Ważne informacje. Poradnik dla rodziców o żywieniu i rozwoju dziecka powyżej 6. miesiąca życia.

Transkrypt

1 Ważne informacje Mleko matki jest najlepszym i najbardziej wartościowym pokarmem dla dziecka. Zawiera niemal wszystkie niezbędne mu składniki odżywcze i naturalnie wzmacnia jego odporność, chroniąc przed infekcjami i alergią. Zarówno podczas ciąży, jak również w okresie karmienia piersią, odpowiednia dieta matki odgrywa znaczącą rolę tak dla niej samej, jak i dla dziecka. Częste karmienie to najlepszy sposób, aby utrzymać laktację. Nawet jeśli pojawią się trudności z karmieniem, np. wydaje Ci się, że Twoje dziecko nie najada się lub Ty masz za mało pokarmu, nie rezygnuj pochopnie z karmienia naturalnego zasięgnij porady doświadczonej położnej lub doradcy laktacyjnego. Niepotrzebne wprowadzenie butelki w trakcie karmienia piersią zaburza prawidłowy mechanizm ssania piersi i w konsekwencji prowadzi do zatrzymania laktacji. Jeżeli zdecydujesz się na karmienie wyłącznie butelką, możesz napotkać na pewne trudności w przypadku chęci powrotu do karmienia piersią. Jeśli podejmiesz decyzje o karmieniu mlekiem modyfikowanym, skontaktuj się z lekarzem. Lekarz doradzi, jaki rodzaj mleka będzie najlepszy dla Twojego dziecka w zależności od jego wieku i potrzeb organizmu. W przypadku karmienia wyłącznie butelką, przygotowując mleko Bebilon 2 zgodnie z instrukcją na opakowaniu mama zużyje jedno opakowani (350 g) w 3,5 dnia. Przed podjęciem decyzji o stosowaniu mleka modyfikowanego dla niemowląt, zwróć uwagę na możliwości finansowe Twojej rodziny. Jeżeli lekarz zaleci Twojemu dziecku preparaty uzupełniające lub zastępujące karmienie piersią w pierwszych miesiącach jego życia, zawsze stosuj mleko dla niemowląt odpowiadające najwyższym standardom jakościowym. Podawanie pokarmów, które nie są przeznaczone dla niemowląt, może być szkodliwe dla zdrowia dziecka. Zawsze przygotowuj mleko modyfikowane zgodnie ze wskazówkami na opakowaniu i zawsze bezpośrednio przed podaniem dziecku. Nigdy nie podawaj mu ponownie niewykorzystanej części pokarmu. Przygotowując pokarm dla dziecka, w najwyższym stopniu dbaj o higienę. Należy zwrócić uwagę na higienę pierwszych ząbków, szczególnie przed snem. Ważne jest, aby po skończonym posiłku dziecko nie przetrzymywało w buzi smoczka z resztkami pokarmu. Poradnik dla rodziców o żywieniu i rozwoju dziecka powyżej 6. miesiąca życia BL/26/2015 W środku schemat żywienia dziecka w 1. roku życia!

2 Droga Mamo! Twoje dziecko wciąż zaskakuje Cię nowymi umiejętnościami, a już wkrótce będzie coraz bardziej samodzielne! Codziennie wspierasz jego rozwój i pragniesz, by w dorosłym życiu także było zdrowe i z sukcesem realizowało swoje pasje. Pierwsze 1000 dni życia dziecka licząc już od momentu poczęcia to czas, w którym budujesz mocne fundamenty pod jego zdrowe jutro. Naukowcy podkreślają, że geny to nie wszystko! Ogromny wpływ na zdrowie Twojego dziecka w przyszłości mają czynniki środowiskowe, w tym żywienie. Pamiętaj o tym również na etapie rozszerzania mlecznej diety niemowlęcia, który za chwilę rozpoczniecie (patrz str. 27). Zależność odkrytą między prawidłowym żywieniem a zdrowiem dziecka, również w dorosłym życiu, nazywa się Programowaniem żywieniowym we wczesnym okresie życia (ENP). Podczas lektury tego poradnika będziesz poznawać najważniejsze zasady Programowania żywieniowego, by móc dbać o przyszłość swojego dziecka już dziś! Dowiesz się, dlaczego warto karmić piersią i jak robić to prawidłowo (str. 6-10), w jaki sposób z sukcesem wspierać rozwój Twojego dziecka (str ) i co robić, kiedy maluszek cierpi na dolegliwości pokarmowe (str. 21). Dla mam, które nie mogą karmić piersią, przygotowaliśmy specjalny rozdział o mlekach modyfikowanych (str. 35). Zapraszamy! Karmienie piersią Specjalnie dla Ciebie stworzyliśmy BebiProgram, który będzie Cię wspierać w macierzyństwie każdego dnia. Wejdź i dowiedz się więcej! 2 3

3 To Ty masz znaczący wpływ na przyszłe zdrowie dziecka! Najnowsze badania naukowe wskazują, że zdrowie jest determinowane przez geny w maksymalnie 20%. Co najmniej w 80% jest ono podatne na wpływ środowiska we wczesnym okresie życia. Możesz pozytywnie wpływać na to środowisko, a istotnym elementem jest tu żywienie. Epigenetyka klucz do przyszłego zdrowia Twojego dziecka Kluczowe znaczenie dla rozwoju dziecka ma okres nazywany oknem możliwości, który rozpoczyna się jeszcze przed poczęciem i trwa przez całą ciążę oraz pierwsze lata życia dziecka. GENY do 20% CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE co najmniej 80% 1Na 2 Na samym początku Każda z nich ma takie O różnym zachowaniu Twoje dziecko to samo DNA, jednak niektóre 3 powstających komórek jedna komórka, która dzieli się, tworząc miliony nowych komórek. rozwiną się w mięśnie, z innych powstanie skóra, a jeszcze inne utworzą kości czy nerwy. To wszystko to różne ekspresje tego samego DNA. 3 decydują w dużej mierze warunki otoczenia, dlatego właśnie, zależnie od tych warunków, komórki z tym samym DNA mogą rozwijać się w różny sposób. Więcej informacji znajdziesz w sekcji Nutricia Profutura Program na stronie W zależności od czynników występujących we wczesnym okresie życia, z tego samego DNA może wyrosnąć dorosły, zdrowy człowiek lub ze skłonnością do zachorowania na choroby cywilizacyjne (otyłość, cukrzyca typu 2, choroby układu krążenia itd.). W pewnym stopniu decydują o tym rodzice, a nawet dziadkowie wybierając określony styl życia i odżywiania. Na bazie tych obserwacji powstała koncepcja Programowania żywieniowego we wczesnym okresie życia (ENP). Nauka, która bada zmiany zachodzące w genach pod wpływem czynników środowiskowych oraz analizuje ich dziedziczenie, to epigenetyka. 4 KARMIENIE PIERSIĄ 5

