EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII

Transkrypt

1 Miejsce na naklejkê z kodem (Wpisuje zdaj¹cy przed rozpoczêciem pracy) KOD ZDAJ CEGO MHI-W2B1P-021 EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII CZASY NOWO YTNE DO ROKU 1815 Arkusz II Czas pracy 90 minut ARKUSZ II MAJ ROK 2002 Instrukcja dla zdaj¹cego 1. Proszê sprawdziæ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 12 stron. Ewentualny brak nale y zg³osiæ przewodnicz¹cemu zespo³u nadzoruj¹cego egzamin. 2. Proszê uwa nie czytaæ wszystkie polecenia. 3. Odpowiedzi trzeba zapisaæ czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy ka dym zadaniu. 4. Proszê pisaæ tylko w kolorze niebieskim lub czarnym; nie pisaæ o³ówkiem 5. Nie wolno u ywaæ korektora. 6. B³êdne zapisy trzeba wyraÿnie przekreœliæ. 7. Wszelkie notatki nale y sporz¹dzaæ tylko w brudnopisie, który nie bêdzie oceniany. 8. Obok ka dego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, któr¹ mo na uzyskaæ za jego poprawne rozwi¹zanie. 9. Do ostatniej kartki arkusza do³¹czona jest karta odpowiedzi, któr¹ wype³nia egzaminator. yczymy powodzenia! Za rozwi¹zanie wszystkich zadañ mo na otrzymaæ 40 punktów (Wpisuje zdaj¹cy przed rozpoczêciem pracy) PESEL ZDAJ CEGO

2 2 Egzamin maturalny z historii Arkusz II czasy nowo ytne do roku 1815 Idea imperium Napoleona Bonapartego ród³o A Uchwa³a Senatu z 18 maja 1804 r. [w:] Micha³ Sczaniecki, Wybór Ÿróde³ do historii pañstwa i prawa w dobie nowo ytnej, Warszawa 1987, s. 131 art.1 Rz¹d Republiki oddaje siê w rêce Cesarza, który otrzymuje tytu³ Cesarza Francuzów. Urzêdnicy, których on wyznaczy, wymierzaæ bêd¹ sprawiedliwoœæ w imieniu Cesarza. art. 2 Napoleon Bonaparte, obecny Pierwszy Konsul Republiki jest Cesarzem Francuzów. art. 3 Godnoœæ cesarska jest dziedziczna w linii prostej, naturalnej i prawej Napoleona Bonapartego,[...]. art. 5 Gdyby zaœ nie by³o naturalnego i prawego sukcesora lub potomka przysposobionego przez Napoleona Bonapartego, godnoœæ cesarska spada na Józefa Bonapartego, [...]. art. 9 Cz³onkowie rodziny cesarskiej mieæ bêd¹ tytu³y ksi¹ ¹t francuskich, a najstarszy syn cesarza bêdzie nosi³ tytu³ ksiêcia, nastêpcy tronu. art. 142 Propozycja niniejsza zostanie przedstawiona do przyjêcia ludowi. ród³o B Laura ksiê na d`abrantes, Pamiêtniki, [w:] T. Cegielski, K. Zieliñska, Dzieje nowo ytne, æwiczenia Ÿród³owe..., , Warszawa 1999, s. 54 Laura z domu Permon, ksiê na d`abrantes ( ) - ona Andoche Junota przyjaciela i adiutanta Napoleona, nastêpnie gubernatora Pary a Pierwszego grudnia [1804 roku] senat przed³o y³ cesarzowi dekret ludu gdy mo na to tak nazwaæ który zawiera³ tego ludu g³osy. Ów nowy plebiscyt stanowi³ rezultat szeœædziesiêciu tysiêcy list wy³o onych tak samo, jak wówczas, kiedy g³osowano na do ywotni konsulat. Zas³uguje na uwagê, e przeciw Cesarstwu by³o tylko 2579 g³osów, a za, kiedy na konsulat do ywotni zdaje mi siê, oko³o 9000 g³osów przeciw. [...] ród³o C Laura ksiê na d`abrantes, Pamiêtniki, [w:] T. Cegielski, K. Zieliñska, Dzieje nowo ytne, æwiczenia Ÿród³owe..., op. cit., s [...] Papie przyby³ pierwszy. W chwili, kiedy wchodzili do bazyliki, duchowieñstwo zaintonowa³o Tu es Petrus [Ty jesteœ Piotr] i œpiew ten, powa ny i nabo ny wywar³ na obecnych g³êbokie wra enie. Pius VII szed³ przez koœció³ z majestatycznym, a zarazem pokornym wyrazem twarzy. Widaæ by³o, e jest naszym w³adc¹, ale w g³êbi serca czuje siê pokornym s³ug¹ Tego, którego tronem jest krzy. Galeria, na której siedzia³am znajdowa³a siê na wprost papie a, tak e podczas d³ugiej ceremonii mog³am mu siê przygl¹daæ bez przeszkód. [...] Tron cesarza sta³ na wprost g³ównego o³tarza. Napoleon zasiad³ tam pierwszy, a Józefina zajê³a miejsce obok niego. Otaczali ich w³adcy Europy. Nie mogê wyraziæ, co czu³am, kiedy cesarz zszed³ z tronu i zbli y³ siê do o³tarza, gdzie czeka³ papie, by go koronowaæ. [...] Kiedy papie namaœci³ mu g³owê i rêce, z kierunku, w którym spogl¹da³y oczy Napoleona, odgad³am, e myœli raczej o tym, by siê wytrzeæ, ni o czymkolwiek innym [...].

