Zapisy w Dzienniku Budowy Stacji:

Transkrypt

1 Zapisy w Dzienniku Budowy Stacji: DATA DZIENNIK BUDOWY STACJI ZATWIERDZAM KIEROWNIK WYPRAWY ANTARKT. doc. dr hab. S. Rakusa Suszczewski OSOBY FUNKCYJNE Budowy Polskiej Stacji Antarktycznej I. Kierownik budowy naczelny inżynier: mgr inż. M. SKOWRON II. Kierownicy odcinków robót budowlanych: 1. budynek socjalno-bytowy: 2. centrum meteo i odbioru: mgr inż. L. ROŚCISZEWSKI 3. magazyn żywności: 4. laboratorium hydrobiologii: 5. hala drewniana-garaż: mgr inż. J. GŁOWACKI 6. hala stalowa-bud. techniczny: ob. techn. Z. SERWIN 7. hala drewniana-bud. centr. nad. i mag: mgr inż. J. GŁOWACKI III. Kierownicy robót branżowych 1. robót sanitarnych i MPS: inż. J.ŚWIĄTEK 2. robót elektrycznych: mgr inż. M. ZAKRZEWSKI Opis terenu Wylądowano w godzinach rannych celem dokonania dokładnego rekonesansu terenu pod budowę Polskiej Stacji Antarktycznej na wyspie King George w zatoce Admiralty Bay. Współrzędne geograficzne 61 o 09`45`` S i 58 o 28`30`` W. Teren nadający się pod budowę sąsiaduje od północnego wschodu z morzem, z przeciwnej strony okalają góry stromo wznoszące się z widocznym wyraźnie procesem wietrzenia skał. Morze oddzielone jest od płaskiego terenu groblą z otoczaków o dość zwięzłej strukturze. Szerokość grobli wynosi średnio ok. 20 m i na kierunku 50 o ciągnie się pod samo pasmo gór. W miejscu tym spływa strumień wody z lodowca, który tworzy jeziora ze słodką wodą, nadającą się do picia. Pozostała część terenu jest podmokła, grunt jest luźny i mocno nawilgocony. W części środkowej wystają z wody otoczaki o średnicy 20-50cm. Idąc w kierunku morza znajduje się miejsce legowisk słoni morskich i uboga roślinność. U wejścia do zatoki Ezcurra Inlet znajduje się plaża zbudowana z podobnego materiału skalnego jak miejsce w/w lecz dobrze osuszone. W odległości ok. 50 m od brzegu morza stoi budynek drewniany USA.

2 Budowa hydro-geologiczna terenu Teren nadający się do budowy stacji zbudowany jest ze skał luźnych osadowych pochodzący z sedymentacji spływającego materiału skalnego z gór. Grunt silnie nawodniony. Należy przypuszczać, że woda spływa po skale litej z gór i u podnurza wypływa na powierzchnię filtrując przez grunt; budową swą podobny do pospółki lecz zawierający dużą część cząsteczek pylastych i ilastych. Barwa gruntu ciemno-szara, szorstka w dotyku. W miejscu lokalizacji hali technicznej wykonałem odkrywkę, w której po ok. 15 cm od powierzchni terenu była woda. Udało mi się wykonać odkrywkę do ok. 0,5 m. Dalej tradycyjnymi metodami badań nie można było wykonywać gdyż woda podmywała i zarywała brzegi wyrobiska. Obserwacja terenu przez ok. 7 dni wykazała, że poziom wody w okresach cieplejszych jest wyższy, w okresach chłodniejszych nieco maleje. Istnieje prawdopodobieństwo, że poziom wody w okresach roztopów tj. w miesiącach listopad, grudzień jest znacznie wyższy i podnosi się średnio o ok. 0,5-0,7 m, na co są wyraźne znaki na brzegach jeziora. Spływający strumień z lodowca płynie nieregularnie, a do morza odpływa nadmiar wody w miejscu, gdzie brzeg dochodzi do grobli patrząc od gór w kierunku na zatokę. Reasumując, ocena gruntu na cele budowlane szacowana jest jako grunt bardzo słaby a wytrzymałość kd wynosi 0,3 kg/cm2 Z obserwacji terenu wynika, że grunt zbudowany z tych samych cząsteczek, lecz podsuszony charakteryzuje się większą wytrzymałością i ocenia się, że można uzyskać kd= 1,0 kg/m2. Składu chemicznego wody nie badano. Smakowe próby wykazują, że woda jest zdatna do picia, jest miękka co świadczy o małej zawartości soli powodujących twardość wody. Woda ta nadaje się do betonów. Zwracać należy uwagę na proces zamarzania gruntu co może rzutować na pracę fundamentów konstrukcji budynków. Z obserwacji terenu wynika, że teren zamarza głęboko, lecz nie ma wiecznej zmarzliny. Dlatego poziom posadowienia fundamentów musi być minimum 1,0 m głębokości od poziomu terenu. Zalecane przedsięwzięcia. W świetle powyżej opisanych warunków hydrogeologicznych, w celu zapewnienia prawidłowej pracy konstrukcji budynków halowych związanych z istniejącymi warunkami lokalnymi tak atmosferycznymi, jak hydrogeologicznymi należy wykonać: 1. W celu zwiększenia wytrzymałości gruntu należy uregulować stosunki wodnogruntowe przez wykonanie rowów w miejscu naturalnych cieków wodnych, i tym samym osuszenie terenu. 2. Przed posadowieniem fundamentów wykonać podsypkę z gruntu jednorodnego o średniej wysokości ok. 25 cm pod wszystkie budynki hal i zagęścić ją mechanicznie.

3 3. Zwiększyć powierzchnię stóp fundamentowych przez rozłożenie we właściwy sposób płyt typ. JOMB, tak by naprężenia na grunt wynosiły ok. 0,4 kg/cm 2. Płyty JOMB należy dodatkowo okołkować kołkami o długości maksymalnej z drewna. 4. Położyć warstwę wyrównawczą betonu na płyty JOMB i ustawić fundamenty (stopy). 5. Obsypać fundamenty gruntem wg projektu technicznego i dokładnie zagęścić. 6. Wykonać skarpy wokół budynków w celu zabezpieczenia ich przed zalaniem, podmyciem oraz wykonać rowy odwadniające między budynkami. 7. Wykonać wał burzowy zabezpieczający teren stacji przed zalaniem przez strumień z lodowca i zmienić odprowadzenie jego do zatoki. M. Skowron 2 lutego, środa, około godziny przechodzimy 60 szerokości południowej i wchodzimy w obszar Antarktyki objęty międzynarodowym układem antarktycznym. Oddajemy salut 3 rakietami oraz syreną. M/t Dalmor, jako 5 z kolei polski statek, po Karpatach, Profesorze Siedleckim, Tazarze i Zabrzu dołącza do polskiej flotylli antarktycznej, odtąd będzie nosił znak rozpoznawczy pingwina antarktycznego. Po 36 dobach rejsu zawijamy wreszcie do Zatoki Admiralicji i o godzinie stopujemy silnik główny, a o bosman statkowy Józef Kosiński melduje, że kotwica trzyma. Stoimy w fiordzie Ezcurra w pobliżu wyspy Dufayel na pozycji = 62 10,0 S i = ,8 W. Nasz dobry statek zrobił swoje, teraz kolej na nas. Zabrze rozładowało już wiele sprzętu i materiałów o łącznej wadze około 1098 ton. O zostaje opuszczona szalupa nr 1 i o odbija z kierownikami grup, licznymi budowniczymi ku brzegowi w rejonie przylądka Point Thomas stanowisko lądowania nr 1. Szalupę pilotuje kierownik wyprawy doc. dr hab. Stanisław Rakusa-Suszczewski w towarzystwie swoich zastępców. Na brzegu krótki zwiad, oględziny sprzętu przeprawionego już na brzeg przez grupę rozpoznawczą i załogę m/s Zabrze. Pierwsze zetknięcie z Antarktydą. Duża ilość kości wielorybich. Słonie morskie, foki i pingwiny. Od portu macierzystego dzieli nas km i 5 godzin różnicy czasu w stosunku do Warszawy. Powrót szalupy nr 1 nastąpił o Pobudkę na 3 lutego kierownictwo zarządziło o godzinie Rozpoczynamy szczegółowe notowania warunków hydrologicznometeorologicznych. O godzinie zanotowano: wiatr ENE 2 B, stan Zatoki Admiralicji 1 B, ciśnienie 1300 hpa, temperatura powietrza -1 C, temperatura wody +1 C. M/t Dalmor rozpoczyna swoją wachtę antarktyczną w służbie nauki polskiej. Będzie służył polskim uczonym, badaczom i budowniczym pierwszej polskiej stacji antarktycznej będzie naszym domem rodzinnym przez następne dwa miesiące.

