiętanemu obrazowi graficznemu, dokonuje korekty. Tej korekty nie czynią uczniowie, u których zaburzenia funkcji słuchowych współwystępują z zaburzoną funkcją wzrokową. Zaburzeniom percepcji słuchowej towarzyszy zwykle gorsza pamięć słuchowa, dlatego dzieci z trudem uczą się tabliczki mnożenia, wierszy na pamięć, a także opanowują języki obce. 6 Zakłócenia korowych funkcji analizatora słuchowego pociąga za sobą często opóźnienia rozwoju mowy dziecka. Powszechnie wiadomo, że prawidłowy rozwój mowy i słowno pojęciowego myślenia dziecka stanowi jeden z istotnych czynników, a zarazem elementów rozwoju psychicznego. B. Zakrzewska wymienia charakterystyczne cechy mowy dziecka z zaburzeniami: - nieprecyzyjne wymawianie grup spółgłoskowych oraz przepuszczanie niektórych głosek w takich wyrazach jak: gardło, garstka, warstwa. - słabe różnicowanie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych: b p, k g, w f, - upodobnienia głosek fonetycznie do siebie zbliżonych: c cz, s rz, ź ż, - nieadekwatne wymawianie głosek zmiękczonych przez i lub przez kreskę: ć ci, ń ni, ś si. 7 Wnioski wypływające z tej listy błędów są nader jasne i wyraziste: jeżeli dziecko niepoprawnie wymawia, to też słyszy i tak też pisze, więc i pismo pod względem ortograficznym i fonetyczno literowym jest błędne. Odmienny rodzaj trudności w pisaniu powoduje obniżona sprawność manualna. Wpływa ona przede wszystkim na słaby poziom graficzny pisma. Wiemy już, że dla poprawnego technicznie pisma niezbędne jest, aby ręka dziecka była sprawna, aby była prawidłowa koordynacja między działaniem poszczególnych mięśni rąk. Brak tej koordynacji powoduje małą płynność i słabą prezencję ruchów ręki. 8 1 H. Spionek: Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne. Warszawa 1981, PWN, S H. Spionek: Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka. Warszawa 1980, WSiP, s H. Nartowska: Opóźnienia i dysharmonie rozwoju dziecka. Warszawa 1980, WSiP, s L. Kaczmarek: Nasze dziecko uczy się mowy. Lublin 1977, Wydawnictwo Lubelskie, s I Styczek: Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego. Warszawa 1981, WSiP, s J. Czajkowska, K. Herda: Zajęcia korekcyjno kompensacyjne w szkole. Warszawa 1998, WSiP, s B. Zakrzewska: Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu. Warszawa 1999, WSiP, s B. Sawa: Jeżeli dziecko źle czyta i pisze. Warszawa 1999, WSiP, s
3 Pismo dzieci z zaburzeniami motoryki ręki robi ogólne wrażenie nieestetycznego. Przy bliższej analizie dostrzec można, że litery są nie równe, nie dochodzą lub wychodzą za linie, mają niejednakowy kąt nachylenia, zachodzą za siebie. Często też widać brak wiązania liter i wtedy pismo przypomina druk, a wynika to z tego, że dziecko nie potrafi pisać bez odrywania ręki. W klasach młodszych dzieci te piszą wolno, nie nadążają za innymi uczniami, przez co tracą z zajęć inne treści właśnie realizowane. W klasach starszych tempo pisania poprawia się kosztem jego czytelności. Do najczęściej występujących objawów zaburzeń rozwoju kinestetyczno ruchowego zalicza się: - obniżenie precyzji i szybkości ruchów docelowych, - współruchy (synkinezje), czyli dodatkowe ruchy, niepotrzebne z punktu widzenia celu i efektu wykonanej czynności, - wadliwą regulację napięcia mięśniowego (tonus) powodującą, że dziecko zbyt mocno lub zbyt słabo naciska pióro, ołówek lub długopis, w konsekwencji czego powstają nierówne linie, łuki, kąty liter, - niechęć do brania udziału w zabawach ruchowych i grach sportowych. 1 Z zaburzonym lub opóźnionym rozwojem motorycznym bardzo często współwystępuje słaba lateralizacja, lub obustronność. 2 Gdy różnica napięcia jest niewielka (słaba lateralizacja) lub w szczególnych zakresach inna (lateralizacja niejednorodna), dziecko nie czuje różnicy pomiędzy jedną stroną ciała a drugą. Stanowi to przeszkodę podczas wytwarzania pojęć: prawy lewy. Lateralizacja słaba lub niejednorodna utrudnia również ocenę położenia przedmiotów i ludzi w otoczeniu. 3 Każdy z rodzajów zaburzonej lateralizacji powoduje różnorakie trudności w pisaniu, uwarunkowane nie tylko zakłóceniami przewagi funkcjonalnej w zakresie rąk i oczu, ale także wzajemnymi relacjami między okiem a ręką. Oto błędy charakterystyczne dla dzieci z zaburzeniami procesu lateralizacji: - statyczne odwracanie liter i cyfr o podobnym kształcie, a innym ułożeniu w przestrzeni: b d, b p, d g, n u, 6 9, - dynamiczne odwracanie liter, dziecko przestawia kolejność liter bądź cyfr: kot tok, sok kos, itp., - uporczywe opuszczanie lub dodawanie liter, sylab, wyrazów, - pismo lustrzane, polegające na odwruceniu zarówno kształtu, kolejności, jak i kierunku kreślenia liter (od strony prawej ku lewej), - błędne odtwarzanie liter, dziecko niedokładnie odczytuje i pisze zarówno spółgłoski lub samogłoski, np. los czyta i pisze jako las. 4 Oprócz tych trudności, wymienić należy defekty związane wyłącznie z techniką pisania: - łuki przekształcone w kąty ostre, - nieprawidłowe połączenia liter, - litery wybiegające poza linie, - za małe lub za duże odstępy między literami, - niejednakowy kąt nachylenia liter względem osi poziomej i pionowej. 5 W pracach pisemnych uczniów spotkać można trzy rodzaje błędów: - graficzne, - fonetyczno literowe, - ortograficzne. Podstawowym wskaźnikiem umiejętności pisania jest opanowanie przez uczniów strony graficznej pisma, tj. umiejętności dokładnego odwzorowywania kształtów liter oraz sposobów ich łączenia ze sobą w wyrazach. Uczniowie tę umiejętność zdobywają już od pierwszych dni nauki szkolnej, później programy zalecają systematyczne ćwiczenia mające na celu kształtowanie starannego, estetycznego pisma. 