Nauka Przyroda Technologie
|
|
- Ludwika Jarosz
- 2 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Nauka Przyroda Technologie ISSN Dział: Ogrodnictwo Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 2009 Tom 3 Zeszyt 1 IZABELA SYKTA Instytut Architektury Krajobrazu Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki CITYSCAPE SCRAPERS * KONTROWERSYJNE OBIEKTY ARCHITEKTURY WSPÓŁCZESNEJ W KRAJOBRAZIE MIEJSKIM JAKO ELEMENTY OGNISKUJĄCE ROZWÓJ REKREACJI I TURYSTYKI Streszczenie. Architektoniczna awangarda zapisała się w krajobrazie miast bezprecedensową liczbą skrajnie oryginalnych budowli, wymykających się uznanym kryteriom oceny estetycznej. W eksponowanych miejscach zabytkowych dzielnic pojawiły się realizacje zrywające z miejscową tradycją architektoniczną i ciągłością tkanki przestrzennej, wyabstrahowane z kontekstu, budzące sprzeczne reakcje odbiorców. Kontrowersyjne budowle przyciągające uwagę aurą skandalu i artystycznej prowokacji nierzadko pełnią rolę istotnych elementów polityki przestrzennej i ekonomicznej miasta. Dochody płynące ze sprzedaży ich wizerunku stają się niejako miarą ich sukcesu. Ten aspekt funkcjonowania dyskusyjnych obiektów architektonicznych w krajobrazie miejskim przedstawiono na najbardziej spektakularnych przykładach, m.in. wieży Eiffla, centrum Pompidou, piramidy Luwru czy wiedeńskich realizacjach Friedensreicha Hundertwassera obiektach, będących częścią gigantycznego przemysłu zwiedzania, które stały się najistotniejszymi punktami na turystycznej mapie miast. Słowa kluczowe: kontrowersyjne obiekty architektoniczne, krajobraz miejski, atrakcja turystyczna Dla architektury współczesnej począwszy od końca XIX wieku nastał czas poszukiwań i eksperymentów zupełnie odmiennych od tych w przeszłości. Twórca współczesny, dysponujący prawie nieograniczonymi możliwościami konstrukcyjnymi i materiałowymi, motywowany nowymi prądami filozoficznymi i artystycznymi, głoszącymi hasła zerwania z przeszłością i tradycją, uwolnienia wyobraźni i intuicji, mógł czuć się nieskrępowany, a nawet upoważniony do działań awangardowych, radykalnych, skrajnie zindywidualizowanych. Zwłaszcza w kontekście odrzuconego w nowoczesnej teorii sztuki pojęcia piękna jako podstawowego wyznacznika wartości dzieła i zastępowania * Określenie zainspirowane tytułem publikacji Aarona BETSKY EGO (2005).
2 2 Sykta I., Cityscape scrapers kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim go terminami wzniosłości (PAETZOLD 1996) czy przeżycia estetycznego (GOŁASZEW- SKA 2001), których odczuwanie czy wywoływanie nie musiało mieć z pięknem i harmonią, w ich klasycznym ujęciu, wiele wspólnego. Architektura współczesna, włączając w zakres swoich działań eksperyment i innowację, dążenie do zadziwienia widza czymś zaskakująco nowym, odległym od estetycznych przyzwyczajeń, a wręcz zdeterminowana potrzebą szokowania i przymusem oryginalności (KRENZ 1997) zdaje się traktować miasto jako swoiste pole doświadczalne. Historycznie uwarunkowany, dotąd harmonijnie kształtowany krajobraz miasta zabytkowego bywa szpikowany nowymi budowlami o formach odbiegających od dotychczasowych tradycji architektonicznych, ekstremalnie zindywidualizowanych, wyabstrahowanych z otoczenia, pełnych paradoksów. W zderzeniu z owymi kontrowersyjnymi, obiektami, które można różnie oceniać, trudnej próbie jest poddawana percepcja odbiorców i użytkowników krajobrazu. Dyskusyjne funkcjonowanie tych obiektów w krajobrazie jest przez oponentów odczytywane jako silna intruzja wizualna, niszcząca nieodwracalnie dotychczasową harmonię i jednorodność krajobrazu miasta. Zdaniem entuzjastów istnienie tych budowli przyczynia się natomiast do wzbogacenia struktury krajobrazu o nowe oryginalne formy czy istotne wyróżniki przestrzeni, podnoszące wizualną atrakcyjność miasta, stanowiące przejaw postępu i procedujące rozwój architektury. Począwszy od najbardziej kontrowersyjnej budowli świata wieży Eiffla, poprzez inne nie mniej przełomowe realizacje, forsujące w historycznym krajobrazie radykalnie odmienną od otoczenia estetykę, szczególnie eksponujące skrajną oryginalność zastosowanych rozwiązań, będące projekcją silnej indywidualności artystycznej ich twórców, Rys. 1. Wieża Eiffla dominanta krajobrazu miasta, przedmiot admiracji i cel turystycznych pielgrzymek (fot. I. Sykta) Fig. 1. Eiffel Tour the dominant of urban landscape, the object of admiration and target of tourist pilgrimages (photo by I. Sykta)
3 Sykta I., Cityscape scrapers kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim 3 można prześledzić wielką karierę owych akontekstualnych budowli, manifestacyjnie wybijających się na tle krajobrazu zabytkowych miast. Ich sukces jest mierzony wielką popularnością, którą zawdzięczają nie tyle pięknu swojej formy czy też doskonałym rezultatom wpisania jej w otaczający krajobraz, bo o te w tych wypadkach najtrudniej, a raczej kontrowersjom, które wywołała ich realizacja. Ten właśnie aspekt sprawia, że obiekty te, ogniskując zainteresowanie społeczne, kreują nowe formy rekreacji w mieście turystyki przyciąganej aurą estetycznego skandalu. Realizacja wieży według projektu Gustave a Eiffela (1889) była momentem przełomowym zarówno w historii architektury, jak i historii krajobrazu Paryża, który odtąd zmienił się diametralnie, zyskując nową bezkonkurencyjną dominantę. Wieża, mająca początkowo pełnić rolę oryginalnej wizytówki Wystawy Światowej w 1889 roku, budząc przez wiele lat niesamowite emocje, będąc przedmiotem zażartych sporów i dyskusji, oparłszy się zwycięsko protestom i atakom zmierzającym do jej zniszczenia, stała się z czasem ikoną architektury i nowoczesności, a także symbolem Paryża o wiele trwalszym i popularniejszym oraz jego nieodłącznym atrybutem (SZOL- GINIA 1985). Wieża nie powstała wyłącznie jako dzieło architektoniczne, lecz jako urządzenie do pokazywania z zawrotnej wysokości 300 m tysięcy ludzi mrowiących się u jej stóp. Od początku była więc pomyślana jako obiekt rekreacyjny, generator ruchu turystycznego, przyciągający bezprecedensową wysokością, konstrukcją i formą. Wieża rekordzistka w wielu konkurencjach wszelkie rekordy bije pod względem frekwencji wizytujących, będąc obiektem najbardziej zwiedzanym na świecie 1. Nie sposób wyobrazić sobie sytuacji być w Paryżu i nie zobaczyć wieży Eiffla. I nie chodzi wyłącznie o to, że niepodobna, poruszając się po ulicach miasta, nie zauważyć jej wyrazistej sylwety, nieodłącznej dominanty paryskiego krajobrazu. Zwiedzenie wieży Eiffla, wysłanie bliskim widokówki z jej wizerunkiem czy zakup jednego z licznych wieżowych gadżetów to obowiązek każdego szanującego się turysty. Do dzisiaj wieża Eiffla dobrze się sprzedaje. Nawet nie w oryginale powielana w licznych replikach, cytatach i reinterpretacjach architektonicznych nadal stanowi magnes przyciągający żądną sensacji publiczność. Swojej wielkości, symbolice o szerszym niż lokalny zasięgu, sile oddziaływania na ludzką wyobraźnię wieża Eiffla zawdzięcza popularność już ponad 100 lat po swojej realizacji. Jej żyrafia uroda już nikogo nie razi; dawne straszydło tak mocno wrosło w krajobraz stolicy Francji, że dziś nikomu nie przyszłoby do głowy wystąpić o jej zburzenie, a utrzymanie wieży w jak najlepszej formie należy do obowiązków państwa 2. Wieża Eiffla stanowiąca test poziomu chłonności krajobrazowej miasta i percepcyjnej odporności na szok jego mieszkańców otwarła drogę do akceptacji i uznania piękna dzieł inżynierskich w krajobrazie. Miała być jedynie tymczasową 1 Od początku zyski z turystycznej eksploatacji wieży były oszałamiające. W pierwszym roku zwiedziło ją 2 mln ludzi. W latach wieża dawała roczny dochód w wysokości 600 tys. franków. Już w 1963 roku dochody uzyskane z opłat od ponad 2 mln turystów wyniosły przeszło 5 mln franków. W 1976 roku wieżę Eiffla zwiedziły ponad 3 mln osób, a zysk sięgnął 7 mln franków. Od chwili oddania wieży do publicznego użytku do połowy lat osiemdziesiątych XX wieku zwiedziło ją przeszło 60 mln osób. Dziennie wizytuje ją ponad 8 tys. turystów, rocznie około 3 mln (dla porównania Luwr około milion osób rocznie) (SZOLGINIA 1985). 2 W 1964 roku wieżę Eiffla objęto ustawową ochroną i wpisano na listę pomników kultury i zabytkowych obiektów Francji (SZOLGINIA 1985).
