Tworzenie stron internetowych z wykorzystaniem Joomla 2.5. mgr inż. Piotr Kowalski 31 maja 2012

Transkrypt

1 Tworzenie stron internetowych z wykorzystaniem Joomla 2.5 mgr inż. Piotr Kowalski 31 maja

2 Streszczenie Celem niniejszego kursu jest wprowadzenie do szybkiego tworzenia stron internetowych z zarządzaną treścią z wykorzystaniem platformy Joomla 2.5 1

3 Spis treści 1 Lekcja 1: Instalacja lokalna środowiska Joomla Instalacja serwera WAMP Zaawansowane: Uruchamianie WAMP przy starcie systemu Udostępnienie portu TCP/IP w win Dołączenie folderu z mysql do zmiennej środowikowej PATH Udostępnianie MySQL oraz dostęp do niego przez phpmyadmin Problem! - phpmyadmin się nie otwiera Tworzenie użytkownika w bazie danych Instalacja Joomla! 2.5 na WAMP Lekcja 2 : Zróbmy sobie bloga! Ile Joomla może wziąć na klatę! Instalacja języka Tworzymy blog i pierwszy wpis Dodanie blogu do menu Lekcja 3 : Instalacja i używanie szablonów Czemu Szablony są istotne Lekcja 4 : Instalacja i używanie modułów Menu to moduły - prawa czy fałsz Ukrywanie modułów na podstronach Lekcja 5 : Instalacja i używanie pluginów 27 6 Lekcja 6 : Instalacja i używanie komponentów 30 7 Lekcja 7: Użytkownicy, grupy-role, poziomy dostępu Widoczności Publikowanie strony w internecie Wysyłanie plików na serwer Przyśpieszone wysyłanie plików z wykorzystaniem SSH Wysłanie danych z bazy na serwer Poprawianie pliku configuration.php Uprawnienia Zmiana praw przez putty Zmiana praw przez Filezilla A Udostępnianie plików 38 B Otrzymanie konta dla strony internetowej studentów PŁ FTIMS 38 B.1 Uzyskanie bazy danych dla konta stud

4 C Eksport i import danych joomli z bazy 39 C.1 Eksport import bazy danych z linii komend C.2 Eksport import za pomocą phpmyadmin Lista wersji Wersja 0.1 Wprowadzona pierwsza lekcja Wersja 0.2 Wprowadzona druga lekcja Wersja 0.3 Wprowadzona trzecie, czwarta oraz piąta lekcja Wersja 0.4 Wprowadzona lekcja szósta, siódma oraz część appendixów. Zakończenie kursu CMS. Pozostały poprawki do zrobienia oraz zrzuty ekranów, uzupełnienia i literówki. 3

5 1 Lekcja 1: Instalacja lokalna środowiska Joomla Poniższy kurs będzie prowadzony w sposób treściwy i może potem rozszerzony co nie co. Co jest potrzebne do posiadania strony internetowej z wykorzystaniem CMS 1. Serwer udostępniający stronę z obsługą php 2. Baza danych MySQL służąca do przechowywania treści oraz konfiguracji 3. Narzędzia do pracy zdalnej poprzez sieć Zanim jednak rzucilibyśmy się na poszukiwania dostawcy tychże usług i aplikacji, zastanówmy się chwilkę. Ile razy szukając w internecie trafiliśmy na stronę z napisanem Ta strona jest w budowie, proszę z niej jeszcze nie korzystać?. Skoro na takie strony się nie trafia, a jednak utworzenie strony potrafi zając jakiś sporawy okres czasu, to oznacza to że strony powstają w początkowej fazie na jakiś lokalnych komputerach i dopiero potem są udostępniane w internecie. W trakcie pierwszej lekcji chcemy zainstalować naszą Joomlę na naszych własnych komputerach o uczyć się co tak naprawdę możemy z nią zrobić. Dopiero ostatnia z naszych lekcji będzie poświęcona wysłaniu jej do internetu celem pokazania całemu światu. Co będzie nam potrzebne do przeprowadzenia czegoś takiego? Potrzebujemy serwera oraz bazy danych MySQL, więc oczywistym wyborem jest serwer tzw. WAMP 1. W tej lekcji używamy dokładnie najnowszej na ten moment wersji 2.2. Przejdźmy zatem do jego instalacji. Całość można będzie pobrać z mojej strony Joomla/Joomla_pack.zip można też szukać we fragmentach do pobrania na internecie. 1.1 Instalacja serwera WAMP2.2 Instalacja rozpoczyna się po kliknięciu w plik.exe. Wybieramy domyślny folder do instalacji naszej aplikacji. Wybór utworzenia okienek na pulpicie czy pasku jest do decyzji użytkownika. Nie są one do niczego wymagane. Po kliknięciu przycisku instalacji rozpakowywane są pliki serwera. Zostanie na sam koniec wyświetlona propozycja użycia domyślnej przeglądarki internetowej w pracy z WAMP. Jest to opcja sugerowana w zaznaczaniu, czyli zgadzamy się na to. Po chwili pojawiają się ostrzeżenia zapory Windows oraz oprogramowania antywirusowego odnośnie niebezpiecznych funkcji programu. Chodzi tu o otwarcie portów TCP (portu 80) do pracy w sieci. Bez tej zgody, nie będzie działać. Akceptujemy zatem i zezwalamy na dostęp. W dalszej części konfiguracja serwera trwa. Otrzymujemy pytanie o serwer mailowy 2. Pozostawmy to domyślnym, jak na pierwszy raz używania WAMPa. Na koniec pojawia się pytanie dotyczące uruchomienia programu WAMP po zakończeniu instalacji. Bez obaw możemy kliknąć, że tak uruchamiamy. Pojawia się kolorowa ikona na pasku zadań 1 Windows-Apache-MySQL-Php 2 dokładniej o serwer nadawczy maili czyli SMTP 4