6 O poziomie sprawności graficznej pisma decyduje stopień rozwoju analizy i syntezy wzrokowo przestrzennej oraz koordynacji wzrokowo ruchowej, a także płynność ruchów pisarskich, sposób trzymania narzędzia pisarskiego i właściwa postawa ciała podczas pisania. 7 Przy ocenie poprawności graficznej pisma, oprócz wskaźników globalnych należy wziąć pod uwagę poszczególne kategorie błędów technicznych. Do najczęściej występujących błędów w obrębie grafiki pisma należą: - błędy konstrukcyjne, - błędy łączenia liter, - błędy proporcjonalności, - błędy niejednolitego pochylenia liter. 8 Wśród błędów konstrukcyjnych można wyróżnić następujące podgrupy: - niedopełnienie kształtu litery, 1 I Czajkowska, K. Herda: Zajęcia korekcyjno kompensacyjne w szkole. Warszawa 1998, s H. Nartowska: Opóźnienia i dysharmonie rozwoju dziecka. Warszawa 1980, WSiP, s A. Rentflesz: Jak pomóc dzieciom dyslektycznym. Warszawa 1999, Wydawnictwo Juka, s H. Spionek: Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka. Warszawa 1975, PWN, s H. Nartowska: Opóźnienia i dysharmonie rozwoju dziecka. Warszawa 1980, WSiP, s M. Radziwiłowiczowa: Graficzne problemy nauki pisania. W: T. Wróbel: Nauczanie języka polskiego w klasach I IV. Warszawa 1975, PWN, s M. Cackowska: Nauka czytania i pisania w klasach przedszkolnych. Warszawa 1985, WSiP, s T. Wróbel: Pismo i pisanie w nauczaniu początkowym. Warszawa 1985, WSiP, s
4 - nieproporcjonalny układ elementów w budowie litery, - zniekształcenie linii. Błędy łączenia liter w wyrazach są wynikiem: - braku połączeń między literami, - niewłaściwego ich łączenia. Błędy te hamują tempo pisania, powodują osłabienie płynności, czytelności i estetyki pisma. Błędy proporcjonalności w pisaniu występują w czterech odmianach: - niewłaściwe zagęszczenie, litery są zbyt blisko siebie lub zbyt daleko, - zachwiane proporcje liter w wyrazach, jedna litera jest nieproporcjonalnie mała lub duża względem kolejnych, - nierównomierne ułożenie liter pod względem wysokości, dotyczy to przekraczania linii górnej, środkowej i dolnej, niedociągnięcie do tychże linii i pisania w niewłaściwej linii, - niewłaściwe odstępy miedzy wyrazami. 1 Błędy niejednolitego pochylenia wiążą się najczęściej ze zmianą kierunku pochylenia liter w wyrazie, tzw. pismo chwiejące się oraz ze zmianą kierunku pochylenia liter w tekście. Najgroźniejsze z punktu widzenia estetyki i czytelności pisma są błędy konstrukcyjne i proporcjonalności. O poprawności pisma decyduje nie tylko opanowanie strony graficznej pisma, ale także umiejętność rozczłonkowania potoku mowy na elementy składowe: zdania, wyrazy, głoski oraz graficznego ich odwzorowywania w określonych kompleksach literowych. 2 Jedną z podstaw pisania stanowią umiejętności transliteracyjne, związane z rozkładaniem tekstu na fonemy i ich przekładaniem na grafemy. Jeżeli umiejętności te nie są dostatecznie opanowane, w piśmie pojawiają się charakterystyczne błędy: - opuszczanie elementów tekstu: wyrazów, sylab, liter, - dodawanie do tekstu zbędnych elementów: wyrazów, sylab, liter, - zmiany elementów tekstu, w obrębie tej kategorii możemy wyróżnić pięć wariantów: zamiana wyrazu na inny, logicznie uzupełniający tekst, zamiana wyrazu na inny, nie pasujący do treści tekstu, zamiana wyrazu na inny bezsensowny, zamian sylab w wyrazie, zamiana liter w wyrazie. - powtarzanie tego samego elementu perseweracje wyrazów, liter, sylab, - metatezy, czyli przestawienia elementów tekstu, dotyczą: przestawienia liter w wyrazie, przestawienia wyrazów w zdaniu, - niewłaściwe przenoszenie wyrazów (niepoprawne wydzielanie sylab w wyrazie). 3 Kolejnym warunkiem prawidłowo przebiegającej komunikacji za pomocą przekazów pisemnych, jest tekst poprawny pod względem ortograficznym. Poprawność ortograficzna polega na zgodności zapisów z aktualnie obowiązującymi zasadami pisowni. Wszelkie odstępstwa od tych zasad są uważane za błędy. Przyczyną ich występowania jest najczęściej niewiedza, czyli nieznajomość przepisów ortograficznych lub osłabienie pamięci, myślenia uwagi, spostrzegania, woli. 4 J. Malendowicz twierdzi, że niewiedza lub niewłaściwe rozumienie zasad poprawnej pisowni prowadzi do przekonania o słuszności błędnej formy zapisu. 5 Jest to podstawowy rodzaj błędów, tzw. znajdowanie się w błędzie, wynikające z nieświadomości istnienia problemu ortograficznego. Drugi typ błędów to błąd wahania, czyli niepewność, jaką zastosować znaną regułę ortograficzną. Trzeci rodzaj błędów ortograficznych, to błąd zastanowienia się, lub fałszywej reakcji. Może być spowodowany niedomaganiem pewnych funkcji psychofizycznych albo wynika z niewiary piszącego w swoje siły lub też z braku ambicji opanowania zasad ortografii. 6 Do błędów występujących w obrębie wyżej wymienionych typów, najczęściej zaliczamy: - błędy wielkiej litery: brak tam gdzie powinny być lub ich obecność zamiast małych, - błędy interpunkcji: brak lub za mało kropek na końcach zdań, brak lub zwiększona ilość przecinków, - zamiany zmiękczeń: i na zmiękczenie przez znak diakrytyczny i odwrotnie, brak zmiękczeń, - zamiany ch na h, u na ó, ż na rz i odwrotnie, - upodobnienia pod względem dźwięczności, np. p zamiast b, - niewłaściwa pisownia dwuznaków. 7 1 G. Kapica: Z badań nad pismem uczniów klas początkowych. Życie Szkoły, 1988, nr M. Cackowska: Nauka czytania i pisania w klasach przedszkolnych. Warszawa 1984, WSiP, s S. Łukasik: Język polski w klasie I. Przewodnik metodyczny. Warszawa 1990, WSiP, s E. Polański, A. Jakubowicz, F. Dyka: Ortografia i interpunkcja w nauczaniu początkowym. Przewodnik metodyczny dla nauczycieli. Łódź 1996, Wydawnictwo Juka, s J. Malendowicz: O poprawności pisemnych wypowiedzi uczniów klas I IV. Warszawa 1985, WSiP, s J. Wójcik: Ortografii i interpunkcji uczę się sam. Warszawa 1991, WSiP, s K. Rogólska: Teoretyczne i praktyczne problemy w pedagogice przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Wrocław 1986, Uniwersytet Wrocławski, s
