Harmonogramowanie robót budowlanych na podstawie danych kosztorysowych

Transkrypt

1 Harmonogramowanie robót budowlanych na odstawie danych osztorysowych Prof. dr hab. inż. Roman Marcinowsi, mgr inż. Maciej Banach, Wydział Budownictwa Mechanii i Petrochemii Politechnii Warszawsiej Wrowadzenie Wsółcześnie do oracowywania lanów i ierowania rzedsięwzięciami wyorzystywane są omuterowe rogramy do lanowania i ontroli realizacji rzedsięwzięć. Na szczególną uwagę zasługują te rogramy, tóre są rzystosowane do wsółracy z rogramami do osztorysowania robót budowlanych. Wyorzystują one dane o naładach rzeczowych celem ustalenia rzydziału zasobów czynnych do wyonania zadań i czasu ich realizacji, stwarzając tym samym możliwości rzygotowania ewnych standardów technologicznych realizacji rocesów inżynieryjno-budowlanych i normalizacji robót. Istotą lanowania w taich aliacjach jest oracowywanie harmonogramów wyonania zadań i związanych z nimi harmonogramów otrzeb środów realizacji. Potrzeba oracowania taich harmonogramów dotyczy wyonawców, tórzy aby efetywnie zarządzać roducją budowlaną, dążą do ustalenia otrzeb i swoich możliwości wyonawczych. Programy omuterowe ułatwiają zarządzanie rzedsięwzięciami orzez możliwości generowania różnych scenariuszy realizacji rac i otrzeb zasobowych. Nie jest możliwe na obecnym etaie całowite zautomatyzowanie oracowania harmonogramu, szczególnie harmonogramu rzedsięwzięcia, roducji budowlanej, w tórych wystęuje wiele technologicznie owiązanych rocesów racy i wiele różnego rodzaju zasobów [1]. Oracowano szereg algorytmów, modeli i metod [1, 2, 3, 4, 5]. Jest też w użyciu ilanaście rogramów omuterowych efetywnie wsomagających harmonogramowanie działań [6]. Każdy z nich ma swoje wady i zalety. Efetywne wyorzystanie rogramów tego tyu jest możliwe rzy znajomości technii modelowania rzedsięwzięć i analizy omuterowej oracowywanych modeli [7]. Na obecnym etaie rozwoju tych aliacji można harmonogramy oracowywać według metodyi rzedstawionej schematem na rysunu 1. Metodya ta oarta jest na 3 roach: wyonanie rzedmiaru robót, a na jego odstawie osztorysu robót budowlanych wraz z ustaleniem naładów rzeczowych; oracowanie harmonogramu zadań rzeczowych strutury odziału racy (SPP), definiowanie alendarza Rys. 1. Schemat rzebiegu oracowania harmonogramu z wyorzystaniem aliacji omuterowych (oracowanie własne) realizacji zadań, wrowadzanie ograniczeń terminowych; analiza otrzeb zasobowych, bilansowanie zasobów i ocena wyorzystania zasobów z weryfiacją lanu. Rozwiązywanie tych trzech zagadnień, z uwzględnieniem wzajemnych związów i sójności danych ilościowych jest zasadniczym celem omuteryzacji rocesu oracowania harmonogramu budowlanego. 2. Problemy wyorzystania osztorysu do oracowania harmonogramu Kosztorys jest doumentem oreślającym alulację ceny wg ustalonych metod, w oarciu o rzedmiar lub obmiar robót. Kosztorysant rzed rozoczęciem alulacji osztorysowej owinien ustalić wszelie dane techniczne, technologiczne i organizacyjne mające wływ na wysoość ceny osztorysowej oraz ustalone rzez zamawiającego wymagania dotyczące metod i odstaw

2 Tabela 1. Analiza naładów rzeczowych na wyonanie robót w dziale osztorysu: Budowa drogi tymczasowej (oracowanie własne) L. Podstawa Ois j.m. Nałady 1 1* KNR Mechaniczne arczowanie zagajniów rzadich obmiar = 0,5ha -- R -- robocizna = r-g/ha 10.00zł/r-g sychara gąsiennicowa 74 W (100 KM) 54.5/ha 64.06zł/ ha r-g Razem z narzutami: Cena jednostowa: * 3 1* 3* 4* Tabela 2. Sumaryczne nałady rzeczowe i oszty na wyonanie rocesu: Budowa drogi tymczasowej (oracowanie własne) L. Podstawa Ois j.m. Nałady 1 KNR m KNR-W * KNR r-g * m 3 szt * 5* KNR KNR-W Mechaniczne lantowanie terenu sycharami w gruncie at. III