Rainbow Tours KUPUJ. Wykres siły relatywnej. Ticker: RBW. sektor / branża: Turystyka ISIN: PLRNBWT ,85 PLN

Transkrypt

1 Rainbow Tours sektor / branża: Turystyka ISIN: PLRNBWT ,85 PLN Profil Rainbow Tours jest drugim największym touroperatorem w Polsce. Spółka prowadzi sprzedaż zarówno przez własną sieć sprzedaży (111 salonów, Internet, call-center), jak i salony agencyjne. Jest również jednym z liderów wycieczek egzotycznych oraz objazdowych. Dane podstawowe Kurs (01/09/14) (PLN) Wycena metodą DCF Wycena porównawcza Cena docelowa Informacje ogólne 14,20 26,13 23,57 24,85 Liczba akcji (mln szt.) 14,6 Kapitalizacja (mln PLN) 206,6 EV (mln PLN) 118,8 Notowania max cena 52 tygodnie (PLN) 18,00 min cena 52 tygodnie (PLN) 6,94 Mediana obrotów (w tys. PLN) 132,57 Struktura akcjonariatu % akcji % głosów Grzegorz Baszczyński 19,4% 15,8% Remigiusz Talarek 17,2% 14,0% Tomasz Czapla 16,9% 13,7% Sławomir Wysmyk 16,2% 12,9% Aviva Investors TFI 6,2% 9,1% Pozostali 24,2% 34,6% 2,8 2,3 1,8 1,3 0,8 Wykres siły relatywnej Rainbow Tours Analityk: Michał Krajczewski tel. (0-22) michal.krajczewski@bgz.pl mln PLN Przychody zmiana r/r (%) EBITDA EBIT marża EBIT Zysk netto marża netto P / E EV/EBITDA DPS WIG Ticker: RBW KUPUJ 01 września 2014 Wyniki finansowe W drugim kwartale Rainbow Tours utrzymał dotychczasową, imponującą dynamikę wzrostu przychodów, które wyniosły 225,5 mln PLN (+25,0% r/r, zgodnie z raportami miesięcznymi pokazującymi wzrost o 23,3%). Spółka poprawiła w tym okresie marżę brutto ze sprzedaży z 13% rok wcześniej do 14,6% obecnie, co skutkowało wzrostem wyniku na tym poziomie o 41% r/r. W podobnym tempie co sprzedaż zwiększyły się koszty sprzedaży i ogólnego zarządu, a ich udział w przychodach w 2Q'14 był równy 10,9% vs 10,2% rok wcześniej. Wynik EBITDA w tym okresie wyniósł 7,8 mln PLN (+45,6%), a EBIT zwiększył się do 7,5 mln PLN (+48,6% r/r). Pomimo gorszego o 1 mln PLN salda z pozostałej działalności operacyjnej zysk netto zwiększył się do 6,4 mln PLN (+52,8% r/r), a marża netto wyniosła 2,8%. Podobny względem poprzedniego roku był natomiast cash flow z działalności operacyjnej (40,6 mln PLN). W naszej ocenie rezul taty drugiego kwartału należy oceniać pozytywnie. Oczekujemy utrzymania obecnych, korzystnych trendów w II połowie roku, co potwierdzone jest wysoką dynamiką przedsprzedaży sezonu Lato 2014 oraz Zima 2014/2015. Zwracamy również uwagę na szacunki Zarządu, podane w ostatnim sprawozdaniu, iż skonsolidowane przychody ze sprzedaży w 2014 r. mogą wynieść ok mln PLN. Perspektywy rynku turystycznego i Rainbow Tours Rok 2013 stał pod znakiem silnego ożywienia w branży touroperatorów. Po licznych upadkach biur w latach poprzednich oraz spowolnieniu gospodarczym w 2009 r. i 2012 r., sytuacja na rynku wreszcie się unormowała. Dodatkowo, stabilne kursy walutowe oraz ceny ropy, pozytywnie wpływały na osiągane przez organizatorów marże i siłę nabywczą polskich turystów podczas zagranicznych podróży. Nie było także problemów z otoczeniem geopolitycznym jak w poprzednich latach (m. in. kryzys w Grecji, zamieszki w Egipcie), co również mogło zniechęcać do korzystania z oferty zorganizowanych wyjazdów. Z dobrą sytuacją mieliśmy do czynienia również w pierwszej połowie br., kiedy biura notowały dwucyfrowe wzrosty sprzedanych imprez. Z uwagi na wyższą podaż wycieczek zapewnioną po dobrym poprzednim sezonie, touroperatorzy nie poprawią jednak w tym roku marż w takim stopniu jak w 2013 r.. Ze względu na wpływ kryzysu na Ukrainie możliwe jest lekkie spowolnienie gospodarcze w drugiej połowie 2014 r., jednak w następnych latach oczekiwana poprawa warunków makroekonomicznych powinna wspierać wydatki na turystykę. W długim terminie wraz ze zwiększaniem się dochodów polskich konsumentów, powinniśmy obserwować również coraz wyższe nakłady nawyjazdy. Ponadto na polskim rynku z usług touroperatorów korzysta znacznie mniejszy odsetek osób niż w krajach zachodnich, co również będzie wspierało rozwój biur podróży. Rainbow Tours zyskał w ostatnich latach na kłopotach swoich mniejszych konkurentów, awansując od czasu giełdowego debiutu z siódmej na drugą pozycję wśród polskich touroperatorów. Spółka konsekwentnie rozwija ofertę, w tym bardziej marżowych wyjazdów egzotycznych oraz wycieczek objazdowych. W zwiększeniu sprzedaży pomaga także budowa stabilnej, własnej sieci salonów sprzedaży. Korzystnie na ocenę Spółki wpływa także brak zadłużenia oraz coraz wyższe wypłaty dywidend. Chociaż prognozujemy zmniejszenie dynamiki wzrostu w następnych latach (prognozowany 5-letni CAGR na poziomie 13% vs historyczny 5-letni CAGR w wysokości 23,5%), to widzimy znaczne niedowartościowanie Rainbow Tours. Wydajemy tym samym rekomendację KUPUJ z 75% potencjałem wzrostu i ceną docelową 24,85 PLN P 2015P 2016P 439,0 607,5 776,6 1021,8 1185,2 1351,2 37,7% 38,4% 27,8% 31,6% 16,0% 14,0% 4,7 5,3 17,1 28,5 34,6 39,5 3,7 4,0 16,0 27,3 33,3 38,1 0,9% 0,7% 2,1% 2,7% 2,8% 2,8% 2,4 2,7 13,5 22,6 27,8 32,3 0,6% 0,4% 1,7% 2,2% 2,3% 2,4% 85,1 77,0 15,4 9,2 7,4 6,4 34,0 30,1 9,3 4,2 3,4 3,0 0,00 0,04 0,35 0,62 0,96 1,11 P - prognozy BM BGŻ Informacje nt ujawniania konfilktu interesów, o których mowa w 9 i 10 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 października 2005 roku znajdują się na ostatniej stronie niniejszej publikacji

2 Perspektywy spółki Rainbow Tours Dynamiczny rozwój rynku Dynamika wydatków na turystykę jest silnie skorelowana ze wzrostem gospodarczym i nastrojami konsumentów. W czasie kryzysu, niepewność ludzi co do swojej sytuacji na rynku pracy przekłada się na rezygnację lub ograniczenie budżetu na usługi turystyczne, które nie są dobrami pierwszej potrzeby. Równocześnie poprawa warunków makroekonomicznych silnie oddziałuje na wzrost wydatków na kilka sposobów: poprzez realizację odłożonych planów wyjazdowych, napływu nowych klientów do biur, którzy wcześniej nie mogli pozwolić sobie na nabycie imprezy turystycznej oraz przez przeznaczenie większych środków na poprawę jakości wyjazdów przez dotychczasowych klientów. Obserwowane w ostatnich kwartałach odbicie dynamiki PKB Polski przekłada się wyraźnie na wzrost liczby klientów touroperatorów. Chociaż dostrzegamy ryzyko przejściowego spowolnienia naszej gospodarki w okresie do 1Q 15 ze względu na sytuację na Ukrainie, konsensus rynkowy dotyczący wzrostu w latach 2015 i 2016 pozwala optymistycznie patrzeć na ten rynek. Dla biur podróży równie korzystny, jak wzrost PKB, był brak większych napięć i wzrostu ryzyka w popularnych destynacjach turystycznych. Branża ucierpiała mocno m.in. przez tzw. Arabską Wiosnę Ludów w 2011, kryzys w Grecji oraz zamieszki w Egipcie w ubiegłym roku. Obecnie ryzyko geopolityczne jest ponownie zwiększone przez problemy na Ukrainie oraz na Bliskim Wschodzie, nie dotyka ono jednak krajów masowo odwiedzanych przez turystów. Stabilizacja kursów walutowych oraz cen ropy jest dodatkowym czynnikiem sprzyjającym touroperatorom z jednej strony pozwala na lepsze planowanie oferty, co przekłada się na wyższe marże, natomiast mocny złoty zwiększa także siłę nabywczą polskich turystów za granicą. Poza wymienionymi czynnikami, które wspierają rynek w krótkim terminie, dostrzegamy także jego potencjał w dłuższym horyzoncie. Poziom wydatków na turystykę zależy w dużym stopniu od zamożności społeczeństwa, które w uproszczeniu można przedstawić jako poziom PKB per capita. Ponownie dostrzegamy tutaj dużą zależność pokazującą zwiększanie się tych wydatków wraz z wyższym PKB per capita. Polska posiada duży dystans do krajów Europy Zachodniej pod tym względem, można więc spodziewać się powolnej konwergencji poziomu zamożności, a wraz z nią nakładów na turystykę do średniej krajów Unii Europejskiej. Tym samym zmniejszana będzie główna bariera ograniczająca podróże, a więc ich cena. Ponadto polski rynek znajduje się także w tyle, jeżeli chodzi o odsetek osób korzystających z usług touroperatorów. Chociaż bardzo dynamicznie rośnie konkurencja ze strony internetowych biur podróży i pośredników (np. rezerwacje hoteli, wynajem samochodów) oraz tanich linii lotniczych ułatwiających samodzielne przygotowanie wyjazdu, uważamy, że potencjał rynku powinien zapewnić utrzymanie wzrostu także tradycyjnym biurom. Pozytywne perspektywy wyników w drugiej połowie roku IQ'13 IIQ'13 IIIQ'13 IVQ' IQ'14 IIQ'14 IIIQ'14 P IVQ'14 P 2014 P przychody 95,5 180,4 379,9 121,0 776,6 130,9 225,5 511,7 153,7 1021,8 zmiana r/r 22,9% 26,9% 25,6% 41,8% 27,8% 37,2% 25,0% 34,7% 27,0% 31,6% EBITDA 1,1 5,4 13,6-2,9 17,1 2,5 7,8 19,1-0,9 28,5 zmiana r/r -133,5% -10,2% 141,1% -7,0% 224,9% 128,6% 45,6% 40,1% -68,9% 66,1% EBIT 0,9 5,0 13,3-3,2 16,0 2,2 7,5 18,8-1,2 27,3 zmiana r/r -123,9% -13,1% 163,9% -2,6% 305,0% 159,1% 48,6% 41,0% -63,2% 70,8% zysk netto 0,7 4,9 13,4-2,5 16,5 2,1 7,6 19,0-1,0 27,7 zmiana r/r -119,1% -16,5% 173,9% -19,9% 319,3% 199,4% 55,7% 41,7% -59,4% 67,7% marża EBITDA 1,1% 3,0% 3,6% -2,4% 2,2% 1,9% 3,5% 3,7% -0,6% 2,8% marża operacyjna 0,9% 2,8% 3,5% -2,7% 2,1% 1,7% 3,3% 3,7% -0,8% 2,7% marża netto 0,7% 2,7% 3,5% -2,0% 2,1% 1,6% 3,4% 3,7% -0,7% 2,7% przepływy z działalności operacyjnej 5,6 40,8 0,6 7,6 54,6-21,4 40, przepływy z działalności inwestycyjnej 0,1 0,2-1,5 2,0 0,7-0,3-0, przepływy z działalności finansowej -0,2-0,3-0,6 0,0-1,1 0,0-0, Po bardzo dobrej pierwszej połowie roku, w kolejnych kwartałach oczekujemy kontynuacji wysokich wzrostów wyników. Zgodnie z raportowanymi danymi o przedsprzedaży na sezon Lato 2014, którego przychody rozliczane są od kwietnia do października, liczymy na zwiększenie przychodów do ponad 500 mln PLN w 3Q 14 (+33% r/r). 2