4 4 Sykta I., Cityscape scrapers kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim Rys. 2. Centrum Pompidou, agresywna dominanta w strukturze krajobrazu miasta; piazza przedpole dla szokującej fasady Centrum z utrzymanymi w klimacie artystycznej prowokacji elementami małej architektury (fot. I. Sykta) Fig. 2. Pompidou Centre, Cityscape scraper in the structure of urban landscape; piazza foreground of the Centre shocking facade, with climate of artistic provocation implemented by small architectural elements (photo by I. Sykta) konstrukcją do szokowania, a stała się precedensem do realizacji wielu kontrowersyjnych konstrukcji w następnym stuleciu, jak chociażby Centrum Pompidou. Skandal, który towarzyszył budowie Centrum Pompidou (Renzo Piano, Richard Rogers, 1977), został zaplanowany, podobnie jak i postępujący w ślad za nim sukces tego dyskusyjnego przedsięwzięcia. Skrajna odmienność od otoczenia, kontrast zestawienia gigantycznej szklano-stalowej bryły obiektu, najeżonej technologicznymi wnętrznościami i jaskrawo pomalowanej na narodowe barwy Francji z murowanym, kamiennym Paryżem stanowiły ryzykowne, ale świadome posunięcia. Postrzegany początkowo jako nowotwór w historycznym sercu Paryża (DE JONG i MATTIC 1994) nie okazał się złośliwy, generując wiele pozytywnych kulturalnych i przestrzennych impulsów w najbliższej okolicy. Do popularności obiektu przyczyniły się nie tylko jego niekonwencjonalna, przeskalowana i fetyszyzująca technologię architektura, lecz także rozległa piazza, stanowiąca przedpole intrygującej fasady Centrum, wskrzeszająca jarmarczne i kulturalne tradycje dawnych placów, gromadząca tłumy zażywające swoistej rekreacji u podnóża z czasem coraz bardziej oswajanej fabryki kultury. Także fontanna z surrealistycznymi figurami (Jean Tinguely, Niki de Saint Phalle, 1983) poprzez żartobliwą romantykę doskonale wpisuje się w atmosferę, tworzoną przez oderwany od tradycyjnej obrazowości, czyniący sztukę z banalnych elementów technicznego wyposażenia, detal architektoniczny Pompidoleum. Centrum po wielu już latach funkcjonowania nadal nie spowszedniało ani mieszkańcom miasta, ani reszcie świata i jest wciąż obiektem żywego zainteresowania. Przyciągając międzynarodową publiczność, zyskało
5 Sykta I., Cityscape scrapers kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim 5 również serca samych paryżan, stanowiących przeważającą część odwiedzających 3. Wszystkich wybrzydzających na rafinerię kultury w sercu zabytkowej dzielnicy Marais można zbyć odpowiedzią, że do ohydy wieży Eiffla też się przyzwyczajono, a nawet ją pokochano. Z czasem ten obiekt także przestał wywoływać wyłącznie negatywne reakcje, wsiąkając w artystyczny klimat stolicy Francji, mimo mało przyjaznej fizjonomii, zyskując akceptację, a nawet sympatię odbiorców. Centrum Pompidou dołączyło do grona wizytówek Paryża i ikon współczesnej architektury. Piramida Luwru (Ieoh Ming Pei, 1989) to prawdopodobnie najbardziej znany z paryskich Grand Projets 4. Po pierwsze z powodu wyjątkowej funkcji wejścia do największej galerii sztuki na świecie. Zapamiętany będzie również rozgłos, jaki towarzyszył realizacji tej najbardziej czystej i jednocześnie najbardziej niejednoznacznej w odbiorze, formy ze wszystkich wielkich projektów prezydenckich (MURGERAUER 1995). Złośliwie nazywana mauzoleum Mitteranda, kontrowersyjna ze względu na sposób współczesnej reinterpretacji archetypu piramidy oraz estetykę architektoniczną, pozostającą w wyraźnej opozycji do największego francuskiego monumentu szklana piramida na dziedzińcu Napoleona działa jak soczewka, skupiająca zainteresowanie publiczności. Jej turystyczna atrakcyjność wszakże jest wywołana nie tylko dyskusyjną formą, lecz także niejako wymuszona funkcją. Nie sposób bowiem wejść do muzeum Luwru inaczej niż właśnie przez piramidę. Turysta jest więc skazany na piramidę i na konfrontację z formą, której oddziaływanie na krajobraz otoczenia pozostaje dalekie od neutralnego. Piramida nie jest więc tylko budowlą, lecz tworzy strategię, opierającą się na wykorzystaniu estetycznego skandalu w celach promocji i aktywizacji turystycznej. Dom przy Michaelerplatz w Wiedniu (Adolf Loos, 1911), który do historii architektury wszedł jako LoosHaus, wzbudził w swoim czasie lawinę kontrowersji. Po latach wybujałej barokowej i neobarokowej ornamentacji w architekturze, eksponujący naprzeciwko pałacu cesarskiego surową, pozbawioną ozdób, modernistyczną fasadę, został odebrany jak policzek wymierzony w kierunku oficjalnego stylu architektonicznego. Urażony arcyksiążę Franz Ferdynand przestał odtąd używać wejścia do pałacu od strony Michaelerplatz, a cesarz Franciszek Józef, określiwszy budynek epitetem dom bez brwi, nakazał zasłonięcie wszystkich okien nań wychodzących. Dom deklaracja artystycznego credo pioniera modernizmu, Adolfa Loosa stanowił egzemplifikację jego poglądów zawartych w słynnym manifeście pt. Ornament i zbrodnia (1908). Dziś LoosHaus nie szokuje jak dawniej. Jego gładka, elegancka fasada wpisuje się w nurt architektury neutralnej, niekonkurującej z historycznym otoczeniem. By obiekt ten mógł być tak odbierany, musiało minąć parę pokoleń, które oswoiły modernizm, tolerując jego obecność w zabytkowych zespołach urbanistycznych. Dom uznawany przez środowisko profesjonalne za sztandarowe dzieło modernizmu 5 stanowi obowiązkowy punkt na turystycznej mapie miasta. Nie jest on jednak celem turystyki masowej, a raczej 3 Jest to tym bardziej zaskakujące, że najsłynniejsze atrakcje Paryża są eksploatowane głównie przez zagranicznych turystów. Wielu Paryżan, nigdy nie oglądało skarbów sztuki w Luwrze oraz panoramy miasta ze szczytu wieży Eiffla (SZOLGINIA 1985). 4 Grand Projets lub Grand Travaux to tzw. Wielkie Projekty Prezydenckie znaczące realizacje architektoniczne o charakterze kulturalnym, nad którymi patronat sprawowali kolejni prezydenci Francji. Wiele z tych obiektów budziło głośne kontrowersje, wywoływane przez skalę, rozmach, awangardowość rozwiązań architektonicznych, a także niejasne kryteria wyboru autorów projektów. 5 Od 1947 roku Looshaus znajduje się pod opieką konserwatora zabytków (RUKSCHCIO 1982).