obmiar = 5000m 2 -- R -- robocizna 0.139r-g/m zł/r-g sychara gąsiennicowa 74 W (100 KM) /m zł/ Razem z narzutami: Cena jednostowa: 3.33 Nawierzchnie z łyt wielootworowych obmiar = 1000m 2 -- R -- robocizna 0.258r-g/m zł/r-g -- M -- iase do zaraw 0.045m 3 /m zł/m 3 łyty drogowe ażurowe szt/m zł/szt żuraw do 6t 0.047/m zł/ Razem z narzutami: Cena jednostowa: Mechaniczne lantowanie terenu sycharami w gruncie at. III Nawierzchnie z łyt wielootworowych Mechaniczne arczowanie zagajniów rzadich obmiar = 500m -- R robocizna r-g/m 10.00zł/r-g -- M iase do zaraw 0.09m 3 /m 24.99zł/m 3 łyty drogowe ażurowe szt/m 60.00zł/szt żuraw do 6t 0.094/m 59.42zł/ sychara gąsiennicowa 74 W (100 KM) /m 64,06zł/ Razem z narzutami: Cena jednostowa: m 2 r-g m 2 r-g m 3 szt oracowania osztorysu, w szczególności w zaresie formuły alulacyjnej oraz odstaw i ustalania cen jednostowych lub jednostowych naładów rzeczowych i odstaw cenowych. Wyróżnia się dwie metody alulacji osztorysowej: szczegółową metodę alulacji osztorysowej i uroszczoną metodę alulacji osztorysowej. Kosztorys może być sorządzony z wyorzystaniem tych dwóch metod alulacji. Kalulacja szczegółowa olega na obliczeniu ceny osztorysowej obietu lub robót budowlanych jao sumy iloczynów: ilości ustalonych jednoste rzedmiarowych, jednostowych naładów rzeczowych i ich cen oraz doliczonych odowiednio osztów ośrednich i zysu. Jednosti rzedmiarowe oraz zasady obliczania ich ilości w alulacji szczegółowej są szczegółowo rzedstawione w zasadach rzedmiarowania odanych w atalogach zawierających jednostowe nałady rzeczowe oraz szczegółowe oisy robót w bazie danych KNR. Katalogi naładów rzeczowych mają formę omuterowej bazy danych. Ich analizę i wyorzystanie w lanowaniu rowadzi się za omocą rogramów osztorysowych. Użytownicy rogramów omuterowych mogą definiować własne atalogi odniesione do zbiorów robót lub elementów obietów budowlanych. Tworzyć je można technią scalania ozycji osztorysowych (rysune 2 i 3) lub za omocą secjalnego orogramowania do tworzenia atalogów. Planowanie robót budowlanych z wyorzystaniem atalogów rozoczynamy od secyfiacji i rzedmiarowania robót. Efetem rzedmiarowania i analizy (omuterowej) norm naładów rzeczowych jest ustalenie naładów na wyonanie robót rzedsięwzięcia rzyład w tablicy 1. 25

3 26 Oczywiście dane te są bardzo szczegółowe i nie mają formy użytecznej dla zarządzania racami. Programy omuterowe jedna ozwalają na łączenie wyniów analizy naładów rzeczowych odowiednio do gru zadań istotnych z untu widzenia systemu zarządzania. W naszym rzyładzie możemy więc ustalić nałady na roces Budowa drogi tymczasowej, co obrazuje tablica 2. Nałady mogą zostać automatycznie wycenione, co daje również możliwość wycenienia lanowanego rocesu. Charaterystyi globalne mają dużą użyteczność w odejmowaniu decyzji co do możliwości wyonania zadań (rzedsięwzięć) w załadanym czasie. Przyładowy roces zadanie Budowa drogi tymczasowej wymaga bowiem (tab. 2) racy ręcznej 1031 r-g; racy maszyn: żurawia 47, sychari 39 ; co rzy zaangażowaniu 20 robotniów, 1 sychari i 1 dźwigu umożliwia wyonanie drogi w ciągu ooło 50 godzin. Na odstawie otrzeb materiałowych aluluje się zaś otrzeby i możliwości transortu materiałów budowlanych. Kalulacja uroszczona olega na obliczeniu ceny osztorysowej obietów lub robót budowlanych jao sumy iloczynów odowiednio ustalonych jednoste rzedmiarowych i cen jednostowych. Ceny jednostowe stosowane w tej alulacji ustala się na odstawie: alulacji własnej wyonawcy robót, ubliowanych informacji o cenach jednostowych lub dwustronnych negocjacji. O wyborze rodzaju cen jednostowych stosowanych w alulacji oraz sosobu ich ustalenia decyduje się w ostanowieniach założeń lub danych wyjściowych do