6 Rysunek 1: Początek instalacji WAMP 2.2 Rysunek 2: Domyślna ścieżka instalacji WAMP 5

7 Rysunek 3: Ikona serwera WAMP na pasku zadań w prawym dolnym rogu. Gdy jest czerwona - serwer jest w trakcie ładowania, gdy żółta serwer jest w trakcie udostępniania zasobów, gdy zielona - wszystko działa. Jeśli instalacja powiodła się to wklejeniu w przeglądarce linku localhost/index.php?phpinfo=1 powinna się pojawić tabela informacji zarówno o naszym komputerze co i o wersji WAMPa której użyliśmy. Serwer zatrzymuje się klikając PPM na oknie WAMP w pasku zadań i wybierając exit Zaawansowane: Uruchamianie WAMP przy starcie systemu Aby wymusić uruchamianie serwera przy starcie systemu robimy następujące rzeczy. Klikamy w pasek menu start i w miejscu wyszukiwania wpisujemy services Uruchamiamy odszukany program 3. Wyświetlone zostają wszystkie programy startujące z systemem operacyjnym. Pod literką w odszukujemy dwa z nich wampapache oraz wampmysqld. Dla każdego z nich robimy następującą rzecz. Klikamy PPM na niego i wybieramy właściwości. Następnie zmieniamy tryb uruchomienia z ręcznego na automatyczny. Stanowczo odradzane jest nieprzemyślane zmienianie tych ustawień dla nieznanych programów. Może spowodować to poważne problemy z działaniem systemu operacyjnego Udostępnienie portu TCP/IP w win7 Aby udostępnić dostęp do jakiegoś programu w Win7 czy Vista należy zrobić następującą rzecz. 1. Klikamy wyszukaj za programem zapora i wybieramy opcje zezwalaj programowi na dostęp przez zapora systemu windows 2. Wybieramy zmień ustawienia 3. Następnie zezwalaj na dostęp innego programu 4. Wybieramy przeglądaj 3 Z reguły ma ikonę w kształcie trybika 6

8 5. Wskazujemy ścieżkę do pliku mysqld.exe znajdującego się domyślnie C:\wamp\bin\mysql\mysql5.5.20\bin 6. Warto również w tym miejscu dorzucić ten folder do zmiennej środowiskowej PATH systemu, co ułatwi pracę z MySQL (patrz sekcja 1.1.3). 7. Wystarczy teraz sprawdzić czy możemy się połączyć z naszą bazą danych pisząc w linii komend mysql -h localhost -u nazwa_uzytkownika nazwa_schematu_bazy_danych -p Podmieniając z miejsce localhost swój adres ip, jesteśmy w stanie sprawdzić czy nasza baza danych jest widziana w sieci lokalnej Dołączenie folderu z mysql do zmiennej środowikowej PATH Chcemy dołączyć folder C:\wamp\bin\mysql\mysql5.5.20\bin do zmiennej środowiskowej PATH. Pozwoli nam to za pomocą aplikacji linii komend (cmd) uzyskiwać dostęp do bazy bez konieczności wywoływania pełnych ścieżek. 1. Klikamy PPM na ikonę Mój komputer i przechodzimy do właściwości. Wyświetli się okno 4 2. W zaawansowanych ustawieniach systemu odszukać przycisk zmiennych środowiskowych, jak na obrazie 5 3. W końcu należy odszukać zmienną PATH i kliknąć jej edycję. UWAGA. Nie należy niczego wykasowywać z tej zmiennej. Usunięcie jej zawartości może spowodować uszkodzenie systemu operacyjnego. Należy na końcu wartości tej zmiennej postawić znak ; oraz wkleić ścieżkę do katalogu C:\wamp\bin\mysql\mysql5.5.20\bin 4. Po zapisaniu i zamknięciu, w nowo otwartym oknie linii komend program mysql powinien być dostępny Udostępnianie Możliwe jest aby również i inni w sieci lokalnej podglądali twoją stronę. Jednak aby, twój serwer był widoczny dla innych należy kliknąć LPM na ikonie w pasku zadań i wybrać opcję Put Online. Inne osoby muszą w miejsce localhost wpisywać podany przez Ciebie numer ip np. zostanie zmieniony w 7

9 Rysunek 4: Zaawansowane ustawienia systemu w Win7 Rysunek 5: Zmienne środowiskowe systemu w Win7 Rysunek 6: Zmienne środowiskowe systemu w Win7 8

10 1.2 MySQL oraz dostęp do niego przez phpmyadmin Na razie baza danych MySQL zainstalowana razem z WAMP nie została podejrzana. Aby tego dokonać należy kliknąć LPM na ikonę WAMPa w pasku zadań i wybrać phpmyadmin. Otworzy to przeglądarkę z narzędziem 4 do edycji bazy danych. Domyślnie po lewej stronie znajdują się grupy tabel danych, nazywane schematami. Świeża baza danych posiada ich 4: information schema performance schema mysql test Problem! - phpmyadmin się nie otwiera Często przy instalacji serwera WAMP (w zależności od konfiguracji komputera na którym to robimy) pojawia się problem w którym pomimo iż serwer wamp działa to nie działa strona phpmyadmin. Dostęp do tej strony jest skonfigurawany zewnętrznie w pliku C\\wamp\alias\phpmyadmin.conf. Przy takim problemie najlepiej zamienić w zawartości tego pliku z <Directory "c:/wamp/apps/phpmyadmin /"> Options Indexes FollowSymLinks MultiViews AllowOverride all Order Deny,Allow Deny from all Allow from </Directory> na <Directory "c:/wamp/apps/phpmyadmin /"> Options Indexes FollowSymLinks MultiViews AllowOverride all Order Allow Allow from all </Directory> Tworzenie użytkownika w bazie danych Bazy te nie powinny być stosowane w żadnej z umieszczonych usług. Są to tablice przechowujące dane odnośnie działania bazy danych. Aby utworzyć własny schemat i użytkownika należy: 1. Kliknąć uprawnienia 4 Napisanym w php 9

