fragment Z języka angielskiego przełożyli Zofia Szachnowska-Olesiejuk i Adam Olesiejuk

Transkrypt

1 fragment Z języka angielskiego przełożyli Zofia Szachnowska-Olesiejuk i Adam Olesiejuk

2

3 W s t ę p Okna na świat Można chyba powiedzieć, że pomysł na tę książkę narodził się w chwili, gdy po raz pierwszy usłyszałem historię Siergieja Alejnikowa, rosyjskiego programisty komputerowego, który pracował dla Goldman Sachs, a gdy odszedł z firmy latem 2009 roku, został aresztowany przez FBI i oskarżony przez władze Stanów Zjednoczonych o kradzież należącego do Goldman Sachs kodu komputerowego. Wydało mi się dziwne, że choć bank ten odegrał tak istotną rolę w kryzysie finansowym, jedynym jego pracownikiem, który usłyszał jakiekolwiek zarzuty, był człowiek, który coś stamtąd zabrał. Co jeszcze bardziej mnie zastanowiło, rządowi prokuratorzy domagali się, aby Rosjanin nie miał możliwości wyjścia za kaucją, ponieważ gdyby kod komputerowy Goldmana wpadł w niepowołane ręce, mógłby posłużyć do manipulowania rynkami w nieuczciwy sposób. (Czyli dopóki kod znajdował się w rękach ludzi z Goldman Sachs, wszystko było w porządku? Skoro Goldman mógł manipulować rynkami, to czy inne banki też miały takie możliwości?). Ale najdziwniejsze w całej tej sprawie było jeszcze co innego. Otóż zauważyłem, że nikt w każdym razie żadna z tych kilku osób, które podjęły tę próbę nie potrafił do końca wytłumaczyć nie tylko, co złego zrobił ten Rosjanin, ale w ogóle czym się zajmo- 11

4 wał, na czym polegała jego praca. Zazwyczaj określano go mianem programisty handlu wysokich częstotliwości, ale nie było to żadne wyjaśnienie, tylko specjalistyczny termin, którego latem 2009 roku większość ludzi, nawet na samej Wall Street, nigdy w życiu nie słyszała. Co to jest handel wysokich częstotliwości? Dlaczego kod, którego używano w tym celu w Goldman Sachs, był tak ważny, że kiedy odkryto, iż został skopiowany przez jakiegoś pracownika, bank musiał od razu wzywać FBI? Skoro ten kod był z jednej strony tak niewiarygodnie cenny, a z drugiej tak niebezpieczny dla rynków finansowych, to jakim cudem trafił w ręce Rosjanina, który pracował w tym banku zaledwie przez dwa lata? W którymś momencie postanowiłem znaleźć kogoś, kto mógłby odpowiedzieć mi na te pytania. Moje poszukiwania zakończyły się w budynku One Liberty Plaza, w pomieszczeniu z oknem wychodzącym na tereny, gdzie kiedyś mieściło się World Trade Center. Zgromadziła się tam mała armia zadziwiająco dobrze poinformowanych ludzi przybyłych z każdego zakątka Wall Street z wielkich banków, najważniejszych giełd papierów wartościowych i firm zajmujących się handlem wysokich częstotliwości. Wielu z nich zrezygnowało z dobrze płatnych posad, by wypowiedzieć wojnę całej Wall Street, a to oznaczało między innymi rozprawienie się ze zjawiskiem, do którego stworzenia Goldman Sachs zatrudnił swojego rosyjskiego programistę. Po drodze ci ludzie stali się prawdziwymi ekspertami w swojej dziedzinie i byli w stanie odpowiedzieć na nurtujące mnie pytania, jak również na inne, których nawet jeszcze nie zdążyłem postawić. Te ostatnie okazały się zresztą o wiele bardziej interesujące, niż mogłem przypuszczać. Giełda papierów wartościowych nigdy nie była tematem, który jakoś specjalnie mnie interesował choć oczywiście jak większość ludzi lubię patrzeć, gdy wszystko z hukiem się wali. Kiedy 19 października 1987 roku nastąpił krach, akurat kręciłem się po czterdziestym piętrze One New York Plaza, gdzie mieścił się dział obrotu akcjami mojego ówczesnego pracodawcy, banku Salomon Brothers. Doprawdy interesujące doświadczenie. Jeśli ktokolwiek 12

