RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE MIELECKIM W 2006 ROKU (II/P 2006)

Transkrypt

1 PP.MPX.0714-C-2/2007 RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE MIELECKIM W 2006 ROKU (II/P 2006) Mielec rzmi@praca.gov.pl 1

2 Spis treści: 1. Wstęp Analiza bezrobocia wg zawodów (grup zawodów) Analiza ofert pracy wg zawodów (grup zawodów) Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych Wyniki badania w zakładach pracy Wyniki badania w szkołach ponadgimnazjalnych Wnioski...34 Spis wykresów...35 Spis tabel rzmi@praca.gov.pl 2

3 1. WSTĘP Dynamiczne zmiany obserwowane we współczesnej gospodarce mają swoje odzwierciedlenie w przeobrażeniach zachodzących na rynku pracy. Pojawiają się nowe, nieznane dotąd zawody związane z wykorzystywaniem nowoczesnych maszyn i urządzeń oraz zaawansowanych rozwiązań technologicznych, a jednocześnie część specjalności i profesji odchodzi do historii. Pracodawcy stawiają wysokie wymagania wobec przyszłych pracowników, a osoby bezrobotne, które chcą dostosować się do wymogów rynku pracy, muszą na bieżąco śledzić zachodzące na nim zmiany. Opracowania dotyczące rynku pracy zawierają wiele przydatnych informacji o poziomie i strukturze bezrobocia, jednak aby złagodzić dotkliwe skutki pozostawania bez pracy konieczne jest przeprowadzanie pełnej analizy w celu prawidłowego i skutecznego oddziaływania na rynek pracy poprzez stosowanie szerokiego spektrum instrumentów. Prowadzony monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z elementów informacyjnych służącym do realizacji tej polityki, który zapewnia spójność danych dotyczących popytu i podaży na pracę z punktu widzenia lokalnego rynku pracy. Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu powiatu w zakresie realizowanej polityki rynku pracy. Wyniki badań powinny być w szczególności wykorzystywane jako jedno ze źródeł informacji koniecznych do: określenia kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku pracy, określenia odpowiednich kierunków szkoleń zawodowych osób bezrobotnych w celu zapewnienia większej efektywności, bieżącej korekty poziomu, struktury treści kształcenia zawodowego i ustawicznego, opracowywania przez lokalny samorząd strategii działania oraz oceny i weryfikacji założeń w części dotyczącej łagodzenia skutków bezrobocia oraz promocji zatrudnienia, planowania działań przez instytucje i organizacje współpracujące na rzecz lokalnego rynku pracy w zakresie przeciwdziałania bezrobociu, usprawnienia pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie informacji o planowanych ofertach pracy na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z podziałem na poszczególne zawody i specjalności, podnoszenie jakości poradnictwa zawodowego poprzez wskazywanie doradcom zawodowym profesji poszukiwanych przez lokalnych pracodawców oraz zawodów, na które maleje zapotrzebowanie, realizacji programów specjalnych w celu aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych i promowania ich ponownego zatrudnienia. rzmi@praca.gov.pl 3

4 Dane statystyczne dotyczące ilości osób bezrobotnych oraz zgłoszonych ofert pracy opracowano w oparciu o nazwy grup zawodów i specjalności zgodnie z obowiązującą Klasyfikacją Zawodów i Specjalności wprowadzoną Rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004r. (Dz.U nr 265, poz. 2644). Klasyfikacja jest pięciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Struktura klasyfikacji oparta jest na systemie pojęć, z których najważniejsze to zawód, specjalność, umiejętność oraz kwalifikacje zawodowe. Zawód jest w niej definiowany jako zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności) zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu winno stanowić źródło dochodu. Zawód może dzielić się na specjalności, które są wynikiem podziału pracy w ramach zawodu i zawierają czynności o podobnym charakterze wymagające pogłębionej lub dodatkowej wiedzy oraz umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki. Umiejętność określono jako sprawdzoną możliwość wykonywania odpowiedniej klasy zadań w ramach zawodu, natomiast przez kwalifikacje zawodowe rozumiane są układy wiedzy i umiejętności wymagane do realizacji składowych zadań zawodowych. Struktura klasyfikacji powstała w wyniku grupowania zawodów na podstawie podobieństwa kwalifikacji zawodowych wymaganych dla realizacji zadań danego zawodu (specjalności), z uwzględnieniem obu aspektów kwalifikacji tj. ich poziomu i specjalizacji. Podstawowym kryterium wyodrębniania grup wielkich był poziom kwalifikacji. Natomiast pozostałe poziomy agregacji powstały w wyniku zastosowania w różny sposób kryterium specjalizacji umiejętności, polegających na każdorazowym braniu pod uwagę różnych umiejętności, np. rodzaju koniecznej wiedzy, posługiwania się określonymi narzędziami i stosowania odpowiednich materiałów lub też rodzaju wykonywanego produktu i świadczonych usług. W efekcie struktura kwalifikacji obejmuje: 10 grup wielkich, 30 grup dużych (jako wewnętrzny podział grup wielkich), 116 grup średnich (jako wewnętrzny podział grup dużych) i 392 grupy elementarne (jako wewnętrzny podział grup średnich), przy czym grupy elementarne obejmują zawodów i specjalności. Szczegółową analizą objęto grupy duże (dwucyfrowe) oraz poszczególne zawody i specjalności w ramach grup elementarnych. Podstawowym źródłem informacji do przeprowadzenia monitoringu zawodów nadwyżkowych i deficytowych są sporządzone przez Powiatowy Urząd Pracy w Mielcu sprawozdania ministerialne (Załącznik nr 2 do sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy a także Załącznik nr 3 do sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności ). Dodatkowe dane zostały pozyskane przez pośredników pracy, którzy ankietowali wybrane zakłady pracy i szkoły prowadzące edukację na poziomie ponadgimnazjalnym na terenie powiatu mieleckiego. Niniejsze opracowanie stanowi sprawozdanie z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie mieleckim w 2006 roku. Celem opracowania jest przedstawienie informacji opisujących kształtowanie się podstawowych wielkości charakteryzujących mielecki rynek pracy w układzie opartym o kwalifikacje zawodowe. Przedstawiona analiza nie stanowi jednak prognozy i ostatecznej odpowiedzi na pytanie jak w przyszłości będzie kształtował się popyt i podaż na pracę w poszczególnych zawodach, daje jednak orientację o kierunkach możliwych zmian. rzmi@praca.gov.pl 4

