dr inż. Tomasz KLAJBOR Warszawa, 14 grudnia 2012 r.

Transkrypt

1 Dobre praktyki krajów Unii Europejskiej w dziedzinie wspierania jednostek badawczonaukowych, klastrów, parków technologicznych oraz instytucji otoczenia biznesu jako elementu koncepcji smart specialisation Warszawa, 14 grudnia 2012 r. dr inż. Tomasz KLAJBOR 1

2 AGENDA 1. Wstęp 2. Baleary (Hiszpania) Instytucje otoczenia, klastry, centra innowacji i technologii 3. Środkowy Kraj Zadunajski (Węgry) Specjalizowane jednostki naukowo-badawcze, agencje rozwoju 4. Region Stołeczny (Dania) Klastry, parki naukowe, program inkubacji, jednostki naukowo - badawcze 5. Podsumowanie 2

3 Inteligentna specjalizacja to nowa koncepcja formułowania strategii innowacji na poziomie państw i regionów. Czy zupełnie nowa? $ ZŁ W ekonomii i naukach o zarządzaniu strategie specjalizacji oraz rozwoju regionalnego były znane oraz stosowane od dawna! Specjalizacje Źródło: opracowanie własne na podstawie prezentacji dr hab. S. Łobejko,

4 Baleary, Hiszpania Turystyka Przemysł tekstylny Przemysł obuwniczy Przemysł skórzany Rzemiosło ICT Rozwinięta komunikacja lotnicza i morska 15 lat doświadczeń w rozwoju polityki wsparcia sfery B+R i innowacyjności Źródło: opracowanie własne na podstawie EN.PDF 4

5 Strategia innowacji Balearów Pierwszy Plan B+R ( ) Pierwszy Plan dla innowacyjności ( ) Akcje wspierające INNOBALL XXI ( ) Drugi Plan dla Nauki, Technologii i Innowacji ( ) Akcje wspierające SAITUR ( ) Trzeci Plan dla Nauki, Technologii i Innowacji ( ) Źródło: 5

6 Baleary, Hiszpania Polityka regionalna B+R & I ukierunkowana na inteligentne specjalizacje Podstawowe narzędzie do wskazywania kierunków inwestycji o obszarze nauki i innowacji oraz wprowadzania zmian w systemie prowadzenia prac badawczo-rozwojowych Priorytet dla turystyki i branż pokrewnych Pozwoliła na rozbudowanie platformy współpracy w regionie 6

7 Baleary, Hiszpania Polityka regionalna B+R & I ukierunkowana na inteligentne specjalizacje Poszukiwanie krajowych i międzynarodowych aliansów w celu znalezienia naukowego i technologicznego wsparcia konkurencyjności regionu Silna współpraca władzy regionalnej i interesariuszy Efektywny proces ewaluacji 7

8 Baleary, Hiszpania Plan dla Nauki, Technologii i Innowacji na Balearach Zarządzanie talentami Badania Innowacje Transfer wiedzy Władza i kapitał Zwiększenie liczby naukowców pracujących w ośrodkach naukowych jak i przemyśle; szkolenia na potrzeby przemysłu Zwiększenie wydatków na sferę B+R; wzmacnianie kluczowych kompetencji naukowych Usługi rozwoju infrastruktury dla firm, dotacje dla MŚP, działania na rzecz promowania innowacji i działania na rzecz rozwoju nowych firm Obligo współpracy nauki i przemysłu w ramach badań podstawowych Good governance 8

9 Baleary, Hiszpania Akcje wspierające specjalizację M.in. projekty w ramach wsparcia Komisji Europejskiej INNOBALL XXI ( ) Główne zadanie: opracowanie strategii w zakresie zrównoważonego rozwoju ( zielone energie ) oraz planu B+R & I Efekt: zrozumienie potrzeby przeorientowania regionalnej polityki B+R w kierunku wsparcia turystyki i powiązanych sektorów Źródło: 9