4 Karmienie piersią z myślą o przyszłości Pierwsze 1000 dni intensywnego rozwoju dziecka daje Ci szansę realnego wpływania na jego zdrową przyszłość. Zacznij od karmienia piersią Twój pokarm to najlepsze, co możesz dziecku dać w tym ważnym czasie. Dlaczego warto karmić piersią? Karmienie piersią jest dla dziecka nie tylko momentem fizycznej bliskości z matką. Twoje mleko ma wszystko, czego mały organizm potrzebuje do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Pokarm kobiecy wzmacnia dojrzewający układ odpornościowy malucha oraz korzystnie wpływa na rozwój wzroku, mózgu i metabolizmu dziecka. Wyłączne karmienie niemowlęcia zaleca się przez pierwsze sześć miesięcy życia. W kolejnych miesiącach należy rozszerzać mleczną dietę dziecka, cały czas kontynuując karmienie piersią nawet do 2. roku życia i dłużej. Zalety mleka matki: dostarcza niemal wszystkich niezbędnych składników odżywczych w idealnych proporcjach i ilościach: białka, tłuszczów i węglowodanów oraz witamin i minerałów jego skład i kaloryczność zmienia się w zależności od potrzeb dziecka pory dnia, diety matki, fazy karmienia, a także wraz z rozwojem niemowlęcia zawiera przeciwciała, dzięki czemu naturalnie wspiera odporność dziecka; zmniejsza częstość zachorowania i łagodzi przebieg wielu chorób, m.in. zakażenia dolnych dróg oddechowych, zapalenia ucha środkowego czy biegunki jest zawsze gotowe do spożycia podawane z piersi ma odpowiednią temperaturę i jest czyste jest lekkostrawne i łatwo przyswajalne Pamiętaj! Karmienie piersią to najtańszy i najlepszy sposób karmienia Twojego dziecka! Karmienie piersią jest korzystne także dla Ciebie: zmniejsza krwawienie poporodowe przyspiesza powrót macicy do pierwotnego kształtu pomoże Ci odzyskać masę ciała sprzed ciąży karmiąc, wydatkujesz więcej kalorii zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jajników oraz raka piersi w okresie pomenopauzalnym Warto wiedzieć, że karmienie piersią nie wyklucza ponownego zajścia w ciążę, jedynie zmniejsza jego prawdopodobieństwo. 6 KARMIENIE PIERSIĄ 7

5 Jak prawidłowo karmić piersią? Karmienie piersią może czasem sprawiać trudności, zwłaszcza niedoświadczonej mamie. Warto poznać zasady prawidłowego przystawiania dziecka do piersi i różne techniki karmienia, wśród których znajdziesz rozwiązania najlepsze dla Ciebie i Twojego dziecka. Wejdź na Prawidłowe karmienie krok po kroku 1. Wybierz pozycję do karmienia piersią. 2. Ujmij odpowiednio pierś, którą podasz dziecku. Czterema palcami podtrzymuj ją od spodu, kciuk trzymaj na górze, daleko od otoczki (dłoń powinna tworzyć literę C). 3. Przystaw dziecko do piersi (nie pierś do dziecka!). Zachęć maluszka do ssania, podrażniając brodawką jego usta. Masz pytania dotyczące karmienia piersią? Zadaj je specjaliście! Skorzystaj z pomocy naszych ekspertów, m.in. położnej i ginekologa, którzy doradzą: jak zadbać o laktację na czym polega karmienie na żądanie w jaki sposób radzić sobie z nawałem mlecznym, zapaleniem czy obrzękiem piersi. 4. Upewnij się, że dziecko prawidłowo ssie. Czubek nosa i broda powinny dotykać piersi, a buzia dziecka powinna być szeroko otwarta i obejmować sporą część otoczki. Jeśli ssanie jest dla Ciebie bolesne lub słyszysz cmokanie, przerwij karmienie, wkładając delikatnie mały palec w kącik ust dziecka. mgr Monika Łuszczyńska położna Wybór pozycji Warto poznać i wypróbować kilka pozycji do karmienia piersią. Inna sprawdzi się w nocy, kiedy jesteś zmęczona, jeszcze inna kiedy masz kłopoty z piersiami. Najczęściej stosowane pozycje to: Klasyczna To najczęściej wybierana przez mamy pozycja. Plecy masz podparte, a stopy na podłodze lub podnóżku. Dziecko przytulone jest brzuszkiem do Twojego brzucha, główka opiera się na zgięciu łokcia, Twoje przedramię podtrzymuje jego plecy, a dłoń pośladki. Leżąca Krzyżowa Dziecko jest ułożone w pozycji klasycznej, ale trzymasz je ręką przeciwną do piersi, z której karmisz. Twoja dłoń podpiera główkę i kark dziecka, a przedramię jego plecy. Spod pachy (tzw. futbolowa) Dziecko brzuszkiem jest zwrócone do Twojego boku, a jego nóżki masz pod pachą. Dłonią podtrzymujesz główkę, a przedramieniem jego plecy. Układasz się na boku, ramię opierasz na podłożu, a głowę nieco wyżej na poduszce. Małe poduszki możesz włożyć między kolana, pod plecy. Dziecko leży przy Tobie brzuszkiem do brzucha, oparte na Twoim ramieniu lub bezpośrednio na podłożu. Możesz podeprzeć dziecko poduszką, by nie osuwało się w czasie ssania. W pozycji leżącej nie należy opierać się na łokciu. Leżąca po cesarskim cięciu Połóż się na plecach z głową wysoko podpartą poduszkami. Dziecko leży na Tobie, podtrzymywane z boku przedramieniem i poduszkami, tak by jego główka znajdowała się na wysokości piersi. Wybierz najlepszą pozycję do karmienia. Zajrzyj na przygotowaliśmy dla Was filmy instruktażowe. Możesz przećwiczyć różne pozycje razem z karmiącą mamą i naszą ekspertką! 8 KARMIENIE PIERSIĄ 9

6 Kiedy nie możesz karmić piersią Czasem np. ze względu na zdrowie matki lub dziecka karmienie piersią jest niemożliwe. W takiej sytuacji konieczna jest konsultacja ze specjalistą. Niektóre choroby całkowicie wykluczają karmienie piersią. W pewnych przypadkach wskazane może być podawanie niemowlęciu odciągniętego pokarmu. PRAWDA czy FAŁSZ? Nie można karmić piersią podczas przeziębienia FAŁSZ! Twoje dziecko otrzymuje od Ciebie cenne przeciwciała, które mają za zadanie chronić je przed chorobą. Nie można podawać niemowlęciu posiłków, które nie są dla niego przeznaczone PRAWDA! Posiłki powinny zaspokajać specyficzne potrzeby żywieniowe dziecka. Część kobiet, niezależnie od uwarunkowań zdrowotnych, decyduje się na karmienie mlekiem modyfikowanym. Dzięki rozwojowi współczesnej nauki niemowlęta karmione butelką również mogą prawidłowo się rozwijać, zaś stopień bliskości między rodzicami a dzieckiem zależy tylko od nich. Wybór sposobu karmienia Twojego maleństwa należy do Ciebie! To Twoja decyzja i niezależnie od tego, jaki sposób karmienia wybierzesz nie powinnaś czuć się winna! Zanim ją podejmiesz, porozmawiaj z lekarzem i/lub położną oraz rozważ wszystkie za i przeciw. Rozwój dziecka Jak wybrać odpowiednie mleko modyfikowane? Czytaj na str KARMIENIE PIERSIĄ 11

