Cele terapii pedagogicznej:

Transkrypt

1 Terapia pedagogiczna, to inaczej reedukacja lub zajęcia korekcyjno - kompensacyjne dla dzieci i młodzieży z trudnościami w uczeniu się, spowodowanymi dysleksją, dysgrafią, dysortografią, dyskalkulią lub innymi czynnikami. Celem terapii pedagogicznej jest stymulowanie ogólnego rozwoju dzieci i młodzieży. Zadaniem terapii jest również łagodzenie zaburzeń emocjonalnych, będących efektem niepowodzeń szkolnych oraz utraconej wskutek tych niepowodzeń motywacji do nauki, a także obniżonej samooceny. Cele terapii pedagogicznej: podniesienie efektywności uczenia się, usprawnienie zdolności koncentracji uwagi, nauczenie się sposobów radzenia sobie ze stresem, wspomaganie rozwoju psychicznego budowanie wiary we własne siły, kształtowanie umiejętności współdziałania w grupie, rozwijanie samodzielności, eliminowanie przyczyn i przejawów zaburzeń. Warunki skuteczności terapii: 1. wczesne jej rozpoczęcie przez dzieci, u których dostrzegamy opóźnienia rozwoju funkcji niezbędnych do uczenia się (już w wieku przedszkolnym), 1 / 10

2 2. systematyczne uczestnictwo w zajęciach terapeutycznych przez okres co najmniej dwóch lat, 3. praca w domu zgodnie ze wskazówkami terapeuty. Terapia przeznaczona jest dla dzieci i młodzieży: z nieharmonijnym rozwojem psychomotorycznym, z trudnościami w czytaniu i pisaniu, ze zdiagnozowaną dysleksją, dysgrafią, dysortografią, dyskalkulią, z problemami z koncentracją uwagi, leworęcznych, ze skrzyżowaną lateralizacją, mniej sprawnych ruchowo, manualnie i grafomotorycznie, z niską odpornością na stres, nieśmiałych, nadwrażliwych, niesamodzielnych, z innymi problemami utrudniającymi efektywną naukę. Terapia pedagogiczna nie jest równoznaczna z nauczaniem i nie służy wyrównywaniu zaległości i braków w nauce. Nigdy nie jest za późno na udział w terapii i pracę związaną z pokonywaniem trudności w nauce i przyswajaniu wiedzy. 2 / 10

3 Zaburzenia analizy i syntezy wzrokowej Objawy: - trudności w różnicowaniu kształtów graficznych, zapamiętywaniu i odwzorowywaniu z modelu lub z pamięci, - trudności w rozpoznawaniu znaków i przedmiotów zbliżonych wielkością, kształtem, - mylenie liter: a-o, m-n, l-f- ł, e-c, - mylenie liter o zbliżonym kształcie a różnym położeniu w stosunku do osi pionowej, np. p-g, d-blub osi poziomej, np. u-n, b-p, d-g, - odwracanie kolejności liter w wyrazach, np. pan - nap, - opuszczanie drobnych elementów graficznych liter, np. kropki nad i, ogonka przy ą, ę, - zapisywanie liter wybiegając poza linie, pismo nierówne, rozchwiane, - robienie za dużych lub za małych odstępów między literami. Jak pomóc dziecku? Zestaw ćwiczeń: - ćwiczenia na materiale geometrycznym (figury geometryczne, mozaika geometryczna, tangram), - dowolne manipulowanie figurami geometrycznymi, - różnicowanie figur geometrycznych pod względem kształtu, barwy, grubości, wielkości. Wyszukiwanie figur jednakowych i podobnych. Układanie figur we wzory dowolne i według podanego wzoru, - ćwiczenia przy pomocy stempli z figurami geometrycznymi, klocków - budowanie całości z części, - ćwiczenia na materiale obrazkowym - układanki obrazkowe, loteryjki i domina, układanie w całość pociętych obrazków, pocztówek; rozpoznawanie i nazywanie przedmiotów na obrazkach; podział przedmiotów na grupy, np. rośliny, zwierzęta, owoce, warzywa, meble, przybory szkolne (rozwijanie myślenia logicznego, np. mak - do czego należy? do roślin, do kwiatów, do czego nie należy?), - ćwiczenia spostrzegania i zapamiętywania. Pokazujemy dziecku obrazek lub przedmiot na kilka sekund i zakrywamy. Pytamy: co było na obrazku? Jakiego koloru były przedmioty? Ile 3 / 10