6 6 Sykta I., Cityscape scrapers kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim B A C Rys. 3. Kontrowersyjne współczesne obiekty w opozycji do największych monumentów miasta: A Piramida w centrum dziedzińca Luwru, B LoosHaus naprzeciwko pałacu cesarskiego Hofburg, C HaasHaus naprzeciwko katedry św. Stefana (fot. I. Sykta) Fig. 3. Controversial objects of modern architecture in opposition to greatest city monuments: A Pyramid in the middle of the Louvre courtyard, B LoosHaus in front of Hofburg Palace, C HaasHaus in front of St. Stephen Cathedral (photo by I. Sykta) rodzaju turystyki kwalifikowanej, uprawianej przez osoby profesjonalnie zajmujące się architekturą. Budowa domu czynszowego w narożniku ulic Löwegasse i Kegelgasse, znanego jako HundertwasserHaus (Friedensreich Hundertwasser, 1985), jednej z najbardziej dyskusyjnych wiedeńskich realizacji XX wieku, wywołała publiczny skandal, burzę protestów i zakończyła się sukcesem. Budynek wzbudził sensację egzotycznym wyglądem, radosną barwnością falujących ścian, złoconych kopuł i krzywych kolumn, kipiącą zielenią na tle monotonnej zabudowy śródmiejskiej ulicy. Dzięki finansowemu wsparciu władz miasta, Hundertwasser wybudował dom-manifest ekologiczną wyspę szczęścia, która miała przywrócić radość życia mieszkańcom, stanowić alternatywę dla bezdusznej architektury, kształtowanej zdaniem artysty zbrodniczą prostą kreską. Obiekt, od samego początku, jest jednym z najchętniej odwiedzanych adresów w Wiedniu i to zarówno przez turystów, architektów, jak i potencjalnych najemców (HAMETNER i MELZER 1988). Zapotrzebowanie na mieszkania w domu wiejskiej idylli w zurbanizowanej przestrzeni przekracza możliwości (HAMETNER i MELZER 1988, RE- STANY 1998). Przy całej podejrzliwości dla architektonicznej jakości tego budynku należy zauważyć, że jest on wart o wiele więcej niż kosztuje, dzięki efektowi, jaki odniósł jako dzieło sztuki, atrakcja turystyczna oraz spust dla innych projektów pilotowych, jak np. kolejne realizacje Hundertwassera w Wiedniu. Władze miejskie, a także prywatni
7 Sykta I., Cityscape scrapers kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim 7 Rys. 4. Realizacje Friedensreicha Hundertwassera w Wiedniu: Hundertwasser- Haus i spalarnia śmieci Spittelau kontrowersyjne koncepcje wiejskiej idylli i baśniowego meczetu w strukturze krajobrazu miasta; Hundertwasser-mania akcenty à la Hundertwasser znaczące szlak turystyczny realizacji architektonicznych artysty (fot. I. Sykta) Fig. 4. Friedensreich Hundertwasser s realizations in Vienna: Hundertwasser- Haus and the incineration plant Spittealau controversial ideas of the village idyll and the orient mosque in urban landscape; Hundertwasser-mania accents à la Hundertwasser marking a tourist route through architectural realizations of the artist (poto by I. Sykta) inwestorzy, wyczuli płynącą stąd żyłę złota (dochody ze sprzedaży gadżetów i pamiątek, aktywizacja turystyczna i ekonomiczna okolicy obiektów) i dali się jej ponieść, podejmując ryzyko wywołania kolejnych estetycznych kontrowersji oraz niekorzystnych zmian w strukturze krajobrazu. Przy Weissberberstrasse pojawił się kolejny budynek Hundertwassera KunstHausWien (1991), prywatne muzeum i galeria sztuki. W najbliższej okolicy HundertwasserHaus zapanowała ogólna Hundertwassermania, której przejawami było przekształcenie garażu Kalke w wioskę 6, a także rozmiesz- 6 KalkeVillage kompleks gastronomiczno-handlowy urządzony z wykorzystaniem charakterystycznych elementów architektury Hundertwassera.
8 8 Sykta I., Cityscape scrapers kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim czenie wielu drobnych Hundertwasserowskich akcentów, znaczących szlak turystyczny, łączący architektoniczne realizacje artysty 7. Idąc dalej władze Wiednia zleciły Hundertwasserowi kolejne zadanie przebudowę spalarni śmieci Spittelau (1992). Artysta dokonał tu niebywałej przemiany, przekształcając masę industrialnych rur i kubatur w orientalny pałac meczet z kominem-minaretem, zwieńczonym cebulastą kopułą, połyskującą w słońcu i iluminowaną w nocy tworząc baśniowy akcent przy wjeździe do miasta (HAMETNER i MELZER 1988, RESTANY 1998), nową dominantę wiedeńskiego skyline. Drażnienie publicznego poczucia smaku przez pozostające na granicy kiczu i artystycznej oryginalności realizacje Hundertwassera wyszło z cienia ulic i przeniosło się w sferę krajobrazu całego miasta. Czy warto było ponieść koszty tych przedsięwzięć i zaryzykować nieodwracalne zmiany w krajobrazie miasta? Co zyskano? Hundertwasser rozgłos i sławę, a miasto dochody z eksploatacji nowych atrakcji turystycznych. A krajobraz miejski? Magiczne punkty na mapie? A może coś więcej lub nic? Różnorodność i złożoność, znamienna dla pluralizmu współczesnej kultury, prawo do manifestowania inności, w którym oryginalność architektury otrzymuje specjalny mandat i możliwość ekspresji, ekstrawagancji, łamania uznanych kanonów i społecznych przyzwyczajeń odbiły się wyraźnie w krajobrazie miast. W ich zabytkowych centrach pojawiły się nowe, wyabstrahowane z otoczenia budowle, wyróżniające się radykalną oryginalnością oraz diametralnymi sprzecznościami w skali wydawanych im ocen. Skrajna odmienność tych wyjątkowych realizacji architektonicznych, stanowiąca wypadkową niezgodności cech materialnych i ideowo-artystycznych nowych struktur w stosunku do zastanych cech otoczenia, uzyskana dzięki charakterystycznemu uformowaniu lub nasyceniu detalem czy innym szczególnym cechom kompozycji, np. przeskalowaniu, prowadzi zazwyczaj poprzez efekt kontrastu do ich wybijania się w strukturze przestrzennej miasta, nadając im szczególną pozycję w kształtowaniu i percepcji krajobrazu. Obiekty te ogniskując na sobie uwagę różnych obserwatorów i użytkowników krajobrazu, dzięki czemu mogą pełnić rolę istotnych elementów strategii przestrzennej i ekonomicznej miasta. Właściwości odbioru kontrowersyjnych obiektów architektonicznych zwykle ulegają przesunięciu w czasie. Procesy habituacji, dodawanie kolejnych doświadczeń oraz ich przetwarzanie powodują zmiany percepcji (LENARTOWICZ 1992). Późniejsze funkcjonowanie owych budowli w kontekście krajobrazu miasta zazwyczaj wskazuje na ich stopniową akceptację i tolerancję dla ich odmienności. Zostają one wchłonięte przez coraz bardziej pluralistyczną tożsamość miast. Często akceptacja budowli niegdyś wywołujących tak skrajne estetyczne awersje posuwa się dalej w kierunku pełnej afirmacji. Miarą odniesionego przezeń sukcesu jest uznanie w kręgach profesjonalnych za dzieła wybitne i awangardowe, trwały wpis na karty historii architektury. Najbardziej spektakularnym dowodem docenienia wartości dyskusyjnych obiektów jest ich niesłabnąca popularność. Ten aspekt, towarzyszący kontrowersyjnym budowlom, często stanowi istotny czynnik sprawczy ich realizacji, nierzadko wbrew tradycyjnie ujmowanym zasadom ochrony historycznego dziedzictwa czy krajobrazu. Prawa rynku biorą tutaj górę nad argumentami estetycznymi. Niekonwencjonalne, szokujące formą obiekty 7 Kawiarnia Toaleta Hundertwassera, kolumny à la Hundertwasser w witrynach sklepów, w ciągu pieszym wzdłuż Kanału Dunajskiego, to odpryski estetycznego i ekonomicznego sukcesu tego artysty.
