SUBSTANCJE DODATKOWE DO śywności (zmiany przepisów)

Transkrypt

1 SUBSTANCJE DODATKOWE DO śywności (zmiany przepisów) W Unii Europejskiej trwają prace dotyczące zmian przepisów w zakresie substancji dodatkowych w Ŝywności. Obecnie, w okresie przejściowym, obowiązują zarówno przepisy krajowe, jak i niektóre przepisy unijne. W poniŝszym tekście omówiona zostanie wspólnotowa lista substancji dodatkowych stanowiąca załącznik nr II do Rozporządzenia (WE) nr 1333/2008 oraz rozporządzenia Komisji wprowadzające zmiany do ww. listy. Przepisy w zakresie substancji dodatkowych ulegają ciągłym zmianom z uwagi na fakt stopniowego odchodzenia od dyrektyw i przepisów krajowych na rzecz harmonizacji (całkowitej) przepisów w formie rozporządzeń unijnych oraz w związku z troską o zdrowie konsumenta, gdyŝ niezbędne okazało się wprowadzenie ograniczeń w stosowaniu niektórych substancji dodatkowych. Kolejnym powodem jest równieŝ ciągły rozwój technologii Ŝywności tzn. niezbędne do produkcji środków spoŝywczych jest stosowanie nowych substancji dodatkowych lub dopuszczonych juŝ dodatków, lecz w szerszym niŝ dotychczas zakresie. Biorąc powyŝsze pod uwagę, Komisja Europejska intensywnie pracuje nad nowymi rozporządzeniami w zakresie substancji dodatkowych. Obecnie, w okresie przejściowym, stosowane są zarówno przepisy krajowe, jak i niektóre rozporządzenia unijne. W Polsce obowiązują następujące przepisy: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych (Dz. U z 2010 r. nr 232, poz. 1525, wraz ze zm.) będzie stosowane do 1 czerwca 2013 r. i po tej dacie zostanie zastąpione przez rozporządzenia Komisji (UE) nr 1129/2011 oraz (UE) nr 1130/2011 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 23 grudnia 2010 r. w sprawie specyfikacji i kryteriów czystości substancji dodatkowych (Dz. U z 2011 r., nr 2, poz. 3, wraz ze zm.) przepisy tego rozporządzenia obowiązują do 1 grudnia 2012 r., czyli do momentu rozpoczęcia obowiązku stosowania rozporządzenia Komisji (UE) nr 231/2012 dotyczącego specyfikacji dla dodatków do Ŝywności. 1

2 NiezaleŜnie od krajowych przepisów, producenci Ŝywności muszą brać pod uwagę rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w sprawie dodatków do Ŝywności (Dz. Urz. WE L 354 z 31 grudnia 2008 r.). Rozporządzenie to nałoŝyło na Komisję Europejską obowiązek opracowania unijnych list substancji dodatkowych dopuszczonych do Ŝywności. Listy te zostały opublikowane w formie rozporządzeń w listopadzie 2011 r.: Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1129/2011 z 11 listopada 2011 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia Parlamentu europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 przez ustanowienie unijnego wykazu dodatków do Ŝywności (Dz. Urz. UE L 295 z 12 listopada 2011 r.) Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1130/2011 z 11 listopada 2011 r. zmieniające załącznik III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 przez ustanowienie unijnego wykazu dodatków do Ŝywności dopuszczonych do stosowania w dodatkach do Ŝywności, enzymach spoŝywczych, środkach aromatyzujących i składnikach odŝywczych (Dz. Urz. UE L 295 z 12 listopada 2011 r.) Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1129/2011 ustanawia unijny wykaz dodatków do Ŝywności oraz szczegółowe warunki stosowania dodatków w środkach spoŝywczych. śywność została podzielona na 18 kategorii oraz dodatkowo utworzono kategorię 0 (zawarte są w niej przepisy dotyczące wszystkich środków spoŝywczych, np. gazy mogą być stosowane do pakowania wszystkich środków spoŝywczych). Kategoria 18 obejmuje natomiast wszystkie środki spoŝywcze przetworzone, które nie są objęte pozostałymi kategoriami, z wyłączeniem Ŝywności dla niemowląt i dzieci. Do środków spoŝywczych naleŝących do kategorii 18 są dopuszczone substancje dodatkowe inne niŝ barwniki i substancje słodzące z grupy I, czyli z listy quantum satis. KaŜda kategoria środków spoŝywczych, z wyjątkiem 0 oraz 18, jest podzielona na wiele podkategorii obejmujących środki spoŝywcze, do których są dopuszczone substancje dodatkowe, zgodnie z obowiązującymi dotychczas przepisami dyrektyw. Podział na podkategorie został dokonany wyłącznie w odniesieniu do substancji dodatkowych, jakie moŝna stosować do danych produktów (podział ten nie zawsze jest zgodny z kategoriami produktów zawartymi w innych aktach prawnych, np. w standardach Kodeksu śywnościowego). Pomimo innego niŝ w dyrektywach układu dokumentu (substancje dodatkowe są przyporządkowane kategorii środków spoŝywczych), pod względem merytorycznym rozporządzenie (UE) nr 1129/2011 zawiera tylko przepisy znajdujące się w obowiązujących 2