5 2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW (GRUP ZAWODÓW) Na koniec 2006 roku powiat mielecki plasował się na drugim miejscu w województwie podkarpackim ze względu na wysokości stopy bezrobocia (13,0%). Na pierwszym miejscu z najniższą stopą bezrobocia znajdował się powiat stalowowolski (12,5%). Najwyższą stopę bezrobocia odnotowano w powiecie bieszczadzkim (27,1%). Stopa bezrobocia dla całego kraju kształtowała się w tym czasie na poziomie 14,9%, a dla województwa podkarpackiego wynosiła 16,5%. Według stanu na dzień roku w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu pozostawało osób bezrobotnych z czego 61,8% stanowiły kobiety (4.771 osób). W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego ilości osób bezrobotnych zmniejszyła się o 1339 co stanowi zmianę o 14,8%. Jednocześnie odnotowano spadek w ilości kobiet zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Mielcu o 12,8% (700 osób). Spośród osób bezrobotnych osoby poprzednio pracowało a osoby nie świadczyły dotychczas pracy zarobkowej. Wśród osób poprzednio pracujących najwięcej osób pracowało w: przetwórstwie przemysłowym osób, tj. 40,7%, handlu i usługach naprawczych osób, tj. 21,1%, budownictwie 515 osób, tj. 8,4%, administracji publicznej i obronie narodowej; obowiązkowych ubezpieczeniach społecznych i powszechnych ubezpieczeniach zdrowotnych 340 osób, tj. 5,5%, obsłudze nieruchomości, wynajmie i usługach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej 303 osób, tj. 4,9%, działalności usługowej komunalnej, społecznej i indywidualnej pozostałej 235 osób, tj. 3,8%, rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie 213 osób, tj. 3,5%, hotelach i restauracjach 179 osób, tj. 2,9%, ochronie zdrowia i pomocy społecznej 142 osób, tj. 2,3%, edukacji 116 osób, tj. 1,9%, transporcie, gospodarce magazynowej i łączności 112 osób, tj. 1,8%, wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz i wodę 68 osób, tj. 1,1%, gospodarstwach domowych zatrudniających pracowników 53 osób, tj. 0,9%, pośrednictwie finansowym 45 osób, tj. 0,7% pozostałej działalności gospodarczej 36 osób, tj. 0,5%. Analizując problem bezrobocia w oparciu o dane statystyczne dotyczące wielkich grupy zawodów z uwzględnieniem podziału na grupy duże (dwucyfrowe kody grup zawodów) oraz zawody (sześciocyfrowy kod zawodu) należy podkreślić, że najliczniejszą grupę osób (27,0%) zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Mielcu w końcu 2006 roku stanowiły osoby bez zawodu (2.083 osoby w tym kobiet). Grupa bezrobotnych bez zawodu obejmuje osoby nie posiadające świadectwa ukończenia edukacji szkolnej lub odpowiedniego kursu oraz osoby nie legitymujące się udokumentowaną ciągłością pracy w określonym zawodzie w okresie minimum 12 miesięcy. Zgodnie z wymienionymi kryteriami w grupie bez zawodu ujęte są osoby, które ukończyły licea ogólnokształcące, licea profilowane, gimnazja i szkoły podstawowe. Warto odnotować, że w porównaniu z rokiem ubiegłym odnotowano spadek ilości osób bezrobotnych bez zawodu o 20,6% (540 osób). rzmi@praca.gov.pl 5

6 Wśród osób bezrobotnych posiadających zawód wyuczony lub nabyty po przepracowaniu minimum 1 roku na stanowisku pracy najwięcej osób zakwalifikowano do następujących dużych grup zawodowych: robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń (72) osób tj. 14,3% ogółu bezrobotnych, z czego najwięcej w zawodach: ślusarz 246 osób (w tym 129 długotrwale bezrobotnych), tokarz 169 osób (w tym 109 długotrwale bezrobotnych), mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych 129 osób (w tym 87 długotrwale bezrobotnych), mechanik samochodów osobowych 123 osoby (w tym 53 długotrwale bezrobotne), frezer 79 osób (w tym 47 długotrwale bezrobotnych), mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych 47 osób (w tym 14 długotrwale bezrobotnych). pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (74) 534 osoby tj.6,9% ogółu bezrobotnych, z czego najwięcej w zawodach: krawiec 309 osób (w tym 205 długotrwale bezrobotnych), cukiernik 80 osób (w tym 39 długotrwale bezrobotnych), piekarz 49 osób ( w tym 28 długotrwale bezrobotnych), stolarz 32 osób (w tym 8 długotrwale bezrobotnych). pracownicy usług osobistych i ochrony (51) 505 osób tj. 6,5% ogółu bezrobotnych, z czego najwięcej w zawodach: kucharz 253 osoby (w tym 144 długotrwale bezrobotne), fryzjer 113 osób (w tym 55 długotrwale bezrobotnych), kelner 55 osób (w tym 35 długotrwale bezrobotnych), kucharz małej gastronomii 44 osoby (w tym 8 długotrwale bezrobotnych). modelki, sprzedawcy i demonstratorzy (52) 474 osoby tj. 6,1% ogółu bezrobotnych, z czego najwięcej w zawodzie sprzedawca 472 osób (w tym 241 długotrwale bezrobotnych). górnicy i robotnicy (71) 473 osoby tj. 6,1% ogółu bezrobotnych, z czego najwięcej w zawodach: murarz 131 osób (w tym 65 długotrwale bezrobotnych), malarz budowlany 83 osób (w tym 44 długotrwale bezrobotnych), posadzkarz 47 osób (w tym 21 długotrwale bezrobotnych), monter instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody 30 osób (w tym 10 długotrwale bezrobotnych), betoniarz-zbrojarz 24 osób (w tym 13 długotrwale bezrobotnych), stolarz budowlany 22 osób (w tym 9 długotrwale bezrobotnych), malarz-tapeciarz 20 osób (w tym 5 długotrwale bezrobotnych). średni personel techniczny (31) 457 osób tj. 5,9% ogółu bezrobotnych, z czego najwięcej w zawodach: technik mechanik 199 osób ( w tym 83 długotrwale bezrobotne), technik budownictwa 67 osób (w tym 18 długotrwale bezrobotnych), technik elektryk 41 osób (w tym 14 długotrwale bezrobotnych), technik elektronik 26 osób (w tym 8 długotrwale bezrobotnych) technik technologii odzieży 21 osób (w tym 10 długotrwale bezrobotnych). rzmi@praca.gov.pl 6