osztorysowania. Jednosti rzedmiarowe w alulacji uroszczonej zależą od oziomu agregacji robót, na tórym obliczana jest cena osztorysowa obietu lub robót budowlanych. Dla robót odstawowych jednosti rzedmiarowe oraz zasady obliczania ich ilości są szczegółowo rzedstawione w zasadach rzedmiarowania odanych w atalogach zawierających jednostowe nałady rzeczowe oraz szczegółowe oisy robót. Dla jednoste rzedmiarowych na wyższych oziomach agregacji robót obecnie brauje jednolicie oreślonych jednoste miary oraz zasad obliczania ich ilości. Załadając, że nie ma otrzeby rowadzenia wyładu na temat techni osztorysowania robót budowlanych, wyszczególnijmy jedynie roblemy, tóre rzeładają się na omliacje związane z wyorzystaniem danych osztorysowych do oracowania harmonogramu budowy. Pierwszy z tych roblemów wynia z stosowania w osztorysach alulacji uroszczonej. W nietórych ozycjach osztorysowych nie będziemy mieli informacji o naładach rzeczowych na wyonanie rocesów budowlanych. Kosztorys jest oracowaniem o oreślonej struturze, tórą definiuje się za omocą funcji odziału na działy osztorysu, a w nich na ozycje alulacyjne (tab. 1). Nie jest to strutura zorientowana na struturę odziału racy w harmonogramie budowy. W ozycjach alulacyjnych wystęują środi racy o bliżej niesrecyzowanym tyie maszyny, urządzenia o odmiennej wydajności esloatacyjnej rzeczywiście używanej maszyny, urządzenia do wyonania rac. Obmiary robót w wielu ozycjach osztorysowych są odniesione do całego zaresu danego rodzaju robót w całym obiecie, a z untu widzenia organizacji budowy dany rodzaj robót będzie musiał być wyonywany etaowo, z rzerwami na wyonanie innych rocesów budowlanych. W alulacjach osztorysowych ustala się nałady racy dla zasobów, tóre będą onoszone z różną intensywnością w czasie realizacji robót. Stwarza to roblem oreślenia czasu realizacji zadania, bowiem nie jest sełniona zasada wsółbieżnej racy wszystich zasobów zaangażowanych w realizację danego zadania. 3. Proces harmonogramowania na odstawie danych osztorysowych 3.1. Tworzenie harmonogramu zadań rzeczowych Programy do lanowania i ontroli realizacji rzedsięwzięć [8], zwłaszcza te, tóre rzystosowane są do wczytywania do nich danych osztorysowych, ozwalają na łączenie i orawianie ozycji osztorysowych, tworząc z nich zadania odlegające lanowaniu (rys. 2). Zadania w harmonogramie są więc zbiorami rocesów racy, wybranymi z listy ozycji osztorysowych, utworzonej za omocą rogramu osztorysującego. Na odstawie danych z rogramu osztorysującego system do lanowania rzedsięwzięć informuje nas o oziomach zużycia naładów oszczególnych środów roducji na realizację zadań. Ustala też oszty realizacji zadań [8]. Oreślając sład zesołu realizującego zadanie i alendarze racy zasobów czynnych, rogram wylicza czas realizacji robót ujętych w ozycjach lanistycznych (rys. 3). Mając ustalone czasy i oszty realizacji zadań, tworzymy harmonogram, uwzględniając rzy tym wymagania terminowe realizacji zadań, etaów i całego rzedsięwzięcia oraz definiując technologiczne zależności omiędzy zadaniami, tóre modelujemy za omocą oisanych wcześniej zasad modelowania sieciowego rzedsięwzięć. Jao wyni harmonogramowania uzysujemy rozłady w czasie: naładów rzeczowych, osztów i otrzeb środów racy - w odniesieniu do wybranego zaresu robót (odzbioru zadań) czy całego rzedsięwzięcia Analiza otrzeb zasobowych Istotnym elementem utworzonego harmonogramu jest możliwość zarządzania zasobami. Dla oracowanego harmonogramu możemy wyświetlać informacje dotyczące naładów ażdego zasobu z osobna (rys. 4). Informacje te ozwalają uchwycić wąsie gardła w realizacji lanowanego rzedsięwzięcia, ustalać rzyczyny rzestojów maszyn i secjalistów oraz oreślić możliwości orawy lanu.

