Polityka pienięŝna a kryzys gospodarczy

Transkrypt

1 Jesienna Szkoła Leszka Balcerowicza 29 Polityka pienięŝna a kryzys gospodarczy jak polityka pienięŝna przyczyniła się do powstania kryzysu? Jerzy Pruski Prezes Zarządu BFG Warszawa, 28 listopada 29 r. 1

2 Światowy kryzys finansowy Przyczyny i skutki kryzysu 2

3 Kryzys rynku instrumentów finansowych powiązanych z rynkiem kredytów hipotecznych jesień 27 r. Problemy z kredytami subprime stały się przyczyną wyprzedaŝy sekurytyzowanych aktywów i strat banków % 7,5 Pogorszenie sytuacji na r. nieruchomości i wzrost oprocentowania kredytów hipotecznych % r/r 14,3 6,5 11, 5,5 7,7 4,5 kontrakt stały 3L kontrakt zmienny 1R OFHEO wskaźnik cen domów (P) 3, q26 4q26 2q27 źródło: EcoWin, OFHEO 2 pkt. baz źródło: MFW 5 gwałtowna wyprzedaŝ i spadek cen obligacji CDO zabezpieczanymi aktywami ABS maj 6 lip 6 paź 6 gru 6 mar 7 maj 7 lip 7 spread rentowności wobec stopy LIBOR USD dla poszczególnych zabezpieczeń tranche mezzaine obligacji CDO BBB A AA AAA 4,3 1, Źródło: MFW, listopad 27 Źródło: IIF, grudzień 28 5,9 % 5,6 5,3 5, 4,7 źródło: Reuters Perturbacje na rynku międzybankowym, potrzeba zachowania płynności oraz wzrost counterparty risk sty 7 lut 7 mar 7 maj 7 cze 7 sie 7 wrz 7 repo Fed O/N 3M 3

4 WyprzedaŜ toksycznych aktywów WyprzedaŜ instrumentów finansowych powiązanych z rynkiem kredytów hipotecznych toksycznych aktywów iskrą wyzwalającą kryzys 4

5 Przyczyny kryzysu Przyczyny kryzysu: - zwiększanie przez banki ryzyka działalności, innowacja finansowa, - odejście od tradycyjnego modelu biznesowego banków Dynamiczny wzrost dźwigni finansowej sektora bankowego wielokrotność aktywów względem kapitału dla największych banków w USA 2 15 banki prowadzące działalność depozytową banki inwestycyjne , % 21, Dynamiczny wzrost kredytów o podwyŝszonym ryzyku 6 5 %PKB Dynamiczny rozwój sekurytyzacji stymulujący boom kredytowy 14, 4 3 7, 2, subprime LTV>9% zmienna st. procentowa/ odroczona płatność rat kapitałowych udział w kredytach hipotecznych ogółem w USA w latach: wartość wyemitowanych instrumentów ABS w % PKB 5

6 5,% 4,5% 4,% 3,5% 3,% 2,5% 2,% 1,5% 1,%,5%,% Kryzys finansowy jesień 28 r. Spread pomiędzy stopami LIBOR 3M i OIS 3M dla USD OKRES PRZED KRYZYSEM OKRES KRYZYSU PRZED UPADKIEM LEHMAN BROTHERS OKRES PO UPADKU LEHMAN BROTHERS 12 8 pkt. baz. Premie Premie CDS CDS dla wybranych dla wybranych banków (1R) - banków bankróctwo (1R) Lehman bankructwo Brothers Lehman Brothers 4,25% sty 7 kwi 7 lip 7 paź 7 lut 8 maj 8 sie 8 źródło: Bloomberg Goldman Sachs JP Morgan Merrill Lynch Bank of America Morgan Stanley Lehman Brothers Źródło: IIF, styczeń 29 Źródło: IIF, styczeń 29 Rozszerzenie kryzysu poza rynek instrumentów finansowych powiązanych z rynkiem kredytów hipotecznych spowodował: - skalę strat większa niŝ oczekiwano, - wzrost ryzyka niewypłacalności 6 grudzień 26 styczeń 27 luty 27 marzec 27 kwiecień 27 maj 27 czerwiec 27 lipiec 27 sierpień 27 wrzesień 27 październik 27 listopad 27 grudzień 27 styczeń 28 luty 28 marzec 28 kwiecień 28 maj 28 czerwiec 28 lipiec 28 sierpień 28 wrzesień 28 październik 28 listopad 28 grudzień 28 styczeń 29 luty 29 marzec 29 kwiecień 29 maj 29 czerwiec 29 lipiec 29 sierpień 29 wrzesień 29