3 dyrektywach. Jedyną wprowadzoną zmianą jest obniŝenie dopuszczalnych dawek barwnika likopenu E 160d w środkach spoŝywczych oraz dopuszczenie nowej substancji dodatkowej zasadowego kopolimeru metakrylanu E Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1129/2011 weszło w Ŝycie 1 grudnia 2011 r., natomiast obowiązek stosowania jego zapisów rozpocznie się 1 czerwca 2013 r. (z wyjątkiem niektórych zapisów). Środki spoŝywcze wprowadzone do obrotu przed 1 czerwca 2013 r., które nie spełniają wymagań rozporządzenia, mogą pozostać w obrocie do czasu upływu ich daty minimalnej trwałości lub daty przydatności do spoŝycia. Od momentu stosowania ww. rozporządzenia przestanie obowiązywać krajowe rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych. Obecnie trwają prace nad PRZEWODNIKIEM po kategoriach środków spoŝywczych, zawartych w rozporządzeniu (UE) nr 1129/2011. Celem tego przewodnika jest wyjaśnienie, jakie środki spoŝywcze wchodzą w skład poszczególnych kategorii i podkategorii, co ułatwi przyporządkowanie danego produktu odpowiedniej grupie produktów. Decyzja o zaklasyfikowaniu produktu do danej kategorii determinuje moŝliwość stosowania w tym produkcie określonych substancji dodatkowych. W przewodniku będą równieŝ zdefiniowane środki spoŝywcze, których nazwy są zapisane kursywą w języku kraju, z którego pochodzi dany produkt (np. marmelada, mostarda di frutta, dulce de membrillo). Przewodnik wyjaśnia takŝe niektóre pojęcia stosowane w rozporządzeniu (WE) nr 1129/2011, których znaczenie jest inne niŝ w potocznym języku (np. określenie produkt aromatyzowany obejmuje nie tylko Produkty z dodatkiem aromatu, ale teŝ takie, które nie zawierają aromatu, lecz składnik nadający smak, np. cukier, słodzik, wsad owocowy). Przewodnik ten ukaŝe się pod koniec 2012 r., prawdopodobnie we wszystkich językach urzędowych Unii Europejskiej. W tym samym numerze Dziennika Urzędowego, w którym ukazało się rozporządzenie Komisji (UE) nr 1129/2011, została opublikowana pierwsza zmiana do niego, czyli rozporządzenie Komisji (UE) nr 1131/2011 z 11 listopada 2011 r. zmieniające załącznik nr II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu do 3