5 Na zakończenie rozważań o jakości błędów popełnianych przez uczniów na szczeblu klas I III, należy podkreślić, że tylko systematyczne i konsekwentne działania ze strony nauczyciela i rodziców oraz aktywna postawa uczniów może zminimalizować ilość popełnianych błędów, oraz całkowicie je wyeliminować. Troska o poprawną formę wypowiedzi pisemnych nie powinna ograniczać się do działań likwidujących istniejące już defekty mowy pisanej, ale ma na celu przeciwdziałanie pojawianiu się omówionych błędów. Temu mają służyć w przypadku poprawności graficznej wzory pisma, uwzględniające kształt, sposób łączenia, proporcje liter, oraz ćwiczenia grafomotoryczne. Do wyrabiania właściwego zapisu fonetyczno literowego mogą przyczynić się ćwiczenia w zakresie analizy i syntezy wzrokowo słuchowej. 1 Zdolność ortograficzną zdobywa się głównie przez ćwiczenia w analizie i syntezie wzrokowo słuchowej. Spory udział w opanowaniu reguł ortograficznych ma pamięć i umiejętność skupienia uwagi, a także samokontrola. 2 Niemałą rolę odgrywa kanon stosowanych metod oraz styl pracy nauczyciela. Dzieci z zaburzeniami bądź opóźnieniami którejkolwiek z funkcji psychofizycznych znacznie trudniej nawiązują kontakty interpersonalne, są zazwyczaj odizolowane od rówieśników. Poza tym, stanowi to niejednokrotnie o słabej kondycji emocjonalno motywacyjnej uczniów z tymi trudnościami. Jest sprawą ogromnej wagi dostrzeżenie i skuteczna pomoc specjalistyczna dzieciom z różnego rodzaju deficytami. Ma to służyć ich pełnej akceptacji w środowisku szkolnym oraz lepszym wynikom w nauce. 1 M. Dmochowska: Vademecum nauczyciela sześciolatków. Warszawa 1977, WSiP, s E. Polański: Badania nad ortografią uczniów. Katowice 1973, Uniwersytet Śląski, s
Trudności w nauce pisania i ortografii
Trudności w nauce pisania i ortografii Wiadome jest, Ŝe niepowodzenia szkolne nie pojawiają się nagle. Mogą pojawić się na róŝnych poziomach edukacji szkolnej. Powodują one, Ŝe dziecko nie jest w stanie
Bardziej szczegółowoporadnik Pedagogiczno Terapeutyczny dla Rodziców Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi Nr 342 im. J. M. Szancera w Warszawie
poradnik Pedagogiczno Terapeutyczny dla Rodziców Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi Nr 342 im. J. M. Szancera w Warszawie Nr 1/2017 /październik, listopad, grudzień/ EUROPEJSKI TYDZIEŃ ŚWIADOMOŚCI
Bardziej szczegółowoANALIZA GŁOSKOWA umiejętność rozkładania słów na poszczególne elementy składowe głoski, które odpowiadają fonemom (najmniejszym cząstkom języka).
A ANALIZA I SYNTEZA ogół czynności dokonywania rozkładu całości na poszczególne elementy składowe oraz scalania tych elementów w całość. Czynności te dotyczą też procesów poznawczych, analizy i syntezy
Bardziej szczegółowoDysleksja - objawy. Objawy utrzymujące się przez cały czas
Dysleksja - objawy Jeśli będziemy obserwować nasze dziecko, odpowiednio wcześnie zauważymy z czym ma problemy, jakie błędy pojawiają się najczęściej w jego pracach i jednocześnie wcześnie zareagujemy (pomożemy),
Bardziej szczegółowoCo to jest dysleksja rozwojowa?
Co to jest dysleksja rozwojowa? DYSLEKSJA ROZWOJOWA to nazwa całego zespołu trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, w uproszczeniu zwanego dysleksją. Określenie rozwojowa
Bardziej szczegółowoDYSLEKSJA PORADY DLA RODZICÓW
DYSLEKSJA PORADY DLA RODZICÓW CO TO JEST DYSLEKSJA? Dysleksja rozwojowa jest to zespół zaburzeń występujących w procesie uczenia się, czytania i pisania u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. U podstaw
Bardziej szczegółowopedagog dla rodzica Wpisany przez Jolanta Osadczuk, Monika Ilnicka Szanowni Rodzice
Szanowni Rodzice DYSLEKSJA Dysleksja to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu. Są to zaburzenia niektórych funkcji poznawczych, motorycznych, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni, pamięci, lateralizacji
Bardziej szczegółowoZajęcia specjalistów TERAPIA LOGOPEDYCZNA
Zajęcia specjalistów TERAPIA LOGOPEDYCZNA Prawidłowy rozwój mowy uwarunkowany jest właściwym rozwojem intelektualnym, fizycznym i emocjonalnym. Opanowanie właściwej techniki mówienia, wyraziste wymawianie
Bardziej szczegółowoTeresa Kusak doradca metodyczny edukacji wczesnoszkolnej CKPiDN w Mielcu
Teresa Kusak doradca metodyczny edukacji wczesnoszkolnej CKPiDN w Mielcu Wrażenia kinestetyczno-ruchowe powstają jednocześnie z wrażeniami dotykowymi i wzrokowymi. Możliwość wykonania czynności pisania
Bardziej szczegółowoInformacje dla rodziców i nauczycieli. Co to jest dysleksja? Czy moje dziecko jest dyslektykiem?
Informacje dla rodziców i nauczycieli Czy moje dziecko jest dyslektykiem? W swojej pracy w gimnazjum spotkałam się niejednokrotnie z uczniami, którzy mimo poważnych trudności w nauce doszli do kolejnego
Bardziej szczegółowoDzieci ryzyka dysleksji
Literka.pl Dzieci ryzyka dysleksji Data dodania: 2013-03-05 21:29:28 Autor: Marzena Zych Pierwsze objawy dysleksji u uczniów w klasach I III szkoły podstawowej Dzieci ryzyka dysleksji 1. Objawy dysleksji
Bardziej szczegółowoJak pomóc dziecku mającemu trudności w nauce czytania i pisania?