4 było przedmiotów? Opisz, który był największy, najmniejszy itp. Ćwiczenie dodatkowo doskonali myślenie, wyobraźnię, uwagę i mowę. - historyjki obrazkowe - porządkowanie obrazków, zgadywanie i opowiadania, co będzie dalej, opowiadanie zdarzeń, - kalkowanie obrazków przez kalkę techniczną, - ćwiczenia na materiale literowym, sylabowym, wyrazowym i zdaniowym: rozpoznawanie kształtu liter, wyszukiwanie takich samych liter, dopasowanie litery do obrazka i odwrotnie, tworzenie i czytanie sylab otwartych typu: pa, ba, da, tworzenie z nich wyrazów, - dobieranie podpisów do obrazków i czytanie ich, - układanie i przekształcanie wyrazów z liter alfabetu ruchomego, - uzupełnianie brakujących części wyrazów, - rozwiązywanie rebusów, krzyżówek i zagadek w gazetkach dziecięcych np. Świerszczyk, - wyszukiwanie i zaznaczanie w czasopismach dziecięcych liter na zasadzie: dźwięcznabezdźwięczna k-g, d-t, lub podobne graficznie: a-c, u-n, w-m, d-b, p-g, m-n, l-t-ł, e-c, s-z. Uwaga! Podczas czytania przyzwyczajamy dziecko do ujmowania wyrazu jako pewnej całości. Głoskowanie i sylabizowanie staramy się przezwyciężać poprzez przeciąganie samogłosek przy czytaniu. Rodzic czyta wyraźnie i głośno - dziecko słucha i patrzy, co czytamy. Innym sposobem jest czytanie w duecie. Aby tekst był zrozumiały dla dziecka zachęcamy go do opowiedzenia przeczytanej treści - pomagamy przy opowiadania zadając pytania, dopowiadając. Zaburzenia analizy i syntezy słuchowej Objawy: - trudności w rozumieniu bardziej skomplikowanych poleceń słownych, - trudności w zapamiętaniu, powtórzeniu trudnych wyrazów i dłuższych zdań, 4 / 10

5 - trudności w dokonywaniu syntezy wyrazu, - trudności w pisaniu ze słuchu dłuższych wyrazów, - trudności w czytaniu całych wyrazów - często mały zasób słów, agramatyzmy, tylko proste zdania w opowiadaniu, - zniekształcanie wyrazów w dyktandzie, - trudności w pisowni wyrazów zmiękczonych, - kłopoty z różnicowaniem j-i, - trudności w odróżnianiu samogłosek nosowych od on, om, - łączenie przyimka z rzeczownikiem, np. w klasie, - opuszczanie wyrazów, końcówek wyrazów, - zamiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne- b-p, d-t, - zamiana syczących na szumiące lub ciszące, np. s- sz, ś, - trudności w nauce języków obcych, - trudności w nauce wierszy, tabliczki mnożenia, zapamiętywaniu ciągów słownych (łatwiej się uczą mając tekst przed oczami). Jak pomóc dziecku? Ćwiczenia usprawniające: - wysłuchiwanie i wymawianie głosek na początku wyrazu (nagłos), - wysłuchiwanie i wymawianie głosek na końcu wyrazu (wygłos), - wysłuchiwanie i wymawianie w środku wyrazu (śródgłos), - zabawy w słowa: wymyślanie wyrazów na określoną głoskę, szukanie do nich rymu - gra państwa-miasta wyszukiwanie i zapisywanie wyrazów na określona głoskę w odpowiednich kategoriach np. imię, rzecz, roślina, zwierzę, - zabawy i gry rytmiczne - wystukiwanie rytmu, odgadywanie jaka to melodia na podstawie wysłuchanego rytmu, próby komponowania melodii do zdań, - bogacenie słownika biernego i czynnego poprzez opowiadania, opisy, rozmowy - nauka wierszy na pamięć, nauka fragmentów prozy, - zapamiętywanie ciągów literowych (alfabet) lub określonych nazw np. miesięcy w połączeniu z rytmem lub melodia, - ćwiczenia graficzno-ortograficzne - rodzic wymawia słowo, dziecko dokonuje analizy głoskowej, omawiamy z dzieckiem trudności, a następnie dziecko zapisuje wyraz. 5 / 10