3 Dzięki redukcji kosztów SG&A, korzystnym kursom walutowym oraz dobrej sytuacji rynkowej Spółka powinna utrzymać zeszłoroczne marże. W 4Q 14 prognozujemy już niższą dynamikę przychodów, ze względu na zwiększającą się konkurencję w segmencie wyjazdów egzotycznych i stosunkowo wysoką bazę z zeszłego roku, kiedy klienci masowo dokonywali wcześniejszych rezerwacji po wzroście cen wycieczek w 2013 r. Ponadto może być widoczne przejściowe osłabienie rynku związane z konfliktem na Ukrainie duża zależy jednak od jego dalszej eskalacji i wpływu na kurs złotówki. Dopiero utrzymanie wyraźniejszego osłabienia naszej waluty na przestrzeni kilku miesięcy miałoby wyraźny, negatywny efekt na rynek i wyniki Spółki. Dalszy rozwój oferty egzotycznej i kontrola kosztów powinny pozwolić jednak na osiągnięcie niższej niż rok temu straty w ostatnim kwartale br. Dobre wyniki sprzedaży i odporność na rynkowe zawirowania Rainbow Tours w swojej giełdowej historii zanotował jedynie dwa kwartały z ujemną dynamiką przychodów, nie było natomiast spadku w ujęciu 12-miesięcznym (narastająco). Ostatnie miesiące nie były wyjątkiem Spółka w pierwszym półroczu zanotowała sprzedaż wyższą o 29,2% r/r co było zgodne z miesięcznymi raportami o przychodach. Najnowsze dane z lipca wskazują na poprawę o 14,7% r/r, a łącznie od początku roku jest to +23% r/r. Biuro raportuje także przedsprzedaż sezonu Lato 2014, która do czerwca br. wyniosła 153,38 tys. rezerwacji (+34,7% r/r). Zaprezentowane zostały także pierwsze dane na temat przedsprzedaży sezonu Zima 2014/15, gdzie do końca lipca br. rezerwacje zwiększyły się o 30,7% do 13,05 tys., co również dobrze rokuje na nadchodzące kwartały. Rys. Miesięczne przychody ze sprzedaży (rys. prawy) oraz zależność pomiędzy dynamiką sprzedaży a PKB Polski (rys. lewy) Źródło: Sprawozdania Spółki, GUS, opracowanie BM BGŻ Z jednej strony widzimy dużą wrażliwość przychodów Spółki i całego sektora touroperatorów na dynamikę wzrostu PKB. Z drugiej strony Rainbow Tours od czasu debiutu awansował z 7 na 2 miejsce pod względem osiąganych na polskim rynku przychodów z imprez turystycznych, wykazując tym samym odporność na słabszą sytuację branży w ostatnich latach. Przypomnijmy, iż w latach 2009 i 2012 niekorzystne stawały się warunki makroekonomiczne, ponadto liczne upadłości w 2010 i 2012 r. również nie sprzyjały biurom podróży. Największe i równocześnie postrzegane jako najbezpieczniejsze podmioty, w tym Rainbow Tours, relatywnie skorzystały na problemach mniejszych touroperatorów. Ponadto szybki rozwój Spółki możliwy był dzięki rozbudowie własnej sieci sprzedaży oraz kanału online, szerokiej ofercie wyjazdów i braku uzależnienia od jednej destynacji, a także dzięki promocji bardziej rentownych wyjazdów objazdowych i egzotycznych. Brak zadłużenia i atrakcyjna stopa dywidendy Kolejnym argumentem inwestycyjnym jest posiadanie przez Spółkę buforu gotówki. Biorąc pod uwagę bardzo zmienną sytuację na rynku turystycznym w ostatnich latach, brak zadłużenia i bezpieczeństwo finansowe jest korzystne. W razie ewentualnego spowolnienia Rainbow będzie w relatywnie lepszej sytuacji względem swoich konkurentów, co umożliwi Spółce dalsze zwiększanie udziałów rynkowych. Ponadto generowanie znacznych 3

4 nadwyżek pieniężnych, czemu sprzyja również ujemny cykl konwersji gotówki, wspiera sowite wypłaty dywidend. Za 2012 r. było to zaledwie 0,04 PLN (DY=0,65%), za rok ubiegły akcjonariusze dostali już 0,35 PLN (DY= 2,15%). Zgodnie z zapowiedziami Zarządu planowane jest utrzymanie poziomu dystrybucji zysku netto na poziomie ok %, co wg. naszych prognoz, powinno przełożyć się wypłatę 0,6 PLN na akcję za 2014 r. (DY=4,2% przy obecnym kursie). Analiza SWOT 4

5 Wycena Wycenę Spółki sporządzono za pomocą: metody opartej na zdyskontowanych przepływach pieniężnych (Free Cash Flow to Firm) FCFF; metody porównawczej. Metoda oparta na zdyskontowanych przepływach pieniężnych jest jedną z najbardziej popularnych metod wyceny przedsiębiorstw. Według metody opartej na przepływach pieniężnych, wartość Spółki jest równa sumie (zdyskontowanych odpowiednim ważonym kosztem kapitału) przepływów pieniężnych, pomniejszonej o wartość długu netto. Wyceny metodą zdyskontowanych przepływów pieniężnych zostały sporządzone przy zachowaniu następujących założeń: w prognozach zakładamy jedynie rozwój organiczny, nie uwzględniając akwizycji; stopę wolną od ryzyka przyjęliśmy na podstawie rentowności 10-letnich obligacji skarbowych, która wynosi 3,5%, premię za ryzyko rynkowe przyjmujemy na poziomie 5,5%; nominalny koszt kapitału obcego przyjmujemy na poziomie 5%; ze względu na brak zadłużenia nie korzystamy z metody relewarowanej bety (czyli uwzględniającej stosunek zadłużenia do wartości kapitałów własnych); mając na względzie znaczną wrażliwość branży i wyników Spółki na kursy walutowe i dynamikę wzrostu gospodarki ustalamy betę na poziomie 1,5; wzrost wolnych przepływów po okresie prognozy zakładamy w wysokości 2% w skali roku; efektywna stopa podatkowa wynosi 19%; szacunek nakładów inwestycyjnych w okresie prognozy został oparty o plany inwestycyjne Spółki; dla ostatniego roku prognozy przyjmujemy wydatki inwestycyjne na poziomie amortyzacji; nie zakładamy emisji nowych akcji; wartość kapitału własnego w estymacji WACC jest wartością rynkową (szacowaną w wycenie DCF); wszystkie wartości wyrażone są nominalnie; cena akcji została wyliczona na dzień r. Metoda porównawcza z kolei przedstawia spółkę na tle popularnych mnożników wyznaczonych dla spółek grupy porównawczej. Wartość spółki szacowaliśmy na podstawie popularnych wskaźników P/E (stosunek ceny akcji do zysku spółki na jedną akcję), EV/EBIT (stosunek wartości przedsiębiorstwa liczonej jako suma wartości kapitałów własnych dla akcjonariuszy większościowych, długu netto oraz udziałów mniejszościowych spółki do zysku przed oprocentowaniem i opodatkowaniem) oraz EV/EBITDA (stosunek wartości przedsiębiorstwa liczonej jako suma wartości kapitałów własnych, długu netto spółki oraz udziałów mniejszościowych do zysku przed oprocentowaniem i opodatkowaniem powiększonego o amortyzację). Do wyceny porównawczej wykorzystaliśmy wskaźniki oparte na ubiegłorocznych wynikach oraz konsensusie analityków dla spółek zagranicznych o podobnym profilu działalności. Ostateczną cenę otrzymaliśmy, obliczając średnią z dwóch wartości wyceny metodą FCFF oraz metodą porównawczą, przy zachowaniu równych wag dla każdej z nich. Wyznaczona w ten sposób wartość jednej akcji Rainbow Tours jest wyższa od obecnej wartości rynkowej. Ostatecznie, zalecamy kupno akcji Spółki z ceną docelową 26,13 PLN. Tab. Podsumowanie wycen wycena 1 akcji waga metoda DCF 26,13 50% metoda porównawcza 23,57 50% wycena Rainbow Tours 24,85 obecna cena akcji 14,19 potencjał wzrostu (%) 75,1% Źródło: BM BGŻ. 5

6 Wycena Rainbow Tours Tab. Wycena metodą DCF (mln PLN) 2014P 2015P 2016P 2017P 2018P 2019P 2020P 2021P 2022P 2023P Przychody 1 021, , , , , , , , , ,7 EBIT 27,3 33,3 38,1 40,0 40,8 41,2 41,5 42,1 42,2 42,6 Efektywna stopa podatkowa 18% 19% 19% 19% 19% 19% 19% 19% 19% 19% NOPLAT 22,3 27,0 30,8 32,4 33,1 33,3 33,6 34,1 34,2 34,5 Amortyzacja 1,1 1,3 1,4 1,6 1,7 1,9 1,8 1,2 1,3 1,5 CAPEX 1,1 1,3 1,4 1,6 1,7 1,9 1,8 1,2 1,3 1,5 Inwestycje w kapitał obrotowy 4,0 6,2 2,1-1,5-0,6-0,6-0,6-0,7-0,7-0,7 FCFF 18,3 20,8 28,8 33,9 33,7 34,0 34,3 34,7 34,9 35,2 Stopa wolna od ryzyka 3,5% 3,5% 3,5% 3,5% 3,5% 3,5% 3,5% 3,5% 3,5% 3,5% Premia rynkowa 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% Beta 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 Koszt kapitału własnego 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% Koszt długu 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% Koszt długu po opodatkowaniu 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% % kapitału własnego 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % długu 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% WACC 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% 11,8% Suma DFCF 179,5 Wartość rezydualna (TV) 368,3 Zdyskontowana TV 130,6 Wartość działalności operacyjnej 310,1 Dług netto -70,2 Wartość kapitału własnego 380,3 Liczba akcji (mln szt.) 14,6 Wartość 1 akcji 26,13 Źródło: BM BGŻ. P - prognozy BM BGŻ Źródło: BM BGŻ Tab. Analiza wrażliwości wyceny na przyjęte założenia WACC Beta wzrost FCFF w nieskończoność 26,13 1,0% 1,5% 2,0% 2,5% 3,0% 9,8% 25,34 25,78 26,26 26,79 27,39 10,8% 25,28 25,71 26,19 26,73 27,32 11,8% 25,22 25,65 26,13 26,66 27,25 12,8% 25,16 25,59 26,07 26,60 27,19 13,8% 25,10 25,53 26,01 26,53 27,12 wzrost FCFF w nieskończoność 26,13 1,0% 1,5% 2,0% 2,5% 3,0% 1,3 27,57 28,15 28,81 29,55 30,39 1,4 26,33 26,83 27,39 28,02 28,72 1,5 25,22 25,65 26,13 26,66 27,25 1,6 24,21 24,59 25,00 25,46 25,97 1,7 23,31 23,63 23,99 24,39 24,82 Źródło: BM BGŻ 6

7 Tab. Wycena metodą porównawczą EV/EBIT EV/EBITDA P/E Kapitalizacja (USD) 2014 P 2015 P 2016 P 2014 P 2015 P 2016 P 2014 P 2015 P 2016 P Spółki tradycyjne (bricks and mortar) TUI Travel PLC ,9 7,2 6,7 6,0 5,6 5,2 11,5 10,0 9,1 TUI AG ,2 4,6 4,3 3,6 3,2 3,0 21,4 11,2 8,6 Thomas Cook Group PLC ,9 6,4 5,5 5,3 4,5 4,0 12,2 7,7 6,1 Interval Leisure Group ,9 11,6-9,5 8,9 8,8 16,8 15,5 15,0 Voyageurs du Monde 185 4,9 4,6 4,4 3,7 3,6 3,4 15,8 15,0 14,2 Kuoni Reisen Holding AG ,8 6,8 5,6 4,8 4,2 3,7 12,6 10,8 9,2 Flight Centre Travel Group Ltd ,6 10,7 10,0 10,1 9,4 8,8 17,9 16,8 15,4 Helloworld 117-0,9-1,2-1,0-0,6-0,7-0,6 7,9 10,0 7,6 Cox and Kings Ltd ,3 11,2 10,4 9,0 9,5 8,8 11,2 13,4 10,8 H.I.S. Co. Ltd ,5 7,2 6,5 6,8 5,8 5,2 21,1 17,9 16,1 Hana Tour Service Inc ,1 14,1 12,4 15,8 13,3 11,8 23,1 20,0 17,5 Modetour Network Inc ,6 9,4 8,5 10,1 9,0 8,3 16,4 14,9 13,5 MEDIANA ,6 7,2 6,5 6,4 5,7 5,2 16,1 14,1 12,2 Spółki polskie Rainbow Tours 65 5,8 4,7 4,2 5,6 4,6 4,0 9,1 7,4 6,4 Premia/dyskonto -33,0% -34,5% -35,9% -13,1% -19,8% -22,9% -43,3% -47,5% -47,4% Wycena 1 akcji (PLN) 23,57 Źródło: BM BGŻ S.A., *wartość dodatnia oznacza, że spółka jest relatywnie droższa od grupy porównawczej Źródło: Bloomberg, BM BGŻ 7

