WPROWADZENIE Stan osobowy Program działania na 2005 r... 2

Transkrypt

1 WPROWADZENIE Stan osobowy Program działania na 2005 r DZIAŁALNO KONTROLNA Kontrole prowadzone przez inspektorów pracy Decyzje nakazowe Realizacja przez pracodawców decyzji nakazowych Egzekucja administracyjna decyzji wydanych przez inspektorów pracy Skargi na postanowienia oraz decyzje organów PIP Wystpienia Postpowanie w sprawach o wykroczenia Porady prawne i techniczne Powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy Rejestracja zakładowych układów zbiorowych pracy STAN BEZPIECZESTWA I HIGIENY PRACY Wybrane problemy z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy Przedsiwzicia na rzecz ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym STAN PRAWORZDNOCI W STOSUNKACH PRACY OCENA ROZWIZA PRAWNYCH W ZAKRESIE OCHRONY PRACY WSPÓŁDZIAŁANIE Z PARTNERAMI SPOŁECZNYMI I ORGANIZACJAMI PRACODAWCÓW 112 WSPÓŁDZIAŁANIE Z ORGANAMI WŁADZY, ORGANAMI KONTROLI I NADZORU NAD WARUNKAMI PRACY I INNYMI Posłowie i senatorowie Urzdy administracji terenowej i samorzdowej Organa nadzoru i kontroli Inne instytucje i organizacje PROMOCJA OCHRONY PRACY PODSUMOWANIE I WNIOSKI Stan warunków pracy i przestrzegania prawa pracy Ocena stanu warunków pracy w wybranych branach Ocena przestrzegania prawa pracy Wnioski dotyczce rozwizania najwaniejszych problemów ochrony pracy, szczególnie wystpujcych w długich przedziałach czasowych Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach strona 1

2 WPROWADZENIE 1.1. Stan osobowy W Okrgowym Inspektoracie Pracy w Katowicach zatrudnionych było, według stanu na dzie 31 grudnia 2005 r., 283 pracowników. Stan zatrudnienia, w porównaniu do 2004 r., zmniejszył si o 2 osoby, przy czym do pracy przyjto 6 osób, a 8 odeszło z pracy Program działania na 2005 r. Program działania Okrgowego Inspektoratu Pracy na rok 2005 obejmował 35 tematów z Programu działania PIP, w tym w zakresie: bhp 28 tematów (z tej liczby 7 tematów obejmowało 29 podtematów), prawa pracy 7 tematów (z tej liczby 1 temat obejmował 3 podtematy). W programie okrgu ujto dodatkowo 8 tematów własnych. Były to: badanie stanu wypadkowo ci i chorób zawodowych, bezpieczestwo pracy w górnictwie wglowym, ze szczególnym uwzgldnieniem problematyki przestrzegania przepisów i zasad bezpieczestwa i higieny pracy przy pracach zwizanych z transportem podziemnym, bezpieczestwo i higiena pracy w pracowniach chemicznych i fizycznych w szkołach rednich i wyszych, kontrole małych zakładów zatrudniajcych do 20 pracowników, prowadzenie kontroli w zwizku z: - powiadomieniami o sporach zbiorowych, - załatwianiem spraw dotyczcych meldunków GIP-M-3, - badaniem okoliczno ci i przyczyn zdarze wypadkowych nie uznanych za wypadki przy pracy, - wnioskami zwizków zawodowych, organów administracji pastwowej, samorzdów, organów nad warunkami pracy oraz innych organów i instytucji, - wprowadzaniem w zakładach systemu zarzdzania bezpieczestwem pracy oraz uzyskaniem przez pracodawców dyplomów Pastwowej Inspekcji Pracy, - rozpatrywaniem odwoła od organów PIP oraz rozpatrywaniem wniosków o odstpstwa od obowizujcych przepisów, prowadzenie kontroli stanu opieki zdrowotnej nad pracownikami, prowadzenie rekontroli decyzji nakazowych, bezpieczestwo pracy przy przerobie ula hutniczego strona 2 Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach

3 DZIAŁALNO KONTROLNA 2.1. Kontrole prowadzone przez inspektorów pracy W roku 2005 inspektorzy pracy przeprowadzili łcznie kontrole. Kontrole Lp. Wyszczególnienie 2005 r r. 1. Liczba kontroli Liczba decyzji ogółem Liczba decyzji wstrzymania prac Liczba decyzji skierowania do innych prac Liczba pracowników skierowanych do innych prac Liczba wniosków zawartych w wystpieniach Liczba mandatów Kwota orzeczona w mandatach (w zł.) , ,- 9. Liczba wniosków do sdów Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach strona 3

4 2.2. Decyzje nakazowe W roku 2005 inspektorzy pracy wydali ogółem decyzji nakazowych, w tym: na pi mie , w formie wpisu do ksiki kontroli, dziennika budowy - 95, ustnych Rok Decyzje ogółem Decyzje na pimie Decyzje w formie wpisów Decyzje ustne ilo % ilo % ilo % , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,8 70 0, , ,6 20 0, , ,5 95 0, ,4 Decyzje nakazowe strona 4 Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach

5 W okresie sprawozdawczym inspektorzy pracy wydali 833 pracodawcom decyzji płatniczych dotyczcych wypłacenia pracownikom nalenych im wynagrodze i innych wiadcze zwizanych ze stosunkiem pracy na łczn kwot zł. Najcz ciej, podobnie jak i w latach poprzednich, decyzje pisemne wydawano po ujawnieniu nieprawidłowo ci lub zagroe zwizanych z: wynagrodzeniami za prac i innymi wiadczeniami - 20,0%, przygotowaniem pracowników do pracy (badania lekarskie, szkolenia bhp, przygotowanie zawodowe pracowników itp.) - 14,1%, obiektami i pomieszczeniami pracy - 9,0%, eksploatacj instalacji i urzdze energetycznych - 8,0%, eksploatacj rónego rodzaju maszyn i urzdze technicznych - 7,3%, procesami technologicznymi, - 6,8%. Decyzje ustne wydawano najcz ciej po ujawnieniu nieprawidłowo ci zwizanych z: eksploatacj instalacji i urzdze energetycznych - 18,4%, obiektami i pomieszczeniami pracy - 16,2%, procesami technologicznymi - 14,0%, eksploatacj rónego rodzaju maszyn i urzdze technicznych, - 13,7%, magazynowaniem i składowaniem - 8,3%. Decyzje wstrzymania prac Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach strona 5

6 W sytuacjach, gdy kontrolujcy stwierdzali prowadzenie prac w sposób stwarzajcy bezporednie zagroenie dla ycia lub zdrowia, wydawali decyzje wstrzymujce te prace do czasu usunicia nieprawidłowo ci. W 2005 r. inspektorzy pracy wydali takich decyzji Najwicej decyzji wydano w zwizku z nieprawidłowo ciami dotyczcymi: maszyn i urzdze technicznych, - 46,0%, stanowisk i procesów pracy, - 21,4%, urzdze i instalacji energetycznych, - 16,2%, transportu. - 6,0 %, czynników szkodliwych i uciliwych, - 4,3 %. W roku 2005 inspektorzy wydali ogółem decyzje skierowania pracowników do innych prac. Decyzje skierowania pracowników do innych prac najcz ciej wydawane były ze wzgldu na: wystpowanie zagroe czynnikami szkodliwymi, - 52,6%, niewła ciwe przygotowanie pracowników do pracy. - 37,0%. Pracownicy skierowani do innych prac Rok Liczba decyzji ogółem Liczba wstrzymanych prac Skierowania do innych prac: liczba pracowników liczba decyzji strona 6 Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach

7 Rok Liczba decyzji ogółem Liczba wstrzymanych prac Skierowania do innych prac: liczba pracowników liczba decyzji Sprawozdanie za rok 2005 W roku 2005 Okrgowy Inspektor Pracy wydał jedn decyzj zaprzestania działalno ci przez zakład pracy oraz jedn decyzj zaprzestania działalno ci cz ci zakładu. W trakcie przeprowadzonych kontroli w jednej z odlewni stwierdzono, e proces odlewniczy prowadzony jest w pomieszczeniach w obiekcie budowlanym, który wykazuje wysoki stan zuycia, co objawia si uszkodzeniami połaci dachowej, odpadajcymi tynkami z sufitu i cian, stwarzajc zagroenie dla ycia i zdrowia zatrudnionych pracowników. Powodem takiego stanu jest fakt, e pracodawca nie przeprowadzał bada i kontroli stanu technicznego uytkowanego obiektu budowlanego oraz nie prowadził okresowych jego remontów. W tej sytuacji pomieszczenia stałej pracy, zorganizowane w nich stanowiska pracy oraz drogi komunikacyjne nie zostały dostosowane do wymogów obowizujcych w tym wzgldzie przepisów bezpieczestwa i higieny pracy. Dodatkowo panował w nich ogólny nieporzdek i zalegały grube warstwy masy formierskiej oraz pyłu. Uytkowane maszyny i urzdzenia w produkcji odlewniczej były w znacznym stopniu wyeksploatowane, wymagały remontów kapitalnych. Przeprowadzane naprawy i remonty miały wyłcznie na celu zapewnienie biecej produkcji, a brak zabezpiecze stanowił zagroenia dla obsługi. Eksploatowane urzdzenia dwignicowe nie posiadały decyzji organu dozoru technicznego dopuszczajcych do ruchu. Brak było ksiek zdawczo odbiorczych (dyurów) w kabinach suwnic oraz nie były prowadzone przegldy i konserwacje. Zawiesia do transportu ciarów były bez znaków identyfikacyjnych oraz nie były poddawane przegldom okresowym. Uytkowane przeno niki ta mowe nie posiadały osłon bbnów oraz rolek prowadzcych, odcigów w miejscach przesypu z jednego przeno nika na drugi. Potwierdzeniem złego stanu technicznego maszyn i urzdze oraz lekcewaenia obowizujcych przepisów, zasad bezpieczestwa i higieny pracy były zaistniałe wypadki przy pracy. Odlewnia charakteryzowała si wysokimi współczynnikami czstotliwo ci wypadków przy pracy i tak: w 2002 r. - 46,88, w 2003 r. - 75,76, w 2004 r. - 64,14. Na stanowiskach pracy wystpowały przekroczenia dopuszczalnych norm czynników szkodliwych dla zdrowia w zakresie natenia hałasu, wibracji oraz stenia pyłów. W Odlewni prowadzone były prace malarskie odlewów przy uyciu substancji chemicznych, prace spawalnicze, zalewanie form i inne prace odlewnicze, przy których wystpuj czynniki szkodliwe i uciliwe dla zdrowia pracownika, jednake nie zostały przeprowadzone badania i pomiary tych czynników. W 2005 roku u jednego z pracowników została stwierdzona choroba zawodowa krzemianowa pylica płuc. W trakcie uprzednio przeprowadzonych kontroli, inspektorzy pracy wydali szereg decyzji nakazowych kierujc si zasad celowo ci. Przeprowadzone rekontrole wykazały, e nie zostały zrealizowane wszystkie decyzje nakazowe oraz wnioski zawarte w wystpieniu. Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach strona 7

8 W trakcie kontroli przedsibiorstwa usług komunalnych inspektor pracy stwierdził, e w magazynie usytuowanym pomidzy wiat traku, a nie uytkowanym budynkiem spichlerza prowadzone były prace zwizane z magazynowaniem i składowaniem wyrobów drewnianych. Stan techniczny przedmiotowego obiektu budowlanego był awaryjny i groził zawaleniem. Elementy konstrukcji no nej dachu były odkształcone i wygite. Pracodawca zabezpieczył cał konstrukcj dachu podpierajc zdeformowane elementy stalowe podporami wykonanymi z rónych materiałów drewnianych. Prowizoryczne zabezpieczenie nie eliminowało jednak wystpujcego zagroenia. Uszkodzenie konstrukcji no nej dachu magazynu to efekt oderwania si cz ci muru ciany szczytowej starego budynku nie uytkowanego spichlerza. Naley zaznaczy, e wła ciciel obiektów budowlanych nie prowadził na bieco ksiek obiektów budowlanych, stanowicych dokument przeznaczony do zapisów dotyczcych bada i kontroli stanu technicznego, remontów oraz prac zabezpieczajcych w okresie uytkowania. W obydwu przypadkach wystpujce zagroenie dla ycia i zdrowia pracowników mało charakter trwały i nieusuwalny, co stanowiło podstaw do wydania przez Okrgowego Inspektora Pracy decyzji o zaprzestaniu przez zakład pracy lub jego cz działalno ci okre lonego rodzaju Realizacja przez pracodawców decyzji nakazowych W 2005 r. inspektorzy pracy skontrolowali realizacj decyzji nakazowych, stwierdzajc niewykonanie (9,2% ogółu). Spo ród wydanych decyzji płatniczych na dzie r. inspektorzy pracy nie zostali powiadomieni o realizacji decyzji (30,9% ogółu wydanych decyzji płatniczych) na łczn kwot ,49 zł. (50%), dla pracowników (34%). Przyczyny niewykonania decyzji nakazowych, podobnie jak i w latach poprzednich, to przede wszystkim: brak rodków finansowych, niedostateczny nadzór nad zapewnieniem realizacji decyzji inspektorskich oraz brak dostatecznej znajomo ci przepisów prawa pracy. W przewaajcej wikszo ci przypadków przyczyn nie zrealizowania decyzji płatniczych inspektorów pracy stanowi brak rodków finansowych, a take zaprzestanie działalno ci gospodarczej (wszczcie postpowania upadło ciowego lub likwidacyjnego) Egzekucja administracyjna decyzji wydanych przez inspektorów pracy W 2005 roku inspektorzy pracy w zwizku z niewykonaniem decyzji nakazowych skierowali 349 upomnie do 288 pracodawców, w tym 261 upomnie dotyczyło obowizków z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy, za 88 upomnie dotyczyło obowizków z zakresu decyzji płatniczych. Upomnieniami objto decyzji, w tym 884 decyzje dotyczyły obowizków z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy, a decyzje dotyczyły obowizków płacowych. W wyniku skierowanych przez inspektorów pracy 178 upomnie, 172 pracodawców zrealizowało w sumie 720 decyzji, w tym 461 decyzji dotyczyło obowizków z zakresu bhp, za 259 decyzji dotyczyło obowizków płacowych. strona 8 Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach

9 W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2005 r. inspektor pracy prowadzcy egzekucje wszczł 58 postpowa egzekucyjnych przeciwko pracodawcom, w tym wystawiono 15 tytułów wykonawczych dotyczcych obowizków z zakresu bhp oraz 43 tytuły wykonawcze dotyczce obowizków płacowych. W okresie sprawozdawczym wniesiono 4 zarzuty w sprawie prowadzonego postpowania egzekucyjnego. Wniesione zarzuty dotyczyły: niewykonania nałoonych obowizków z powodu trudnej sytuacji finansowej przedsibiorstwa, ogłoszenia upadło ci obejmujcej likwidacj majtku zobowizanego, naruszenia wanego interesu społecznego pracodawcy i załogi, trudno ci finansowych pracodawcy, skutecznego złoenia wniosku o ogłoszenie upadło ci z moliwo ci zawarcia układu, prowadzenia w stosunku do zobowizanego licznych postpowa egzekucyjnych, utraty płynno ci finansowej przedsibiorstwa, objcia roszcze pracowniczych planem podziału komornika sdowego. W sprawie zgłoszonych zarzutów inspektor pracy wydał 3 postanowienia o oddaleniu zarzutów oraz 1 postanowienie o umorzeniu postpowania egzekucyjnego. Inspektor pracy wobec 60 pracodawców wydał 194 postanowienia o nałoeniu grzywien w celu przymuszenia w łcznej wysoko ci ,00 zł. W postpowaniu dotyczcym realizacji obowizków z zakresu wypłaty wynagrodze oraz innych wiadcze pieninych wynikajcych ze stosunku pracy wydano 179 postanowie o nałoeniu grzywny w celu przymuszenia na łczn kwot ,00 zł. W postpowaniu dotyczcym realizacji obowizków z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy wydano 15 postanowie o nałoeniu grzywny w celu przymuszenia na łczna kwot ,00 zł. W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2005 r. pracodawcy wnie li 47 zaale na postanowienia o nałoeniu grzywny w celu przymuszenia. W zaaleniach zobowizani podnie li: trudno ci finansowe pracodawcy, cz ciowe wykonanie obowizków okre lonych w tytule wykonawczym, rozpoczcie procesu likwidacyjnego zakładu, utrat płynno ci finansowej przedsibiorstwa, zastosowanie zbyt uciliwego rodka egzekucyjnego, nałoenie mandatu karnego za popełnione wykroczenie, niemono wykonania nałoonych obowizków w zwizku z likwidacj zakładu pracy, trudno ci finansowe pracodawcy, nie uwzgldnienie interesu społecznego okre lonego w art. 7 Kpa, Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach strona 9

10 brak moliwo ci wyegzekwowania przez pracodawc wierzytelno ci od dłuników, mimo prawomocnych wyroków w tym zakresie, złoenie wniosku o ogłoszeniu upadło ci, zawarcie układu, zajcie konta przez komornika sdowego i skarbowego. Po rozpoznaniu zaale wydano: 42 postanowienia o utrzymaniu w mocy postanowie o nałoeniu grzywny w celu przymuszenia, 4 postanowienia o uchybieniu terminu do wniesienia zaalenia, 1 postanowienie o umorzeniu postpowania egzekucyjnego. W zwizku z wykonaniem decyzji organu PIP zostało umorzonych 40 grzywien. Łczna kwota umorzonych grzywien wyniosła ,00 zł. W okresie sprawozdawczym 3 zobowizanych otrzymało zwrot cignitej grzywny na łczn kwot 22 99,90 zł. W omawianym okresie nie zawieszono adnego postpowania egzekucyjnego. W okresie tym wydano 30 postanowie o umorzeniu postpowania egzekucyjnego. W zwizku z prowadzonym postpowaniem egzekucyjnym 5 pracodawców wykonało łcznie 21 decyzji, w tym 4 pracodawców zrealizowało 19 decyzji płatniczych na łczn kwot ,40 zł, za 1 pracodawca zrealizował 2 decyzje z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy. W omawianym okresie 2 pracodawców zapłaciło grzywny w celu przymuszenia na łczn kwot ,00 zł. Do urzdów skarbowych do egzekucji przekazano 362 tytuły wykonawcze na łczn kwot ,20 zł, w tym: w zakresie dotyczcym decyzji płacowych: 166 tytułów wykonawczych obejmujcych 166 grzywien w celu przymuszenia na łczn kwot ,00 zł wraz z 162 opłatami za wydane postanowienia o nałoeniu grzywny na łczna kwot ,00 zł, 4 tytuły wykonawcze obejmujce 4 opłaty za wydane postanowienie o nałoeniu grzywny w celu przymuszenia na łczn kwot 272,00 zł, 60 tytułów wykonawczych obejmujcych 60 upomnie na łczn kwot 528,00 zł. w zakresie dotyczcym decyzji z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy: 13 tytułów wykonawczych obejmujcych 13 grzywien w celu przymuszenia na łczn kwot ,00 zł wraz z 13 opłatami za wydane postanowienie o nałoeniu grzywny w celu przymuszenia na łczn kwot 884,00 zł, 119 tytułów wykonawczych obejmujcych 119 upomnie na łczn kwot 1 047,20 zł. strona 10 Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach

11 W 2005 r. urzdy skarbowe wyegzekwowały nastpujce kwoty z tytułu: grzywny w celu przymuszenia na kwot ,06 zł, opłaty za wydanie postanowienia o nałoeniu grzywny na kwot 1 094,15 zł, koszty skierowanych upomnie na kwot 562,94 zł. Dotychczasowe do wiadczenia pozwalaj na stwierdzenie, i przyczyn nie wywizywania si pracodawców z nałoonych przez inspektorów pracy obowizków jest trudna sytuacja finansowa i ekonomiczna poszczególnych zakładów. Na powysze wskazuje przede wszystkim dua liczba umorzonych postpowa egzekucyjnych z uwagi na upadło lub likwidacj zakładu. Czstym argumentem podnoszonym przez pracodawców w trakcie prowadzonych egzekucji dotyczcych realizacji decyzji płatniczych jest niecelowo wielokrotnego nakładania grzywien w celu przymuszenia, gdy pogłbia to trudn sytuacj finansow pracodawcy, powodujc jednocze nie dodatkowe opónienie w realizacji zobowiza wobec pracowników. Celem ujednolicenia postpowania egzekucyjnego koniecznym byłoby dokonanie powszechnie obowizujcej wykładni przepisów w tym zakresie. Brak orzecznictwa sdowego i jednolitego stanowiska w pi miennictwie wpływa na spowolnienie procesu egzekucyjnego z powodu niemono ci zajcia pewnego i ostatecznego stanowiska w kwestiach budzcych wtpliwo ci interpretacyjne. Dotyczy to m.in. zagadnie zwizanych z prowadzeniem postpowania egzekucyjnego w stosunku do przedsibiorców prowadzcych działalno gospodarcz w oparciu o wpis do ewidencji. W sytuacji, gdy w miejscu okre lonym w ewidencji nie prowadzi on działalno ci i brak jest informacji o innym miejscu prowadzenia tej działalno ci, nie jest moliwe ustalenie statusu zobowizanego, jak równie ewentualnego sposobu wykonania nałoonych obowizków. Wskazane byłoby równie opracowanie szczegółowego trybu postpowania inspektora pracy prowadzcego egzekucj w zakresie sposobu zgłaszania wierzytelno ci w sytuacji ogłoszenia upadło ci pracodawcy z moliwo ci zawarcia układu Skargi na postanowienia oraz decyzje organów PIP W 2005 r. do Wojewódzkiego Sdu Administracyjnego z siedzib w Gliwicach zaskarono 3 decyzje Okrgowego Inspektora Pracy (2 decyzje płatnicze i 1 decyzj z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy) oraz 2 wystpienia inspektorów pracy. Rozstrzygnicie zasadno ci skarg nie nastpiło. Sprawy s w dalszym cigu przedmiotem toczcego si postpowania administracyjnego. Ponadto w roku sprawozdawczym przed Wojewódzkim Sdem Administracyjnym w Gliwicach zapadły rozstrzygnicia toczcych si postpowa administracyjnych, w których skargi wniesione zostały w latach poprzednich. W 4 przypadkach skargi zostały oddalone, w 1 przypadku skarg odrzucono z uwagi na nie uzupełnienie braków w skardze, a w 3 przypadkach skargi zostały uchylone (w jednym przypadku pełnomocnik Okrgowego Inspektora Pracy złoył skarg kasacyjn do Naczelnego Sadu Administracyjnego). Ponadto w roku sprawozdawczym po rozpoznaniu w dniu 14 padziernika 2005 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Okrgowego Inspektora Pracy w Ka- Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach strona 11