Jak pomóc dziecku mającemu trudności w nauce czytania i pisania? Stopniowe opanowanie umiejętności czytania i pisania stanowi jeden z najistotniejszych elementów nauki w zerówce jak i w pierwszych latach
Bardziej szczegółowoUczeń ryzyka dysleksji w szkole i w domu
Uczeń ryzyka dysleksji w szkole i w domu W procesie nauki - uczenia się dziecko zyskuje wiadomości i umiejętności, które pozwalają mu na poznawanie i doświadczanie otaczającego je świata. Niekiedy nabywanie
Bardziej szczegółowoKaja Kasprzak. Diagnoza dziecka z grupy ryzyka dysleksji
Kaja Kasprzak Diagnoza dziecka z grupy ryzyka dysleksji Kaja Kasprzak pedagog w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Rogoźnie Analiza problemu: I. Informacje o dziecku Oskar, uczeń klasy II szkoły podstawowej.
Bardziej szczegółowoJak pomóc dziecku w nauce czytania i pisania. ( artykuł dla rodziców dzieci kl. O )
Jak pomóc dziecku w nauce czytania i pisania. ( artykuł dla rodziców dzieci kl. O ) Rodzice posyłając dziecko do szkoły oczekują od niego dobrych wyników w nauce. Wielu dzieciom nauka nie sprawia trudności,
Bardziej szczegółowoPERCEPCJA WZROKOWA- ROZWÓJ I ZABURZENIA FUNKCJI WZROKOWYCH.
PERCEPCJA WZROKOWA- ROZWÓJ I ZABURZENIA FUNKCJI WZROKOWYCH. Spostrzeganie wzrokowe- to zdolność do rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych oraz ich interpretowania w oparciu o dotychczasowe doświadczenia.
Bardziej szczegółowoJak dysleksja może wpływać na naukę dzieci. Pisanie
Jak dysleksja może wpływać na naukę dzieci. W zależności od głębokości i rodzaju zaburzonych funkcji percepcyjno motorycznych, trudności z nauką dzieci dyslektycznych mogą przybierać różne formy. Pisanie
Bardziej szczegółowoModuł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz
Moduł IIIb Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz (prezentacja wykorzystana na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji
Bardziej szczegółowoEwa Strzykowska Dysleksja, dysgrafia, dysortografia
Ewa Strzykowska Dysleksja, dysgrafia, dysortografia ( referat dla rodziców ) Dysleksja rozwojowa specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu występujące u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Specyficzne
Bardziej szczegółowoEdyta Antoniuk. Strategia postępowania wobec uczennicy przejawiającej symptomy ryzyka dysleksji
Edyta Antoniuk Strategia postępowania wobec uczennicy przejawiającej symptomy ryzyka dysleksji Edyta Antoniuk - nauczyciel w Prywatnej Szkole Podstawowej nr 69 w Warszawie Obserwacja ucznia/uczennicy -
Bardziej szczegółowoZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR
ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR WSTĘP Widzenie to proces zachodzący w mózgu dzięki pracy skomplikowanego układu wzrokowego. Tylko prawidłowy rozwój tego układu pozwala nam w pełni korzystać
Bardziej szczegółowoJAK POMÓC DZIECKU ZE SPECYFICZNYMI TRUDNOŚCIAMI W NAUCE? Część I - Terminologia
JAK POMÓC DZIECKU ZE SPECYFICZNYMI TRUDNOŚCIAMI W NAUCE? Część I - Terminologia Nabycie umiejętności sprawnego czytania, pisania i liczenia w pierwszych latach nauki szkolnej jest warunkiem koniecznym
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Świadomości Dysleksji Zespół Szkół Publicznych w Czerniejewie
Europejski Tydzień Świadomości Dysleksji - 2013 Zespół Szkół Publicznych w Czerniejewie Czym jest dysleksja? Dysleksja rozwojowa oznacza specyficzne trudności w nauce czytania i/lub pisania. Trudności
Bardziej szczegółowoO D C H Y L E N I A W R O Z W O J U P S Y C H O R U C H O W Y M D Z I E C K A A D Y S L E K S J A
O D C H Y L E N I A W R O Z W O J U P S Y C H O R U C H O W Y M D Z I E C K A A D Y S L E K S J A 1. Ogólna charakterystyka Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu współwystępują z pewnymi odchyleniami
Bardziej szczegółowoNAUCZANIE ORTOGRAFII KLASACH I - III
NAUCZANIE ORTOGRAFII KLASACH I - III Podstawową umiejętnością w wieku wczesnoszkolnym jest umiejętność czytania i pisania. Podczas nauki pisania bardzo ważne jest, aby oprócz prawidłowego kreślenia znaków
Bardziej szczegółowoSzkolniak7 Świąteczny czas
Szkolniak7 Świąteczny czas ORGANIZATOR PROJEKTU Publiczna Szkoła Podstawowa nr 7 11-go Listopada 16 97-500, Radomsko Numer 1 11/15 PARTNER Edukacja czytelnicza i promocja czytelnictwa to jeden z kierunków
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ Opracowanie: Mgr Anna Borek Mgr Barbara Jakubiec Mgr Tomasz Padyjasek Spis treści: 1. Termin dysleksja. 2. Trudności
Bardziej szczegółowoPercepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców
Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń. Nie jest wyłącznie zdolnością do dokładnego
Bardziej szczegółowoDysleksje Metoda 18 struktur wyrazowych
Dysleksje Metoda 18 struktur wyrazowych Metoda 18 struktur wyrazowych przedstawia pracę korekcyjnokompensacyjną stosowaną i sprawdzoną przez autorki w ciągu ostatnich siedmiu lat. Jest to metoda przeznaczona
Bardziej szczegółowoCo to jest dysleksja? Wskazówki dla rodziców
Co to jest dysleksja? Wskazówki dla rodziców Co to jest dysleksja rozwojowa? To termin określający zespół specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania. Trudności w czytaniu i pisaniu objęte
Bardziej szczegółowoZespół Szkół w Fiukówce. Program. Zajęć korekcyjno- kompensacyjnych. Dla uczniów IV-V klasy Szkoły Podstawowej w Fiukówce
Zespół Szkół w Fiukówce Program Zajęć korekcyjno- kompensacyjnych Dla uczniów IV-V klasy Szkoły Podstawowej w Fiukówce PROGRAM REALIZOWANY W RAMACH PROJEKTU W ŚWIAT Z TORNISTREM PEŁNYM KOMPETENCJI PROJEKT
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA DLA DZIECI Z TRUDNOŚCIAMI W CZYTANIU I PISANIU ( MARZEC / KWIECIEŃ )
ZAJĘCIA DLA DZIECI Z TRUDNOŚCIAMI W CZYTANIU I PISANIU ( MARZEC / KWIECIEŃ ) Zajęcia prowadzone w tym okresie obejmowały ćwiczenia i zabawy powiązane treściowo z materiałem nauczania dla klasy trzeciej
Bardziej szczegółowoANKIETA REKRUTACYJNA
ANKIETA REKRUTACYJNA Prosimy o wypełnienie poniższej ankiety rekrutacyjnej, której celem jest zebranie informacji niezbędnych do przeprowadzenia rekrutacji uczestników projektu Wszyscy razem. 1. Imię i
Bardziej szczegółowoREFERAT NA TEMAT: SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU DYSLEKSJA, DYSORTOGRAFIA I DYSGRAFIA
REFERAT NA TEMAT: SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU DYSLEKSJA, DYSORTOGRAFIA I DYSGRAFIA Opracowanie: Izabela Betkier Nauczyciel nauczania zintegrowanego Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 1 w Starogardzie
Bardziej szczegółowoObjawy ryzyka dysleksji
Objawy ryzyka dysleksji Znajomość problemu specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu pozwala dostrzec charakterystyczne symptomy ryzyka dysleksji, a więc objawy dysharmonijnego rozwoju psychoruchowego,
Bardziej szczegółowowolniejsze uczenie wypowiadanych sekwencji językowych, trudności w odczytaniu liczb (szczególnie zawierających zera), trudności w pisaniu liczb (np.