7 Rozwój układu odpornościowego dziecka Układ odpornościowy to skomplikowane mechanizmy, które chronią organizm przed bakteriami, wirusami i innymi szkodliwymi dla zdrowia czynnikami. Jego rozwój zaczyna się już w okresie płodowym, jednak w momencie przyjścia na świat dziecka, jest jeszcze niedojrzały. Dlatego tak ważny jest Twój udział we wspieraniu rozwoju układu odpornościowego. Dziecko rodzi się z wrodzoną i przekazaną przez Ciebie odpornością. W chwili narodzin ma we krwi przeciwciała, które chronią go w pierwszych tygodniach to tzw. bierna odporność noworodka. Liczba przeciwciał jest jednak ograniczona i organizm Twojego dziecka musi zacząć rozwijać swoje własne mechanizmy odporności, by skutecznie walczyć z bakteriami i wirusami. W ciągu pierwszych trzech miesięcy życia niemowlę stopniowo traci przeciwciała, które mu przekazałaś, a własnych nie potrafi produkować w wystarczającej ilości aż do miesiąca życia. Ten czas nazywany jest luką odpornościową. Pełną dojrzałość układu odpornościowego Twoje dziecko osiągnie dopiero w wieku około 12 lat. W czasie trwania luki odpornościowej Twoje dziecko może być bardziej podatne na zakażenia wirusowe, bakteryjne, grzybicze i pasożytnicze. Nawracające infekcje u dziecka mogą zaburzać odporność, a częste stosowanie antybiotyków zakłócać jego naturalną stymulację. Rozwój układu odpornościowego i poznawczego Jak wspierać odporność dziecka? Możesz wspierać rozwój odporności, stosując zasady Programowania żywieniowego już od pierwszych dni życia Twojego dziecka oraz dbając o odpowiednie warunki otoczenia. Układ pokarmowy na straży zdrowia Jelita tworzą swoistą barierę oddzielającą organizm od szkodliwych czynników. Zasiedlają je różne bakterie, także te przyjazne, które naturalnie wypierają szkodliwe szczepy, konkurując z nimi m.in. o pożywienie i wytwarzając niekorzystne dla nich środowisko. Zadbaj o dietę dziecka dla odporności Dla odporności ma znaczenie wiele składników odżywczych. Dlatego dieta dziecka powinna być urozmaicona i prawidłowo zbilansowana. Ważne jest dostarczenie odpowiedniej ilości energii, białka, prebiotyków, długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, a także witamin i składników mineralnych. Kluczowe dla prawidłowego funkcjowania układu odpornościowego składniki to m.in. witamina A, C i D oraz cynk i selen. Dziecko otrzymuje je w pokarmie matki. Uwaga: niedobory w diecie dziecka mogą być przyczyną zaburzeń odporności! Unikaj: kontaktów dziecka z chorymi dziećmi przebywania w dużych skupiskach ludzi. 1 rok 2 lata 3 lata układ odpornościowy funkcje poznawcze 12 ROZWÓJ DZIECKA 13

8 Jak wspierać odporność dziecka? Wybierz odpowiednie mleko Mleko kobiece wspiera funkcjonowanie dojrzewającego układu odpornościowego niemowlęcia, dostarczając mu czynników przeciwinfekcyjnych i immunomodulujących, które chronią organizm m.in. przed zakażeniami wirusowymi i bakteryjnymi. Jeśli nie karmisz piersią, przemyśl wybór dotyczący mleka modyfikowanego. Zapytaj pediatrę o mleko, które najlepiej odpowie na potrzeby Twojego dziecka. Odporność z otoczenia Ubieraj dziecko odpowiednio do warunków Ubranie dobierz do temperatury otoczenia. Praktycznym rozwiązaniem jest ubieranie na cebulkę, czyli warstwowo. Wybieraj ubrania z naturalnych, przewiewnych włókien (np. bawełny, wełny) lub polaru. Pokochaj spacery Dbaj o to, by przynajmniej pół godziny dziennie dziecko pobyło na świeżym powietrzu! Gdy pogoda dopisuje, zabieraj dziecko na jak najdłuższe spacery. Jeśli wieje silny wiatr, leje jak z cebra lub jest duży mróz, lepiej zostać w domu. Masz wątpliwości dotyczące żywienia Twojego dziecka? Nasze Ekspertki w dziedzinie żywienia i opieki nad dzieckiem doradzą i udzielą informacji na wszystkie nurtujące Cię pytania! Bywaj wśród ludzi Nie trzymaj dziecka pod kloszem. Kontakty z innymi osobami są mu potrzebne. Dzięki nim poznaje świat i ludzi, rozwija sprawność zmysłów. Liczbę kontaktów z otoczeniem ogranicz, jeśli dziecko jest osłabione. Mogą one być źródłem infekcji najczęściej górnych dróg oddechowych. Kiedy organizm malucha pokona drobnoustroje podczas choroby, łatwiej poradzi sobie z nimi w przyszłości (mowa o tzw. inteligencji układu obronnego). Każda choroba to trening sił obronnych dziecka. Zadzwoń w dni powszednie od 8.00 do opłata zgodna z cennikiem operatora Wyślij wiadomość wejdź na Porozmawiaj z nami na czacie: Zmieniaj klimat Układ odpornościowy uczy się przez kontakt z otoczeniem. Nowe środowisko to kontakt z niespotykanymi dotąd czynnikami w otoczeniu i doskonały trening odporności. Wyjedź z dzieckiem na wakacje nad morze lub w góry. Idealne wakacje to 2-3 tygodnie, ze względu na czas potrzebny na aklimatyzację. 14 ROZWÓJ DZIECKA 15

9 Jak wspierać odporność dziecka? Zadbaj o sen i dobry humor Dbaj o regularny rozkład dnia i przestrzegaj czasu dziennych drzemek. Spędzaj z dzieckiem jak najwięcej czasu, zwłaszcza w przedłużonych sytuacjach stresogennych, np. gdy wracasz do pracy. Baw się z dzieckiem, śmiech to dobroczynne hormony endorfiny. Niewyspane, przemęczone dziecko jest bardziej podatne na choroby. Dbaj o higienę Pomóż dziecku wyrobić zdrowy nawyk mycia rąk po każdym powrocie do domu, każdej wizycie w toalecie, przed posiłkami by pozbyć się groźnych bakterii i wirusów. Nie przesadzaj z troską o czystość w domu. Zbytnią sterylność podejrzewa się dzisiaj o bycie jedną z przyczyn występowania alergii. Rozwój mózgu Kiedy dziecko przychodzi na świat, jego mózg liczy 100 miliardów komórek nerwowych (neuronów). Każda z tych komórek tworzy wiele połączeń, które nazywamy synapsami. Mózg noworodka potrafi kontrolować podstawowe czynności życiowe, takie jak oddychanie, jedzenie, spanie, funkcjonowanie zmysłów czy rozpoznawanie najbliższych dziecku osób. Jednak znaczący rozwój obszarów mózgu odpowiedzialnych za rozwój umiejętności językowych czy myślenie abstrakcyjne następuje dopiero po narodzinach dziecka. Wyniki najnowszych badań naukowych pokazują, że nie tylko czynniki genetyczne mają wpływ na rozwój mózgu. Ważną rolę odgrywa również kontakt z otoczeniem, w tym kontakty społeczne. Pierwsze lata życia to czas, w którym maluszek każdego dnia zdobywa nowe umiejętności i intensywnie uczy się otaczającego świata, co owocuje dynamicznym powstawaniem zupełnie nowych połączeń (synaps). Stwórz dobry klimat w domu Kilkakrotnie w ciągu dnia wietrz mieszkanie, by powietrze w domu było świeże i wilgotne. To ogranicza ryzyko infekcji przenoszonych drogą kropelkową. Kładź dziecko spać w dobrze przewietrzonym pomieszczeniu. Staraj się utrzymać w domu właściwą temperaturę powietrza (19-22 C) i wilgotność. Zwłaszcza zimą, gdy ogrzewane powietrze staje się zbyt suche i podrażnia śluzówki nosa i gardła. Pamiętaj o szczepieniach! Szczepienia chronią dziecko przed poważnymi chorobami. Aby były skuteczne, musisz dopilnować, by wykonano je zgodnie z zalecanymi przez lekarzy terminami! Niektóre szczepionki zalecane przez pediatrów nie są refundowane. Po konsultacji z lekarzem dobrze jest wybrać odpowiednie dla Twojego dziecka szczepienia uzupełniające. 16 ROZWÓJ DZIECKA Rozwój poszczególnych obszarów mózgu w dużym stopniu zależy od odpowiedniej stymulacji, która pobudza mózg do aktywności i warunkuje zdolność uczenia się i zapamiętywania. Mleko matki a rozwój mózgu Mózg dziecka do intensywnego rozwoju potrzebuje wielu ważnych składników odżywczych. Aby proces budowy synaps, błon i neuroprzekaźników przebiegał z sukcesem, w diecie dziecka powinny znaleźć się m.in. kwasy omega-3 w odpowiednich ilościach i proporcjach. Liczne badania naukowe potwierdzają, że mleko matki odgrywa kluczową rolę w rozwoju układu nerwowego niemowlęcia. Składniki pokarmowe zawarte w mleku kobiecym wspierają m.in. rozwój umiejętności poznawczych, spostrzegania czy koncentracji. 17