12 towicach od wyroku Wojewódzkiego Sdu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 30 sierpnia 2004 r. uchylono zaskarony wyrok i przekazano spraw do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sdowi Administracyjnemu w Gliwicach oraz zasdzono od pracodawcy na rzecz Okrgowego Inspektora Pracy Pastwowej Inspekcji Pracy w Katowicach kwot 380,00 zł. tytułem zwrotu kosztów postpowania kasacyjnego Wystpienia W roku 2005 inspektorzy pracy skierowali wystpie zawierajcych wniosków. Wnioski zawarte w wystpieniach, podobnie jak i w roku poprzednim, dotyczyły najczciej: stosunku pracy - 41,9%, wynagrodzenia za prac - 12,6%, czasu pracy - 14,0%, przygotowania pracowników do pracy - 8,7%, urlopów pracowniczych - 5,7%. Rok wystpie Liczba wniosków strona 12 Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach

13 Wnioski zawarte w wystpieniach W roku 2005 Okrgowy Inspektor Pracy wystosował 3 wystpienia. Wszystkie wystpienia zostały skierowane do burmistrza miasta Szczekociny w sprawie terminowego przekazywania placówkom o wiatowym, dla których burmistrz jest organem załoycielskim, rodków finansowych przeznaczonych na wynagrodzenia i inne wiadczenia wynikajce ze stosunku pracy. Do czasu sporzdzenia sprawozdania burmistrz nie poinformował o sposobie realizacji wniosków w wystpieniach. W 2005 roku inspektorzy pracy sprawdzili realizacj wniosków, z czego nie zrealizowano wniosków, co stanowi 7,2% Postpowanie w sprawach o wykroczenia W wyniku przeprowadzonych kontroli w 2005 r. inspektorzy pracy stwierdzili wykroczenia przeciwko prawom pracownika. I tak: wykroczenia zwizane były z nie przestrzeganiem przepisów dotyczcych bhp, wykrocze polegało na naruszeniu przepisów dotyczcych wypłaty wynagrodzenia za prac i innych wiadcze zwizanych ze stosunkiem pracy, wykroczenia dotyczyły naruszenia przepisów o czasie pracy, 474 wykroczenia dotyczyły narusze przepisów regulujcych stosunek pracy, 421 wykrocze dotyczyło nie wykonania decyzji organów PIP i nie powiadomienia na pimie o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalno ci, 313 wykrocze zwizanych było z naruszeniem przepisów o urlopach wypoczynkowych, pozostałych 199 wykrocze dotyczyło innych ni wymienione powyej narusze przepisów prawa. Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach strona 13

14 W analizowanym okresie w stosunku do winnych popełnienia wykroczenia przeciwko prawom pracownika inspektorzy pracy nałoyli grzywny w drodze mandatu karnego na ogóln kwot ,00 zł. Postpowaniem mandatowym objto wykrocze. Z podanej wyej liczby mandatów karnych inspektorzy pracy uchylili 36. Przyczyn uchylenia 27 mandatów były błdy pisarskie popełnione w trakcie wypisywania mandatu, w 6 przypadkach na odcinkach mandatów skopiowały si dane osobowe ukaranego poprzednim mandatem, w 1 na odcinkach C i D nie skopiowały si dane osobowe. W 1 sprawie ukarany przyjł mandat, a nastpnie zwrócił go i odmówił jego odebrania (inspektor pracy uchylił mandat i skierował wniosek o ukaranie do sdu), natomiast w 1 przypadku po wypisaniu mandatu obwiniony złoył wyja nienia, z których wynikało, e nie popełnił on wykroczenia. Sprawcami wykrocze, za które zostały nałoone mandaty, byli w przypadkach pracodawcy, w 466 osoby reprezentujce pracodawc, w 535 sprawach osoby kierujce pracownikami. W analizowanym okresie inspektorzy pracy zastosowali wobec pracodawców 377 rodków wychowawczych polegajcych na pouczeniu, ostrzeeniu lub upomnieniu, które dotyczyły 546 wykrocze. rodki te zastosowano w przypadkach, gdy wystpowały naruszenia przepisów bhp dotyczyło to 262 przypadków, 118 popełnionych przez pracodawców czynów zwizanych było z nieprzestrzeganiem norm dotyczcych wypłaty wynagrodzenia oraz innych wiadcze wynikajcych ze stosunku pracy, 78 narusze przepisów o czasie pracy, 35 nieprzestrzegania przepisów o urlopach, 24 narusze przepisów kształtujcych stosunek pracy, 21 niewykonania decyzji organów PIP oraz nie powiadomienia PIP o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalno ci, a pozostałe 8 polegało na nieprzestrzeganiu innych przepisów prawa pracy, nie wymienionych powyej. Sprawcami wykrocze, wobec których zastosowano rodki wychowawcze byli w 278 przypadkach pracodawcy, w 43 osoby reprezentujce pracodawc, w 56 sprawach osoby kierujce pracownikami. Przy indywidualnym podejmowaniu decyzji o odstpieniu od wymierzenia kary grzywny lub skierowaniu wniosku do sdu, inspektorzy pracy brali pod uwag stopie społecznej szkodliwoci czynu, cele zapobiegawcze i wychowawcze, pobudki, sposób działania, jak równie warunki osobiste obwinionego i jego zachowanie po popełnieniu wykroczenia. Przykładowo w trakcie kontroli sklepu w Chorzowie inspektor pracy ustalił, e pracodawca nie zapewnił 8 pracownikom 35 godzinnego nieprzerwanego odpoczynku w tygodniu oraz nie udzielił do dnia 31 marca 2005 r. 1 pracownikowi urlopu wypoczynkowego za 2004 r. Biorc pod uwag fakt, e naruszenia dotyczyły nielicznych pracowników, a take to, e pracodawca niezwłocznie podjł działania w celu wyeliminowania nieprawidłowo ci w tym zakresie oraz uznajc, e zastosowany rodek oddziaływania bdzie wystarczajcy do osignicia celu kary w zakresie społecznego oddziaływania, celu zapobiegawczego i wychowawczego, inspektor pracy poprzestał na ostrzeeniu pracodawcy informujc go, e w przypadku powtórzenia si w przyszło ci tego typu wykrocze, wdroony zostanie tryb okre lony w dziale VII Kodeksu postpowania w sprawach o wykroczenia. W 2005 r. inspektorzy pracy skierowali do sdów 500 wniosków o ukaranie, które obejmowały wykrocze. Sprawcami wykrocze, przeciwko którym inspektorzy pracy skierowali wnioski o ukaranie do sdu, byli w 431 przypadkach pracodawcy, w 40 osoby reprezentujce pracodawc, w 29 sprawach osoby kierujce pracownikami. Do czasu sporzdzenia sprawozdania sdy wydały 403 orzeczenia. Sdy w przewaajcej ilo ci spraw stosowały postpowanie nakazowe w analizowanym okresie wydały 347 nakazów karnych. Podobnie jak w latach ubiegłych, zauwaalna była tendencja spadku liczby spraw, w których orzeczona przez sd kara była niewspółmierna do rodzaju i okoliczno ci popełnione- strona 14 Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach

15 go przez obwinionego czynu. W liczbie 394 orzeczonych grzywien przewaały kary, których wysoko nie była mniejsza ni 500 zł. 335 takich spraw. W analizowanym okresie miały miejsce 53 sprawy, w których sdy wydały nakazy karne, w odczuciu inspektorów pracy niezasadne, na które wniesiono rodki zaskarenia. Do dnia sporzdzenia niniejszego sprawozdania sdy w zwizku z wniesionym sprzeciwem, w postpowaniu zwyczajnym, po przeprowadzeniu postpowania dowodowego, rozstrzygnły 15 spraw. W 10 przypadkach były to kary wysze ni orzeczone w nakazie karnym, w 4 przypadkach zapadł taki sam wyrok, a w 1 sprawie sd wydał wyrok uniewinniajcy. Ponadto w 2 sprawach inspektorzy pracy złoyli apelacje, w wyniku których Sd Okrgowy utrzymał w mocy zaskarone wyroki. Przykładowo w jednym z wniosków o ukaranie inspektor pracy zarzucił pracodawcy dopuszczenie do pracy pracowników bez szkole z zakresu bhp, orzecze lekarskich o braku przeciwwskaza do pracy na wysoko ci oraz dopuszczenie do pracy na wysoko ci około 4 m bez zabezpieczenia pracowników przez upadkiem z wysoko ci. W wyroku nakazowym, sd uznajc obwinionego winnym zarzucanych mu czynów, wymierzył kar grzywny w wysoko ci 500 zł. Inspektor pracy w przedmiotowej sprawie wniósł sprzeciw. Sd rejonowy po rozpoznaniu sprawy w postpowaniu zwyczajnym wymierzył kar grzywny w wysoko ci zł. Ponadto sdy wydały 3 orzeczenia, w których uznały obwinionych winnymi zarzucanych czynów i odstpiły od wymierzenia kary, w 2 sprawach orzekły nagany wobec winnych, w 2 przypadkach uniewinniono obwinionych. W 1 sprawie sd odmówił wszczcia postpowania, równie w 1 przypadku umorzył postpowanie. Na ostatnie postanowienie inspektor pracy złoył zaalenie, które nie zostało jeszcze rozpatrzone przez Sd Okrgowy. Biorc pod uwag orzecznictwo sdów w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika naley zauway, e rozstrzygnicia te nie budz obecnie wikszych zastrzee inspektorów pracy. Dowodem na to jest chociaby niewielka liczba sprzeciwów złoonych przez inspektorów pracy. W sprawach, w których zapadaj niskie kary grzywny, sdy kieruj si sytuacj materialn obwinionych i warunkami obiektywnymi, które wpłynły na fakt popełnienia wykroczenia. Okoliczno ci te w kadym nie zaskaronym przypadku uzasadniały takie orzeczenie i nie budziły zastrzee inspektorów pracy. Orzeczenia sdów wydawane po przeprowadzeniu rozprawy w wikszo ci spraw zapadaj po szczegółowym postpowaniu dowodowym, co ma odzwierciedlenie w sporzdzanych uzasadnieniach wyroków. Tak jak w poprzednich okresach sprawozdawczych, w sprawach skomplikowanych, wymagajcych wiedzy specjalistycznej, sdy powołuj inspektorów pracy w charakterze wiadków. Spo ród wniosków o ukaranie wniesionych przez inspektorów pracy w 2005 r. sdy zwróciły 42 wnioski. Zestawienie przyczyn zwrotu wniosków przedstawia si nastpujco: w 15 przypadkach z powodu braku dowodu pouczenia pokrzywdzonych o ich uprawnieniach, w 5 sprawach sd zadał przesłuchania pokrzywdzonych w charakterze wiadków, w 4 sprawach sd zadał przesłuchania obwinionego i przedstawienia dowodu pouczenia obwinionego, w 3 przypadkach sd domagał si uzupełnienia protokołu przesłuchania obwinionego o jego wyja nienia, w 3 sprawach sd domagał si uzupełnienia materiału dowodowego, w 2 przypadkach sd nakazał dołczy protokół przesłuchania obwinionego, w 2 sprawach z powodu nieprawidłowego sporzdzenia zarzutów, Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach strona 15

16 Pozostałe przyczyny dotyczyły pojedynczych przypadków. W 2005 r. w 4 sprawach pokrzywdzeni złoyli o wiadczenia o zamiarze działania w charakterze oskarycieli posiłkowych. W takim charakterze w postpowaniach uczestniczyło 4 pracowników Porady prawne i techniczne W roku 2005 w siedzibie Okrgowego Inspektoratu Pracy w Katowicach oraz w siedzibach oddziałów OIP w Bielsku Białej, Czstochowie, Rybniku, Zawierciu i Gliwicach udzielono podczas pełnionych dyurów porad prawnych, z czego porad udzielono pracownikom, pracodawcom, 107 zwizkom zawodowym oraz 397 innym podmiotom. Ponadto, w trakcie przeprowadzonych kontroli, inspektorzy pracy udzielili ogółem porad, w tym porad prawnych i porad z zakresu bezpieczestwa i higieny pracy. 830 porad prawnych udzielono w odpowiedzi na zapytania kierowane do Okrgowego Inspektoratu Pracy w Katowicach na pi mie oraz 855 poczt elektroniczn. Podczas cyklicznie organizowanych dyurów pełnionych w siedzibie Zarzdu Regionu Podbeskidzie NSZZ Solidarno w Bielsku Białej, przedstawicielom organizacji zwizkowych udzielono 53 porady prawne. Łczna liczba porad prawnych i technicznych w siedzibie OIP w Katowicach, w oddziałach oraz podczas przeprowadzonych kontroli w 2005 r. wyniosła Liczba udzielonych porad strona 16 Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach

17 Tematyka oraz liczba udzielonych porad w siedzibach OIP i oddziałach OIP Sprawozdanie za rok 2005 Zakres tematyczny porad Liczba udzielonych porad Stosunek pracy Wynagrodzenia Czas pracy Urlopy Uprawnienia zwizane z rodzicielstwem oraz młodociani Mobbing 228 Dyskryminacja 124 Wypadki przy pracy 735 Warunki pracy Inne Razem Jak wskazuj dane zawarte w powyszej tabeli w 2005 r. najwicej porad udzielono z tematów dotyczcych stosunku pracy. Osoby przychodzce po porady czsto pytaj o zastpowanie przez pracodawców umów o prac umowami cywilnoprawnymi. Coraz cz ciej take przychodzcy po porady w tej kwestii wyraaj ch wystpowania do sdu pracy z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy. Pracodawcy pytajcy o zastpowanie umów o prac umowami cywilnoprawnymi, tłumacz si trudn sytuacj ekonomiczn, a take wysokimi kosztami zatrudniania pracownika. Ponadto bardzo wiele wtpliwo ci wci budz tryby rozwizywania stosunków pracy. Z przedstawianych przez pracowników w 2005 roku w czasie dyurów prawnych dokumentów dotyczcych rozwizywania stosunku pracy wynika, i pracodawcy bd nie posiadaj podstawowej wiadomo ci prawnej na temat obowizujcych przepisów prawa pracy, bd majc tak wiadomo licz na nie wiadomo pracowników, wskazujc niewła ciw podstaw prawn w wypowiedzeniach umów o prac, nie uzasadniajc wypowiedze umów o prac zawartych na czas nieokre lony oraz nie pouczajc pracownika o moliwo ci złoenia odwołania w sdzie pracy. Coraz cz ciej pracownicy pytaj o moliwo rozwizywania umów o prac w trybie art Kp oraz o to, jak poprawnie rozwiza stosunek pracy z pracodawc, który w sposób ciki narusza podstawowe obowizki wobec pracownika oraz o roszczenia przysługujce pracownikowi w takiej sytuacji. W tym zakresie pracownicy wykazuj coraz wiksz wiadomo prawn. Wci bardzo czsto, tak pracownicy, jak i pracodawcy, wykazuj nieznajomo podstawowych przepisów dotyczcych czasu pracy, m.in. pracy w godzinach nadliczbowych, pracy w dniu wolnym od pracy, obniania wymiaru czasu pracy, rekompensaty za prac w godzinach nadliczbowych, przepisów dotyczcych prawidłowego i terminowego wypłacania wynagrodzenia oraz wynagrodzenia minimalnego, wypłaty odprawy w przypadku rozwizania stosunku pracy Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach strona 17

18 z przyczyn nie dotyczcych pracowników, ustalania wysoko ci wynagrodzenia za prac w godzinach nadliczbowych oraz zwrotu kosztów z tytułu podróy słubowych. Due trudno ci, zarówno pracownikom, jak i pracodawcom, sprawiaj przepisy dotyczce nabycia prawa do pierwszego w yciu urlopu wypoczynkowego, udzielania urlopu pracownikom, których stosunek pracy trwa jedynie przez cz roku kalendarzowego, a take ustalania wymiaru urlopu dla osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy. Pojawiaj si take tematy zwizane z zatrudnianiem pracowników tymczasowych oraz dotyczce zatrudniania pracowników w krajach Unii Europejskiej. Cz porad dotyczyła nowelizacji Kodeksu pracy, która weszła w ycie 8 lutego 2005 r., a wynikała z nowelizacji ustawy o wiadczeniach pieninych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzystwa. Pracownicy przede wszystkim zadawali pytania dotyczce okresu ochronnego wynikajcego z art. 53 Kodeksu pracy w przypadku długotrwałej choroby pracownika. Ponadto pracownicy byli zainteresowani zmianami Kodeksu pracy, w zwizku z publikacjami prasowymi dotyczcymi planowanych zmian kodeksu. Z udzielonych porad wynika, e czsto pracodawcy nie przestrzegaj przepisów dotyczcych ochrony pracy kobiet (np. nie udzielaj pracownicom urlopów wychowawczych, nie udzielaj zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni w cigu roku kalendarzowego pracownikowi wychowujcemu przynajmniej jedno dziecko do lat 14). Liczba osób zwracajcych si o porad prawn moe wiadczy o bardzo duym zainteresowaniu t form działalno ci Pastwowej Inspekcji Pracy, zwłaszcza w ród pracowników, wobec których pracodawca popełnia wykroczenia ze stosunku pracy polegajce m.in. na nie wypłacaniu w ustalonym terminie wynagrodzenia za prac lub innych wiadcze przysługujcych pracownikom, łamaniu przepisów o czasie pracy, nie udzielaniu przysługujcych pracownikom urlopów wypoczynkowych, nakładaniu kar porzdkowych niezgodnie z przepisami Kodeksu pracy. W tej sytuacji ich pytania dotyczyły moliwo ci wyegzekwowania od pracodawcy nalenych wiadcze oraz uprawnie inspektorów pracy lub sdu pracy w zakresie wyegzekwowania przedmiotowych wiadcze. Do Pastwowej Inspekcji Pracy najcz ciej zgłaszaj si pracodawcy, którzy z uwagi na trudn sytuacj ekonomiczn lub ilo zatrudnionych pracowników nie posiadaj wyspecjalizowanych słub kadrowych oraz obsługi prawnej. Podsumowujc, ponownie wskaza naley, i nadal utrzymuje si stosunkowo niski poziom znajomo ci przepisów prawa pracy w ród pracodawców, zwłaszcza w ród pracodawców zatrudniajcych niewielu pracowników. Pracodawcy nierzadko zasigaj informacji w sprawie ci- cych na nich obowizków, niejednokrotnie w celu uzyskania poparcia swoich, nieraz bezzasadnych twierdze. Najwicej porad dotyczcych prawnej ochrony pracy jest udzielanych włacicielom małych firm; zainteresowanie tych pracodawców problematyk bhp jest znikome Powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2005 r. inspektorzy pracy Okrgowego Inspektoratu Pracy w Katowicach wytoczyli 3 powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy. Osoby, na rzecz których inspektor pracy wystpił z powództwem, były zatrudnione w spółce z o.o. w Bielsku Białej na podstawie umów zlecenia, przedmiotem których było wiadczenie prac pomocniczych na oddziale produkcyjnym. Postpowania sdowe zostały zakoczone, poprzez: orzeczenie przez sd o oddaleniu powództwa z uwagi na niestawiennictwo powódki i niemoliwo odebrania wyja nie w sprawie. strona 18 Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach

19 umorzenie postpowania z uwagi na niestawiennictwo powódki. Sprawozdanie za rok 2005 zawarcie ugody przed sdem, na mocy której powódce strona pozwana wypłaciła uzgodnion kwot tytułem wynagrodzenia za prac w godzinach nadliczbowych, prac w porze nocnej oraz ekwiwalentu pieninego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W okresie sprawozdawczym nie miały miejsca przypadki wstpowania inspektorów pracy, za zgod powoda, do toczcego si postpowania. W roku 2005 inspektorzy pracy w zwizku z nieprawidłowo ciami, polegajcymi na niezgodno ci rodzaju umowy z charakterem wiadczonej pracy, wystosowali do 343 pracodawców 343 wystpienia, zawierajce 414 wniosków, które dotyczyły ogółem 974 osób. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez pracodawców, które wpłynły w okresie sprawozdawczym do Okrgowego Inspektoratu Pracy w Katowicach, zrealizowano 248 wniosków w wystpieniach, które łcznie dotyczyły 542 osób. I tak m.in.: W trakcie kontroli przeprowadzonej w spółce z o.o. w Zabrzu inspektor pracy stwierdził naruszenie art Kodeksu pracy, a mianowicie pracodawca zawarł z 21 osobami umowy o dzieło w warunkach, w których powinny zosta zawarte umowy o prac. Przedmiotem umów były prace porzdkowe wokół budynków mieszkalnych administrowanych przez Spółk. Do kadej umowy załczony był wykaz adresów nieruchomo ci, których porzdkowaniem miała zajmowa si dana osoba. Zgodnie z o wiadczeniem pracodawcy wniosek wystpienia, dotyczcy przestrzegania zasady zawierania umów o prac w warunkach okre lonych w art Kodeksu pracy, został wykonany. Kontrola przeprowadzona w spółce z o.o. w Katowicach wykazała, e pracodawca zawierał z osobami fizycznymi umowy cywilnoprawne w warunkach, w których powinny zosta zawarte umowy o prac. Osoby fizyczne wykonywały prac pod kierownictwem zleceniodawcy, w miejscu przez niego wskazanym, z wykorzystaniem maszyn i urzdze firmy. Skutkiem wydania przez inspektora pracy wystpienia zawierajcego 2 wnioski dotyczce naruszenia art kodeksu pracy, pracodawca zobowizał si do bezwzgldnego przestrzegania przepisów prawa. Za wykroczenie okre lone w przepisie art. 281 pkt 1 Kodeksu pracy 78 pracodawców ukarano mandatem. Łczna kwota grzywien z tego tytułu wyniosła złotych. W przypadku 24 pracodawców skierowano 25 wniosków o ukaranie do sdu. W 6 sprawach zapadły rozstrzygnicia, tj. sdy orzekły kar grzywny w łcznej kwocie złotych, w 1 przypadku sd odmówił wszczcia postpowania, pozostałe sprawy podlegaj ocenie sdu. W wyniku kontroli przeprowadzonej w firmie remontowo budowlanej w Katowicach inspektor pracy stwierdził, e pracodawca zawiera z osobami fizycznymi umowy cywilnoprawne w miejsce umów o prac. Na podstawie dokumentacji okazanej inspektorowi pracy ustalono, e w roku 2005 zawarto z 6 osobami umowy o dzieło. Przedmiotem umów były roboty budowlano wykoczeniowe budynków socjalnych, magazynu narzdzi oraz toalet. Inspektor pracy zobowizał pracodawc do zaprzestania powyszej praktyki w wystpieniu. Jednocze nie wystpił z wnioskiem o ukaranie do Sadu Rejonowego w Katowicach. Sd orzekł kar grzywny w wysoko ci zł. Po kontroli przeprowadzonej w przedsibiorstwie handlowo usługowym w Bdzinie inspektor pracy ustalił, i pracodawca zawiera z pracownikami umowy cywilnoprawne w miejsce umów o prac. W zwizku z powyszym skierował do pracodawcy wystpienie o zaprzestanie Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach strona 19

20 niniejszej praktyki. Inspektor pracy skierował take wniosek do sdu o ukaranie pracodawcy za to, i zawierał umowy cywilnoprawne w warunkach, w których zgodnie z art Kodeksu pracy powinny by zawarte umowy o prac. Sd rejonowy wydał w tej sprawie wyrok nakazowy, w którym orzekł przeciwko obwinionemu kar grzywny w wysoko ci zł. Obwiniony skierował do sdu sprzeciw. Sprawa w dalszym cigu pozostaje nierozstrzygnita. W ocenie inspektorów pracy, w cz ci przypadków pracodawcy zawierali umowy cywilnoprawne nie znajc tre ci art. 22 Kodeksu pracy. Dopiero po wyja nieniu cech stosunku pracy przez inspektora pracy, zastpowali oni umowy cywilnoprawne wła ciwymi umowami, czyli umowami o prac. Jednak w wikszo ci sytuacji inspektorzy pracy stwierdzali, i pracodawcy, zawierajc umowy cywilnoprawne, zdawali sobie spraw, e działaj bezprawnie. Okolicznociami przyczyniajcymi si do zawierania przez pracodawców umów cywilnoprawnych z osobami fizycznymi w warunkach wyczerpujcych znamiona stosunku pracy, były midzy innymi: trudna sytuacja na rynku pracy, dua elastyczno umów cywilnych, łatwo rozwizania umów cywilnoprawnych, brak przepisów okre lajcych minimalne wynagrodzenie za wykonywanie umów cywilnoprawnych, zleceniobiorcy, przyjmujcemu dzieło, nie przysługuje urlop wypoczynkowy, wynagrodzenie za czas choroby itp., nisze koszty zawierania umów cywilnoprawnych. Obawa przed utrat ródeł utrzymania prowadziła bardzo czsto do tego, e zleceniobiorcy, czy te wykonujcy dzieło, godzili si na praktyki pozbawiajce ich uprawnie wynikajcych z przepisów prawa pracy. Sporadyczno wytaczania przez inspektorów pracy powództw o ustalenie istnienia stosunku pracy wynikała z obawy wycofania si z postpowania osób, których powództwa dotycz. Naley podkre li, i skuteczno rodka okre lonego w art. 8 ust. 1 pkt 11a ustawy o Pastwowej Inspekcji Pracy zaley przede wszystkim od postawy osób, na rzecz których inspektor pracy wytacza powództwo. Brak zgody na wytoczenie powództwa, czy te wycofanie si z toczcego si postpowania, jest skutkiem obaw, i działania inspektora pracy nie przyczyni si do nawizania stosunku pracy. W zwizku z powyszym, inspektorzy pracy kierowali do pracodawców głównie wystpienia, zawierajce wnioski dotyczce przekwalifikowania umów lub te wnosili o zaprzestanie zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach, gdy łczcy strony stosunek prawny nosił znamiona stosunku pracy. W wikszo ci przypadków przedmiotowe wnioski zostały wykonane, co doprowadziło do przywrócenia stanu zgodnego z przepisami prawa Rejestracja zakładowych układów zbiorowych pracy W 2005 r. do Okrgowego Inspektoratu Pracy w Katowicach wpłynły 64 wnioski o rejestracj układów zbiorowych pracy oraz 358 wniosków o rejestracj protokołów dodatkowych do układu, jak równie 18 porozumie o stosowaniu układu. Liczb wniosków o rejestracj układów zbiorowych pracy i protokołów dodatkowych oraz porozumie o stosowaniu układu złoonych w Okrgowym Inspektoracie Pracy w Katowicach w okresie od r. do r. przedstawia ponisza tabela. strona 20 Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach

21 Rok Układy podlegajce zgłoszeniu do rejestru Układy podlegajce rejestracji Liczba złoonych układów (ogółem) Protokoły dodatkowe Porozumienia o stosowaniu układu Ogółem w okresie od r. do r Z danych liczbowych zawartych w powyszej tabeli wynika, i od dłuszego czasu liczba składanych w Okrgowym Inspektoracie Pracy w Katowicach celem rejestracji zakładowych układów zbiorowych pracy oraz protokołów dodatkowych do układów utrzymuje si na stałym poziomie. W 2005 r. do Okrgowego Inspektoratu Pracy w Katowicach wpłynły równie wnioski o wpis do rejestru układów niej wymienionych informacji okre lonych w przepisach rozporzdzenia wykonawczego: 20 informacji o wypowiedzeniu układu, 15 informacji o rozwizaniu układu, 27 informacji o zawieszeniu stosowania w cało ci lub w cz ci układu zakładowego, 4 informacje o wstpieniu organizacji zwizkowej, która nie zawarła układu, w prawa i obowizki strony, 5 informacji o odstpieniu od stosowania układu przez pracodawc w zwizku z rozwizaniem si organizacji zwizkowych bdcych stron układu, 4 informacje o rozwizaniu organizacji zwizkowej bdcej stron układu, 4 informacje o zmianie nazwy lub adresu podmiotu, który zawarł układ. Wpływajce do Okrgowego Inspektoratu Pracy w Katowicach wnioski o rejestracj układów oraz protokołów dodatkowych nadal w bardzo wielu przypadkach nie spełniały wymogów okre lonych w przepisach rozporzdzenia wykonawczego, co w 2005 r. spowodowało zwrot wniosków bez rozpatrzenia w odniesieniu do 17 układów, 8 porozumie o stosowaniu układu oraz 116 protokołów dodatkowych. Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach strona 21

22 Najczstsz przyczyn odmowy rozpatrzenia wniosków o rejestracj układu lub protokołu dodatkowego był brak informacji, o których mowa w 2 pkt 2 ww. rozporzdzenia. Bardzo czsto do wniosków o rejestracj nie były równie dołczane dokumenty wiadczce o zdolno ci układowej stron, a w szczególno ci pełnomocnictwa osób zawierajcych układ w imieniu organów do tego uprawnionych. Niejednokrotnie wystpowały take przypadki składania celem rejestracji układów zbiorowych pracy i protokołów dodatkowych bez wymaganego wniosku lub bez załczenia odpowiedniej liczby egzemplarzy układu (protokołu), co wiadczy moe o nieznajomo ci przepisów prawa pracy, a w odniesieniu do stron składajcych kolejny protokół dodatkowy o ich lekcewaeniu. Nie spełnienie wymogów wynikajcych z przepisów rozporzdzenia wykonawczego stanowiło w 2005 r. przyczyn odmowy rozpatrzenia 20 wniosków o wpis do rejestru układów informacji, o których mowa w tym rozporzdzeniu. Dotyczyło to: 8 informacji o wypowiedzeniu, 5 informacji o rozwizaniu układu, 1 informacji o rozwizaniu organizacji zwizkowej bdcej stron układu, 1 informacji o wstpieniu organizacji zwizkowej w prawa i obowizki strony układu, 4 informacji o zawieszeniu stosowania układu, 1 informacji o odstpieniu od stosowania przez pracodawc układu w trybie art Kp. W odniesieniu do wniosków o wpis do rejestru układów informacji stwierdzi naley, e najczstsz przyczyn odmowy ich rozpatrzenia było nie dołczenie do przedmiotowych wniosków odpowiednich dokumentów np.: porozumienia o zawieszeniu stosowania układu, o wiadczenia o wypowiedzeniu układu złoonego przez jedn ze stron układu drugiej stronie. W 2005 r. zarejestrowane zostały 33 układy zbiorowe pracy, 249 protokołów dodatkowych do układów oraz 11 porozumie o stosowaniu układu zbiorowego pracy zawartych na podstawie art Kodeksu pracy. Spo ród 33 ww. układów zbiorowych pracy 2 stanowiły układy zawarte u danego pracodawcy po raz pierwszy, a 31 układów zawartych po rozwizaniu dotychczasowego układu. Do rejestru układów zakładowych w 2005 r. wpisane zostały równie nastpujce informacje okre lone w przepisach rozporzdzenia wykonawczego: 12 informacji o wypowiedzeniu układu, 10 informacji o rozwizaniu układu, 3 informacje o rozwizaniu organizacji zwizkowej bdcej stron układu, 3 informacje o wstpieniu organizacji zwizkowej, która nie zawarła układu, w prawa i obowizki strony, 25 informacji o zawieszeniu stosowania w cało ci lub w cz ci układu, 3 informacje o odstpieniu od stosowania układu przez pracodawc w zwizku z rozwizaniem si organizacji zwizkowej bdcej stron układu, 4 informacje o zmianie nazwy lub adresu podmiotu, który zawarł układ. strona 22 Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach

23 Liczb zarejestrowanych układów zbiorowych pracy i protokołów dodatkowych oraz porozumie o stosowaniu układu przedstawia ponisza tabela. Rok Układy zbiorowe pracy Protokoły dodatkowe do układu Porozumienia o stosowaniu układu Od r. do r. (ogółem) r Ogółem Układy zbiorowe pracy oraz protokoły dodatkowe złoone celem rejestracji w wikszo ci przypadków zawierały postanowienia niezgodne z przepisami prawa, a w szczególno ci z przepisami prawa pracy. W 2005 r. uchybienia powysze stwierdzone zostały w 29 układach i 45 protokołach dodatkowych. Najcz ciej kwestionowane postanowienia układów dotyczyły: nie zamieszczania w układzie zasad przyznawania pracownikom wiadcze zwizanych z prac, np. premii regulaminowych, nagród, rónego rodzaju dodatków, naruszania zasady równego traktowania pracowników w szczególno ci w zakresie nabywania prawa do nagrody jubileuszowej i dodatku staowego oraz ich wysoko ci, ograniczania przysługujcych pracownikom uprawnie wynikajcych z ponadzakładowych układów zbiorowych pracy, czasu pracy, moliwo ci wprowadzenia do tre ci układu zmian bez zachowania trybu wynikajcego z art Kp, okre lania w układzie zasad wynagradzania głównego ksigowego, daty wej cia w ycie układu (protokołu), ustalania w układzie moliwo ci zawieszenia wypłaty przewidzianych w nim wiadcze bez zawarcia porozumienia o zawieszeniu, o którym mowa w art Kodeksu pracy, zasad dostarczania pracownikom odziey i obuwia roboczego oraz wypłacania ekwiwalentu pieninego za uywanie przez pracownika własnej odziey i obuwia roboczego lub prania odziey roboczej. Układy zbiorowe pracy składane celem rejestracji zawieraj przede wszystkim postanowienia dotyczce wynagradzania za prac oraz przyznawania pracownikom innych wiadcze zwizanych z prac. W zakresie unormowa układowych dotyczcych warunków pracy, główne miejsce zajmuje natomiast problematyka czasu pracy i urlopów wypoczynkowych. Innym zagadnieniem bardzo czsto regulowanym w układzie jest take działalno socjalna na rzecz pracowników prowadzona w ramach zakładowego funduszu wiadcze socjalnych. Okrgowy Inspektorat Pracy w Katowicach strona 23