7 Poniższy wykres ilustruje najliczniej występujące zawody wśród osób bezrobotnych i obrazuje skalę i problemy strukturalnego bezrobocia występującego na terenie powiatu mieleckiego. Warto zauważyć, że do grupy 23 zawodów (w tym osoby zakwalifikowane do grupy bez zawodu ) stanowiącej 1,3% ogółu zawodów i specjalności opisanych w Klasyfikacją Zawodów i Specjalności (Dz.U nr 265, poz. 2644) należy ponad 70% wszystkich bezrobotnych (5.449 osób) zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Mielcu. Jednocześnie blisko trzy czwarte osób długotrwale bezrobotnych (pozostających w ewidencji bezrobotnych powyżej 12 miesięcy) legitymuje się posiadaniem jednego z wymienionych zawodów. Wykres 1. Zawody najliczniej reprezentowane przez osoby bezrobotne z uwzględnieniem bezrobotnych kobiet i osób długotrwale bezrobotnych. Bez zawodu Sprzedawca Krawiec Asystent ekonomiczny Kucharz Ślusarz Technik mechanik Tokarz Murarz Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych Mechanik samochodów osobowych Fryzjer Ekonomista Technik rolnik Asystent rachunkowości Technik żywienia i gospodarstwa domowego Rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej Malarz budowlany Cukiernik Frezer Pozostali ogrodnicy i pokrewni Źródło: Opracowanie własne. Technik budownictwa Kelner Bezrobotni ogółem Bezrobotne kobiety Bezrobotni powyżej 12 miesięcy ogółem Podobnie jak w roku ubiegłym najliczniejszą grupę zawodową tworzą osoby bezrobotne posiadające zawód sprzedawcy (472 osoby w tym 456 kobiet). Jest to grupa, w której obserwuje się najwyższą rotację zatrudnienia spośród wszystkich zawodów. Prawdopodobnie przyczyną tak dużych zmian jest stosunkowo niskie wynagrodzenie oferowane przez pracodawców i niejednokrotnie utrzymujące się na niezmienionym poziomie przez cały okres zatrudnienia oraz brak możliwości awansu zawodowego co przyczynia się do szybkiego zniechęcenia i demotywacji do podejmowania pracy w tym zawodzie. Dodatkową przyczyną takiego stanu rzeczy mogą być pojawiające się rozbieżności pomiędzy oczekiwaniami pracodawców wobec kandydatów do pracy, a rzeczywistymi kwalifikacjami i umiejętnościami osób bezrobotnych. Dużą rolę odul. CHOPINA 16A MIELEC tel: fax: rzmi@praca.gov.pl 7

8 grywa również fakt, że ciągle bez pracy pozostaje liczna grupa osób posiadająca zawód sprzedawcy, co ułatwia pracodawcy stosunkowo szybkie znalezienie osób chętnych do pracy i pozwala na unikanie podwyższania wynagrodzeń lub innych świadczeń pracowniczych. Wydaje się, że tezę tą potwierdza fakt, iż wśród propozycji pracy zgłoszonych w przeciągu całego 2006 roku najwięcej ofert pracy zgłoszono właśnie na stanowisko sprzedawcy (347 ofert zatrudnienia, co stanowi 9,4% wszystkich ofert pracy). W okresie 2006 do ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu napłynęło bezrobotnych z czego najwięcej, bo 27,3% (2.296 osób) stanowiły osoby bez zawodu. Wśród osób bezrobotnych posiadających zawód najwięcej osób legitymowało się zawodem sprzedawca (383 osoby w tym 353 kobiety) co stanowiło 4,5% ogółu rejestrujących się w Urzędzie. Równie licznie rejestrowały się osoby w zawodzie technik mechanik (294 osoby) oraz asystent rachunkowości 251 osób, z czego blisko połowę stanowili absolwenci, którzy ukończyli kształcenie w roku szkolnym 2005/2006. Tabela 1. Najliczniejsze rejestracje osób bezrobotnych wg zawodów w 2006 roku. w tym Kod Bezrobotn Nazwa zawodu absolwenci zawodu i ogółem kobiety ogółem kobiety Bez zawodu Sprzedawca Technik mechanik Asystent rachunkowości [zawód szkolny: Technik rachunkowości] Ślusarz Asystent ekonomiczny [zawód szkolny: Technik ekonomista] Mechanik samochodów osobowych Ekonomista Krawiec Technik żywienia i gospodarstwa domowego Murarz Kucharz Technik budownictwa Tokarz Fryzjer [zawody szkolne: Fryzjer, Technik usług fryzjerskich] Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych Handlowiec [zawód szkolny: Technik handlowiec] Cukiernik Technik elektryk Technik rolnik Malarz budowlany Specjalista administracji publicznej Kucharz małej gastronomii Elektromechanik pojazdów samochodowych Piekarz Mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych Frezer Specjalista do spraw marketingu i handlu [sprzedaży] Rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej [zawód szkolny: Rolnik] Technik elektronik Stolarz Źródło: Opracowanie własne. rzmi@praca.gov.pl 8

9 3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW (GRUP ZAWODÓW) Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 36 ust.5) pracodawcy są obowiązani na bieżąco informować powiatowe urzędy pracy o wolnych miejscach zatrudnienia lub przygotowania zawodowego. Wielu pracodawców nie wywiązuje się jednak z tego obowiązku i nie informuje o wolnych miejscach pracy. Wiele ofert nie trafia do statystyk urzędów pracy z uwagi na fakt, iż pracodawcy formułują bardzo wysokie oczekiwania wobec kandydatów w zakresie wiedzy, umiejętności oraz doświadczenia i z góry zakładają, że osoby spełniające tego typu wymagania nie są klientami powiatowych urzędów pracy. Bardzo często pracodawcy nie poszukują pracowników za pośrednictwem urzędu pracy, chyba, że jego zatrudnienie wiąże się z uzyskaniem wsparcia finansowego. Z danych szacunkowych wynika, że w rejestrach ofert zatrudnienia prowadzonych przez powiatowe urzędy pracy znajduje się zaledwie około 30% wszystkich ofert zatrudnienia dostępnych na pierwotnym rynku pracy. Wobec powyższego prezentowane dane nie mają charakteru wyczerpującego oraz nie odzwierciedlają w pełni sytuacji na lokalnym rynku pracy. W roku 2006 do Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu zgłoszono oferty zatrudnienia w tym: ofert niesubsydiowanych, ofert subsydiowanych w tym: 735 w ramach stażu, 164 w ramach przygotowania zawodowego w miejscu pracy, 119 w ramach otrzymanej przez pracodawcę dotacji na utworzenie/doposażenie nowego miejsca pracy, 58 w ramach prac interwencyjnych, 43 w ramach programu w ramach prac społecznie użytecznych, 6 w ramach robót publicznych, 2 w ramach umowy aktywizacyjnej, 215 w ramach ofert dla niepełnosprawnych. W stosunku do poprzedniego roku liczba ofert pracy zwiększyła się o blisko jedną czwartą (695 ofert, w tym o 551 ofert pracy niesubsydiowanej). Na uwagę zasługuje fakt, że ponad 70% ofert pracy zgłaszana jest przez przedsiębiorców zaliczonych do 4 grup według Polskiej Klasyfikacji Działalności gospodarczej. Najwięcej ofert zatrudnienia (27,3% wszystkich zgłoszonych ofert) wpłynęło od pracodawców prowadzących działalność związaną z przetwórstwem przemysłowym (sekcja D). Blisko jedna piąta ofert pracy została zgłoszona przez przedsiębiorców zajmujących się handlem hurtowym i detalicznym, naprawą pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego (sekcja G). Czternaście procent ofert zatrudnienia wpłynęło od firm prowadzących działalność w branży budowlanej (sekcja F), a 10,8% ofert pracy zgłosili pracodawcy zajmujący się obsługą nieruchomości, wynajmem i usługami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej (sekcja K). Ze względu na specyfikę i charakter lokalnego rynku pracy w przeciągu całego 2006 roku do Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu nie napłynęły oferty zatrudnienia od pracodawców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie rybactwa i górnictwa. Nie odnotowano również ofert pracy w organizacjach i zespołach eksterytorialnych oraz w gospodarstwach domowych zatrudniających pracowników. rzmi@praca.gov.pl 9