3 Egzamin maturalny z historii Arkuszy II czasy nowo ytne do roku Cesarz s³ucha³ [...] modlitwy, podobnie jak i ca³ej reszty, w skupieniu i z godnoœci¹. W momencie jednak, gdy papie wzi¹³ z o³tarza koronê, rzekomo Karola Wielkiego [tzw. elazna korona Longobardów, któr¹ Karol Wielki koronowa³ siê w 774 r. w Italii], Napoleon chwyci³ j¹ i w³o y³ sobie na g³owê. [...] [wczeœniej] Zdj¹³ wieniec ze z³otych liœci laurowych, który mia³ na g³owie wchodz¹c do koœcio³a [...]. W koronie byæ mo e mniej by³o mu do twarzy, ale wyraz wywo³any zetkniêciem z koron¹ przydawa³ jego twarzy prawdziwego piêkna. ród³o D Portret koronacyjny Napoleona I Miniatura portretowa na porcelanie wg portretu Gerarda [zbiory Galerii Pitti we Florencji] ród³o E W. Kopaliñski, S³ownik symboli, Warszawa 1990, s. 444 Wawrzyn (laur) [...] Wieniec triumfalny (³ac. corona triumphalis) z liœci wawrzynu, dawany wodzowi rzymskiemu odbywaj¹cemu triumf, [...] sta³ siê emblematem zwyciêstwa i triumfu oraz uzyskanej przez niego chwa³y nieœmiertelnej. Z wieñca jako oznaki honorowej, a nastêpnie urzêdowej, powsta³y z czasem korony królewskie i ksi¹ êce. [...]