8 Komentarz do wyników Rok 2013 stał pod znakiem bardzo silnej poprawy wyników Rainbow Tours na wszystkich poziomach, a Spółka utrzymała wysoką dynamikę przychodów ze sprzedaży (+27,8% r/r). Wzrost ten był o ok. 10 pkt. proc. niższy niż w latach , jednak trzeba wziąć pod uwagę wzrost bazy porównawczej oraz skupienie się Spółki na wypracowanych marżach, dzięki czemu wynik na poziomie netto został zwiększony czterokrotnie. Na wyższe przychody wpłynęła poprawa sytuacji na rynku turystycznym po licznych upadłościach w 2012 r., klienci częściej wybierali oferty dużych biur, co sprzyjało konsolidacji rynku, a więc największym podmiotom takim jak Rainbow Tours. Dzięki szerokiej ofercie wyjazdów (lider na rynku wycieczek egzotycznych) i rozwiniętej sieci sprzedaży, Spółka zanotowała zarówno wzrost liczby klientów, jak i zwiększenie średniej ceny oferowanych imprez. Pomocnym było także rozwijanie własnej sieci sprzedaży, zarówno w kanale internetowym, jak i poprzez zwiększanie liczby posiadanych biur. Pozytywny wpływ na rentowność miało udane przeprowadzenie reorganizacji w spółkach zależnych (ABC Świat Podróży, Bee&Free) oraz korzystne zwiększenie zabezpieczeń walutowych, dzięki czemu koszt zakupu walut był niższy o 0,6 mln PLN w 2013 r. Rys. Przychody ze sprzedaży i ich dynamika (rys. prawy) oraz wynik na poziomie EBIT i netto wraz z marżami (rys. lewy) Źródło: Sprawozdania Spółki, GUS, opracowanie BM BGŻ Spółka o 38,1% r/r poprawiła wynik brutto na sprzedaży poza wzrostem przychodów, zwiększeniu uległa również wypracowana marża (z 11,4% do 12,3%). Na dalszych poziomach wyniku możemy dostrzec również lekki spadek udziału kosztów sprzedaży i ogólnego zarządu (SG&A) z 10,7% do 10% przychodów. Warto zwrócić uwagę, że koszty te zostały znacząco zmniejszone już w 2012 r. we wcześniejszych latach udział ich wahał się w granicach 13-15%. W rozbiciu na koszty rodzajowe główną pozycją są usługi obce (95% kosztów) i to dzięki ich dynamice (+27% r/r) będącej poniżej dynamiki sprzedaży możliwa była poprawa uzyskiwanej marży. Z pozostałych istotnych kosztów, niższe wzrosty zanotowały wynagrodzenia (+15,1% r/r). W podziale na raportowane segmenty dostrzegamy, że za poprawą marży brutto stała działalność touroperatorska. W tym obszarze dynamika sprzedaży sięgnęła +33% r/r, a dzięki odbiciu marży brutto z 9,5% w 2012 r. do 10,9% w roku 2013, wynik na tym poziomie był wyższy o 47,4% r/r. Silny wzrost przychodów zanotował także segment działalności pośrednictwa (+25% r/r), tutaj jednak marża uległa pogorszeniu z 1,6% do 1,3% w skutek czego zysk brutto ze sprzedaży był wyższy tylko o 8,9% r/r. Było to skutkiem znacznego zwiększenia sprzedaży biletów lotniczych i czarterów, na których Rainbow zarabia tylko jako pośrednik, pobierając swoją marżę. Równocześnie ograniczona była sprzedaż wycieczek innych touroperatorów poprzez biura prowadzone przez ABC Świat Podróży. Segment pozostałe jest nieistotny dla wyników Spółki pomimo znacznego spadku w ujęciu rok do roku, odpowiada on za nieco ponad 0,2% przychodów i 0,16% wypracowanego wyniku na poziomie brutto. 8

9 Rys. Wynik brutto ze sprzedaży oraz wielkość kosztów SG&A (wykres lewy) oraz wyniki w podziale na segmenty (wykres prawy) Źródło: Sprawozdania Spółki, GUS, opracowanie BM BGŻ Gorsze w porównaniu r/r było saldo z pozostałej działalności operacyjnej (-1,7 mln PLN w 2013 r. vs -0,3 mln PLN w 2012 r.), na co składały się zarówno niższe o 0,5 mln PLN przychody (m.in. brak zysku ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych, który wynosił 0,3 mln PLN w 2012 r.), jak i o 0,9 mln PLN wyższe koszty (m.in. 0,8 mln PLN odpisów aktualizujących należności, o 0,35 mln PLN wyższe przedawnienie należności, pomimo niższych pozostałych kosztów). Jednakże dzięki lepszej marży brutto ze sprzedaży i nieco niższym kosztom SG&A, wynik operacyjny został poprawiony o 305% r/r, a marża EBIT wzrosła z 0,7% do 2,1%. Wyższe, ujemne saldo z pozostałej działalności operacyjnej udało się częściowo zneutralizować lepszym wynikiem z działalności finansowej. Z okolic zera w latach 2011 i 2012, saldo finansowe poprawiło się dzięki o połowę wyższym (1,4 vs 0,7 mln PLN) otrzymanym odsetkom. Po stronie kosztów z 0,3 od 0,06 mln PLN zmniejszyły się odsetki, wzrosły natomiast pozostałe koszty z 0,3 do 0,8 mln PLN. Efektywna stopa podatkowa wyniosła 19,34% vs 18,09% rok wcześniej. Finalnie zysk na poziomie netto zanotował jeszcze wyższą dynamikę wzrostu względem EBIT (+319% r/r). Marża wypracowana przez Spółkę ukształtowała się na poziomie 1,7% w porównaniu do 0,4% w 2012 r. Bardzo dobrze w 2013 r. prezentował się rachunek przepływów pieniężnych. Cash flow z działalności operacyjnej zwiększył się trzykrotnie zarówno dzięki wyższym wypracowanym wynikom, jak i zmniejszeniu kapitału obrotowego o 40,6 mln PLN. Poprawiona została zarówno rotacja należności (spadek z 29,5 do 23 dni), jak i zobowiązań (wzrost z 34 do 48,5 dnia). Przy nieistotnej dla działalności Rainbow Tours rotacji zapasów (blisko 0 dni), cykl konwersji gotówki zmniejszył się z -4,4 do -25,5 dnia, co oznacza, że Spółka otrzymuje środki z należności o 25,5 dni szybciej niż musi zapłacić za zobowiązania. Lekko dodatnie były przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej wydatki na zakup majątku trwałego (1,7 mln PLN) zostały pokryte otrzymanymi odsetkami (1,4 mln PLN) i spłatą udzielonych pożyczek (0,9 mln PLN). Na niewielkim minusie był w 2013 r. cash flow z działalności finansowej, o czym stanowiły głównie wypłacone dywidendy (0,6 mln PLN). Tab. Roczne wyniki Rainbow Tours (mln PLN) P Przychody ogółem 318,8 439,0 607,5 776,6 1021,8 zmiana r/r 11,7% 37,7% 38,4% 27,8% 31,6% EBITDA 5,0 4,7 5,3 17,1 28,5 marża EBITDA 1,6% 1,1% 0,9% 2,2% 2,8% EBIT 4,2 3,7 4,0 16,0 27,3 marża EBIT 1,3% 0,9% 0,7% 2,1% 2,7% Zysk netto 3,5 2,4 2,7 13,5 22,6 marża netto 1,1% 0,6% 0,4% 1,7% 2,2% przepływy z działalności operacyjnej -0,6 0,8 13,5 54,6 19,8 przepływy z działalności inwestycyjnej -5,3-3,9-0,4 0,7-1,1 przepływy z działalności finansowej 10,6-2,1-1,1-1,1-5,1 Źródło: Sprawozdania Spółki, BM BGŻ 9

10 Wyniki finansowe 1H 14 r. Pierwsze półrocze było kolejnym udanym okresem dla Spółki. Rainbow Tours utrzymał dwucyfrową dynamikę przychodów (+29,2% r/r wobec wzrostu +27,1% r/r na podstawie raportów miesięcznych) i poprawił osiągane wyniki. Sezonowo jest to mniej istotna część roku, jednakże jak stwierdza Zarząd, stanowi ona pozytywny prognostyk dla całej Grupy Kapitałowej. Świadczą o tym raportowane dane o przedsprzedaży sezonu Lato 2014 liczba rezerwacji wyniosła w kwietniu 96,3 tys. (+33,2% r/r), a do czerwca zwiększyła się do 153,4 tys. (+34,7%). Czynnikami decydującymi o poprawie sprzedaży były lepsze niż rok temu warunki makroekonomiczne oraz dobrze przyjęta i szeroka oferta wyjazdów turystycznych opartych na lotach bezpośrednich czarterem z Warszawy. Lepsze marże były ponownie efektem poprawy wyników w spółkach zależnych (ABC Świat Podróży: 0,03 mln PLN zysku względem 0,15 mln PLN straty rok wcześniej, Bee&Free: 0,35 mln PLN zysku w porównaniu do 0,27 mln straty). Spółka oczekuje również pozytywnego wpływu na wyniki w III kwartale korzystnie zabezpieczonych kursów walutowych. Rys. Przychody ze sprzedaży i ich dynamika (rys. prawy) oraz wynik na poziomie EBIT i netto wraz z marżami (rys. lewy) Źródło: Sprawozdania Spółki, GUS, opracowanie BM BGŻ Marża brutto w analizowanym okresie była nieco wyższa r/r (14,1% vs 13,8% w 1Q 13), pomimo utworzenia rezerwy na koszt charterowego transportu lotniczego w wysokości 10,6 mln PLN. Z 11,7% do 11,1% spadł udział w przychodach kosztów sprzedaży i ogólnego zarządu, a jest to skutkiem wolniejszego wzrostu kosztów własnej sieci sprzedaży. Koszty marketingowe zostały zwiększone do 8 mln PLN (+33,1% r/r) i stanowią obecnie 20% kosztów sprzedaży i ogólnego zarządu. Pomimo gorszego o 1 mln PLN salda z pozostałej działalności operacyjnej, niższa dynamika kosztów SG&A wpłynęła na znacznie wyższą (2,7% vs 2,1%) marżę na poziomie operacyjnym. W rozbiciu na segmenty widzimy, iż za wzrost wyniku odpowiadała bardziej marżowa działalność touroperatorska, której przychody poprawiły się o 40,2% r/r, podczas gdy o 1,7% obniżyła się sprzedaż z działalność pośrednictwa. Rys. Wynik brutto ze sprzedaży oraz wielkość kosztów SG&A (wykres lewy) oraz średnie wskaźniki rotacji za ostatnie 4 kwartały (wykres prawy) Źródło: Sprawozdania Spółki, GUS, opracowanie BM BGŻ 10

11 Saldo z działalności finansowej było o 0,3 mln PLN lepsze w porównaniu do 1H 13, minimalnie niższa była również efektywna stopa podatkowa (17,2% vs 18,2%). Finalnie dynamika zysku netto sięgnęła 76%, a wypracowana na tym poziomie marża wyniosła 2,2% vs 1,6% rok wcześniej. Nieco słabiej pierwsze półrocze br. wyglądało pod względem przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej. Zaważyło na tym znaczne zwiększenie poziomu należności (+90,5 mln PLN) przy mniejszym wzroście zobowiązań handlowych (+80,6 mln PLN), podczas gdy w ubiegłym roku mieliśmy do czynienia z odwrotną sytuacją (+16,9 mln PLN należności i +55,9 mln PLN zobowiązania). Znaczny wzrost kapitału obrotowego związany jest jednak z rozwojem oferty wyjazdów egzotycznych i dynamicznym zwiększaniem sprzedaży. Z niewielkimi przepływami mieliśmy natomiast do czynienia na poziomie działalności inwestycyjnej (głównie efekty wydatków na majątek trwały o wysokości 1,2 mln PLN). Minimalne (60 tys. PLN zapłaconych odsetek) były przepływy z działalności finansowej. Tab. Kwartalne wyniki Rainbow Tours Źródło: Sprawozdania Spółki, BM BGŻ IQ'12 IIQ'12 IIIQ'12 IVQ'12 IQ'13 IIQ'13 IIIQ'13 IVQ'13 IQ'14 IIQ'14 przychody 77,6 142,1 302,5 85,3 95,5 180,4 379,9 121,0 130,9 225,5 zmiana r/r 45,0% 45,8% 40,6% 17,1% 22,9% 26,9% 25,6% 41,8% 37,2% 25,0% EBITDA -3,2 6,0 5,6-3,2 1,1 5,4 13,6-2,9 2,5 7,8 EBIT -3,6 5,8 5,1-3,3 0,9 5,0 13,3-3,2 2,2 7,5 zysk netto -3,7 5,8 4,9-3,1 0,7 4,9 13,4-2,5 2,1 7,6 marża EBITDA -4,1% 4,2% 1,9% -3,7% 1,1% 3,0% 3,6% -2,4% 1,9% 3,5% marża operacyjna -4,6% 4,1% 1,7% -3,9% 0,9% 2,8% 3,5% -2,7% 1,7% 3,3% marża netto -4,8% 4,1% 1,6% -3,6% 0,7% 2,7% 3,5% -2,0% 1,6% 3,4% przepływy z działalności operacyjnej -5,8 23,3 3,8-7,7 5,6 40,8 0,6 7,6-21,4 40,6 przepływy z działalności inwestycyjnej -0,5-0,2-1,2 1,4 0,1 0,2-1,5 2,0-0,3-0,2 przepływy z działalności finansowej 6,5-6,7-0,4-0,4-0,2-0,3-0,6 0,0 0,0-0,1 11

12 Charakterystyka spółki Spółka Rainbow Tours S.A. założona została w 2003 r. po objęciu akcji RAINBOW Polska Sp. z o.o. Jej historia sięga jednak 1990 r., kiedy obecni główni akcjonariusze, czyli Grzegorz Baszczyński i Sławomir Wysmyk założyli RAINBOW Polska Sp. z o.o. Ważnym momentem w rozwoju było połączenie RAINBOW Polska Sp. z o.o. z założoną przez Remigiusza Talarka i Tomasza Czaplę spółką Globtroter Sp. z o.o. W 2007 r. Rainbow Tours S.A. wszedł na GPW pozyskując kapitał w celu rozbudowy sieci sprzedaży, przeprowadzenia potencjalnych akwizycji oraz wzmocnienia spółki zależnej na Ukrainie. Na początku 2008 r. przejętych zostało po 56% udziałów w spółkach Traveltech Sp. z o.o. oraz TravelOvo Sp. z o.o. zajmujących się odpowiednio dostarczaniem rozwiązań IT dla branży turystycznej oraz sprzedażą online biletów lotniczych. W maju 2008 r. zakupiono także 100% udziałów w ABC Świat Podróży Sp. z o.o., które było w tym czasie największą w Wielkopolsce siecią niezależnych biur podróży sprzedających oferty kilkunastu touroperatorów. Rok później liczba oddziałów ABC Świat Podróży została zwiększona przez przejęcie sieci biur Forte Trip, działającą w tym samym modelu co ABC ( multiagent ). Z drugiej strony na skutek kryzysu w 2009 r. sprzedana została spółka ukraińska. Kolejne przejęcia zostały dokonane w 2010 r., dzięki pozyskaniu finansowania z emisji akcji serii F (16,75 mln PLN), kiedy to Grupa powiększyła się o 12 biur sprzedaży należących do upadłego Orbis Travel (zwiększenie obecności na rynku B2B) oraz o spółkę Bee&Free (specjalizacja w wyjazdach do krajów arabskich, potem rozszerzała ofertę dla młodszych klientów, obecnie zajmuje się sprzedażą biletów lotniczych). W ostatnich latach Rainbow Tours skupił się na konsolidacji działalności (sprzedaż Traveltech pod koniec 2012 r. oraz TravelOvo pod koniec 2013 r.), poprawie efektywności i rozwoju organicznym. Rys. Grupa Kapitałowa Rainbow Tours Źródło: Sprawozdania Spółki Obecnie w ramach GK Rainbow Tours działają następujące podmioty: Rainbow Tours organizacja wycieczek, ABC Świat Podróży biura franczyzowe RT, Bee&Free sprzedaż biletów lotniczych, Portal Turystyczny marginalna działalność związana z marketingiem. Rys. Zależność pomiędzy dynamiką PKB Polski, a dynamiką przychodów Rainbow Tours Źródło: Bloomberg, Sprawozdania Spółki, opracowanie BM BGŻ 12