10 Baleary, Hiszpania Akcje wspierające specjalizację (SAITUR) System wsparcia innowacyjności turystyki Balearów ( ) Bazujący na efektach projektu INNOBALL XXI Cele: Opracowanie planu działań dla sfery B+R i konsolidacji potencjału wokół branży turystycznej uruchomienie klastra firm turystycznych i udział w sieciach współpracy Efekt: Pogłębienie zrozumienia strategicznej roli turystyki Pomoc w zdefiniowaniu celów Trzeciego Planu B+R & I ukierunkowanie na turystykę i rozwój powiązanych z turystyką klastrów (ICT, przemysł morski, audio-video..) Źródło: 10

11 Baleary, Hiszpania Trzeci Planu B+R & I określił branże wzmacniające potencjał turystyki ICT Przemysł kreatywny Media Turystyka Muzyka Technologie morskie Biotechnologia Nauki przyrodnicze Źródło: 11

12 Baleary, Hiszpania które w praktyce tworzą KLASTRY rozwijające technologie związane z turystyką! TURISTEC ICT CLAB Audiovideo BALEARST Turystyka IBIZA MUSIC IDIMAR Technologie morskie BIOIB Bio-technologia Źródło: 12

13 Centra innowacji i technologii Instytucje wsparcia innowacyjności Baleary, Hiszpania Ośrodki naukowe KOMPLEKSOWY SYSTEM Centra B+R sfery B+R Przykłady IBIT CETEBAL turistec Dyrekcja Generalna Planowanie i koordynacja Źródła finansowania Instytucje wsparcia biznesu Klastry Firmy 13

14 Baleary, Hiszpania Fundacja IBIT (Illes Balears Innovation and Technology) Publiczna instytucja badawczo-rozwojowa (centrum innowacji, instytucja wspierania innowacyjności) Współpraca z regionalnymi producentami oprogramowania IT Wsparcie i realizacja projektów technologicznych Np. ICT for Health - aplikacja technologii informacyjnych (ICT) w celu zapewnienia systemu zdalnej rehabilitacji pacjentów i wymiany wiedzy pomiędzy pracownikami sfery medycznej Realizacja inicjatyw wymiany wiedzy Np. Red Temática de Ciencias Marinas (RTCM) - Sieć tematyczna dla Nauk o Morzu pozwalająca na wymianę wiedzy pomiędzy specjalistami sektora morskiego. Na podstawie: 14

15 Baleary, Hiszpania Centrum technologiczne CETEBAL Prywatna organizacja non-profit (2000 r.) jedno z centrów innowacji na Balearach Cel działalności: podnoszenie konkurencyjności sektora przetwórstwa drzewnego na Balearach, przede wszystkim w aspektach jakości, innowacji technologicznych, szkoleniach i informacji. Realizuje szereg usług, tj. np.: odpowiedzi na pytania technologiczne dotyczące przemysłu drzewnego, doradztwo i wdrażanie branżowych technologicznych innowacji w firmach, wykonawstwo specjalistycznych analiz Źródło: 15

16 Baleary, Hiszpania Klaster turistec turistec to klaster współpracujących firm i instytucji dedykowany tworzeniu i wdrażaniu rozwiązań technologicznych i usługowych w branży turystycznej Uczestnicy klastra oferują ponad 150 rozwiązań biznesowych dla wszystkich podsektorów branży turystycznej Usługi z zakresu wiedzy technicznej. Systemy marketingowe i dystrybucyjne. Oprogramowanie dedykowane. Systemy zarządzania. Bezpieczeństwo transakcji. Konsulting technologiczny. Systemy budowania relacji z klientami Ponad 70 firm i instytucji Na podstawie: 16

17 Baleary, Hiszpania Mapa technologicznych rozwiązań turistec Źródło: 17

18 Baleary, Hiszpania Dobra praktyka ponieważ. Kompleksowy systemu innowacyjności oparty o silne strony regionu i konsekwencję władz regionalnych Specjalizacja pozwalająca na rozwój innych branż Konsekwentna realizacja planu rozwoju przynosząca efekty Prawie czterokrotny wzrost liczby zatrudnionych w B+R (2000->2010) Ponad trzykrotny wzrost wydatków wewnętrznych na B+R (2000->2010) Silna współpraca w regionie 18