4 Rys. 2. Scalanie rocesów racy w zadania harmonogramowane w rogramie MS Project & Projet+ (oracowanie własne) W systemach omuterowych jest możliwość orawiania rzyjętych rozwiązań na dowolnym etaie. Pozwala to na stoniowe dosonalenie lanu, analizowanie lanów w różnych wariantach rzy różnych warunach realizacyjnych lanowanego rzedsięwzięcia [7] Efetywność wyonania zadań Efetywność wyonania zadań budowlanych jest oceniana rzez ryzmat naładów, czasu i efetów. Każde zadanie owinno mieć oreślone te trzy charaterystyi. Nie jest to zadanie łatwe, bowiem rzy realizacji zadań wyorzystywane są różne środi (maszyny, onstrucje, Rys. 3. Harmonogram rzedsięwzięcia oracowany w rogramie MS Project & Projet+ (oracowanie własne) Rys. 4. Analiza naładów i zatrudnienia dla harmonogramu w rogramie MS Project (oracowanie własne) Tabela 3. Przyład raortu, w rogramie Microsoft Project, wyorzystania naładów racy zasobów (oracowanie własne) materiały), o różnym znaczeniu i dostęności, a efet działania jest często niejednoznaczny. Analizy naładów racy zasobów czynnych w rogramach omuterowych do lanowania i ontroli realizacji rzedsięwzięć ozwalają na uchwycenie niegosodarności w wyorzystaniu środów racy. Jest bowiem możliwe, a i celowe, generowanie raortów dla oracowanych harmonogramów realizacji zadań drogowych i oreślonej dostęności środów racy niewyorzystanych naładów racy (tab. 3). Informują one o ozostałych w dysozycji środach racy i ozwalają ocenić możliwości odejmowania olejnych zadań. 4. Harmonogramowanie robót w warunach omliacji związanych z wyorzystaniem danych osztorysowych 4.1. Harmonogramowanie robót na odstawie ozycji uroszczonych Istnieją gruy robót budowlanych, tórych alulowanie metodą uroszczoną jest onieczne. W osztorysie mamy więc informację ogólną o rocesie roboczym i osztach jego wyonania. Jest to oszt całowity, obejmujący oszty bezośrednie, ośrednie i zys alulacyjny wyonawcy. Utworzenie zadania z ta scharateryzowanego rocesu roboczego w harmonogramie nie daje oglądu na otrzeby zasobowe do wyonania zadania. 27

5 28 Bra naładów rzeczowych uniemożliwia dobór zasobów do realizacji zadań z nimi owiązanych. Dlatego zadania te trzeba uwzględniać w harmonogramie w niejao ośredni sosób zależny od rodzaju tych robót. Jednym ze sosobów uwzględnienia tych robót w harmonogramie może być szacowanie otrzeb zasobów. W tej gruie robót często umieszcza się drobne race związane n. montażem nietyowych elementów wyończeniowych, elementów instalacji w budynu oraz wyosażenia. Roboty te nie mają znaczących wymagań w zaresie zasobów srzętu oraz materiałów. Proces technologii montażu nie jest w tym rzyadu somliowany, dlatego czas otrzebny na wyonanie tych zadań również jest niewieli. Błąd wyniający z szacowania zasobów racy nie będzie istotnie wływał na jaość harmonogramu budowlanego ze względu na często małą racochłonność oraz drugorzędność tych robót. W rzyadu gdy jedna wartość tych robót jest więsza (n. dostawa i montaż wyosażenia hali sortowej) w tym również istotną rolę odgrywa cena robocizny (n. dostawa i montaż nawierzchni beziecznej lacu zabaw) szacowanie może być obarczone dużym błędem. W rzyadu osztownych nietyowych robót najczęściej dysonujemy ofertami uzysanymi na etaie wyonywania osztorysu. Tam należy szuać osztów robocizny oraz srzętu i na tej odstawie szacować normy naładów rzeczowych oraz dobierać czynne zasoby. Często jedna w ofertach