5 szukałby dowodu na potwierdzenie tezy, że nawet osoby wtajemniczone nie mają tak naprawdę pojęcia, co się za chwilę wydarzy na Wall Street, znalazłby go właśnie tamtego dnia. W jednej chwili wszystko jest w porządku, a w następnej wartość całego amerykańskiego rynku akcji spada o 22,61 procent i nikt nie wie, dlaczego tak się dzieje. Podczas tamtego krachu niektórzy brokerzy na Wall Street, aby uniknąć zleceń klientów, którzy chcieli sprzedawać swoje akcje, po prostu przestali odbierać telefony. Nie była to wcale pierwsza kompromitacja pracowników Wall Street, ale tym razem władze zareagowały na to, zmieniając przepisy i tym samym ułatwiając komputerom przejmowanie pracy wykonywanej dotąd przez niedoskonałych ludzi. Krach na giełdzie w 1987 roku wprawił w ruch proces z początku powolny, a z biegiem lat coraz szybciej nabierający tempa który ostatecznie doprowadził do tego, że komputery całkowicie zajęły miejsce żywych ludzi. Przez ostatnie dziesięć lat rynki finansowe zmieniły się tak gwałtownie, że ich obraz, który wciąż nosimy w naszych głowach, nie ma już nic wspólnego z rzeczywistością. Zapewne nadal większość z nas wyobraża sobie giełdę jako domenę działania człowieka. U dołu ekranu jakiegoś telewizora przesuwa się pasek z najnowszymi notowaniami giełdowymi, a tłum samców alfa w kolorowych marynarkach tłoczy się na parkiecie, przekrzykując się nawzajem. Ten obraz jest już nieaktualny; przedstawiony na nim świat nie istnieje. Mniej więcej od 2007 roku nie ma już wrzeszczących facetów w kolorowych marynarkach, a jeśli gdzieś się ostali, to tak naprawdę wcale się nie liczą. Na parkiecie Giełdy Nowojorskiej i różnych giełd chicagowskich nadal pracują ludzie, ale nie zawiadują już żadnymi rynkami finansowymi ani nie mają uprzywilejowanego wglądu w te rynki. Handel na amerykańskiej giełdzie odbywa się dziś w czarnych skrzynkach zamkniętych w pilnie strzeżonych budynkach w New Jersey i Chicago. Niełatwo wyjaśnić, jakie procesy zachodzą wewnątrz tych skrzynek pasek biegnący u dołu ekranu telewizora przedstawia jedynie maleńki ułamek wszystkiego tego, co dzieje się na rynku akcji. Także publicznie dostępne relacje do- 13

6 tyczące działania tych czarnych skrzynek są mgliste i mało rzetelne nawet eksperci nie potrafią powiedzieć, co dokładnie dzieje się w środku, kiedy to się dzieje i dlaczego. Przeciętny inwestor rzecz jasna nie ma szansy się tego dowiedzieć, nawet w tym niewielkim zakresie, który go interesuje. Loguje się na swoje konto w serwisie TD Ameritrade, albo w E*Trade, albo w Schwab, wspisuje symbol konkretnych akcji i klika na ikonkę z napisem Kup. I co dalej? Pewnie wydaje mu się, że wie, co dzieje się po tym, jak wciska klawisz w swoim komputerze, ale możecie mi wierzyć: nie ma o tym bladego pojęcia. Gdyby wiedział, zastanowiłby się dwa razy przed jego wciśnięciem. Świat wciąż kurczowo trzyma się swojego starego wyobrażenia o rynku giełdowym, ponieważ jest ono łatwiejsze do przełknięcia, ponieważ bardzo trudno nakreślić nam obraz tego, co zastąpiło ów rynek, i ponieważ ci nieliczni, którzy umieliby nam to opisać, zupełnie nie są tym zainteresowani. Ta książka stanowi próbę nakreślenia obrazu tej nowej giełdy. Składa się on z całego mnóstwa mniejszych obrazków, które przedstawiają Wall Street w czasach postkryzysowych; nowe rodzaje finansowej przebiegłości; komputery zaprogramowane do tego, by wykonywać bezosobowe działania, do jakich ich programista nigdy nie byłby zdolny; ludzi przybywajacych na Wall Street z jasną wizją tego, na jakich zasadach funkcjonuje to miejsce, tylko po to, by się przekonać, że prawda jest zupełnie inna. Jedna z tych osób żeby było ciekawiej, Kanadyjczyk znajduje się w centrum całej kompozycji i pomaga ułożyć wszystkie te mniejsze kadry w logiczną i spójną całość. Jego gotowość do otwarcia okna na oścież i pokazania wszystkim, czym stał się współczesny amerykański świat finansów, nadal wzbudza mój niekłamany podziw. Podobnie zresztą jak programista handlu wysokich częstotliwości, który został aresztowany za kradzież kodu komputerowego należącego do banku Goldman Sachs. Kiedy Siergiej Alejnikow pracował w Goldmanie, miał biurko na czterdziestym drugim piętrze One New York Plaza, dokładnie tam, gdzie znajdował się stary 14

7 trading room Salomon Brothers, dwa piętra nad miejscem, z którego swego czasu obserwowałem krach na giełdzie. Tak samo jak ja przed laty, nie miał zamiaru zostawać w tym budynku na stałe i latem 2009 roku odszedł, by szukać szczęścia gdzie indziej. Trzeciego lipca 2009 roku znalazł się na pokładzie samolotu lecącego z Chicago do Newark w stanie New Jersey, zupełnie nieświadomy roli, jaką przyszło mu odegrać. Nie mógł wiedzieć, co go czeka po lądowaniu. W rzeczywistości nie miał także pojęcia, jak wysokie stały się stawki w finansowej grze, w której dzięki jego pomocy brał udział bank Goldman Sachs. Co najdziwniejsze, aby dostrzec, o co naprawdę toczy się gra, wystarczyło wyjrzeć przez okno samolotu i spojrzeć na rozciągający się w dole krajobraz Ameryki.

