Kapitał ludzki władz samorządowych jako czynnik różnicujący sytuację społeczno-gospodarczą gmin (na przykładzie województwa świętokrzyskiego)

Transkrypt

1 Kapitał ludzki władz samorządowych jako czynnik różnicujący sytuację społeczno-gospodarczą gmin (na przykładzie województwa świętokrzyskiego) Barbara Kusto Warszawa, 2010

2 Wstęp W jednostkach samorządu terytorialnego kapitał ludzki stymuluje procesy rozwojowe. Szczególną rolę w rozwoju jednostki terytorialnej odgrywają władze lokalne. Polityka władz lokalnych oddziałuje na warunki życia w gminie.

3 Cel i metody badań

4 Cel badań Celem głównym badań było rozpoznanie poziomu kapitału ludzkiego władz samorządowych gmin województwa świętokrzyskiego oraz jego znaczenia dla kształtowania rozwoju podstawowych jednostek samorządu terytorialnego.

5 Hipotezy badawcze 1. Istnieje dodatni związek między poziomem kapitału ludzkiego władz a dynamiką rozwoju ekonomicznego kierowanych przez nie gmin.

6 Materiał badawczy Badania dotyczyły wszystkich gmin województwa świętokrzyskiego (z wyłączeniem miasta na prawach powiatu Kielc). Okres badawczy obejmował lata

7 Źródła danych empirycznych Źródła pierwotne: - kwestionariusz wywiadu przeprowadzony z wójtami, burmistrzami i prezydentami miast gmin województwa świętokrzyskiego. Źródła wtórne: - dane publikowane przez GUS (roczniki statystyczne, Bank Danych Regionalnych), - dane uzyskane z Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach.

8 Organizacja badań I ETAP - wyznaczenie poziomu kapitału ludzkiego władz samorządowych II ETAP - wyznaczenie poziomu rozwoju gmin

9 Kapitał ludzki zasób wiedzy, umiejętności, zdrowia i energii witalnej zawarty w człowieku i w społeczeństwie jako całości, określający zdolności do pracy, do adaptacji do zmian w otoczeniu oraz możliwości kreacji nowych rozwiązań S.R. Domański

10 Tabela 1. Miernik poziomu kapitału ludzkiego Kryterium Cechy charakteryzujące kapitał ludzki Waga Wójt, burmistrz, prezydent 0,8 I. Przygotowanie zawodowe II. Doświadczenie zawodowe III. Zaangażowanie społeczne IV. Ochrona zdrowia - wykształcenie -aktywność edukacyjna - wiek -doświadczenie w samorządzie terytorialnym -doświadczenie na stanowiskach kierowniczych -pełnienie funkcji społecznych z wyboru -aktywność społeczna - kontrola stanu zdrowia - wypoczynek poza miejscem zamieszkania 0,2 0,2 0,1 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 Radni gmin 0,2 I. Przygotowanie i doświadczenie zawodowe - wykształcenie - wiek 0,15 0,05

11 Miernik syntetyczny kryteria merytoryczne Etap I. Wybór cech prostych kryteria statystyczne Etap II. Standaryzacja cech macierz R -1 współczynnik zmienności metoda wzorcowa Etap III. Wyznaczanie wartości wskaźnika d i K k 1 ( z ik z ok ) 2 Etap IV. Podział na 4 klasy Syntetyczny miernik rozwoju Z. Hellwiga

12 Analiza skupień kryteria merytoryczne Etap I. Wybór cech prostych kryteria statystyczne Etap II.Standaryzacja cech Metoda Warda Etap III. Formowanie skupień odległość euklidesowa Etap IV. Ustalenie liczby skupień d ij K k 1 ( z ik z jk 2 )

13 Tabela 2. Zmienne diagnostyczne określające poziom rozwoju L.p. Zmienna diagnostyczna 1. Dochody ogółem gminy na 1 mieszkańca [zł] 2. Dochody własne gminy na 1 mieszkańca [zł] 3. Udział dochodów własnych w dochodach ogółem [%] 4. Wartość wydatków inwestycyjnych gminy na 1 mieszkańca [zł] 5. Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem [%] 6. Wartość pozyskanych środków zewnętrznych na 1 mieszkańca [zł] 7. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w REGON na mieszkańców 8. Długość sieci wodociągowej na 100 km² 9. Długość sieci kanalizacyjnej na 100 km² 10. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę [m²] 11. Liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym [%] 12. Stopa bezrobocia [%]