13 Turystyka jest branżą ściśle skorelowaną ze stanem gospodarki wyjazdy wakacyjne nie są postrzegane jako dobro pierwszej potrzeby, dlatego cechuje je duża wrażliwość na zasobność portfela konsumentów i skłonność do wydawania środków na dobra bardziej luksusowe. Podczas spowolnienia gospodarczego słabnące nastroje spowodowane wyższym bezrobociem i niższą siłą nabywczą powodują wyraźne spowolnienie na rynku turystycznym w przypadku kryzysu łatwiej zrezygnować jest z zakupu wycieczki niż z dóbr pierwszej potrzeby. Z drugiej strony podczas silniejszego wzrostu gospodarki, poprawa na rynku pracy, a wraz z nią zwiększanie siły nabywczej i zaufania konsumentów, wpływają na większą skłonność do przeznaczania pieniędzy na dobra i usługi postrzegane jako bardziej luksusowe. Zależność tę bardzo dobrze widać na zestawieniu zarówno rocznych, jak i kwartalnych dynamik PKB Polski oraz przychodów Rainbow Tours. Wyższy wzrost gospodarczy przekłada się z niewielkim opóźnieniem na poprawę sprzedaży Spółki. Korelacja pomiędzy dynamikami wynosi 0,61 w ujęciu rocznym oraz 0,53 w ujęciu kwartalnym, jednakże w przypadku opóźnienia o jeden kwartał dynamiki sprzedaży RT korelacja rośnie z 0,53 do 0,64. Rys. Zależność pomiędzy dynamiką PKB Polski, a dynamiką przychodów Rainbow Tours w ujęciu rocznym (lewy wykres) oraz kwartalnym (prawy wykres) Źródło: Bloomberg, Sprawozdania Spółki, opracowanie BM BGŻ Pomimo wahań krajowej gospodarki, a w ślad za nią kursu złotówki, oraz licznych negatywnych informacji z rynku turystycznego (upadki biur podróży, kryzys w Grecji, arabska wiosna ludów ) Rainbow Tours sukcesywnie zwiększa sprzedaż, a w ostatnich latach zdołał także poprawić wypracowane marże. W swojej giełdowej historii, zarówno przychody roczne, jak i narastająco za ostatnie 4 kwartały nie zanotowały jeszcze spadku w ujęciu r/r. Ponadto tylko 4Q 2009 oraz 1Q 2010, jako jedyne kwartały miały ujemną dynamikę przychodów r/r. Po okresie kryzysu na przełomie 2008 i 2009, a potem ponownego pogorszenia się sytuacji pomiędzy 2011 i 2012 r. (osłabienie złotówki, upadki inny operatorów), Spółka wykazuje pozytywną tendencję pod względem osiąganych marż czynnikiem sprzyjającym były zmniejszone wahania kursów walutowych, udana reorganizacja przejętych podmiotów (ABC, Bee&Free), redukcja kosztów sprzedaży i ogólnego zarządu, rozszerzanie ofert wycieczek egzotycznych oraz ogólna poprawa warunków gospodarczych i sytuacji w branży turystycznej (brak głośnych upadłości oraz większego ryzyka geopolitycznego w 2013 r.). Rys. Narastające (za ostatnie 4 kwartały) wyniki Spółki Źródło: Sprawozdania Spółki, opracowanie BM BGŻ 13

14 Rys. Sezonowość wyników przychody ze sprzedaży (rys. lewy) oraz EBIT (rys. prawy) Źródło: Sprawozdania Spółki, opracowanie BM BGŻ Poprawę wyników Rainbow Tours dostrzegamy nie tylko w ujęciu kroczącym, ale także w kolejnych raportowanych kwartałach. Ze względu na znaczną sezonowość podzieliliśmy na wykresach rezultaty według poszczególnych kwartałów. Po pierwsze widzimy dynamicznie przyrastające przychody w każdym z okresów, a równocześnie Spółka dokonała znacznej redukcji kosztów sprzedaży i ogólnego zarządu. Ponadto w IV kwartale, dzięki m.in. rozszerzaniu oferty wyjazdów egzotycznych z powodzeniem udaje się ograniczyć notowane straty. Są one m.in. rezultatem rozliczania części kosztów kampanii reklamowych albo katalogów. Rys. Sezonowość wyników marża operacyjna (rys. lewy) oraz udział kosztów SG&A w przychodach (rys. prawy) Źródło: Sprawozdania Spółki, opracowanie BM BGŻ Rys. Sieć dystrybucyjna Rainbow Tours Źródło: Sprawozdania Spółki, opracowanie BM BGŻ Strukturę dystrybucji można podzielić na kanał tradycyjny, w ramach którego znajduje się sieć agencyjna, niezależna od struktur Grupy, oraz salony własne i franczyzowe (łącznie 108 pod koniec 2013 r.). Od listopada 2013 r. sieć biur ABC Świat Podróży działa pod marką Rainbow Tours, jako salony franczyzowe (12 placówek pod koniec 2013 r.). W kanale nowoczesnym sprzedaż prowadzona jest w ramach call center oraz przez stronę www. Rainbow Tours działa także w formie B2B zajmując się organizacją wycieczek typu incentive travel, obsługą grup zorganizowanych, konferencji, podróży służbowych i sprzedaży biletów na samoloty czarterowe. 14

15 Rys. Podział sprzedaży na poszczególne kanały (rys. lewy) oraz liczba salonów (rys. prawy) Źródło: Sprawozdania Spółki, katalogi i strona www Spółki, opracowanie BM BGŻ. *Liczba salonów dla 2014 r. podana łącznie z planowanymi najbliższymi otwarciami. Strategią Spółki jest obecnie rozwój własnej sieci sprzedaży online oraz salonów własnych i franczyzowych. Jej udane wdrożenie widać w wynikach za I półrocze 2014 r. sprzedaż przez oddziały własne i call center zwiększyła się rok do roku o 49%, podczas gdy dynamika sprzedaży w sieci agencyjnej była na poziomie 37,4%. Obecnym celem Zarządu jest posiadanie w 2015 r. nawet do 150 punktów łącznie, a w najbliższym czasie planowane jest otwarcie trzech nowych biur sprzedaży. W miarę możliwości i okazji rynkowych Spółka stawia na większą obecność w centrach handlowych, zarówno w dużych, jak i mniejszych miastach większość z ostatnio otwartych albo przeniesionych salonów znalazła się właśnie w takich lokalizacjach. Tym samym Spółka podąża za widocznym trendem licznych otwarć średniej wielkości galerii handlowych poza dużymi aglomeracjami. Ponadto zwiększająca się liczba salonów w punktach uczęszczanych przez klientów pomaga w budowie świadomości marki. Wraz ze wzrostem zamożności społeczeństwa wyjazdy wakacyjne stanowić będą coraz ważniejszy punkt domowych budżetów, właściwym wydaje się wiec umożliwienie nabycia wycieczek przy okazji dokonywania innych zakupów w centrum handlowym. Najszybciej rosnącym kanałem sprzedaży jest jednak Internet razem z call center. Obydwa sposoby dotarcia do klienta są mocno ze sobą połączone chociaż przez stronę www dokonywanych jest coraz więcej rezerwacji, nie zawsze każda z nich będzie przekładać się na sprzedany wyjazd. Call center potrzebne jest aby skontaktować się z potencjalnie chętnymi osobami, wspiera ono także cały proces sprzedaży, również w pozostałych kanałach. Kanał online notuje w ostatnich latach najwyższe wzrosty (ok % rocznie), a zgodnie z zapowiedziami Zarządu jego przychody w 2014 r. mogą przekroczyć 100 mln PLN, przy czym większy udział w obrotach ma wyżej marżowa turystyka, niż sprzedaż samych biletów lub czarterów. Biorąc pod uwagę silny rozwój e-commerce oraz sprzedaży online, nie tylko w turystyce ale we wszystkich gałęziach gospodarki, oczekujemy dalszego wzrostu znaczenia tego kanału w sieci dystrybucyjnej Rainbow Tours. Nie bez znaczenia jest także najniższy koszt pozyskania klienta, który przy sprzedaży przez stronę www wynosi ok. 3% w porównaniu do ok. 7% w salonach własnych. W celu poprawy pozycji względem licznej konkurencji w tym kanale (m.in. przewoźnicy low-cost, wyszukiwarki hoteli, internetowe biura podróży), Spółka planuje uruchomić portal, na którym klienci będą mogli elastycznie wybierać ofertę przelotu i zakwaterowania składając tym samym własne wyjazdy wakacyjne. Spółka współpracuje również z licznymi salonami agencyjnymi zgodnie z danymi Wczasopedii było ich 1249 w 2013 r. Z jednej strony jest to najdroższy kanał sprzedaży prowizje wynoszą tu ok. 9%, chociaż najwięksi gracze mogą żądać nawet powyżej 10%. W Polsce rynek ten jest rozdrobniony (np. w przeciwieństwie do Niemiec), duże biura podróży posiadające własną sieć mają więc nieco lepszą pozycję negocjacyjną z agentami. Z drugiej strony jest to sposób na dotarcie do wielu miejsc gdzie nie opłaca się otwierać własnego biura (mniejsze miejscowości), a agenci mając często osobiste relacje z klientami potrafią lepiej poprowadzić sprzedaż znając lokalny rynek. 15

16 Rys. Liczba turystów (rys. lewy) oraz przychody wg rodzajów imprez (rys. prawy) pozostałe czarter pośrednictwo sprzedaż imprez Źródło: Sprawozdania Spółki, opracowanie BM BGŻ Najważniejszymi dla działalności Spółki są przychody ze sprzedaży imprez oraz uczestnicząca w nich liczba turystów (zarówno wczasy lotnicze, jak i autokarowe) odzwierciedlenie tej części biznesu widzimy w segmencie touroperatorskim. Generowana przez ten obszar marża odpowiada za prawie 90% zysku brutto ze sprzedaży Rainbow Tours. Notujemy tutaj istotne zwiększenie udziału z 82-83% w latach 2011 i 2012 ze względu na ograniczenie sprzedaży wycieczek innych touroperatorów przez ABC Świat Podróży oraz silniejsze wejście w segment sprzedaży biletów czarterowych w kanale B2B. Chociaż Spółka pobiera tylko opłaty za obrót biletami, a segment pośrednictwa miał 1,3% marży brutto ze sprzedaży w 2013 r. (w porównaniu do 1,6% w 2012 r. i 2,2% w 2011 r.) to korzystnym jest osiąganie efektu skali przy zamawianiu i rezerwowaniu przelotów u przewoźników. Spółka oferuje zarówno bilety we własnych czarterach wynajmowanych pod organizowane wycieczki, a będąc agentem IATA pośredniczy w sprzedaży biletów innych linii czarterowych. Dla osiągniecia tak wyraźnych wzrostów konieczne były znaczne nakłady marketingowe - Spółka w zeszłym roku wydała na reklamę ponad 13 mln PLN (+29% r/r), co stanowiło ponad 16% kosztów sprzedaży i ogólnego zarządu. W pierwszym kwartale br. było to 2,9 mln PLN (+57% r/r), a udział w kosztach SG&A był na poziomie 19%. Rainbow Tours stawia na reklamę głównie w formie outdoor, w kanałach niszowych i płatnych (np. Canal+) oraz w Internecie ze względu na znacznie łatwiejsze oraz tańsze dotarcie do grupy docelowej. W przypadku bardziej promowanych, droższych wycieczek egzotycznych są to osoby bardziej majętne, mniej skuteczne byłyby więc kampanie w mediach masowych. Razem ze zwiększaniem własnej sieci sprzedaży działania te pozwalają na budowę świadomości marki i są jednymi z głównych czynników przyciągających klientów po licznych upadkach biur podróży w poprzednich latach, ważnym kryterium wyboru touroperatora oprócz ceny stała się także jego stabilność i marka na rynku. Rainbow Tours jako jedno z największych i najdłużej działających na rynku biur skorzystało więc na problemach mniejszych konkurentów, a konsekwentnie poszerzając ofertę mogło w 2013 r. awansować na drugie miejsce w Polsce pod względem osiąganych przychodów wśród organizatorów wycieczek. W dobrym postrzeganiu Spółki przez klientów pomaga także wysoka kwota nowej gwarancji ubezpieczeniowej dotyczącej pokrycia kosztów powrotu uczestników wycieczek do kraju, a także wpłat poniesionych przez klientów za imprezę turystyczną. Wartość podpisanej z TU Europa w połowie sierpnia br. umowy to 100,5 mln PLN, obowiązuje ona od 17 września 2014 do 16 września 2015 i jest to trzecia co do wielkości gwarancja na rynku. Swój sukces Rainbow Tours zawdzięcza wreszcie szerokiej ofercie wyjazdów w sezonie letnim oraz zimowym. Silny rozwój w ostatnim roku był możliwy dzięki postawieniu na wyjazdy egzotyczne oferta ta dostępna jest przez cały rok, jednak to ich promocja w sezonie zimowym pozwala na osiągnięcie lepszych marż (mniejsze obłożenie lotów czarterowych poza sezonem) oraz wyrównanie sezonowości sprzedaży. Rainbow Tours razem z Itaką jako pierwsi gracze na rynku zdecydowali się na oferowanie wycieczek z lotami czarterowymi realizowanymi przez Dreamlinery. Podjęcie ryzyka (słaba sytuacja finansowa LOTu w zeszłym roku) opłaciło się w minionym sezonie loty Dreamlinerami w 4 kierunkach (Kuba, Sri Lanka, Meksyk, Tajlandia) odpowiadały za prawię połowę klientów decydujących się na skorzystanie z oferty egzotycznej (15 kierunków), a jak podaje Spółka wypełnienie tych lotów stało na poziomie ok. 98%. Sukces ten był możliwy dzięki dobrej reklamie wycieczek, ponadto korzystanie z tej klasy samolotów znacznie skraca czasy przelotów o nawet 6-8 godzin, ponieważ nie są konieczne międzylądowania. W nadchodzącym sezonie przeloty Dreamlinerami odbywać będą się do 6 państw (dołączą Wietnam i RPA), a w zimie 2015/2016 planowane są kolejne 2 nowe destynacje lotów (jednym z nich ma być Kostaryka) możliwe to 16