4 4 Egzamin maturalny z historii Arkusz II czasy nowo ytne do roku 1815 ród³o F A. Zahorski, Napoleon, Warszawa 1985, s. 145 Andrzej Zahorski ( ) historyk dziejów nowo ytnych [...] Legia honorowa wprowadzona z tak¹ trudnoœci¹ w ycie 18 maja 1802 sta³a siê wa nym narzêdziem w rêku Napoleona. W ci¹gu dwóch lat od jej ustanowienia by³o ni¹ udekorowanych 9 tysiêcy osób, a w 1808 r. ju 22 tysi¹ce osób. Armia odnios³a siê entuzjastycznie do tego odznaczenia, natomiast intelektualiœci byli niechêtni, krytyczni, wci¹ obawiaj¹c siê, e oddzia³ywanie na ludzk¹ pró noœæ to chwyt z arsena³u dawnej broni królewskiej, wypróbowanej skutecznie przez w³adców z bo ej ³aski. ród³o G Rysunek pochodz¹cy z koñca panowania Napoleona I [ze zbiorów Bibliothèque Nationale w Pary u] ród³o H Drzewo genealogiczne rodziny Napoleona Bonapartego (opr. w³asne na podstawie La Grande Encyclopédie, Larrousse)

5 Egzamin maturalny z historii Arkuszy II czasy nowo ytne do roku Rodzice Napoleona I Karol Bonaparte ( ) Letycja Ramolino ( ) siostry 1 Józef ( ) Julia Clary Dezyderia Clary Jan Bernadotte król Neapolu król Hiszpanii po 1815 na emigracji w USA marsza³ek Francji od 1810 nastêpca tronu Szwecji od król Szwecji i Norwegii Karol XIV Bernadotte R o d z e ñ s t w o N a p o l e o n a I 2 Napoleon I ( ) jeden z trzech konsulów I konsul Francji cesarz Francuzów abdykacja pobyt na Elbie cesarstwo 100 dni Wyspa Œw. Heleny 3 Lucjan ( ) 4 Maria Eliza ( ) ksiê na Lukki i Piombino wielka ksiê na Toskanii 5 Ludwik ( ) król Holandii 6 Paulina ( ) Józefina de la Pagerie ( ) 1 voto - de Beauharnais 2 voto - Bonaparte ( ) cesarzowa Maria Luiza Habsburg ( ) córka cesarza Austrii Franciszka I cesarzowa po ksiê na Parmy Kamil Borghese ( ) Eugeniusz de Beauharnais ( ) pasierb Napoleona wicekról W³och Hortensja de Beauharnais ( ) pasierbica Napoleona Napoleon II ( ) "Orl¹tko" król Rzymu po ksi¹ ê Reichstadt Napoleon III ( ) Augusta Amalia Wittelsbach córka króla Bawarii arystokrata w³oski kolekcjoner dzie³ sztuki 7 Karolina ( ) królowa Neapolu po hrabina de Lipona (anagram nazwy w³oskiej Napoli - Neapolu Lipona) Joachim Murat ( ) marsza³ek Francji wielki ksi¹ ê Bergu król Neapolu 8 Hieronim ( ) król Westfalii Katarzyna Wirtemberska córka króla Wirtembergii