8

9 R o z d z i a ł 1 Na oczach wszystkich Latem 2009 roku kabel żył już własnym życiem, a dwa tysiące ludzi kopało i wierciło w ziemi, aby stworzyć dla niego bezpieczne schronienie. Dwieście pięć ekip liczących po osiem osób, do tego przeróżni doradcy i inspektorzy wszyscy oni wstawali co świt i kombinowali, jak by tu wybić dziurę w jakiejś Bogu ducha winnej górze, wydrążyć tunel pod korytem rzeki albo wykopać rów wzdłuż jakiejś wiejskiej drogi, przy której nie było pobocza. I nikt nawet nie spróbował odpowiedzieć sobie na podstawowe pytanie: po co to wszystko? Chodziło przecież tylko o czarną rurkę z twardego plastiku o średnicy czterech centymetrów, która skrywała czterysta cienkich jak włos szklanych włókien, ale na tym etapie można było odnieść wrażenie, że to już niemalże żywa istota, mieszkający pod ziemią jaszczur, który ma specyficzne potrzeby i pragnienia. Nie tylko domagał się, aby jego nora biegła w prostej linii to musiała być najbardziej prosta linia, jaka kiedykolwiek została wydrążona w ziemi ludzką ręką. Miała połączyć centrum danych w południowym Chicago* z giełdą papierów wartościowych w północnym New Jersey. Przede wszystkim jednak musiała pozostać tajemnicą. * Główne centrum danych zostało później przeniesione do leżącego pod Chicago miasta Aurora (przyp. autora). 17

10 Robotnikom powiedziano tylko tyle, ile było im niezbędnie potrzebne do pracy. Kopali tunel w małych, oddalonych od siebie grupkach, mając jedynie mgliste pojęcie o tym, skąd i dokąd ma prowadzić. Co najważniejsze, nigdy nie dowiedzieli się, jakie ma być jego przeznaczenie, dzięki czemu nie mogli wyjawić tego sekretu osobom trzecim. Przez cały czas słyszeliśmy pytania w stylu: Czy to jakiś ściśle tajny projekt rządowy? Odpowiadałem tylko, że tak opowiada jeden z robotników. Ludzie zatrudnieni przy budowie tunelu nie znali jego przyszłej funkcji, ale wiedzieli, że ma wrogów. Kazano im zachować czujność i wypatrywać potencjalnych zagrożeń. Gdyby na przykład zauważyli w pobliżu kogoś, kto kopie w ziemi, albo kogoś, kto zadaje dużo pytań na temat ich pracy, mieli natychmiast donieść o tym swoim przełożonym. Poza tym kazano im o całej sprawie mówić możliwie jak najmniej. Zapytani o to, czym się zajmują, mieli odpowiadać, że po prostu kładą światłowody. To z reguły kończyło rozmowę, a nawet jeśli nie, i tak nie miało w sumie większego znaczenia. Ekipy budowlane rozumiały z tego równie mało jak cała reszta. Robotnicy byli przyzwyczajeni do kopania tuneli, które łączyły ze sobą miasta i mieszkających w nich ludzi. Ta linia nie łączyła nikogo z nikim. Ale dla nich liczyło się tylko jedno: ma być tak prosta jak to tylko możliwe, nawet jeśli oznaczało to, że muszą przewiercać się przez górę, zamiast ją po ludzku ominąć. Dlaczego? Aż do samego końca większość robotników nie zadała sobie tego prostego pytania. Kraj znalazł się na skraju kolejnego załamania gospodarczego, toteż byli zadowoleni, że w ogóle mają pracę. Jak ujął to Dan Spivey: Nikt nie znał prawdziwej przyczyny. Ludzie zaczęli tworzyć własne teorie na ten temat. Spivey był właściwie jedyną osobą mogącą udzielić robotnikom jakichkolwiek wyjaśnień w kwestii tajemniczego kabla, czy też raczej kanału, jaki dla niego przygotowywali. A trzeba wiedzieć, że jest to facet z natury małomówny to typowy człowiek z południa, który nie lubi uzewnętrzniać swoich myśli. Urodził się i dorastał w Jackson w stanie Missisipi i w tych rzadkich chwilach, 18