4 w morzu, pozycja: 5654S,5712W, wiatr E 6 / morze 5; Czterdziestki i pięćdziesiątki przeszliśmy dość spokojnie. Zabrze od trzech dni jest na miejscu i rozpoczęto rozładunek sprzętu. My mamy tam być jutro około 17:00. Odczuwa się zadowolenie, że dopływamy, że zacznie się robota, do której było 3 miesiące przygotowań, na którą miesiąc z górą czekaliśmy. Dziś o 10:00 spotykamy pierwszą górę lodową, naturalnie wszyscy fotografowali. Część dzisiejszego czasu zużyłem no przygotowanie ciepłych i roboczych ciuchów dla ew. jutrzejszego zejścia na ląd. Ostatni raz miałem ziemię pod nogami na Oksywiu. Mam być pracującym szefem montażu budynku głównego stacji i laboratoriów. DATA kier. Bud kier. Bud kier. Bud kier. Bud DZIENNIK BUDOWY STACJI Rozpoczęto rozładunek sprzętu budowlanego i materiałów. Dokonałem analizy istniejących warunków terenowych oraz w nawiązaniu do nich podałem propozycję przestrzennego zagospodarowania i rozmieszczenia głównych obiektów stacji. Powyższe przedstawia szkic orientacyjny stacji. Marian mapa Obserwuje teren. Stan wilgotności gruntu jest zmienny i zależy od pogody. Wody w wykopanym przeze mnie wykopie nie ubywa. Rozpoczęto wyładunek domków kontenerowych. Przy transporcie uległy lekkim uszkodzeniom ściany zewnętrzne, w niektórych przez niewłaściwe ściąganie z pontonów skrzywiono ramę nożną. Oględziny zewnętrzne wskazują, że płyta Sandwich w korytarzach uległa wypaczeniu w czasie transportu morskiego od nadmiaru wilgoci w ładowniach. Uszkodzone są lekko dachy. Usterki tego typu są do usunięcia, prostowanie ram jest ryzykowne gdyż wymagać będzie podgrzewania. Wytyczyłem w terenie poszczególne budynki główne. Dalszy ciąg rozładunku domków. Usterki jak wyżej Trwa rozładunek domków. Rozpoczęto transport płyt JOMB i innych materiałów budowlanych. Sukcesywnie wywozi się na ląd paliwo w wyznaczony rejon. Obserwuje teren. Zmian nie widzę. Wykonano rów regulujący spływ strumienia. Rozładunek materiałów budowlanych trwa zgodnie z ustaleniami. Obserwacja terenu bez zmian. Przybywa grupa na statku Dalmor. Rozładunek konstrukcji żelbetowych a zwłaszcza płyt JOMB oraz tarcicy. Wytyczono budynki laboratoryjne i budynek główny. Splantowano teren pod budynki laboratoryjne i budynek główny, teren gotowy do fundamentowania. Czekam na elementy fundamentów stopowych. Wykonano plantowanie pod budynek nr 3. Zniwelowano teren pod budynek główny i budynek techniczny. Pogoda dobra, temperatura dodatnia od początku budowy. Brak ludzi do prac pomocniczych i transportowych z brzegu na plac budowy King George Island, Admiralty Bay, Ezcurra Inlet; pozycja: 6210S, 5832,5W. Jesteśmy na miejscu. Wokół cudownie. Ośnieżone szczyty gór, pomiędzy nimi lodowce niebieskie od bieli, spokojna zatoka. Dziś od rana dość zimno, mgła i lekki śnieżek. Wierzyć się nie chce, że jeszcze tydzień temu byliśmy w upalnym, równikowym lecie. W Admiralty Bay wchodziliśmy we mgle z bardzo ograniczoną

5 widocznością. Powoli, jedna po lewej,druga po prawej burcie, zaczęły się wyłaniać góry i lodowce, widoczność się poprawiła, morze uspokoiło i o 17:45 rzuciliśmy kotwicę w prześlicznej scenerii. Wchodząc, z daleka obserwowaliśmy prawdopodobne miejsce budowy stacji, bo było tam sporo rozładowanego sprzętu i żółtych domków. Grupa budowlana jutro płynie na ląd i rozpoczyna robotę. Mamy pozostać na lądzie. Namioty już rozbite. Jedzenie będzie dowożone z m/t Dalmor, a gdy nie będzie warunków na dowóz gotowane na miejscu. Rozpoczyna się przygoda. Fajnie jest. Z dowodzeniem i organizacją może być różnie. Trochę dużo szefów. Mam nadzieję, że spokojnie to przetrzymam. Stoimy otoczeni zewsząd górami, lodowcami i śniegiem. Szkoda, że Ciebie Elżuniu tu nie ma i nie możesz tego oglądać ze mną, bo opowiedzieć się nie da. Wiele razy już tak w życiu wzdychałem King George Island, Admiralty Bay, Ezcurra Inlet Mija trzeci dzień w tym niecodziennym otoczeniu. Przyzwyczaiłem się szybko i nie rozdziawiam gęby z byle powodu. Po czwartkowym rekonesansie na lądzie, wczoraj zaczęliśmy robotę i to od razu z kopyta. Wczoraj 16 a dziś 14 godzin. Naturalnie są pingwiny, słonie morskie, skuły a w zatoce od czasu do czasu pojawia się grzbiet wieloryba. Śpimy dalej na Dalmorze i tu jest śniadanie i kolacja. Drugie śniadanie i obiad przywożą nam na ląd. Jeździmy na ląd wszystkimi posiadanymi pływającymi tj. szalupami, pontonami i PTS-ami. Jazda trwa minut. Pogoda różna. Wczoraj ciepło i słońce, dzisiaj wiatr i śnieg. Samopoczucie też różne. Wczoraj fatalne, ledwo schodziłem po trapie, dziś już dużo lepiej. Bolą mnie trochę kolana. W środę wymalowałem spory list do Was. Siedlecki przyszedł w czwartek lecz poczty nie zabrał i list leży. Robota powoli rusza, jutro w planie montaż pierwszych domków. W Bydgoszczy nieźle sknocili robotę. Trochę trzeba było pogłówkować i poprawki zmalały znacznie. Po robocie nie ma już czasu i ochoty na nic. W sobotę 5 lutego zrobiło się nieco chłodniej. Zauważyliśmy ciekawe zjawisko pochód dryfującego pola lodowego w postaci growlersów i gór lodowych o nieznacznych wymiarach. Zaczęła też niebezpiecznie dryfować w kierunku fiordu Ezcurra ogromna góra lodowa, która pływała po Zatoce Admiralicji. 6 lutego, niedziela, pracujemy bez wytchnienia, świadomi, że sprzyjająca aura jest naszym sprzymierzeńcem w walce o czas w Antarktyce. Ciśnienia, wiatry i temperatury w przedziale średnim... Powrót grup lądowych nastąpił o godzinie

6 7 lutego, poniedziałek na ląd pojechało 54 ludzi z grup lądowych oraz 6 rybaków z załogi Dalmoru. Trwają intensywne roboty fundamentowe. Dalmorowcy, przydzieleni inż. Głowackiemu, kierownikowi budowy hali drewnianej, zaczynają z wielką energią tworzyć wspólne dzieło marynarzy, rybaków i polarników polską stację antarktyczną im. Henryka Arctowskiego Polskiej Akademii Nauk na wyspie King George. Dla sprawniejszego funkcjonowania organizacji robót z m/s Zabrze przeokrętowani zostają mgr inż. Marian Skowron i Józef Gielniak, a na ich miejsce przechodzą dwaj pontonierzy-nurkowie Bogdan Jakubowski i Stanisław Gawron. Powrót ludzi na statek nastąpił o prasa w Polsce informuje... Warszawa, wtorek, 1 lutego 1977r. Pierwsza polska stacja naukowa Lądowanie ekspedycji na Antarktydzie Jak się dowiadujemy za pośrednictwem Gdynia Radio, 28 stycznia o godź 10 na brzeg antarktycznej wyspy King George wyszła pierwsza amfibia, spuszczona z pokładu m/s Zabrze. Tak rozpoczęła się operacja lądowania wielkiej wyprawy, której celem jest założenie pierwszej polskiej stałej stacji badawczej w Antarktyce. Niebawem gotowy był już zmontowany przy burcie Zabrza 40-tonowy prom do przewozu sprzętu ciężkiego. Promem tym przeprawiono w pierwszym rzucie ciągnik gąsienicowy, dźwig samochodowy, spycharkę i łazik. To tylko część nowoczesnego sprzętu technicznego, przy pomocy którego zostanie zmontowana baza. Pierwszego dnia wyładowano ok. 300 ton ładunków. Na miejsce lądowania wybrano rozległą plażę, położoną w zatoce otoczonej ze wschodu i północy kilkusetmetrowymi grzbietami górskimi, z których spływają lodowce. Naukowcy natrafili na brzegu na licznie rozsiane kości wielorybów. Folki i pingwiny podchodzą na niewielką odległość do krzątającej się ekipy. Organizatorem wyprawy jest Polska Akademia Nauk. Załogę stacji stanowi grupa 19 naukowców, którą kieruje doc.dr Stanisław Rakusa Suszczewski, doświadczony badacz Antarktyki. Ekipa ta pozostanie w bazie przez rok, a następnie zmieni ją nowy zespół naukowców. W wyprawie uczestniczy także kilkudziesięcioosobowa ekipa techniczna, która po zmontowaniu stacji powróci do kraju. Część członków wyprawy znajduje się na pokładzie Dalmoru, który pozostał kilka dni z tyłu. Głównym zadaniem stacji badawczej, która otrzymała imię Henryka Arctowskiego będą badania biologiczne i ekologiczne m.in. antarktycznego kryla. Pierwszego dnia po wylądowaniu na wyspie King George umieszczona została miedziana tablica z polskim orłem i napisem dla upamiętnienia lądowania wyprawy antarktycznej 1976/77 na statkach Zabrze i Dalmor (PAP) prasa w Polsce informuje... Warszawa, środa, 2 lutego 1977r. Polska stacja badawcza instaluje się na antarktycznej wyspie King George Za pośrednictwem Gdynia Radio, otrzymaliśmy dalsze informacje o przybyciu ekspedycji Polskiej Akademii Nauk na antarktyczną wyspę King George w archipelagu południowych Szetlandów. Stanie tu pierwsza stała polska stacja badawcza na Antarktyce, w której co roku zmieniać się będą ekipy naukowe. Do lądowania wybrano Załogę Admiralicji i miejsce oznaczone jako Thomas Point. W zatoce znaleziono dogodne kotwicowisko, zaś ukształtowanie terenu pozwala nie tylko na wygodne usytuowanie bazy, ale także na poruszanie się w pobliskiej okolicy pojazdami mechanicznymi; jest tu również słodka woda. Polska stacja naukowa otrzymała imię Henryka Arctowskiego, badacza który wsławił się uczestnictwem w pierwszym zimowaniu w Antarktyce. Wyspa King George nie jest obca naszym badaczom Antarktyki. W ub. roku lądowali tu członkowie wyprawy prof. Siedleckiego i odwiedzili znajdującą się w innej części wyspy radziecką stację Bellingshausen. Obecna wyprawa i założenie własnej stałej stacji badawczej umacnia miejsce Polski w antarktycznym klubie 13 państw. Warto bowiem przypomnieć, że zgodnie z międzynarodową umową, której nasz kraj jest sygnatariuszem, prawo do głosu współdecydujacego o sprawach Antarktydy uzyskuje się przez podjecie samodzielnych badań na lądzie lub morzach antarktycznych. (PAP)