11 2. Wybrać dodanie nowego użytkownika 3. W miejscu host zostawiamy opcję localhost 4. Podajemy dwukrotnie hasło dla użytkownika 5. oraz zaznaczamy opcję Utwórz bazę danych z taką samą nazwą i przyznaj wszystkie uprawnienia 6. Klikamy utwórz użytkownika Po kliknięciu odśwież nowy schemat pojawi się po lewej stronie. To on zostanie użyty do pracy z Joomla!. Po tym momencie możemy przystąpić do faktycznej instalacji Joomla!. 1.3 Instalacja Joomla! 2.5 na WAMP 2.2 Aby zainstalować Joomla! należy rozpakować paczkę zip. Następnie zawartość tej paczki musi być przeniesiona do podkatalogu w katalogu www. Aby wejść do niego wystarczy LPM kliknąc na ikonę WAMP i wybrać www-directory. Następnie przenieść cały pakiet do jakiegoś folderu 5, np do folderu joomla. Po wpisaniu w przeglądarce lub rozpocznie swoje działanie skrypt konfiguracyjny. Rozpocznie się proces przejścia przez kolejne okna konfiguracji 1. Wybór języka dla instalatora. Wybieramy język polski o ile nie preferujemy innego. Wybór języka tutaj ma znaczenie jedynie dla procesu instalacji. 2. Sprawdzenie dostępnych aplikacji dla Joomla!, baz danych, zapisywalności do plików, wersji php itp. Brak odpowiednich aplikacji może nie dopuścić na tym etapie do dalszej fazy instalacji 3. Akceptacja licencji wolnego oprogramowania - można spokojnie ja zaakceptować. Jest to najczęściej używana licencja oprogramowania, która zapewnia wolny dostęp do użytkownika prywatnego i komercyjnego, modyfikowania źródeł, wymagająca jedynie zachowanie prawa autorskiego i nie dająca żadnych gwarancji poprawnego działania. 4. Konfiguracja dostępu do bazy danych Na ty etapie musimy się upewnić czy nasza baza danych jest faktycznie widoczna dla programu joomli. System Windows z łatwością pozwala nam sprawić aby serwer Wamp był widoczny, ale z bazą danych potrafi być już różnie. Jeśli nie działa nam ten fragment, czyli otrzymujemy błędy dostępu do bazy danych, warto spróbować wyłączyć zaporę systemu Windows. Jest to jednak rozwiązanie tymczasowe i należy się zatem zainteresować udostępnieniem portu TCP/IP. W odpowiednich polach ląduje konfiguracja naszego użytkownika oraz schematu bazy danych jaki dla niego utworzyliśmy. 5 Jego nazwa powinna być prosta i nie zawierać nieliterowych symboli, z przyczyny prostoty 10

12 Rysunek 7: Instalacja: 1 - Wybór języka Rysunek 8: Instalacja: 2 - Weryfikacja aplikacji 11

13 Rysunek 9: Instalacja: 4 - Konfiguracja bazy danych Jeśli wszystko wykonało się poprawnie to otwierając phpmyadmin otrzymamy w tym schemacie mnóstwo tablic Joomli (jak na obrazie 10). Wszystkie te tabela będą zaczynać się od przedrostka który podaliśmy w oknie konfiguracyjnym Konfiguracja FTP - przyjmujemy domyślnie - dotyczy jedynie sytuacji gdy pracujemy na zdalnych serwerach gdzie dostęp odbywa się przez usługę ftp 6. Konfiguracja Strony - tu podajemy nazwę naszej strony, hasło dostępu do administratora. Odradzam ładowanie danych. Lepiej uczyć się od zera niż od bałaganu 7. Usunięcie katalogu installation - być może konieczne będzie usunięcie tego katalogu ręcznie. Brak usunięcia tego katalogu może spowodować utratę kontroli nad stroną na rzecz innej osoby. Po wykonaniu powyższych kroków pod adresem lub ukaże się nam działająca strona, co tym samym kończy lekcję 1. 2 Lekcja 2 : Zróbmy sobie bloga! Lekcja 2 ma za zadanie wprowadzić pierwszą najprostszą funkcjonalność. Przy okazji przeskoczymy nad kilkoma rzeczami, które dadzą nam pogląd na to czym jest joomla 12

14 Rysunek 10: Instalacja: 4 - Stan bazy danych po instalacji zasobów w bazie Rysunek 11: Instalacja: 6 - Konfiguracja danych strony 13