11 kiedy jednak się odzywał, brzmiał tak, jakby nigdy nie opuścił rodzinnych stron. Właśnie skończył czterdzieści lat, ale wciąż miał sylwetkę nastolatka, choć z twarzy przypominał raczej farmerów ze starych zdjęć Walkera Evansa. Po kilku niezbyt udanych latach pracy w zawodzie maklera dał sobie z tym spokój, żeby jak sam tłumaczy, zająć się czymś bardziej ekscytującym. Wyjechał z Jackson i niedługo potem wynajął miejsce na giełdzie opcji Chicago Board Options Exchange, gdzie zajął się animacją rynków na własny rachunek. Jak każdy inny inwestor na chicagowskich giełdach, Spivey zrozumiał, ile można zarobić, handlując kontraktami terminowymi (tzw. futures) w Chicago po innych cenach niż aktualne wartości poszczególnych akcji w Nowym Jorku i New Jersey. Każdego dnia tysiące razy dochodziło do sytuacji, w których kursy ulegały chwilowym wahaniom kiedy na przykład można było sprzedać kontrakty terminowe za więcej, niż wynosiła łączna cena akcji, które te kontrakty obejmowały. Aby zgarnąć tę różnicę, trzeba wykazać się szybkością na obu rynkach jednocześnie, przy czym pojęcie szybkości w tym kontekście gwałtownie ewoluowało. W dawnych czasach, powiedzmy przed 2007 rokiem, szybkość przeprowadzania transakcji na giełdzie ograniczały możliwości człowieka. Na parkiecie pracowali ludzie i każdy, kto chciał coś kupić bądź sprzedać, musiał robić to za ich pośrednictwem. Do 2007 roku giełdy przekształciły się w rzędy komputerów ustawionych w wielkich centrach danych, a zatem szybkości wykonywania transakcji nie krępowały już czysto ludzkie ograniczenia. Od teraz jedyną barierą pozostawało to, jak prędko sygnał elektroniczny zdoła przemieścić się pomiędzy Chicago a Nowym Jorkiem a ściślej pomiędzy chicagowskim centrum danych, w którym mieściła się giełda towarowa Chicago Mercantile Exchange (znana też jako CME), a centrum danych przy giełdzie NASDAQ w Carteret w stanie New Jersey. W 2008 roku Spivey zorientował się już, że istnieje wielka różnica pomiędzy obecnie dostępną szybkością transakcji na linii Chicago Nowy Jork, a tą, którą dałoby się osiągnąć w teorii. 19

12 Zważywszy na prędkość światła w światłowodzie, osoba handlująca w obu tych miejscach jednocześnie powinna być w stanie przesłać zlecenie z Chicago do Nowego Jorku i z powrotem w około 12 milisekund, czyli mniej więcej dziesięć razy szybciej niż trwa mrugnięcie okiem, jeśli oczywiście mrugamy najszybciej jak potrafimy (milisekunda to jedna tysięczna sekundy). Połączenia oferowane przez różne firmy telekomunikacyjne Verizon, AT&T, Level 3 itd. były wolniejsze, a do tego niezbyt pewne. Jednego dnia wysłanie zlecenia do obu centrów danych trwało u nich 17 milisekund, a dzień później 16. Część traderów zupełnie przypadkowo natrafiła na połączenie kontrolowane przez Verizon, które przesyłało sygnał w 14,65 milisekundy. Szybko ochrzcili je mianem złotej linii, ponieważ ci, którzy mieli szczęście się na niej znaleźć, mogli jako pierwsi skorzystać na rozbieżności między cenami w Chicago i Nowym Jorku. Choć Spiveyowi nie bardzo chciało się w to wierzyć, firmy telekomunikacyjne kompletnie nie rozumiały tego nowo powstałego zapotrzebowania na prędkość przesyłania danych. W takim na przykład Verizonie nie tylko nie zdawali sobie sprawy z tego, że mogli sprzedawać graczom giełdowym dostęp do swojego specjalnego łącza za gigantyczne pieniądze, ale w ogóle wydawali się zupełnie nieświadomi, iż posiadają coś o tak wyjątkowej wartości. Trzeba było zamówić kilka linii naraz i mieć nadzieję, że trafi się na tę właściwą tłumaczy Spivey. Sami nie wiedzieli, co mają w ręku. Jeszcze pod koniec 2008 roku najwięksi dostawcy usług telekomunikacyjnych nie mieli świadomości, jak niewyobrażalnie wzrosła wartość milisekundy, właśnie za sprawą rynków finansowych. Przyjrzawszy się bliżej problemowi, Spivey zaczął rozumieć, dlaczego tak się działo. Udał się do Waszyngtonu i zdobył mapy istniejących tras światłowodów łączących Chicago i Nowy Jork. W większości biegły one wzdłuż torów kolejowych i prowadziły od jednego dużego miasta do następnego. Poza granicami Nowego Jorku i Chicago kable szły jeszcze dość prosto, ale za to na terenie Pensylwanii zaczynały się wić i skręcać. Spivey przestudiował 20