14 Wyniki badań

15 Tabela 3. Poziom kapitału ludzkiego władz samorządowych województwa świętokrzyskiego Poziom kapitału ludzkiego Bardzo wysoki A Wysoki B Średni C Niski D Wartość ważona przyjętych kryteriów Liczba gmin (7,9%) (31,7%) (36,6%) poniżej (23,8%)

16 Rys. 1. Poziom kapitału ludzkiego władz samorządowych województwa świętokrzyskiego

17 Charakterystyka kapitału ludzkiego władz samorządowych

18 % Rys. 2. Badani respondenci według wieku do lat i więcej

19 % Rys. 3. Wykształcenie badanych władz wyższe kierunkowe wyższe średnie zasadnicze podstawowe 1

20 % Rys. 4. Kierunki doskonalenia zawodowego badanych kompetencje profesjonalne kompetencje biznesowe kompetencje społeczne

21 % Rys. 5. Formy doskonalenia zawodowego badanych studia podyplomowe kursy i szkolenia konferencje samokształcenie

22 % Rys. 6. Doświadczenie zawodowe w pracy w samorządzie i na stanowiskach kierowniczych do 1 roku 2-5 lat 6-10 lat lat pow. 15 lat brak doświadczenie w pracy w samorządzie doświadczenie na stanowisku kierowniczym

23 % Rys. 7. Zaangażowanie w życie społeczności lokalnej , ,3 76, a b c d 43,6 a- organizowanie i uczestnictwo w lokalnych imprezach, b- działalność w lokalnych stowarzyszeniach działających na rzecz gminy, c- prowadzenie wspólnych działań z mieszkańcami, d- korzystanie z pomocy lokalnych organizacji.

24 % Rys. 8. Ochrona zdrowia a b c d e a- regularnie wykonuję badania, b- staram się dbać o zdrowie, zdrowo odżywiać, uprawiać sport, c- nie widzę potrzeby wykonywania badań i wizyt u lekarza, d- nie mam czasu na wizyty u lekarza, e- często chodzę do lekarza, gdyż mam kłopoty ze zdrowiem.

25 % Rys. 9. Wykształcenie radnych gmin A B C D wyższe i policealne średnie zasadnicze zawodowe i podstawowe

26 Tab. 4. Poziom rozwoju gmin województwa świętokrzyskiego Klasa poziomu rozwoju Liczba gmin w latach I II III IV 9 6

27 Rys. 10. Poziom rozwoju gmin województwa świętokrzyskiego w 2006 r.

28 Rys. 11. Poziom rozwoju gmin województwa świętokrzyskiego w 2008 r.

29 Rys. 12. Związek poziomu kapitału ludzkiego władz samorządowych z poziomem rozwoju gmin w 2008 r.

30 Rys. 13. Grupowanie gmin metodą Warda dla 2006 r.

31 Rys. 14. Grupowanie gmin metodą Warda dla 2008 r.

32 Tabela 5. Współczynniki korelacji między kapitałem ludzkim a poziomem infrastruktury technicznej i społecznej gmin L.P. Zmienna Współczynnik korelacji (Pearsona) 1. Długość sieci wodociągowej na 100 km² 0,17 2. Długość sieci kanalizacyjnej na 100 km² 0,11 3. Liczba ludności korzystającej z gazu w % ogółu ludności 0,14 4. Liczba zakładów opieki zdrowotnej 0,22 5. Liczba uczniów przypadająca na 1 komputer w szkołach podstawowych 6. Liczba uczniów przypadająca na 1 komputer w gimnazjach -0,18 0,16

33 Tabela 6. Poziom kapitału ludzkiego a dochody gmin Rok Dochody ogółem na 1 mieszk. [zł] Dochody własne na 1 mieszk. [zł] Udział doch. własnych w doch. ogółem [%] grupa kapitału ludzkiego grupa kapitału ludzkiego grupa kapitału ludzkiego A B C D A B C D A B C D

34 Tabela 7. Wydatki majątkowe Rok Wydatki ogółem na 1 mieszk. [zł] Wydatki majątkowe na 1 mieszk. [zł] Udział wydatków majątkowych w wydatkach ogółem [%] grupa kapitału ludzkiego grupa kapitału ludzkiego grupa kapitału ludzkiego A B C D A B C D A B C D

35 Tabela 8. Saldo dochodów i wydatków Rok Saldo dochodów i wydatków [ tys. zł.] grupa kapitału ludzkiego A B C D

36 Tabela 9. Pozyskiwanie środków unijnych przez gminy województwa świętokrzyskiego Grupa kapitału ludzkiego Średnia liczba projektów na gminę ogółem Wartość dofinansowania z UE [w tys. zł] średnio na gminę nowa perspektywa ( ) nowa perspektywa ( ) (średnio na gminę) A 72, , , ,4 3054,9 B 58, , , ,5 2426,9 C 63, , , ,2 2507,3 D 55, , , ,7 2588,8

