Mirosław Borkowski PRAWO WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ. Zarys problematyki

Transkrypt

1 Mirosław Borkowski PRAWO WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ Zarys problematyki Gdańsk 2013

2 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 5 Wprowadzenie Rozdział I. Prawo własności intelektualnej Pojęcie i zakres przedmiotowy prawa własności intelektualnej Rys historyczny prawa własności intelektualnej Źródła prawa własności intelektualnej Charakterystyka i rodzaje źródeł prawa Krajowe źródła prawa własności intelektualnej Międzynarodowe źródła prawa własności intelektualnej Rozdział II. Prawo autorskie i prawa pokrewne Zagadnienia podstawowe prawa autorskiego Zakres przedmiotowy prawa autorskiego Twórca i jego prawa Twórczość pracownicza Dzieła osierocone Autorskie prawa osobiste Ochrona autorskich praw osobistych Autorskie prawa majątkowe Czas trwania autorskich praw majątkowych Przejście autorskich praw majątkowych Dozwolony użytek Utwory audiowizualne Programy komputerowe Plagiat i prawo cytatu Reklama a prawa autorskie Prawa pokrewne Prawa do artystycznych wykonań Prawa do fonogramów i wideogramów Prawo do nadań programów Prawa do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi Prawnokarna ochrona praw autorskich Rozdział III. Prawo własności przemysłowej Ogólna charakterystyka prawa własności przemysłowej Projekt racjonalizatorski Wynalazki Wzór użytkowy Wzór przemysłowy Patent

3 7. Dodatkowe prawo ochronne Umowa licencyjna Znaki towarowe Szczególne znaki towarowe Procedura zgłaszania znaku towarowego Uzyskanie prawa ochronnego Oznaczenia geograficzne Topografie układów scalonych Urząd Patentowy Dochodzenie roszczeń w postępowaniu cywilnym Bibliografia Aneks Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej Akt sztokholmski zmieniający konwencję paryską o ochronie własności przemysłowej z dnia 20 marca 1833 r. ( ) sporządzony w Sztokholmie dnia 14 lipca 1967 r Wybrane orzecznictwo

4 11 WPROWADZENIE Głównym założeniem pracy jest przybliżenie skomplikowanych i niezwykle delikatnych zagadnień własności intelektualnej (celowo w tym miejscu używam cudzysłowu, mam jednak nadzieję, że po wnikliwej lekturze książki jej czytelnicy będą już świadomie i ze znajomością przedmiotu używali tego określenia). Cel jaki wyznaczam jest trudny do zrealizowania, zwłaszcza że odbiorcami tej pracy mogą być również osoby bez przygotowania prawniczego. Dlatego też zagadnienia te muszą być omawiane w sposób przystępny, zrozumiały i łatwy do przyswojenia. Zdaję sobie sprawę, że niejednokrotnie będzie to pierwszy kontakt czytelnika z często niezrozumiałym językiem prawniczym. Nie można jednak przedstawiać zagadnień własności intelektualnej pisząc o niej językiem literackim, tym bardziej że wiele ustaw z zakresu szeroko rozumianego prawa własności intelektualnej używa bardzo często specyficznych określeń. Nie jest możliwe więc opanowanie wiedzy z zakresu własności intelektualnej bez przyswojenia sobie, chociaż w podstawowym zakresie, niektórych pojęć prawnych. Będą one jednak szczególnie akcentowane w treści pracy. Z tego samego powodu w nieco poszerzonym zakresie została dokonana prezentacja źródeł prawa. Zawiera ona systematyzację źródeł prawa krajowego oraz prawa unijnego z uwzględnieniem postanowień Traktatu Lizbońskiego. Praca ta oprócz podstawowych informacji, w tym niezbędnych definicji, w wielu miejscach zawiera interpretację przepisów regulujących tę obszerną dziedzinę prawa. W formie załącznika dołączono również kilkanaście sentencji orzeczeń sądowych, których dokładniejsza analiza niewątpliwie będzie skutkowała właściwym zrozumieniem zagadnień prawa własności intelektualnej. Praca ta nie jest komentarzem do omawianych ustaw; w zakresie tym odsyłam do już istniejących pozycji. Ze względów merytorycznych i edytorskich wiele zagadnień istotnych dla lepszego poznania problematyki prawa własności intelektualnej, w przedmiotowej pracy