obo osztów montażu możemy znaleźć również czas realizacji, tóry można wyorzystać wrost rzy organizowaniu robót budowlanych. Taie odejście do tematu nawiązuje do drugiej gruy omawianych robót i tam zostanie rzedstawione bardziej szczegółowo. Drugą gruę omawianych robót budowlanych stanowią cyliczne, często roste roboty budowlane, rozliczane najczęściej w jednej jednostce obmiarowej n. tynowanie, malowanie, wylewanie osadze itd. Generalny wyonawca, sorządzając osztorys ofertowy wyróżnia w nim te roboty, tóre zamierza wyonać własnymi siłami oraz te, tóre rzeznacza do wyonania odwyonawcom. W rzyadu tych drugich najistotniejszym ich elementem jest cena jednostowa. Dlatego w ratyce coraz częściej alulacja tych robót jest ustalana metodą uroszczoną. Jednym ze sosobów ostęowania w tym rzyadu mogłaby być onowna alulacja tych robót, tym razem metodą szczegółową. Taie ostęowanie choć rawidłowo oreśli racochłonność wybranych robót jest w tym rzyadu racochłonne, a rzede wszystim bezcelowe. Główny wyonawca nie organizuje bezośrednio robót, tóre zleca odwyonawcom, nie ustala zasobów zarówno czynnych, ja i biernych do realizacji danego zadania, tym samym nie ma na to wływu. Informacje, tóre są w tym rzyadu najistotniejsze, to termin rozoczęcia oraz zaończenia robót budowlanych zleconych do wyonania zewnętrznej firmie. Wyonawcy zajmujący się jedynie wyselecjonowanymi robotami budowlanymi, uwzględniając ilość bieżących zleceń, w łatwy sosób mogą oreślić omawiane terminy. Zadaniem organizatora robót budowlanych jest w tym rzyadu ustalenie taich terminów rozoczęcia oraz zaończenia robót, tóre będą orzystne z untu widzenia harmonogramu robót oraz możliwe do dochowania rzez wyonawcę danych robót. Trzeba tutaj wsomnieć, że liczba frontów robót rzy wyonywaniu owtarzalnych robót budowlanych jest często na tyle liczna, że na jednym obiecie może w jednym czasie być zatrudnionych ila firm realizujących te same roboty budowlane, co sraca czas ich wyonania. Ja widać, bra naładów rzeczowych do wyonania robót alulowanych metodą uroszczoną nie stanowi rzeszód w ich rawidłowym uwzględnianiu w harmonogramach robót, choć wymaga wyonania dodatowej racy rzez organizatora robót budowlanych. Co więcej, angażowanie więszej liczby zasobów (orzez racę ilu brygad/wyonawców) może wływać ozytywnie na harmonogram robót budowlanych, zwłaszcza w momentach zagrożenia terminu ońcowego, iedy należy zwięszyć temo wyonywania robót budowlanych Wymiana zasobów W osztorysach sorządzanych metodą alulacji szczegółowej wystęują zasoby czynne, nie do ońca oreślone od względem tyu. Często też wyonawca budowlany będzie chciał zmienić rodzaj i ty maszyny do wyonania rocesu budowlanego. W sytuacjach taich lanista ma za zadanie uonretnić zasoby, tóre będą wyorzystywane do wyonania rocesów budowlanych i zadań ujętych w harmonogramie. Konieczne jest jedna w tych sytuacjach, orócz zmiany nazwy środa racy, zweryfiowanie normy naładów racy tego zasobu, dostosowując tę informację do wydajności nowo wrowadzonego środa racy. Kalulację taą w odniesieniu do rzyładowego rocesu i -tego środa racy rowadzimy nastęująco: Ustalamy wydajność esloatacyjną -tego środa racy w realizacji rocesu oreślonego w KNR-ze, według wzoru: W = L gdzie: L zares (obmiar) rocesu, dla tórego ustalono naład racy -tego środa racy; n naład racy wg KNR-u -tego środa racy na wyonanie rocesu. Oreślamy wydajność esloatacyjną zamiennego środa racy, n., w realizacji rocesu. Wydajność tą oreślamy według ogólnie znanych wzorów na wydajność esloatacyjną roboczą W, n.: Tc T W ' = Wt Sn Sw1 Sw2 Sw2 = Tc gdzie: n