17 będzie dzięki podpisaniu w kwietniu kolejnej, dwuletniej umowy z PLL LOT. Silniejsze wejście w ofertę egzotyczną nie byłoby możliwe bez poprawy kondycji ekonomicznej oraz dochodów gospodarstw domowych, a obecnie wysoki wzrost realnych płac może stanowić dalszą szansę do zwiększenia konsumpcji. Zgodnie z wypowiedziami zarządu, jeszcze kilka lat temu pierwsze wycieczki egzotyczne kosztujące ponad 10 tys. PLN sprzedawały się bardzo powoli, podczas gdy obecnie nie ma problemu z wypełnieniem miejsc np. na wyjazdach do Australii (koszt tys. PLN). Oprócz wyjazdów egzotycznych, Rainbow Tours posiada także całkiem szeroką gamę wyjazdów narciarskich do Alp, Andory i Hiszpani (dojazd autokarowy, jak i przelot samolotem), są także wyjazdy tematyczne, czyli sylwestrowe, walentynkowe, a wiosną oferowane są wycieczki dla seniorów do Chorwacji. Spółka posiada również szeroką ofertę dla najważniejszego sezonu letniego obecnie są w niej 74 państwa, a obejmuje ona zarówno wycieczki objazdowe, jak i wypoczynek stacjonarny. Wyloty odbywają się z 10 lotnisk w największych miastach Polski. Oprócz Rainbow Tours, wycieczki oferowane są przez spółkę Bee&Free, która specjalizuje się w krajach basenu Morza Śródziemnego, a jej program skierowany jest dla młodszych osób. Od następnego sezonu (Lato 2015) oferta dwóch spółek będzie połączona w celu optymalizacji kosztów oraz promocji jednej marki Rainbow Tours, a Bee&Free koncentrować będzie się tylko na sprzedaży biletów czarterowych. Czynnikiem decydującym o sukcesie Spółki jest także znaczny udział przedsprzedaży w całości oferty. Jest to pochodną bycia jednym z pierwszych na rynku touroperatorów, którzy rozpoczynają sprzedaż na następny sezon. Przykładowo oferta na zimę 2014/2015 jest dostępna od końca kwietnia br. Umożliwia to zarówno lepszą walkę o klienta, jak i sprawniejsze planowanie i organizację samych wycieczek. Zgodnie z danymi Spółki wielkość przedsprzedaży oferty zimowej pod koniec lipca wynosiła już ponad 13 tys. rezerwacji (+30,7% r/r). W przypadku oferty na lato do końca kwietnia ubiegłego roku zarezerwowanych było 72,3 tys. imprez, co stanowiło 38% klientów sezonu letniego W bieżącym roku było to już odpowiednio 96,3 tys. rezerwacji (+33,2% r/r), co zgodnie z szacunkami Spółki w relacji do liczby klientów w obecnym sezonie (oczekiwane jest 270 tys. osób vs 188 tys. rok wcześniej, w połowie sierpnia było to 205 tys.) będzie odpowiadać za ok. 36% łącznej liczby sprzedanych wyjazdów. 17

18 Światowy rynek turystyczny Rys. Rozwój światowego rynku turystycznego Źródło: UNWTO Światowy rynek turystyczny wykazał znaczną odporność na zawirowania w globalnej gospodarce. Kryzys w roku 2009 spowodował spadek wydatków o prawie 10%, jednak wraz z poprawą w otoczeniu makroekonomicznym zarówno liczba turystów, jak i ich wydatki szybko wspięły się na nowe szczyty. W 2013 r. pierwsza z wymienionych kategorii, zgodnie z danymi Światowej Organizacji Turystyki Narodów Zjednoczonych (UNWTO) zwiększyła się 5%, podczas gdy wydatki wzrosły o 7,5% r/r. Widzimy więc znaczną korelację branży turystycznej z dynamiką światowego PKB, która przekłada się na optymizm konsumentów, co skutkuje większą skłonnością ponoszenia wydatków na podróże. Nie jest to jednak zaskoczeniem biorąc pod uwagę, iż sektor ten odpowiada w krajach OECD za ok 4,7% PKB oraz 6% zatrudnienia. Prognozowane przyspieszenie gospodarcze w kolejnych latach tworzy więc podstawę pod dalszy wzrost w branży turystycznej. W długim terminie, czyli do 2030 r. UNWTO oczekuje zwiększenia się liczby turystów do 1,8 mld (wobec niecałych 1,1 mld w 2013 r. i ok. 25 mln w roku 1950), a średnia stopa wzrostu w latach ma sięgnąć 3,3%. Rys. Zależność pomiędzy dynamiką wzrostu PKB a zmianą wydatków oraz liczby turystów na świecie Źródło: UNWTO, Bloomberg 18

19 Rys. Zależność pomiędzy PKB per capita (oś X) oraz wydatkami na turystykę na osobę (oś Y), w USD (rys. lewy) oraz udział wydatków na turystykę na osobę w PKB per capita (rys. prawy) Norwegia Islandia y = 0,0276x - 162,82 R² = 0, Belgia Szwecja i Dania Szwajcaria Irlandia Polska Estonia EU28 Finlandia Kanada Australia 500 Japonia USA Źródło: Dane OECD Tourism Trends and Policies 2014, world-statistics.org, opracowanie BM BGŻ O ile rozwój branży jest wysoce skorelowany z dynamiką wzrostu gospodarczego, poziom wydatków na turystykę w dużym stopniu zależy od zamożności społeczeństwa. Badając dane OECD dla 45 krajów widzimy, iż mieszkańcy bogatszych krajów z wyższym PKB per capita mogą pozwolić na przeznaczenie więcej pieniędzy na podróże, które nie są dobrem pierwszej potrzeby. W 2012 r. PKB per capita dla Polski wynosiło ok. 12,7 tys. USD, a wydatki na turystykę 227 USD, co stanowiło 1,8% w PKB per capita. Choć jest to poziom wyższy od światowej średniej (1,5%) to ciągle niższy od średniej dla krajów UE (2,2%). Poprawa warunków gospodarczych w naszym kraju będzie więc sprzyjać zwiększeniu wydatków na turystykę, gdzie mamy ciągle duże pole do nadgonienia krajów Unii Europejskiej, a także jej nowych członków zarówno nasi południowi sąsiedzi (Czechy, Słowacja, Słowenia), jak i kraje nadbałtyckie (Litwa, Łotwa, Estonia) przeznaczają co najmniej o połowę więcej na wyjazdy turystyczne niż Polacy. Rys. Prognozowana stopa wzrostu CAGR dla PKB generowanego przez branże w Europie w latach (rys. lewy) oraz prognoza wydatków Polaków na turystykę (rys. prawy) Źródło: WTTC, BM BGŻ Zauważalny wzrost wydatków na turystykę prognozuje także Światowa Rada Podróży i Turystyki (WTTC) do 2024 r. mają one wynieść 110 mld PLN wobec 48,6 mld PLN w roku 2013 r. W ubiegłym roku dynamika wydatków spowolniła do 1,3%, prognozowane na najbliższe lata tempo poprawy to 3,6% w 2014 oraz 3,9% w 2015 r. W dłuższym okresie ma ono wynieść ponad 5%. W najbliższych latach turystyka ma być jedną z szybciej rozwijających się branż w całej Europie CAGR tego sektora w horyzoncie ma kształtować się na poziomie 2,9% wobec 2,3% dla całej gospodarki. Może się to wiązać zarówno ze zwiększonym zainteresowaniem przyjazdami do Europy przez mieszkańców krajów rozwijających się (szczególnie Chin) oraz chęcią poszukiwania coraz atrakcyjniejszych metod spędzania wolnego czasu przez ludzi starszych (starzejący się powojenny wyż demograficzny), jak i młodszych (m.in. generacja Y). Na świecie trend bogacenia się krajów rozwijających się oraz chęć odwiedzin nowych destynacji spowoduje, że do roku 2030 wzrost przyjazdów do krajów wschodzących będzie dwa razy szybszy (+4,4% średniorocznie) niż do znanych już miejsc w państwach rozwiniętych (+2,2% średniorocznie). 19

20 prawy) Rys. Statystyki ruchu powietrznego (rys. lewy) oraz prognoza wzrostu ruchu pasażerskiego w % (rys. Wpływ erupcji wulkanu Eyjafjallajökull Źródło: IATA, Bloomberg Dobrym barometrem stanu światowej turystyki są statystyki dotyczące lotniczego ruchu pasażerskiego. Zgodnie z danymi UNWTO ponad połowa (53%) podróży na świecie w 2013 r. została odbyta przy pomocy samolotu. Z drugiej strony również ponad połowa (52%) wszystkich podróży miała cele turystyczno-rekreacyjne. W celach biznesowych odbytych było 14% wyjazdów, podczas gdy odwiedziny u znajomych, rodziny oraz w miejscach religijnych odpowiadało za 27% wycieczek. Na rynku krajowym również prawie połowa podróży zagranicznych wykonywanych jest samolotem, jednakże biorąc pod uwagę wyjazdy wyłącznie w celach turystycznych, z transportu lotniczego korzysta wg różnych źródeł ok. 90% uczestników. Dynamika ruchu pasażerskiego znajduje się obecnie w stabilnym trendzie wzrostowym, a ruch pasażerski mierzony wskaźnikiem RPK (ang. Revenue Passenger Kilometers) wzrósł zgodnie z danymi Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych (IATA) w przelotach międzynarodowych o 6,4% w okresie styczeńczerwiec 2014 r., co jest również zgodne z poprawiającymi się wskaźnikami branży hotelowej. Jak podaje WTTC do maja br. frekwencja w hotelach w Europie oraz Ameryce Północnej wzrosła w skali roku o 2,6% oraz 3,4%, a przychód na jeden dostępny pokój (RevPAR) o odpowiednio 10,3% i 7,1%. Zwiększający się popyt i coraz lepszą sytuację w branży pokazują również prognozy wzrostu ruchu pasażerskiego, gdzie IATA oczekuje poprawy o 5,9% r/r w obecnym roku względem 5,7% dynamiki w 2013 r. W Polsce, zgodnie z danymi zbieranymi przez Urząd Lotnictwa Cywilnego, w I kwartale br. wzrost liczby pasażerów obsługiwanych przez lotniska wyniósł 6,4% r/r, po 7,8% poprawie w IV kwartale i dynamice 2,2% w całym 2013 r. Polski rynek turystyczny Rys. Warunki makroekonomiczne polskiej gospodarki (rys. lewy) oraz wskaźniki nastroju konsumentów (rys. prawy) Źródło: GUS, Bloomberg Polepszenie sytuacji gospodarczej sprzyja branży turystycznej również w Polsce. W I kwartale ubiegłego roku osiągnęliśmy cykliczny dołek dynamiki PKB, która od tamtego czasu systematycznie poprawia się. Po wzroście o 3,4% r/r w pierwszym kwartale i 3,3% r/r w drugim kwartale, w całym 2014 r. produkt krajowy ma być zgodnie z konsensusem Bloomberga wyższy o 3,3%, a w 2015 r. przyspieszenie ma sięgnąć 3,55%. Równocześnie obserwujemy w naszym kraju bardzo niską inflację i stopy procentowe na historycznie niskim poziomie, co sprzyja 20