10 Niepokojąco przedstawia się sytuacja osób posiadających zawód związany z rolnictwem. W 2006 roku do Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu zgłoszono 14 ofert pracy od firm prowadzących działalność związaną z rolnictwem, łowiectwem i leśnictwem. Sytuacja taka może wynikać z faktu, że w powiecie mieleckim dominują małe, rodzinne gospodarstwa rolne nie zatrudniające pracowników. Również mała ilość ofert pracy przypadła na firmy zajmujące się wytwarzaniem i zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz i wodę (22 oferty pracy) oraz pracodawców prowadzących działalność związaną z hotelarstwem i restauracjami (50 ofert zatrudnienia). Wykres 2. Struktura ofert pracy wg Polskiej Klasyfikacji Działalności w 2006 roku. 5,8% 5,0% 3,1% 5,0% 0,4% 27,3% 10,8% 3,0% 0,6% 4,3% 14,0% 1,4% 19,2% Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo Przetwórstwo przemysłowe Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę Budownictwo Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego Hotele i restauracje Transport, gospodarka magazynowa i łączność Pośrednictwo finansowe Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne Edukacja Źródło: Opracowanie własne. Ochrona zdrowia i pomoc społeczna Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała Z danych dotyczących ofert zatrudnienia wynika, że pracodawcy najczęściej poszukują kandydatów do pracy w zawodzie sprzedawca. W roku 2006 przedsiębiorcy zgłosili do Urzędu 347 ofert pracy w zawodzie sprzedawca i w porównaniu z rokiem ubiegły odnotowano wzrost ilości ofert o 5,2%. Dla przypomnienia należy wspomnieć, że na koniec 2006 roku w rejestrze bezrobotnych figurowało 472 osoby (w tym 241 długotrwale bezrobotnych) legitymujące się posiadaniem zawodu sprzedawcy Zawód ten był również reprezentowany przez największą grupę bezrobotnych (383 osoby w tym 353 kobiety) napływających do ewidencji Urzędu na przestrzeni całego 2006 roku. rzmi@praca.gov.pl 10

11 Tabela 2. Najliczniej zgłaszane oferty pracy wg zawodów w 2006 roku. Oferty pracy Kod Nazwa zawodu Zgłoszone Na koniec zawodu w 2006r. 2006r Sprzedawca Pracownik biurowy [Zawód szkolny: Technik prac biurowych] Robotnik gospodarczy Kierowca samochodu ciężarowego Sprzątaczka Ślusarz Murarz Robotnik budowlany Magazynier Pracownik administracyjny [zawód szkolny: Technik administracji] Pakowacz Pracownik ochrony mienia i osób Tokarz Spawacz ręczny gazowy Robotnik drogowy Kasjer handlowy Opiekunka dziecięca Stolarz Operator obrabiarek sterowanych numerycznie Malarz budowlany Frezer Dozorca Sekretarka Specjalista do spraw marketingu i handlu [sprzedaży] Kontroler jakości wyrobów - artykuły przemysłowe Agent ubezpieczeniowy Przedstawiciel handlowy [przedstawiciel regionalny] Cieśla Szlifierz metali Stolarz meblowy Zbrojarz Pomoc kuchenna Piekarz Robotnik placowy Goniec Kucharz Szwaczka Krawiec Kierowca samochodu osobowego Operator maszyn do obróbki skrawaniem Nauczyciel języka obcego Technik mechanik Tynkarz Monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych Wychowawca w placówkach oświatowych, wychowawczych i opiekuńczych Posadzkarz 20 3 Źródło: Opracowanie własne. rzmi@praca.gov.pl 11

12 Dane dotyczące ilości ofert zatrudnienia na stanowiskach pracownik biurowy oraz pracownik administracyjny nie odzwierciedlają rzeczywistej sytuacji na rynku pracy, gdyż zgłaszane przez pracodawców oferty pracy w tych zawodach są praktycznie w całości realizowane w ramach instrumentów rynku pracy (stażu oraz przygotowania zawodowego w miejscu pracy). Sytuacja taka wynika z faktu, iż skorzystanie z subsydiowanej formy zatrudnienia nie obciąża pracodawcy kosztami utworzenia miejsca pracy, a zakres obowiązków wykonywanych na tych stanowiskach nie wymaga dużej wiedzy i specjalistycznych umiejętności oraz w większości ogranicza się do prostych prac administracyjno-biurowych, które mogą być powierzone osobie młodej, nie posiadającej doświadczenia zawodowego. Analiza oferty pracy pozyskanych przez Powiatowy Urząd Pracy w Mielcu w okresie 2006 roku wskazuje, że największe zapotrzebowanie pracodawców dotyczy zatrudniania osób posiadających kwalifikacje niezbędne do wykonywania pracy z zakresu obrotu pieniężnego i obsługi klientów. Wskaźnik szansy uzyskania oferty pracy (liczony jako stosunek średniej miesięcznej liczby ofert w zawodzie do średniomiesięcznego poziomu rejestrowanego bezrobocia) dla przedstawicieli tej grupy wynosi 0,9565. Tabela 3. Ranking grup zawodów zgłoszonych w ofertach pracy w 2006 roku ze względu na wskaźnik szansy uzyskania oferty. Kod grupy Nazwa grupy zawodów zawodów Wskaźnik szansy uzyskania oferty 42 Pracownicy obrotu pieniężnego i obsługi klientów 0, Nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy 0,5 93 Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie 0, Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach 0, Kierowcy i operatorzy pojazdów 0, Pracownicy obsługi biurowej 0, Robotnicy zawodów precyzyjnych, ceramicy, wytwórcy wyrobów galanteryjnych, robotnicy poligraficzni i pokrewni 0, Operatorzy i monterzy maszyn 0, Specjaliści szkolnictwa 0, Kierownicy małych przedsiębiorstw 0, Operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i przetwórczych 0, Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 0, Górnicy i robotnicy budowlani 0, Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych 0, Pracownicy pozostałych specjalności 0, Pracownicy usług osobistych i ochrony 0, Specjaliści nauk przyrodniczych i ochrony zdrowia 0, Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, rybołówstwie i pokrewni 0, Pozostali specjaliści 0, Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 0, Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń 0, Średni personel techniczny 0, Średni personel w zakresie nauk biologicznych i ochrony zdrowia 0, Ogrodnicy 0, Leśnicy i rybacy 0 12 Kierownicy dużych i średnich organizacji 0 01 Siły zbrojne 0 61 Rolnicy 0 64 Rolnicy i rybacy pracujący na własne potrzeby 0 Źródło: Opracowanie własne. rzmi@praca.gov.pl 12