7 8 lutego, wtorek w godzinach przedwieczornych ponownie rusza pochód lodów tym razem z kierunku westowego. Na brzegu pozostają po raz pierwszy na nocleg Aleksander Szmat, Alojzy Mirski, Hieronim Grabczyński i Michał Jażewicz, ich zadaniem jest sprawdzenie systemów polowej elektrowni oraz remont urządzeń transportowo-przeładunkowych. DZIENNIK BUDOWY STACJI Dokonano oględzin terenu pod budynki hal. Teren pod budynek nr. 3 (hala drewna), gdzie w dniu wczorajszym wykonano plantowania był zalany wodą. Zachodzi konieczność przesunięcia budynku wyżej na teren suchy. Po uzgodnieniu z kierownikiem wyprawy doc. dr S. Rakusa-Suszczewskim przesunę ten budynek o 15 m w górę. Wykonano nasyp z przeznaczeniem na wał burzowy. Splantowano teren pod układanie płyt JOMB celem wzmocnienia fundamentów. Przeliczenie nacisku na grunt przy hali stalowej. p. max = 0,73 kg/cm2; p. min = 0,00 kg P max = 26,2 T Zwiększono powierzchnię posadowienia do wymiarów 3,00 x 2,40 m. (9 płyt typu JOMB) 300 x 240 = 72000,0 p. max = 26200/72000 = 0,37 kg/cm2 Sposób mocowania płyt do gruntu oraz ich ułożenie: WYKRES 1. Układam płyty JOMB w hali technicznej i okołkowuję zgodnie z wpisem z dnia Układam płyty w budynku nr 3. Sposób układania następujący: Rysunek Płyty ułożyć jak na rysunku. Okołkować jak dla hali stalowej, położyć warstwę betonu wyrównawczą, ustawić stopę fundamentową. δ gr po przeliczeniu wynosi δ gr max = 0,38 kg/cm 2 2. Wytyczam linie energetyczne budynków laboratoryjnych 3. Ustawiam domki budowlane meteo i odbioru Domki laboratoryjne hydrobiologiczne proszę o przesunięcie przed skałki w osi laboratorium meteorologii blisko ujścia strumienia Podpis Przyjąłem do realizacji W nocy był lekki przymrozek. W dzień temperatura dodatnia. Betonuję warstwę wyrównawczą pod stopy fundamentowej hali stalowej (budynek nr 4). Budynek nr 3 układam płyty JOMB i okołkowuję. W rzędzie od stoku jest ok. 7 cm wody. Grunt stabilny. Ustawiono fundament pod budynek meteorologii i odbioru. Wykonuję nasyp za budynkiem nr 5. Dojazd do budynku laboratorium hydrobiologii jest kłopotliwy zwłaszcza dźwigiem. Polan, który jest przeznaczony i właściwy do montażu. Wąskie gardło stanowią prace dźwigowe, gdyż dźwigi muszą pracować przy rozładunku. Recepta betonu: 3,5:1. Cement Portland 350. Przygotowano płyty pod stopy fundamentowe budynku nr 4. Wytyczono osie słupów w budynku nr 3. Wykonano podlewkę betonu na płytach JOMB po jednej stronie. Ustawiono fundamenty pod budynek laboratorium hydrobiologii. Ustawiono fundamenty pod budynek laboratorium hydrobiologii. Ustawiono dwa

8 kontenery budynku meteo i odbioru. Awaria obydwu dźwigów zahamowała postęp robót. W nocy przymrozek. Awaria spycharki. Rozładunek prefabrykatów żelbetowych trwa. Z uwagi na niemożliwość transportu kontenerów dźwigiem Polan na kołach proszę Kierownika wyprawy o wyrażenie zgody na przeciąganie ciągnikiem gąsienicowym po skarpie do skałek, od budynku meteo po otoczakach. Na budowie brakuje 15 ludzi. Rozładunek nie wg harmonogramu. MS Wytyczam budynek nr 5. Awaria dźwigów trwa 3 godziny. Montujemy laboratorium hydrobiologii i meteo. Budynek nr 3 kończymy podlewkę pod stopy. Budynek nr 4 ustawiono stopy i podwaliny konstrukcji nośnej. Budynek nr 5 - niwelacja pod stopy fundamentowe. Przy awariach sprzętu prawie codziennie pracuje spawacz budowlany pan Banaszek. Na budowie brak 15 ludzi aby postęp robót był właściwy. Rano przymrozek. W ciągu dnia pogoda zmienna od słonecznej do silnej wichury z opadami śniegu. W godzinach do południowych budowę odwiedza wycieczka międzynarodowa. Harmonogram dostaw materiałowych nadal nie jest przestrzegany co angażuje dodatkowo sprzęt dźwigowy, niezbędnie potrzebny na budowie. Budynek meteo i odbioru gotowy jest do montażu urządzeń łączności. M. S. Od rana bardzo zła pogoda. Pada deszcz i wieje silny wiatr w porywach przekracza 30m/sek. w czasie transportu ludzi ze statku na ląd. Wszyscy przemokli, wichura zerwała namioty. Do południa praca na budowie jest niemożliwa. Układamy stopy pod budynek główny. Przygotowujemy zbrojenia belek podwalinowych dla hal nr 3 i 5. Załoga nocuje na lądzie w domkach laboratorium hydrobiologicznego i meteo. Wichura większa jak wczoraj. W porywach przekracza 40 m/sek. Do południa deszcz. Wieczorem śnieg. Praca na budowie na zewnątrz jest długimi okresami niemożliwa. Uszczelniono budynek laboratorium hydrologii. Wykonano instalacje elektryczne w budynku meteo. Ustawiono fundamenty pod część budynku głównego ze stołówką. Próbowano spawać belki podwalinowe hali stalowej. Wiatr i wilgoć nie pozwoliły na wykonanie tych prac. Wieczorem zerwało statek Zabrze z kotwicy. Odcięto od burty ponton z ładunkiem materiałów budowlanych M. S King George Island, Admiralty Bay, Ezcurra Inlet; pozycja: 6210S, 5832,5W. Robota tak daje w kość, że nie chce mi się nawet zabrać do napisania kilku zdań. Wczoraj dwa pierwsze domki poszły na fundamenty, dzisiaj mamy już w sumie osiem tj. dwa laboratoria po cztery domki. Szefostwo jest chyba zadowolone. Pracujemy po 12 do 14 godzin dziennie. Warunki atmosferyczne bardzo zmienne. Powroty szalupami na statek dość trudne wczoraj spływająca kra, dzisiaj spora fala. W efekcie wróciłem nieźle zmoczony. Wczoraj w zatoce pojawił się statek pasażerski bandery panamskiej i dziś mieliśmy na lądzie sporą grupę amerykańskich turystów. Były nawet kobiety, na szczęście mało atrakcyjne to noc przynajmniej będzie spokojna. Było też kilkoro małych dzieci, pomyślałem naturalnie o Maćku na Antarktydzie, ale gdzie nam do tego. Atmosfera jest fajna. Sporo chłopaków tyra jak woły. Ustalona już w Gdyni część próbuje jakoś spędzić dzień. W każdym razie godziny pracy lecą szybko, a wieczorem byle prędzej spać. Dowodem jak trudny i dokuczliwy był dzisiejszy dzień jest grog podany po kolacji. Dzisiaj był podany po raz drugi.