15 2.1 Ile Joomla może wziąć na klatę! Pierwsze pytanie które pojawia się, to jak coś w Joomli zmienić? Służy do tego tzw. tylna furtka. Dostępna jest ona poprzez dopisanie do adresu strony /administrator. Do logowania należy podać użytkownika i hasło podane przy instalacji. W oknie tylnej furtki znajduje się 7 głównych opcji Site User Menus Content Component Extension Help Na początek najważniejszym dla nas będzie opcja, która jest zapewniła Joomli sukces w skali ogólnoświatowej, czyli rozszerzenia - extension. Joomla oferuje 5 różne metod rozszerzania Moduły (modules) Komponenty (components) Wtyczki (plugin) Szablony (templates) Języki (languages) 2.2 Instalacja języka Każdy z nich posiada swoją specyfikę, którą poznamy z biegiem czasu. Najprostszym w użyciu są języki. Pierwszą rzeczą jaką zrobimy będzie zainstalowanie i ustawienie jako domyślnego języka polskiego w Joomli. Pliki te podobnie jak wszystkie rozszerzenia dla joomli składowane są jako archiwa zip. Aby zainstalować język polski w joomli należy z menu rozszerzenia/extension pierwszą opcję czyli zarządzanie wtyczkami 12. Upewniamy się, że wybrane jest okienko install. Klikamy przeglądaj i wybieramy archiwum z językiem. Joomla automatycznie rozpoznaje jaki typ rozszerzenia jest instalowany!! Po chwili jesteśmy poinformowani, że język został zainstalowany. Ponownie wybieramy rozszerzenia i dalej języki 13. W dwóch zakładkach: strona i administracja zmieniamy domyślny język na polski (pojawi się gwiazdka przy domyślnym języku, gwiazdka we wszystkich menu oznaczać będzie wartość domyślną). 14

16 Rysunek 12: Instalacja języka 1 Rysunek 13: Instalacja języka 2 15

17 Rysunek 14: Dodanie artykułu 2.3 Tworzymy blog i pierwszy wpis Mając już język polski, możemy przejść do utworzenia blogu. Aby zrozumieć jak to działa należy zrozumieć jak Joomla patrzy na tzw. zawartość strony. Tu bowiem występuje bardzo prosta hierarchia. Artykuł - Podstawowy nośnik zawartości. Zawiera to co użytkownik chce pokazać na stronie. Kategoria - To grupy artykułów oraz innych kategorii (nowość w porównaniu do joomli 2.0, gdzie hierarchia realizowana była przez sekcje). Kategoria z założenia grupuje artykuły w danej tematyce. Najlepiej zrozumieć to na przykładzie. Na stronie umieszczamy artykuł dotyczący naszego ulubionego klubu piłki nożnej. Artykułowi można przypisać kategorię. Może to być np. Kategoria : sport, piłka nożna, nazwa naszego klubu. Naturalnie artykuły z piłki nożnej są artykułami o sporcie. Kategoria sport powinna więc zawierać w sobie kategorie piłka nożna. Z kolei nazwa naszego klubu jest kategorią o piłce nożnej i powinno być podkategorią właśnie tam. Przypisując odpowiedniej podkategorie i artykuł do nazwa naszego klubu, sprawi iż będzie on wyświetlany w przypisanej mu kategorii. Aby stworzyć kategorie wybieramy artykuły/content oraz dodaj kategorię 15. Mając już potrzebne kategorie możemy, przystąpić do stworzenia artykułu. Podobnie możemy to wykonać z panelu administratora wybierając artykuły/content- dodaj artykuł 14. Po nadaniu tytułu i treści zaznaczamy jeszcze dwie rzeczy. Jedna to kategoria do której przypisujemy artykuł, a druga to opcja wyróżnienie/feature. Zaznaczenie tej opcji na TAK spowoduje wyświetlenie strony na stronie głównej. 16

18 Rysunek 15: Dodanie kategorii Dodatkowe opcje pozwalają na zmianę czasu publikacji i wielu innych rzeczy. Część opcji dotyczy tajemniczego poziomu dostępu. Na razie niech pozostanie on u nas wszędzie publiczny. 2.4 Dodanie blogu do menu Jak teraz dołączyć do głównego menu link w którym wyświetlone zostaną artykuły naszego bloga. Przechodzimy do opcji menu i klikamy menu z gwiazdką (jest to menu główne) 16. Wyświetli się jego zawartość. Najpierw utwórzmy skrót do panelu administracyjnego na stronie. Realizujemy to poprzez wybranie zewnętrznego linka i podanie /administrator jako ścieżki do linku 17. Następnie dodajemy nowy element w postaci o nazwie blog i wybieramy typ blog przegląd artykułów. Następnie po prawej stronie wybieramy odpowiednią kategorię. Po zapisaniu zmian na naszej stronie pojawi się odpowiedni wpis w menu 18. Tak oto nasza strona zaczęła działać. 3 Lekcja 3 : Instalacja i używanie szablonów Zadaniem które zawsze zajmuje twórcy strony najwięcej czasu jest stworzenie szablonu wyświetlania strony. Zajmuje to z reguły ponad 60 procent czasu poświęconego na tworzenie zwykłej strony w języku HTML. To co uczyniło Joomlę! niezwykle popularnym to możliwość importowania gotowych szablonów. Wystarczy w wyszukiwarce wpisać joomla free templates by otrzymać dostęp do ponad darmowych szablonów wyglądu strony. Instalacja szablonów jest niezwykle prosta. Wystarczy wybrać paczkę z szablonem z menu instalatora jak 17