37 Tabela 10. Wydatki na promocję Grupa kapitału ludzkiego Wydatki na promocję na 10 tys. mieszkańców [zł] Dynamika wydatków na promocję [%] /2006 A , ,2 24 B , ,8 70 C , ,4 30 D , ,0 52

38 Ważniejsze problemy rozwoju gmin w opiniach ich samorządów

39 Tabela 11. Główne obszary konkurencyjności gmin Obszary konkurencyjności gmin Liczba wskazań w grupach kapitału ludzkiego [%] A B C D Ogółem [%] Infrastruktura techniczna Infrastruktura społeczna Środowisko naturalne Atrakcyjność inwestycyjna Sprzyjanie tworzeniu miejsc pracy Poziom życia mieszkańców Atrakcyjne położenie Walory historyczno-krajobrazowe inne

40 Tabela 12. Orientacja strategiczna gmin Kierunki rozwoju strategicznego Liczba wskazań w grupach kapitału ludzkiego [%] A B C D Ogółem [%] Turystyka i rekreacja Poprawa infrastruktury mieszkaniowej Poprawa infrastruktury technicznej Poprawa infrastruktury społecznej Poprawa infrastruktury drogowej Wspieranie przedsiębiorczości Pozyskiwanie inwestorów z zewnątrz Rozwój oświaty, bazy sportowej, instytucji kultury Ochrona środowiska Rozwój rolnictwa inne

41 Rys. 13. Bariery utrudniające rozwój Bariery finansowe 66 Uciążliwe procedury przy realizacji inwestycji Zbyt skomplikowane i długotrwałe procedury pozyskiwania środków z UE Ograniczone możliwości finansowe przy ubieganiu się o środki unijne 36 Brak terenów inwestycyjnych 30 Duże bezrobocie 16 Brak wykwalifikowanej kadry 10 Inne %

42 Podsumowanie i wnioski

43 Podsumowanie i wnioski 1. Poziom kapitału ludzkiego władz samorządowych województwa świętokrzyskiego był zróżnicowany. Badane władze samorządowe odznaczały się dobrym przygotowaniem zawodowym do pełnienia swoich funkcji. Wykształcenie miało decydujący wpływ na przynależność do grup kapitału ludzkiego. W gminach o jego najniższym poziomie wójtowie, burmistrzowie, prezydenci i radni gmin byli relatywnie słabiej wykształceni.

44 Wnioski cd. 2. Badane władze samorządowe deklarowały aktywność edukacyjną. Respondenci o wyższym poziomie kapitału ludzkiego wykazywali się większą aktywnością edukacyjną. Wraz z wiekiem ta aktywność malała, natomiast rosła z poziomem wykształcenia. 3. Respondenci odznaczali się dużym doświadczeniem w pracy w samorządzie terytorialnym i na stanowiskach kierowniczych. Doświadczenie to nie zawsze wiązało się z wynikami badanych gmin.

45 Wnioski cd. 4. Badani wójtowie, burmistrzowie, prezydenci posiadali świadomość dotyczącą dbałości o stan zdrowia, deklarowali, iż starają się dbać zdrowie i prowadzić higieniczny tryb życia. 5. W gminach o wyższym poziomie kapitału ludzkiego władz samorządowych złożono większą liczbę wniosków o środki unijne i to na większą kwotę aniżeli w pozostałych jednostkach.

46 Wnioski cd. 7. Istniały pewne zależności między poziomem kapitału ludzkiego władz samorządowych a tendencją rozwojową gmin. Gminy o wyższym poziomie kapitału ludzkiego awansowały w 2008 roku w stosunku do 2006 w klasyfikacji poziomu rozwoju.

47 Wnioski cd. 8. Stwierdzono oddziaływanie jakości kapitału ludzkiego w obszarach działania władz samorządowych, w których ich aktywność bezpośrednio i w krótkim czasie (w trakcie jednej kadencji) może oddziaływać na wymierne efekty ich działań, takich jak: polityka finansowa, promocja gminy, współpraca z innymi jednostkami samorządu terytorialnego, stosowanie metod wspomagających rozwój lokalny oraz metod aktywizacji mieszkańców na rzecz środowiska lokalnego.

48 Dziękuję za uwagę

49 Kapitał ludzki władz samorządowych jako czynnik różnicujący sytuację społeczno-gospodarczą gmin (na przykładzie województwa świętokrzyskiego) Barbara Kusto Warszawa, 2010