7 Upadek Lehman Brothers zamarcie wielu segmentów rynku finansowego Po upadku Lehman Brothers nastąpiło: - dramatyczne ograniczenie wolumenu operacji na rynku międzybankowym - wzrost kosztu finansowania - załamanie rynku sekurytyzacji 7

8 Ograniczanie akcji kredytowej Ograniczanie akcji kredytowej w USA i strefie euro zaczęło przeradzać się w Credit-crunch % źródło: IIF Ankieta Fed dot. warunków kredytowania kredyty dla przedsiębiorstw kredyty konsumpcyjne 1q3 1q4 1q5 1q6 1q7 1q8 zacieśnienie warunków kredytowania Źródło: IIF, grudzień 28 wzrost pod koniec 27 r. wykorzystanie wcześniej przyznanych linii kredytowych % źródło: IIF Ankieta EBC dot. warunków kredytowania kredyty dla przedsiębiorstw kredyty konsumpcyjne 1q3 1q4 1q5 1q6 1q7 1q8 zacieśnienie warunków kredytowania Źródło: IIF, grudzień 28 początek 28 r. wykorzystanie wcześniej przyznanych linii kredytowych 8

9 Wpływ kryzysu na rynki finansowe Indeksy giełdowe Kapitalizacja giełdowa wybranych banków (w mld USD) czerwiec 27 grudzień 28 Banki obecne w Polsce WIG2 CAC 4 XETRA DAX FTSE1 Dow Jones (OP) Citigroup HSBC JP Morgan Chase UBS RBS Santander BNP Paribas Źródło: Rankingi FT Global 5: czerwiec 27, grudzień 28 serwisy internetowe banków ING Unicredit Goldman Sachs Societe Generale Deutsche Bank Credit Agricole KBC Commerzbank AIB Światowe indeksy giełdowe odnotowały spadek od końca 27, natomiast po upadku Lehman Brothers nastąpiło gwałtowne ich załamanie. Warszawska giełda pozostaje pod wpływem nastrojów panujących na giełdach światowych Znaczne obniŝenie wartości poszczególnych banków, w tym banków obecnych w Polsce 9

10 Światowy kryzys finansowy Instrumenty banków centralnych 1

11 Instrumenty uŝyte dla zwalczania kryzysu Fazy kryzysu Zapobieganie kryzysowi Zarządzanie kryzysem Usuwanie skutków kryzysu Instytucje zabezpieczające system stabilności finansowej Wymagane dla skutecznego zwalczania kryzysu Rządy państw Banki centralne Kompletność posiadanych instrumentów wsparcia Szybkość uŝycia instrumentów wsparcia Ograniczenia Dostępność środków finansowych Instytucje nadzorcze Specjalne inst. pozarządowe Brak systemów wczesnego ostrzegania Ograniczona rola pomocowa - poŝyczki - skup wierzytelności Ograniczenia budŝetowe Niska jakość informacji Ograniczenia kompetencyjne poszczególnych instytucji 11

12 Banki centralne - instrumenty uŝyte dla zwalczania kryzysu Wartość Max Wartość uŝyta czerwiec 29 Bank Anglii (mld GBP) Wykup aktywów Bank Japonii (mld JPY) Płynność krótkoterminowa Wykup aktywów papiery komercyjne obligacje korporacyjne Nieograniczona ECB (mld EUR) Operacje refinansowania Wykup aktywów Nieograniczona FED (mld USD) Płynność krótkoterminowa TAF CPFF Płynność długoterminowa TALF Wykup aktywów papiery hipoteczne długi agencji papiery skarbowe Limit dla kaŝdej aukcji Limit dla emitenta

13 Aktywność banków centralnych w okresie kryzysu Zmiana sum bilans. banków centralnych (lip 27 = 1) Cze 28 Paz 28 Lip 29 Sumy bilansowe banków centralnych jako % Dochodu Narodowego w 28 r Suma bilansowa (przed kryzysem) Suma bilansowa (czerw. 29) Wzrost sumy bil. Banki centralne w krajach wysoko rozwiniętych posiadły wysoką sprawność w zakresie dostarczania w krótkim czasie ogromnych wolumenów środków gwarantujących bezpieczeństwo płynności dla sektora bankowego 13