9 10 lutego 1977 roku do fiordu Ezcurra o godzinie wszedł polski trawler-przetwórnia m/t Gemini, a godzinę później wszedł ponownie i rzucił kotwicę w pobliżu Dalmoru r/v Profesor Siedlecki. Było małe święto polarne floty pod polską banderą, dla której data 10 lutego ma symboliczne znaczenie, gdyż wszystkie statki noszą na rufie imię portu macierzystego Gdynia, miasta które zaledwie 51 temu otrzymało prawa miejskie, a tera nazwa tego portu znana jest na całym świecie. O godzinie odbiły przy pięknej pogodzie dwie szalupy z 48 budowniczymi, 14 rybakami i 6 rybakami z obsługi szalup. W ciągu zaledwie 40 minut zaczęło nagle wiać i to z siłą 4 5 B, zaczęła załamywać się pogoda, padał deszcz. Szalupy pozostały na brzegu przy Point Thomas. O godzinie wiało już 10 B. Na stacji powstały pierwsze straty. Wiatr zwiał do morza wszystkie namioty bazy tymczasowej i pustoszył wszystko to, co nie było należycie zabezpieczone. W silnym sztormie na Zatoce Admiralicji pojawiły się trąby wodne, które unoszone przez wiatr wtaczały się na brzeg. Nawet strumyki polodowcowe spływające z zerw skalnych podrywane były do góry i woda płynęła nie w dół siklawicami lecz do góry jak fontanny. Było to niecodzienne zjawiska, w swej wielkości groźne i niebezpieczne. Latające deski, styropian, toczące się beczki pod górę stoków, wywrócone domki, wszystko to napełniało grozą a jednak to dopiero była Antarktyda. Jeden z rybaków Marian Pruś, noszący na głowie kask ochronny, został uderzony w głowę lecącą pokrywą kontenerka. Uderzenie było groźne, lecz po kilku godzinach kontuzjowany doszedł do siebie. Wszyscy pozostający na brzegu dawali dowody wielkiej odwagi i poświęcenia przy ratowaniu mienia wyprawy. 68 osób w tym I II oficerowie i IV mechanik Dalmoru zmuszeni byli pozostać na brzegu w bardzo trudnych i niecodziennych warunkach, jakże różnych od jakie panują na naszym statku. W tych trudnych warunkach ogromną odwagę wykazali nasi kucharze z konieczności doc. dr Dudkiewicz, dr Kazimierz Fedak i mgr inż. Krzysztof Zubek. Wiatr tężał i w porywach dochodził do B. 11 lutego, piątek druga doba niszczycielskiego sztormu, a właściwie cyklonu. Ciśnienie w godzinach popołudniowych spadło do około 1000 hpa. W nocy z czwartku na piątek na stacji i na brzegu trwała akcja ratownicza. Warunki pracy i bytowania niecodzienne. Na r/v Profesor Siedlecki dokonano pomiarów wiatru i stwierdzono, że przędkość przekraczała 50 m/s, a siła wiatru ponad 13 B Na kotwicowisku działy się trudne do przewidzenia, niecodzienne, a nawet krytyczne sytuacje. M/s Zabrze dwukrotnie zdryfowało z kotwicowiska w kierunku groźnych klifów. Statek mając zacumowane do burty dwa promy pontonowe, w tym jeden załadowany sprzętem, musiał być uwolniony, dlatego też odcięto ich cumy dla ułatwienia swobody manewrów statku. W trakcie manewrów zatonął również zacumowany za rufą statku kuter holowniczy KH-200 Robert. Zabrze podniosło kotwicę i rozpoczęło manewrowanie po Zatoce Admiralicji. Wiatr zerwał również z kotwicy m/t Gemini, który wyszedł w morze. Kiedy odcięte pontony dryfowały ku stanowisku lądowania nr 1 przy Point Thomas, pozostający na brzegu próbowali je uchwycić, co częściowo udało się, jednakże straszne porywy wiatru i znaczne falowanie, utrudniały całą akcję ratowniczą. Ofiarna

10 akcja rybaków i budowniczych trwała 5 godzin, lecz nie udało się uratować szczególnie cennego sprzętu p. poż., cementu, hydroforów, silników przyczepnych i okien do hali drewnianej. W fiordzie Ezcurra pozostały jedynie m/t Dalmor i r/v Profesor Siedlecki W godzinach przedpołudniowych na ląd ze statków Gemini i Dalmor wyszedł desant szalupy z pontonem gumowym i zaopatrzeniem dla stacji pod dowództwem Henryka Grzybka. Ta cenna i braterska pomoc ludzi morza pozwoliła na przetransportowanie chorego i kontuzjowanego wczoraj rybaka Prusia, którego stan nie groził już komplikacjami. Sobota, 12 luty trzecia doba sztormu, który po południu jednak łamie kark. Na statek wychodzą ze stacji obie szalupy w pierwszej kolejności z rybakami, a następnie z częścią utrudzonych budowniczych stacji. Na brzegu dla asekuracji pozostało jednak 12 ludzi. DATA DZIENNIK BUDOWY STACJI Od rana poprawa pogody. Nie pada. Wiatr w porywach do 20 m/sek. Temperatura dodatnia. W nocy przymrozek. Zamocowuje prowizoryczn8ie budynki hydrobiologii i meteo. Spawać nie mogę z uwagi na wiatr i możliwości zaprószenia ognia. Ustawiamy domki budynku głównego w części gdzie jest kuchnia i stołówka. Na hali stalowej montujemy ramy. Wieczorem było skręcone trzy ramy. Na halach drewnianych roboty wstrzymano z powodu braku ludzi. Koncentracja idzie w kierunku montażu pomieszczeń kontenerowych i hali stalowej. Nadal nie podano mi oficjalnie strat materiałów budowlanych i narzędzi, które były na urwanym pontonie kier. Bud Od rana pada deszcz. Temperatura dodatnia. W godzinach popołudniowych zrywa się silny wiatr. Montuję budynek główny - prawe skrzydło mieszkalne. Na hali stalowej montaż ram trwa. Na placu budowy mamy ok. pięć ton cementu. Jest to jedyny cement jaki ocalał. Po analizie szczegółowej potrzeby cementu na wykonanie konstrukcji nośnych zgodnie z projektem technicznym wynoszą 25 ton. Istnieje możliwość zastąpienia pewnych elementów konstrukcji żelbetowych, konstrukcjami z drzewa np. belki podwalinowe hal drewnianych. W skrajnym przypadku potrzebne będzie do montażu min. 7 ton cementu. Istnieje poważne ryzyko wykonywania obydwu hal drewnianych, gdyż niewykonanie odpowiednich konstrukcji żelbetowych fundamentowych nie zapewni warunków statycznych. Nadal nie mam wykazu strat Pogoda dobra, temperatura dodatnia bez opadów. Montuję skrzydła budynku głównego. Ustawiono dziewięć pomieszczeń kontenerowych. Zabrakło stóp fundamentowych na pozostałe domki. Zmontowano wszystkie ramy konstrukcji stalowej hali i przygotowano do montażu. Na hali nr 3 (drewniana) zwozimy stopy i wytyczamy osie słupów. Wykonujemy roboty ziemne przy budynku głównym. Spawamy ramy pomieszczeń kontenerowych do fundamentów. W godzinach popołudniowych przyholowano prom na którym były materiały budowlane. Znajdowało się na nim trochę cementu. Cement jest skamieniały. Można odzyskać jedynie ok. 15 worków. Cement ten nadaje się jedynie do robót pomocniczych (np. chudy beton nie wolno stosować go do elementów konstrukcyjnych i żelbetowych, ze względu na możliwość zasolenia). Prawdopodobnie utopiony został cały sprzęt gaśniczy, 2 hydrofory, 2 zbiorniki na pitną wodę, farby i lakiery, butapren, nie rozumiem i do wody, smary i inne niezbędne akcesoria. Dokładnego spisu strat nadal nie posiadam.