9 Sykta I., Cityscape scrapers kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim 9 architektoniczne stają się, obok zabytków i muzeów, częścią gigantycznego przemysłu zwiedzania, kształtują nowe formy turystyki i rekreacji. Dają miastu atrakcyjne przynęty na tyle mocno argumentowane korzyściami ekonomicznymi, płynącymi ze sprzedaży wizerunku tych obiektów, że w ocenie decydentów warto zaryzykować obniżenie pewnych walorów krajobrazu, by zyskać przyciągające aurą niezwykłości i skandaliczną otoczką, tętniące źródło profitu dla miasta i prywatnych inwestorów. Analiza skutków krajobrazowych kontrowersyjnych przedsięwzięć architektonicznych w miastach zabytkowych prowadzi do konstatacji, że tych bezpośrednio związanych z ich fizycznym wpływem na krajobraz nie można oceniać pozytywnie, tak jak odmówić racji tym, którzy w skrajnie skontrastowanych, ignorujących skalę i charakter otoczenia budowlach widzą wyłącznie przejaw arogancji projektantów oraz akt bezmyślnego niszczenia harmonii i jednorodności krajobrazu. Ale gdy rozszerzymy zakres postrzegania krajobrazu miasta, o wprowadzony przez LYNCHA (1960) aspekt krajobrazu mentalnego, może się okazać, że właśnie obciążony wysokim krajobrazowym ryzykiem, wybijający się na tle miasta nadzwyczajną oryginalnością formy obiekt staje się istotnym wyróżnikiem przestrzeni, wyrazistym znakiem, magnesem przyciągającym publiczne zainteresowanie, atrakcją turystyczną. To właśnie takie elementy krajobrazu budują tożsamość miasta, a wielu kontrowersyjnym realizacjom architektonicznym udało się przejąć to znaczenie i trudno przecenić je w tej roli. Literatura BETSKY A., Landscrapers. Building with the Land. Thames and H., London. GOŁASZEWSKA M., Estetyka współczesności. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków. HAMETNER K., MELZER W., Hundertwasser-Haus. ORAC GesmbH & KG, Wien. HERVÉ M., Guide de l architecture moderne à Paris Alternatives, Paris. DE JONG C., MATTIC E., Architectural Competitions 1792 Today. Benedict Tashen Verl., Köln. KRENZ J., Architektura znaczeń. Wyd. Politechniki Gdańskiej, Gdańsk. LENARTOWICZ J.K., O psychologii architektury. Monografia 138. Seria Architektura. Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków. LYNCH K., The Image of the City. The Mit Press, Cambridge, Massachusetts. MUGERAUER R., Interpreting Environments. Tradition, Deconstruction, Hermeneutics. University of Texas Press, Austin Texas. PAETZOLD H., Pojęcie wzniosłości we współczesnej filozofii sztuki. W: Estetyczne przeczenie współczesności. Red. A. Zaidler-Janiszewska. Warszawa. RESTANY P., The Power of Art Hundertwasser. The Painter King with 5 Skins. Taschen Verl., Köln. RUKSCHCIO B., SCHACHEL R., Adolf Loos. Leben und Work. Salzburg. SYKTA I., Znaczenie wyróżniających się, kontrowersyjnych obiektów architektury współczesnej dla kształtowania i percepcji krajobrazu miejskiego. Maszynopis. Politechnika Krakowska, Kraków. SZOLGINIA W., Cuda architektury. Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa.
10 10 Sykta I., Cityscape scrapers kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim CITYSCAPE SCRAPERS * CONTROVERSIAL OBJECTS OF CONTEMPORARY ARCHITECTURE IN URBAN LANDSCAPE AS A FOCUSING FACTOR OF RECREATION AND TOURISM DEVELOPMENT Summary. The architectural avant-garde movement has introduced into urban landscape an unprecedented amount of extremely original buildings contrasted with the surrounding area, insaisissable of accepted standards of esthetic evaluation. The new realizations breaking ranks of local architectural tradition and continuity of urban pattern, isolated from spatial context, provocative and evoking contradictory reactions of people have appeared in prominent sites of monumental districts. Controversial buildings attracting attention by scandalous atmosphere and artistic provocation often play role of important elements of the city spatial and economic strategy. Revenues descended from selling their image are the measure of their success. This aspect of functioning of the disputable contemporary architectural objects in urban landscape is presented on the most spectacular cases of Eiffel Tower, Pompidou Centre, Louvre Pyramid or Hundertwasser s realizations in Vienna the objects, being a part of gigantic sightseeing industry, which have become the most important points on city tourist maps. Key words: controversial architectural objects, urban landscape, tourist attraction Adres do korespondencji Corresponding address: Izabela Sykta, Instytut Architektury Krajobrazu, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, ul. Warszawska 24, Kraków, Poland, Zaakceptowano do druku Accepted for print: Do cytowania For citation: Sykta I., Cityscape scrapers kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim jako elementy ogniskujące rozwój rekreacji i turystyki. Nauka Przyr. Technol. 3, 1, #54. * A term inspired by the title of publication Aaron BETSKY (2005).
Francja, Paryż - Wieża Montaparnasse, najbrzydszy budynek we Francji
Wieża Montparnasse wieża i należące do niej centrum handlowe powstałe w latach 1969-1972, w centrum dzielnicy Montparnasse, na avenue du Maine 33 w Paryżu (dzisiejszy odpowiednik SkyTower we Wrocławiu.
zbigniew.paszkowski@gmail.co
OCHRONA I KONSERWACJA ZABYTKÓW S1 SEMESTR VII (ZIMOWY) 2014/15 1. UCZESTNICTWO W WYKŁADACH DOKUMENTOWANE ZESZYTEM Z NOTATKAMI SKŁADANYMI DO WERYFIKACJI PO WYKŁADZIE I NA KONIEC SEMESTRU 2. UCZESTNICTWO
OPIS DO KONKURSU NA IDEOWO STUDIALNĄ KONCEPCJĘ URBANISTYCZNO ARCHITEKTONICZNĄ W ZAKRESIE PROPOZYCJI ZAGOSPODAROWANIA WYSPY SPICHRZÓW W ELBLĄGU
OPIS DO KONKURSU NA IDEOWO STUDIALNĄ KONCEPCJĘ URBANISTYCZNO ARCHITEKTONICZNĄ W ZAKRESIE PROPOZYCJI ZAGOSPODAROWANIA WYSPY SPICHRZÓW W ELBLĄGU. KONTRAST A NAWIĄZANIA. Projektuje się rekonstrukcje budynków
MEMORANDUM INFORMACYJNE. Lokale usługowe w zabytkowej przestrzeni
HAVEN SP. Z O.O. TRIBEACH HOLDINGS DEVELOPMENT MEMORANDUM INFORMACYJNE Lokale usługowe w zabytkowej przestrzeni Kraków, ul. Św. Wawrzyńca 19 Lokalizacja Wawrzyńca19 to nowa inwestycja na krakowskim Kazimierzu,
I NAGRODA. Praca nr 2 otrzymała I nagrodę
I NAGRODA Praca nr 2 otrzymała I nagrodę za najlepsze równoważenie wysokiej jakości przestrzeni publicznej i odpowiednich standardów zamieszkania w Śródmieściu oraz udaną próbę powiązania promenadowych
STUDIUM PANORAM POZNANIA ORAZ WYTYCZNE DO OCHRONY EKSPOZYCJI WIDOKOWEJ
STUDIUM PANORAM POZNANIA ORAZ WYTYCZNE DO OCHRONY EKSPOZYCJI WIDOKOWEJ Monika Neumann Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Promotor: dr hab. inż. arch. Elżbieta Raszeja PRACA MAGISTERSKA, POZNAŃ 2015 rok
Matryca logiczna określająca wskaźniki realizacji celów i przedsięwzięć dla Czarnorzecko-Strzyżowskiej LGD
Rozdział IV.1 OKREŚLENIE WSKAŹNIKÓW REALIZACJI CELÓW ORAZ PRZEDSIĘWZIĘĆ Matryca logiczna określająca wskaźniki realizacji celów i przedsięwzięć dla Czarnorzecko-Strzyżowskiej Przedsięwzięcia Produktu Cel
Polska Sieć Najciekawszych Wsi europejski pomysł i nowa idea w odnowie wsi. Ryszard Wilczyński Wojewoda Opolski
Polska Sieć Najciekawszych Wsi europejski pomysł i nowa idea w odnowie wsi Ryszard Wilczyński Wojewoda Opolski Rekomendacje dla odnowy wsi, jako metody rozwoju: budowanie specjalizacji, łączenie potencjałów
W okresie programowym 2009-2013 zrealizowany został przez miasto Zduńska Wola największy w dotychczasowej historii samorządu terytorialnego projekt z
W okresie programowym 2009-2013 zrealizowany został przez miasto Zduńska Wola największy w dotychczasowej historii samorządu terytorialnego projekt z dofinansowaniem z funduszy unijnych. Dzięki umiejętnemu
prof.zw.dr hab.arch. Konrad Kucza-Kuczyński Warszawa, Kierownik Katedry Projektowania Architektoniczno-Urbanistycznego
1 prof.zw.dr hab.arch. Konrad Kucza-Kuczyński Warszawa, 31.03.2016 Kierownik Katedry Projektowania Architektoniczno-Urbanistycznego Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej ul. Krakowska 33, Kazimierz
Program zajęć artystycznych w gimnazjum
Program zajęć artystycznych w gimnazjum Klasy II Beata Pryśko Cele kształcenia wymagania ogólne I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji percepcja sztuki. II. Tworzenie wypowiedzi
KARTA STRATEGICZNA PROGRAMU
151 KARTA STRATEGICZNA PROGRAMU Nazwa programu: Kulturalny Poznań nr programu: 7 Kontynuacja Planu Rozwoju Miasta Poznania Cele strategiczne: Zwiększenie znaczenia miasta jako ośrodka wiedzy, kultury,
YATENGA - ARCHITEKTURA
Yatenga zakłada powstanie jednej z największych i może najciekawszych na świece realizacji stosujących techniki alternatywne (low-tech), czyli glinę, słomę i materiały naturalne oraz recyklingowane. YATENGA.