wolniejsze uczenie wypowiadanych sekwencji językowych, trudności w odczytaniu liczb (szczególnie zawierających zera), trudności w pisaniu liczb (np. opuszczanie, dodawanie, zamiana cyfr w liczbach), trudności
Bardziej szczegółowoMetodykanauczania pisania dzieci od 3-9 lat Z CYKLU: PORADY DYDAKTYKA
Metodykanauczania pisania dzieci od 3-9 lat Z CYKLU: PORADY DYDAKTYKA Pisanie to -skomplikowany proces angażujący wielorako różnorodne czynności dziecka: sensoryczne (wzrokowe, słuchowe, kinestetyczne),
Bardziej szczegółowoW y m a g a n i a EDUKACJA POLONISTYCZNA KLASA I SP
W y m a g a n i a KLASA I SP Edukacja Zakres umiejętności Ocena U cz e ń: czytania Czyta biegle zdaniami teksty bez przygotowania, zachowuje odpowiednie tempo; czyta cicho ze zrozumieniem, odpowiada prawidłowo
Bardziej szczegółowoSpecyficzne trudności w uczeniu się: dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia
Specyficzne trudności w uczeniu się: dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia Przyczyny dysleksji: minimalne uszkodzenia centralnego układu nerwowego z okresu ciąży i porodu o nieprawidłowym przebiegu
Bardziej szczegółowoDOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH DLA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ NA LEKCJACH TECHNIKI I INFORMATYKI
DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH DLA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ NA LEKCJACH TECHNIKI I INFORMATYKI Możliwe objawy dysleksji CZYTANIE Trudności w opanowaniu techniki czytania tj.: głoskowanie, sylabizowanie,
Bardziej szczegółowoJAK ROZUMIEĆ OPINIĘ PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ?
JAK ROZUMIEĆ OPINIĘ PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ? SŁOWNICZEK POJĘĆ: DYSLEKSJA ROZWOJOWA nazwa całego zespołu zaburzeń specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Określenie rozwojowa oznacza,
Bardziej szczegółowoEksperta porady. Terapia ucznia w ramach indywidualizacji nauczania (199042)
Eksperta porady Terapia ucznia w ramach indywidualizacji nauczania (199042) Terapia ucznia w ramach indywidualizacji nauczania to opracowanie, które jest kontynuacją pozycji pt. Diagnoza ucznia w ramach
Bardziej szczegółowo8-7 obrazków - 3 punkty 6 5 obrazków 2 punkty 4 i mniej 1 punkt
Diagnoza wstępna ucznia klasy pierwszej Imię i nazwisko ucznia. Klasa Dojrzałość społeczno- emocjonalna Zachowania dzieci Liczba punktów otocz łatwo nawiązuje kontakty z rówieśnikami 0 1 chętnie uczestniczy
Bardziej szczegółowoPROGRAM PRACY KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNEJ DLA DZIECKA Z ZABURZONĄ FUNKCJĄ ANALIZATORA WZROKOWEGO
PROGRAM PRACY KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNEJ DLA DZIECKA Z ZABURZONĄ FUNKCJĄ ANALIZATORA WZROKOWEGO 1. Wstęp 2. Diagnoza problemu 3. Program pracy opracowały: mgr Małgorzata Janusz mgr Teresa Jabłońska I. Istotne
Bardziej szczegółowoZabawy i ćwiczenia rozwijające percepcje słuchową
Zabawy i ćwiczenia rozwijające percepcje słuchową Percepcja słuchowa jest to zdolność do odbioru dźwięków, ich rozpoznawania i różnicowania, jak również interpretowania przez odniesienie do poprzednich
Bardziej szczegółowoJAK ROZPOZNAĆ DZIECKO Z RYZYKA DYSLEKSJI?
JAK ROZPOZNAĆ DZIECKO Z RYZYKA DYSLEKSJI? Ryzyko dysleksji oznacza zagrożenie wystąpienia specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Terminu tego używa się wobec dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym
Bardziej szczegółowoGotowość dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna).
GOTOWOŚĆ DZIECI 5-6 LETNICH DO PODJĘCIA NAUKI W SZKOLE Opracowała mgr Sylwia Wojnarowska Gotowość dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna). Zgodnie z rozporządzeniem MEN w sprawie podstawy
Bardziej szczegółowoRyzyko dysleksji rozwojowej
Ryzyko dysleksji rozwojowej Symptomy ryzyka dysleksji obserwowane w przedszkolu Niektóre symptomy dysleksji można zauważyć już w wieku niemowlęcym. Istnieje ich wyraźna dynamika. W zależności od wielu,
Bardziej szczegółowoPROGRAM PRACY Z UCZNIEM/UCZENNICĄ ZAJĘĆ KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNYCH NOWA JAKOŚĆ EDUKACJI W PYSKOWICACH
PROGRAM PRACY Z UCZNIEM/UCZENNICĄ ZAJĘĆ KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNYCH NOWA JAKOŚĆ EDUKACJI W PYSKOWICACH REALIZOWANY W RAMACH PROJEKTU: WYRÓWNYWANIA SZANS EDUKACYJNYCH UCZNIÓW Z GRUP O UTRUDNIONYM DOSTĘPIE
Bardziej szczegółowoSPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA
SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA DEFINICJA DYSKALKULII Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mającym swe źródło w genetycznych lub wrodzonych
Bardziej szczegółowoDOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH
DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH UWZGLĘDNIANIE OPINII PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNYCH WSKAZÓWKI DLA NAUCZYCIELI Rozporządzenie MEN z dn. 30.04.2007 Nauczyciel jest obowiązany, na podstawie opinii poradni
Bardziej szczegółowoWielu rodziców zastanawia się, czy ich dziecko jest w pełni gotowe, by sprostać wymaganiom jakie niesie za sobą szkoła.