11 Z uwagi na brak podstawowego materiału konstrukcyjnego oraz istniejące w tym rejonie warunki atmosferyczne (silne, wirujące wiatry) niemożliwe jest wykonywanie budynków na prowizorycznych fundamentach. Zjawiska tego typu jak cofanie strumieni wodnych na stokach gór świadczą o bardzo silnych wiatrach, które powodujš ssanie na połaciach dachowych. Zjawiska takie sš bardzo niebezpieczne i nie warto ryzykować. Wobec powyższego istnieje konieczność zrezygnowania z hali nr 5, a halę nr 3 wykonać konstrukcję zgodnie z projektem technicznym oraz dodatkowo zamocować ściągami linowymi. Zachodzi więc konieczność wydzielenia pomieszczenia dla urządzeń łączności w budynku technicznym. Możliwość taka istnieje i nie zakłóca pracy w/w urządzeń, co zostało stwierdzone przez inż. Szczepanowskiego, który potrzebuje pomieszczenia o wymiarach 12x9 m, oddzielone ścianą pełną od pomieszczeń elektrowni. Wobec powyższego proszę kierownika wyprawy o akceptację nowej, koniecznej i niezbędnej koncepcji stacji antarktycznej, która wynikła z przyczyn ode mnie niezależnych. Akceptuję - podpis Kierownika Wyprawy Jeden z budynków kontenerowych magazynku żywności dostawić w (lewym) skrzydle na sale operacyjną. Na przedłużeniu 2-kont. Podpis kierownika wyprawy Polecenie kierownika wyprawy przyjąłem do realizacji. Wykonano roboty ziemne, przy budynku głównym. Rozpoczęto roboty wykończeniowe i instalacyjne, elektryczne i sanitarne w budynku głównym. Na budynku nr 3 ustawiono stopy fundamentowe ram nośnych. W budynku nr 4 ustawiono trzy przęsła ram nośnych wraz z połączeniem ich płatwiami. Przyspawano ramy kontenerów w budynku laboratorium hydrobiologii do fundamentów. Trwa budowa mps Wykonujemy roboty wykończeniowe, instalacji sanitarnych i elektrycznych w budynku głównym. W budynku nr 3 wykonujemy deskowanie pod belki podwalinowe. W hali stalowej zmontowano następne elementy konstrukcji. Rozpoczęto wypełnianie przestrzeni między fundamentami ziemiš. Zwózka materiałów trwa kier. Wypr. Dostawić trzy kontenery, magazyny żywności bezpośrednio do kuchni, na końcu kompleksu zmieścić hydrofornie. Podpis Kierownika Wyprawy Polecenie kierownika wyprawy przyjąłem do realizacji. Z przepisami prawa budowlanego zapoznałem. Wykonujemy roboty wykończeniowe i instalacyjne budynku głównego. Montujemy konstrukcję stalową hali nr 4. Wykonujemy zbrojenie belek podwalinowych budynku nr 3. Wykonujemy roboty ziemne przy budynku głównym i hali nr 3. Zwozimy paliwo na mps Przerwa w pracach z uwagi na złe warunki atmosferyczne MS 13 luty, niedziela to już druga niedziela robocza, bo boimy się kolejnego sztormu. Po powrocie szalup w godzinach popołudniowych zaczyna się kolejny sztorm westowy. Dalmor rozpoczyna swoje łukowanie na kotwicy w granicach 248 do 320, natomiast Zabrze dla bezpieczeństwa

12 wychodzi na zatokę i zaczyna swoje manewry odtąd zwane zabrzowaniem. Tego wieczoru nie płyniemy na statek z powodu wspomnianego gwizdu. 14 lutego, poniedziałek mimo stanu morza 4 B szalupa nr 1 z 7 rybakami, dzielnymi budowniczymi hali drewnianej spieszy na brzeg wraz z prowiantem. W godzinach przedpołudniowych kapitan m/t Dalmor Zenon Krzymiński podejmuje akcje poszukiwawczo - ratunkowe związane z odnalezieniem zerwanej szalupy z m/t Gemini oraz promów pontonowych. Akcja ta kończy się sukcesem. O godzinie 19.30, po 8-godzinnej akcji, bezwzględnie najniebezpieczniejszej i najtrudniejszej z dotychczasowych, szalupy dalmorowskie ściągnęły z Iceklifu jeden z pontonów i przyholowały go do przystani nr 2. Z ładunku uratowano jedynie około 3 ton cementu. 15 lutego. 14 doba pobytu na Wyspie King George i 14 dzień intensywnych prac budowlanych na stacji antarktycznej PAN. Wykorzystując dobrą pogodę wznowiono rozładunek pontonu na stanowisku nr 1, łącznościowcy ustawili anteny nadajnika, a budowlani zakończyli montaż głównych ram stalowych hali metalowej. Warto tu nadmienić, że hala ta, w której miały się znaleźć elektrownia, warsztat mechaniczny, radiocentrum odbiorcze oraz magazyn części zamiennych została szczególnie starannie przygotowana do montażu przez 4-osobowy zespół montażowy z Lubartowa. Sztorm w Zatoce Admiralicji Koniec lata na King George dr Zbigniew prasa w Polsce Karnicki informuje kierownik... naukowy wyprawy Warszawa, antarktycznej środa, 16 pisze lutego specjalnie 1977r. dla Życia Kilka dni temu w Zatoce Admiralicji na wyspie King George zrobiło się dość ciasno. Oprócz stojących m/s Zabrze i m/t Dalmor wpłynęły r/v Profesor Siedlecki i m/t Gemini wchodzące w skład drugiej polskiej morskiej ekspedycji antarktycznej. Szybko spadający barometr nie wróżył poprawy i tak już sztormowej pogody. Koło południa poinformowano nas, że na brzegu pozostała grupa budowniczych stacji antarktycznej PAN, których z powodu szybko rosnącego wiatru nie zdążono przetransportować na noc na m/t Dalmor. Nocowali oni w częściowo zmontowanych domkach, które dawały im pełne schronienie, ale brakowało żywności. Sytuacja stawała się trudna, bowiem siła wiatru nadal stale wzrastała i wiadomo było, że co najmniej przez najbliższą dobę sztorm uniemożliwi kontakt z lądem. Zwrócono się o pomoc do m/t Gemini, który jako jedyny ze statków posiada kryte szalupy. Miotana wysoką, załamującą się falą, manewrując wśród gnanej wiatrem kry lodowej szalupa Gemini dotarła do Dalmoru, gdzie przygotowano ponton z żywnością. Z niepokojem patrzyliśmy za niknącą co chwila w przelatujących śnieżnych szkwałach szalupą holującą ponton. Po około godzinie ponton z żywnością dotarł do budowniczych stacji a jakiś czas potem szalupa szczęśliwie dobiła do swego statku. W samą porę, bowiem siła wiatru dochodziła już prawie do 10 stopni w skali B. Wszystkie statki uruchomiły silniki, pomagając nimi w utrzymaniu się na kotwicy. Siła wiatru nadal rosła, nabierając prędkości na pochyłych, zlodowaciałych stokach szczytów okalających zatokę. Szkwały gnały coraz większą ilość kry i brył lodu z obsuwających się w głębi zatoki lodowców. Około północy siła wiatru przekroczyła 11stopni w skali B. M/s Zabrze gwałtownie zaczął dryfować z zacumowanymi do burty pontonami i motorówką, co bardzo utrudniało manewrowanie statku. W chwilę po tym puściła kotwica Gemini. Po nieudanej próbie ponownego zakotwiczenia Gemini zrobił gwałtowny zwrot i z włączonym bardzo silnym reflektorem oświetlającym morze przed dziobem szybko oddalał się z wiatrem w kierunku wyjścia z Zatoki i pełnego morza. Tam sztormowanie pomimo wysokiej fali i gór lodowych było bezpieczniejsze niż w ciasnej zatoce, w której sztormował już m/s Zabrze nie mogąc wyjść w morze. Na kotwicowisku pozostały tylko osłonięte nieco, przez niewielką skalistą wysepkę statki Profesor Siedlecki i Dalmor. Nad ranem barometr zaczął szybko się podnosić i późnym wieczorem wszystkie statki ponownie kotwiczyły w Zatoce Admiralicji. Nad ranem opuszczaliśmy zatokę, która w nocy zmieniła swój wygląd. Spadł śnieg, który wybielił brudne, zakurzone lodowce i brunatne, zwietrzałe wulkaniczne skały. Chwycił lekki mróz i rozświeciły się gwiazdy przypominając, że tu w tym rejonie zaczyna się już jesień, a sztormowe wiatry, gwałtownie zmieniająca się pogoda i przymrozki to pierwsze jej zwiastuny. ZBIGNIEW KARNICKI