6 W t wydajność techniczna maszyny; S n wsółczynni wyorzystania geometrycznych arametrów maszyny (tzw. wsółczynni naełnienia); S w1 wsółczynni wyorzystania wydajności technicznej maszyny zależny od charaterystyi warunów realizacji rocesu roboczego; S w2 wsółczynni wyorzystania czasu racy maszyny; T c całowity czas rzebywania maszyny w racy, T czas trwania rzerw w racy maszyny sowodowany rzyczynami organizacyjnymi i stanem technicznym maszyny. Weryfiujemy normę naładu racy -tego środa racy na realizację rocesu według wzoru: n ' W = W ' n Zamiana zasobów, zwłaszcza maszyn do wyonania robót, może być odytowana wieloma rzyczynami. Często na rzyład rocesy robocze wyonywane są rzez maszynę o wymiennym organie roboczym lub maszynę wieloczynnościową (n. sycharo-oarę). W osztorysie nie wystęują taie odniesienia. Oreślane są nałady rozłączne dla oszczególnych funcji maszyny. W harmonogramie charaterystyi dotyczące tych maszyn mogą być scalane i odnoszone do jednosti maszyny wieloczynnościowej Zasoby racujące oza realizacją zadań, do tórych zostały użyte Problem racy zasobów czynnych jest różnie rozumiany w technice osztorysowania. Maszyny wyonujące rocesy racy mają oreślone nałady racy w na wyonanie zadania (rocesu racy) o oreślonym zaresie. Są jedna w tym samym zbiorze zasobów onstrucje omocnicze, tóre są otrzebne do wyonania danego rocesu racy, ale ich nałady racy związane są z rzygotowaniem onstrucji omocniczej (n. montaż rusztowań), z wyonaniem rocesu zasadniczego oraz z racą onstrucji o wyonaniu rocesu zasadniczego (n. racą związaną z dojrzewaniem mieszani betonowej w desowaniu). W osztorysie nałady racy taich onstrucji charateryzowane są w ozycjach osztorysowych, obejmujących: montaż i demontaż onstrucji omocniczej oraz racę onstrucji rzy wyonywaniu zasadniczych rocesów budowlanych wraz z ew. racą indywidualną (oza czasem wyonywania robót zasadniczych). Sytuacja ta wymaga wniliwego rozdziału naładów racy onstrucji omocniczej na zadania ujęte w harmonogramie. Zasady w tym względzie są nastęujące: Pracę onstrucji omocniczych rzy wyorzystaniu oszczególnych zadań rocesów technologicznych należy uwzględnić indywidualnie doisując wyorzystanie onstrucji omocniczych do zadań. W harmonogramach szczegółowych należy ustalić struturę odziału racy (SPP) w tai sosób, aby rzydział jednoste onstrucji omocniczej był jednoznacznie oreślony, a naład racy tej onstrucji był iloczynem czasu wyonywania zadania i liczby jednoste (omletów) onstrucji omocniczej. Nałady ujęte w bazie KNR na montaż i demontaż onstrucji omocniczej należy rozdzielić w roorcjach 60% i 40% naładów odowiednio: na montaż i na demontaż onstrucji omocniczej. Kosztorysowe alulacje racy onstrucji omocniczych należy odrzucić, bowiem łączą one w jednej ozycji osztorysowej racę onstrucji omocniczej wyorzystywanej rzy wyonaniu różnych zadań rocesów technologicznych. W harmonogramach ogólnych można nie rowadzić alulacji użycia onstrucji omocniczych w oszczególnych zadaniach rocesach technologicznych. Potrzeby tych onstrucji do realizacji rac zasadniczych ujmuje się wtedy w oddzielnym aruszu alulacyjnym. Ograniczenia wyniające z dostęności onstrucji omocniczych, czasu otrzebnego na ich