19 Rysunek 16: Dostęp do menu głównego Rysunek 17: Utworzenie przycisku do panelu administracji 18

20 Rysunek 18: Utworzenie przycisku do przeglądania blogu to jest zrobione na zrzutach ekranu 19, 20 oraz 21. Po wszystkim należy jedynie w menu szablonów ustawić nowy domyślny szablon jak na 22 by cieszyć nowym wystrojem strony Czemu Szablony są istotne Wybór odpowiedniego szablonu w Joomli jest jednym z pierwszych zadań jakie stoją przed twórcą strony. Należy to zrobić w pierwszej kolejności gdyż szablony w sobie posiadają wiele definicji, które pozwalają np. na umieszczanie elementów na stronie. Z reguły jest tak, że zmiana szablonu z jednego na drugi powoduje pewne problemy. Zatem sugeruje się by zmiana szablonu była czymś rzadkim, a nie codziennym manewrem. 4 Lekcja 4 : Instalacja i używanie modułów Drugą ważną częścią joomli są moduły. Pod modułami kryje się wiele ciekawych aplikacji, które umożliwiają utworzenie na stronie niesamowitej liczby interaktywnych aplikacji. Czym są moduły zatem? Moduły są to mini aplikacje które mają za zadanie wyświetlać na stronie różne rzeczy. Dość że powiem, że modułem są Wyświetlanie artykułu Formularz logowania Przycisk wyszukiwania Przegląd blogowy kategorii czy nawet 19

21 Rysunek 19: Instalacja szablonu krok 1 Rysunek 20: Instalacja szablonu krok 2 20

22 Rysunek 21: Instalacja szablonu krok 3 Rysunek 22: Zmiana domyślnego szablonu 21

23 Rysunek 23: Wygląd zmienionego szablonu Menu Największą joomlową skarbnicą modułów i innych dodatków jest strona Przykładowy moduł do prezentacji pokazu slajdów to dj-imageslider i postaramy się teraz go zainstalować. Najpierw musimy odszukać naszą paczkę i pobrać ją na dysk. Następnie postępujemy zgodnie z zrzutami obrazu 24 oraz 25 czyli przeprowadzamy zwyczajną instalację. Jak można zobaczyć klikając w menu modułów domyślnie utworzył się pojedynczy jego egzemplarz 26. Można go uruchomić, ale jako że nie takiej potrzeby to spokojnie możemy go usunąć i przejść do utworzenia takiego od zera. Wybieramy przycisk utwórz nowy i dalej 27 musimy wybrać rodzaj modułu, którego chcemy użyć. Wybieramy świeżo zainstalowany moduł i przechodzimy do okna 28. Tu pojawia się pełna konfiguracja modułu. Najważniejszym polem dla nas jest pozycja. To jest miejsce, gdzie wyświetlony zostanie nowy moduł. I tu po raz pierwszy pojawia się istotność szablonów. Każdy szablon bowiem, może wg własnego widzimisię nazywać swoje pola do wyświetlania. Zatem zmiana szablonu potrafi spowodować niezły bałagan w wyświetlaniu komponentów. Joomla 2.5 pozwala na szczęście sortować tylko po interesującym nas szablonie 29. Wybierzmy dla naszego modułu pozycję 7 (zrzut 30) i przejdźmy do obejrzenia rezultatu 32. Skąd strona wie jakie rysunki ma wyświetlać? Jak ponownie przyjrzymy się 28 to zobaczymy, że po prawej stronie znajduje się ścieżka do katalogu z którego są one odczytywane. Dogrywanie obrazków odbywa się poprzez opcję media (zrzut 31). 22

24 Rysunek 24: Instalacja modułu krok 1 Rysunek 25: Instalacja modułu krok 2 23

25 Rysunek 26: Domyślnie utworzona egzemplarz modułu Rysunek 27: Dodanie modułu krok 1 24

26 Rysunek 28: Dodanie modułu krok 2 Rysunek 29: Dodanie modułu krok 3 25

27 Rysunek 30: Dodanie modułu krok 4 Rysunek 31: Obsługa mediów (obrazków) 26

28 Rysunek 32: Efekt zainstalowania modułu 4.1 Menu to moduły - prawa czy fałsz Wspomnieliśmy, że menu jest modułem. Czemu zatem przysługuje mu specjalne okno na zapleczu? Może zatem nie do końca menu jest modułem. Okazuje się że występuje tu pewien dualizm. Menu jest z jednej strony modułem a z drugiej jest to menu. A dokładniej mówiąc menu składa się z dwóch elementów. Jednym z nich jest układ menu, czyli zbiór elementów zgromadzonych w danym menu, a z drugiej jest moduł wyświetlający menu. Aby utworzyć menu klikamy utwórz menu w zakładce menu 33. Utworzone menu musi posiadać nazwę i będzie potrzebowało modułu menu, aby sprawnie działać. Klikając jak w 35 wywołujemy kreator modułu menu 36. Pamiętamy aby nadać mu odpowiednią pozycję. Na koniec możemy potwierdzić i edytować położenie modułu z poziomu zarządzania instancjami modułów Ukrywanie modułów na podstronach 5 Lekcja 5 : Instalacja i używanie pluginów Moduły pozwalają na dowolne edytowanie naszej strony i umieszczanie na niej setek aplikacji. Po co nam są więc inne komponenty? Np. dla tego, że użytkownicy którzy pracują z naszą stroną nie mają praw edytować modułów. Poza tym czy faktycznie możemy wszystko zrobić używając modułów? Jest jedna domena która do tej pory naruszona przez moduły nie była. Artykuły. I to właśnie do pracy z artykułami przychodzą nam z pomocą pluginy/dodatki. Pluginy to programy, które pracują przy wyświetlaniu artykułu na stronie. Np. by wrzucić filmik czy zdjęcie w artykule. Zwyczajowo pluginy działają dzięki wywoływaniu ich w artykule z wykorzystaniem specjalnej frazy w jeszcze specjalniejszym 27