10 Rozwój wzroku Noworodek postrzega świat zupełnie inaczej niż dorosła osoba. Obraz, który odbiera, jest płaski, niewyraźny i pozbawiony kolorów. Jednak już w pierwszych miesiącach życia jakość tego obrazu jest coraz lepsza i zyskuje na ostrości. W wieku 2-3 miesięcy życia niemowlę potrafi już skupić się na twarzy opiekuna czy wodzić wzrokiem za zabawką. Nieco później w miesiącu życia dostrzega swoje rączki, które lubi bacznie obserwować. W pierwszych latach życia pojawia się również zdolność widzenia przestrzennego (trójwymiarowego). Świat oczami dziecka Niemowlęta są krótkowidzami znacznie lepiej widzą to, co znajduje się blisko, czyli w odległości cm. To dokładnie taka odległość, w jakiej znajduje się twarz mamy w trakcie karmienia. NARODZINY 1 MIESIĄC 6-8 MIESIĘCY 1 ROK 2-4 LATA Czytanie wspiera rozwój Twojego dziecka. Dobierz książeczkę do możliwości niemowlęcia i odkrywajcie razem świat literatury. Po więcej porad wejdź na Czego potrzebuje Twoje dziecko do rozwoju mózgu i wzroku? Ważne dla rozwoju dziecka składniki, które powinny być dostarczone wraz z pożywieniem, to m.in.: kwas alfa-linolenowy (ALA) z rodziny kwasów omega-3, potrzebny dla prawidłowego rozwoju mózgu i tkanek nerwowych kwas DHA, długołańcuchowy wielonienasycony kwas tłuszczowy (LCPUFA) z grupy Omega 3, dla prawidłowego rozwoju wzroku (korzystne działanie występuje gdy wraz z urozmaiconą dietą dziecko spożywa 100 mg DHA dziennie). Kwasy LCPUFA stanowią budulec dla rozwijającego się układu nerwowego dziecka, a DHA ponadto korzystnie wpływa na ostrość widzenia. Siatkówka oka i kora mózgu to miejsca, w których zawartość DHA jest wysoka. Odpowiednia ilość kwasu DHA zapewnia właściwe dojrzewanie narządu wzroku. Źródło kwasów tłuszczowych LCPUFA: Dzieci rodzą się z pewnym ich zapasem, ale ilość ta obniża się, jeżeli nie są podawane z pokarmem, gdyż organizm niemowlęcia nie jest w pełni dojrzały i nie wytwarza ich w wystarczającej ilości. Najlepszym ich źródłem w pierwszych miesiącach życia dziecka jest Twoje mleko. Zadbaj o jakość swojego pokarmu: jedz pokarmy bogate w ryby morskie (łososia, sardynkę, śledzia) używaj oliwy z oliwek, oleju słonecznikowego i rzepakowego jedz orzechy i migdały. Porozmawiaj z lekarzem o ewentualnej suplementacji kwasem DHA w trakcie karmienia piersią. Wejdź na dr hab. n. med. Jarosław Kwiecień specjalista pediatra, gastroenterolog 18 ROZWÓJ DZIECKA 19

11 Metabolizm energetyczny Wczesny okres życia to także czas, w którym kształtuje się metabolizm Twojego dziecka, będący gwarancją długiego i zdrowego życia. To proces, dzięki któremu składniki odżywcze zawarte w pokarmie i płynach mogą być wykorzystywane do budowy komórek i pozyskiwania energii niezbędnej do funkcjonowania, wzrastania, rozmnażania i odpowiadania na bodźce zewnętrzne. Zasady Programowania żywieniowego we wczesnym okresie życia (ENP) pokazują, jak kształtować środowisko dziecka, by zapewnić mu zdrowy metabolizm. Aby wspierać prawidłowy rozwój metabolizmu, Twoje dziecko potrzebuje m.in. odpowiednich składników odżywczych, podawanych we właściwych proporcjach już od chwili poczęcia oraz przez pierwsze lata życia. Rozszerzając mleczną dietę niemowlęcia, stosuj się do zaleceń specjalistów ujętych w najnowszym schemacie żywienia. Znajdziesz go na str y schemat żywienia niemowląt Nowy schemat żywienia niemowląt h Liczba posiłków na dobę* Wielkość porcji (ml)* zba posiłków i wielkość porcji. go należy dążyć, jest wyłączne karmienie piersią przez esięcy życia. e jest z piersi, butelki ze smokiem lub otwartego kubka. Ssanie, połykanie Umiejętności Podstawa żywienia Poczatkowe rozdrabnianie pokarmów językiem Silny odruch ssania Wypychanie jedzenia z ust za pomocą języka (reakcja przejściowa) Otwieranie ust przy zbliżaniu łyżeczki Pobieranie wargami pokarmu z łyżeczki Rozwój umiejetności i koordynacji umożliwiających samodzielne jedzenie Pozostałe pokarmy podajemy łyżeczką. Karmienie piersią lub mlekiem modyfikowanym 1 3 Małe ilości mleka krowiego można zastosować do przygotowania pokarmów uzupełniających, ale nie powinno być ono stosowane jako główny produkt mleczny przed 12. miesiącem życia. ementacja w wieku niemowlęcym: dawce 25 µg/dobę (do ukończenia 3. miesiąca życia). dawce 400 IU*/dobę (do 6. miesiąca życia) oraz IU*/d ( miesiąc życia) ebowanie niemowląt na DHA wynosi ok. 100 mg/d. W czasie karmienia piersią kobieta karmiąca powinna n. 200 mg/d DHA (a nawet mg/d przy małym spożyciu ryb). W przypadku, gdy niemowlę nie jest sią, źródłem DHA może być mleko modyfikowane wzbogacane odpowiednio wysoką dawką DHA i suplementy siącu życia ważnym źródłem DHA może być żywność uzupełniająca i suplementy DHA. ędzynarodowe Wiek w miesiącach Liczba posiłków na dobę* Wielkość porcji (ml)* * Orientacyjna liczba posiłków i wielkość porcji. 1 Celem, do którego należy dążyć, jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia. Ssanie, połykanie 2 Mleko podawane jest z piersi, butelki ze smokiem lub otwartego kubka. Umiejętności Podstawa żywienia Rodzaj i konsystencja pokarmów Poczatkowe rozdrabnianie pokarmów językiem Silny odruch ssania Wypychanie jedzenia z ust za pomocą języka (reakcja przejściowa) Otwieranie ust przy zbliżaniu łyżeczki Pobieranie wargami pokarmu z łyżeczki Rozwój umiejetności i koordynacji umożliwiających samodzielne jedzenie Płyny Mleko matki lub mleko modyfikowane Gładkie purée 4 posiłki mleczne Zwiększona różnorodność rozdrobnionych lub posiekanych pokarmów Produkty podawane do ręki 3 posiłki mleczne od 11. miesiąca życia Pozostałe pokarmy podajemy łyżeczką. Przykłady pokarmów 2 Gotowane miksowane warzywa (np. marchew) lub owoce (np. jabłko, banan), mięso, jajo lub purée ziemniaczane Kaszki/kleiki bezglutenowe Produkty zbożowe w małych ilościach nie wcześniej niż w 5. miesiącu życia, nie później niż w 6. miesiącu życia (np. kasza zbożowa/glutenowa) Woda bez ograniczeń Sok 100%, przecierowy, bez dodatku cukru, do 150 ml na dobę (porcja liczona z ilością spożytych owoców) Karmienie piersią lub mlekiem modyfikowanym 1 3 Małe ilości mleka krowiego można zastosować do przygotowania pokarmów uzupełniających, ale nie powinno być ono stosowane jako główny produkt mleczny przed 12. miesiącem życia. Zalecana suplementacja w wieku niemowlęcym: Witamina K w dawce 25 µg/dobę (do ukończenia 3. miesiąca życia). Witamina D w dawce 400 IU*/dobę (do 6. miesiąca życia) oraz IU*/d ( miesiąc życia) DHA zapotrzebowanie niemowląt na DHA wynosi ok. 100 mg/d. W czasie karmienia piersią kobieta karmiąca powinna dostarczać min. 200 mg/d DHA (a nawet mg/d przy małym spożyciu ryb). W przypadku, gdy niemowlę nie jest karmione piersią, źródłem DHA może być mleko modyfikowane wzbogacane odpowiednio wysoką dawką DHA i suplementy DHA. Po 6. miesiącu życia ważnym źródłem DHA może być żywność uzupełniająca i suplementy DHA. * IU jednostki międzynarodowe Rodzaj i konsystencja pokarmów Zmiksowane/drobno posiekane mięso, ryby Rozgniecione gotowane warzywa i owoce Posiekane surowe warzywa i owoce (np. jabłko, gruszka, pomidor) Miękkie kawałki/cząstki warzyw, owoców, mięsa podawane do ręki Kasze, pieczywo Jogurt naturalny, sery, kefir Pełne mleko krowie po 12. miesiąca życia 3 Woda i soki jak wcześniej Jak karmić dziecko po powrocie do pracy? Czytaj praktyczne porady i oglądaj wideo na Płyny Mleko matki lub mleko modyfikowane Gładkie purée 4 posiłki mleczne Zwiększona różnorodność rozdrobnionych lub posiekanych pokarmów Produkty podawane do ręki 3 posiłki mleczne od 11. miesiąca życia IE DIETY DZIECKA 33 Przykłady pokarmów 2 Gotowane miksowane warzywa (np. marchew) lub owoce (np. jabłko, banan), mięso, jajo lub purée ziemniaczane Kaszki/kleiki bezglutenowe Produkty zbożowe w małych ilościach nie wcześniej niż w 5. miesiącu życia, nie później niż w 6. miesiącu życia (np. kasza zbożowa/glutenowa) Woda bez ograniczeń Sok 100%, przecierowy, bez dodatku cukru, do 150 ml na dobę (porcja liczona z ilością spożytych owoców) Zmiksowane/drobno posiekane mięso, ryby Rozgniecione gotowane warzywa i owoce Posiekane surowe warzywa i owoce (np. jabłko, gruszka, pomidor) Miękkie kawałki/cząstki warzyw, owoców, mięsa podawane do ręki Kasze, pieczywo Jogurt naturalny, sery, kefir Pełne mleko krowie po 12. miesiąca życia 3 Woda i soki jak wcześniej Jak karmić dziecko po powrocie do pracy? Czytaj praktyczne porady i oglądaj wideo na 32 ROZSZERZANIE DIETY DZIECKA 33 Specjalne potrzeby żywieniowe 20 ROZWÓJ DZIECKA 21