13 mapę Pensylwanii i szybko pojął, że główny problem stanowiły góry Allegheny. Jedyną linią biegnącą bezpośrednio przez to pasmo była autostrada międzystanowa, a prawo wyraźnie zabraniało kłaść światłowody wzdłuż tych autostrad. Tory i pozostałe drogi przecinały obszar stanu zygzakiem, dostosowując się do rzeźby terenu. Spivey wyszperał więc bardziej szczegółową mapę Pensylwanii i narysował na niej własną linię. To była najprostsza trasa, jaką dopuszczało prawo wspomina. Wykorzystując pomniejsze asfaltowe szosy i drogi gruntowe, mosty i linie kolejowe, a od czasu do czasu również jakiś prywatny parking, ogródek przed czyimś domem czy pole kukurydzy, był w stanie skrócić trasę pokonywaną przez sygnał telekomunikacyjny o ponad sto pięćdziesiąt kilometrów. Zaczątkiem planu Spiveya, który później przerodził się w prawdziwą obsesję, stała się jedna niewinna myśl: chciał się przekonać, o ile szybciej mogłoby to wszystko działać. Pod koniec 2008 roku, gdy na rynkach finansowych całego świata zapanował chaos, Spivey wybrał się do Pensylwanii, gdzie znalazł inżyniera, z którym odbył podróż wzdłuż swojej wymarzonej trasy światłowodu. Przez dwa dni obaj wstawali o piątej rano, wsiadali do samochodu i jeździli aż do siódmej wieczorem. Po drodze opowiada Spivey napatrzyliśmy się na małe miasteczka i jeszcze mniejsze dróżki biegnące wzdłuż skał. Po jednej stronie masz kamienną ścianę, po drugiej przepaść i klify. Jeśli chodzi o linie kolejowe łączące wschód z zachodem, to często odbijąją na północ albo na południe, aby w ten sposób ominąć góry. I właśnie z tego powodu nie bardzo się nadawały. Wszystko, co nie biegło w linii prostej ze wschodu na zachód i miało jakiekolwiek łuki czy inne zakrzywienia, po prostu mnie nie interesowało wyjaśnia Spivey. Do jego projektu dużo bardziej pasowały wąskie wiejskie drogi. Sęk w tym, że często były bardzo ciasno wciśnięte pomiędzy wzniesienia terenu i po obu stronach brakowało miejsca, żeby móc tamtędy pociągnąć kabel. Jedyne, co im pozostawało, to puścić go pod powierzchnią ziemi. Musielibyśmy zamknąć drogę, żeby móc ją rozkopać. 21

14 Towarzyszący mu inżynier z pewnością podejrzewał, że Spivey kompletnie zwariował. Ale gdy ten go przycisnął, nawet on nie potrafił podać konkretnego powodu, dla którego ów plan, przynajmniej w teorii, byłby niemożliwy do przeprowadzenia. A Spivey właśnie tego od niego oczekiwał: liczył, że ktoś mu to w końcu wyperswaduje. Chciałem zrozumieć, dlaczego do tej pory żadna firma telekomunikacyjna tego nie zrobiła. Myślałem, że prędzej czy później na pewno natrafię na jakiś problem nie do pokonania. Jednak oprócz opinii inżyniera, który twierdził, że nikt przy zdrowych zmysłach nie porwałby się na coś takiego jak przebijanie się przez twarde skały Alleghenów, nie znalazł innego wytłumaczenia. To właśnie wtedy postanowił, jak sam to ujmuje, przekroczyć granicę. Granicę, która oddzielała facetów z Wall Street handlujących opcjami na chicagowskich giełdach od urzędników zatrudnionych w agencjach okręgowych i w departamencie transportu, czyli instytucjach kontrolujących drogi publiczne, pod którymi osoba prywatna teoretycznie mogłaby sobie wykopać sekretny tunel. Spivey chciał się dowiedzieć, jakie przepisy regulowały kładzenie światłowodów i do kogo należało się zwrócić o pozwolenie. Granica ta oddzielała również ludzi z Wall Street od speców, którzy znali się na kopaniu dziur i kładzeniu kabli. Ci ostatni mogli mu odpowiedzieć na szereg pytań, jak na przykład: Ile czasu by to zajęło? Ile metrów tunelu w skale byłaby w stanie wydrążyć dziennie ekipa wyposażona w odpowiedni sprzęt? Jakie maszyny są do tego potrzebne? Ile by to kosztowało? Wkrótce Steve Williams, inżynier budownictwa z Austin w Teksasie, otrzymał nieoczekiwany telefon. Dzwoni do mnie przyjaciel wspomina Williams i mówi:»słuchaj, kuzyn mojego dobrego znajomego ma jakiś problem i chciałby ci zadać kilka technicznych pytań«. Chwilę później odezwał się do niego sam Spivey. Facet dzwoni i pyta o rozmiary kabli, rodzaje światłowodów, o sposoby kopania na takim a takim terenie czy pod taką a taką rzeką. Po kilku miesiącach Spivey skontaktował się z nim po raz drugi i spytał, czy Williams nie podjąłby się nadzorowania 22