montaż, demontaż, rzestawianie, uwzględnia się definiując czasy zwłoi między zadaniami w harmonogramie budowy. Podsumowując zagadnienie rzydziału zasobów onstrucji omocniczych do wyonania zadań z wyorzystaniem danych osztorysowych, trzeba stwierdzić, że dane te są w części nieodowiednie do oracowania harmonogramu budowy. Potrzebna jest indywidualna analiza ustalania otrzeb i wyorzystania tych onstrucji w rocesach budowlanych. Należy rzy tym dbać o wrowadzenie do harmonogramu osztów użycia onstrucji omocniczych, bowiem są one często znacznym obciążeniem budżetu realizacji zalanowanych robót Zasoby racujące nierównomiernie w czasie realizacji zadań W systemach omuterowych do lanowania i ontroli realizacji rzedsięwzięć rzyjmuje się najczęściej, że naliczanie zasobów do wyonania zadań może się odbywać według luczy: na oczątu, na ońcu, roorcjonalnie. Często jedna zasób wyorzystywany jest w realizacji zadania incydentalnie (do wyonania tylo nietórych sewencji działań realizowanych w zadaniu). Wsomniane ocje definiowania rzydziału zasobów nie asują do oreślenia sosobu racy zasobu w zadaniu. Co w taiej sytuacji zaleca się robić? Najrostszym rozwiązaniem jest rzyjęcie taiej strutury odziału racy, aby można było rzyisać zasoby według ww. lucza (na oczątu, na ońcu lub roorcjonalnie). Prowadzi to jedna do rozdrobnienia zadań ujętych w harmonogramie, i jest nieorzystne z untu widzenia czytelności SPP. Innym sosobem rozwiązania tego roblemu jest osługiwanie się w harmonogramie jedynie danymi o ilości racy zasobów czynnych do wyonania zadań bez definiowania liczby (jednoste rzydziału) tych zasobów. Analizę taą rowadzi się n. w systemie Planista w stosunu do maszyn. Planujący może oreślić na odstawie danych osztorysowych i harmonogramu, ile racy 29

7 30 Rys. 5. Informacje o niezbilansowaniu zasobów w rogramie MS Project (zasoby niezbilansowane wyróżnione są olorem czerwonym) (oracowanie własne) jest do wyonania w danym rzedziale czasu. Informacja taa jest wystarczająca do oceny możliwości wyonania zadań rzy zaangażowaniu osiadanych zasobów (maszyn). Nie rowadzi się tu jedna bilansowania zasobów za omocą rogramu omuterowego. Oceny możliwości oniesienia naładów racy maszyn doonuje lanujący rzedsięwzięcie. W rogramie omuterowym MS Project zasoby tyu raca owinny być oreślone od względem dostęności. Informacje o ilości racy dla tych zasobów w oszczególnych zadaniach jest imortowana z danych osztorysowych lub ustalana rzez lanującego. Jeżeli lanujący nie ustali ilości racy dla zasobu, rogram wyznaczy tą charaterystyę na odstawie czasu wyonania zadania i jednoste rzydziału zasobu. Charaterystyi te rowadzą do uzysania informacji o otrzebnej racy i otrzebnej liczbie jednoste zasobów (rys. 8). Do realizacji zadań 1, 2,, 4 rzydzielono zasoby, tóre nie będą w ełni wyorzystane w czasie ich realizacji. Świadczy o tym ilość racy dla zasobów, tóra jest mniejsza niż liczba jednoste rzydzielonych zasobów omnożona rzez czas realizacji zadania. W sytuacji gdy zasób jest wyorzystywany incydentalnie w realizacji zadań, otrzymujemy błędną informację z rogramu omuterowego, że zasób nie jest zbilansowany w oreślonych jednostach czasu obowiązującego alendarza realizacji zadań (rys. 5). Dzieje się ta dlatego, że rogram nalicza otrzeby zasobu według wsomnianych ocji (luczy) i doonuje sumowania otrzeb zasobowych w oszczególnych jednostach czasu. Jeżeli n. sojrzymy na rysune 5, to widzimy, że zasoby nr 1 i 2 (w liczbie jednoste o 2) nie są zbilansowane w nietórych dniach tygodnia. Realizacja zadań 1, 2,,4 może jedna być ta rowadzona, że zasoby te ozwolą wyonać zadania osiadanym otencjałem zasobowym rzy nierównomiernej aloacji racy deficytowych zasobów. Niestety, rogram MS Project nie ozwala na definiowanie rofilu zaangażowania zasobu do realizacji zadania. 