13 King George Island, Admiralty Bay, Ezcurra Inlet; pozycja: 6210S, 5832,5W. 50- ty dzień wyprawy W poprzednią środę w nocy miałem rozmowę z domem. Słyszalność w obydwie strony była wyjątkowo dobra. Elżbieta pytała mnie o pogodę odpowiedziałem, że jest zmienna, trochę słońca na przemian z wiatrem i śniegiem. Próbę tego jak tu może być, dostaliśmy już następnego dnia. Wypłynęliśmy szalupami rano przy spokojnym morzu i prawie bezwietrznej pogodzie. Już po kilkuset metrach zaczęło wiać. Lądowaliśmy przy brzegu przy sporej fali skacząc z szalup do wody. Po dojściu do Stacji - zaczęło się. Wiatr dochodził w porywach do 40 i więcej metrów na sekundę. Przy jednym z porywów dwa namioty naszego zaplecza były w wodzie. Materace, śpiwory itp. fruwały w powietrzu. Styropian szybował sto metrów nad nami. W nocy jeszcze większy wiatr. Ostatni trzeci namiot, w którym przez cały dzień suszyliśmy się po kilkakrotnym zmoczeniu, poszedł do morza. Uratowały nas poprzedniego dnia postawione domki laboratorium meteo, w których zorganizowaliśmy schronisko dla dobytku a wieczorem jako takie życie. Spędziliśmy na lądzie trzy dni przy stałych porywistych wiatrach. Wykorzystując nieliczne godziny spokoju, zmontowaliśmy następne sześć domków. W sobotę wracaliśmy na statek brudni i umordowani. Na statku dowiedzieliśmy się, że w czasie piździelu Kapitan Zabrza odciął przycumowane do burty dwa załadowane promy przeprawowe. Zostaliśmy z jednym promem, utraciliśmy 35 ton (z 40-tu) cementu, pompy do wody, hydrofory, farby, sprzęt p.poż. i wiele innych materiałów. W niedzielę rano znowu na ląd i znowu trzy dni w prowizorce, śpiąc na podłodze, część z nas w nie ogrzewanych domkach. Wczoraj wróciliśmy na statek i dzisiaj też. Do zakończenia montażu samoloty - głównego budynku stacji, z 18 segmentów brakuje tylko trzech. Reszta skręcona i zaczynamy roboty na dachach i wewnątrz. Ostatni tydzień nauczył mnie szacunku dla aury tej części świata i w ogóle chyba też. Poza wiatrem jedną z przeciwności jest kra, której zwały przez 2 godziny potrafią wypełnić zatokę i uniemożliwić żeglugę. Po kilku godzinach zatoka jest znowu wolna od lodu. Wczoraj wracałem zupełnie wykończony, cierpiąc na ciele i duszy. Dokuczają mi odciski, chodzę jak kaczka. Z kolanami już dobrze. Nadal pracujemy po 12 godzin przy beznadziejnej organizacji. Szefostwo interwencje o większe tempo prac montażowych podczas, gdy obydwa dźwigi są stale zaangażowane do przejmowania ładunku na brzegu. Dużo pomyłek i błędów w wykonawstwie domków, które trzeba poprawiać. Na dodatek propozycje dodatkowych robót. Z trzech pontonów został nam jeden. W piątek Zabrze odcięło od burty dwa promy i przez cały tydzień prawie, było w morzu. Z 40-tu ton cementu zostało 5 ton. Poszły do wody hydrofory, farby, sprzęt przeciw pożarowy i wiele innych materiałów, których listy dotąd nie mamy. Mamy tu być najdalej do 15 marca. Ludzi do budowy za mało, sprzętu też. Kiedy

14 DATA wreszcie zrobię kilka zdjęć, byście mogli zobaczyć choć cząstkę tej ziemi, zwierząt i obrazków z naszego tutaj życia? DZIENNIK BUDOWY STACJI Została ustalona trasa linii energetycznych i telefonicznych. Wyjście energetyczne z budynku nr 3 (techniczny) kablem pod ziemią, ułożonym w rurach stalowych na odległość 15 m. Wzdłuż grobli na połączenie w budynku głównym lewego skrzydła między drugim a trzecim kontenerem od stołówki. Dojście do budynku głównego podziemnym kablem w rurach stalowych 15 m od budynku. Pod budynkiem przewody podwieszone do konstrukcji domków na wspornikach. Wyjście linii energetycznych do budynku meteo i hydrobiologii między pierwszym a drugim kontenerem skrzydła prawego w rurach pod ziemią na odległość 24 m i dalej linią prostą na róg budynku meteo i hydrobiologii linią napowietrzną. Dojścia i wyjścia linii przy w/w budynkach w odległości 10 m linią kablową podziemną. Laboratorium mokre linią napowietrzną. Trasa linii telefonicznych przebiegać będzie równolegle do linii energetycznych w odległości nie mnie niż 6 m od w/w linii po stronie wschodniej. Przejścia podziemne jak dla linii energetycznych. M. Skowron Uzgodniono: Mgr inż. T. Szczepanowski Inż. A. Szmat Mgr inż. A. Mirski Mgr inż. M. Zakrzewski Uzgodniono podział i funkcję budynku technicznego RYSUNEK Drzwi i wrota zaznaczono na rysunku technicznym i uzgodniono z użytkownikami. M. Skowron Uzgodniono: Mgr inż. T. Szczepanowski Inż. A. Szmat Mgr inż. A. Mirski Temperatura dodatnia. Pada deszcz, wiatr w porywach do ok. 15 m/sek. Wykonujemy roboty wykończeniowe w budynku głównym wewnątrz i roboty izolacyjne na zewnątrz budynku. W budynku nr 3 wykonano betonowanie belek podwalinowych między stopami nośnymi ram. Na budynku nr 4 wykonywano stężenia połaci dachowych i konstrukcji ram. Trwa montaż instalacji elektrycznych w budynku głównym. Dokonano montażu magazynu żywności zgodnie z wpisem do dziennika budowy kierownika wyprawy doc Suszczewskiego z dnia Wykonano roboty ziemne wokół budynku głównego i rów odwadniający wzdłuż drogi do części technicznej kier. Robót elektrycz kier grupy zimującej Wykonujemy roboty wykończeniowe budynku głównego jak w dniu wczorajszym. Na budynku nr 3 wykonuję montaż ram konstrukcji nośnej. Budynek nr 4 - stężenia konstrukcji montaż rygli i izolacji antykorozyjnych metalowych części, które będą zasypane. Wykonujemy roboty ziemne wewnątrz hali nr 4. Ustawiono budynek laboratorium mokrego (hydrobiologii) wg wskazań kierownika wyprawy. Pogoda jak w dniu wczorajszym z tym, że nieco chłodniej. Dokonano adaptacji zaprojektowanej instalacji i w związku z tym zmieniono częściowo położoną instalację w budynkach hydrobiologicznym i centrum odbiorczym. Z uwagi na brak linii energetycznej nie ma jeszcze trwałego zasilania energetycznego. Trwają prace adaptacyjno-instalacyjne w budynku mieszkalnym Podpis Pogoda dobra, słonecznie, temperatura dodatnia, lekki wiatr. Wykonujemy roboty wykończeniowe i instalacje elektryczne w budynku głównym. Wykonujemy roboty dekarskie i wykończeniowe w budynkach meteo i hydrobiologii. W hali nr 3 wykonuję montaż konstrukcji nośnych ram. W hali stalowej trwa montaż rygli ścian i roboty ziemne. Wiązanie betonu na ławach fundamentowych budynku nr 4. przebiega prawidłowo. Na rzecz budowy pracowało ze statków 12 ludzi i 2 z grupy specjalnej. Proszę o wyjaśnienie kierownika budowy w jakiej odległości od budynku mieszkalnego powinien być usytuowany magazyn żywności zgodnie z prawem budowlanym Podpis.

15 W świetle przepisów prawa budowlanego budynki o różnych funkcjach wykonane z materiałów palnych powinna dzielić odległość min. 25 m. Przepis ten powinien być zastosowany w warunkach budowy stacji polarnej z uwagi na bardzo częste silnie wiejące wiatry, oraz samodzielność grupy zimującej i możliwość uzupełnienia zapasów w minimalnym okresie czasu pół roku. Wykonujemy roboty wykończeniowe budynku głównego wewnątrz i na zewnątrz. Uszczelniamy dach i instalacje elektryczne oraz wykonujemy schody wejścia głównego z tarasem. Wykańczamy budynek laboratorium hydrobiologii oraz uszczelniamy dach budynku meteo i odbioru. W hali nr 3 wykonujemy roboty ziemne, rozdeskowujemy belki podwalinowe oraz montujemy półramy. W hali nr 4 trwa montaż ścian podłużnych. Pogoda pochmurna, słaby wiatr, temperatura dodatnia. Wieczorem wichura. Wykonujemy konstrukcje nośną linii energetycznych na odcinku od budynku głównego do budynku hydrobiologii. Ustawiono maszty flagowe. 17 lutego zakończono zestawianie domków kontenerowych bazy mieszkalnej, zwanej popularnie samolotem, od kształtu bryły przestrzennej tego obiektu. Wieczorem rozpoczął się kolejny sztorm. Mimo niesprzyjających warunków nawigacyjnych kierownictwo wyprawy podjęło decyzję transportu ludzi na statki promem oraz 2 szalupami z m/t Dalmor. Powrót przy krótkiej i stromej fali był przykry dla przewożonych, a do tego na szalupie nr 2 zgasł silnik i zaczęło szalupę zalewać. Przygoda ta skończyła się szczęśliwie, a pozostałe jednostki dotarły do statków również bez większych kłopotów. 18 lutego, piątek. Sztorm z SW. Pierwszy wolny dzień od pracy. Zabrze ponownie zmuszone zostało do wyjścia z Zatoki Admiralicji. Skorzystało z tego faktu kierownictwo wyprawy i skierowało statek w pobliże radzieckiej stacji antarktycznej im. Bellingshausena 1 zlokalizowanej również na wyspie King George w celu nawiązania radiowego kontaktu i zapowiedzenia polskiej wizyty na stacji radzieckiej. 19 lutego. W godzinach wieczornych do fiordu Ezcurra wszedł polski trawler-przetwórnia m/t Tazar uczestniczący w II Polskiej Wyprawie Krylowej. Tazar przywiózł rybę, którą przeładować miał do ładowni m/s Zabrze 20 lutego, niedziela. Zakończono wyładunek paliwa z m/s Zabrze. Ostatnia beczka została przez załogę statku i dokerów udekorowana girlandami i przetransportowana na ląd. Był to jeden z weselszych momentów, który potraktowano z humorem, ale również z ulgą. 21 lutego stację odwiedzają dwa śmigłowce chilijskiej marynarki wojennej. W rejonie skałek pingwinów rozpoczęto budowę zasobnika na materiały wybuchowe. W godzinach wieczornych Ezcurrę opuścił m/t Tazar King George Island, Admiralty Bay, Ezcurra Inlet; Znowu minęło kilka dni, ostatnie trzy bez powrotu na statek. Tym razem jednak z własnej woli. Warunki bytowania na Stacji coraz lepsze, zimownicy wprowadzają się już do swoich pokoi w budynku stacyjnym. W efekcie doraźnych decyzji rozbudowaliśmy go do 21 domków a dojdzie jeszcze jeden sala operacyjna. Trzeba jednak zrobić trochę przeróbek, a ludzi dalej mało. Przez ostatnie dwa dni padało wczoraj deszcz a dzisiaj śnieg. Robota na dachach posuwa się więc powoli za to zrobiliśmy na wysoki połysk świetlicę (jadalnię). Aż