15 pewnego przedsięwzięcia. Chodziło o pociągnięcie z Cleveland 80 kilometrów światłowodu. Nie miałem pojęcia, w co się pakuję przyznaje Williams. Spivey nie wdawał się w szczegóły. Powiedział mu o projekcie tylko tyle, ile trzeba było wiedzieć, żeby położyć 80 kilometrów kabla. W międzyczasie udało mu się przekonać Jima Barksdale a, byłego prezesa firmy Netscape Communications, tak samo jak on pochodzącego z Jackson, żeby sfinansował budowę tunelu, której koszt Spivey oszacował na 300 milionów dolarów. Nazwali swoją firmę Spread Networks, choć prowadząc prace budowlane, ukrywali się za fasadowymi spółkami o nieciekawych nazwach, takich jak Northeastern ITS czy Job 8. Dołączył do nich jeszcze syn Jima Barksdale a, David, żeby możliwie jak najdyskretniej podpisać stosowne umowy z władzami ponad czterystu gmin i hrabstw. Kiedy okazało się, że Williams świetnie sobie radzi z kładzeniem kabla, Spivey i Barksdale zaproponowali mu, żeby przejął nadzór nad całym projektem. To właśnie wtedy oznajmili mi:»wiesz co, jedziemy z tym kablem aż do New Jersey«. Po opuszczeniu Chicago ekipy w ekspresowym tempie przekopały się przez Indianę i Ohio. W sprzyjających warunkach robotnicy byli w stanie położyć od trzech do pięciu kilometrów podziemnego kabla w ciągu jednego dnia. Jednak gdy dotarli do Pensylwanii i zaczęły się skały, tempo prac znacznie spadło, nawet do zaledwie kilkuset metrów dziennie. Nazywają to niebieską skałą mówi Williams. To rodzaj twardego kamienia wapiennego. I bardzo trudno jest się przez niego przebić. Bez końca odbywał wciąż te same rozmowy z ekipami budowlanymi z Pensylwanii. Tłumaczyłem im, że musimy przejść przez tę czy inną górę, i każdy z nich odpowiadał:»to jakieś szaleństwo«. A ja na to:»wiem, że to szalony pomysł, ale właśnie tak musimy zrobić«. Pytali wtedy:»dlaczego?«, a ja mówiłem:»to specjalna trasa, dostosowana do ściśle określonych potrzeb właściciela«. Aha słyszał w odpowiedzi i na tym kończyła się dyskusja. Drugim problemem Williamsa był sam Spivey, który wściekle naskakiwał na niego za każde, nawet najmniejsze odejście od wytyczonego szlaku. Na 23

16 przykład co jakiś czas wyznaczona przez urzędy trasa przechodziła z jednej strony drogi na drugą, więc ekipa także musiała przenosić przewód. Te ciągłe przeskoki ogromnie irytowały Spiveya, ponieważ Williams musiał wykonywać przez to gwałtowne skręty to w prawo, to w lewo. Steve mawiał wówczas Spivey właśnie straciłem przez ciebie sto nanosekund. (Nanosekunda to jedna miliardowa sekundy). I dodawał: Nie możesz przynajmniej odbijać na drugą stronę po skosie?. Spivey wiecznie się wszystkim martwił. Uważał, że kiedy ktoś podejmuje tak duże ryzyko, to coś po prostu musi pójść nie tak i będzie to z pewnością coś, o czym nikt nawet nie pomyślał. Dlatego starał się myśleć na zapas o wszystkim, nawet o sprawach, którymi normalnie nigdy nie zaprzątałby sobie głowy. Tak więc obawiał się, że giełda CME może zostać zamknięta i przeniesiona do New Jersey. Rzeka Calumet może okazać się przeszkodą nie do pokonania. Jakaś firma dysponująca wielkimi pieniędzmi duży bank z Wall Street czy operator telekomunikacyjny może odkryć plan Spiveya i ubiec go w jego realizacji. Ta ostatnia obawa że ktoś wpadł na ten sam pomysł i już wcześniej zaczął kopać swój prosty jak strzała tunel wręcz zżerała go od środka. Każdy budowlaniec, z jakim rozmawiał, uważał go za niespełna rozumu, ale Spivey był przekonany, że w Alleghenach musi roić się od ludzi, którzy podzielają jego obsesję. Kiedy coś staje się dla ciebie oczywiste tłumaczy od razu myślisz sobie: na pewno ktoś inny już dawno mnie uprzedził. Lecz ani razu nie przyszło mu do głowy jedno, a mianowicie to, że kiedy światłowód zostanie ukończony, Wall Street nie będzie zainteresowana jego kupnem. Wręcz przeciwnie: zakładał, że wokół kabla rozpęta się prawdziwa gorączka złota. Może właśnie dlatego on i jego wspólnicy nie zastanawiali się zbytnio nad tym, jak najlepiej sprzedać swoją linię, dopóki nie przyszedł czas, żeby faktycznie się za to zabrać. Sprawa ta okazała się dość skomplikowana. To, co oferowali potencjalnym nabywcom, czyli szybkość, było wartościowe jedynie pod warunkiem, że stanowiło towar de- 24