ZAGADNIENIA PORZĄDKOWANIA MIEJSKIEJ PRZESTRZENI PUBLICZNEJ
Budownictwo 18 Nina Sołkiewicz-Kos, Malwina Tubielewicz-Michalczuk ZAGADNIENIA PORZĄDKOWANIA MIEJSKIEJ PRZESTRZENI PUBLICZNEJ Wprowadzenie Przedmiotem pracy jest analiza przestrzeni miejskiej Gminy Kłomnice
AMAZING CITY ŁÓDŹ OSTATNIE NIEODKRYTE MIASTO RYS HISTORYCZNY, NAJWAŻNIEJSZE ELEMENTY STRUKTURY MIASTA
AMAZING CITY ŁÓDŹ OSTATNIE NIEODKRYTE MIASTO RYS HISTORYCZNY, NAJWAŻNIEJSZE ELEMENTY STRUKTURY Łódź posiada jedyny w swoim rodzaju, autentyczny zespół historyzujących, eklektycznych i secesyjnych kamienic
AUTORZY I KONSULTANCI MICHAŁ BERGER TOMASZ BUŻAŁEK ALEKSANDRA GUMINIAK BARTOSZ STĘPIEŃ PIOTR SZAŁKOWSKI JACEK WESOŁOWSKI JAKUB POLEWSKI
AUTORZY I KONSULTANCI MICHAŁ BERGER TOMASZ BUŻAŁEK ALEKSANDRA GUMINIAK BARTOSZ STĘPIEŃ PIOTR SZAŁKOWSKI JACEK WESOŁOWSKI JAKUB POLEWSKI REDAKCJA JAKUB POLEWSKI OPRACOWANIE GRAFICZNE PAWEŁ JUSTYNA MICHAŁ
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI WOJEWÓDZKIEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM NA LATA 2012 2015
CEL, ZAKRES I METODA OPRACOWANIA CEL, ZAKRES I METODA OPRACOWANIA Zarząd województwa artykułem 87 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz. U. Nr 162 poz. 1568
Szanowny Pan Stanisław Kogut Radny Województwa Małopolskiego
Kraków, dn. 13 października 2004 r. Nasz znak: OR VI.0036/2-88/04 Szanowny Pan Stanisław Kogut Radny Województwa Małopolskiego W odpowiedzi na interpelację, złożoną przez Pana podczas XXIV Sesji Sejmiku
Ocena Celujący Bardzo dobry Dobry Dostateczny Dopuszczający Dział Aktywność twórcza - systematycznie rozwija własną
ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE KLASA II GRUPA I I PÓŁROCZE Ocena Celujący Bardzo dobry Dobry Dostateczny Dopuszczający Dział Aktywność twórcza - systematycznie rozwija własną przedstawia - potrafi w praktyce zastosować
WSTĘP DO REWITALIZACJI OBSZAROWEJ CENTRUM ŁODZI
PROGRAM WSTĘP DO REWITALIZACJI OBSZAROWEJ CENTRUM ŁODZI PROGRAM REMONTOWY DLA NIERUCHOMOŚCI GMINNYCH ZLOKALIZOWANYCH W STREFIE WIELKOMIEJSKIEJ ŁODZI NA LATA 2011-2014 OBSZAR DZIAŁANIA Programem objęty
Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie 1 gimnazjum
Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie 1 gimnazjum Zgodnie z Podstawą Programową jako priorytetowe przyjmuje się na lekcjach plastyki w gimnazjum wymagania ogólne: 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie
Ostrów Płn., cerkiew parafialna
30 sierpnia w Galerii Samorządowej Województwa Podlaskiego została otwarta wystawa fotograficzna Różnorodność kulturowa w regionie przygotowana przez Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków. Ostrów
FUNDACJA BIŁGORAJ GORAJ - XXI KRESOWYCH. www.bilgoraj21.pl
FUNDACJA BIŁGORAJ GORAJ - XXI www.bilgoraj21.pl MIASTO NA SZLAKU KULTUR KRESOWYCH KRESOWYCH 2 KIM JESTEŚMY? lipca 2005 roku ustanowiona została aktem notarialnym Fundacja Obywatelska Przedsiębiorczość
OPIS. Konkurs na opracowanie koncepcji rewitalizacji przestrzeni publicznej w osi Alei Róż i Placu Centralnego.
OPIS Konkurs na opracowanie koncepcji rewitalizacji przestrzeni publicznej w osi Alei Róż i Placu Centralnego. Nowa Huta to miejsce o unikalnych walorach urbanistycznych, architektonicznych oraz historycznych.