O GOTOWOŚCI SZKOLNEJ Rozpoczęcie nauki szkolnej to bardzo ważny moment w życiu każdego dziecka. Pójście do szkoły poprzedzone jest rocznym obowiązkowym przygotowaniem przedszkolnym, któremu podlegają wszystkie
Bardziej szczegółowoPercepcja wzrokowa i orientacja przestrzenna
Percepcja wzrokowa i orientacja przestrzenna dr Marta Herzberg Instytut Nauk Społecznych WSG Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych, a także do ich interpretacji
Bardziej szczegółowoProgram Logopedia. - opis szczegółowy. Szereg ciszący.
Program Logopedia - opis szczegółowy Pakiet LOGOPEDIA daje możliwość ciągłego monitorowania terapii, pozwala na bieżącą analizę stopnia zaburzenia płynności mowy i zindywidualizowanie procesu terapeutycznego.
Bardziej szczegółowoŁódź dnia r /...
Łódź dnia...200...r. Pieczęć placówki ARKUSZ BADANIA DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ DZIECKA KOŃCZĄCEGO EDUKACJĘ PRZEDSZKOLNĄ... 200... /... imię i nazwisko dziecka rok szkolny... miejsce i data urodzenia * Lp U
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNYCH DLA PAWŁA ROMAŃCZUKA UCZNIA KLASY I NA LATA SZKOLNE
PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNYCH DLA PAWŁA ROMAŃCZUKA UCZNIA KLASY I NA LATA SZKOLNE 2010-2012 OPRACOWAŁA mgr Elżbieta Chmiel strona 1 /6 Program opracowany na podstawie arkusza badania psychologicznego.
Bardziej szczegółowoPrzedszkolak u progu szkoły. Informacja dla rodziców
Przedszkolak u progu szkoły Informacja dla rodziców Dobry start w szkole jest niezwykle ważny dla rozwoju dziecka. Jeśli jest ono psychicznie i fizycznie gotowe do podjęcia nauki, bez trudu i z radością
Bardziej szczegółowoSymptomy ryzyka dysleksji i dysleksji rozwojowej w poszczególnych okresach życia
Symptomy ryzyka dysleksji i dysleksji rozwojowej w poszczególnych okresach życia Wiek 6 7 lat Motoryka duża Obniżona sprawność ruchowa min. dziecko słabo biega i skacze; Problemy z wykonywaniem ćwiczeń
Bardziej szczegółowoDojrzałość intelektualna dzieci 7-letnich;diagnoza wstępna.
Gradzik Grażyna Jurecka Jolanta Szczepanowice Dojrzałość intelektualna dzieci 7-letnich;diagnoza wstępna. Badania diagnostyczne rozwoju ucznia powinny być prowadzone na początku roku szkolnego (początek
Bardziej szczegółowosystematyczne nauczanie
dojrzałość Osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego, który czyni je wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie; harmonijne współgranie
Bardziej szczegółowoDYSLEKSJA - PROBLEM UCZNIÓW, RODZICÓW I NAUCZYCIELI
DYSLEKSJA - PROBLEM UCZNIÓW, RODZICÓW I NAUCZYCIELI Dysleksja jest jednym z wielu rodzajów trudności w uczeniu się. Przejawia się w niemożności opanowania przez dziecko czytania i poprawnego pisania, mimo
Bardziej szczegółowoSPOTKANIE Z RODZICAMI
SPOTKANIE Z RODZICAMI Temat: Dysleksja rozwojowa wprowadzenie w problematykę Treści programowe 1. ZałoŜenia wojewódzkie programu Profilaktyka dysleksji rozwojowej 2. Terminologia związana z w/w tematem
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCEN W KLASIE II
KRYTERIA OCEN W KLASIE II EDUKACJA SPOŁECZNA: 1.Współpraca w grupie 6 zawsze chętnie współpracuje w grupie; 5 zgodnie i chętnie współpracuje w grupie; 4 bierze udział w zabawach, czasami chce się bawić
Bardziej szczegółowoEWA DŻYGAŁA SZKOŁA PODSTAWOWA NR 3 W GŁUSZYCY Nauczanie ortografii w klasach I - III W teorii i praktyce pedagogicznej spotykamy się z różnymi
EWA DŻYGAŁA SZKOŁA PODSTAWOWA NR 3 W GŁUSZYCY Nauczanie ortografii w klasach I - III W teorii i praktyce pedagogicznej spotykamy się z różnymi określeniami terminu ortografia. Kierując się różnymi kryteriami,
Bardziej szczegółowoRyzyko dysleksji i dysleksja rozwojowa u uczniów klas I-III. Opracowanie: prof. zw. dr hab. Marta Bogdanowicz
Ryzyko dysleksji i dysleksja rozwojowa u uczniów klas I-III Opracowanie: prof. zw. dr hab. Marta Bogdanowicz PRZYCZYNY TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU obniŝenie poziomu inteligencji zaniedbania dydaktyczne
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ KOREKCYJNO KOMPENSACYJNYCH DLA UCZNIÓW ZE SPECYFICZNYMI TRUDNOŚCIAMI W NAUCE CZYTANIA I PISANIA
PROGRAM ZAJĘĆ KOREKCYJNO KOMPENSACYJNYCH DLA UCZNIÓW ZE SPECYFICZNYMI TRUDNOŚCIAMI W NAUCE CZYTANIA I PISANIA TYTUŁ PROGRAMU: GŻEGŻÓŁKA CZYLI ODKRYWANIE TAJEMNIC. Autor programu: mgr Violetta Jasińska
Bardziej szczegółowoDokumenty elektroniczne CD-ROM
Dokumenty elektroniczne CD-ROM Sygnatura: Płk 116 Opracowany materiał zawiera 260 ćwiczeń z wyrazami oraz 70 fabularyzowanych ćwiczeń ze zdaniami. Jedna sesja ćwiczeń przewidziana jest na 20 minut pracy,
Bardziej szczegółowoPORADNIA PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA NR 22
Strona 1 z 5.. (pieczątka szkoły). (data) INFORMACJA SZKOŁY O DZIECKU Informacje na potrzeby diagnozy w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 22 w Warszawie. Udzielenie rzetelnych informacji ułatwi postawienie
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO Oceny bieżące, śródroczne, roczne i końcowe z przedmiotów nauczania ustala się w stopniach według następującej skali: celujący cel 6 bardzo dobry bdb 5