5. Podsumowanie W organizacji wyonawstwa budowlanego chodzi o to, aby wybrać taie technologie realizacji zadań, tóre masymalizują zaangażowanie otencjału roducyjnego wyonawcy [9], a jednocześnie minimalizują oszty. W analizach stosujemy więc dwa ryteria: jedno minimalizacji osztu realizacji rzedsięwzięcia, i drugie minimalizacji osztów strat z tytułu nieełnego wyorzystania środów racy sierowanych do realizacji rzedsięwzięcia [7, 9]. Cele te trzeba realizować z uwzględnieniem dotrzymania terminów dyretywnych i z analizą dostęności zasobów w sali czasu. Analizy taie można realizować technią omuterową. Warune jest tylo jeden należy dysonować rogramami omuterowymi, bazami danych norm naładów rzeczowych i cen jednostowych oraz umiejętnie wyorzystywać możliwości analityczne danych i wyniów harmonogramowania rzedsięwzięcia. Zesolenie osztorysowania i harmonogramowania rzedsięwzięć nie owinno być tylo ułatwieniem sorządzenia harmonogramu. Mamy narzędzia, tóre ozwalają na oszuiwanie racjonalnych rozwiązań lanistycznych na razie metodą wariantowania metodą nieuciążliwą, jeżeli zastosujemy w omuterze technię modyfiacji ierwotnie wygenerowanych rozwiązań. W rzyszłości harmonogramowanie rzedsięwzięć budowlanych owinno doczeać się metod symulacyjnych. Oanowanie możliwości rzeazywania danych o naładach rzeczowych i osztach realizacji zadań budowlanych z rogramów osztorysujących do rogramów harmonogramowania znaomicie ułatwia rzygotowanie rocesu symulacji. Należy jedna zadbać o jaość norm naładów rzeczowych, tóre wraz z uływem czasu, rozwojem technologii budowlanych i mechanizacji budownictwa straciły w odniesieniu do wielu rocesów budowlanych swoją atualność. Normy te są odstawą analiz rzeczowych i osztowych w systemach omuterowych i ich wiarygodność jest odstawowym waruniem stosowania roonowanych metod otymalizacji decyzji. BIBLIOGRAFIA [1] Talbot F.B., Resource constrained roject scheduling with time resource trade offs: the nonreemtive case. Management Science, Vol 28, No 10, October 1982 [2] Johnson R., The Economics of Building: A Practical Guide for the Design Professional. John Wiley, New Yor 1999 [3] Marcinowsi R., Quality Assessment of Construction Schedules, Communications, Scientific Letters of the University of Żilina, 1/2003 Słowacja [4] Swenson P.W., Project Analysis Tools for Cost and Schedule Imrovement. AACE International Transactions 43 rd, Denver, Colorado 1999 [5] Węglarz J., Project Scheduling: Recent Models. Algorithms and Alications. International Series on Oerations Research & Management Science Kluwer, Dordrecht, 1999 [6] Kalińsi O., Technii decyzyjne w organizacji i zarządzaniu w budownictwie. Stan wiedzy i roblemy omuteryzacji. Metody Komuterowe w Inżynierii Lądowej, nr 2, t. 4, 1994 [7] Marcinowsi R., Metody rozdziału zasobów realizatora w działalności inżynieryjno-budowlanej. Wyd. WAT, Warszawa 2002 [8] Zielińsi B., Microsoft Project 2007 w ratyce. Wyd. PROED, Warszawa 2010 [9] Adamieci K., O nauce organizacji. PWE, Warszawa 1985