16 lśni od laminowanej, drewnopodobnej boazerii. Wczoraj z rana zrobiliśmy sobie pierwszą wycieczkę po otaczającym nas terenie. Mimo kiepskiej pogody zrobiłem kilka zdjęć. Trochę zwierzaków no i nasza, rosnąca z dnia na dzień Stacja z wysokości kilkudziesięciu metrów. W ubiegły piątek mieliśmy pierwszy dzień wolny od pracy z powodu przygód przy czwartkowym powrocie na statek. Zatokę rozkołysała wysoka sztormowa fala. Na jednej z szalup, pełnej wody po brzegi zapanowała panika. Przytomności i zdecydowaniu dowódcy szalupy zawdzięczać trzeba, że nie potopili się ludzie. My płynęliśmy pontonem, nad którym co kilkanaście sekund przewalały się hektolitry morskiej wody. Z trudem dosięgaliśmy trapu aby wejść na bezpieczny pokład naszego statku. W piątek sztormowa pogoda utrzymywała się nadal więc nie pojechaliśmy na lad. W wyniku czwartkowych przygód znacznie zaostrzono rygory bezpieczeństwa w czasie dojazdów i powrotów z lądu. Poznałem fajnego faceta Józka Gielniaka, z którym na ladzie śpię prycza w pryczę. Dzisiaj odrobiłem trochę zaległości w praniu i życzę sobie by jutro utrzymywała się czwórka bo zostalibyśmy na statku. Pracujemy według nowego systemu co trzeci dzień około 20 osób pozostaje na ladzie. Dla dopływających wypłynięcie ze statku o 7.30 a z lądu o Na moich domkach nie ma specjalnych zagrożeń, powinienem zdążyć zrobić wszystkie roboty. Coraz mniej mam pracy fizycznej a więcej majstrowania. Byłbym skłonny wrócić tu pod koniec roku by wybudować drugą halę drewnianą, z budowy której zrezygnowano z powodu braku cementu, który straciliśmy w sztormie. W czasie tej wyprawy ma też być wybudowany zbiornik na paliwo dla agregatów prądotwórczych. W kierownictwie drobne rozróbki dalej trwają, Marian jest na ogół mocno poddenerwowany, zaczął nawet palić. Po piątkowej rozmowie z domem utrzymuję zadawalającą kondycję psychiczną. Dzielność Elżbiety pozwala mi na to. Mam nadzieję, że Maciej już wydobrzał a Małgośka po feriach zabrała się do nauki z nową energią. Chciałbym być po powrocie dużo, dużo z Wami, żeby nadrobić to rozstanie. Będę miał chyba kłopoty podzielić się na trzy. 22 lutego o godzinie zakończony został wyładunek m/t Tazar. Wieczorem odbyło się posiedzenie egzekutywy obu organizacji partyjnych, na którym podjęto dwa zasadnicze tematy przyspieszenie tempa budowy stacji przez włączenie załóg statkowych do prac pomocniczych oraz uporządkowanie i zabezpieczenie składowisk i magazynów stacji. Ze względu na powtarzające się coraz częściej okresy sztormów i uniknięcie strat, kierownictwo wyprawy złożyło podziękowanie kapitanowi i załodze statku Zabrze za ich wkład, wysiłek i ofiarność przy budowie stacji. Podjęto również decyzję o upamiętnieniu wysiłku budowniczych stacji oraz załóg statków przy jej budowie przez wbudowanie tablicy pamiątkowej

17 King George Island, Admiralty Bay, Ezcurra Inlet; Piękny słoneczny dzień. Wydarzeniem było pojawienie się na niebie dwóch czerwonych helikopterów chilijskiej marynarki, które wylądowały tuż przed moim samolotem. Nie tylko helikoptery są zaskoczeniem ale ich kolor którego tu nie ma. Zrobiłem kilka fotek. Boli mnie duży palec u prawej nogi. Mam trudności w chodzeniu. Ale jest fajnie. Roboty jeszcze dużo, ale to co stoi robi wrażenie. Ciekaw jestem kiedy skończymy całość w zaprojektowanym zakresie i wypłyniemy. Zaczyna się ucierać opinia, że jednak po 15 marca. DATA DZIENNIK BUDOWY STACJI Na budynku głównym roboty jak w dniu wczorajszym. Montaż linii energetycznych na odcinku jak wczoraj został zakończony (konstrukcji nośnej). W budynku nr 3 roboty ziemne i w budynku nr 4. Montujemy segmenty pod dwie półramy na halę nr 3 (drewnianą). W budynku nr 4 trwa montaż ścian szczytowych i wrót. W dniu inż. Mirski wykonał badania oporności zerowania zwodu przy budynku głównym. Uzyskano opor. 3, W budynku głównym wykonano wejście główne. Trwają roboty wykończeniowe wewnętrzne. Wycięto otwór w ścianie do połączenia sali operacyjnej. W budynku meteorologii wykonywano roboty wykończeniowe zewnętrzne i wstawiono drzwi w korytarzu oddzielając pomieszczenia radioodbioru. Wykonano mocowanie do fundamentów budynku hydrobiologii mokrej oraz prowadzono roboty wykończeniowe w laboratorium hydrobiologii. W budynku nr 3 przygotowano ściągi fundamentowe do łączenia ściągi połaci dachowych do połączenia z dźwigarami. Ubito ziemię w nasypie i wykonano izolację pod słupy ram nośnych. W hali stalowej wykonywano montaż ślusarki otworowej i okiennej oraz wykonywano roboty ziemne. Temperatura dodatnia. Od godz wichura o sile ponad 20 m/sek. Prace na budowie przerwano i zabezpieczono materiały lekkie przed porywem. MS Wykonujemy roboty wykończeniowe budynku głównego wewnętrzne i zewnętrzne oraz na budynkach meteo i hydrobiologii. Wykonano konstrukcję linii energetycznych od budynku głównego do budynku nr 4 (hala stalowa). Trwa montaż ślusarki otworowej na hali stalowej oraz wykonano montaż stóp pod ścianę działową warsztatów. Wykonywano roboty ziemne wewnątrz hali. W hali nr 3 wykonano konstrukcje pomocnicze do montażu ściągów połaciowych i siągów fundamentowych Roboty wykończeniowe jak w dniu wczorajszym. Zakończono montaż okien na hali stalowej, oraz drzwi w ścianach podłużnych. Wykonywano roboty ziemne w hali nr 4. Zmontowano cztery ramy konstrukcji nośnej oraz stężono w połaci dachowej zgodnie z projektem. W godzinach popołudniowych silny wiatr nie pozwala na montaż dalszych ram. MS 23 lutego na budowie stacji pracowało ponad 100 osób. Mimo deszczu, tego dnia wykonano szereg prac przy linii kablowej, domkach kontenerowych i halach. Udało się też zabezpieczyć przed zamoknięciem i wiatrami szereg placów składowych stacji. Ustawiono również namiot-umywalnię. Po południu znowu sztorm. Tym razem obydwa statki zeszły z kotwicy i rozpoczęły zabrzowanie po