19 Środkowy kraj zadunajski (Węgry) Region stosunkowo wysoko uprzemysłowiony (w porównaniu do średniej krajowej) Strategiczne położenie geograficzne (skrzyżowanie dróg Wiedeń- Budapeszt) Źródło: opracowanie własne na podstawie EN.PDF 19

20 Środkowy kraj zadunajski (Węgry) Specjalizacje Usługi finansowe i biznesowe Technologie średnie i wyższe nowe materiały innowacje ekologiczne technologie wykorzystujące energię słoneczną technologie IT przemysł motoryzacyjny i związane z nimi technologie Źródło: opracowanie własne na podstawie EN.PDF 20

21 Środkowy kraj zadunajski (Węgry) Cele rozwojowe regionu wokół inteligentnych specjalizacji: Rozwój zdolności do komercjalizacji i poprawa dostępności do kapitału dla lokalnych MŚP Poprawa infrastruktury B + R Poprawa efektywności stosowanych i eksperymentalnych prac rozwojowych - zwiększenie szybkości upowszechniania innowacyjnych produktów i technologii generowane w regionie Rozwój infrastruktury dla biznesu i innowacji Źródło: opracowanie własne na podstawie 21

22 Środkowy kraj zadunajski (Węgry) Strategia innowacji: Koncentracja na wspieraniu regionalnych biegunów rozwoju (tj. głównych ośrodków miejskich) Istotność międzyregionalnej i transgranicznej kooperacji (w tym wspieranie wspólnych inwestycji, promowanie prowadzenia międzynarodowych badań, itp.) Przykładowe wsparcie: projekty badawczo-rozwojowe z dziedziny motoryzacji, chemii i ekologii kilka dużych projektów rozwoju infrastruktury na Uniwersytecie Pannon Veszprém oraz Kolegium Dunaújváros wsparcie finansowe na realizację usług proinnowacyjnych (doradztwo i transfer technologii) Źródło: opracowanie własne na podstawie 22

23 Środkowy kraj zadunajski (Węgry) Wybrane dobre praktyki Regionalna Agencja Innowacji Środkowego Kraju Zadunajskiego (CTRIA) Centrum badawczowdrożeniowe systemów bezpieczeństwa (futurit) Źródło: opracowanie własne na podstawie

24 Środkowy kraj zadunajski (Węgry) Regionalna Agencja Innowacji Środkowego Kraju Zadunajskiego Założona w 2005 r. przez konsorcjum ośmiu instytucji i uczelni regionalnych grant z poziomu krajowego na 3 lata projekcja celów do roku 2013! W 2008 r. przekształcona w organizację non-profit Cel: budowanie kompleksowej oferty poprzez integrację istniejącego regionalnego potencjału innowatorów i łączenie ich w sieci współpracy 24

25 Środkowy kraj zadunajski (Węgry) Zadania CTRIA Rozwój regionalnego system planowania innowacji (w tym rozwój regionalnych strategii innowacji, analiza potrzeb innowacyjnych, przygotowywanie projektów wdrożeniowych dla strategii innowacji) Koordynacja inicjacji projektów regionalnych (rozwój projektów dla regionalnych MSP, rozwój sieci ekspertów, transfer wiedzy pomiędzy uczestnikami projektów) Świadczenie usług proinnowacyjnych (aplikowanie, wspieranie w pozyskiwaniu finansowania, organizacja partnerów dla prac B+R, kooperacja, szkolenia, consulting) Regionalny System Innowacji Marketingowych (Regional Innovation Marketing System), który opiera się na realizacji konferencji, seminariów, warsztatów, wydawanie publikacji specjalistycznych i promocji innowacyjności w mediach 25 W ramach Zarządzania sieciami, aktywności CTRIA skupiają się wokół tworzenia i rozwoju klastrów, zapewniany jest udział odpowiednich reprezentacji w sieciach międzynarodowych Źródło: opracowanie własne na podstawie