29 Rysunek 33: Utworzenie menu krok 1 Rysunek 34: Utworzenie menu krok 2 28

30 Rysunek 35: Utworzenie menu krok 3 Rysunek 36: Utworzenie menu krok 4 29

31 Rysunek 37: Utworzenie menu krok 5 bloku 6 {youtube}link do filmu{/youtube} Jak widać bloki są podobne do htmlowych, ale używają innych nawiasów. Dla naszych potrzeb dołączymy do Joomli obsługę LaTeXa. Służy do tego pakiet JoomLaTeX. Program pobieramy i instalujemy na naszej joomli. Domyślnie plugin jest zawsze wyłączony. Należy zatem wejść do okna instalatora i przełączyć się do zakładki zarządzanie, odszukać tam odpowiedni plugin/dodatek i uruchomić (patrz 38). Od tej pory przy okazji tworzenia artykułów możliwe jest umieszczanie w nich wszystkiego co są wstanie przetworzyć pluginy. Domyślnie pluginy nie są w zasadzie zainstalowane. Lista darmowych i polecanych pluginów JoomLaTeX - generuje obrazki z wynikiem działania komend języka L A TEX. AllVideos - pozwala na umieszczanie w artykule materiałów wideo z różnych serwisów takich jaki youtube. Np. do tworzenia odniesień używa się bloków youtube/youtube pomiędzy które umieszcza się id filmu z youtube to jest ciąg znaków po v = i aż do następnego parametru & 6 Lekcja 6 : Instalacja i używanie komponentów Najbardziej nietypowe pod względem możliwości są komponenty. Komponenty same w sobie nie są wstanie bowiem być wyświetlane, służą natomiast najczęściej do zarządzania pojedyncza funkcjonalnością. Domyślnie zainstalowane są komponenty takie jak: 6 Poniższy kod jest jedynie przykładowy nie zaś działający 30

32 Rysunek 38: Uruchomienie działania pluginu Rysunek 39: Używanie pluginów w artykułach 31

33 Obsługa kontaktów Obsługa linków Obsługa kanałów RSS Obsługa reklam Do komponentów można otrzymać dostęp za pomocą odpowiedniego menu w panelu administracyjnym. Do polecanych komponentów zaliczyć możemy: Attachment - jest komponentem który pozwala na dołączanie do artykułów załączników. Rozszerzenie załącznika jest określone w opcjach w zakładce media. 7 Lekcja 7: Użytkownicy, grupy-role, poziomy dostępu Joomla może być spokojnie tworzona przez jedną osobę, ale nie ma przeciwwskazań aby była ona tworzona przez całą społeczność. Od Joomli 2.5 możliwe jest znacznie rozszerzone edytowanie uprawnień. Opiera się ona na przypisaniu podstawowych praw z poniższej listy: Logowanie w witrynie - czy można zalogować się na stronie Logowanie na zaplecze - czy ma dostęp do panelu administracji Logowanie do wyłączonej witryny - czy ma dostęp do strony gdy ta jest oznaczona jako wyłączona Pełna kontrola - uprawnienia administratora strony Dostęp do komponentu - dostęp do administracji z wyjątkiem konfiguracji serwera Tworzenie - czy może tworzyć artykuły Usuwanie - czy może usuwać artykuły Poprawianie - czy może moderować artykuły Zmiana stanu - czy może zmieniać stan komponentów (włącz/wyłącz) Poprawianie własnych - czy może poprawiać własne artykuły. Odpowiednie uprawniania są łączone w grupy w zakładce konfiguracja globalna uprawnienia. Uprawnienia są łączone w role-grupy. Domyślnie występują 8 grup: Public - dostęp dla wszystkich. 32

34 Manager - dostęp do panelu administracji, ale bez uprawnień administratora. Administrator - pełny dostęp do strony, ale bez konfiguracji strony. Registered - może logować się na stronie. Author - może logować się oraz tworzyć i poprawiać własne artykuły. Editor - może poprawiać cudze artykuły. Publisher - może udostępniać artykuły do publikacji. Super User - pełny dostęp do konfiguracji strony. Sugerowane jest używanie tych grup, a tworzenie nowych tylko jeśli wystąpią faktyczne potrzeby. Grupy Zarejestrowany, Autor, Edytor i Wydawca są przeznaczone dla osób które, nie mają mieć dostępu do zaplecza. Menadżer dla osób, które mogą edytować, poprawiać rzeczy z zaplecza, natomiast administrator dla osób które mają zmieniać kształt strony. Super Administratorem powinna być tylko jedna osoba. Użytkownicy mogą być przypisani do wielu grup, posiadane przez nich uprawnienia sumują się. 7.1 Widoczności Uprawnienia przedstawione powyżej w żaden sposób nie określa uprawnień związanych z artykułami. Domyślnie można by oczekiwać, że różni użytkownicy mogliby mieć dostęp jedynie do wybranych treści. Przy każdym module, artykule czy kategorii określić można zakres widoczności danego elementu. Domyślnie istnieją 3 takie widoczności Public - dostęp dla wszystkich Registered - dostęp dla zalogowanych Special - każdy o prawach wyższych od zarejestrowanych Nie ma jednak problemu aby utworzyć dodatkowe widoczności. 8 Publikowanie strony w internecie Aby opublikować stronę w internecie potrzebne jest wykonanie 4 kroków. 1. Umieścić pliki joomli na serwerze 2. Przesłać dane z bazy danych do serwera 3. Poprawić plik configuaration.php 4. Ustawić uprawnienia do plików. 33