12 Alergia pokarmowa Alergia pokarmowa to dolegliwość występująca najczęściej u najmłodszych dzieci. Jej występowanie u niemowląt związane jest m.in. z niedojrzałością układu pokarmowego i odpornościowego. Jak karmić małego alergika? Prawdopodobieństwo występowania alergii u niemowlęcia: Brak alergii w rodzinie Alergia u jednego z rodziców Alergia u rodzeństwa Alergia u matki i ojca Ten sam rodzaj reakcji alergicznej u obojga rodzicow Jeśli karmisz piersią Jeśli nie karmisz piersią 5-15% 20-40% 25-35% 40-60% 50-80% Przy wysokim ryzyku wystąpienia alergii u dziecka: Skorzystaj z kalkulatora alergii na i sprawdź, czy Twoje dziecko może być narażone na alergię. Nie wykluczaj ze swojej diety potencjalnych alergenów, jeśli Twoje dziecko nie ma żadnych dolegliwości. Badania nie potwierdzają korzyści płynących z profilaktycznego stosowania tzw. diety eliminacyjnej. Podawaj dziecku mleko modyfikowane typu HA. Zawiera ono białko o częściowej hydrolizie, a przy tym dostarcza wszystkich składników niezbędnych do prawidłowego rozwoju. Jak zapobiegać wystąpieniu alergii? Jeśli Twoje dziecko jest narażone na ryzyko wystąpienia alergii, stosuj odpowiednią profilaktykę. Jej istotnym elementem jest odpowiedni sposób żywienia dziecka. Najlepszym pokarmem dla dziecka z alergią pokarmową jest mleko matki: zawiera wszystkie składniki niezbędne do rozwoju dziecka naturalnie wzmacnia odporność dzięki zawartości licznych składników odpornościowych wspiera dojrzewanie układu pokarmowego. Wyłączne karmienie piersią stosuj przez pierwsze 6 miesięcy życia. Jeśli możesz karm piersią jak najdłużej! Jest to korzystne dla dziecka także w okresie urozmaicania i rozszerzania diety. Podczas występowania alergii pokarmowej u dziecka: Jeśli w okresie karmienia piersią zaobserwujesz u swojego dziecka objawy alergii, jak najszybciej wyeliminuj produkt wywołujący niepożądaną reakcję. Decyzję o wyeliminowaniu produktu ze swojej diety zawsze konsultuj z lekarzem! Eliminacja pewnych składników w diecie może być przyczyną niedoborów składników żywieniowych ważnych zarówno dla Ciebie, jak i dla dziecka. Dlatego ważne jest aby produkt wyeliminowany zastąpić produktem o podobnej wartości odżywczej lub zaplanować odpowiednią suplementację. Stosuj preparaty mlekozastępcze, w których białka mleka krowiego występują w zmienionej postaci. To tzw. hydrolizaty mleka krowiego o wysokim stopniu hydrolizy. 22 SPECJALNE POTRZEBY ŻYWIENIOWE 23

13 Alergia pokarmowa a dieta dziecka Rozszerzanie diety Zgodnie z aktualnymi zaleceniami ekspertów, rozszerzanie diety u dziecka z ryzykiem alergii bądź stwierdzoną alergią pokarmową powinno przebiegać według tego samego schematu żywienia opracowanego dla dzieci zdrowych. Rada dla mamy alergika: Jedyna modyfikacja, jaką powinnaś wprowadzić do schematu rozszerzania diety, to eliminacja produktów, które uczulają Twoje dziecko. Nowe produkty należy wprowadzać ostrożnie i obserwować reakcje organizmu dziecka. W razie wystąpienia niepokojących objawów na wprowadzany pokarm skontaktuj się z lekarzem pediatrą. Więcej na temat rozszerzania diety dziecka znajdziesz w następnym rozdziale. Korzystanie z opracowanego przez specjalistów schematu rozszerzania diety (który znajdziesz na str ) bardzo ułatwi Ci to zadanie! Pamiętaj! Nie opóźniaj wprowadzania potencjalnych alergenów. W celu kształtowania zdrowych nawyków żywieniowych rozszerzanie diety rozpocznij od warzyw. Ulewania Ulewanie to cofanie się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Może ono wynikać z niedojrzałości układu pokarmowego niemowlęcia i ustąpić samoistnie około miesiąca życia. Słabo wykształcony mięsień występujący pomiędzy przełykiem a żołądkiem może powodować nieskuteczne zamknięcie połkniętego pokarmu w żołądku. Jeżeli karmisz piersią możesz skorzystać z preparatu zagęszczającego mleko kobiece, który zawiera substancję zagęszczającą w postaci mączki z ziaren chleba świętojańskiego. W sytuacji gdy nie karmisz piesią, wybierz mleko modyfikowane lub preparat zagęszczający mleko. Zagęszczony pokarm, który pozostaje gęsty również w żołądku, ma utrudnioną możliwość cofania się do przełyku lub jamy ustnej. Jeśli Twoje dziecko ulewa po posiłkach, sprawdź, co radzą nasi eksperci lub przeczytaj, w jaki sposób z tą dolegliwością poradziły sobie inne mamy. Wejdź na Zadzwoń w dni powszednie od 8.00 do opłata zgodna z cennikiem operatora Wyślij wiadomość Porozmawiaj z nami na czacie 24 SPECJALNE POTRZEBY ŻYWIENIOWE 25