26 Środkowy kraj zadunajski (Węgry) Przykładowe projekty CTRIA INNOHUB: Zebranie danych o potrzebach firm w zakresie usług proinnowacyjnych Zbudowanie bazy danych o usługach proinnowacyjnych i specjalistach z regionu Opracowanie mapy usług regionu Dedykowane szkolenia dla MSP Publikacje tematyczne na temat usług proinnowacyjnych w regionie CEBBIS: Poszukiwanie ponadregionalnych metod i rozwiązao dla transferu technologii do MSP Opracowano narzędzia i profesjonalne przewodniki postępowania dla pośredników innowacji i pracowników instytucji transferu technologii Zainteresowanie: sfera przemysłowa + nowoczesne rozwiązania IT Źródło: opracowanie własne na podstawie 26

27 Środkowy kraj zadunajski (Węgry) Centrum badawczo-wdrożeniowe systemów bezpieczeństwa (futurit) Konsorcjum naukowe (2005 r.) dwie firmy z branży IT Albacomp Co. i KÜRT Co. oraz Uniwersytet Pannonia Specjalizacja: bezpieczeństwo informacji w tym systemy bezpieczeństwa, zarządzanie wiedzą, technologie zarządzania danymi i odzysku danych Model biznesowy centrum zakłada m.in. sprzedaż efektów w formie firm spin-off lub start-up ów ustanawianych przez konsorcjum Jeden z wiodących ośrodków badawczo-wdrożeniowych Węgier Źródło: 27

28 Środkowy kraj zadunajski (Węgry) Centrum badawczo-wdrożeniowe systemów bezpieczeństwa (futurit) Źródło: 28

29 Środkowy kraj zadunajski (Węgry) Dobra praktyka ponieważ. Specjalizowane centra naukowe odpowiadające specjalizacji regionu System innowacji budowany wspólnie przez grupy współpracujących instytucji i firm Koncentracja na wspieraniu mocnych stron, a nie dotowaniu wszystkich 29

30 Region Stołeczny Kopenhagi (Dania) Jeden z najzamożniejszych regionów UE Wysokie wartości wskaźników dot. wyższego wykształcenia, wydatków na B+R (zarówno w sektorze uczelni wyższych, jak i biznesu) Dostrzeżone coraz większe ograniczenia w podnoszeniu produktywności siły roboczej Źródło: opracowanie własne na podstawie 30

31 Region Stołeczny Kopenhagi (Dania) Wyzwania stojące przed regionem i związane z nimi priorytety działań: Wsparcie przedsiębiorców w uzyskiwaniu statusu firm globalnych Polepszanie poziomu dyfuzji wiedzy z uniwersytetów Zapewnianie kompetencji siły roboczej regionu w zakresie innowacji 31

32 Region Stołeczny Kopenhagi (Dania) W ramach krajowej reformy (2007) sposób zarządzania rozwojem innowacyjności regionów Danii został przekształcony w unikalny w skali Europy system Jedno ciało mogące planować i uruchamiać nowe inicjatywy w zakresie wspierania rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności Skład: kluczowi decydenci regionalnego systemu innowacji przemysł, edukacja, rynek pracy, samorząd lokalny i regionalny 20 członków, 6 spotkań w roku Źródło: Regional Innovation Report (Danish Capital Region), 32

33 Region Stołeczny Kopenhagi (Dania) Capital Region Growth Forum Nie zajmuje się bezpośrednio wdrażaniem zapoczątkowanych przez siebie inicjatyw Region nie może finansować inicjatyw wspierających rozwój przedsiębiorczości/innowacyjności bez akceptacji Forum Prawie wszystkie inicjatywy inicjowane przez Forum posiadają wsparcie UE (co najmniej 50%) Przewodniczący Forum = Członek Zarządu Regionu Stołecznego (odpowiedzialny m.in.. za politykę w zakresie ochrony zdrowia w regionie) zapewnienie administracyjnego wymiaru działania Forum (sekretariat Forum - administracja zarządu Regionu) Źródło: Regional Innovation Report (Danish Capital Region), 33

34 Region Stołeczny Kopenhagi (Dania) Capital Region Growth Forum a strategia i specjalizacja Zmiana filozofii wspierania rozwoju regionów Odejście od wspierania wielu drobnych inicjatyw, w wielu różnorodnych sektorach działalności, na rzecz wsparcia kierowanego do projektów większych, wielosektorowych Pięcioletnia strategia rozwoju przedsiębiorczości/innowacyjności Przygotowana (w 2010 r.) przez Forum Koncentracja na obszarach: ochrona środowiska ochrona zdrowia Źródło: Regional Innovation Report (Danish Capital Region), 34