14 Instrumenty uŝyte dla zwalczania kryzysu Nominalne krótkoterminowe stopy procentowe Realne krótkoterminowe stopy procentowe Zmiana aktywów banków centralnych % PKB z 28 14

15 Zmiany składowych bilansu banków centralnych Zmiany głównych składowych bilansu banków centralnych % PKB Banki centralne istotnie zwiększyły wolumen finansowania: - krótkoterminowego w strefie Euro - długoterminowego USA i Wlk. Brytania Operacje banków centralnych Emisja bonów pienięŝnych Brak (uzupełniająco program finansujący) Brak Operacje reverse-repo Oprocentowanie dodatk.rezerw x (ostatnio) Brak Realiz.przez funkcje depozytów Nie uŝywany regularnie x (ostatnio) x (ostatnio) 15

16 Zmiany aktywów banków centralnych 16

17 Aktywność banków centralnych w Europie Wzrost kredytów dla sektora prywatnego Zmiana aktywów banków centralnych i stóp referencyjnych BoE stopy.refer. Zmiana długu publicznego w okresie jako % PKB aktywa -% PKB ECB stopy.refer. ECB aktywa stopy ref -% BoE aktywa Dla powstrzymania spadku kredytów dla sektora prywatnego zastosowano: 1) obniŝenie stóp referencyjnych banków centralnych 2) dostarczanie płynności i zapewnienie środków finansujących powodujące wzrost 3) aktywów banków centralnych 17

18 Aktywność FED USA wolumen interwencjii FED Skala interwencji FED mld USD punkty bazowe Załamanie krótkoterminowego finansowania Wartość wyemitowanych papierów komercyjnych Wykup aktywów przez FED mld USD 18

19 Aktywa NBP Aktywność NBP Stopy NBP 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, I III V VII IX XI 28 I III V VII IX XI 29 I III V VII IX sty 7 mar 7 maj 7 lip 7 wrz 7 lis 7 sty 8 mar 8 maj 8 lip 8 wrz 8 lis 8 sty 9 mar 9 maj 9 lip 9 wrz 9 4,2% 4,% 3,8% 3,6% 3,4% 3,2% 3,% 2,8% 2,6% 2,4% 2,2% 2,% Stawka Polonia i stopa rbazowa NBP Stopa referencyjna Stopa lombardow a Stopa depozytow a Stopa redyskonta w eksli Polonia Staw ka ref 7, WIBOR 3M i stopa referencyjna NBP 6,5 6, WIBOR 3M Stopa referencyjna 5,5 % 5, 4,5 4, 3,5 3,

20 Rozwój akcji kredytowej w Polsce Przyrosty realne kredytów (w g kursu z dnia r.) Q1 28 Q2 28 Q3 28 Q4 29 Q1 29 Q2 gosp.domow e podm.gosp Przyrosty realne kredytów (w g kursu z dnia r.) I połow a 28 I połow a 29 RAZEM gosp.dom podm.gosp. 593 Nominalnie gosp. przedsiębiors niem.inst. instyt. inst. samorz. domowe twa finans. niekom. FUS Razem 28 Q Q Q Q Q Q Realnie gosp. przedsiębiors niem.inst. instyt. inst. samorz. domowe twa finans. niekom. FUS Razem 28 Q Q Q Q Q Q

21 Rozwój akcji kredytowej w Polsce Rozw ój akcji kredytowej oraz środki finansujące (przyrosty nominalne w kw artałach) Realne przyrosty kwartalne ( wg kursu z dnia r.) Q1 28 Q2 28 Q3 28 Q4 29 Q1 29 Q Q1 28 Q2 28 Q3 28 Q4 29 Q1 29 Q2 Środki finans. Kredyty RóŜnica Środki finans. Kredyty Aktywa zagr. Kredyty+AZ W 28 roku akcja kredytowa rozwijała się dynamicznie. Przyrost w 28 r. wyniósł ok. 143 mld zł (średnio kwartalnie ok. 36 mld zł). W 29 r. w wyniku kryzysu i pogorszenia sytuacji na globalnych rynkach finansowych zmniejszył się napływ zagranicznych środków finansujących, co bezpośrednio przełoŝyło się na ograniczenie akcji kredytowej w sektorze (średnio kwartalny przyrost ok. 12 mld zł). 21