17 ficytowy. Nie wiedzieli jednak, do jakiego stopnia ich produkt powinien być ekskluzywny, aby mógł osiągnąć maksymalną wartość rynkową. Ile pojedynczy gracz na amerykańskiej giełdzie byłby skłonny zapłacić za uzyskanie tej przewagi nad całą konkurencją? A dwudziestu pięciu różnych graczy? Czy zechcą podzielić się łączem między sobą, aby zapewnić sobie przewagę nad resztą rynku? W odpowiedzi na podobne pytania pomaga wiedza o tym, ile pieniędzy amerykańscy traderzy potrafią zarobić na samej szybkości transakcji i jak dokładnie wygląda to w praktyce. Nikt nie znał tego rynku mówi Spivey. Wszystko to było strasznie mgliste. Spivey i jego wspólnicy brali pod uwagę zorganizowanie tzw. holenderskiej aukcji czyli zaczynamy od wysokiej ceny wywoławczej i stopniowo ją obniżamy, aż światłowód zostanie w całości kupiony przez pojedynczą firmę z Wall Street, która tym samym zdobędzie go na wyłączność. Nie mieli jednak pewności, czy którykolwiek bank albo fundusz hedgingowy będzie w stanie wyłożyć sumę idącą w miliardy dolarów, bo tyle ich zdaniem był wart monopol na ich kabel. Nie mieli też ochoty oglądać w gazetach nagłówków w stylu: Barksdale zarabia miliardy dolarów, wystawiając do wiatru zwykłych amerykańskich inwestorów. Zatrudnili więc branżowego konsultanta, niejakiego Larry ego Tabba, który ściągnął na siebie uwagę Jima Barksdale a swoim artykułem zatytułowanym Wartość milisekundy. Jak stwierdził Tabb, jednym ze sposobów na wycenę dostępu do światłowodu było ustalenie, ile dałoby się dzięki niemu zarobić na tzw. handlu spreadami pomiędzy Nowym Jorkiem i Chicago, czyli na prostym arbitrażu pomiędzy rynkiem gotówkowym i kontraktami futures. Tabb oszacował, że gdyby pojedynczy bank z Wall Street był w stanie wykorzystać niezliczone minimalne rozbieżności w cenie tego samego instrumentu w Chicago i Nowym Jorku, mogłoby mu to przynieść zysk rzędu 20 miliardów dolarów rocznie. Następnie wyliczył, że istnieje aż 400 firm, które powinny włączyć się do rywalizacji o te 20 miliardów. Każdej z nich miało zależeć na tym, by dostać się na najszybszą linię łączącą oba miasta kabel zaś mógł pomieścić jedynie 200 z nich. 25

18 Na szczęście obie prognozy były zbieżne z tym, jak możliwości rynku oceniał sam Spivey, który wkrótce zaczął mawiać z nieskrywaną przyjemnością: Mamy dwieście łopat i czterystu ludzi do kopania rowu. Ale ile w takim razie powinna kosztować każda łopata? Robiliśmy to wszystko zupełnie na czuja przyznaje Brennan Carley, który w przeszłości blisko współpracował z wieloma traderami zajmującymi się handlem wysokich częstotliwości (HFT) i teraz został zatrudniony przez Spiveya i jego zespół, aby znaleźć nabywców na stworzoną przez nich sieć. Wszyscy mogliśmy tylko zgadywać dodaje. Cena, jaką w końcu udało się ustalić, wynosiła 300 tysięcy dolarów za miesiąc, czyli była mniej więcej dziesięciokrotnie wyższa od cen na istniejących liniach telekomunikacyjnych. Pierwszych 200 graczy giełdowych gotowych zapłacić z góry i podpisać pięcioletnią umowę najmu miało usłyszeć następującą ofertę: 10,6 miliona dolarów za 5 lat użytkowania światłowodu. Inwestorzy wynajmujący kabel firmy Spread musieliby także zakupić i sami konserwować swoje własne wzmacniacze sygnału, umieszczone w 13 punktach na całej długości trasy. Licząc wszystko razem, każdy z 200 nabywców miał zatem wyłożyć około 14 milionów dolarów, co łącznie dawało 2,8 miliarda dolarów. Na początku 2010 roku jeszcze żaden z potencjalnych klientów Spread Networks nie wiedział o istnieniu firmy. Rok po tym, jak robotnicy zaczęli kopać, światłowód w co aż trudno uwierzyć nadal pozostawał tajemnicą. Żeby móc maksymalnie wykorzystać element zaskoczenia i ograniczyć do minimum ryzyko, że ktoś inny skopiuje ich pomysł i wprowadzi go w życie, czy nawet tylko ogłosi publicznie podobne plany, postanowili na razie wstrzymać się ze sprzedażą i rozpocząć ją dopiero w marcu 2010 roku, czyli na trzy miesiące przed planowanym ukończeniem budowy. Pytanie tylko, jak zabrać się za pertraktacje z wpływowymi i bogatymi ludźmi, którym zamierzali skomplikować życie. Ogólny modus operandi jak opowiada Brennan Carley był taki: któryś z nas zna kogoś w jednej z tych firm, więc idziemy do niego i mówimy:»znasz mnie. Znasz też Jima Barksdale a. Mamy coś, o czym chcie- 26