6 6 Egzamin maturalny z historii Arkusz II czasy nowo ytne do roku 1815 ród³o I F. R. de Chateaubriand, Pamiêtniki zza grobu, Warszawa 1991, s François René de Chateaubriand ( ), francuski polityk, myœliciel i pisarz, po 1804 w opozycji do Napoleona. Porównanie Washingtona z Bonapartem Washington nie nale y, jak Bonaparte, do tej rasy, która wyrasta ponad wymiar ludzki. Nic zdumiewaj¹cego nie ³¹czy siê z jego osob¹; nie pojawia siê na ogromnej scenie; nie walczy z najwiêkszymi wodzami i najpotê niejszymi monarchami swoich czasów; nie pêdzi z Memfis do Wiednia, z Kadyksu do Moskwy: z garstk¹ obywateli broni siê na ziemi bez s³awy, w w¹skim zasiêgu ognisk domowych. [...] Bonaparte nie ma adnego rysu powa nego Amerykanina, walczy wœród zgie³ku na starej ziemi; pragnie tylko w³asnej s³awy; dba jedynie o swój los [...], rzuca korony rodzinie i o³nierzom; z równym poœpiechem wznosi pomniki, ustanawia prawa, og³asza zwyciêstwa. Pochylony nad œwiatem, jedn¹ rêka obala królów, drug¹ rewolucyjnego olbrzyma; ale mia d ¹c anarchiê d³awi wolnoœæ i na koniec traci w³asn¹ na ostatnim polu bitwy. [...] Washington daje narodowi niepodleg³oœæ [...]. Bonaparte wydar³ narodowi niezawis³oœæ: utracony cesarz zostaje skazany na wygnanie; [...] Republika Washingtona trwa; cesarstwo Bonapartego runê³o. Washington i Bonaparte wyszli z ³ona demokracji; obaj zrodzili siê z wolnoœci: pierwszy pozosta³ jej wierny [...]. Ale ten gigant [Bonaparte] nie zwi¹za³ w³asnych losów z losami wspó³czesnych; geniusz jego przynale a³ do nowych czasów, ambicja do czasów minionych; nie spostrzeg³, e cuda jego ycia przewy szaj¹ wartoœæ korony i e z t¹ ozdob¹ gotyck¹ nie jest mu do twarzy. [...] ród³o J P. Zió³ek, Idea imperium, Warszawa 1997, s Pawe³ Zió³ek wspó³czesny historyk idei System napoleoñski by³ federacj¹ dynastyczn¹ skupiaj¹c¹ w³adzê nad po³ow¹ Europy w rêkach rodziny Bonapartych i francuskich marsza³ków. [...] Miêdzynarodowy system napoleoñski [...] nie wykracza³ poza ramy klasycznej dla pañstwa narodowego zasady polityki si³y. Stworzony zosta³ dla interesów jednego pañstwa Francji. [...] [...] interpretacja tradycji napoleoñskiej podkreœla³a nawi¹zanie przez Napoleona do tradycji rzymskiej i œwiêtego cesarstwa. Bonaparte obali³ republikê, og³aszaj¹c siê cesarzem w imiê rzymskiej tradycji: per salus rei publicam [dla dobra pañstwa]. Zmusi³ Habsburgów do rezygnacji z korony rzymskiej i odebra³ na wzór Karola Wielkiego sakrê cesarsk¹ od papie a. Celem tych posuniêæ by³a jednak raczej legitymizacja przywrócenia monarchii we Francji co w porewolucyjnym pañstwie by³o dzie³em wymagaj¹cym specjalnych zabiegów symbolicznych ni nawi¹zanie do tradycji pañstwa œwiatowego czyli tradycji cesarstwa[...]. Instytucja cesarstwa by³a raczej sposobem sprawowania i legitymizowania w³adzy jednostki we Francji, [...] o ile przed Napoleonem Cezar ¹da³ dla siebie tytu³u królewskiego, aby legitymizowaæ planowany podbój Persji, a królowa Wiktoria tytu³em cesarzowej legitymizowa³a wobec licznych monarchów hinduskich przejêcie przez Angliê kontroli nad Indiami, o tyle dla Napoleona [...] kontrola nad podbit¹ Europ¹, nie mia³a kluczowego znaczenia dla symboliki Empire [cesarstwa]. Cesarstwo Francuzów, choæ bezpoœrednio lub poœrednio kontrolowa³o po³owê kontynentalnej Europy, pozostawa³o francuskim w³aœnie, istniej¹cym obok austriackiego i rosyjskiego, a nie cesarstwem uniwersalnym rzymskim. [...]

7 Egzamin maturalny z historii Arkuszy II czasy nowo ytne do roku Pytania do Ÿróde³: na podstawie Ÿród³a A Zadanie 26. (3 pkt) Cesarstwo Napoleona Bonapartego mia³o cechy tradycyjnej monarchii. Podaj numery trzech artyku³ów tej uchwa³y, w których zawarte treœci s¹ jednoznacznie monarchistyczne.... na podstawie Ÿróde³ A i B Zadanie 27. (1 pkt) Podaj, w jaki sposób uchwa³a senatu z 18 maja 1804 r. zosta³a przedstawiona do przyjêcia ludowi.... na podstawie Ÿród³a C Zadanie 28. (2 pkt) Opisz i wyjaœnij, jak¹ rolê w ceremoniale koronacyjnym Napoleona odegra³ papie na podstawie Ÿród³a C Zadanie 29. (2 pkt) Opisz i wyjaœnij, jak¹ rolê Napoleon odegra³ we w³asnym ceremoniale koronacyjnym.