6 Opóźnienia rozwoju ruchowego Objawy: - na początku niechęć do czynności i zabaw ruchowych, - nadmierna męczliwość, - nadmierne bądź za małe napięcie mięśniowe (mała precyzja ruchów), kurczowe trzymanie ołówka, silne przyciskanie, częste współruchy (języka, dłoni), - zaburzona szybkość ruchów, np. dłoni, palców, trudności w majsterkowaniu, wycinaniu, szyciu, zapinaniu guzików, zawiązywaniu sznurówek, - niewłaściwa koordynacja wzrokowo-ruchowa, trudności w rysowaniu, pisaniu (brzydkie pismo, brak połączeń między literami, zmiana wielkości i kąta nachylenia pisma, wolne tempo pisania, niestaranne zeszyty, kleksy, pogięte kartki, liczne skreślenia i poprawki), - trudności przyspieszenia czytania na skutek powolnych ruchów gałek ocznych. Jak pomóc dziecku? Ćwiczenia: a) usprawniające całe ciało - gimnastyka, pływanie, uprawianie sportu, - zachęcanie do udziału w grach i zabawach ruchowych - jazda na rowerze, skoki przez skakankę itp., - pilnowanie, by dziecko nie spędzało więcej niż 2 godziny w ciągu dnia przed telewizorem i komputerem, - wykorzystywanie zabaw ruchowych do utrwalania schematu ciała i orientacji przestrzennej: lewa - prawa, góra - dół, w prawo - w lewo. b) usprawniające manualnie 6 / 10

7 - ćwiczenia ogólne usprawniające ruchy rąk z wykorzystaniem jak największej liczby technik plastycznych, - ćwiczenia graficzne ukierunkowane na doskonalenie pisma, - ćwiczenia i zabawy zwalniające napięcie stawowo-mięśniowe: * płynne ruchy ramion (naśladowanie lotu ptaków, marsz w wysokiej trawie, drzewa na wietrze), * zabawy zręcznościowe (rzuty do celu, popychanie piłek lekarskich, rzucanie piłki w parach, ćwiczenia na równoważni, zabawy stolikowe jak pchełki, bierki, bilard stołowy), * zabawy na orientację w przestrzeni i lateralizację. Ćwiczenia manualne obejmują: - ćwiczenia ruchliwości palców i sprawności czubków palców, - lepienie z gliny, plasteliny, - gra na instrumentach, wyszywanie, haftowanie, pisanie na klawiaturze komputerowej lub maszynie, wycinanki, wydzieranki, nawlekanie korali, - malowanie palcami na dużym formacie - ugniatanie kul jedną ręką (z bibuły, gazety) - kalkowanie wzorów, - swobodne projektowanie ozdobnych szlaczków malowanych grubym pędzlem na dużej powierzchni - wypełnianie kolorowanek oraz wzorów wykonanych stemplami, - wycinanie różnych wzorów wcześniej malowanych - wydzieranie z papieru różnych postaci, - zamalowywanie dużych płaszczyzn. Zaburzenia orientacji przestrzennej Objawy: 7 / 10