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ DO PROJEKTU LEPSZY START DLA GRUPY UCZNIÓW Z TRUDNOŚCIAMI W CZYTANIU I PISANIU
PROGRAM ZAJĘĆ DO PROJEKTU LEPSZY START DLA GRUPY UCZNIÓW Z TRUDNOŚCIAMI W CZYTANIU I PISANIU Opracowany przez nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej Szkoły Podstawowej im. Bł. ks. Jana Balickiego w Polnej
Bardziej szczegółowoProjekt Współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego i Budżetu Państwa
Projekt Współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego i Budżetu Państwa PRACA PROJEKTOWA Z przedmiotu: TERAPIA PEDAGOGICZNA Temat pracy: Diagnoza ucznia klasy I szkoły podstawowej mającego trudności
Bardziej szczegółowoWPŁYW ZABURZEŃ PERCEPCYJNYCH UCZNIA DYSLEKTYCZNEGO NA NAUKĘ POSZCZEGÓLNYCH PRZEDMIOTÓW
WPŁYW ZABURZEŃ PERCEPCYJNYCH UCZNIA DYSLEKTYCZNEGO NA NAUKĘ POSZCZEGÓLNYCH PRZEDMIOTÓW Opracowanie: mgr B. Kustra mgr A. Otłowska Język polski funkcje wzrokowo- funkcje słuchowo- przestrzenne pisanie:
Bardziej szczegółowoProgram zajęć rewalidacyjnych dla ucznia klasy V z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim
Program zajęć rewalidacyjnych dla ucznia klasy V z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim Indywidualny program rewalidacji został opracowany dla ucznia klasy piątej szkoły podstawowej na podstawie
Bardziej szczegółowoGŁĘBOKA DYSLEKSJA ROZWOJOWA
Termin ogólny DYSLEKSJA ROZWOJOWA oznacza; specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu rozpoznawane u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, spowodowane zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych (wzrokowych,
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ KLASA II KRYTERIA WYSTAWIANIA OCEN Z EDUKACJI POLONISTYCZNEJ
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ KLASA II KRYTERIA WYSTAWIANIA OCEN Z EDUKACJI POLONISTYCZNEJ nie dobry ma trudności w przeczytaniu prostych dwusylabowych wyrazów, zniekształca
Bardziej szczegółowoProgram zajęć korekcyjno kompensacyjnych dla uczniów z deficytami rozwojowymi stwierdzona dysleksja (klasy I III gimnazjum)
1 Program zajęć korekcyjno kompensacyjnych dla uczniów z deficytami rozwojowymi stwierdzona dysleksja (klasy I III gimnazjum) Wstęp Niepodejmowanie odpowiednich działań w stosunku do uczniów o specjalnych
Bardziej szczegółowoCZYTANIE DYSLEKTYCZNE PORADNIA PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNA NR 2 W ELBLĄGU ANNA LASSMANN
CZYTANIE DYSLEKTYCZNE PORADNIA PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNA NR 2 W ELBLĄGU ANNA LASSMANN SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ Dysleksja - Syndrom zaburzeń wyższych czynności psychicznych, które przejawiają
Bardziej szczegółowoSpecyficznych trudności w uczeniu się nie można rozpoznać u dzieci z:
Terminem dysleksja rozwojowa określa się specyficzne trudności w nauce czytania i pisania u dzieci o prawidłowym rozwoju intelektualnym. Oznacza to, że trudności te występują od początku nauki. Określenie
Bardziej szczegółowoPREZENTACJA ZDJĘCIOWA I OPIS DZIAŁAŃ DO ZAJĘĆ DLA DZIECI Z TRUDNOŚCIAMI W PISANIU I CZYTANIU
PREZENTACJA ZDJĘCIOWA I OPIS DZIAŁAŃ DO ZAJĘĆ DLA DZIECI Z TRUDNOŚCIAMI W PISANIU I CZYTANIU Każde dziecko na początku szkolnej edukacji powinno nauczyć się czytać i pisać. Jest to warunek niezbędny do
Bardziej szczegółowoNabycie umiejętności graficznych wymaga rozwoju umiejętności motorycznych, koordynacji wzrokowo-ruchowej i samoregulacji. NPDN PROTOTO - J.
Nabycie umiejętności graficznych wymaga rozwoju umiejętności motorycznych, koordynacji wzrokowo-ruchowej i samoregulacji. KOORDYNACJA WZROKOWO - RUCHOWA Zdolność osoby do koordynowania informacji przekazanych
Bardziej szczegółowoBOLEHOWSKA M.: Diagnoza i reedukacja trudności w nauce dzieci w młodszym wieku szkolnym. Katowice1978. Sygnatura: 20313cz./37
KSIĄŻKI: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Józefa Lompy w Katowicach Filia w Tychach 43-100 Tychy, ul. Andersa 6a, tel./fax (32) 227 47 03, http://tychy.pbw.katowice.pl/; e-mail: tychy@pbw.katowice.pl
Bardziej szczegółowoZasady oceniania ucznia z dysleksją, dysortografią, dysgrafią ZASADY OGÓLNE
Zasady oceniania ucznia z dysleksją, dysortografią, dysgrafią ZASADY OGÓLNE Należy: ustawicznie motywować ucznia do pracy, zwłaszcza samodzielnej; oceniać ucznia chwaląc poprawne wypowiedzi; unikać stawiania
Bardziej szczegółowoSŁOWNIK POJĘĆ UŻYWANYCH W OPINIACH WYDAWANYCH PRZEZ PORADNIE PSYCHOLOGCZNO-PEDAGOGICZNE
SŁOWNIK POJĘĆ UŻYWANYCH W OPINIACH WYDAWANYCH PRZEZ PORADNIE PSYCHOLOGCZNO-PEDAGOGICZNE DIAGNOZA PSYCHOLOGICZNA Obejmuje charakterystykę szerokiego zakresu funkcji psychicznych: rozwój poznawczy (myślenie,
Bardziej szczegółowo(materiał wykorzystany na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji )
(materiał wykorzystany na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji ) Propozycja arkusza do analizy zebranego materiału diagnostycznego jako podstawy do planowania działań wspomagających
Bardziej szczegółowoDysleksja rozwojowa CO WARTO WIEDZIEĆ O DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ?