19 libyśmy z tobą porozmawiać. Na razie nie możemy ci powiedzieć, co to takiego. Dowiesz się w swoim czasie. A tak przy okazji, zanim w ogóle zaczniemy, chcemy, żebyś podpisał umowę o poufności«. I tak właśnie znaleźli się na Wall Street w pełnej konspiracji. Na każdym spotkaniu był jakiś prezes wspomina Spivey. Faceci, z którymi się spotykali, należeli do najlepiej zarabiających ludzi na rynkach finansowych. Ich pierwszą reakcją było zazwyczaj całkowite niedowierzanie. Jak mi później mówili, myśleli sobie: Nic z tego nie będzie, ale i tak możemy z nim pogadać kontynuuje Spivey. Spodziewając się z ich strony sceptycznej reakcji, zabierał na spotkania mapę o wymiarach metr na dwa i pokazywał palcem dokładną trasę swojego tunelu, który biegł przez kilka stanów. Ale nawet wtedy jego rozmówcy żądali konkretnych dowodów. Faktycznie, nie da się przecież zobaczyć światłowodu zakopanego metr pod ziemią, za to wzmacniacze sygnału zainstalowane w betonowych bunkrach o powierzchni stu metrów kwadratowych są jak najbardziej widoczne. Impuls świetlny słabnie wraz z pokonywaną odległością, a im jest słabszy, tym gorzej przesyła dane. Sygnały wysyłane z Chicago do New Jersey potrzebowały wzmocnienia mniej więcej co 80, maksymalnie 120 kilometrów, i to właśnie dla tych wzmacniaczy wybudowano wzdłuż całej trasy superbezpieczne bunkry. Wiem, że uczciwi z was goście powiedział im jeden z inwestorów ale nigdy o was nie słyszałem. Dlatego chcę zobaczyć zdjęcie tego miejsca. Przez następne trzy miesiące Spivey każdego dnia wysyłał mu em aktualne fotografie z placów budowy kolejnych bunkrów jako dowód na to, że rzeczywiście powstają. Kiedy wszelkie wątpliwości już się rozwiały, większość ludzi z Wall Street była wręcz zachwycona. Oczywiście nadal zadawali typowe pytania. Co tak naprawdę dostanę za moje 14 milionów dolarów? (Dwa włókna szklane, po jednym w każdym kierunku). Co się stanie, jeśli jakaś koparka przerwie kabel? (Mamy na trasie ludzi, którzy naprawią przewód w ciągu ośmiu godzin). Czy macie jakąś zapasową linię, jeśli ta wam wysiądzie? (Niestety nie). 27

20 Kiedy będziecie mogli nam dostarczyć dokumentację finansową łącznie z wynikami audytów zewnętrznych za ostatnich pięć lat, która jest nam niezbędna do podjęcia współpracy z jakąkolwiek zewnętrzną firmą? (Hmm, za pięć lat). Ale nawet w chwili gdy wypytywali o wszystkie szczegóły i odhaczali kolejne punkty z listy, nie byli w stanie ukryć swojego podziwu. Spiveyowi najbardziej podobało się spotkanie z klientem, który z kamienną twarzą słuchał go przez piętnaście minut, siedząc na drugim końcu długiego stołu konferencyjnego, po czym zerwał się na równe nogi i wykrzyknął: Kurde, ale czad!. Podczas tych spotkań to, co zostało powiedziane, było równie interesujące jak to, co przemilczano. Przemian, jakie wówczas zachodziły na rynkach finansowych, nie pojmowali do końca nawet sami profesjonaliści. Możliwość działania z prędkością komputera, a nie, jak dotychczas, człowieka, dała początek nowej klasie finansistów z Wall Street, którzy zajęli się zupełnie nowymi formami handlu. Osoby oraz firmy, o których nikt dotąd nie słyszał, z dnia na dzień zbijały fortuny, nie musząc się przed nikim tłumaczyć i wyjaśniać, skąd się wzięły i w jaki sposób zarobiły tak wielkie pieniądze. To właśnie ci ludzie stali się docelowym odbiorcą oferty Spread Networks. Spivey w ogóle nie miał zamiaru wtrącać się w ich strategie biznesowe. Nigdy nie chcieliśmy, żeby ktokolwiek pomyślał, że wiemy, jak oni na tym zarabiają oznajmia. On nie pytał, oni nie mówili. Jednak reakcja większości z nich świadczyła o tym, że aby przetrwać w tym biznesie, musieli być szybsi od pozostałych graczy na giełdzie i że ich działalność nie sprowadzała się do starego dobrego arbitrażu gotówką i kontraktami terminowymi. Niektórzy z nich, jak to ujął Brennan Carley, sprzedaliby własną babcię za jedną mikrosekundę (mikrosekunda to jedna milionowa sekundy). Nie wiadomo do końca, dlaczego tak ogromną wagę przykładali do szybkości, ale jedno było pewne: w nowym, superszybkim światłowodzie widzieli zagrożenie. Pamiętam, jak jeden inwestor powiedział:»zaraz, zaraz. Jeśli chcemy kontynuować naszą dotychczasową strategię, musimy mieć dostęp do tej 28