35 W zależności od rodzaju serwera sposób wykonania każdego z tych zadań może się znacząco różnić. W dużej mierze zależy to od sposobu dostępu do serwera. Poniżej starałem się wyszczególnić najistotniejsze cechy SSH,telnet - Serwer może udostępniać lub nie możliwość zdalnego zalogowania z użyciem aplikacji terminalowej PuTTy. Posiadanie takiego dostępu znacząco usprawnia naszą pracę przy konfigurowaniu strony, jednak jest potencjalnym zagrożeniem dla opiekuna serwera i dlatego często jest on wyłączony. Phpmyadmin - Możliwe jest uzyskanie dostępu do panelu zarządzania bazą danych za pośrednictwem phpmyadmin. Znacząco upraszcza to pracę z danymi które wprowadzane są przez joomlę. sftp, ftp - Możliwość przesyłania plików na i z serwera. Podstawowa funkcjonalność. Ciężko wyobrazić sobie pracę z serwerem gdzie nie ma takiego dostępu. W przypadku portalu stud dostępne jest zarówno ssh jak i ftp. Nie ma natomiast dostępu do phpmyadmin. W przypadku friko.pl jest dostęp do phpmyadmin oraz ftp. Zablokowane jest natomiast ftp. 8.1 Wysyłanie plików na serwer Aby wysłać pliki na serwer należy pobrać, zainstalować oraz uruchomić program FileZilla, który jest programem do zarządzania plikami przez ftp. Lewa strona okna programu (patrz zrzut 40) odpowiada plikom posiadanym lokalnie, po prawej natomiast są pliki na serwerze. Najpierw należy ustalić połączenie. W tym celu należy podać nazwę serwera, użytkownika, hasło oraz port (21 - ftp lub 22 - sftp/ssh). Po chwili pojawi się drzewo katalogów na serwerze. Wybieramy po prawej stronie (jeśli brak w przypadku serwera stud to tworzymy taki 7 ) katalog public html 8. Po lewej stronie wybieramy katalog z wszystkimi plikami joomli, domyślnie był to c:/wamp/www. Wybiera całą zawartość katalogu joomla, wciskamy PPM wyślij. Posiadane przez nas pliki po wysłaniu będą dostępne na stronie internetowej. Strona jednak nie będzie działać z uwagi na brak danych w bazie i błędy w konfiguracji Przyśpieszone wysyłanie plików z wykorzystaniem SSH Jeśli serwer udostępnia SSH lub telnet to możliwe jest znacznie szybsze przesłanie plików. Wystarczy bowiem spakować cały folder z joomlą do archiwum/paczki.zip i wysłać na serwer właśnie taką paczkę. Następnie należy wykonać kilka trudnych sztuczek. 1. Z użyciem putty logujemy się na serwer, podajemy login i hasło 7 PPM w FileZilla i utwórz katalog 8 Dla friko.pl nie ma potrzeby by tworzyć taki katalog 34

36 2. Jeśli nasze dane są w katalogu public html podajemy cd public_html 3. Możemy wyświetlić zawartość bieżącego katalogu pisząc ls -l Aby sprawdzić ścieżkę bieżącego katalogu piszemy pwd 4. Rozpakowywujemy paczkę pisząc unzip nazwa_paczki.zip 5. Jeśli paczka rozpakowała się do katalogu, a nie w katalogu to trzeba przeciągnąć jej pliki do katalogu wyżej. Można zrobić to z użyciem filezilla lub pisząc komendę cd nazwa_rozpakowanego_katalogu mv *.. cd.. rmdir nazwa_rozpakowanego_katalogu Druga komenda odpowiada za przeniesienie plików. Najczęściej wysłanie wszystkich plików joomli niespakowanymi zajmuje około 1h. Wysłanie spakowanej oraz powyższe kroki pozwalają skrócić całość do 5 minut. 8.2 Wysłanie danych z bazy na serwer W tym dokumencie opisuje dwa możliwe sposoby zarówno importowania jak i eksportowania danych z bazy danych. Daje to zatem 4 możliwe scenariusze phpmyadmin do eksportu i importu Najprostszy scenariusz. Wystarczy zgodnie z opisem z sekcji C wyeksportować do pliku dane z bazy danych a następnie z użyciem phpmyadmin po stronie serwera je wgrać w sposób dokładnie analogiczny phpmyadmin do eksportu i ssh do importu Trudniejszy scenariusz, ale najpowszechniejszy w zastosowaniu. Obejmuje on 3 kroki 1. Phpmyadmin eksportuje bazę do pliku (nazwijmy go joomla.sql) 2. Z użyciem Filezilla wysyłamy plik na serwer do głównego katalogu 3. Poprzez Putty logujemy się na serwer i wykonujemy komendę 35

37 Rysunek 40: Wysyłanie plików Joomli na serwer mysql -h localhost -u username -p database_name < joomla.sql Za username podając nazwę użytkownika, nazwę bazy danych jako database name oraz hasło użytkownika po wykonaniu Po wszystkim nasze dane są wgrane do bazy phpmyadmin do importu i ssh do eksportu - scenariusz analogiczny i odwrotny do poprzedniego punktu. Ma zastosowaniu w przypadku gdy musimy pobrać lokalnie stronę z serwera by np. dograć dodatkowe moduły do strony. Wykonujemy kroki 1. Poprzez Putty logujemy się na serwer i wykonujemy komendę mysqldump -h localhost -u username -p database_name > joomla.sql Za username podając nazwę użytkownika, nazwę bazy danych jako database name oraz hasło użytkownika po wykonaniu 2. Z użyciem Filezilla pobieramy plik z serwera z głównego katalogu 3. Phpmyadmin importuje bazę z pliku 4. Poprzez Putty logujemy się na serwer i wykonujemy komendę mysql -h localhost -u username -p database_name < joomla.sql ssh do eksportu i importu najtrudniejszy wariant, łączący dwa powyższe 1. Poprzez linię komend wykonujemy komendę mysqldump -h localhost -u username -p database_name > joomla.sql 36