14 Kolki i zaparcia KOLKI ZAPARCIA Objawiają się przede wszystkim napadowym, niedającym się ukoić płaczem dziecka. Napady trwają min. 3 godziny w ciągu doby, występują min. 3 dni w tygodniu co najmniej przez 1 tydzień. To kłopoty z oddawaniem stolca. Mogą być spowodowane zbyt gwałtownym przejściem z karmienia piersią na mleko modyfikowane czy nieodpowiednim przygotowywaniem mieszanki mlecznej. O co zadbać? Jeżeli nie karmisz piersią, wybierz mleko modyfikowane ze zmniejszoną ilością laktozy, zawierające nieznacznie zhydrolizowane białko oraz błonnik. Zadbaj o prawidłową technikę karmienia! Pamiętaj również o właściwym przygotowywaniu mieszanki mlecznej, zgodnie z instrukcją na opakowaniu, a także o podawaniu odpowiedniej ilości płynów. Najlepszym pokarmem dla dziecka jest Twoje mleko. Jeżeli nie możesz karmić, dobór mleka specjalistycznego zawsze konsultuj z lekarzem! Poradź się ekspertów dr hab. n. med. Jarosław Kwiecień specjalista pediatra, gastroenterolog Wejdź na napisz wiadomość porozmawiaj na czacie zapytaj pediatrę o najlepsze mleko dla Twojego dziecka Rozszerzanie diety dziecka 26 SPECJALNE POTRZEBY ŻYWIENIOWE 27

15 Mleko i co dalej? Mleko jest podstawowym składnikiem diety niemowlęcia, ale przychodzi czas, kiedy przestaje wystarczać do całkowitego zaspokojenia potrzeb żywieniowych. Kiedy rozpocząć rozszerzanie diety niemowlęcia? Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) najlepiej karmić dziecko wyłącznie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia i kontynuować naturalne karmienie na etapie rozszerzania diety nawet do 2. roku życia lub dłużej. Jeżeli z różnych względów nie karmisz piersią, po konsultacji z lekarzem podawaj dziecku odpowiednie dla niego mleko modyfikowane. Wprowadzanie nowych smaków powinnaś rozpocząć nie wcześniej niż po ukończeniu 17. tygodnia życia i nie później niż w 26. tygodniu życia dziecka. To bardzo ważny etap w życiu Twojego dziecka, ponieważ nawyki żywieniowe wyrobione przez pierwsze lata żcia mają największą szansę na przetrwanie. Zadbaj o prawidłową masę ciała dziecka! Otyłość To dziś jeden z najpoważniejszych problemów wynikających m.in. z nieprawidłowego żywienia. Wpływa niekorzystnie na pracę całego organizmu, może również powodować wystąpienie chorób towarzyszących, takich jak cukrzyca. Jak uniknąć? Problemy z łaknieniem Zmuszanie dziecka do jedzenia może w przyszłości zaowocować dużymi problemami przy spożywaniu posiłków. Znacząco może obniżyć się umiejętność samoregulacji. Już dziś zadbaj o jutro swojego dziecka! Ważnym elementem Programowania żywieniowego we wczesnym okresie życia jest zastosowanie opracowanego przez specjalistów schematu żywienia. Znajdziesz go na str ! Pamiętaj, że w pierwszych latach życia Twoje dziecko ma specjalne potrzeby żywieniowe, które różnią się od potrzeb dorosłych. Dlatego jadłospis maluszka powinien zawierać składniki w ilościach i proporcjach potrzebnych dziecku do dynamicznego wzrostu i rozwoju. Korzystaj ze schematu żywienia niemowląt w 1. roku życia. Podaje on orientacyjne liczby posiłków i wielkości porcji, które powinno spożywać dziecko. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO): dzieci karmione częściowo piersią powinny otrzymywać: - między 6. a 8. miesiącem życia 2-3 posiłki uzupełniające - między 9. a 24. miesiącem 3-4 posiłki uzupełniające i 1-2 zdrowe przekąski Najważniejszym zadaniem rodzica jest nauczenie się rozpoznawania u niemowlęcia objawów głodu i sytości. niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym powinny dostawać 4-5 posiłków uzupełniających w ciągu dnia i 1-2 zdrowe przekąski Najnowszy, stworzony przez ekspertów schemat żywienia z 2014 roku podkreśla, że rozszerzanie diety ma odbywać się w oparciu o potrzeby dziecka, a nie o sztywny plan: Ty decydujesz, co dziecko zje, kiedy i jak Dziecko decyduje, czy zje i ile 28 ROZSZERZANIE DIETY DZIECKA 29

16 Od czego zacząć rozszerzanie diety? Na początek podaj dziecku warzywo, np. marchewkę, brokuł, dopiero później (po około 2 tygodniach) wprowadź słodkie owoce. Jeśli zaczniesz od owoców, trudniej będzie przekonać malucha do smaku warzyw, który jest mniej wyrazisty. Jeżeli Twoje dziecko niechętnie je warzywa, daj mu czas. Kilka prób to minimum, aby przekonać je do smaku warzyw! Gdy Twoje dziecko ma już 5 lub 6 miesięcy, możesz mu również podawać w niewielkich ilościach jajko, np. jako dodatek do zupki, nawet 3-4 razy w tygodniu. Pamiętaj, że jajko musi być ugotowane, nigdy surowe. Jak podawać nowe posiłki? Na początku podawaj dziecku 3-4 łyżeczki nowego pokarmu. Na etapie rozszerzania diety dziecko nie musi się najeść pokarmem stałym, ponieważ jest to czas na poznawanie nowych smaków, a mleko wciąż jest podstawą menu dziecka. Kolejność wprowadzania pokarmów nie jest tak istotna, jak sposób ich wprowadzania do diety, który pozwoli Ci zaobserwować reakcję dziecka na każdy nowy pokarm. Dostosuj konsystencję do możliwości dziecka. To bardzo korzystnie wpływa na kształtowanie jego nawyków żywieniowych, a także na rozwój aparatu mowy. Umiejętność żucia i gryzienia wykształca się nawet do 2. roku życia dziecka. Na początku zupki warzywne mogą być tak rzadkie, że będą spływać z łyżeczki. Jeżeli przygotowujesz posiłki sama, między 5. a 6. miesiącem życia dziecka przyda Ci się mikser czy blender posiłki powinny być miksowane na gładkie purée. Wybieraj składniki pochodzące tylko ze sprawdzonego źródła. Około 8. miesiąca życia nie musisz już tak dokładnie rozcierać marchewki czy jabłka dziecko już będzie sobie świetnie radzić z małymi grudkami. W 9. miesiącu życia, nawet jak dziecko nie ma jeszcze zębów, jest już gotowe na przegryzanie i żucie dziąsełkami, możesz podawać mu produkty do ręki, np. kawałek ugotowanego kalafiora czy marchewki. Do picia podawaj dziecku niskozmineralizowaną i niskosodową wodę. Jeżeli chcesz podać sok (maks. 150 ml na dzień), musi on mieć 100% owoców. Najlepiej, żeby był przecierowy i bez dodatku cukru. Soki i owoce wliczaj w jedną, tę samą rację pokarmową, przy przy czym preferuj większy udział owoców. Nowe posiłki podawaj: pojedynczo w małych ilościach Jeśli zaniepokoi Cię reakcja dziecka, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Korzystaj z porad naszych ekspertów Zapytaj o najlepsze rozwiązanie dla Ciebie i dziecka! Zasięgnij porady eksperta na lek. med. Agnieszka Rudzka-Kocjan, pediatra, endokrynolog 30 ROZSZERZANIE DIETY DZIECKA 31