13 Wysokie wartości wskaźnika szansy zatrudnienia mają też osoby posiadające kwalifikacje do pracy w zawodach zaliczanych do następujących dużych grup: nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy 0,5 oraz robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie 0,4875 i pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach 0,4415. Niewiele niższy wskaźnik mają osoby zakwalifikowane do grup: kierowcy i operatorzy pojazdów 0,3293. Zdecydowanie mniejsze wartości wskaźnika uzyskali: specjaliści szkolnictwa 0,0939; kierownicy małych przedsiębiorstw 0,074; operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i przetwórczych 0,067; modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 0,0653; górnicy i robotnicy budowlani 0,061 oraz specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych 0,0585. Najniższe wskaźniki szansy zatrudnienia mają też osoby zaliczane do grup: Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 0,0267; Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń - 0,0264; średni personel techniczny 0,0148 oraz średni personel w zakresie nauk biologicznych i ochrony zdrowia 0,0096 i ogrodnicy 0,0049. Zerowe wskaźniki szansy uzyskania oferty mają: leśnicy i rybacy ; kierownicy dużych i średnich przedsiębiorstw ; siły zbrojne ; rolnicy oraz rolnicy i rybacy pracujący na własne potrzeby. 4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH Pomimo obserwowanej znacznej nadwyżki podaży siły roboczej w przeważającej liczbie zawodów nie wszystkie oferty zgłaszane do Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu są realizowane. Wynika to głównie z rozbieżności pomiędzy rzeczywistymi umiejętnościami i kwalifikacjami zawodowymi posiadanymi przez osoby bezrobotne a oczekiwaniami i wymaganiami stawianymi przez pracodawców oferujących zatrudnienie. Dodatkowo większość bezrobotnych posiada nieodpowiednie oraz zdezaktualizowane kwalifikacje i nie jest w stanie sprostać nowoczesnym standardom rynku pracy. Jednocześnie klasyfikacja zawodów i specjalności wykorzystywana w szkolnictwie nie jest spójna i nie pokrywa się z klasyfikacją wykorzystywaną przez instytucje działające na rynku pracy. Rozbieżności w nazewnictwie zawodów maja swoje odzwierciedlenie w mniej lub bardziej rzeczywistym identyfikowaniu określonych grup zawodowych na potrzeby realizacji pośrednictwa pracy. Ponadto zmiany, jakie zachodzą w poszczególnych zawodach i co się z tym wiąże w kwalifikacjach i umiejętnościach koniecznych do wykonywania pracy, powinny być na bieżąco uwzględniane w aktualizowanych programach kształcenia. Jednakże kłopoty i trudności, z jakimi boryka się w chwili obecnej polski system kształcenia, sprawiają, że nie wszystkie szkoły kształcą absolwentów w pełni przygotowany do podjęcia zatrudnienia. Ze zgromadzonego materiału statystycznego wynika, iż większość zawodów odznacza się niedopasowaniem popytu i podaży siły roboczej do potrzeb lokalnego rynku pracy. Analiza danych wyraźnie wskazuje, że najliczniejszą grupę zawodów reprezentowanych przez osoby bezrobotne zarejestrowane w Urzędzie stanowią zawody uznawane za nadwyżkowe. Biorąc pod uwagę wskaźnik średniej miesięcznej nadwyżki podaży siły roboczej liczonego jako różnica pomiędzy średnią miesięczną liczbą zarejestrowanych bezrobotnych w danym zawodzie w okresie 2006 roku a średnią miesięczną liczbą zgłoszonych ofert pracy w danym zawodzie w analogicznym okresie wśród zawodów nadwyżkowych z najmniejszą szansą na uzyskanie zatrudnienia znalazły się specjalności wymienione w poniższej tabeli. rzmi@praca.gov.pl 13

14 Tabela 4. Ranking zawodów nadwyżkowych w 2006 roku ze względu na średnią miesięczną nadwyżkę podaży siły roboczej. Średnia miesięczna Średnia liczba miesięczna Kod Nazwa zawodu ofert pracy liczba osób zawodu zgłoszonych bezrobotnych w 2006 w 2006 roku roku Średnia miesięczna nadwyżka podaży siły roboczej w 2006 roku Bez zawodu 0 191, , Technik mechanik 1,75 24,5 22, Asystent rachunkowości [zawód szkolny: Technik rachunkowości] 1,5 20, , Asystent ekonomiczny [zawód szkolny: Technik ekonomista] 0 17,25 17, Mechanik samochodów osobowych 1 17,25 16, Ekonomista 0, , Technik żywienia i gospodarstwa domowego 0 14, , Krawiec 2, , , Ślusarz 7,75 18, , Kucharz 2, ,75 10, Technik budownictwa 0, ,3333 9, Fryzjer [zawody szkolne: Fryzjer, Technik usług fryzjerskich] 1,1667 8,9167 7, Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych 0,25 7,3333 7, Technik elektryk 0 6,1667 6, Handlowiec [zawód szkolny: Technik handlowiec] 0, , Technik rolnik Cukiernik 0,9167 6,8333 5, Murarz 7, ,4167 5, Specjalista administracji publicznej 0 5,6667 5, Kucharz małej gastronomii 0,0833 5,5833 5, Mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych 0 5,0833 5, Rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej [zawód szkolny: Rolnik] 0 4,5 4, Elektromechanik pojazdów samochodowych 1,1667 5,3333 4, Technik elektronik 0,5833 4,3333 3, Pozostali ogrodnicy producenci warzyw, kwiatów i pokrewni 0 3,75 3, Operator zautomatyzowanej i zrobotyzowanej linii produkcyjnej w przemyśle elektromaszynowym 0 3,75 3, Tokarz 5,75 9,1667 3, Sprzedawca 28, , Technolog robót wykończeniowych w budownictwie 0,0833 2,8333 2, Specjalista do spraw organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych 0 2,6667 2, Piekarz 2,5 5,1667 2, Technik informatyk 0 2,5833 2, Monter instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody 1,25 3,8333 2, Malarz budowlany 3,5 6 2, Mechanik samochodów ciężarowych 0,5833 3,0833 2, Posadzkarz 1, , Operator maszyn rolniczych 0,1667 2,5 2, Technik mechanik lotniczy 0 2,1667 2, Elektromonter [elektryk] zakładowy 0,75 2,8333 2, Elektromechanik sprzętu gospodarstwa domowego Źródło: Opracowanie własne. rzmi@praca.gov.pl 14

