Justyna Klimczyk Nauczyciel informatyki Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Kleszczowie

Transkrypt

1 Justyna Klimczyk Nauczyciel informatyki Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Kleszczowie Scenariusz lekcji informatyki klasa V Temat : Zbieramy i opracowujemy dane Cel lekcji: Wykonywanie prostych obliczeń w arkuszu kalkulacyjnym. Przedstawienie graficzne różnych zależności Nowe pojęcia wprowadzone na lekcji: dane; arkusz kalkulacyjny; komórka arkusza, adres komórki; obliczenia w arkuszu; uaktualnianie arkusza; porządkowanie, sortowanie; wykres: słupkowy, kołowy i inne; abak, abakus, liczydło, soroban; Zdobyte umiejętności: Uczeń potrafi wypełniać komórki arkusza kalkulacyjnego napisami i liczbami; stosować wbudowane w arkusz funkcje, np: obliczanie sumy i porządkowanie danych; tworzyć wykres dla danych z tabeli; dokonać zmiany w arkuszu. Pomoce dydaktyczne: podręcznik (Informatyka. Podręcznik dla ucznia szkoły podstawowej; WSiP), program TI 99 (Nauka i spotkania z komputerem; WSiP) Przybornik - Licz; Dodatkowe materiały do zajęć: wzory ankiet do zadań z podręcznika; różnego rodzaju wykazy liczb np.: tabela z wielkościami kontynentów. Czas realizacji tematu: 4 x 45 min. Planowany przebieg zajęć Omówienie zasad pracy z arkuszem kalkulacyjnym. Zebranie danych niezbędnych do realizacji ćwiczeń. Umieszczenie danych w komputerze. Ilustrowanie danych wykresami. Wykonywanie obliczeń w arkuszu kalkulacyjnym. Zmiana zawartości arkusza. Stosowanie podwójnych wykresów. Porządkowanie danych. 1

2 Ciekawostki abak, soroban. Ustne podsumowanie tematu. Realizacja ćwiczenia podsumowującego. Ocenienie ćwiczenia. Realizacja tematu Zbieramy dane Uczniowie z pomocą przygotowanych przez nauczyciela ankiet gromadzą niezbędne do dalszej pracy dane. Umieszczamy dane w komputerze Arkusz kalkulacyjny to komputerowa wersja tabeli. Jej kolumny oznaczone są kolejnymi literami A, B, C... a wiersze kolejnymi liczbami 1, 2, Dzięki temu każda komórka ma swój adres jest on złożeniem litery kolumny i numeru wiersza np.: A1, B4 funkcje porządkowania danych funkcja sumowania oznaczenia kolumn oznaczenia wierszy kursor arkusza komórka bieżąca B6 przyciski pozwalające tworzyć wykresy danych z arkusza Do komórek arkusza kalkulacyjnego można wprowadzać następujące dane: liczby, tekst, wzory określające działania na zawartościach innych komórek lub korzystające z dostępnych w arkuszu funkcji. Dane w arkuszu wprowadzane są do komórki bieżącej. Liczby wpisywane w komórkach są wprowadzane jako stałe wartości. Wszystkie liczby są wyrównywane do prawej krawędzi komórki. 2

3 Tekst jest ciągiem znaków rozpoczynających się do litery. W przypadku wprowadzania do komórki tekstu dłuższego od jej szerokości, zaleca się zwiększyć szerokość komórki do właściwych rozmiarów, ponieważ w przeciwnym wypadku będziemy widzieli tylko fragment tekstu. Wprowadź do komputera dane zgromadzone przez Ciebie w ankiecie. Ilustrujemy dane wykresami Liczby zapisane w arkuszu jest łatwiej porównywać, gdy przedstawiamy je na rysunku. Rysunki takie nazywają się wykresami. Najpopularniejszymi typami wykresów są: wykres słupkowy i wykres kołowy. Aby zilustrować dane z tabeli wykresem należy wybrać jeden z przycisków 3