8 - słabe rozumienie określeń słownych, dotyczących stosunków przestrzennych, przyimki (w, za, nad, pod, obok, przed ), - rysunki o niskim poziomie graficznym, mała ilość szczegółów, złe rozplanowanie przedmiotów, - niewłaściwe rozplanowanie wyrazów w stosunku do strony zeszytu, nie mieszczenie się w liniach zeszytu, częste wybieranie złych linijek - mylenie kierunku zapisu (pismo lustrzane) - mylenie liter o podobnym położeniu w stosunku do osi poziomej i pionowej p-g, d-b, u-n, g-b, dotyczy to także czytania i pisania. - trudności w opanowaniu pojęć dotyczących rozróżniania stron świata, pór roku, miesięcy, pór dnia, dni tygodnia - trudności w nauce geometrii Jak pomóc dziecku? Ćwiczenia usprawniające: - określanie położenia poszczególnych przedmiotów w przestrzeni, na obrazku, - rysowanie przedmiotów w odpowiednim położeniu: * dorysuj pod oknem ławkę * obok drzewa dorysuj chmurkę itd. - udzielanie słownej odpowiedzi na pytania dotyczące otaczającej rzeczywistości lub sytuacji przedstawionej na rysunku: * Obok czego stoi krzesło? * W którym roku narysowano słońce? * Co jest w prawym dolnym rogu? - Kolorowanie obrazka według instrukcji, np.: * pola oznaczone kółkiem zamaluj na czerwono, * pola z wynikiem 25 pokoloruj na niebiesko. - Utrwalanie rozróżniania stron ciała: * pokaż prawą rękę, lewą nogę, prawe ucho, * podnieś lewą nogę, schowaj piłkę do lewej kieszeni * narysuj kreskę po prawej stronie kartki itp. - śledzenie wzrokiem przedmiotów poruszanych przez rodzica - śledzenie linii na obrazku tzw. plątaninki - układanie konstrukcji z klocków np. lego - kreślenie kształtów graficznych w powietrzu - rysowanie z zachowaniem kierunku od prawej do lewej szlaczków i kształtów literopodobnych. 8 / 10

9 Proponowana literatura: E. Chmielewska Zabawy logopedyczne i nie tylko - poradnik dla nauczycieli i rodziców Wy dawnictwo Mac 1996 : Zeszyt 1 Ćwiczenia służące doskonaleniu wymowy Zeszyt 2 Ćwiczenia służące doskonaleniu percepcji wzrokowej Zeszyt 3 Ćwiczenia służące doskonaleniu percepcji słuchowej Zeszyt 4 Ćwiczenia służące kształtowaniu orientacji przestrzennej Zeszyt 5 Ćwiczenia służące doskonaleniu rozwoju ruchowego Zeszyt 6 ćwiczenia służące kształtowaniu rozwoju emocjonalnego M.Bogdanowicz Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące do nauki pisania wg Tymichowej dla klas 0-3 H. Tymichowa Ćwiczenia rozwijające sprawność ruchową ręki M. Barańska Ćwiczenia korekcyjno-kompensacyjne dla dzieci 6-9 letnich R.Z. Rutkowska Zestaw ćwiczeń do zajęć korekcyjno-kompensacyjnych dla dzieci w wieku lat M. Bogdanowicz Trudne litery b, d, g, p Tońska Szyfelnbein Chodzą słuchy, czyli ćwiczenia usprawniające percepcję słuchową dla uczniów klas IV VI szkoły podstawowej oraz uczniów gimnazjum E. Szymankiewicz Dyslektyczne ucho Zbiór ćwiczeń stymulujących rozwój percepcji słuchowej nie tylko dla uczniów z dysleksją A. Małasiewicz Ćwiczenia dla uczniów młodszych klas szkoły podstawowej z zaburzoną percepcją wzrokową A.Małasiewicz Trenuj wzrok ćwiczenia dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej, gimnazjalistów i licealistów z zaburzoną percepcją M. Frostig, D. Horne Wzory i obrazki. Program rozwijający percepcję wzrokową Z. Handzel Dyktanda graficzne A.Jaglarz Ćwiczę koncentrację A.Jurek Skoncentruj się zestaw ćwiczeń dla uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych M. Koc Zabawy w edukacji elementarnej zabaw z wykorzystaniem prostych 9 / 10

10 przedmiotów opracowała: mgr Anita Kafel - pedagog, terapeuta pedagogiczny 10 / 10