15 W najtrudniejszej sytuacji znajdują się osoby bez zawodu, dla których wskaźnik średniej miesięcznej nadwyżki podaży siły roboczej jest największy i kształtuje się na poziomie wynosi 191,33. Naturalnym w tym przypadku jest brak ofert zatrudnienia, gdyż pracodawcy zgłaszając oferty wskazują konkretny zawód lub specjalność i są zainteresowani kandydatami posiadającymi określone kwalifikacje i umiejętności. Obserwowana nadwyżka spowodowana jest corocznym napływem dużej grupy absolwentów, którzy ukończyli edukację w liceach ogólnokształcących. Według danych pozyskanych ze szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego w roku szkolnym 2005/2006 blisko 50% absolwentów (1.334 osoby) ukończyło naukę bez uzyskania zawodu. Pomimo faktu, iż część osób kontynuuje naukę na poziomie wyższym w trybie studiów dziennych to nie wpływa to na sytuację pozostałej grupy absolwentów nawet jeśli podejmują kształcenie w systemie studiów zaocznych, gdyż w tym przypadku najczęściej nie są oni w stanie zagwarantować pracodawcy pełnej dyspozycyjności. Brak kwalifikacji oraz ograniczenia związane z możliwościami pracy w godzinach nadliczbowych oraz w dni wolne powodują, że zatrudnianie absolwentów bez zawodu staje się dla pracodawców nieopłacalne. Duża nadwyżka podaży siły roboczej dotyczy również osób bezrobotnych z zawodem technika mechanika (22,75). Przeciętnie w każdym miesiącu 2006 roku w ewidencji bezrobotnych pozostawało około 25 osób w tym zawodzie a pracodawcy zgłaszali niespełna 2 oferty pracy. Po raz kolejny obserwowany jest problem nadwyżki podaży siły roboczej wśród bezrobotnych legitymujących się wykształceniem średnim ekonomicznym i posiadających zawód asystent rachunkowości lub asystent ekonomiczny (odpowiednio 19,42 oraz 17,25). Ze względu na brak w chwili obecnej planów dotyczących powstania na terenie powiatu centrów prowadzących działalność rozliczeniowo-rozrachunkową wydaje się koniecznym podjęcie przez Dyrekcję Zespołu Szkół Ekonomicznych w Mielcu bliższej współpracy z instytucjami finansowymi i lokalnymi pracodawcami w celu promocji zatrudniania absolwentów wymienionych kierunków. Zaniepokojenie budzą wysokie wartości wskaźnika średniej miesięcznej nadwyżki podaży siły roboczej w odniesieniu do zawodów: technik żywienia i gospodarstwa domowego (14,42), technik elektryk (6,17) oraz grupy zawodów związanych z rolnictwem w tym technik rolnik (6), mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych (5,08) oraz rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej (4,5). W wymienionych zawodach nadal prowadzone jest kształcenie młodzieży pomimo faktu, że brak jest zainteresowania pracodawców zatrudnianiem osób z takimi kwalifikacjami a w przeciągu całego 2006 roku do Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu nie napłynęły oferty związane z wykonywaniem takiej pracy. Duża liczba osób figurujących w rejestrze bezrobotnych Urzędu w zawodach takich jak: krawiec, ślusarz, kucharz, fryzjer, cukiernik czy też tokarz odzwierciedla problem strukturalnego bezrobocia dotykającego lokalny rynek pracy. Zawody te zostały zakwalifikowane jako nadwyżkowe również dlatego, iż znaczny udział w tych grupach stanowią bezrobotni zwolnieni z pracy w okresie przemian ustrojowych w latach dziewięćdziesiątych oraz osoby zarejestrowane po zakończeniu restrukturyzacji dużych zakładów produkcyjnych działających na terenie powiatu mieleckiego. Dodatkowo część osób nie posiada doświadczenia w wykonywaniu wyuczonego zawodu, a znaczna grupa kobiet przez dłuższy okresy czasu przebywała na urlopach wychowawczych co powoduje, że w chwili obecnej napotykają na poważne bariery w znalezieniu pracy. Pośród zawodów wymienionych w tabeli najniższe wartości wskaźnika średniej miesięcznej nadwyżki podaży siły roboczej występują w przypadku zawodów: posadzkarz (2,33), operator maszyn rolniczych (2,33), technik mechanik lotniczy (2,17), elektromonter [elektryk] zakładowy (2,08) oraz elektromechanik sprzętu gospodarstwa domowego (2). rzmi@praca.gov.pl 15

16 Zawody określane mianem deficytowych występują na lokalnym rynku pracy zdecydowanie rzadziej aniżeli zawody nadwyżkowe co unaocznia skalę rozbieżności i niedopasowania osób bezrobotnych i poszukujących pracy do potrzeb i wymagań pracodawców. Jednocześnie w chwili obecnej jest bardzo trudno wyznaczyć długookresową prognozę dotyczącą zawodów i specjalności, na które będzie występowało zapotrzebowanie ze strony pracodawców, z uwagi na fakt, iż przedsiębiorcy nie zawsze zgłaszają informacje o ofertach zatrudnienia do Urzędu. Powoduje to, że prezentowane informacje są niepełne, obarczone błędem i nie przedstawiają rzeczywistego obrazu stanu lokalnego rynku pracy. Ze względu na wskaźnik średniego miesięcznego deficytu podaży siły roboczej przedstawiciele niżej opisywanych zawodów maja największe szanse na uzyskanie zatrudnienia. Tabela 5. Ranking zawodów deficytowych w 2006 roku ze względu na średni miesięczny deficyt podaży siły roboczej. Średnia miesięczna Średnia liczba miesięczna Kod Nazwa zawodu ofert pracy liczba osób zawodu zgłoszonych bezrobotnych w 2006 w 2006 roku roku Średni miesięczny deficyt podaży siły roboczej w 2006 roku Kierowca samochodu ciężarowego 9, , Robotnik budowlany 7,5 1, Pracownik ochrony mienia i osób 6,25 0,6667-5, Pakowacz 6,4167 1,5833-4, Magazynier 6,8333 2,5-4, Spawacz ręczny gazowy 4,5833 0,4167-4, Robotnik drogowy 3,9167 0,3333-3, Kasjer handlowy 3,75 0,5833-3, Agent ubezpieczeniowy 3 0,1667-2, Dozorca 3,4167 0,5833-2, Kontroler jakości wyrobów - artykuły przemysłowe 3,0833 0,3333-2, Zbrojarz 2,6667 0,3333-2, Goniec 2,4167 0,0833-2, Operator obrabiarek sterowanych numerycznie 3,5833 1,4167-2, Przedstawiciel handlowy [przedstawiciel regionalny] 2,75 0,6667-2, Szlifierz metali 2,75 0, Operator maszyn do obróbki skrawaniem 1, , Szwaczka 2,25 0,5833-1, Cieśla 2,75 1,1667-1, Listonosz 1,5 0-1, Tynkarz 1,75 0,3333-1, Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych 1,5833 0,25-1, Kierowca samochodu osobowego 2 0,75-1, Księgowy [samodzielny] 1,4167 0,25-1, Monter izolacji budowlanych 1,4167 0,25-1, Stolarz meblowy 2,75 1,6667-1, Monter/składacz okien 1,25 0, Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych 1,0833 0, Bufetowy [barman] 1,0833 0,1667-0, Demonstrator wyrobów 0, , Operator koparek i zwałowarek 0, ,9167 Źródło: Opracowanie własne. rzmi@praca.gov.pl 16