4 Wykonaj wykres prezentujący dane wprowadzone przez Ciebie do komputera. Zapisz komputerową kartkę z tabelą i wykresem pod nazwą Urodziny. Wykonujemy obliczenia w arkuszu kalkulacyjnym W komórce arkusza kalkulacyjnego nie tylko można zapisywać liczby i tekst, ale również wykonywać działania na liczbach, znajdujących się w innych komórkach. Do wykonywania działań na liczbach i zawartościach innych komórek służą wzory (formuły). W przypadku działań na liczbach dopuszczalne są następujące operatory arytmetyczne: + dodawanie - odejmowanie / dzielenie * mnożenie We wzorach mogą występować liczby i odwołania do komórek poprzez podanie ich adresów. Definicję wzoru rozpoczynamy znakiem = np.: =A1*B1+5 We wzorach można także korzystać z funkcji, które daje nam do dyspozycji program np.: zapis = B1+B2+B3+B4 można zastąpić zapisem, w którym wykorzystano wewnętrzną funkcję arkusza kalkulacyjnego = SUMA(B1:B4) Po wpisaniu do komórki formuły i potwierdzeniu jej klawiszem Enter, pojawia się w tej komórce wynik zapisanego wzoru. Podsumuj wartości liczbowe w kolumnie B, sprawdzając tym samym, czy wszyscy uczniowie zostali wzięci pod uwagę podczas przeprowadzania ankiety. Zmieniamy zawartość arkusza W arkuszu kalkulacyjnym można łatwo zmienić zawartość komórek. Zmiana zawartości jednej komórki automatycznie przenosi się do innych komórek, w których wielkości zależą od tej zmienionej komórki. Podobnie dzieje się z wykresem jeśli wartości w tabeli ulegają zmianie, to zmienia się również wykres odpowiadający tabeli. Zmień jedną z wartości liczbowych w tabeli. Zaobserwuj, jak zmiana wpłynęła na zawartość innych komórek w tabeli oraz wygląd wykresu reprezentującego dane. Podwójne wykresy Jeżeli w tabeli znajduje się większa ilość danych np.: kolumna Liczba urodzeń zostanie zastąpiona dwiema kolumnami Chłopcy i Dziewczęta, wówczas wykres przedstawiający dane z tabeli będzie wykresem 4

5 podwójnym. Typami wykresów, które możemy w tym przypadku wykorzystać są: wykres podwójny słupkowy, wykres łodygowo-liściasty itp. Na podstawie danych z ankiety zmień wygląd tabeli. Utwórz osobne kolumny dla chłopców i dla dziewcząt. Zmień odpowiednio nagłówki kolumn, umieść sumy u dołu obu kolumn, zmień odpowiednio wykres. Zapisz kartkę z otrzymanym arkuszem pod nazwą Urodziny rozdzielone. Porządkujemy dane Dane umieszczone w tabeli można porządkować (sortować) według wybranej przez nas kolumny z danymi. Służą do tego przyciski: Uporządkuj malejąco Uporządkuj rosnąco Aby uporządkować dane w tabeli należy: wybrać kolumnę według której będziemy porządkować dane, przez kliknięcie na jej nazwie nacisnąć jeden z przycisków, aby uporządkować wiersze tabeli Posortuj dane w tabeli według kolumny zawierającej informacje dotyczące urodzin dziewcząt. Zapisz zmienioną kartkę pod nazwą Posortowana tabela. Ciekawostki W wykopaliskach między Mezopotamią i Indiami datowanych na X wiek p.n.e., odnaleziono ślady systematycznych metod znajdowania wyniku najprostszych operacji za pomocą specjalnie przygotowanych i poukładanych kamieni. Początkowo kamienie układano w rzędach na piasku tworząc w ten sposób plansze obliczeniowe, które nazywano abakami (abakusami). Później zaczęto nawlekać kamienie na pręty, tworząc liczydła, czyli kompletne i przenośne przyrządy do obliczeń. Liczydła przeżywały swój renesans w wiekach średnich wtedy np.: ukształtował się japoński soroban, który do dzisiaj, w dobie komputerów, jest wykorzystywany w szkołach japońskich, niewielkich sklepikach i urzędach, np.: na poczcie. 5

6 Wykorzystując dane z Tabeli 1, sporządź komputerową tabelę z wielkościami kontynentów. Następnie utwórz dla tej tabeli wykres słupkowy i kołowy. Na ich podstawie odpowiedz na pytania: Jakich informacji o kontynentach dostarcza Ci wykres słupkowy? Co możesz odczytać z wykresu kołowego? Ćwiczenie podsumowujące: Wykorzystując dane zawarte w Tabeli 2: utwórz w arkuszu kalkulacyjnym tabelę przedstawiającą te dane; uporządkuj miejscowości w zależności od temperatury, zaczynając od miejsca najchłodniejszego; w komórce B13 umieść formułę pozwalającą obliczyć średnią temperaturę tego dnia w podanych miastach. Możesz to zrobić na dwa sposoby: ze wzoru na średnią arytmetyczną lub posługując się wewnętrzną funkcją arkusza ŚREDNIA, która ma podobną postać do funkcji SUMA; zilustruj dane wykresem słupkowym; zapisz kartkę pod nazwą Ćwiczenie podsumowujące; wydrukuj kartkę z tabelą i wykresem. Załącznik Pory roku Liczba urodzeń Chłopcy Dziewczęta Zima Wiosna Lato Jesień Tabela 1. Wielkość kontynentów i wód na kuli ziemskiej Kontynent/Ocean Wielkość w tys. km 2 Europa Azja Afryka Ameryka Północna Ameryka Południowa Oceania (z Australią) 8923 Antarktyda Ocean Atlantycki Ocean Indyjski Ocean Spokojny

7 Tabela 2. Temperatura w wybranych miastach Polski Nazwy miast Temperatura w C Szczecin 23 Gdynia 25 Białystok 19 Poznań 24 Warszawa 26 Wrocław 22 Lublin 20 Opole 22 Zakopane 18 Rzeszów 21 7