Estetyka - opis przedmiotu
Estetyka - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Estetyka Kod przedmiotu 08.1-WA-AWP-ESKA-W-S14_pNadGen6EBPL Wydział Kierunek Wydział Artystyczny Architektura wnętrz Profil ogólnoakademicki
KURS ARCHITEKTONICZNY
131111 NA OPRACOWANIE KONCEPCJI PROGRAMOWO- PRZESTRZENNEJ ZAGOSPODAROWANIA ALEI PAPIEŻA JANA PAWŁA II I ZABUDOWY KWARTAŁÓW PRZYLEGŁYCH W REJONIE PLACU LOTNIKÓW I PLACU ŻOŁNIERZA POLSKIEGO W SZCZECINIE
Miejski recycling. Przestrzeń czasu wolnego na miejskich terenach poprzemysłowych w polskich miastach
Miejski recycling. Przestrzeń czasu wolnego na miejskich terenach poprzemysłowych w polskich miastach Marta Derek Zakład Geografii Turyzmu i Rekreacji Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytet
Koncepcja Geostrady Karpackiej
Koncepcja Geostrady Karpackiej Dr hab. inż. prof. AGH Marek Doktor z zespołem Katedry Geologii Ogólnej i Geoturystyki Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Geologii Ogólnej i Geoturystyki
Twój pomysł, europejskie pieniądze. RPO dla Kultury
Twój pomysł, europejskie pieniądze RPO dla Kultury 02» rpo dla kultury rpo dla kultury» 03 Lubelskie to jeden z ciekawszych przyrodniczo i kulturowo regionów Polski. Tereny Lubelszczyzny od wieków były
PARK KULTUROWY STARE MIASTO W KRAKOWIE
Krajobrazy miejskie w politykach publicznych: Francja / Polska PARK KULTUROWY STARE MIASTO W KRAKOWIE Jerzy Zbiegień Miejski Konserwator Zabytków w Krakowie Strefy, obszary i układy podlegające ochronie
Nowa funkcja w starych murach rewitalizacja terenów fortecznych jako szansa na rozwój i promocję regionu (na wybranych przykładach)
Nowa funkcja w starych murach rewitalizacja terenów fortecznych jako szansa na rozwój i promocję regionu (na wybranych przykładach) Ewa Wojtoń Instytut Dziedzictwa Europejskiego, Międzynarodowe Centrum
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO NA LATA 2007-2013
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO NA LATA 2007-2013 REGIONALNE PROGRAMY OPERACYJNE W latach 2007-2013 w ramach Narodowej Strategii Spójności (Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia)
Marketing miejsc: marka wizerunek tożsamość. Dr Sylwia Dudek-Mańkowska
Marketing miejsc: marka wizerunek tożsamość Dr Sylwia Dudek-Mańkowska Zakład Geografii Miast i Organizacji Przestrzeni Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Organizacja pro/seminarium:
WYKORZYSTANIE TRADYCJI KULTUROWYCH W AGROTURYSTYCE
KONFERENCJA WOJEWÓDZKA nt. Wykorzystanie lokalnych wartości w rozwoju społeczno gospodarczym obszarów w wiejskich prof. nadzw. dr hab. Mirosław Boruszczak WYKORZYSTANIE TRADYCJI KULTUROWYCH W AGROTURYSTYCE
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie
Odnowa i rozwój wsi Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Działanie będzie wpływać na poprawę jakości życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych
Zrównoważony rozwój środowiska miejskiego- współczesne tendencje. Sustainable Development of Urban Environment Contemporary Tendencies
Nina SOŁKIEWICZ-KOS 24 Zrównoważony rozwój środowiska miejskiego- współczesne tendencje. Intensywny rozwój obszarów zurbanizowanych odzwierciedla ciągłe zmiany związane z charakterem epoki, w której żyjemy.
ARKUSZ OCENY INDYWIDUALNEJ WARTOŚĆ MERYTORYCZNA
Przedsięwzięcie 1.1: Zachowanie i twórcze wykorzystanie zabytków 1. Wartość zabytkowa i historyczna obiektu na tle innych zabytków regionu 2. Stopień, w jakim projekt przyczyni się do zachowania lub odtworzenia
PRZEDMIOT : TEORIA URBANISTYKI WSPÓŁCZESNEJ PROWADZĄCY : Prof. dr hab. inż. arch. KRZYSZTOF BIEDA OPRACOWANIE: KAROLINA ŁABĘCKA, ANETA GRZYMKOWSKA,
PRZEDMIOT : TEORIA URBANISTYKI WSPÓŁCZESNEJ PROWADZĄCY : Prof. dr hab. inż. arch. KRZYSZTOF BIEDA OPRACOWANIE: KAROLINA ŁABĘCKA, ANETA GRZYMKOWSKA, MAREK WĘGLARZ TEMAT: Zieleń jako 'tworzywo' w kompozycji
Detal architektoniczny - opis przedmiotu
Detal architektoniczny - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Detal architektoniczny Kod przedmiotu 06.4-WI-D-d.a.02-2014-W-N14_pNadGen2SQ40 Wydział Kierunek Wydział Budownictwa, Architektury
PROGRAM SZKOLENIA DLA KANDYDATÓW NA PRZEWODNIKÓW MIEJSKICH organizowanego przez Zachodniopomorską Agencję Rozwoju Turystyki ZART Sp. z o.o.
PROGRAM SZKOLENIA DLA KANDYDATÓW NA PRZEWODNIKÓW MIEJSKICH organizowanego przez Zachodniopomorską Agencję Rozwoju Turystyki ZART Sp. z o.o. CZĘŚĆ OGÓLNA SZKOLENIA Lp. Przedmiot Zakres tematyczny przedmiotu
Nowa siedziba Cricoteki
Nowa siedziba Cricoteki Cricoteka rozpoczęła swą działalność w 1980 roku w Krakowie jako Ośrodek Teatru Cricot 2. Przez następne dziesięć lat Ośrodek tworzył instytucjonalne podstawy funkcjonowania Teatru
KONKURS MIEJSKI 9/5. Zespół autorski arch. Tadeusz Michalak arch. Elżbieta Pytlarz arch. Jan Zamasz KONKURS SARP
KONKURS SARP Konkurs na opracowanie koncepcji fragmentu Śródmieścia wzdłuż Trasy W-Z został przeprowadzony przez Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział w Lublinie na zlecenie Prezydenta i Zarządu
Otwarte Zagrody jako sposób na wydobycie charakteru miejsca kreowanie jego oferty, promocji oraz budowania marki
Otwarte Zagrody jako sposób na wydobycie charakteru miejsca kreowanie jego oferty, promocji oraz budowania marki Magdalena Prosińska Góra św. Anny, 9 czerwca 2015r. WOJEWODA OPOLSKI Projekt współfinansowany
Konkurs wiedzy o Francji
Konkurs wiedzy o Francji autor: Elżbieta Wit, nauczyciel bibliotekarz, Zespół Szkół Nr 1 w Kozienicach Pytania konkursowe mogą być wykorzystane w ramach pracy działającego w szkole Klubu Europejskiego.
KONCEPCJA URBANISTYCZNA ZAGOSPODAROWANIA WYSPY SPICHRZÓW W ELBLĄGU- CZEŚĆ OPISOWA
KONCEPCJA URBANISTYCZNA ZAGOSPODAROWANIA WYSPY SPICHRZÓW W ELBLĄGU- CZEŚĆ OPISOWA 1. IDEA: Ideą projektu jest przywróceniu miastu Elbląg wyspy Spichrzów, z nowym ładem przestrzennym i funkcjonalnym, oraz
newss.pl Ażurowość w architekturze
Architekci nie ustają w poszukiwaniach sposobów na wyróżnienie nowych inwestycji budowlanych w przestrzeni miejskiej. Niekonwencjonalne rozwiązania są zdecydowanie w cenie. Z pewnością można zaliczyć do
Marketing w turystyce
Marketing w turystyce MT 6 Kształtowanie produktu turystycznego dr Edyta Gołąb-Andrzejak MSU4 sem. 3, MSU3 sem. 2 (zimowy), studia dzienne Gdańsk 2011-12 Najważniejsze składniki produktu turystycznego
Francja, Paryż - La Defense, futurystyczna dzielnica
La Défense to nowoczesna dzielnica biurowo-wystawienniczo-mieszkalno-handlowa w aglomeracji paryskiej, we Francji, znajdująca się formalnie na terenie trzech gmin Nanterre, Courbevoie i Puteaux w departamencie
Uregulowania prawne w zakresie ochrony krajobrazu
Uregulowania prawne w zakresie ochrony krajobrazu XXIII Podkarpacka Konferencja Samorządów Terytorialnych Solina 18 czerwca 2015 KONWENCJA KRAJOBRAZOWA RADY EUROPY KRAJOBRAZ JEST KLUCZOWYM ELEMENTEM DOBROBYTU
Metal i szkło - w poszukiwaniu nowych rozwiązań
Metal i szkło - w poszukiwaniu nowych rozwiązań Przez lata kamień i ceramika wiodły prym wśród materiałów wykorzystywanych w produkcji obudów kominkowych. Nikt chyba nie ma wątpliwości, iż ta supremacja
Wytyczne z Programu Promocji Czechowic-Dziedzic w Euroregionie Beskidy na lata 2012 2017
Załącznik nr 2 do regulaminu konkursu na opracowanie znaku graficznego logo Czechowic-Dziedzic Wytyczne z Programu Promocji Czechowic-Dziedzic w Euroregionie Beskidy na lata 2012 2017 Celem działań wizerunkowych
Ochrona krajobrazu w planowaniu regionalnym. Mgr inż.arch. Iwona Skomiał Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie
Ochrona krajobrazu w planowaniu regionalnym Mgr inż.arch. Iwona Skomiał Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie Przestrzeń powierzchni ziemi widziana z pewnego punktu ( widok okolicy )
Sz.P. Maciej Król Dyrektor Departamentu Inwestycji Polskie Koleje Państwowe S.A. Centrala ul. Szczęśliwicka 62 00-973 Warszawa
Stowarzyszenie FORUM ROZWOJU OLSZTYNA e-mail: forum@fro.net.pl tel. 728 623 503 adres do korespondencji: ul. Osińskiego 7/9, 10-010 Olsztyn Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich WIZJA LOKALNA e-mail:
Projektowanie obiektów architektury krajobrazu II - opis przedmiotu
Projektowanie obiektów architektury krajobrazu II - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Projektowanie obiektów architektury krajobrazu II Kod przedmiotu 06.4-WI-ArchKP-proj.obiektów II-
2. Zdefiniuj pojęcie mitu. Na wybranych przykładach omów jego znaczenie i funkcjonowanie w kulturze.
ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Dawne i współczesne wzorce rodziny. Omawiając zagadnienie, zinterpretuj sposoby przedstawienia tego tematu w dziełach literackich różnych epok oraz w wybranych
Położenie obszaru. Projekt rewitalizacji. Warszawa. Uwarunkowania położenia 2011-02-07. ul. Okopowa. Żoliborz. Śródmieście. Wola.