5 12 została jedynie zasygnalizowana. W takich sytuacjach przywołana jest bogata literatura. Zdaję sobie sprawę z niedoskonałości pracy, starałem się jednak przedstawić w niej głównie te zagadnienia, które mogą być przydatne studentom czy osobom pragnącym poznać podstawy prawa własności intelektualnej. Mam nadzieję, że każda z osób sięgających po tę pozycję znajdzie w niej coś interesującego, a przede wszystkim coś pomocnego. Praca ta nie aspiruje do miana kompleksowego opracowania z zakresu prawa własności intelektualnej. Ma być jedynie elementarzem prawa własności intelektualnej i nie zastąpi lektury odpowiednich ustaw, komentarzy czy orzecznictwa. Założeniem jej jest jedynie przedstawienie kompendium wiedzy, prawnej istoty istnienia i ochrony własności intelektualnej. Praca została podzielona na trzy części. 1. W pierwszej omówione zostały zagadnienia ogólne prawa własności intelektualnej oraz podstawowe źródła. Przedstawiono w niej również krótki z konieczności rys historyczny. 2. Część druga to omówienie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. 3. I w końcu część trzecia to analiza prawa własności przemysłowej. Dodatkowo w Aneksie umieszczono wyciągi z podstawowych aktów prawnych oraz kilka sentencji wyroków sądowych. Chociaż na rynku wydawniczym nie brakuje monografii czy podręczników omawiających zagadnienia własności intelektualnej, to mam nadzieje, że pozycja ta okaże się również wielce pomocna w przyswajaniu wiedzy i poznawaniu zawiłości prawa własności intelektualnej. Wszystkim tym, którzy chcieliby poszerzyć swoją wiedzę z zakresu prawa własności intelektualnej mogę dodatkowo polecić lekturę pozycji przytaczanych w przypisach, a w sposób szczególny chcę zarekomendować następujące pozycje: Łukaszuk L., Dobra intelektualne, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa Podrecki P., Środki ochrony praw własności intelektualnej, Lexis Nexis, Warszawa 2010.

6 13 Prawo autorskie, J. Barta, R. Markiewicz, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa Prawo autorskie. Komentarz, E. Ferenc-Szydełko (red.), Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa Prawo własności intelektualnej. Repetytorium, M. Załucki (red.), Difin, Warszawa Sieńczyło-Chlabicz J., Prawo własności intelektualnej, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa Własność intelektualna w przedsiębiorstwie. Wybrane problemy prawne i ekonomiczne, P. Stec (red.), Gliwicka Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości, Gliwice Prace te są niedoścignionym wzorem a ich wartość merytoryczna czy sposób ujęcia niektórych zagadnień stały się podstawą niniejszego opracowania. Z uwagi na dość częste zmiany treści podstawowych aktów prawnych oraz ze względów edytorskich, monografia zawiera jedynie fragmenty dwóch podstawowych ustaw z zakresu prawa własności intelektualnej oraz dwóch konwencji. W formie załącznika znajdują się także istotne, wybrane przez autora orzeczenia sądów krajowych i orzeczenia sądów Unii Europejskiej. Należy jednak podkreślić, że przed rozpoczęciem nauki prawa własności intelektualnej należy sprawdzić aktualność przytoczonych ustaw i we własnym zakresie dokonać stosownych korekt. Niniejsza publikacja stanowi uzupełnioną i uaktualnioną wersję książki pt. Prawo własności intelektualnej. Zarys wykładu, wydanej w 2011 r. nakładem Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa w Poznaniu. W porównaniu z wydaniem pierwszym: uzupełniono bibliografię oraz przypisy, dodano nowe orzecznictwo, wzbogacono pracę o nowe wątki. Praca uwzględnia stan prawny na dzień 30 listopada 2013 r.