17 Nowy schemat żywienia niemowląt Wiek w miesiącach Liczba posiłków na dobę* Wielkość porcji (ml)* Umiejętności Podstawa żywienia Rodzaj i konsystencja pokarmów Przykłady pokarmów Ssanie, połykanie Płyny Mleko matki lub mleko modyfikowane Początkowe rozdrabnianie pokarmów językiem Silny odruch ssania Wypychanie jedzenia z ust za pomocą języka (reakcja przejściowa) Otwieranie ust przy zbliżaniu łyżeczki Karmienie piersią lub mlekiem modyfikowanym 1 Gładkie purée 4 posiłki mleczne Gotowane miksowane warzywa (np. marchew) lub owoce (np. jabłko, banan), mięso, jajo lub purée ziemniaczane Kaszki/kleiki bezglutenowe Produkty zbożowe w małych ilościach nie wcześniej niż w 5. miesiącu życia, nie później niż w 6. miesiącu życia (np. kasza zbożowa/glutenowa) Woda bez ograniczeń Sok 100%, przecierowy, bez dodatku cukru, do 150 ml na dobę (porcja liczona z ilością spożytych owoców) Pobieranie wargami pokarmu z łyżeczki Rozwój umięjetności i koordynacji umożliwiających samodzielne jedzenie Zwiększona różnorodność rozdrobnionych lub posiekanych pokarmów Produkty podawane do ręki 3 posiłki mleczne od 11. miesiąca życia Zmiksowane/drobno posiekane mięso, ryby Rozgniecione gotowane warzywa i owoce Posiekane surowe warzywa i owoce (np. jabłko, gruszka, pomidor) Miękkie kawałki/cząstki warzyw, owoców, mięsa podawane do ręki Kasze, pieczywo Jogurt naturalny, sery, kefir Pełne mleko krowie po 12. miesiącu życia 3 Woda i soki jak wcześniej * Orientacyjna liczba posiłków i wielkość porcji. 1 Celem, do którego należy dążyć, jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia. 2 Mleko podawane jest z piersi, butelki ze smokiem lub otwartego kubka. Pozostałe pokarmy podajemy łyżeczką. 3 Małe ilości mleka krowiego można zastosować do przygotowania pokarmów uzupełniających, ale nie powinno być ono stosowane jako główny produkt mleczny przed 12. miesiącem życia. Zalecana suplementacja w wieku niemowlęcym: Witamina K w dawce 25 µg/dobę (do ukończenia 3. miesiąca życia). Witamina D w dawce 400 IU*/dobę (do 6. miesiąca życia) oraz IU*/d ( miesiąc życia). DHA zapotrzebowanie niemowląt na DHA wynosi ok. 100 mg/d. W czasie karmienia piersią kobieta karmiąca powinna dostarczać min. 200 mg/d DHA (a nawet mg/d przy małym spożyciu ryb). W przypadku, gdy niemowlę nie jest karmione piersią, źródłem DHA może być mleko modyfikowane wzbogacane odpowiednio wysoką dawką DHA i suplementy DHA. Po 6. miesiącu życia ważnym źródłem DHA może być żywność uzupełniająca i suplementy DHA. * IU jednostki międzynarodowe Jak karmić dziecko po powrocie do pracy? Czytaj praktyczne porady i oglądaj wideo na 32 ROZSZERZANIE DIETY DZIECKA 33

18 Wprowadzaj potencjalne alergeny! Zgodnie z nowym schematem żywienia niemowląt, nie powinnaś opóźniać wprowadzania do diety dziecka potencjalnych alergenów ani eliminować ich z diety profilaktycznie. Nowy pokarm czy składnik wycofaj z menu dziecka, jeśli zaobserwujesz reakcję alergiczną. Produkty mleczne Już w 7. miesiącu życia możesz je podawać dziecku (np. jogurt) jako dodatek do posiłku. Obserwuj reakcję dziecka, by ocenić, czy może mieć ono alergię na białko mleka krowiego jeżeli tak, odstaw produkty mleczne i skonsultuj się z lekarzem. Gluten Gluten to częsty obok mleka krowiego alergen. Nie opóźniaj wprowadzania glutenu do diety dziecka, nawet jeśli maluch jest obciążony genetycznie ryzykiem wystąpienia nietolerancji na ten składnik. Produkty zawierające gluten należy wprowadzać do diety niemowlęcia podobnie jak inne pokarmy uzupełniające, tzn stopniowo, obserwując reakcję dziecka. Pamiętaj! Tak samo jak wszystkie nowe posiłki i smaki na etapie rozszerzania diety swojego dziecka, te zawierające białko mleka krowiego czy gluten, wprowadzaj stopniowo i oddzielnie. Dzięki temu szybko zareagujesz na potencjalną reakcję alergiczną. Mleko modyfikowane 34 ROZSZERZANIE DIETY DZIECKA 35

19 Jak wybrać odpowiednie mleko modyfikowane? Mleko matki to najlepszy pokarm dla niemowląt. Dzięki niemu dziecko rozwija się i zdrowo rośnie. Pokarm kobiecy wzmacnia też dojrzewający układ odpornościowy malucha oraz korzystnie wpływa na rozwój wzroku oraz mózgu. W przypadku, gdy karmienie piersią nie jest możliwe, podaje się dziecku mleko modyfikowane. Czym różnią się mleka modyfikowane? Wszystkie muszą spełniać podstawowy warunek dostarczać niezbędnych dla rozwoju składników odżywczych. Jednak mogą się różnić ze względu na skład, zaawansowanie technologiczne czy osiągnięcia naukowe, które stały się podstawą opracowania ich receptury. Naukowcy i dietetycy opracowujący receptury mleka modyfikowanego inspirują się złotym wzorcem mlekiem matki. Starają się odtworzyć m.in. jego dobroczynny wpływ na rozwój korzystnej mikroflory jelitowej. Gdy dziecko rośnie... Skład mleka modyfikowanego zmienia się w zależności od wieku i potrzeb dziecka. Dlatego wybierając mleko modyfikowane, zwracaj uwagę na oznaczenie wiekowe: MLEKO MODYFIKOWANE MLEKO NASTĘPNE dla niemowląt powyżej 6. miesiąca życia. Zawiera składniki potrzebne niemowlęciu do prawidłowego rozwoju i jest podstawą stopniowo różnicującej się diety. Nie może jednak stanowić już jedynego źródła składników odżywczych. MLEKO JUNIOR dla dzieci powyżej 1. roku życia wzbogacone w witaminy i składniki mineralne odpowiednie dla potrzeb żywieniowych dzieci pomiędzy 1. a 2. rokiem życia. MLEKO JUNIOR dla dzieci powyżej 2. roku życia dostarcza składników odżywczych niezbędnych dla prawidłowego rozwoju dzieci powyżej 2. roku życia. Najważniejsze składniki mleka modyfikowanego WIT. A dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego Węglowodany są źródłem energii dla rozwijającego się organizmu. Głównym cukrem mlek modyfikowanych, podobnie jak w mleku matki, jest laktoza. Białko jest podstawowym budulcem wszystkich tkanek organizmu. CYNK wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego WIT. C wspomaga odporność, ułatwia wchłanianie żelaza WIT. D wspiera prawidłowy rozwój kości Składniki mineralne WIT. E ma właściwości zwalczania wolnych rodników MAGNEZ dla prawidłowego metabolizmu i rozwoju kości ŻELAZO I JOD przyczyniają się do prawidłowego rozwoju układu poznawczego u dzieci NUKLEOTYDY są podstawowym elementem struktury DNA Witaminy są istotne we wszystkich procesach życiowych. WIT. B 2 (ryboflawina) jako koenzym wpływa na prawidłowy metabolizm energetyczny PREBIOTYKI GOS/FOS Stymulują rozwój prawidłowej mikroflory jelitowej Tłuszcze są ważnym źródłem energii. Wśród nich bardzo istotną rolę pełnią długołańcuchowe, wielonienasycone kwasy tłuszczowe (LCPUFA), w tym DHA z grupy omega 3, który wspiera rozwój narządu wzroku. 37