17 Obserwowany dynamiczny rozwój branży transportowej i logistycznej sprawił, że w najlepszej sytuacji na rynku pracy znajdują się w chwili obecnej osoby posiadające uprawnienia do wykonywania zawodu kierowcy samochodu ciężarowego (TIR). Średni miesięczny deficyt podaży siły roboczej wyniósł w badanym okresie -7,58. Przeciętnie w każdym miesiącu 2006 roku w dyspozycji Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu było blisko 10 ofert zatrudnienia na stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego, a w ewidencji bezrobotnych pozostawało 2 osoby mogące wykonywać tego typu pracę. Analiza danych potwierdza wzrastające zapotrzebowanie pracodawców na kandydatów do pracy w zawodach budowlanych (robotnik budowlany -6,00; robotnik drogowy -3,58; zbrojarz -2,33; cieśla -1,58; tynkarz -1,42; monter izolacji budowlanych -1,17; monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych -1,00; operator koparek i zwałowarek -0,98) oraz na stanowiskach: pracownik ochrony mienia i osób (-5,58), pakowacz (-4,83) i magazynier (-4,33). W związku z otwarciem w 2006 roku kilku nowych, dużych sklepów sieciowych na terenie powiatu mieleckiego zaobserwowano zwiększone zapotrzebowanie pracodawców na zatrudnianie osób w zawodach kasjer handlowy (-3,17), przedstawiciel handlowy/przedstawiciel regionalny (-2,08) oraz demonstrator wyrobów (-0,92). Specyfika lokalnego rynku pracy, spowodowana działalnością firm zlokalizowanych w obrębie Specjalnej Strefy Ekonomicznej Euro-Park Mielec, sprawia, że zauważalny jest również deficyt podaży siły roboczej w zawodach związanych z mechaniczną obróbką metali w tym operator obrabiarek sterowanych numerycznie (-2,17), szlifierz metali (-2,00) i operator maszyn do obróbki skrawaniem (-1,92) oraz w zawodach: kontroler jakości wyrobów - artykuły przemysłowe (-2,75), szwaczka (-1,67), operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych (-1,33) a także stolarz meblowy (-1,08). Tabela 6. Ranking zawodów deficytowych dla ofert pracy subsydiowanej w 2006 roku ze względu na średni miesięczny deficyt podaży siły roboczej. Średnia Średni miesięczna Średnia miesięczny liczba miesięczna Kod deficyt Nazwa zawodu ofert pracy liczba osób zawodu podaży siły zgłoszonych bezrobotnych roboczej w w 2006 w 2006 roku 2006 roku roku Pracownik biurowy [Zawód szkolny: Technik prac biurowych] 21, , Robotnik gospodarczy 14,25 1,5-12, Sprzątaczka 9,4167 2,3333-7, Pracownik administracyjny [zawód szkolny: Technik administracji] 6,5 2,8333-3, Opiekunka dziecięca 3,5833 0,3333-3, Sekretarka 3,1667 0,3333-2, Pomoc kuchenna 2,6667 0,1667-2, Robotnik placowy 2,5 0-2, Archiwista 1, , Bibliotekarz 1, , Pracownik kancelaryjny Wychowawca w placówkach oświatowych, wychowawczych i opiekuńczych 1,6667 0,8333-0, Sortowacz surowców wtórnych 0, , Operator maszyn do formowania szkła płaskiego 0,75 0-0, Drukarz sitodrukowy 0,75 0,1667-0, Operator urządzeń bielących masy włókniste 0,5 0-0,5 Źródło: Opracowanie własne. rzmi@praca.gov.pl 17