18 Zatoce Admiralicji. Mimo sztormu obydwa statki wieczorem podjęły swoich ludzi na pokłady. Pogoda staje się coraz bardziej dokuczliwa i wpływa na tempo prac budowlano-montażowych King George Island, Admiralty Bay, Ezcurra Inlet; Dzisiaj rano w czasie podróży na ląd zupełnie spokojne morze, flauta jak mówią żeglarze. Później wiatr i deszcz a pod wieczór prędkość wiatru 7 B. Pomimo to przyszła szalupa, przywiozła kolację i zabrała 6 marynarzy, którzy pracują z nami na lądzie oraz 8 członków wyprawy. Znalazłem się wśród tej ósemki. Reszta nocuje na lądzie w kiepskich warunkach bo zimownicy zajęli już swoje pokoje i do niedzieli będą wymustrowani ze statku. Podróż na statek była jeszcze jedną przygodą. Nigdy dotąd nie byłem na wodzie przy tak dużej fali. Bujało jak diabli we wszystkie strony. Jako że uważam siebie za niepoprawnego optymistę nie miałem obaw, że dopłyniemy szczęśliwie. Szczególne napięcie było przy burcie statku, przy przechodzeniu z szalupy na trap. Trzeba było bardzo uważać na paluszki. Po kolacji udała mi się 12 to minutowa rozmowa z Elżbietą przy bardzo dobrej słyszalności. Maciek już zdrowy, tylko z Elżbietą zdaje się niedobrze, ze zdrowiem bo skąd to zwolnienie do końca tygodnia? Jak zwykle jednak nie przyznała się do niczego. Jeśli siła wiatru się utrzyma jutro dzień laby. Oby! Czy tęsknię? Sam zaskoczony jestem swoim stanem. Nie odczuwam takiej bezpośredniej, wyraźnej tęsknoty. Naturalnie chciałbym być z Tobą Elżuniu i z Wami moje mordki, lecz rozłąka ta nie boli, nie dokucza. Próbuję to sobie wytłumaczyć i porównać ze swoim stanem w czasie pobytu w Kanadzie. Tam brakowało mi Was prawie fizycznie. Teraz jest inaczej bo warunki i atmosfera mojego odosobnienia są zupełnie inne niż wtedy, bo: - żyję w męskim towarzystwie, w którym każdy coś tam przeżywa, każdy jednak choćby podświadomi rywalizuje z pozostałymi i to na kilku odcinkach a głównie zawodowym i swojej odporności psychicznej; - nie mamy w swoim otoczeniu nikogo i niczego o co można byłoby być zazdrosnym; - jestem zadowolony ze swojej pracy i chyba dość lubiany; - mam stały kontakt telefoniczny z Wami, jestem więc o Was spokojny; - zapisuję strony tego dziennika dla Was a to tak trochę jakbym dielił się z Wami swoim, tutaj życiem. W pierwszej fazie tej wyprawy ktoś powiedział, że jeśli po dwóch tygodniach tęskni się za kobietą to delikwent nie nadaje się na taka eskapadę (chyba któryś z taterników). Nawet na kotwicy buja tutaj statkiem, prawie jak na Morzu Północnym. 24 lutego przez cały dzień trwają opady deszczu. W godzinach popołudniowych nasza radiostacja nawiązała pierwszą łączność z amerykańską stacją antarktyczną im. N. Palmera. 25 lutego to 24 doba pobytu na King George. Przynosi ona szczęście łącznościowcom. O godzinie GMT (20.00 czasu miejscowego) udaje się nawiązać łączność z krajem i nadać pierwsze

19 depesze, dla których jednak nie otrzymano potwierdzenia odbioru. Wszyscy cieszymy się z tego osiągnięcia kolegów drucików. 26 lutego 1977 roku o godzinie GMT radio centrum stacji nadaje w eter historyczny komunikat o uruchomieniu polskiej stacji antarktycznej następującej treści: Tu stacja antarktyczna imienia Henryka Arctowskiego Polskiej Akademii Nauk, na wyspie King George w archipelagu Szetlandów Południowych, położona na szerokości geograficznej południowej i 58 28,7 długości zachodniej. Stacja im. H. Arctowskiego rozpoczęła działalność o godzinie 3.25 Greenwich. Nasz sygnał wywoławczy 32LH30. Częstotliwość7.514 i khz. Temperatura powietrza 4,3 C, ciśnienie 962 mb, zachmurzenie 08, szybkość wiatru 7 metrów na sekundę. Tekst komunikatu został nadany w 5 językach (rosyjskim, angielskim, hiszpańskim, francuskim i polskim). Dzień ten wszedł do historii stacji, nauki polskiej i Antarktyki. DATA DZIENNIK BUDOWY STACJI kier rob elek kier rob inst i mps Zmieniona została decyzja rady technicznej z dnia przez kierownika wyprawy odnośnie przebiegu linii energetycznych i telefonicznych na środkowym odcinku od budynku głównego do centrum odbiorczego. Przesunięto na południe o 6 m z myślą wykorzystania poprzedniego terenu na lądowisko helikopterów. Podpis kier. robót elektrycznych W dniu dzisiejszym zakończono roboty przy budowie bazy materiałów pędnych i smarów. Jerzy Światek Wykonujemy roboty wykończeniowe w budynku głównym budynku hydrobiologii i meteorologii. W budynku nr 3 wykonywano montaż ścian szczytowych i roboty ziemne. W hali nr 4 wykonano montaż konstrukcji nośnej dźwigarów. Pogoda zmienna, temperatura dodatnia. Roboty wykończeniowe jak w dniu wczorajszym na bud z konstrukcji kontenerowych. W hali nr 3 wykonywano roboty ziemne oraz montaż ścian szczytowych i ślusarki otworowej. W hali nr 4 zakończono montaż konstrukcji połaci dachowych. W godzinach popołudniowych dokonano otwarcia stacji. MS Dzień wolny od pracy z powodu złych warunków atmosferycznych. MS 27 lutego w niedzielę trwały prace na stacji, głównie przy dwóch halach i uszczelnianiu budynku mieszkalnego. Kierownictwo wyprawy wystosowało telegramy zawierające meldunki o rozpoczęciu działalności radiostacji i o postępie prac przy budowie obiektów stacyjnych. Telegramy zostały wysłane również do władz naczelnych PAN oraz do placówek i osób, które przyczyniły się do powodzenia tego historycznego przedsięwzięcia. Z m/s Zabrze i m/t Dalmor nastąpiło wyokrętowanie naukowców i grupy technicznej, która od tego momentu zasiedliła stację na okres zimowy, a właściwie aż do grudnia przyszłego roku.

20 28 lutego, to data uroczystego otwarcia stacji i podniesienia polskiej flagi narodowej. Uroczystości rozpoczęły się o godzinie od zbiórki wszystkich naukowców, budowniczych stacji oraz załóg statków m/s Zabrze i m/t Dalmor. Po uroczystości oficjalnej odbył się skromny bankiet na cześć inauguracji działalności stacji wydany przez kierownictwo wyprawy dla wszystkich polskich polarników z pierwszej polskiej wyprawy antarktycznej PAN. Tego wieczoru oficerowie pokładowi z m/t Dalmor nadali skałkom w rejonie laboratorium hydrobiologicznego nazwę Hydrorock. Skałki te stanowiły stały punkt namiarowy dla statków wyprawy. Temperatura o wynosiła +5 C, a temperatura wody +1 C, ciśnienie 987 mb, a wiatry zmienne o sile do 1 B. Do godziny wszyscy pracowali nie szczędząc sił, żeby dokończyć rozpoczęte prace. Główne prace trwały przy hali drewnianej King George Island, Admiralty Bay, Ezcurra Inlet; Dzisiaj nastąpiło oficjalne otwarcie Stacji. Przekładano to od kilku dni z różnych powodów. Pomimo potraktowania nas roboli byle jak, gdy biało-czerwona szła na maszt chwila była wzruszająca. Najpierw było przemówienie Kierownika Wyprawy. Na masztach były też firmowe flagi PLO i Dalmoru. Uroczystość zakończyło wspólne odśpiewanie Mazurka Dąbrowskiego. Potem lampka alkoholu i toasty za Szefa Wyprawy, za Kapitanów i za budowniczych Stacji. Dzisiaj moje imieniny. Na statku głośno z powodu otwarcia stacji. W przerwach dumam nad marnością ludowej rzeczywistości. A szkoda... 1 marca, wtorek. Dzień wolny od pracy. Jest to 28 doba pobytu na King George i drugi kolejny dzień kolejny dzień wypoczynku budowniczych stacji. O godzinie 8.00 do zatoki Ezcurra wpłynął ponownie r/v Profesor Siedlecki. Załoga statku i ekipa naukowa MIR na pamiątkę tego zdarzenia na skałkach Hydrorocku wbiły pamiątkowy gwóźdź z godłem państwowym, napisem Profesor Siedlecki i datę pobytu na stacji. DATA DZIENNIK BUDOWY STACJI Pogoda pochmurna, pada śnieg, wiatr od południowego wschodu. Wykonujemy roboty wykończeniowe wewnętrzne w budynkach kontenerowych. W hali nr 3 rozpoczęto montaż blachy fałdowej. W hali nr 4 rozpoczęto montaż fundamentów ścian szczytowych. Na liniach energetycznych zewnętrznych wykonujemy montaż przewodów energetycznych. Wykonano wykop w miejscu za magazynem żywności celem wykonania studni pod hydrofornię. Stwierdzono, że woda napływa powoli, w okresie zimy zamarznie. Pogoda pochmurna, pada śnieg, temperatura w granicach 0 o C. Zmontowano kontener sali operacyjnej. Trwają roboty wykończeniowe w budynku głównym i w budynku magazynu żywności. W hali nr 3 montaż ścian podłużnych (obudowa z blachy) i pierwsza warstwa blachy na dachu. W hali nr 4 montaż ściany szczytowej. Roboty ziemne wewnątrz hal. Trwa budowa linii energetycznych. Wykop na studnię nie daje efektów. Wykop zasypano. Należy wykonać głęboki wykop przy strumyku, który będzie zasilał ujęcie wody.