20 Mleka modyfikowane Bebilon Już dziś przygotuj swoje dziecko na zdrowe jutro! Mleka modyfikowane Bebilon z Pronutra+ Ponieważ Twoje dziecko już od pierwszych dni życia kształtuje swoją przyszłość, stworzyliśmy Bebilon 2 z Pronutra+, mleko następne zawierające składniki wspierające odporność oraz rozwój mózgu i wzroku Twojego dziecka. Receptura Bebilonu jest efektem 30 lat badań nad mlekiem matki. Staranna analiza pozwoliła nam na stworzenie mleka, które może być pierwszym naturalnym wyborem dla Ciebie i Twojego dziecka, jeśli nie możesz karmić piersią. Bebilon 2 z Pronutra+ zawiera opatentowaną, klinicznie przebadaną kompozycję prebiotyków (GOS/FOS), dzięki czemu wspiera korzystną mikroflorę jelitową wspiera prawidłowy rozwój wzroku dzięki podwyższonej zawartości kwasu tłuszczowego DHA** zawiera witaminy A, C i D dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego wspiera prawidłowy rozwój mózgu i tkanek nerwowych dzięki zawartości kwasu alfa-linolenowego (ALA) * Bebilon 2 to mleko następne najczęściej polecane przez lekarzy pediatrów. Na podstawie badania przeprowadzonego przez TNS Polska SA z czerwca 2014 r., błąd statystyczny badania do 5,7%. ** Udowodniono klinicznie, że DHA na poziomie 0,3% kwasów tłuszczowych wspomaga rozwój wzroku. Korzystne działanie występuje, gdy dziecko wraz z urozmaiconą dietą spożywa 100 mg DHA dziennie. 38 MLEKO MODYFIKOWANE 39

21 Bebilon Junior mleko po 1. urodzinach Po pierwszych urodzinach Twoje dziecko nadal wymaga specjalnego żywienia, którego ważnym elementem jest mleko modyfikowane o odpowiednim składzie. Eksperci Bebilon opracowali również produkty dostosowane do potrzeb Juniora po 1. i po 2. roku życia. Wskazania wiekowe oraz cenne informacje o każdym mleku znajdziesz na opakowaniach. Bebilon Profutura 2 inspirowany badaniami nad Programowaniem żywieniowym Zainspirowani badaniami nad Programowaniem żywieniowym we wczesnym okresie życia (ENP) eksperci i naukowcy NUTRICIA stworzyli mleka modyfikowane, których naukowo opracowane receptury dostosowano do kolejnych etapów życia Twojego dziecka. Mleko następne Bebilon Profutura 2 dla niemowląt powyżej 6. miesiąca życia to nasza najbardziej zaawansowana receptura, która może być pierwszym naturalnym wyborem dla Ciebie i Twojego dziecka, gdy zdecydujesz się przestać karmić piersią. Bebilon Profutura 2 wspiera prawidłowy rozwój mózgu i tkanek nerwowych dzięki zawartości kwasu alfa-linolenowego (ALA) wspiera prawidłowy rozwój wzroku dzięki podwyższonej zawartości DHA długołańcuchowego wielonienasyconego kwasu tłuszczowego (LCPUFA) z grupy omega 3* Bebilon JUNIOR z Pronutra+ zawiera opatentowaną, klinicznie przebadaną kompozycję prebiotyków (GOS/FOS), dzięki czemu wspiera korzystną mikroflorę jelitową zawiera witaminy A, C i D dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego w porcji (200 ml) zwiera kwas alfa-linolenowy (ALA) dla prawidłowego rozwoju mózgu i tkanek nerowych wspiera prawidłowy metabolizm energetyczny dzięki zawartości kwasu pantotenowego i ryboflawinie (witaminie B 2 ) zawiera witaminy A, C i D dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego zawiera opatentowaną, klinicznie przebadaną kompozycję prebiotyków (GOS/FOS), dzięki czemu wspiera korzystną mikroflorę jelitową * Udowodniono klinicznie, że DHA na poziomie 0,3% kwasów tłuszczowych wspomaga rozwój wzroku. Korzystne działanie występuje, gdy dziecko wraz z urozmaiconą dietą spożywa 100 mg DHA dziennie. 40 MLEKO MODYFIKOWANE 41

22 Opakowania Bebilon bezpieczeństwo i wygoda Mleka Bebilon są zamknięte w unikalnych opakowaniach, które zostały zaprojektowane specjalnie z myślą o Twojej wygodzie i zachowaniu jak najwyższych standardów higieny. Łyżeczka wewnątrz fabrycznie zamkniętego opakowania jest sterylna i gotowa do użycia od razu po pierwszym otwarciu. Po wewnętrznej stronie wieczka znajdziesz miejsce na łyżeczkę, abyś w łatwy sposób zawsze mogła ją odnaleźć i bezpiecznie przechowywać. Wygodna krawędź z boku opakowania pozwoli Ci zebrać nadmiar proszku z miarki,, abyś mogła dokładniej go odmierzać. W trosce o zdrowie Twojego dziecka: Dodatkowe foliowe zamknięcie pod plastikowym wieczkiem zapewnia pełną świeżość mleka. Plastikowy element do oderwania na zewnątrz takie opakowanie daje gwarancję, że Ty pierwsza zaglądasz do środka. Sterylizuj smoczki, butelki oraz inne akcesoria do karmienia. Przed każdym użyciem wygotuj je przez kilka minut albo użyj sterylizatora. Kiedy Twoje dziecko skończy 6 miesięcy, wystarczy, że butelki i smoczki będziesz starannie wyparzać. Przestrzegaj wskazówek dotyczących przygotowania mleka, podanych na opakowaniu. Dzięki temu zyskasz pewność, że Twoje dziecko otrzymuje odpowiednią ilość niezbędnych do rozwoju składników. Bebilon mleko na specjalne potrzeby Eksperci Bebilon stworzyli również specjalne formuły dla maluchów zagrożonych alergią pokarmową czy z dolegliwościami, takimi jak kolki i zaparcia. Mleko następne Bebilon HA 2 z Pronutra S : Mleko Bebilon HA 2 zostało opracowane dla niemowląt powyżej 6. miesiąca życia, jako kontynuacja karmienia mlekiem początkowym hipoalergicznym. zawiera zhydrolizowane białko oraz składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dzięki zawartości unikalnej, klinicznie przebadanej kompozycji oligosacharydów GOS/FOS wspiera korzystną mikroflorę jelitową może być stosowane jako uzupełnienie pokarmu naturalnego lub jako podstawowy składnik zróżnicowanej diety Jeśli w rodzinie występowała już alergia,, ryzyko jej wystąpienia u dziecka jest wyższe. Skorzystaj z kalkulatora alergii na W przypadku stwierdzonej alergii pokarmowej u dziecka skonsultuj się z lekarzem, by dobrać odpowiedni preparat mlekozastępczy, np. Bebilon Pepti DHA. Bebilon Comfort 2 z Pronutra S komfort dla brzuszka Twojego dziecka Mleko Bebilon Comfort 2 stworzyliśmy z myślą o dzieciach, których układ pokarmowy m.in. gorzej radzi sobie z trawieniem laktozy. Przeznaczone jest dla niemowląt po 6. miesiąca życia z tendencją do kolek i zaparć. dzięki procesowi hydrolizy białka oraz obniżonej zawartości laktozy jest lekkostrawny zawiera specjalnie dobraną kompozycję kwasów tłuszczowych oraz oligosacharydów GOS/FOS, które czynią stolce bardziej miękkimi ponadto oligosacharydy GOS/FOS wspierają korzystną mikroflorę 42 MLEKO MODYFIKOWANE 43