35 Region Stołeczny Kopenhagi (Dania) Dostrzeżenie znaczenia smart specialisation określone w strategii: Ekotechnologie / technologie czystej energii Urządzenia medyczne / Technologie ochrony zdrowia Biotechnologie ICT Szczególna rola obszaru life-science Znaczące doświadczenia regionu Medico-Valley klaster medyczny obejmujące podmioty działające na terenie regionu Stołecznego Kopenhagi i południowej Szwecji 35 Źródło: Regional Innovation Report (Danish Capital Region),

36 Region Stołeczny Kopenhagi (Dania) Główne inicjatywy flagowe regionu Program Accelerace Copenhagen Cleantech Cluster The Healthcare Innovation Centre Zaangażowanie wielu aktorów regionalnej potrójnej helisy The University of Copenhagen The Technical University of Dennmark Symbion (Danish Science Park) Przedsiębiorstwa prywatne Władze lokalne i regionalne Źródło: Regional Innovation Report (Danish Capital Region), 36

37 Region Stołeczny Kopenhagi (Dania) Program Accelerace Realizator konsorcjum podmiotów ze sfery nauki oraz instytucji otoczenia biznesu wiodąca rola parku naukowo-technologicznego Symbion Przedmiot działań (pre)inkubacja nowych, obiecujących inicjatyw profil preferowanych przedsięwzięć zgodny ze smart specialisation (life-sciences) wspieranie podmiotów/inicjatyw o potencjale międzynarodowym Źródło: 37

38 Region Stołeczny Kopenhagi (Dania) Program Accelerace Kluczowa wartość dodana zaangażowany lider projektu realizujący przedsięwzięcie zgodnie z wypracowaną autorską metodą preinkubacji Więzy formalne i nieformalne z podmiotami oferującymi źródła finansowania, środowiskiem akademickim, podmiotami oferującymi zaplecze techniczne Optymalne wykorzystanie przestrzeni parku do lokowania nowych firm 38

39 Region Stołeczny Kopenhagi (Dania) Copenhagen Cleantech Cluster Profil: ekotechnologia / czyste technologie Uczestnicy: firmy z siedzibą w Regionie Stołecznym Kopenhagi Usługi Dostęp do sieci podmiotów sektora Wspieranie współpracy pomiędzy firmami członkowskimi Kształcenie i rozwój (warsztaty, seminaria, projekty B+R, itd.) Ułatwianie / stymulowanie okazji inwestycyjnych Źródło: 39

40 Region Stołeczny Kopenhagi (Dania) The Healthcare Innovation Centre Utworzone przez Forum w 2009 r. Cel: zwiększenie jakości i skuteczności usług ochrony zdrowia poprzez rozwój i wdrażanie nowych produktów, usług i form organizacyjnych Projekty innowacyjne w służbie zdrowia Doradztwo Upowszechnianie wiedzy pomiędzy szpitalami a firmami z regionu Identyfikacja i wsparcie dla dojrzewania inicjatyw i pomysłów Wsparcie dla 15 szpitali zatrudniających około 40 tys. pracowników Źródło: 40

41 Region Stołeczny Kopenhagi (Dania) Dobra praktyka ponieważ. Całościowa wizja zarządzania rozwojem regionu: Profil smart specialisation oparty na racjonalnych przesłankach (diagnoza, refleksja) Procesy planowania (strategia) i wdrażania oparte o zasadę good governance - zaangażowanie kluczowych interesariuszy regionu z wspierającą funkcją zarządu/administracji regionu Procesy wdrażania spójne z przyjętą specjalizacją 41

42 PODSUMOWANIE Aby skutecznie wzmacniać specjalizację Mazowsza Analizuj, badaj, wnioskuj Planuj strategię myśląc o tym jak ją wdrożysz Skup się na silnych stronach i zapewnij różnorodność Angażuj szerokie środowiska do współpracy i deleguj władzę Pozwól na inicjatywy oddolne i bądź spójny/konsekwentny 42

43 Dziękuję za uwagę! dr inż. Tomasz KLAJBOR 43