8 8 Egzamin maturalny z historii Arkusz II czasy nowo ytne do roku 1815 na podstawie Ÿróde³ D, E i F Zadanie 30. (6 pkt) Nazwij dwa elementy stroju koronacyjnego Napoleona i wyjaœnij ich treœæ ideow¹: a) nakrycie g³owy (3 pkt)... b) order zawieszony na jego piersi (3 pkt)... na podstawie Ÿród³a G Zadanie 31. (7 pkt) Odpowiedz, czy ten rysunek przedstawiaj¹cy Napoleona I jest jego pochwa³¹, czy krytyk¹. Swoj¹ odpowiedÿ uzasadnij, podaj¹c trzy argumenty, które odnosz¹ siê do poszczególnych elementów tego rysunku.

9 Egzamin maturalny z historii Arkuszy II czasy nowo ytne do roku na podstawie Ÿród³a H (drzewo genealogiczne rodziny Bonapartych) Zadanie 32. (4 pkt) Poni sza mapa przedstawia Europê u szczytu potêgi Napoleona przed wypraw¹ na Moskwê. Umieœæ w zaznaczonych obok mapy polach, imiona tych sióstr i braci Napoleona, którzy w 1812 r. byli panuj¹cymi europejskimi. Nastêpnie po³¹cz strza³kami odpowiednie pola z nazwami w³aœciwych pañstw. na podstawie Ÿród³a H (drzewo genealogiczne rodziny Bonapartych) Zadanie 33. (3 pkt.) Podaj nazwy trzech historycznych dynastii europejskich, które zwi¹za³y siê poprzez ma³ eñstwa z rodzin¹ Bonapartych. Pomocna w tym bêdzie Ci mapa towarzysz¹ca zadaniu nr

10 10 Egzamin maturalny z historii Arkusz II czasy nowo ytne do roku 1815 na podstawie Ÿród³a I Zadanie 34. (2 pkt) Porównaj, jak autor tekstu ocenia dzie³o ycia Waszyngtona (Washingtona), a jak Bonapartego. Przedstaw krótko pogl¹d autora na temat dzie³a ycia Waszyngtona i Bonapartego. Opinia autora o dziele ycia Waszyngtona Opinia autora o dziele ycia Bonapartego na podstawie Ÿród³a I oraz wiedzy pozaÿród³owej Zadanie 35. (4 pkt) Wyjaœnij, odwo³uj¹c siê te do swej wiedzy pozaÿród³owej, jak nale y rozumieæ, e obaj (tj.: Waszyngton i Bonaparte) wyszli z ³ona demokracji, obaj zrodzili siê z wolnoœci. W swoim wyjaœnieniu podaj po dwa argumenty dla ka dej postaci.

11 Egzamin maturalny z historii Arkuszy II czasy nowo ytne do roku na podstawie Ÿród³a J Zadanie 36. (3 pkt) Wyjaœnij, czy zdaniem autora napoleoñska Francja d¹ y³a do hegemonii w Europie. Podaj dwa argumenty. Zdaniem autora napoleoñska Francja... Argumentacja: Zadanie 37. (3 pkt) Wyjaœnij, czy zdaniem autora Napoleon realizowa³ rzymsk¹ ideê imperium. Podaj dwa argumenty. Zdaniem autora Napoleon... Argumentacja:

12 12 Egzamin maturalny z historii Arkusz II czasy nowo ytne do roku 1815 Brudnopis