21 podwyżkom realnego wynagrodzenia, a wyższy realny fundusz płac oznacza możliwość przeznaczenia większych środków na konsumpcję. Ponadto oddalenie się wizji kryzysu gospodarczego i widoczna poprawa na rynku pracy stoi za coraz lepszym sentymentem konsumentów, co również skłania do wydawania więcej na dobra postrzegane jako bardziej luksusowe. Rys. Polska: sytuacja na rynku pracy a wydatki na turystykę (rys. lewy) oraz powody dla których Polacy nie wyjeżdżają na wypoczynek (rys. prawy) Źródło: GUS, world-statistics.org, CBOS, opracowanie BM BGŻ Najważniejszym powodem dla których Polacy rezygnują z wyjazdu na wakacje jest brak pieniędzy. Badania pokazują również, że jednym z głównych czynników, które decydują o wyborze wczasów lub wycieczki jest cena, dlatego dla wydatków na turystykę bardzo ważna jest sytuacja na rynku pracy. Dopiero posiadając stabilne zatrudnienie, a najlepiej rosnącą pensję możemy zdecydować się na droższy wyjazd zagraniczny w miejsce krótszego wypadu w Polsce. Bardzo dobrze pokazuje to obliczony przez nas stosunek wydatków na turystykę do średniej pensji brutto, który wykazuje silną, odwrotną zależność względem stopy bezrobocia. Rys. Wpływ obecnej sytuacji gospodarczej na plany wypoczynkowe w 2014 r. odsetek osób rezygnujących z wyjazdu (rys. lewy) oraz odsetek osób planujących wydać więcej na wyjazd (rys. prawy) Źródło: Eurobarometr, BM BGŻ Ostatnie tendencje w gospodarce bardzo dobrze widać w badaniu Eurobarometru 1 przeprowadzonego na początku br. i pytaniach dotyczących wpływu obecnej sytuacji gospodarczej na plany wyjazdowe w 2014 r. W przypadku naszego kraju widać dwa skrajne trendy z jednej strony znajdujemy się w czołówce państw, w których respondenci rezygnowali z wyjazdów wakacyjnych, równocześnie największy odsetek Polaków planuje wydać więcej na tegoroczne wakacje. Tym samym niewielki udział mieliśmy w odpowiedziach pośrednich takich jak zmiana miejsca, terminu albo długości pobytu. 1 Preferences of Europeans towards tourism, 21

22 Rys. Udział zagranicznych podróży Polaków organizowanych przez biura podróży (rys. lewy) oraz turystyczne zagraniczne wyjazdy Polaków (mln osób) (rys. prawy) Źródło: Instytut Turystyki Polski rynek biur podróży, pomimo szybkiego rozwoju w ostatnich latach, ciągle dzieli duży dystans względem pozostałych państw europejskich. Chociaż jak pokazują dane Instytutu Turystyki, do 2010 r. mogliśmy obserwować stabilny trend wzrostu udziału podróży zagranicznych organizowanych przez biura podróży, to aktualne dane z badania Eurobarometru pokazują, że łącznie w organizacji wszystkich wyjazdów wakacyjnych w 2013 r. osiągnęliśmy niecałe 15% udziału touroperatorów w porównaniu do średniej UE (22%). Warto także zauważyć, iż nie ma prostej zależności pomiędzy organizacją wyjazdów wakacyjnych przez biura podróży a np. poziomem zamożności obywateli w czołówce znajdują się takie państwa jak Serbia albo Macedonia, podczas gdy niewielki udział w rynku mają przedsiębiorstwa w Danii, Holandii albo Norwegii. Rys. Udział organizacji wyjazdów wakacyjnych w 2013 r. za pomocą biur podróży Źródło: Eurobarometr, BM BGŻ Rys. Rodzaje wyjazdów Polaków ze względu na kierunek (rys. lewy) oraz planowane kierunki wyjazdów (rys. prawy) Źródło: CBOS, Eurobarometr, opracowanie BM BGŻ 22

23 W Polsce istnieje duże pole do wzrostu nie tylko pod względem samego udziału biur podróży w organizowaniu wyjazdów, ale generalnie w ramach rozwoju samego rynku turystycznego. Badanie CBOS 2 wskazuje, że ponad połowa mieszkańców naszego kraju nie decyduje się na wyjazd wypoczynkowy z noclegiem poza miejscem zamieszkania. Co pozytywne, dostrzegamy jednak malejący trend w udziale osób nie korzystających z wakacyjnych podróży. Na tle państw UE także widać przewagę wyjeżdżających głównie w obrębie naszego kraju. Tym samym mniejszy od unijnej średniej jest odsetek wybierających dalsze kierunki, zarówno w obrębie Unii Europejskiej, jak i poza nią. Przekonanie się Polaków do bardziej odległych miejsc spędzania wakacji stanowi duży potencjał do zagospodarowania przez organizatorów turystycznych. Ciekawą zależnością wychwyconą przez CBOS jest wpływ poziomu wykształcenia im jest ono wyższe, tym większe prawdopodobieństwo skorzystania przez badanego z wakacyjnych podróży. Ponadto dostrzeżono również korelację pomiędzy miejscem zamieszkania oraz oceną sytuacji majątkowej badanych osoby pochodzące z większych aglomeracji oraz oceniające swoją stan portfela jako lepszy chętniej korzystają z wyjazdów wypoczynkowych. Taki stan rzeczy pozwala pozytywnie ocenić perspektywy rynku turystycznego w naszym kraju wraz z oczekiwaną poprawą sytuacji gospodarczej, rosnącym odsetkiem osób posiadających wyższe wykształcenie oraz migracją ludzi do większych miast, zwiększać będzie się potencjalna liczba klientów biur podróży. Innym obszarem, gdzie widać również pewien potencjał do rozwoju rynku turystycznego jest długość pracy Polaków w porównaniu do obywateli Europy Zachodniej. Zgodnie z danymi Rzeczpospolitej i Eurofund 3 średnia liczba godzin przepracowanych w Polsce w ciągu roku to 1840, podczas gdy np. w Czechach jest to 1707 a w Niemczech Ciekawie wygląda też statystyka średniej liczby dni wolnych od pracy: średnio w 15 krajach starej UE liczba dni wolnych jest to 36,7 dnia, a w grupie 13 nowych państw członkowskich 31 dni. W Polsce dni wolnych mamy 30, na co składa się 10 dni świątecznych (w Europie od 8 do 13) oraz 20 dni płatnego urlopu (minimalny poziom wynikający z dyrektyw UE). Bogatsze kraje często decydują się na większy wymiar płatnego wolnego przykładowo w Czechach jest to 25, a w Niemczech 30 dni. prawy) Rys. Cele długoterminowych podróży zagranicznych (rys. lewy) oraz sposoby ich organizacji (rys. Źródło: Badania Activ Group na zlecenie Ministerstwo Sportu i Turystyki, opracowanie BM BGŻ Do analizy rynku turystycznego i biur podróży powinniśmy wyróżnić charakter wyjazdów, które są potencjalnym celem dla organizacji przez touroperatorów. Po pierwsze, jak pokazuje badanie Activ Group dla Ministerstwo Sportu i Turystyki (MSiT) 4 tylko 50% długoterminowych wyjazdów zostało odbytych w celach turystyczno-wypoczynkowych. To w tym segmencie biura podróży wybierane są najczęściej całkowicie lub częściowo odpowiedzialne są one za organizację 24% wyjazdów, podczas gdy w przypadku długoterminowych wyjazdów krajowych jest to tylko 3%, pomimo tego, iż 56% tego rodzaju wypraw ma cele turystycznowypoczynkowe. Nie jest to zaskakujące biorąc pod uwagę kompetencje biur, czyli znajomość wielu zagranicznych destynacji i lokalnych rynków, a także organizacji zakwaterowania i dojazdu. 2 Badanie Wyjazdy wypoczynkowe Polaków, CBOS, BS/15/ Europa na długich wakacjach, Rzeczpospolita, Badania wykonane przez Activ Group. na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki w ramach Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej na rok 2013 temat nr (099) Aktywność turystyczna Polaków. 23

24 Tab. Czynniki kierujące wyborem wczasów i wycieczek na innych W Polsce w Europie kontynentach Cena 82,06% 77,00% 70,45% Atrakcyjność miejsca 70,81% 70,53% 67,21% Dostępne terminy 47,37% 44,87% 38,87% Opinie internautów 35,65% 38,78% 37,25% Marka organizatora 28,71% 35,17% 43,32% Opinie rodziny i znajomych 11,24% 7,98% 9,72% Źródło: Wakacje przez Internet raport Interaktywnie.com Najważniejszym kryterium wyboru podróży są ceny. Nie dziwi to biorąc pod uwagę wysokie jednostkowe ceny wycieczek na tle codziennych wydatków. Drugim najważniejszym aspektem jest atrakcyjność miejsca, co również nie dziwi biorąc pod uwagę fakt, iż na dłuższe wyjazdy możemy pozwolić sobie maksymalnie kilka razy do roku i przy przeznaczeniu na ten cel znacznej sumy pieniędzy, turyści chcą spędzić ten czas w jak najciekawszym miejscu. Również ze względu na rzadkość tych wyjazdów, badani o wiele bardziej cenią sobie opinie internautów, którzy przeważnie byli w danym miejscu, niż rodziny, gdzie istnieje mniejsza szansa, że jej członkowie odwiedzali daną destynację. Ciekawym spostrzeżeniem są różnice pomiędzy wyjazdami krajowymi, a tymi na inne kontynenty w dalszych podróżach mniej istotna jest cena i dostępny termin. Można więc założyć, że osoby decydujące się na taki wyjazd posiadają niezbędne środki oraz czas. Ważna jest natomiast marka organizatora, na czym mogą skorzystać biura silnie promujące wyjazdy egzotyczne. Rys. Długość pobytu wakacyjnego badania CBOS (rys. lewy) oraz Travelplanet.pl (rys. prawy) Źródło: CBOS, travelplanet.pl Raport Podróżnika 2014, opracowanie BM BGŻ Kolejnym elementem charakterystyki rynku jest długość podróży, na które decydują się turyści. Badania CBOS pokazują, że wśród osób, które zdecydowały się na wyjazd, przeważają wypady trwające 7 dni. Ten polski standard potwierdzają dane Travelplanet, bazowane już na klientach biur podróży. Widzimy przy tym tendencję zmniejszania się udziału wyjazdów długoterminowych na rzecz tych trwających krócej. Potwierdza to także skład kategorii pozostałe w raporcie Travelplanet, gdzie wyjazdów krótszych niż 7 dni jest dwa razy więcej niż tych trwających ponad 2 tygodnie. Przyczynami tego stanu rzeczy mogło być spowolnienie gospodarcze i mniejsza zdolność do zakupu wycieczek oraz rosnąca popularność krótkich wypadów weekendowych tzw. City Break dokonywanych poza głównym sezonem. 24

25 Rys. Rodzaj zakwaterowania klasa hotelu (rys. lewy) oraz wybierane przez klientów wyżywienie (rys. prawy) Źródło: travelplanet.pl Raport Podróżnika 2014, opracowanie BM BGŻ Dla organizatorów turystyki, ważnym aspektem decydującym o wartości rynku, a przez to o cenach wycieczek są wybierane rodzaje zakwaterowania oraz wyżywienia. W tej pierwszej kategorii dostrzegamy do 2012 r. stabilny wzrost udziału hoteli najbardziej luksusowych (4 i 5 gwiazdek) przy malejącym udziale hoteli z trzema i dwiema gwiazdkami. Zmianę tego trendu zaobserwowaliśmy w roku ubiegłym ze względu na spowolnienie gospodarcze w 2013 r. klienci biur podróży ograniczyli swoje wydatki na noclegi oraz na wyżywienie (zatrzymanie zwiększania się udziału All Inclusive). Biorąc jednak pod uwagę znaczący wzrost liczby wyjeżdżających w 2013 r. można domniemywać, iż wyjazdy wakacyjne stają się coraz bardziej popularne w naszym kraju i przynajmniej część turystów zamiast zrezygnować z całego wyjazdu wolała ograniczyć część jego kosztów. Rys. Sezonowość na rynku turystycznym termin wylotów (rys. lewy) oraz terminy rezerwacji imprez (rys. prawy) Źródło: travelplanet.pl Raport Podróżnika 2014, opracowanie BM BGŻ Przy analizie rynku operatorów turystycznych trzeba pamiętać o dużej sezonowość. Głównym okresem żniw w branży jest sezon letni chociaż biura podróży uznają, iż trwa on od maja do października, to największy zarobek przypada na okres wakacyjny (koniec czerwca sierpień), a rozliczany jest on w III kwartale. Sezon zimowy cechuje się nieco równiejszym rozłożeniem przychodów wyjazdy odbywają się zarówno w święta Bożego Narodzenia, Sylwestra jak i w ferie zimowe (różne terminy dla różnych województw). Ponadto oferta podróży egzotycznych jest niezależna od pogody, mogą więc one odbywać się przez całą jesień, zimę albo wiosnę. Wyraźny podział widać także pod względem terminów dokonywania rezerwacji. Obecnie przeważają uczestnicy promocji First Minute oraz Last Minute. Osoby planujące urlop z wyprzedzeniem korzystają z ofert znacznie wcześniej, wielu amatorów okazji czeka jednak do ostatniego momentu. Firmy turystyczne wprowadzają więc do ofert inne promocje, tak aby wypłaszczyć sprzedaż i mieć jak największe wypełnienie wycieczek oraz aby nie było konieczności znacznego obniżania cen przed samym rozpoczęciem imprezy. 25