38 Za username podając nazwę użytkownika, nazwę bazy danych jako database name oraz hasło użytkownika po wykonaniu. Dane muszą dotyczyć lokalnej bazy danych. 2. Z użyciem Filezilla wysyłamy plik na serwer do głównego katalogu 3. Poprzez Putty logujemy się na serwer i wykonujemy komendę mysql -h localhost -u username -p database_name < joomla.sql Po wszystkim nasze dane ląduje w bazie serwera. 8.3 Poprawianie pliku configuration.php Ostatnim co pozostaje aby strona ruszyła jest podanie poprawnej konfiguracji w pliku configuration.php 9. Do edycji plików na serwerze można spokojnie użyć Filezilli. Wystarczy wybrać plik configuration.php leżący w głównym katalogu i kliknąc edycja. Plik zostanie pobrany i otwarty do edycji. Po zapisaniu zmian, filezilla zapyta czy wysłać plik z powrotem na serwer. Pola wymagające poprawy to public $user = ** ; public $password = ** ; public $db = ** ; public $log_path = ** ; public $tmp_path = ** ; Pierwsze 3 z nich powinny zawierać konfigurację bazy danych po stronie serwera. Pozostałe 2 w przypadku serwera stud powinny mieć kształt public $log_path = /home/people/pierwsza_litera_loginu/login/public_html/logs ; public $tmp_path = /home/people/pierwsza_litera_loginu/login/public_html/tmp ; Po wprowadzeniu zmian, zapisujemy plik i filezilla wysyła go na serwer. 8.4 Uprawnienia Ostatnim zadaniem jest nadanie uprawnień do katalogów na serwerze. Wbrew temu co spotyka się na internecie te prawa nie powinny wynosi 644 dla plików. Z uwagi na to, że grafiki są plikami muszą mieć one ustawione wykonywanie. Co znaczą cyferki już tłumaczę. 3 pola odpowiadają 3 grupom uprawnień: właściciela, grupy użytkującej oraz całej reszty. Uprawnienie do czytania to 4, to czytania to 2 a do wykonywania to 1. Podając prawa pliku dodajemy liczby je uprawnień. Jeśli tylko użytkownik może używać pliku, a dokładnie czytać i zapisywać go to plik ma prawa 4+2 dla właściciela oraz 0 dla grupy i 0 dla reszty czyli jego prawa to 600. Jak dokładniej nadać prawa. Można to zrobić z putty lub filezilli. Oczywiście putty wykonuje zmiany szybciej 9 Jeśli konfiguracja ta zawiera błąd to przy próbie uruchomienia strony pojawi się błąd Cannot connect to mysql database 37

39 8.4.1 Zmiana praw przez putty Logujemy się z użyciem Putty i podajemy ciąg komend cd public_html O ile używamy takiego katalogi i dalej chmod 755 -R. chmod 777 cache chmod 777 tmp../tmp chmod 644 configuration.php Po wszystkim prawa są ustawione poprawnie i ze strony można spokojnie korzystać Zmiana praw przez Filezilla Zmianę praw można wykonać również z użyciem Filezilli. Wystarczy wybrać katalog główny strony, PPM i zmiana praw. Potem podać by dać uprawnienia 755 i wybrać opcję zastosowania do reszty podkatalogów i ich plików. Analogicznie ustawiamy prawa folderów cache i tmp na 777 oraz prawa configuration.php na 644. A Udostępnianie plików Najprostszym sposobem na udostępnianie plików z użyciem Joomli jest tworzenie linków do plików. Link taki najczęściej tworzy się jako element z wybranego menu. Pliki te jednak należy najpierw wgrać na serwer w odpowiednim katalogu. Najlepiej wybrać do tego katalog nie używany przez joomlę. W ten sposób będziemy mieli pewność, że przy kasowaniu danego katalogu nie skasujemy jakiegoś istotnego elementu dla naszej strony. B Otrzymanie konta dla strony internetowej studentów PŁ FTIMS Należy zapoznać się z dwoma artykułami dostępnymi na lodz.pl/konto/ oraz urlhttp://ics.p.lodz.pl/zasady/inet/konto.html Do zalogowania należy podać numer indeksu, hasło na wikampie oraz login którym chcielibyśmy się posługiwać w systemie (najlepiej same małe znaki bez liczb i znaków specjalnych w tym spacji). W przypadku otrzymania błędu związanego z hasłem, konieczne jest dokonanie najpierw zmiany konta na portalu wikamp. 38

40 Rysunek 41: Eksport danych z phpmyadmin B.1 Uzyskanie bazy danych dla konta stud Aby otrzymać dostęp do bazy danych należy zalogować się przez Putty na serwer i podać komendę mysqlpasswd Program poprosi o podanie hasła i potwierdzenie tego hasła. Hasło to nie powinno zostać zgubione!! Jest ono niezbędne by strona mogła działać. C Eksport i import danych joomli z bazy C.1 Eksport import bazy danych z linii komend mysqldump -h localhost -u username -p database_name > dump.sql Import z linii komend mysql -h localhost -u username -p database_name < dump.sql Obie metody będą pytać o hasło C.2 Eksport import za pomocą phpmyadmin Aby eksportować pliki z bazy danych należy w programie phpmyadmin wybrać z lewej strony odpowiednią bazę a następnie kliknąć eksport. Pojawi się okno (zrzut 41) w którym wybieramy tym eksportu jako sql. Aby potem zaimportować dane wystarczy w analogiczny sposób wybrać opcję importuj. 39