Projekt rewitalizacji Warszawa ul. Okopowa Malwina Wysocka nr 38080 Położenie obszaru Dzielnica: Wola Na granicy z Żoliborzem i Śródmieściem Ograniczony ulicami: Stawki, Okopową oraz Al. Jana Pawła II
fale kolorów, mix i coś jeszcze
Kuba Ryniewicz RGB fale kolorów, mix i coś jeszcze Czasami wybieramy zakład fotograficzny, gdzie wywołujemy negatywy, ze względu na jakość. Nie raz zderzyliśmy się ze stwierdzeniem - że dany lab robi lepsze,
Projekt HerMan Seminarium Kraków, 15.12.2014. Akcja pilotażowa. Reklama w przestrzeni historycznej Lublina.
Projekt HerMan Seminarium Kraków, 15.12.2014 Akcja pilotażowa Reklama w przestrzeni historycznej Lublina. I. Problematyka akcji pilotażowej. - akcja pilotażowa dotyczyła wspólnego z interesariuszami opracowania
Turystyka zrównoważona na Podlasiu
Turystyka zrównoważona na Podlasiu Eugeniusz Wiśniewski Podlaskie Stowarzyszenie Agroturystyczne Z uwagi na cenne walory przyrodnicze, kulturowe i etniczne, turystyka stała sięważnądziedzinągospodarki
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Krakowie. Instytucje kultury w 2008 roku 1
Materiał na konferencję prasową w dniu 28 sierpnia 2009 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Krakowie Notatka Informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS Instytucje kultury w 2008 roku 1 TEATRY I INSTYTUCJE
REALIZACJE Z WYKORZYSTANIEM SYSTEMÓW OŚWIETLENIOWYCH FIRMY
REGULAMIN KONKURSU O NAGRODĘ IM. MACIEJA NOWICKIEGO REALIZACJE Z WYKORZYSTANIEM SYSTEMÓW OŚWIETLENIOWYCH FIRMY Nagroda im. Macieja Nowickiego przyznawana za realizacje stanowiące istotny wkład w rozwój
Innowacyjność a potencjał dziedzictwa. Warszawa, 16.09.2010
Innowacyjność a potencjał dziedzictwa Warszawa, 16.09.2010 NARODOWY INSTYTUT DZIEDZICTWA Nasza misja: Narodowy Instytut Dziedzictwa to narodowa instytucja kultury, która tworzy podstawy dla zrównoważonej
Prezentacja inwestycji Grupy OKAM Capital
Prezentacja inwestycji Grupy OKAM Capital Historia firmy OKAM na polskim rynku mieszkaniowym działa od 5 lat. Założycielami firmy są Eran Ilan oraz Arie Koren, który jako Dyrektor Generalny był zaangażowany
MOJA RELACJA Z KURSU W DUBLINIE
MOJA RELACJA Z KURSU W DUBLINIE Po przyjeździe do Dublina to było ł jedno z pierwszych miejsc, jakie zobaczyłam. ł I miałam je oglądać codziennie przez dwa tygodnie. Znalazłam się w sercu Dublina. Ten
Mateusz Klimek. Pomniki historii
Mateusz Klimek Pomniki historii Ale o co chodzi? Jeśli zobaczysz pomnik historii, to znaczy, że: ten zabytek się nie rusza, czyli jest nieruchomy ma duże e znaczenie (a nawet ponadregionalne) prezentuje
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Kampus Szkoły Głównej Handlowej jako czynnik rozwoju lokalnego 12/11/2015 1 1 Historia SGH Kampus Szkoły Głównej Handlowej jako czynnik rozwoju lokalnego Analiza konkursów
NOWA WILDA. fragment miasta. jednostka urbanistyczna z dominującą funkcją mieszkaniową. Mapa miejska
NOWA WILDA fragment miasta jednostka urbanistyczna z dominującą funkcją mieszkaniową Mapa miejska KLIN ZIELENI wg prof. Władysława Czarneckiego Dopływ świeżych idei dla nowych wyzwań Miasta Koncepcja funkcjonalno-przestrzenna
Wrocławskie Forum Zieleni i Środowiska
Wrocławskie Forum Zieleni i Środowiska Elżbieta Szopińska Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu doktor nauk biologicznych, dendrolog, architekt krajobrazu, inspektor nadzoru terenów zieleni uprawnienia
Idea i Projekt Sieci Najciekawszych Wsi
Idea i Projekt Sieci Najciekawszych Wsi INSPIRACJA: Sieci Najpiękniejszych Wsi Francja, Walonia, Włochy, Quebek, Japonia, Hiszpania, Rumunia, Saksonia) INSPIRACJA: SIEĆ NAJPIĘKNIEJSZYCH WSI Francji Ochrona
Miasto Lublin Problemy zarządzania dziedzictwem i propozycje rozwiązań. Opracowanie: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków w Lublinie 2014
Miasto Lublin Problemy zarządzania dziedzictwem i propozycje rozwiązań Opracowanie: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków w Lublinie 2014 Próba diagnozy: - odpowiedzialność gminy za dziedzictwo - diagnoza
Naszyjnik Północy - czynnik integrujący grupę osób, marka promująca region, produkty i osoby.
Produkt lokalny wyrób lub usługa, z którą utożsamiają się mieszkańcy regionu, produkowana w sposób niemasowy i przyjazny dla środowiska, z surowców lokalnie dostępnych. Produkt lokalny staje się wizytówką
I Spotkanie Rady Strategii Rozwoju Tczewa przy Prezydencie Miasta Tczewa Luty, 2009
I Spotkanie Rady Strategii Rozwoju Tczewa przy Prezydencie Miasta Tczewa Luty, 2009 Strategią rozwoju nazywa się rozmaite sposoby oddziaływania w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego Strategia rozwoju
Zasób kulturowy wsi zagrożone dziedzictwo
Zasób kulturowy wsi zagrożone dziedzictwo Irena Niedźwiecka-Filipiak UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU Instytut Architektury Krajobrazu Forum Debaty Publicznej Sieć Najciekawszych Wsi sposób na zachowanie
Aglomeracje miejskie w Polsce na przełomie XX i XXI wieku
I NSTYTUT GEOGRAFII I GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ W YŻSZEJ SZKOŁY GOSPODARKI W BYDGOSZCZY Aglomeracje miejskie w Polsce na przełomie XX i XXI wieku Problemy rozwoju, przekształceń strukturalnych i funkcjonowania
PROPOZYCJE DZIAŁAŃ ZMIERZAJĄCYCH DO POPRAWY WARUNKÓW DLA ZATRUDNIENIA MIESZKAŃCÓW WSI POMORSKICH W KONTEKŚCIE WALORÓW KULTUROWO-HISTORYCZNYCH
PROPOZYCJE DZIAŁAŃ ZMIERZAJĄCYCH DO POPRAWY WARUNKÓW DLA ZATRUDNIENIA MIESZKAŃCÓW WSI POMORSKICH W KONTEKŚCIE WALORÓW KULTUROWO-HISTORYCZNYCH Dr Tomasz Katafiasz Kierownik Dziełu Historii Miasta i Pomorza
Lokalne Kryteria Wyboru Operacji. Stowarzyszenia pn. Lokalna Grupa Działania Nowa Galicja.