26 Rys. Zmiana kursów walutowych oraz cen ropy w ujęciu r/r Niska zmienność Źródło: Bloomberg, BM BGŻ Wśród czynników makroekonomicznych ważnych dla branży turystycznej należą kursy walut oraz ceny ropy naftowej. Wysokie ceny paliw zwiększają koszty transportu, które stanowią największy udział w strukturze wydatków na podróże zagraniczne zgodnie z badaniem Activ Group na zlecenie MSiT stanowiły one 35% wszystkich opłat, podczas gdy zakwaterowanie odpowiadało za 26% kosztów. Okresy przyspieszenia gospodarki wiązały się historycznie z umocnieniem się złotówki, dodatkowo uatrakcyjniając podróże zagraniczne. W krótkim terminie dla marży biura podróży ważny jest okres pomiędzy wpływem środków od klientów w złotówkach a zapłatą przekazywaną partnerom biura (hotele, linie lotnicze) w walutach obcych. Firmy przygotowując ofertę na nadchodzący sezon zakładają przeważnie nieco gorszy kurs walutowy (słabszą złotówkę), żeby posiadać bufor w razie realnego osłabienia naszej waluty. Dzięki temu krótkotrwałe ruchy na rynku nie mają większego wpływu na osiąganą marżę, dopiero silna deprecjacja PLN utrzymująca się kilka miesięcy wpływa niekorzystnie na rozliczenia biura w walutach obcych oraz siłę nabywczą klientów. Podobnie jest w przypadku notowań ropy naftowej umowy z przewoźnikami zawierają określone widełki i dopiero po ich przekroczeniu zmieniana jest cena usługi, a więc również krótkotrwałe zmiany cen paliw nie wpływają na marże touroperatorów. Rys. Trendy cenowe w turystyce na tle inflacji w Polsce (rys. lewy) oraz średnia wartość rezerwacji w PLN (rys. prawy) Źródło: Bloomberg, Eurostat, GUS, travelplanet.pl Raport Podróżnika 2014, opracowanie BM BGŻ Przechodząc do analizy trendów cenowych dostrzegamy, iż po znacznym wzroście w ubiegłym roku, ostatnie miesiące przyniosły lekkie spadki cen wyjazdów. Ze względu na słabsze dla turystyki lata 2011 i 2012, poprawa warunków w ubiegłym roku przełożyła się na znacznie zwiększony popyt ze strony klientów, przy podobnej ofercie biur, co skutkowało szybszą niż zazwyczaj sprzedażą oferty i ograniczeniem atrakcyjnych promocji Last Minute. Efekt ten widać w wzroście o przeszło 9% przeciętnej wartości rezerwacji w portalu travelplanet.pl, co tłumaczone jest też tym, że turyści wybierali bardziej sprawdzone, a niekoniecznie tańsze biura podróży. Coraz popularniejsza stawała się także droższa oferta wyjazdów egzotycznych. 26

27 Osoby planujące urlop w 2014 r. zaczęły masowo kupować wyjazdy w przedsprzedaży na przełomie 2013 i 2014 r. co przyniosło w tamtym okresie bardzo wysokie wzrosty rynku. Jednakże w odpowiedzi na poprawę obserwowaną w ubiegłym roku, biura przygotowały znacznie większą ofertę. Po pierwszej fali rezerwacji, wiosna przyniosła zdecydowanie niższe dynamiki sprzedaży, a touroperatorzy w celu zapełnienia planowanych wycieczek musieli ciąć ceny, szczególnie tuż przed rozpoczęciem wakacji. Biura przeceniły więc nieco popyt na swoje usługi, a chwilowe spowolnienie można również wiązać z eskalacją kryzysu na Ukrainie, zwiększającą niepewność konsumentów, którzy mogli czekać z dokonaniem rezerwacji. Po znacznych przecenach, w lipcu równowaga została przywrócona, a w sierpniu obserwowane były nawet niewielkie wzrosty cen, co tłumaczone jest m.in. przez nasilający się trend przesuwania wypoczynku na ten miesiąc kosztem najbardziej popularnego lipca. Rys. Najpopularniejsze kierunki wyjazdów klientów w 2013 r. (rys. lewy) na tle mapy ryzyka krajów na świecie (rys. prawy) Źródło: travelplanet.pl Raport Podróżnika 2014, opracowanie BM BGŻ Tradycyjnie najpopularniejszym celem wyjazdów Polaków jest Egipt, zaraz potem plasuje się Grecja. Obydwa kraje są bliskimi alternatywami dla podróżników tzw. Arabska Wiosna Ludów i protesty w 2011 r. przełożyły się na znaczny spadek wyjazdów do Egiptu i Tunezji, na czym skorzystały odpowiednio Grecja i Maroko. W 2012 r. po uspokojeniu się sytuacji w państwach arabskich, doszło do odwrócenia tendencji, a turyści znacznie chętniej odwiedzali Egipt względem Grecji. Ubiegły rok ponownie stał pod znakiem zrównania się liczby wyjazdów do obu państw ze względu na ponowne pogorszenie się sytuacji w Egipcie oraz znacznym spadku cen w Grecji będących efektem kryzysu w poprzednich latach. Zgodnie z tygodniowymi raportami PZOT obecnie najpopularniejszym krajem jest już zdecydowanie Grecja (24,2%), a Egipt (13,3%) spadł na trzecie miejsce zaraz za Turcję (14,9%). Zwracamy jednak uwagę, iż dane te nie są porównywalne, ponieważ Travelplanet (rysunek powyżej) koncentruje się na sprzedaży przede wszystkim wycieczek Last Minute, podczas gdy zbierane przez PZOT dane z systemu MerlinX pochodzą głównie od mniejszych operatorów zgodnie z danymi przekazanymi przez Rainbow Tours, sprzedaż tej firmy przez MerlinX to tylko 3-5% łącznej sprzedaży imprez turystycznych. Ostatnie miesiące stały pod znakiem zwiększonego ryzyka geopolitycznego na świecie, jednakże sytuacja na Ukrainie, wojna domowa w Syrii i Iraku oraz liczne konflikty i epidemia wirusa Ebola w Afryce nie wpływają na rynek turystyczny, ponieważ nie mają miejsca w popularnych destynacjach wakacyjnych. W ubiegłych latach wspomniane wcześniej niepokoje w krajach arabskich oraz kryzys tzw. krajów PIIGS znacząco bardziej wpłynęły na bezpieczeństwo i chęć wyjazdów turystów do państw w basenie Morza Śródziemnego. 27

28 Rys. Tygodniowe i miesięczne statystyki dot. dynamiki wzrostu liczby wyjeżdżających klientów biur podróży Wpływ świąt wielkanocnych Źródło: PZOT, opracowanie BM BGŻ Na poprawę sytuacji rynku turystycznego wskazują również statystyki PZOT. Wspomniane już w tym raporcie: poprawa warunków makroekonomicznych i rynku pracy, stabilne kursy walut i ropy naftowej oraz brak znaczących ryzyk w popularnych turystycznie krajach przełożyły się na silne, dwucyfrowe wzrosty sprzedaży. Pozytywnie na postrzeganie branży wpływał też brak upadku touroperatorów, do których dochodziło w latach ubiegłych. Dodatkowo warto wspomnieć o braku innych negatywnych zdarzeń takich jak wybuch wulkanu na Islandii w 2010 r., który na cały tydzień znacznie ograniczył loty na terenie Europy. Chociaż ponownie zwracamy uwagę, że dane PZOT pokazują tylko wycinek rynku, to również wypowiedzi członków zarządów największych firm wskazują na tegoroczne wzrosty. Jak donosi Rzeczpospolita (artykuł Turystów więcej, ceny niższe z 21 sierpnia 2014 r.) Itaka liczy na 20% wzrost liczby turystów, podobną dynamiką chce w 2014 r. pochwalić się TUI. Na silny wzrost wskazują także raporty bieżące o przychodach i przedsprzedaży oferty w Rainbow Tours (wzrosty na poziomie 30-40% r/r). Tegorocznej sytuacji na rynku nie zmieniły natomiast liczne upadłości rosyjskich biur podróży, ponieważ miały miejsce już w połowie sezonu, Zarząd Rainbow Tours spodziewa się jednak, że może nastąpić niewielki napływ turystów z Obwodu Kaliningradzkiego, Białorusi albo Ukrainy do krajowych firm. Przypomina to, jak wrażliwa branża turystyczna jest na wahania kursu waluty i gospodarki swojego kraju. Rys. Warunki pogodowe w Warszawie: temperatura w C (rys. lewy) oraz usłonecznienie w godz. w ciągu doby (rys. prawy) Źródło: opracowanie BM BGŻ Czynnikiem, który warto brać pod uwagę przy sprzedaży imprez turystycznych w sezonie letnim jest pogoda. W przypadku polskich touroperatorów głównym ich biznesem jest organizacja wyjazdów zagranicznych bardzo dobre warunki meteorologiczne w kraju mogą przełożyć się na opóźnienie decyzji zakupowych klientów (chęć skorzystania z promocji Last Minute) albo nawet na rezygnację w niektórych przypadkach i wybór krajowych plaż zamiast tych nad Morzem Śródziemnym. Uważamy, że stosunkowo nieco większy wpływ ma jednak gorsza aura często przy porównywalnych cenach wypoczynku krajowego i zagranicznego podczas sezonu, część osób i tak wybierze wycieczki do państw, gdzie dobra pogoda jest pewna, nawet wtedy gdy temperatury w Polsce są wysokie. Słabsza pogoda może natomiast skłonić wahających się klientów do wyboru wyjazdu za granicę. W bieżącym roku mieliśmy do czynienia z bardzo dobrą pogodą zarówno wczesną wiosną, jak i w lipcu oraz sierpniu, miało to jednak niewielkie przełożenie na sprzedaż, ze względu na dobrą koniunkturę w branży. 28

29 Konkurencja na rynku Rys. Liczba biur podróży na polskim rynku Źródło: Wiadomości Turystyczne, Centralna Ewidencja Organizatorów Turystyki, BM BGŻ O potencjale, ale i wysokiej konkurencyjności branży turystycznej świadczy stały wzrost liczby biur podróży funkcjonujących na polskim rynku. Po kryzysie na początku XXI wieku (spowolnienie ekonomiczne, ataki terrorystyczne), następne lata przyniosły odrodzenie tego segmentu. Kolejny kryzys w roku 2009 nie przełożył się już na tak znaczne zamknięcia biur. Jednakże w następnych latach liczne upadki touroperatorów (Selectours i Orbis Travel w 2010 r., Triada i Sky Club w 2012 r., agencja Ostatniemiejsca.pl w 2013 r.) i większe ryzyko geopolityczne (np. Arabska Wiosna Ludów, kryzys w Grecji) nie sprzyjały otwieraniu nowych podmiotów. Obecnie wraz z poprawą sytuacji na rynku liczba podmiotów dynamicznie się zwiększa, są to jednak głównie niewielkie biura podróży działające lokalnie. Ponadto obserwujemy trend konsolidacji rynku, to znaczy zwiększania udziałów przez największe firmy. Stosunek obrotu trzech największych touroperatorów w porównaniu do całej czołowej dziesiątki wzrósł z 40% w 2008 r. do 65% w roku ubiegłym, co pokazuje, że na wcześniejszych kłopotach branży skorzystali najwięksi operatorzy, postrzegani równocześnie jako najbezpieczniejsi. Jedną z ważniejszych regulacji koniecznych do spełnienia na rynku biur podróży jest posiadanie odpowiedniej gwarancji ubezpieczeniowej. Bez niej dana firma nie dostanie odpowiedniego pozwolenia i nie może zostać wpisana na listę organizatorów turystyki przez marszałka województwa. Docelowo zabezpieczenie (może być także w formie gwarancji bankowej albo ubezpieczenia na rzecz klientów) ma pomóc w opłaceniu przez marszałka województwa, który jest dysponentem tych środków, kosztów powrotu turystów z zagranicy po upadku danego touroperatora. W przypadku zaspokojenia tych potrzeb reszta środków dzielona jest pomiędzy turystów, którzy zapłacili za wycieczkę ale jej nie zrealizowali oraz tych, który wyjechali ale nie wykorzystali wszystkich należnych im świadczeń z powodu upadku biura. Ze względu na liczne upadki touroperatorów w 2012 r. i problemy z pokryciem przez marszałków kosztów zapewnienia powrotu dla klientów biur, na początku 2013 r. zaostrzone zostały przepisy związane z gwarancjami. Wielkość gwarancji zależy od zakresu działalności firmy, wysokości pobieranych zaliczek i wyprzedzenia, z jakim są one pobierane. Tak więc im szerszy zasięg, wyższa i wcześniej pobierana zaliczka tym większa gwarancja musi być przedstawiona przez biuro podróży. W większości przypadków jej podstawowa wielkość to 20% przychodów biura z tytułu imprez turystycznych, ale nie mniej niż 250 tys. EUR (dla podmiotu oferującego czartery, pobierającego ponad 30% zaliczki, z wyprzedzeniem ponad 180 dni). Nowe przepisy znacznie zaostrzyły tę wartość, ponieważ wcześniej wartość minimalna dla tych samych kryteriów wynosiła 67 tys. EUR. Ponadto obecnie wielkość ta obliczana jest na podstawie deklarowanej sprzedaży na okres najbliższych 12 miesięcy, a nie jak poprzednio na podstawie historycznych przychodów z poprzedniego roku obrotowego. Ważny jest również dodatkowy przepis mówiący, że jeśli w okresie obowiązywania gwarancji przedsiębiorstwo przekroczy deklarowany roczny przychód, powinno proporcjonalnie podwyższyć sumę 29