18 Ze względu na fakt, iż część ofert pracy realizowanych było w ramach instrumentów rynku pracy (stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, prac interwencyjnych, prac społecznie użytecznych oraz dotacji na utworzenie lub doposażenie miejsca pracy), co w znaczący sposób wpłynęło na dane statystyczne dotyczące popytu na siłę roboczą, informacje o ofertach subsydiowanych przedstawiono powyżej w odrębnej tabeli. Największym zainteresowaniem ze strony pracodawców cieszyła się organizacja staży dla osób bezrobotnych do 25 roku życia w zawodzie pracownik biurowy. Średni miesięczny deficyt podaży siły roboczej w tym zawodzie wynosił -19,25. Przeciętnie w każdym miesiącu 2006 roku Powiatowy Urzęd Pracy w Mielcu dysponował ponad 21 ofertami pracy subsydiowanej na stanowisku pracownik biurowy, a jednocześnie w rejestrze bezrobotnych pozostawało 2 osoby legitymujące się posiadaniem niezbędnych kwalifikacji do wykonywania takiej pracy. Warto nadmienić, że na zgłaszane oferty pracy na stanowisko pracownik biurowy kierowane były w przeważającej większości osoby bez zawodu, które ukończyły edukacje w liceach ogólnokształcących. W przypadku pozostałych ofert pracy subsydiowanej na stanowiska nierobotnicze najczęściej przedsiębiorcy poszukiwali osób do pracy w zawodach: pracownik administracyjny (-3.67), opiekunka dziecięca (3,25), sekretarka (-2,83), archiwista (-1,17), bibliotekarz (-1,17), pracownik kancelaryjny (-1,00) oraz wychowawca w placówkach oświatowych, wychowawczych i opiekuńczych (-0,83). Oferty pracy subsydiowanej w zawodach robotniczych związanych z wykonywaniem pracy fizycznej były zgłaszane najczęściej na następujące stanowiska: robotnik gospodarczy (-12,75), sprzątaczka (-7,08), pomoc kuchenna (-2,50), robotnik placowy (-2,50), sortowacz surowców wtórnych (-0,83), operator maszyn do formowania szkła płaskiego (-0,75), drukarz sitodrukowy (-0,58), oraz operator urządzeń bielących masy włókniste (0,50). W celu pełnego zobrazowania sytuacji na lokalnym rynku pracy oraz zanalizowania zawodów deficytowych i nadwyżkowych należy również wziąć pod uwagę wskaźnik intensywności nadwyżki/deficytu zawodów. Wskaźnik ten wyliczany jest jako udział średniej miesięcznej liczby zgłoszonych ofert pracy w danym zawodzie w okresie 2006 roku do średniej miesięcznej liczby osób bezrobotnych zarejestrowanych w tym zawodzie w analogicznym okresie. Dodatkowo warto przypomnieć, że zawód nadwyżkowy to taki, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie, niż liczba poszukujących pracy w tym zawodzie, a zawód deficytowy jest rozumiany jako zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie, niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. W metodologii niniejszego opracowania przyjęto, że jeżeli wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów jest mniejszy od wartości 0,90 to dany zawód należy uznać za nadwyżkowy. Jeżeli wartość wskaźnika jest większa niż 0,90 ale mniejsza niż 1,10 to mamy do czynienia z zawodem zrównoważonym i możemy mówić, że w danym zawodzie występuje równowaga na rynku pracy. Natomiast w przypadku gdy wartość wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów jest większa niż 1,10 to dany zawód należy uznać za deficytowy. Należy zwrócić uwagę, że dla części zawodów nie jest możliwe określenie wartości wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów, gdyż średnia miesięczna liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych w 2006 roku wynosi zero (brak możliwości dzielenia przez zero). W takim przypadku przyjęto określać, że wartość wskaźnika jest maksymalna (MAX), gdyż pracodawcy zgłaszali chęć zatrudniania pracowników w danym zawodzie, a w rejestrze osób bezrobotnych nie figurowały osoby legitymujące się posiadaniem takiego zawodu. Sytuacja taka występuje najczęściej w przypadku niszowych, specjalistycznych zawodów i specjalności, w których pracodawcy zgłosili 1 lub 2 oferty pracy w przeciągu całego 2006 roku. rzmi@praca.gov.pl 18

19 Na podstawie zgromadzonych danych dotyczących 2006 roku do zawodów nadwyżkowych zaliczono profesje ujęte w poniższej tabeli. Tabela 7. Ranking zawodów nadwyżkowych w 2006 roku ze względu na wskaźnik intensywności nadwyżki zawodów. Kod zawodu Nazwa zawodu Wskaźnik intensywności nadwyżki zawodów Ekonomista 0, Kucharz małej gastronomii 0, Technolog robót wykończeniowych w budownictwie 0, Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych 0, Nauczyciel języka polskiego 0, Stolarz budowlany 0, Prawnik legislator 0, Technik technologii odzieży 0, Dietetyk 0, Technik budownictwa 0, Mechanik samochodów osobowych 0, Malarz tapeciarz 0, Operator maszyn rolniczych 0, Technik mechanik 0, Asystent rachunkowości [zawód szkolny: Technik rachunkowości] 0, Monter elektronik - układy elektroniczne automatyki przemysłowej 0, Inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy 0, Inżynier inżynierii środowiska - oczyszczanie miast i gospodarka odpadami 0, Specjalista do spraw rachunkowości 0, Biolog 0, Specjalista do spraw finansów [analityk finansowy] 0, Filolog filologia obcojęzyczna 0, Pracownik socjalny 0, Fryzjer [zawody szkolne: Fryzjer, Technik usług fryzjerskich] 0, Handlowiec [zawód szkolny: Technik handlowiec] 0, Cukiernik 0, Technik elektronik 0, Nauczyciel wychowania fizycznego 0, Elektromechanik elektrycznych przyrządów pomiarowych 0, Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 0, Krawiec 0, Betoniarz - zbrojarz 0, Malarz konstrukcji i wyrobów metalowych 0, Nauczyciel matematyki 0, Technik fizjoterapii 0, Kucharz 0, Mechanik samochodów ciężarowych 0, Pedagog 0, Elektromechanik pojazdów samochodowych 0, Salowa 0, Elektromonter [elektryk] zakładowy 0, Plastyk 0, Monter instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody 0, Kierowca ciągnika rolniczego 0, Nauczyciel przedszkola 0, rzmi@praca.gov.pl 19

20 Inżynier mechanik maszyny i urządzenia do obróbki metali 0, Inżynier mechanik maszyny i urządzenia energetyczne 0, Specjalista ochrony środowiska 0, Nauczyciel muzyki 0, Nauczyciel języka polskiego w szkole podstawowej 0, Specjalista bankowości 0, Fotograf 0, Monter konstrukcji stalowych 0, Mechanik silników spalinowych 0, Pielęgniarka 0, Posadzkarz 0, Ślusarz 0, Elektromonter instalacji elektrycznych 0, Kelner 0, Piekarz 0, Ślusarz narzędziowy 0, Inżynier mechanik środki transportu 0, Nauczyciel fizyki i astronomii 0, Opiekun w domu pomocy społecznej 0, Formierz odlewnik 0, Mechanik maszyn i urządzeń do obróbki metali 0, Tapicer 0, Operator urządzeń do produkcji pieczywa 0, Inżynier inżynierii środowiska gospodarka wodna i hydrologia 0, Nauczyciel biologii 0, Nauczyciel geografii 0, Nauczyciel informatyki / technologii informacyjnej 0, Nauczyciel języka obcego w szkole podstawowej 0, Specjalista do spraw ubezpieczeń majątkowych i osobowych 0, Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej niesklasyfikowani 0, Blacharz samochodowy 0, Terapeuta zajęciowy 0, Ogrodnik terenów zieleni 0, Murarz 0, Malarz budowlany 0, Chemik 0, Monter podzespołów i zespołów elektronicznych 0, Rzeźnik wędliniarz 0, Tokarz 0, Specjalista do spraw marketingu i handlu [sprzedaży] 0, Specjalista zastosowań informatyki 0, Frezer 0, Kosmetyczka [zawód szkolny: Technik usług kosmetycznych] 0, Technik farmaceutyczny 0, Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 0, Monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych 0, Stolarz 0,8431 Źródło: Opracowanie własne. rzmi@praca.gov.pl 20