Lokalne Kryteria Wyboru Operacji Stowarzyszenia pn. Lokalna Grupa Działania Nowa Galicja. Lokalne kryteria wyboru operacji w zakresie tworzenia i rozwoju przedsiębiorstw, w tym inkubatorów przetwórstwa
Prezentacja doświadczeń i planów. IV Samorządowe Forum Kultury Ostrów Wielkopolski Kalisz, października 2012 r.
Prezentacja doświadczeń i planów IV Samorządowe Forum Kultury Ostrów Wielkopolski Kalisz, 25-26 października 2012 r. Centrum Turystyki Kulturowej TRAKT krótko o instytucji Instytucja kultury miasta Poznania
Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu w zakresie działania Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu w zakresie działania Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Uwaga: ubiegający się o dofinansowanie
INVESTMENT ACTIVITY IN THE HOUSING ESTATES OF WARSAW
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Seria: ARCHITEKTURA z. 43 2004 Nr kol. 1653 Małgorzata DENIS Wydział Architektury, Politechnika Warszawska DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA W OSIEDLACH MIESZKANIOWYCH WARSZAWY
Procesy Zachodzące w Agroturystyce
Procesy Zachodzące w Agroturystyce Agroturystyka jest to forma wypoczynku na obszarach wiejskich o charakterze rolniczym, oparta o bazę noclegową i aktywność rekreacyjną związaną z gospodarstwem rolnym
PLAC NARUTOWICZA W BEŁCHATOWIE
Bełchatów na mapie Polski Plac Narutowicza na mapie Bełchatowa Lokalizacja Placu Narutowicza Zdjęcie z ortofotomapy 2008 Wyrys ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Uchwała
Muzeum Romantyzmu w Opinogórze SKOROWIDZ EDUKACYJNY
Muzeum Romantyzmu w Opinogórze SKOROWIDZ EDUKACYJNY Rok szkolny 2014/2015 Zapraszamy do zapoznania się z ofertą edukacyjną Muzeum Romantyzmu w Opinogórze. Zawiera ona propozycje lekcji muzealnych, warsztatów
Karpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej
Karpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej Kodeks dobrej praktyki kształtowania przestrzeni w Karpatach 22 października 2015 ZAKOPANE PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY
PLASTYKA KLASA 6 wymagania programowe na oceny semestralne i roczne
PLASTYKA KLASA 6 wymagania programowe na oceny semestralne i roczne Niedostateczny Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący -nie opanował wiedzy o sztuce w zakresie wymaganym na ocenę dopuszczającą.
A o. Metody przekazywania wiedzy. Odbiorcy. Plany badawcze. Metody przekazywania wiedzy. Metody przekazywania wiedzy. Marzec.
A o Opis: PUP poszukuje inspiracji na nowe, bardziej skuteczne podejście do rozwiązania problemu trwałego bezrobocia wśród samotnych matek. Pytanie: Jakie są alternatywne metody aktywizacji zawodowej samotnych
STRATEGIA MARKI STADIONU NARODOWEGO W WARSZAWIE MIEJSCE MA ZNACZENIE
STRATEGIA MARKI STADIONU NARODOWEGO W WARSZAWIE MIEJSCE MA ZNACZENIE Strategia marki Stadionu Narodowego w Warszawie ( dalej jako Strategia ) jest jednym z kluczowych elementów dla krótko i długoterminowego
SCENARIUSZ ZAJĘĆ KOŁA NAUKOWEGO HUMANISTYCZNEGO prowadzonego w ramach projektu Uczeń OnLine
SCENARIUSZ ZAJĘĆ KOŁA NAUKOWEGO HUMANISTYCZNEGO prowadzonego w ramach projektu Uczeń OnLine 1. Autor: Dominik Burchard 2. Grupa docelowa: uczestnicy koła humanistycznego 3. Liczba godzin: 2 4. Temat zajęć:
Procedura oceny wniosków przez RADĘ FUNDACJI
Procedura oceny wniosków przez RADĘ FUNDACJI Po złożeniu wniosków w naborze ogłoszonym przez Lokalną Grupę Działania - Kłodzka Wstęga Sudetów, wnioski te będą podlegać ocenie przez Radę Fundacji na specjalnie
Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Fundusze Europejskie dla rozwoju regionu łódzkiego Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Trakt Wielu Kultur - rozwój j potencjału u turystycznego Miasta poprzez rewitalizację
PROJEKTY STUDENCKIE - Anna Czapska 6/1 PROJEKTY STUDENCKIE
Poniżej przedstawione zostały prace studentów Wydziału Budownictwa i Architektury Politechniki Lubelskiej wykonane pod kierunkiem Huberta Trammera. Prezentują one projekty koncepcyjne zagospodarowania
Przestrzeń i tożsamość, okolica i otoczenie z badań nad krajobrazem kulturowym
Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego Cultural Landscape Commission of Polish Geographical Society PRACE KOMISJI KRAJOBRAZU KULTUROWEGO DISSERTATIONS OF CULTURAL LANDSCAPE
Akademia Dziedzictwa. Strona 1
Akademia Dziedzictwa Akademia Dziedzictwa IX edycja, MCK, MSAP UEK, Kraków 2015-2016 Założenia programowo-organizacyjne studiów podyplomowych dotyczących zarządzania dziedzictwem kulturowym: Akademia Dziedzictwa
PROJEKT refresz ODŚWIEŻ SWÓJ BLOK!
PROJEKT refresz ODŚWIEŻ SWÓJ BLOK! OFERTA WSPÓŁPRACY DLA ZARZĄDCÓW BLOKÓW I SPÓŁDZIELNI MIESZKANIOWYCH Miejsce: KRAKÓW Pragniemy zaprosić Państwa do udziału w konkursie realizowanym w ramach Grolsch ArtBoom
FASHION CULTURE POLAND-GREAT BRITAIN UNITED IN FASHION
www.fashionculture.pl OFERTA SPONSORSKA PRZY SZTUCE FASHION CULTURE W ROLI GŁÓWNEJ: Polsko-Brytyjska Kultura i Sztuka SCENA: MUZEUM PAŁAC w Wilanowie Organizator: Polska Wszechnica w Wielkiej Brytanii
Pan Marian Piasecki przy miniaturze Pałacu z Wojanowa
Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska Pan Marian Piasecki przy miniaturze Pałacu z Wojanowa Z czym kojarzą ci się Kowary? Po chwili zastanowienia ktoś powie o znanych kowarskich dywanach i wykładzinach.
TYPY KRAJOBRAZU POLSKI WYBRANE PROBLEMY JEGO WALORYZACJI
Jarosław Balon Zakład Geografii Fizycznej, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków TYPY KRAJOBRAZU POLSKI WYBRANE PROBLEMY JEGO WALORYZACJI WPROWADZENIE Mądre zarządzanie zasobami przyrody
Funkcja związana z uprawianiem żeglarstwa, hotelowa, usługowa i biurowa. Nabrzeże Beniowskiego, wzdłuż Alei Jana Pawła II
Inwestycja Funkcja obiektu Lokalizacja Inwestor Projektant Nowa Marina Gdynia Funkcja związana z uprawianiem żeglarstwa, hotelowa, usługowa i biurowa Nabrzeże Beniowskiego, wzdłuż Alei Jana Pawła II Biuro
Najlepsze lokalizacje Najpiękniejsze apartamenty
Najlepsze lokalizacje Najpiękniejsze apartamenty Aparthotel u stóp Giewontu Dział Sprzedaży: SUN & SNOW Sp. z o.o. ul. Domaniewska 42, 02-672 Warszawa tel. +48 660 445 691, Szklarska Poręba 696 080 040,
Rozwój energetyki wiatrowej a problemy zachowania ładu przestrzennego oraz wartości przyrodniczych i kulturowych w województwie kujawsko-pomorskim
Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu Departament Planowania Strategicznego i Gospodarczego Rozwój energetyki wiatrowej a problemy zachowania ładu przestrzennego oraz wartości
Turystyka i Rekreacja pytania na egzamin dyplomowy licencjacki, studia stacjonarne, obowiązujące w roku akad. 2013/2014
Turystyka i Rekreacja pytania na egzamin dyplomowy licencjacki, studia stacjonarne, obowiązujące w roku akad. 2013/2014 1. Czynniki i uwarunkowania rozwoju turystyki. 2. Rodzaje turystyki i kryteria ich