30 gwarancji. Bardziej rygorystyczne stały się także kryteria dla firm dopiero rozpoczynających działalność np. dla biur wykorzystujących przeloty czarterowe jest to minimum 250 tys. EUR. Kolejnym ważnym dla branży tematem jest Turystyczny Fundusz Gwarancyjny. Zgodnie z planami MSiT miał on stanowić rozwiązanie problemu braku środków na sprowadzenie turystów z zagranicy i rekompensaty dla tych, który zapłacili, a nie pojechali na wakacje. Każdy z touroperatorów miałby płacić składkę od 10 do 15 PLN za wysyłanego poza kraj turystę. W razie upadłości środki z posiadanej gwarancji przelewane byłyby na konto funduszu i to ta organizacja zamiast marszałka województwa zajmowałaby się organizowaniem powrotu i wypłaty roszczeń. Zwolennicy tego rozwiązania podkreślają, że znacznie poprawiłoby to bezpieczeństwo, a więc także postrzeganie branży przez klientów. Na potrzebę wprowadzenia funduszu wskazują także ubezpieczyciele wraz ze wzrostem obrotów biur, zwiększa się ich wymagana gwarancja, przez co coraz mniej ubezpieczycieli będzie mogło zapewnić tak wysokie kwoty. Przeciwnicy funduszu mówią o jego wysokich kosztach działania oraz obciążania klientów dodatkowymi opłatami. Argumentują także, że przerzucanie odpowiedzialności za źle działające biura na klientów i pozostałych touroperatorów może powodować podejmowanie zbyt dużego ryzyka przez niektóre firmy. Po długo trwających dyskusjach Rada Ministrów odrzuciła jednak projekt założeń do ustawy o Turystycznym Funduszu Gwarancyjnym, co oznacza zakończenie prac nad tym dokumentem. Rys. Przychody ze sprzedaży imprez turystycznych głównych touroperatorów (rys. lewy) oraz przychód na wysłanego klienta (rys. prawy) Itaka Rainbow TUI Poland Wezyr Holidays Neckermann Grecos Sun&Fun Exim Tours Alfa Star Źródło: Wiadomości Turystyczne, BM BGŻ Od dłuższego czasu numerem jeden na polskim rynku turystycznym jest Itaka. Dystansuje ona pozostałych touroperatorów zarówno pod względem przychodów, jak i liczby wysłanych klientów, których w ubiegłym roku było ponad 500 tys. Również pod względem wartości marki Itaka plasuje się na pierwszym miejscu w branży zgodnie z zestawieniem Rzeczpospolitej 5 jest to 332,5 mln PLN, co pozwala na osiągnięcie 38 miejsca w łącznym rankingu polskich marek. Z branży turystycznej w badaniu znalazła się jeszcze marka Alfa Star, która uplasowała się na 177 miejscu (52,9 mln PLN). Pod względem przychodu na klienta w czołówce znajdują się jednak (dane za 2012 r.) Rainbow Tours oraz TUI Polska. Biuro Tab. Najwięksi touroperatorzy w Polsce ranking Wczasopedii* Przychody Zysk netto Rentowność netto Fundusze własne Źródło: TravelData, BM BGŻ, * - w przychodach uwzględniona jest tylko sprzedaż imprez turystycznych Gwarancja ubezpieczeniowa aktualnie aktualnie Itaka 1139, ,76 1,37 20,76 0,1% 1,5% 27,62 48,39 BBB BBB+ 183 Rainbow Tours 438,84 583,63 2,81 13,65 0,6% 2,3% 36,33 49,52 BBB- A+ 100,6 TUI Poland 578,87 568,14-1,66 3,58-0,3% 0,6% 8,45 12,03 BB+ A- 148,2 Wezyr Holidays 277,11 291,48 4,78 0,13 1,7% 0,0% -26,15-7,22 C/D CCC+ 36,0 Neckermann 231,92 267,81-9,03 7,35-3,9% 2,7% 28,65 36 AA- AA- 42,0 Grecos Holiday 138,9 226,16 3,24 10,11 2,3% 4,5% 7,18 17,29 BB+ AA- 40,0 Sun & Fun 215,86 203,24 0,82 1,17 0,4% 0,6% 3,51 4,68 BB- BB- 25,9 Exim Tours 178,33 147,65-4,14-2,93-2,3% -2,0% -5,06 2,1 - B 21,8 Alfa Star 204,49 145,48 0,65 0,21 0,3% 0,1% 10,63 30,82 BBB CCC+ 24,6 Almatur 63,67 61,11 1,27 0,29 2,0% 0,5% 9,54 11,15 A+ A+ 6,5 LogosTour 57,64 55,78 0,97 3,43 1,7% 6,1% 15,43 18,09 AA+ AA+ 4,9 Ecco Holiday 39,39 41,72 0,47 9,57 1,2% 22,9% 36,82 47,55 C/D AA+ 14,0 Rating 5 Itaka najdroższą marką w turystyce, 30

31 Pomocnym w ocenie branży są przygotowywane przez portal Wczasopedia ratingi touroperatorów. Jak podaje TravelDATA (właściciel strony) rating przyznawany jest na podstawie danych finansowych biura, wielkości gwarancji ubezpieczeniowej oraz pozostałych czynników wpływających na poziom ryzyka działalności takich jak dywersyfikacja geograficzna i sytuacja geopolityczna w głównych destynacjach, źródła finansowania, problemy z przewoźnikami albo kanały dystrybucji. Przegląd branży (spółki w tabeli uszeregowane według przychodów za 2013 r.) uwidacznia wcześniej wskazywaną tendencję budowania przewagi pierwszych trzech touroperatorów nad resztą branży podczas gdy zarówno Rainbow Tours, jak i TUI wypracowały ponad 500 mln PLN sprzedaży z imprez turystycznych, kolejne podmioty posiadają przychody poniżej 300 mln PLN. Dodatkowo widzimy również wysoką konkurencyjność branży rentowność na poziomie netto waha się w okolicach maksymalnie kilku procent. Wyjątkiem jest Ecco Holiday, jednak jak podaje Wczasopedia, część zysków pochodzi z innych źródeł niż sprzedaż imprez turystycznych. Ponadto spółka ta dokonała w 2012 r. przejęcia Ecco Travel (turystyka egzotyczna) oraz SKOK Travel (turystyka biznesowa), co też mogło wpłynąć na osiągane rezultaty. Pierwsza trójka największych touroperatorów, to biura uniwersalne. Itaka oraz Rainbow Tours należą do właścicieli prywatnych, którzy rozwijają swój biznes od lat dziewięćdziesiątych. TUI Polska kontrolowane jest przez największego europejskiego operatora TUI Travel Plc. Biura goniące lidera stawiają na podobną strategię, to znaczny zwiększanie sprzedaży poprzez własne biura oraz Internet. Wszystkie trzy spółki stawiają także na coraz bardziej popularne wyjazdy egzotyczne. Dalsze dwa podmioty Wezyr Holidays oraz Neckermann należą do zagranicznych koncernów, odpowiednio do tureckiego OTI Holding oraz drugiego największego europejskiego biura Thomas Cook Plc. Słaby rating Wezyr wynika ze znacznych strat poniesionych w 2009 i 2010 (niski poziom funduszów własnych) i konieczności dokapitalizowania przez właściciela w 2013 r. Zgodnie z danymi Wczasopedii obydwa biura stawiają w tym roku na Turcję, gdzie atrakcyjne obecnie ceny mogą być związane z mniejszą ilością turystów rosyjskich. Kolejne mniejsze już biura posiadają o wiele bardziej skoncentrowaną geograficznie ofertę. Grecos Holiday korzysta w ostatnich dwóch latach z poprawiającej się sytuacji gospodarczej w Grecji i wzroście popytu na wycieczki w tym kierunku. Przy bardzo dobrej rentowności biuro to zanotowało w tym czasie największy wzrost ratingu ale i dynamiki przychodów. Sun&Fun działało do tej pory głównie w Egipcie i Tunezji, jednak stara się poszerzyć ofertę w celu uniezależnienia się od ryzykownych krajów arabskich. Na nich, a dokładnie na Egipcie swoją ofertę budowały dwa kolejne biura Exim Tours oraz Alfa Star. Właścicielem Exim Tours jest czeska spółka Exim Holding działająca w Europie Środkowej (poza Polską i Czechami także na Słowacji i Węgrzech). Ze względu na słabe wyniki w ostatnich latach także to biuro musiało być dokapitalizowane przez właściciela. Alfa Star po przejęciu notowanej na NewConnect spółki Dobra Nasza pod koniec 2013 r., jest drugim notowanym na naszym parkiecie organizatorem turystycznym. Planowane przejście na główny parkiet i emisja akcji ma pozwolić na dalszy rozwój alternatywnych kierunków wycieczek i pomóc w odbudowie pozycji biura po znacznym spadku w poprzednich latach ze względu na sytuację w Egipcie. Równocześnie właściciele Alfa Star rozpoczęli niedawno działalność własnej linii lotniczej 4You Airlines. Jak wskazywał w wywiadzie dla Rzeczpospolitej prezes spółki, ma ona zająć na rynku miejsce czarterowej linii Bingo, która zniknęła z naszego rynku po dwóch sezonach. Linia ta leasinguje trzy samoloty od ukraińskiego przewoźnika YanAir, korzystając z uprawnień linii lotniczej Eurolot. Jednakże media i komentatorzy rynkowi stawiają pod znakiem zapytania ten rodzaj działalności ponieważ umowa z Eurolotem kończy się 31 sierpnia, a 4You Airlines nie posiada jeszcze odpowiednich certyfikatów z Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Podmioty pod koniec pierwszej dziesiątki stawiają nie na specjalizację geograficzną, koncentrują się natomiast na odpowiedniej grupie docelowej. Biura zrzeszone w grupie Almatur mają silną pozycję w wyjazdach młodzieżowych, Logos Tour stawia na wyprawy do krajów egzotycznych. Na naszej giełdzie notowane są jeszcze Travelplanet oraz Fly.pl. Obydwie spółki są internetowymi pośrednikami w sprzedaży wycieczek, biletów samolotowych oraz miejsc hotelowych, a także pozostałych usług związanych z rynkiem turystycznym (np. wynajem aut, ubezpieczenia). W skład grupy Travelplanet wchodzą także portale specjalizujące się w sprzedaży biletów (Aero.pl), miejsc hotelowych (Hotele24.pl) oraz wyjazdach specjalistycznych (Zingtravel.pl). W wyniku wezwania przeprowadzonego wiosną br. oraz następnie prywatnej emisji akcji główny akcjonariusz, czyli czeska spółka invia.cz (jej głównym właścicielem jest fundusz MCI 31

32 Management), zwiększył swoje zaangażowanie z 51,6% do 87,9%. Intencją inwestora jest pozostawienie spółki w obrocie giełdowym. W opublikowanych już wynikach za I półrocze 2014, Travelplanet pochwalił się 28% wzrostem przychodów (przy 34% wzroście wartości sprzedanych wycieczek), podwojeniem zysku brutto na sprzedaży oraz ograniczenie straty netto z 3,2 do 0,7 mln PLN. Na NewConnect obecna jest spółka Fly.pl, a jej głównym akcjonariuszem jest Fon S.A., podmiot zależny od p. Mariusza Patrowicza. Poprzez spółkę Urlopy.pl przejął on Fly.pl w 2010 roku. W 1H 2014 Fly.pl poprawił przychody o 7,4% r/r, uzyskując minimalnie dodatni zysk brutto ze sprzedaży w porównaniu do straty w analogicznym okresie roku ubiegłego. Spółka o 200 tys. PLN zmniejszyła także stratę na poziomie netto. Rys. Rynek turystyczny online w Polsce (rys. lewy) oraz udział Internetu w metodach organizacji wyjazdów wypoczynkowych w 2013 r. (rys. prawy) Źródło: PhoCusWright s Eastern Europe Online Travel Overview, Eurobarometr, opracowanie BM BGŻ Tradycyjne biura podróży muszą mierzyć się ze zwiększającą się konkurencją ze strony samodzielnej organizacji wyjazdów turystycznych wspieranych szybkim rozwojem sprzedaży przez Internet i coraz szerszą ofertą tanich linii lotniczych. Rosnącą wartość rynku online pokazują statystyki zarówno dla Polski, ale także wzrost popularności międzynarodowych portali takich jak TripAdvisor, Priceline, Booking.com albo Airbnb. Biorąc pod uwagę stosunkowo niski udział tego kanału przy organizacji wyjazdów wypoczynkowych przez Polaków można oczekiwać dalszego wzrostu sprzedaży usług turystycznych przez Internet. Kanał ten starają wykorzystywać touroperatorzy, rozbudowując funkcjonalność swoich stron i oferując dynamiczną sprzedaż, czyli możliwość elastycznego wyboru terminów, długości imprezy oraz łączenia wypoczynku ze zwiedzaniem. Ponadto korzystając ze swojej skali negocjują oni z hotelami albo liniami lotniczymi korzystne ceny, szczególnie w mniej popularnych destynacjach. Za sprzedażą tradycyjną przemawiać mogą też stosunkowo wysokie ceny wycieczek w porównaniu do innych produktów lub usług kupowanych przez Internet (nawet elektroniki) zakup wyjazdu w salonie może być więc postrzegany jako bardziej bezpieczny. Wśród osób w średnim oraz starszym wieku istnieje ciągle bariera językowa utrudniająca samodzielne poszukiwanie ofert na stronach zagranicznych, biura posiadają także przewagę lepszej znajomości lokalnych warunków jeżeli chodzi o organizację wyjazdów do mniej cywilizowanych krajów. Wreszcie kupienie pełnego wyjazdu od touroperatora jest zdecydowanie wygodniejsze i w wielu wypadkach szybsze niż składanie własnej wycieczki. Rys. Rodzaje usług kupowanych lub rezerwowanych online (rys. lewy) oraz powody nie kupowania wycieczek przez Internet (rys. prawy) Źródło: Wakacje przez Internet raport Interaktywnie.com, opracowanie BM BGŻ 32