Dysleksja rozwojowa CO WARTO WIEDZIEĆ O DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ? TERMINOLOGIA 1. Szersze znaczenie terminu dysleksja rozwojowa - specyficzne trudności w czytaniu, pisaniu, liczeniu u dzieci o prawidłowym
Bardziej szczegółowoSZKOŁA PODSTAWOWA W ZESPOLE SZKÓŁ W RUSKU. PROGRAM ZAJĘĆ DYDAKTYCZNO WYRÓWNAWCZYCH Nauczanie zintegrowane
SZKOŁA PODSTAWOWA W ZESPOLE SZKÓŁ W RUSKU PROGRAM ZAJĘĆ DYDAKTYCZNO WYRÓWNAWCZYCH Nauczanie zintegrowane Cele ogólne: Wyrównanie szans edukacyjnych uczniów i zmniejszenie dysproporcji w ich osiągnięciach
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania w klasie 2 Szkoły Podstawowej nr 1 w Miechowie
Kryteria oceniania w klasie 2 Szkoły Podstawowej nr 1 w Miechowie ZNAK GRAFICZNY OCENA WYRAŻONA PUNKTAMI KRYTERIA OCENIANIA 6 p. - wypowiada się wspaniale na każdy temat; - posiada wiedzę z różnych dziedzin
Bardziej szczegółowoRAPORT Z DIAGNOZY GOTOWOŚCI SZKOLNEJ UCZNIÓW KLAS PIERWSZYCH ROK SZKOLNY 2014/2015
RAPORT Z DIAGNOZY GOTOWOŚCI SZKOLNEJ UCZNIÓW KLAS PIERWSZYCH ROK SZKOLNY 2014/2015 Do diagnozy wiadomości i umiejętności dzieci wykorzystano zadania z pięciu obszarów: I. Komunikowanie się II. Umiejętności
Bardziej szczegółowo6 - LETNICH W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 WIĘCEJ POTRAFIĘ
PROGRAM WSPIERAJĄCY ROZWÓJ DZIECI 6 - LETNICH W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 WIĘCEJ POTRAFIĘ Program wspierający rozwój dzieci 6 - letnich Celem wychowania przedszkolnego jest udzielanie pomocy dziecku w realizacji
Bardziej szczegółowoUmiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel
Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel OGÓLNE Umiejętność, które wykorzystujemy we wszelkiego typu działaniach SAMOREGULACJI
Bardziej szczegółowoRAPORT. Przedszkole Szkoła klasa 0 PRZYGOTOWANIE DO EDUKACJI SZKOLNEJ. Lipiec 2009
PRACOWNIA ZARZĄDZANIA I DIAGNOZY EDUKACYJNEJ ODN W ZIELONEJ GÓRZE RAPORT Przedszkole Szkoła klasa 0 PRZYGOTOWANIE DO EDUKACJI SZKOLNEJ Lipiec 2009 Zapraszamy na omówienie wyników testu 17 września 2009
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy System Oceniania w klasie I
Czytanie Polonistyczna Mówienie Przedmiotowy System Oceniania w klasie I Edukacje Zakres Ocena Kryteria Uczeń potrafi wyciągać wnioski po wysłuchaniu wypowiedzi, czytanego tekstu. Wypowiada się złożonymi
Bardziej szczegółowoTERESA TRYPUĆ NIEZBĘDNIK O DYSLEKSJI I TERAPII
1 TERESA TRYPUĆ NIEZBĘDNIK O DYSLEKSJI I TERAPII 2 Copyright by Teresa Trypuć Wydawca: self-publishing ISBN 978-83-7859-311-9 Wszelkie prawa zastrzeżone Wydanie II 2014 3 Spis treści CZĘŚĆ I WSTĘP... 7
Bardziej szczegółowoDIAGNOZA PRZEDSZKOLNA 6-LATKA arkusz badania gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole KARTA DZIECKA
.. pieczątka przedszkola DIAGNOZA PRZEDSZKOLNA 6-LATKA arkusz badania gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole KARTA DZIECKA Rok szkolny... Dane o dziecku Imię i nazwisko... Data urodzenia :... Wiek
Bardziej szczegółowoAnalizatory są neurofizjologiczną podstawą odbioru i przetwarzania bodźców w spostrzeżenia. Każdy analizator zbudowany jest z :
Analiza i synteza ogół czynności dokonywania rozkładu całości na poszczególne elementy składowe oraz scalania tych elementów w całośd. Czynności te dotyczą też procesów poznawczych, analizy i syntezy doznao
Bardziej szczegółowoDostosowanie wymagań edukacyjnych w praktyce. Barbara Górecka Atkinson
Dostosowanie wymagań edukacyjnych w praktyce Barbara Górecka Atkinson Sulechów, luty 2016 Cele szkolenia: - przekazanie wiedzy na temat kategorii dzieci z trudnościami w nauce oraz aktów prawnych regulujących
Bardziej szczegółowoJeżeli dziecko źle czyta i pisze?
Jeżeli dziecko źle czyta i pisze? Literatura: 1. Barbara Zakrzewska- Moje dziecko źle czyta i pisze, Czytanie- to radość!, Litery trudne- nietrudne! - wydawnictwo WSiP 1997r. 2. Jestem rodzicem dziecka
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA WYCHOWANIE FIZYCZNE mgr ROBERT JÓŹWIAK. Ocena śródroczna i końcoworoczna obejmuje:
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA WYCHOWANIE FIZYCZNE mgr ROBERT JÓŹWIAK Ocena śródroczna i końcoworoczna obejmuje: 1. Ocenę uzyskaną ze sprawności kondycyjno-koordynacyjnej(warunkowo). 2. Ocenę uzyskaną ze
Bardziej szczegółowoModel dziecka dojrzałego do szkoły
Model dziecka dojrzałego do szkoły Rozważając problematykę gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole należy zwrócić uwagę na pojęcie: dojrzałość szkolna. Określenie dojrzałości dotyczy poziomu rozwoju
Bardziej szczegółowoTematyka i terminy realizacji:
OPZ załącznik nr 1 Przygotowanie i przeprowadzenie wykładów oraz ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych w ramach Kursu kwalifikacyjnego z zakresu zajęć edukacyjnych Terapia pedagogiczna - 3 zadania. Tematyka
Bardziej szczegółowo