4 glikozydów stewiolowych (Dz. Urz. UE nr L 295 z 12 listopada 2011 r.). Rozporządzeniem tym została dopuszczona do Ŝywności nowa substancja słodząca o symbolu E 960 glikozydy stewiolowe (rozporządzenie to jest stosowane od dnia wejścia w Ŝycie, czyli od 2 grudnia 2011 r.). Kolejne zmiany do załącznika nr II wprowadza rozporządzenie (UE) nr 232/2012 r. z 16 marca 2012 r. zmieniające załącznik nr II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu do warunków i poziomów stosowania Ŝółcieni chinolinowej E 104, Ŝółcieni pomarańczowej E 110 i czerwieni koszenilowej E 124 (Dz. Urz. UE nr 78 z 17 marca 2012r.). Są to trzy z sześciu barwników, których obecność w produkcie obliguje producentów do umieszczenia na etykiecie ostrzeŝenia o treści,,moŝe wywierać szkodliwy wpływ na aktywność i skupienie uwagi u dzieci. Pozostałe barwniki z tej grupy to: azorubina E 122, tartrazyna E 102, czerwień Allura E 129. W wyniku ponownej oceny akceptowane dzienne pobranie (ADI) dla trzech barwników: Ŝółcieni chinolinowej E 104, Ŝółcieni pomarańczowej E 110 oraz czerwieni koszenilowej E 124 zostało obniŝone. Jednocześnie Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa śywności (EFSA) stwierdził, Ŝe naraŝenie konsumentów na te barwniki zarówno dorosłych jak i dzieci moŝe przekraczać nowo wyznaczone ADI. W związku z tym na mocy rozporządzenia Komisji (UE) nr 232/2012 ograniczono stosowanie ww. barwników w Ŝywności dawki barwników zostały zmniejszone, w niektórych produktach nawet dzisięciokrotnie. Dopuszczenie tych barwników zostało teŝ wycofane z niektórych produktów: lodów, aromatyzowanych serów topionych, dŝemów, galaretek i marmolad. Celem wprowadzonych zmian jest zmniejszenie spoŝycia ww. barwników tak, aby ADI nie było przekroczone. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 232/2012 zmieniające załącznik nr II w zakresie trzech ww. barwników będzie stosowane od 1 czerwca 2013 r. W 2012 r. ukaŝą się kolejne rozporządzenia zmieniające załącznik nr II do rozporządzenia (WE) nr 1333/

5 Jednocześnie z załącznikiem nr II ukazał się załącznik nr III do rozporządzenia (WE) nr 1333/2008, czyli rozporządzenie Komisji (UE) nr 1130/2011. Rozporządzenie to ustanawia: Unijny wykaz substancji dodatkowych dopuszczonych do stosowania w substancjach dodatkowych, w enzymach spoŝywczych i środkach aromatyzujących oraz warunki ich stosowania, Unijny wykaz dodatków do Ŝywności w składnikach odŝywczych oraz warunki ich stosowania. Rozporządzenie Komisji nr 1130/2011 weszło w Ŝycie 1 grudnia 2011r. i jest stosowane od 2 grudnia 2011 r. W marcu 2012 r. zostało opublikowane rozporządzenie Komisji (UE) nr 231/2012 ustanawiające specyfikacje dla dodatków do Ŝywności wymienionych w załącznikach II i III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 (Dz. Urz. UE nr L 83 z 22 marca 2012r.). Rozporządzenie Komisji weszło w Ŝycie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu, natomiast będzie stosowane od 1 grudnia 2012 r. (z wyjątkiem specyfikacji dla dodatków: E 960 i E 1205, które stosuje się od 12 kwietnia 2012 r.). Z dniem 1 grudnia 2012 r. krajowe rozporządzenie Ministra Zdrowia z 23 grudnia 2010 r. w sprawie specyfikacji i kryteriów czystości substancji dodatkowych (DzU z 2011 r. nr 2 poz. 3 wraz ze zm.) zostanie odwołane. Specyfikacje substancji dodatkowych (zawarte w rozporządzeniu unijnym) dostosowano w miarę moŝliwości do przepisów Kodeksu śywnościowego. Ponadto zmieniono wartości niektórych parametrów biorąc pod uwagę nowe dane, które pojawiły się od czasu opracowania obecnie obowiązujących wymagań. Opracowano przez: mgr inŝ. Alina Maciąg Hśś i PU WSSE w Poznaniu Na podstawie artykułu:,,substancje dodatkowe do Ŝywności. Jak się poruszać w labiryncie nowych przepisów mgr inŝ. J. Gajda - Wyrębek, mgr inŝ. A. Świtka, mgr J. Jarecka, mgr inŝ. K. Kuźma Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny, Zakład Badania śywności i Przedmiotów UŜytku;,,PRZEMYSŁ SPOśYWCZY maj 2012, tom 66, str